İnhalasyon Yolu İle İlaç Uygulama

İnhalasyon Yolu İle İlaç
Uygulama
AMAÇ
Küçük tüplere depolanan ilaçların, itici gaz ile püskürtülerek damlacık
halinde hastanın solunum yollarına verilmesi ve solunumun rahatlatılmasıdır.
TEMEL İLKELER
• İnhalasyon yolu ile ilaç uygulama ölçülü doz inhaler (bazı durumlarda
hazne kullanılarak) ve kuru toz inhaler (aerolizer, turbuhaler, discus,
handihaler) şeklinde uygulanır.
• Kronik solunum sistemi hastalıklarının tedavisi için hastalar, bu grup
ilaçları evde kullanmaya devam ederler. Bu nedenle ilaç uygulaması ile
ilgili hastaya eğitim verilmesi büyük önem taşır.
Dikkat Edilecek Noktalar
• İlacı püskürtme ve nefes alma arasında koordinasyon sağlayamayan bireylerde ve çocuklarda hazne (spacer) kullanılması gerekebilir. Burada
tek fark, ilacın hazne içine püskürtüldükten sonra inhale edilmesidir.
• Hazne kullanımında; cihaz haftada bir sabunlu su ile yıkanıp açıkta kurutulur, bir sonraki kullanımdan önce birkaç puff ilaç hazne içine sıkılarak iç yüzeyinin ilaçla kaplanması sağlanmalıdır.
• İlacın aynı anda iki doz olarak uygulanması istenmiş ise, ilk uygulamadan sonra bir dakika geçmesi beklenmelidir.
• İki farklı ilacın aynı anda uygulanması gerekiyorsa, birinci ilaç uygulandıktan sonra 5-10 dk geçmesi beklenmelidir.
• Genellikle ilk olarak bronkodilatatörler, ikinci olarak steroidler kullanılır.
295
Hemşirelik Bakım Standartları
• Steroid inhaler kullanılıyorsa kullanım sonrası mantar enfeksiyonu oluşmasını önlemek için hastanın ağzı temiz su ile çalkalanmalıdır.
• Eğer ölçülü doz inhaler dört haftadır kullanılmıyor ise, kullanım öncesi
dört kez boşa püskürtülmelidir.
• Ağızlığın dışı haftada en az bir kez kuru bir bezle silinmelidir. Ağızlığı
temizlemek için su veya başka bir sıvı kullanılmamalıdır.
• İnhalerin bitip bitmediğini anlamak için ilaç tüpü içi su dolu bir kaba
konur. Eğer bitmiş ise; kutu su üzerinde yüzecektir (float metodu).
İŞLEM BASAMAKLARI
Not: İşlem sırasında kullanılacak malzemelere kitap sonu Ek-1’de yer verilmiştir.
1. Eller el yıkama standardına göre yıkanır ve eldiven giyilir.
2. Hazırlanan ilaç tepsisiyle hasta yanına gidilir.
3. Hasta kimlik doğrulaması yapılır.
4. Yapılacak işlem hakkında hasta/ ailesine bilgi verilir.
5. Tedavinin etkisini değerlendirmek için ilacı uygulamadan önce solunum
durumu değerlendirilir
6. Hastaya oturur pozisyonda ve baş dik olacak şekilde pozisyon verilir.
7. Ölçülü doz inhaler cihazına ilaç tüpü monte edilir.
8. Ağızlığın koruyucu kapağı çıkarılır. Cihaz çalkalanır ve dik olarak işaret
parmağı ilaç tüpünün üzerinde, baş parmak ilaç tüpünün alt bölümünde
olacak şekilde, tüp ağız hizasında tutulur (Bkz. Şekil 1).
Şekil 1. Ölçülü Doz İnhaler Cihazı Tutma Tekniği ve Çalkalama
Kaynak: Wilkinson MJ, Treas LS. (2012). Pocket Skills Nursing, What You Need to Know Now. FA
Davis Company, Philedelphia, p. 92.
296
İnhalasyon Yolu İle İlaç Uygulama
9. Hastaya derin bir nefes alması, ardından derin bir nefes vermesi söylenir
(Bkz. Şekil 2).
10. Ağızlık hastanın ağzına (üst ve alt dişlerin arasına) yerleştirilir ve dudakları ile sıkıca kavraması istenir. Bu uygulama sırasında diliyle ağzını
kapatmaması konusunda hasta uyarılır.
11. Hastaya yavaş ve derin bir nefes alması söylenir. Eş zamanlı olarak ilaç
bir kez bastırılarak püskürtülür (Bkz. Şekil 3).
Şekil 2. ÖDİ Kullanımı-1
Şekil 2. ÖDİ Kullanımı-2
Kaynak: Wilkinson MJ, Treas LS. (2012). Pocket Skills Nursing, What You Need to Know Now. FA
Davis Company, Philedelphia, p. 93.
12. Püskürtme sonrası ağızlık çıkarılır ve hastaya nefesini 10 sn tutması istenir. Ardından hasta yavaşça nefesini verebilir.
13. İlaç hazne ile kullanıldıysa tüp hazneden çıkarılır.
14. Hastaya rahat edebileceği bir pozisyon verilir.
15. Malzemeler kaldırılır.
16. Eller el yıkama standardına göre yıkanır.
17. Uygulanan ilacın adı, saati, dozu, uygulama yolu kaydedilir. Uygulamanın etki ve yan etkileri gözlenir.
18. Uygulama sonrası ilacın etki süresi de göz önünde bulundurularak bireyin solunum durumundaki değişiklikler (solunum hızı, tipinin yanı
sıra gerektiğinde vital bulgular, solunum sesleri ve oksijen satürasyonu)
değerlendirilir.
297
Hemşirelik Bakım Standartları
Kaynaklar
1. Akça Ay F. (2013). Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve Beceriler. 5. Baskı,
Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, s. 499- 500.
2. Lynn P, Lebon M. (2011). Skills Checklists For Taylor’ s Clinical Nursing Skills. 3. Edition, Lippincott Williams & Wilkins, USA, p. 111- 112.
3. Sabuncu N, Akça Ay F. (2010). Klinik Beceriler: Sağlığın Değerlendirilmesi. 1. Baskı,
Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, s. 294- 296.
4. Solunum Acilleri (2011). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri, Ankara.
5. Wilkinson JM. Treas LS. (2012). Pocket Skills Nursing, What You Need To Know
Now. F.A. Davis Company, Philadelphia, p. 91- 93.
6. http://ugurgonullu.com/pdf/inhaleryontemleri.pdf. (Erişim Tarihi: 08.07.2013).
7. http://www.fda.gov/downloads/Drugs/Guidances/ucm070573.pdf.
08.07.2013).
(Erişim
Tarihi:
8. http://www.med.umich.edu/1info/FHP/practiceguides/asthma/MeteredDoseInhaler.
pdf. (Erişim Tarihi: 08.07.2013).
Hazırlayanlar
Uzm. Hem. Seçil BEYECE İNCAZLI (Güney Genel Sekreterliği Sağ. Bak. Hiz. Koor.)
Danışman
Doç. Dr. Yasemin TOKEM (İKÇÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi İç Hastalıkları Hemşireliği A.D.)
298