Yenilenebilir Enerji Sektörünün Durumu ve MİLRES, Doç.Dr. Sedat

YENİLENEBİLİR ENERJİ SEKTÖRÜNÜN DURUMU
VE
MİLRES
DOÇ.DR. SEDAT ÇELİKDOĞAN
Balıkesir,GMKA
MİLRES
500 KW’LIK TASARIM VE ÜRETİMİN TAMAMI YERLİ
RÜZGAR TÜRBİNİ PROJESİ
MİLRES
Temel Ozellikler
Guc: 500 kW
Kanat Çapı: 47 m
Kanat Devri: 30 d/d
Kule Yüksekliği: 65 m
Toplam Nacelle Ağırlığı (Kantalar dahil): 30 ton
Devreye Giriş rüzgar hızı: 3-5 m/s
Devreden çıkış rüzgar hızı: 22-25 m/s
Türkiye’de kişi başına elektrik enerjisi tüketimi 2009’da 2.699
kWh (brüt) seviyesinde olmuştur. 2010 Gerçekleşme Tahmini
ise 2.871 kWh’dir. Bu değerler 8.900 kWh’lik gelişmiş ülkeler
ortalamasının üçte birinin altındadır.
Ülkeler
Dünya Ortalaması
Gelişmiş Ülkeler Ort.
ABD
Türkiye
Kişi Başına Tüketim (kWh)
2.600
8.900
12.322
2.871
Yurt İçi Enerji Arzı ve Enerji Talebinin
Gelişimi 1990-2011
GÜNEŞ ENERJİSİ
VE
GELİŞMELER
GÜNEŞ ENERJİSİ
Fotovoltaik Uygulamalar
Termal
Uygulamalar
GÜNEŞ ENERJİSİ
Kurulduğu Yer
Gücü
( KwP)
Sistem Tipi
Kurulum Tipi
Kurulum Tarihi
UNIDO-ICHET
ÇANAKKALE
3
Fotovoltaik
Şebeke bağlantılı
2008
Boch Sanayi ve Ticaret A.Ş
10
Fotovoltaik
Şebeke bağlantılı
2010
Tesco-Kipa /Kuşadası
30
Fotovoltaik
Şebeke bağlantılı
2007
Tesco-Kipa / Marmaris
30
Fotovoltaik
Şebeke bağlantılı
2007
Pamulkkale Üniversitesi Temiz Enerji Evi
8,2
Melez
Şebekeden bağımsız
2010
Ege Üniversiteesi Güneş Enerjisi
Enstitüsü/ İzmir
17,2
Melez
Şebekeden bağımsız
2006
Fotovoltaik
Şebeke bağlantılı
2011
Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı /
İstanbul
60
Kurulu Fotovoltaik Sistemlerden bazıları
Kaynak: www.uftp.org.tr
Türkiye Fotovoltaik Haritası
Fotovoltaik Uygulamada Yeni Gelişme
Mevcut Durum
Özellik
Kristalli Hücre
Tür
Cam tipi modül
endüstriyel Verimlilik
% 6-15
Dayanıklılık
Kırılma tehlikesi var
Kurulum Metodu
Demir çerçeve/ yüksek işgücü/uzun
kurulum süresi
Ağırlık
20~25 kg/m²
(sadece modül ağırlığı)
Çatıya verilen zarar
Montajda kullanılan çekiç ve matkap etkisi
CIGS: Copper Indium Gallium Di-Selenide
Yeni Teknoloji
Esnek CIGS
İnce Film Hücre
% 16-19
Esnek
Kolay ve kısa kurulum süresi
1 kg/m² den az
(sadece modül ağırlığı)
Çatı üstünde hiç birşey gerektirmez
Özellik
Kristalli Hücre
Esnek CIGS
Sızdırmazlık,ısı yalıtımı,ses
yalıtımı
Yok ancak başka sistemler gerektiriyor
Otomatik olarak çalışıyor
Kurulum Şekli
Demir yapı
Yapışkan yapı
Yüksek sıcaklıklarda
~ %30 daha az üretim
~ %4 azalım
Kurulum açısı
Güneş ışınlarına göre yönlendirilir
Etkilenmez ancak kısmen gerekebilir
Garanti
Yalnızca modül
Modül 25 yılsızdırmazlık 15 yıl
Fiyat
%30 daha ucuz
RÜZGAR ENERJİSİ
VE
GELİŞMELER
Yıllara Göre Türkiye’deki Rüzgar Kurulu Gücünün Gelişimi (1999-2010)
Yıl
Kurulu Güç
(MW)
Yıllık Eklenen Yeni
Kapasite (MW)
Yıllık Kurulu Güç Artış Oranı
(%)
1999
8,7
0,0
0,0%
2000
18,9
10,2
117,2%
2001
18,9
0,0
0,0%
2002
18,9
0,0
0,0%
2003
20,1
1,2
6,3%
2004
20,1
0,0
0,0%
2005
20,1
0,0
0,0%
2006
65,0
44,9
223,4%
2007
207,0
142,0
218,5%
2008
333,0
126,0
60,9%
2009
801,0
468,0
140,5%
2010
1.329,0
528,0
65,9%
2011’in ilk altı ayında Türkiye’de 271 MW’lık yeni RES yatırımı devreye alınmış ve
Türkiye’nin rüzgar kurulu gücü 1.600 MW’ta ulaşmıştır
Kaynak: DEKMTK
RÜZGAR ENERJİ TÜRBİNLERİNDE YENİ GELİŞMELER
•RES’lerin en önemli problemi AĞIRLIKTIR.
Bunun sebebi, DİŞLİ KUTUSU ve GENERATÖRLERİN AĞIR olması ve buna bağlı olarak ŞASİ,
KULE ve TEMELLERİN’de AĞIR olmasıdır.
Yeni gelişmeler daha çok AĞIRLIKLARIN AZALTILMASI istikametinde olacaktır.
Bu hususlar, YENİ TASARIMLAR ve HAFİF MALZEMELER kullanımı ile gerçekleştirilecektir.
•DİŞLİKUTULARI
(Direct Drive)
HAFİFLETİLECEK
veya
SİSTEMDEN
KALDIRILACAKTIR.
•ALTERNATÖRLER HAFİFLETİLECEKTİR.
Dr. Norbert GÖTSCHMAN (Almanya) tarafından geliştirilen, patentli, HAFİF YÜKSEK
MOMENTLİ GENERATÖR, yeni bir tasarım olup hafif malzeme olarak ALİMİNYUM
kullanılmıştır.
TASARIM: Aşağıdaki şekilde görüldüğü üzere PM (Parmanent Magnet) ler generatörde
eksenel olarak dizilmişler ve böylece daha çok magnet kullanılmış ve montajı kolaylaşmıştır.
MALZEME: Stator ve magnetleri taşıyan plakalar olarak ALİMİNYUM kullanılmıştır.
NETİCE: GENERATÖRLERİN HAFİFLETİLMESİ VE BOYUTLARIN KÜÇÜLMESİ SONUCUNDA, dişli
kutusu da kullanılmamış ve RES TOPLAM AĞIRLIĞI YARIDAN AŞAĞIYA İNMİŞTİR.
Herzstück des Generators: Im Stator dominieren optisch zwei Ringwicklungen (grau), in denen
der Generatorstrom erzeugt wird.
Scheibenläufer: Je Magnetspur sind
140 Sammlerkerne
und 140 Magnete eingeklebt.
Keine Kühlluft nötig: Aktivbleche im
Aluminiumgehäuse
mit Kühlwasserkanälen führen Wärme
ab.
Flusskonzentration:Der Sammlerkern lenkt die Magnetfeldlinien der Magnete rechtwinklig auf die
kleine Fläche am Luftspalt ab und verstärkt so das Magnetfeld entsprechend dem Fächenverhältnis
Magnetfläche zu Luftspaltfläche am Sammlerkern.
JEOTERMAL ENERJİ
VE
GELİŞMELER
JEOTERMAL ENERJİ
 Dünyada jeotermal enerji kurulu gücü 9.700 MW olup, yıllık üretim 80 milyar
KWh’dir.
 Dünyada jeotermal enerjiden elektrik üretiminde ilk 5 ülke sıralaması: ABD,
Filipinler, Meksika, Endonezya ve İtalya şeklindedir.
 Elektrik dışı kullanım ise 33.000 MW’tır. Dünya'da jeotermal ısı ve kaplıca
uygulamalarındaki ilk 5 ülke sıralaması ise Çin, Japonya, ABD, İzlanda ve
TÜRKİYE şeklindedir.
 Türkiye Dünya’nın 7. büyük jeotermal enerji potansiyeline sahiptir.
 50 yıl önce MTA tarafından başlatılan çalışmalarla şimdiye kadar 198 jeotermal
alan tespit edilmiş ve yaklaşık 550 sondaj kuyusu açılmıştır.
 Kaplıcalar, bölgesel konut ısıtılması, sera ısıtılması, tarımsal kurutma, ısı
pompası ve endüstriyel uygulamalar jeotermal enerjinin doğrudan
kullanımı
kapsamındadır.
Türkiye’de 2010 yılı itibariyle mevcut 6 jeotermal elektrik santralının toplam

kurulu gücü 100 MWe, toplam enerji üretimi ise 670 GWh’dır.
Kurulu Jeotermal Gücümüz
Yer
İşletici Firma
Denizli- Kızıldere-Sarayköy
Aydın-Salavatlı (Dora-1)
Aydın-Salavatlı (Dora-2)
Aydın-Germencik
Denizli-Kızıldere
Çanakkale-Tuzla
Zorlu Enerji
Menderes Jeotermal
Menderes Jeotermal
Gürmat
Bereket
Enda (TJEAS)
Yer
Denizli-Kızıldere
Aydın-Germencik
Manisa-Alaşehir-Kavaklıdere
Aydın- Kuyucak-Pamukören
Manisa-Salihli-Göbekli
Kütahya- Saphane
Çanakkale-Tuzla
Aydın-Salavatlı
Kütahya-Simav
Rezervuar
Sıcaklığı
(°C)
242
232
213
188
182
180
174
171
162
Kurulu
Gücü
(MWe)
20.4
8.50
9.50
47.4
6.85
7.5
İşletmeye
Alınış Yılı
1984
2006
2010
2009
2008
2010
Yer
Aydın-Umurlu
İzmir-Seferihisar
Manisa-Salihli-Caferbey
Aydın-Sultanhisar
Aydın-Hıdırbeyli
Aydın-Yılmazköy
İzmir-Balçova
İzmir-Dikili
Aydın-Atça
Elektrik üretimine uygun jeotermal sahalar
Rezervuar
Sıcaklığı
(°C)
155
153
150
146
143
142
137
130
124
BİYOKÜTLE ENERJİSİ
 BİYOGAZ organik atıklar ve enerji bitkilerinden üretilir. Doğal
gazın kullanıldığı her alanda (elektrik ve ısı üretimi, ulaştırma
yakıtı) kullanılır.
• Sadece Almanya’da 5.000’in üzerinde tesis bulunmaktadır.
• Almanya’nın 2020 yılı biyogazdan elektrik üretim hedefi
85 milyar kWh’tir
• İsveç 2020 yılında doğal gaz ihtiyacının tümünü biyogazdan
karşılayacaktır.
BİYOENERJİ
VE
GELİŞMELER
TÜBİTAK – MAM tarafından 2009 yılında yapılan bir çalışmaya göre ;
Türkiye’nin hayvansal atıklara dayalı Biyogaz potansiyeli
1,8 milyon TEP (21 milyar kWh =2400 MW’tır)
Belediye Atıkları, Enerji bitkileri, Organik Sanayi Atıkları vb hammaddelerle
Türkiye’nin Biyogaz potansiyeli
en az 35 milyar kWh=4000 MW
Kaynak: MMO
ÜLKEMİZDE BİYOYAKIT SEKTÖRÜ
Kurulu
Kapasite
BİYOETANOL
149,5
milyon lt
(TAPDK)
Tesis Sayısı
3+1
Konya Şeker
30 milyon
Tarkim
lt’den az
Tezkim
Eskişehir Şeker Fb.
36 (Lisanslı)
BİYODİZEL
BİYOGAZ
1 milyar lt
(EPDK)
145,7
MW
(EPDK)
2010
Üretimi
9,5
milyon lt
(Üretim yapan
sadece 1 tesis)
27 (Çoğu çöp ve
atık su tesisi)
88,4 MW
(21 Aralık
2011)
Mevzuat
Benzinle harmanlanan %2’lik dilim
ÖTV’den muaf
2013’de %2 kullanım zorunluluğu
2014’de %3 kullanım zorunluluğu
Benzinle harmanlanan %2’lik dilim
ÖTV’den muaf
2013’de %1 kullanım zorunluluğu
2014’de %2 kullanım zorunluluğu
2015’de % 3 kullanım zorunluluğu
Yerli ekipman katkı payı
13,3 $cent/kWh (10 yıl)
Toplam Kurulu Gücün Enerji Kaynağı Türlerine Göre Dağılımı
(İşletmede, inşa Halindeki Kamu ve Lisans Almış Öngörülen Tarihlerde Devreye Girmesi Beklenen inşa Halindeki Özel Sektör
Santralleriyle birlikte)
Kaynak: TEİAŞ, Türkiye elektrik enerjisi 10 yıllık üretim kapasitesi projeksiyonu raporu
YERLİ KATKI VE OFFSET
Türkiye’nin cari işlemler hesabının 2010’a göre yüzde 65.3 artışla 77.1 milyar dolara
ulaştığı 2011’de, enerji ithalatı faturası 54.1 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiği
belirlenmiştir.
Cari açığın ise yüzde 70.2’sini “Enerji İthalatı” oluşturmuştur.
Türkiye’nin 106 milyar dolara ulaşan dış ticaret açığının ise yüzde 51’i enerji
ithalatından kaynaklanmıştır
OFFSET; yurtdışından yapılan kamu alım ve yatırımlarında;
•Yerli Sanayiye İş Payı
•Ürün veya Hizmet İhracatı
•Teknoloji Kazanımı ve Yatırım
uygulamalarıyla, yapılan harcamaların ulusal ekonomiye belli oranda geri
dönüşünün sağlanmasıdır.
Birincil Enerji Tüketiminin Yerli Üretimle
Karşılanan Oranı (%)1990-2011
Elektrik Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı
Kaynak: Uluslararası Enerji Ajansı
45.000
40.000
35.000
Milyon Dolar
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0
Maden
Kömürü, Linyit
ve Turb
2009
1.457
2010
456
2011
517
Hampetrol ve
Doğalgaz
Kok, Petrol
Ürünleri
Toplam
7.827
10.666
16.025
13.522
17.591
24.789
22.806
28.713
41.331
Enerji İthalatı:
2009-2011 (İlk 6 Ay)
DÜNYADA KAMU HARCAMALARINDA OFFSET
Sivil Kamu Alımlarında
Offset Zorunluluğu Bulunan Ülkelere Örnekler
ÜLKE
EŞİK DEĞER
ORAN
ABD
Bütün Alımlarda
% 60-100
İSRAİL
5 Milyon ABD Doları
% 35 -50
MACARİSTAN
3,5 Milyon Avro
% 100
MALEZYA
10 Milyon Avro
% 50-100
BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ
Projenin Özelliğine göre belirlenir.
% 60
KUVEYT
35 Milyon ABD Doları
% 35
BULGARİSTAN
2,5 Milyon Avro
% 110
GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ
10 Milyon ABD Doları
% 30
BREZİLYA
Projenin Özelliğine göre belirlenir.
TÜRKİYE’DE YÜKSEK TEKNOLOJİLİ ALANLARDA KAMU HARCAMALARI
2011 – 2021 Yılları Arası Tahmini Harcamalar




Haberleşme
Bilgi Teknolojileri
Ulaştırma
Sağlık
 Enerji
TOPLAM
: 210 Milyar Dolar
: 70 Milyar Dolar
: 90 Milyar Dolar
: 135 Milyar Dolar
: 95 Milyar Dolar
: 600 Milyar Dolar
Kaynak: İlgili Bakanlıkların Stratejik Planları
38
OFFSET YOLUYLA YARATILABİLECEK
POTANSİYEL EKONOMİK KATKI
Yurtdışı kamu harcamalarında % 50 oranında offset
uygulanması durumunda, 10 yıl boyunca sanayi katılımı,
ihracat ve teknolojik işbirliği yoluyla ülke ekonomisine
sağlanabilecek katkı
Yılda 30 Milyar Dolar
39
Dünyadaki uygulamalara paralel olarak, Türk
sanayisinin geliştirilmesi amacıyla, bütün
sektörlerdeki
kamu
alımlarında
offset
uygulanmasının zorunlu hale getirilmesi
gerekmektedir.
40
OFFSET OLMASA, BUNLAR OLMAZDI !..
41
Kaynak : Savunma Sanayi Müsteşarlığı
DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…
DOÇ.DR. SEDAT ÇELİKDOĞAN
[email protected]