kırıkkale tabiat turizmi master planı 2016 - 2019

Orman ve Su İşleri Bakanlığı 9. Bölge Müdürlüğü
KIRIKKALE
TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI
2016 - 2019
1
İÇİNDEKİLER
1.
GİRİŞ ........................................................................................................................................................ 4
1.1 TABİİ ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA,
SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve KIRIKKALE VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR
TABİAT TURİZMİ ...................................................................................................................................... 4
1.2
TABİİ ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA ........................................................... 5
1.3 SÜRDÜRÜLEBİLİR TABİİ TURİZMİ ................................................................................................ 6
1.4 SÜRDÜRÜLEBİLİR TABİAT TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ .................................................... 8
2.SÜRDÜRÜLEBİLİR TABİATTURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR ................................ 10
2.1 KAYNAK ANALİZİ............................................................................................................................ 10
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar ....................................................................................... 10
2.2 TURİZM POTANSİYELİ .................................................................................................................... 12
2.3 TAŞIMA KAPASİTESİ ....................................................................................................................... 17
2.3.1 Taşıma Kapasitesinin Elemanları; .................................................................................................. 17
3.İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI ................................ 19
3.1 İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR ........................................................................................................ 19
3.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ ......................................................................................................... 19
3.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ ...................................................................................................................... 20
3.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM...................................................................................................... 21
3.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI ........................................................................ 21
4.KIRIKKALE TÜRKİYE VE BÖLGESİNDEKİ YERİ, TARİHÇESİ, COĞRAFİ VE İKLİM
ÖZELLİKLERİ, KIRSAL KESİM EKONOMİSİ ......................................................................................... 22
4.1 TARİHÇE ........................................................................................................................................... 22
4.2. KIRIKKALE İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ ............................................................................... 30
4.2.1. İlin Jeomorfolojik Özellikleri ......................................................................................................... 30
4.2.2 Jeolojik Özellikler ........................................................................................................................... 32
4.2.3.İklim Özellikleri .............................................................................................................................. 33
4.2.4.Hidrografya .................................................................................................................................... 35
4.2.5 Toprak Özellikleri ........................................................................................................................... 35
4.2.6 Arazi Varlığı .................................................................................................................................... 36
4.2.7. Orman Varlığı ................................................................................................................................ 36
4.2.8 Flora-Fauna ve Hassas Yöreler....................................................................................................... 36
4.2.10. Tarım ve Hayvancılık ................................................................................................................... 52
4.2.11. Sanayi ve Teknoloji ..................................................................................................................... 56
5.KIRIKKALE TABİAT TURİZMİ ARZI .................................................................................................... 59
2
5.1. Kırıkkale’nin Tabiat Turizmi Değerleri (Tabiat turizmi Arzı) ............................................................ 59
5.2.Kırıkkale ilinin Tabiat Turizmi (Arzı) Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi ................................. 60
5.3. Kırıkkale İlinde Doğa Turizmi Amaçlı Koruma Statülü Alanlar ........................................................ 60
5.4.Seçkin Özellikli Diğer Sahalar ............................................................................................................. 63
5.5. Kırıkkale İlinde Doğa Turizmi Çeşitleri ............................................................................................. 66
6. SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (X) YILDIZ ALANLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE
POTANSİYELİNİ GELİŞTİRME İMKANLARININ ORTAYA KONULMASINA İLİŞKİN ANALİZLER
68
6.1.Karaahmetli Tabiat Parkı ...................................................................................................................... 68
6.2. Çeşnigir Köprü Mevkii ( Keskin İlçesi-Köprüköy Beldesi-Karakeçili İlçesi) .................................... 75
6.3.Denek Dağı Mevkii(Merkez-Keskin-Balışeyh İlçeleri) ....................................................................... 82
6.4.Keskin İlçesi ......................................................................................................................................... 88
7. KIRIKKALE İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ .......................................... 98
7.1.Gelişme Stratejileri ............................................................................................................................... 98
7.2. Pazarlama Stratejisi ............................................................................................................................. 98
7.3. Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi ............................................................................................................... 98
7.4. İzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin izlenmesi) .............. 98
KAYNAKÇA ............................................................................................................................................... 111
3
1. GİRİŞ
1.1 TABİİ ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL
KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ
VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR TABİAT TURİZMİ
ve
KIRIKKALE
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı
yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık nüfus ile beraber
yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. gibi faaliyetler için kullanılması
söz konusu olacaktır. Bu tür girişimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya dışında
yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin korunan alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de görülmektedir. Bu
sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif ilişkiler içinde olmamız
gerekmektedir. Proaktif kişi; ilişkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi eline alan kişi demektir.
Tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Orman ve Su İşleri Bakanlığı taşra kuruluşlarının kırsal
sahalarda tabiat turizminin geliştirilmesinde öncü olması doğru bir harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kamu kurum ve kuruluşları; statülü korunan alanlar,
tabii alanlar, kırsal kalkınma, kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamıyla farklı bir bakış açısı
ile algılamaya başlamışlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin meydana getirdiği
olumsuz tesirler ve bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karşı alternatif, çevreye
duyarlı turizmi ve tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir tabiat turizmi ve ekoturizm
tabiatın korunması için bir umut olarak ortaya çıkmıştır. Algılamadaki bu değişiklik, tabii alanlar,
korunan alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme ilişkin proje ve çalışmaların giderek
artmasına yol açmıştır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında,
yoksulluğun azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğin korunmasında anahtar bir rol haline
gelmiştir.
Sürdürülebilir tabiat turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir bakış
açısı meydana getirilmesi, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında önemli seçeneklerden biri
olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru şekilde bütünleştirildiği
takdirde beklentileri karşılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına fayda sağlayacağı
unutulmamalıdır.
4
1.2 TABİİ ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
1980’li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), çevre konularına ilişkin
çalışmaları arttırmış, Bu çalışma giderek artan bir etkinin meydana gelmesini sağlamıştır. Dünya
Çevre Kalkınma Komisyonu’nca 1987 yılında tamamlanan çalışmalar sonunda “ortak geleceğimiz”
adlı bir rapor hazırlanmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına
çok farklı yaklaşılması gerektiği bu raporda vurgulanmıştır. Kalkınmanın ve insanlığın sahip
olduğu kaynakların sürdürülebilir olduğuna vurgu yapılmıştır.
Raporda ortaya konulan
“sürdürülebilir kalkınma” kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu
ekolojik, kültürel ve sosyo-ekonomik kaynakların nadir ve eşsiz olduğu görüşüne varılmıştır.
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin, bir
orman, kereste imalatı için kullanılabilirken, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak
kullanılabilmekte ayrıca korunan alan olarak da ayrılabilmektedir. Alanın ve alanda yaşayan yöre
halkının özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilirken, bazıları ise
kesinlikle uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde doğru görülen seçenek
ormanın el değmemiş eski haline bırakılması olsa da, yöre halkı ve diğer iş gruplarının bu
kaynakların sürdürülebilir kullanımı hayat kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia etmeleri
mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman ulaşılamasa da bu hedef
üzerine yoğunlaşılmalıdır.
Tabii ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile arazinin beraberliği
çok önemlidir. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının anlamı da değişmeye ve
gelişme göstermeye başlamıştır. Bu gelişme içinde yöre insanlarının varlığı ve faydalanmalarının
sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır.
Bir tabii alan ve korunan alanın içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı, turizm, ekolojik
tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta enerji üretimindeki
yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı olacağı açıktır.
Tabii alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında Kırsal alan, Kırsal kalkınma ve Sürdürülebilir
Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir. Bu kavramlara baktığımızda;
Kırsal Alan; Şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili etkinliklerin
yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla adlandırılan ve anılan insan yerleşimlerinin
var olduğu alanları “kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
Kırsal Kalkınma Kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları ekonomik,
toplumsal ve kültürel şartları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabalarının, devletin bu konudaki
5
çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle kaynaştırılması ve ulusal
kalkınma çabalarına tam katkıda bulunmalarının sağlanma süreci şeklinde tanımlanmıştır.
Kırsal Alan Kalkınması; Hem eğitim hem de örgütlenme işi olup, kırsal alan; toplumun
ihtiyaçlarının göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların alınması
sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum istediklerini elde
etmedikçe kırsal alan çalışmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalışmalar, beslenme, eğitim,
mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler, sosyal güvenlik
çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke planları ile bir bütünlük
içinde olmalıdır.
Sürdürülebilir Kalkınma: Ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik
şartlarının tamamının sağlanması önemlidir.
Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Kırsal
alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005 yılında yapılan bir araştırmada;
Fransız vatandaşları tatillerinin, %52’sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaşının evinde,
%26’sı evlerinde geçirdiklerini ve %9’luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını
ifade etmişlerdir. Kırsal alanlar tabiat için önemli role sahiptir.
Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, tabii felaketlere karşı koruma, iyi
hayat şartlarının korunması ve tabii manzaranın korunması tabii çevre ile ilgili hususlardır.
1.3 SÜRDÜRÜLEBİLİR TABİİ TURİZMİ
Sürdürülebilir kalkınma, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır.
Sürdürülebilir turizmin gelişimi de sürdürülebilir kalkınma ile bağlantılı bir yaklaşımdır.
Sürdürülebilir turizmin gelişiminde turistlerin ve ziyaret edilen yerlerin bugün kü ihtiyaçlarının,
gelecekteki fırsatları koruyup geliştirerek ve genişleterek karşılanması amaçlanmaktadır. Bu
yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik süreçlerin,
biyolojik çeşitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içermektedir. Birleşmiş
Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm gelişimi;
Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı,
Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli,
Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun
vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
Buna göre sürdürülebilir kırsal/ tabiat turizminin gelişme ölçütleri;
6
a. Biyolojik çeşitliliğin korunması,
b. Ekonomik tutarlılık,
c. Kültürel zenginlik,
d. Yöre halkının refahı,
e. İstihdam kalitesi,
f. Sosyal eşitlik,
g. Ziyaretçi memnuniyeti,
h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
j. Fiziki bütünlük,
k. Kaynakların etkin kullanımı,
l. Çevre temizliğidir.
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki bağ,
korunan alanların tarihçesi kadar eskidir.
Korunan alanlar turizme, turizm de korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan
alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bileşendir.
Turizm; aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve
insanın yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de bağımlıdır. Bu bağımlılık tabii ve kültürün
bozulmaması için tedbirleri gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının “sürdürülebilir kırsal
kalkınma” ilkeleri çerçevesinde tespiti de zorunludur.
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme
eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur.
Turizmdeki büyümeyle beraber sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi tabiatla ilgili turizme olan
talep artmış ve turizm ürünleri ile destinasyonlar çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri de değişmiş ve
çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü
kültürel değerler hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve faunası, özel
ekosistemler, tabii hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat
deneyimi kazanmak da söz konusudur.
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır ki, turizm eşsiz
özellikli tabii veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların çevresinde yaşayan
yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir. Bu durumda turizm, tabii
alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin arttırılmasında kullanılabilecek
çok önemli bir araçtır. Dolayısıyla turizm sayesinde koruma çalışmaları için gerekli mali
7
kaynakların kazanılmasının yanı sıra ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik bilinçlendirme ve eğitim
programlarının oluşturulması ve uygulanması gibi hedeflere de kolayca ulaşılabilmektedir.
En önemli hususta; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş kapsamlı,
dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve izlenmesi
gerekmektedir. Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü mümkün olmayan olumsuz etkileri
ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelebilecektir. İşte bu nedenle;
“SÜRDÜRÜLEBİLİR TABİAT TURİZMİ GELİŞME (MASTER) PLANI” çalışmasına lüzum
duyulmuştur.
1.4 SÜRDÜRÜLEBİLİR TABİAT TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ
Yukarda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz
konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır.
Alışılmış turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Tabiat Turizmi Gelişme Stratejisi arasındaki fark
şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan aşağıya bakış açısı ile uygulanmaktadır.
Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taşınmaktadır. Yöre halkı katılımcı
olamamaktadır.
Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir. Bu yaklaşımda
yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur, yörenin kalkınma
potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için ortak kararlar alınır. Karar
almanın yanında uygulama ve izleme aşamalarında da yöre halkının bilgisini, becerilerini, en
uygun şekilde kullanmak esastır. Bu yaklaşım yöre halkının, yerel otorite ve organizasyonların
yetkilendirilmesine dayanır.
-Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında tabii ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur.
Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca tabii alan dışında olmalıdır. Bu durum
tabiata ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonculuğu gibi faaliyetlerin yapılmasıyla
yöreye faydayı arttırabilir.
-Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır. Söz konusu
gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da
sorumluluk alacaklardır.
-Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle hedefleniyorsa, tabii
ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır.
-Tabii alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı
olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal, sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda
turizmin temel kaynağı olmaktadır.
- Sürdürülebilir Tabiat Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın ilimizde/bölgemizde ve ülkemizde
tabiat turizmine konu olacak sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakış açısına
dayandırılmasına esas olmalıdır.
8
- Sürdürülebilir Tabiat Turizmi Gelişme (Master) Planı’nda turizm; tabiatı koruma,
kırsal
kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, tabiat turizmi yönetim planı olarak ele alınmalıdır.
Halihazırda olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir. İlde sürdürülemez olan
turizm veya gelir getirici faaliyetler de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir yönetim için tehditler ve
fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler ortaya konmalıdır.
-Tabiata dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip olduğu tabiat,
tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de önemlidir.
-Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir. Bir alanın turizm potansiyelinin
değerlendirilmesi, rekabetçi özgün ve özellikli bir destinasyon oluşturması için gerçekçi beklentiler
ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm değeri
içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman başarılı olabilir. Özellikle
hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken, bu alanlardan beklenen faydalar yüksek
olmaktadır.
Taşıma kapasitesinin düşüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu sebeple taşıma
kapasitesinin değerlendirilmesi de önemlidir.
-Entegre Tabii Alan Yönetimi, Sürdürülebilir Tabiat Turizmi Gelişme (Master) Planı ile tabii ve
turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi gruplarının etkin
desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne alınırsa, ilgi gruplarının etkin iş
birliği oldukça önemlidir. Planın herkes tarafından sahiplenilmesi ayrıcalık olacaktır.
-Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır.
-Pazarlama Stratejisi; Sürdürülebilir Tabiat Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın bir parçasıdır.
Kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaşımlar içermelidir.
Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaşımlar bu stratejide yer
almalıdır.
-Turizm Destinasyonu Yönetimi; Yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu rekabete açık
hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu rekabetçi
yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir yaklaşımdır.
-İyi tanımlanmış amaçlar ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe, mali portre
ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iş planı hazırlamak gereklidir.
-Ziyaretçinin İzlenmesi ve Ziyaretçi Yönetim Planı: Madem ki Tabiat gibi hassas bir sistemde
çalışılıyor, bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim planı
lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme, hem de taşıma kapasitesinin kontrolü
için izleme programı da olmalıdır.
Geri bildirimler kalitenin arttırılması, sunumların taleplere uygun hale getirilmesi (iyileştirilmesi),
hizmetteki aksamaların ve tabiata değişimlerin takibi için çok önemlidir.
9
Şu unutulmamalıdır ki; turizm, tabiatın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaşmak
garanti edildiği takdirde teşvik edilmelidir.
2.SÜRDÜRÜLEBİLİR TABİATTURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR
2.1 KAYNAK ANALİZİ
Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması mecburidir. Bir alanın sahip
olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluşturmaktadır. Bu
kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo-ekonomik özellikler de turizm gelişimi için önemli
bir temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin, tarımsal faaliyetleri desteklemediği durumlarda
kırsal turizmin gerçekleştirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal olma özelliğini
kaybedecektir.Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut
durumuna bağlı olduğundan kaynak envanterinin mutlaka yapılması gerekir.
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar
a. Tabii Kaynaklar: turizmin gelişimi için önemli olan yöreye özgü tabii kaynaklardır. Bu
kaynakların hali hazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi turizm
gelişimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
Seçkin Tabii Kaynaklar: Turizm yalnızca korunan tabii parçaları ile ilgili değildir. Eşsiz
manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici olmaktadırlar.
Örneğin; ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları, konakladığımız evin penceresinden
gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk amacıyla kullanılsa da
dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirebilmektedir.
Seçkin Tabii Kaynakların Halihazırdaki Ekonomik Kullanımlarının Tanımlanması Tabii
kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk, nehirler ve göllerin
sportif balıkçılık, su sporları ve enerji üretmek için kullanımları gibi. Bu kullanımlardan bazıları
gelenekseldir ve düşük etkilere sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar
turizm gelişimi için de uygun değildir.
Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı Tabii kaynaklar mevcut kanunlarla korunur.
Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır.
İklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneş ışığı
saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı mevsimlerde
turizm için elverişli olup olmadığıdır.
10
Turizm Gelişimi İçin Potansiyel Tabii Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm
planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter
çalışmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin gelişmesi ve altyapı ile
tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır.
b. Kültürel Kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri tabii kaynaklara ilişkin çalışmalara
benzerlik göstermektedir. Özellikle tabii ve kültürel kaynaklardan oluşan kombinasyonlar, turistler
tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi konusunda
farkındalık meydana getirilebilirse, sürdürülebilir turizm gelişimine ve tabii korumaya verilen
destek artacaktır.
c. Sosyo-Ekonomik Kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin
bileşimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalışması, birbiri ile bağlantılı birçok farklı
unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta kavranamaması mümkündür.
Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik unsurları büyük öneme
sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaşımı, turizm sektöründe çalışma isteği gibi bazı unsurların
turizm ile doğrudan ilişkisi bulunmaktadır.
Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için altyapı
kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya koymanın
yanı sıra turizm gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli içme suyu, donanımlı sağlık
tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm gelişimi asla başarılı olamayacaktır. Altyapının
farklı unsurları için şartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir. Kaynak halihazırda
turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın turizm gelişimi için önemi konusunda hem
de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir.
-
Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının sürdürülebilir
kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
-
İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan cep
telefonları da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etütleri içermektedir.
-
Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
-
Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirme için enerji
kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike
içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır.
-
Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin sayısı
ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
-
Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı
atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
11
-
Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
-
Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli
olmaktadır. Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok
önemlidir.
-
Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
İnsan Kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm gelişiminde
anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi nitelikteki kültür ve
kimliği oluşturmaktadır.
İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir;
-
Yöre halkının nüfusu,
-
Göç vb. eğilimler,
-
Demografik yapı,
-
Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik, geleceğe
odaklanma, çalışma ahlakı,
-
Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
-
Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
-
Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki işbirliğini içeren
sosyal yapı,
-
Yerel kurumlar, idareler, yönetişim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal kaynaklar ve
yönetimleri,
-
Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri, ilgileri,
yaklaşımları, algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait olma ve
o toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
-
Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye ve ile yoğunlaşma durumları, firma
sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış ilişkileri, sektörler
arası işbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile ilişkili olabilmektedir.
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi oluşturan
kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut kalkınma
durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim sunmaktadır. Analiz aynı
zamanda; bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına yönelik bir vizyon oluşturulmasını ve turizm
gelişiminin diğer sektörlerle bütünleştirilmesini sağlayacaktır.
2.2 TURİZM POTANSİYELİ
Yüksek değerlere sahip tabii ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli içermezler;
12
- Bazı tabii parçaları araştırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir. Bu
alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
- Bazı tabii sahalar, erişim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elverişli olmayan yerlerde
bulunurlar,
- Ekolojik kaynakların kullanımlar karşısındaki duyarlılığı (taşıma kapasitesi), ziyaretçi girişinde
kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli önemli bir
konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir. Bu potansiyel
sınırlıysa başarılı bir turizm girişimini başlatmak imkanı olmayacaktır.
Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir talebi
karşılaması lüzumludur.
Turizme ilişkin motivasyon ve istekler değişkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değişen
tüketici davranışları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli tüketicinin
bakış açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
Turizm potansiyeline ilişkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri elde
edilebilir, ayrıca derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde çalışmalar ile
veri elde etmek için kullanılan niteliksel araştırma metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aşağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir;
-
Halen yapılan turizm,
-
Halihazırdaki turist miktarı,
-
Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
-
Ortalama kalma zamanları,
-
Turist profili,
-
Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(tabii, kültür, sağlık, güneş, vb.)
-
Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile kıyaslama
yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
-
Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
“Turizm arzı” incelemesinde ise aşağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
-
İlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı makul
müdür?
13
-
Alan ulaşım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taşıt, genel taşımacılık, vd.), bunlara
yaklaşım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi),
-
Alana ulaşma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli)
-
İle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu?
-
Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?,
-
Güvenlik ve ulaşım açısından ne gibi problemler yaşanabilir?
-
Alt yapı incelemesi; taşımacılık ağı, yerel yolun durumu (toprak, asfalt), anayolla bağlantısı,
demiryolu ağı, yerel genel taşımacılığın yaygınlığı, program, ücretler, hat/duraklar, döngü
patikaları, patikalar, yollar, işaret levhaları, genel enformasyon levhaları, araç-otobüs park
kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
-
Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması (iyi-sayısı, orta iyisayısı vb.)
-
Hangi standartta yiyecek sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü)
-
İl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü barınma
kulübeleri, bungalov, parkları, kamp alanı, diğerleri),
-
Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü),
-
İlinizin seçkin özellikteki tabii alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı mı?,
diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
-
Alan turist gezi rotasına girecek şekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara yakın mı?
(diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düşük veya yakında böyle bir potansiyel
bulunmamakta),
-
İlin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı, farklı
yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.),
-
Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, şans veya mevsime
bağlı),
-
Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
-
Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötü-yeterli-iyi),
Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
-
tabii değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuş izole olmuş
alanlar, şelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı, hayvan-kuş, deniz canlıları, iklim,
diğerleri),
-
kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar, folklor
ve gelenekler, el işleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vb.)
14
-
Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim
düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karakteristik ve geleneksel özellikleri,
ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan bilgi ve beceriler,
turizm gelişimine yaklaşımlar, misafir severlik anlayışı, hizmet eğilimleri, yerel kuruluş ve
idareler ile yönetişim, alanın kültürü ve kimliği,
-
Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer),
-
Altyapı; (su sistemleri, ulaşım ağları, sağlık imkanları, ulaşım terminalleri, enerji kaynakları,
kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar, güvenlik sistemleri vb.)
-
İş ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satış yapan
çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor
malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, dişçiler, eczaneler, kafe ve
restoranlar, atm’ler, bankalar, diğer iş ve hizmetler.)
Turizm Talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi;
Ziyaretçi; boş zamanlarını geçirmek için bir yere gelen kişi olarak tanımlanabilir, turist ise alanda
bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her ziyaretçi turist
değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir.
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca her ikisinin de
farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman
geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha yüksek
olmaktadır.
Turizme ilişkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
-
Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
-
Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değişimi,
-
Ortalama kalış süreleri, konaklama ve ulaşım şekilleri önemlidir.
(Sürdürülebilir tabiat turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan; turizme ilişkin veri
kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait verielr üzerinden
değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır).
-
Turist başına ortalama harcama,
-
Grup hacmi ve düzeni,
-
Turistlerin ağırlıklı yaş grubu,
15
-
Yaptıkları faaliyetler,
-
Ziyaret edecekleri-ettikleri yere ilişkin seçimleri,
-
Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama şekilleri,
-
İkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
-
Kullanılabilir ilave veriler.
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il veya
illerle karşılaştırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm Arzı:
Konum Faktörü; Bir ilin başka turizm pazarları ile ilişkili olarak nasıl konumlandığını, bir
turistin alana ulaşmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaşılabilir değilse asla başarılı
bir turizm gelişimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu dikkate
alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla ulaşılan
yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düşünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı sayıda turist
potansiyeli olacaktır.
-
Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
-
Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaşımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız
turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
-
Tren, otobüs veya özel araçlarla erişim de konum faktörleri içinde önemlidir,
-
Alana ziyaret iklim şartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
-
İle özgü yapılan bürokratik işlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri
tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
-
Turizm arzında; işaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaşma kolaylığı da önem arz
etmektedir. Haritalar, broşürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz faktörüdür.
-
Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik
standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeşitliliği, ortam ve
konukseverlik önemlidir.
-
Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
-
Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle hijyeniklik
konaklamada çok önemlidir.
16
Tabii Alanın Kendine Has Özellikleri; Tabii alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada rol
oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüştür. Tabii alanların alternatif kaynak
kullanımına dönüştürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu yerlerde
devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karşısında koruma ve kullanma
dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras,
yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve korunması gereken öncelikli türler,
tabiatla ilgili çalışan ve tabiatın kıymetini bilen eko-turistler için son derece önemlidir.
2.3 TAŞIMA KAPASİTESİ
- Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya bölgenin
kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip olmayan ve sürdürülebilir
kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek ziyaretçi sayısı,
- Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları tehlikeye
atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca
destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin (örn:
iklim değişikliği, kirlenme.vb.) baskısı,
- Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını tehlikeye
atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl, ay, gün, an)
boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır.
Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Tabiat Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir planlama
aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır. Taşıma kapasitesinin analizi ve
izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. Taşıma kapasitesi sayesinde kullanımı
sınırlamak, en elverişli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet etkileri azamiye çıkartmak,
olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca Tabiat Turizmi Gelişme (Master)
Planındaki “sürdürülebilirlik” taşıma kapasitesinin aşılmaması ile temin edilir.
Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan içinde tek tehdit
unsuru ziyaretçiler değildir. Tabiat için önemli olan tehditlerin tümünün birleşik etkisidir.
2.3.1 Taşıma Kapasitesinin Elemanları;
Sosyal Taşıma Kapasitesi,
Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz
etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan kaçınılmasını içerir.Bu unsurun
turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse kalkınma asla
olmaz.
17
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun değişimin
üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile ziyaretçilerin ilişkileri, kullanıcı
grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş olmanın ekonomik ve toplumsal faydalarıdır.
Ekonomik Taşıma Kapasitesi;
Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir ve diğer sektörleri
de desteklemektedir.
Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel ekonominin
sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm gelişimi anlamına gelmektedir. Yani temel kıstas; turizm
gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir.
Ekonomik taşıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist sayısı ve
ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır.
Ekolojik Taşıma Kapasitesi;
Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler, ikamet
yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik değerlerin,
ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi ve veri
toplanması önemli olmaktadır.
İdari/fiziki Taşıma Kapasitesi;
Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak alınabilecek ziyaretçi
sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki şartlar
(tabiat, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm altyapısının kapasitesine dayanmaktadır. Burada
temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkışıklığıdır.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır;
-
Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
-
Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Fiziksel kapasiteyi değerlendirmek için aşağıdaki bilgiler gerekmektedir;
Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı liste ve
endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas türler,
Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir Tabiatı koruma
planı, amaçlar, hedefler ve tabiatı koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme sistemi,
izleme sistemi,
Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler,
konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı, özellikleri,
akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere ilişkin bilgiler vb.,
18
ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleştirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine ilişkin veriler,
etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ölçütler ve göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
Psikolojik Taşıma Kapasitesi;
Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri üzerinde
olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi sayısıdır.
3.İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN
OLUŞTURULMASI
3.1 İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR
İlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda sağlayan,
projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen bireyler, gruplar
veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir tabiat turizmi gelişimine ve amaçlarımıza
ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir.
İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir tabiat turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları
gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak için
işbirliği yapmalıdır.
Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi gruplarını
işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri verilmesi ile mümkün olur.
3.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ
Turizmde ilgi grupları;
-
Yöre halkı, kişiler ve kurumlar,
-
Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
-
Bölgesel yetkililer,
-
Ulusal yetkililer,
-
Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar, taşımacılar,
-
Turizmle ilgili sektörler,
-
Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret ve
sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
-
İşçi sendikaları, dernekler, STK’lar,
19
-
Eğitim ile ilgili birimler,
3.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ
İlgi grubu analizi sürdürülebilir tabiat turizmi gelişme planının ortaya konması ve uygulamasında
yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet okumak için kullanılan bir
araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır, sürdürülebilir tabiat turizmi gelişme
planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler olduğunu ve hangi tarafla çelişkiler
yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı seviyelerinde destek temini için de son
derece elverişli bir analizdir.
İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir tabiat turizmi gelişme planının yönetiminden
sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir tabiat turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
-
Genel hedeflerini,
-
Turizmden beklediği faydaları
-
Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
Bu süreç; şu adımlardan oluşur;
1. İlgi gruplarının tanımlanması,
2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
3. Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi,
4. İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün
tahmin edilmesi,
5. İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi,
6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması,
8. Paydaşların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması,
11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletişim organizasyonunun
oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.)
12. İzleme ve geri bildirimin yapılması
20
3.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM
Sürdürülebilir Tabiat Turizmi Gelişme Planı’nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım
uygulanması neticesinde;
-
Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
-
Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve
-
Tabii alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür,
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel
mirasının bozulmamış ve turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Tabii çevre üzerindeki olumsuz
etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi yerel
kültürlerini yaşatma ve değerlendirmeye teşvik etmelidir.
3.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Tabiat Turizmi
Gelişme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi
gruplarının resmi işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Bu işbirliği Valiye imzalatıldığı takdirde resmi bir dokümandır. Sürdürülebilir Tabiat Turizmi
Gelişme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını, karar verme gibi hususları düzenler.
21
BÖLÜM 4
4.KIRIKKALE TÜRKİYE VE BÖLGESİNDEKİ YERİ, TARİHÇESİ, COĞRAFİ VE
İKLİM ÖZELLİKLERİ, KIRSAL KESİM EKONOMİSİ
4.1 TARİHÇE
Kırıkkale'nin adının, şehrin 3 km. Kuzeyindeki Kırıkköyü ile kendin merkezindeki Kaletepe'nin kısaltılarak
birleştirilmesinden ortaya çıktığı söylenir. Bu ismin halk tarafından yakıştırıldığı kanaatı yaygın olmakla
beraber bölgenin ismi Osmanlı arşiv belgelerinde, şimdiki haliyle Kırıkkal'a biçiminde geçmektedir.
Yörenin çok eski bir tarihi geçmişi mevcuttur. Bugün Kırıkkale il sınırları içinde kalan bazı tarihi kalıntılar,
ören yerleri ve höyüklerin varlığı ile bazı araştırma ve incelemelerde M.Ö. yıllara ait arkeolojik buluntulara
rastlanması, Kırıkkale'nin coğrafi alanının ne kadar eski bir yerleşim sahası olduğunu gösterir.
Kırıkkale’nin Eskiçağ Tarihi
Kırıkkale ili ve çevresinin eskiçağ tarihini aydınlatacak bir arkeolojik kazı henüz yapılmamıştır. Ancak
bölgenin tarihi coğrafyasına ışık tutacak bazı bilimsel çabalar da yok değildir. Kırşehir Kaman Kalehöyükte
arkeolojik kazılar yapmakta olan Japon bilim heyetinin il sınırları içerisinde kalan alanda yapmış olduğu
yüzey araştırmaları dikkate değer bulgular ortaya koymuştur.
Kırıkkale İli ve Çevresinin Kalkolitik Çağı
Japonların 1990-91 yılları arasında Kırıkkale il merkezi ve ona bağlı ilçe ve köyleri kapsayan yüzey
araştırmalarında toplam 21 höyük ve düz iskan saptanmıştır. Bu merkezlerden toplanan seramik örneklerinin
değerlendirilmesi sonucu bölgenin Kızılırmak kavsi dışında kalan alanda Neolitik Çağ ve sonrası,
Kızılırmak kavsi içinde kalan alanda ise bu dönemi takip eden Kalkolitik Çağı, Eski Tunç Çağı, Assur
Ticaret Kolonileri Çağı Hitit İmparatorluk Çağı (zayıf), Frig ve Hellenistik-Roma Çağları ile Bizans,
Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait yerleşim birimleri ve bu dönemlerin kültürlerini yansıtan kalıntılar
saptanmıştır.
Kırıkkale ili ve çevresinde yapılan yüzey araştırmalarda, Kırıkkale ili Delice ilçesi Yeniyapan köyünün
doğusunda tabii bir tepeden, Delice ilçesi Çongar köyünün 3.5 km doğrultusunda yer alan 8.5 m
yüksekliğindeki Kültepe’den Keskin ilçesi Cinali köyünün 2 km kuzeybatısında yer alan 8 m
yüksekliğindeki Sulucatepe’den ve Kırıkkale ili merkez ilçe sınırları içinde kalan Kuzeren köyünün 3.5 km
güneybatısında yer alan 8.5 m yüksekliğindeki Kuzeren höyüğünden derlenen çanak çömlek parçaları
Kalkolitik
döneme
22
tarihlenmiştir.
Kalkolitik çağ genelde MÖ 5000-3000 yılları arasına yerleştirilmektedir. Maden aletlerin yanında taş
aletlerin kullanılmasından ötürü bu devire tarihçiler Taş Maden Devri anlamına gelen Kalkolitik Çağ adını
vermişlerdir. Bu kültürün önde gelen iki özelliği bakır aletlerin giderek taşın yerine geçmeye başlaması ile
kökleri Neolitik Çağ’a uzayan boya bezemeli çanak-çömleklerdir. Anadolu’yu Erken Kalkolitik Çağ’ın
sonralarında farklı bir etnik grup muhtemelen Trakya’dan gelen bir kavim istila etmiş, birçok yerleşim
yerini yakıp yıkmışlardır. Erken ve geç kalkolitik dönemler arasında bir ara evre özelliğini gösteren Orta
Kalkolitik çağı konusunda fazla bir bilgi yoktur. Hatta böyle bir evrenin varlığı bile tartışma konusudur.
Uzun süreli bu karanlık ara dönemi izleyerek kabaca MÖ 4. bin yıla tarihlenen Kalkolitik Çağın son
evresine gelinir. Bu dönemde Anadolu’ya Balkanlar üzerinden gelen göçmen kafileleriyle ilişkili olarak
nüfus ve yerleşme yerlerinin sayısında da artış olmuştur. Orta Anadolu’da Çorum dolaylarındaki Büyük
Güllecek ve Alacahöyük, Yozgat yakınlarındaki Alişar ve Ankara yakınlarındaki Yazırhöyük bu yeni
dönemde Anadolu’ya yayılmaya başlayan Kuzey Ege ve Balkan etkili merkezler arasındadır. Kırıkkale ve
çevresindeki kalkolitik merkezler de bu etki alanında değerlendirilmelidir. Bu dönemde gittikçe büyüyen
köyler bir ara surla çevrilerek tahkim ettirilmiş, madenin kullanımı ve beraberinde getirdiği ekonomik sosyal
canlılığa paralel olarak yeni mesleklerin ortaya çıktığı ve dolayısıyla değişik etnik grupların bir arada
yaşamaya başlaması, günlük yaşamın bir çok alanına mutfak kültürün, dini yaşam, yarı mimarisi vs.
yenilikler
getirmiştir.
Kırıkkale İli ve Çevresinin Eski Tunç Çağı
Kırıkkale ili ve çevresinde yapılan yüzey araştırmalarda, Kırıkkale ili Delice ilçesi Yeniyapan köyünün
doğusunda, tabii bir tepeden (Yeniyapan) aynı ilçenin Çongar köyünün 3.5 km doğusundaki 110m çapındaki
ve 8.5 m yüksekliğindeki Kütlepe’den, Keskin ilçesi Efendi köyünün 2 km güneyinde, Kılıç Özü’ nün dere
yatağı kenarında kurulmuş olan 91 m çapında 10 m yüksekliğindeki Alibaz’ dan, aynı ilçenin Kavurğalı
köyünün 2 km güneydoğusundaki 210 m çapında,15 m yüksekliğindeki Kavurğalı’ dan, Keskin ilçesi
Armutlu köyünün 1.5 km güneydoğusundaki 200 m çapında 13 m yüksekliğinde Armutlu’ dan, aynı ilçenin
Cinali köyünün 2 km kuzeybatısındaki 100 m çapında, 7 m yüksekliğindeki Sulucatepe’ den, Keskin ilçesi
Köprü köyünün 500 m kuzeybatısında, Kızılırmak’ ın hemen kenarında yer alan 280 m çapında 32 m
yüksekliğindeki Büyükkaletepe’den aynı ilçeye bağlı Ceritkale köyünün 2 km güneyinde, Ömer Kuru Dere
yatağında yer alan 170 m çapında ve 6 m yüksekliğindeki Yaşar Çayır’ dan, yine Keskin ilçesine bağlı
Karağıl köyünün 1 km güneydoğusunda, Dinek dağının batı Kıyıhalil İnceli köyünün 2.5 km kuzeybatısında
Kızılırmak’ ın yatağında yer alan 155 m çapında ve 8.5 m yüksekliğinde Tepe (Kıyıhalil İnce) ‘den aynı
ilçenin Bıyıkaydın’dan Çatal Sögüt höyüğünde derlenen seramik parçaları Eski Tunç Çağına tarihlenmiştir.
Kırıkkale İli ve Çevresinin Orta Tunç Çağı
23
a) Assur Ticaret Kolonileri Evresi: Kırıkkale ili Delice ilçesi, Çongar Köyü Kültepe höyüğünden, Keskin
ilçesi Efendi Köyünün Alibaz höyüğünden aynı ilçenin Kavurgulı köyü höyüğünden, Armutlu höyüğünden,
Balışeyh ilçesinin öz höyüğünden ve merkez ilçeye bağlı Çatal Söğüt höyüğünden derlenen seramiklerin bir
kısmı
Assur
Ticaret
kolonileri
evresine
tarihlendirilmiştir.
Orta Tunç Çağı MÖ 2000-1400 yılları arasına tarihlenir ve Assur Ticaret Kolonileri ile Eski Hitit
Dönemlerini kapsar. Orta Tunç Çağı Anadolu’sunun en çarpıcı özelliği Mezopotamya ile başlayan çok sıkı
ve
örgütlü
bir
ticaret
ilişkisi
bunun
sonucunda
da
yazının
öğrenilmiş
oluşudur.
Assurlu tüccarlar 200-250 merkepten oluşan kervanlarıyla Anadolu’nun silah yapımında gereksinim
duyduğu kalay madeni ile güneyin beğenisine göre dokunmuş ince kumaşlar getirip karşılığında ise altın,
gümüş ve değerli taşlar götürüyorlardı. MÖ 1925 yıllarında bu yeni ticari düzenle ilişkisi olarak Anadolu’da
Assurca karum (liman) denen pek çok pazar yeri kurulmuştu. Bunlardan en ünlüsü ise Kaneş karumuydu.
Bugün Kayseri yakınlarındaki Kültepe de yer alan Kaneş aynı zamanda güçlü bir Hitit Beyliğinin de
merkeziydi. Orta Anadolu’da daha sonraları Hitit Devleti’nin başkenti olacak Hattuş’a (Boğazköy), Alişar,
Aksaray yakınlarındaki Acemhöyük ve Konya yakınlarında Karahöyük’te de Karumlar oluşturulmuştu.
Assur’dan Orta Anadolu’ya uzanan yol üzerinde ise Assurca Wabartum (Konuk-konak) denen küçük
konaklama birimleri oluşturulmuştu. Anadolu’daki Karum ve Wabartumların hukuki ve siyasi konumları
bilim adamları arasında tartışmalı bir konudur. Kimi bilim adamına göre sömürgelerin idari merkezi,
kimilerine göre de yerli beylere vergisini ödeyen serbest ticaret bölgeleridir. Koloni Çağı’nın son evresinde
Kültepe (Kaneş) Pazar (Karum’u) yeri, Orta Anadolu’daki pek çok yerleşme yeriyle birlikte MÖ 1725
yıllarında bir yangınla son buldu. Muhtemelen yerli beylerin bir iç hesaplaşması sonucu bu olaylardan sonra
Hitit
Devleti
belirmeye
başladı.
b) Eski Hitit Devleti Evresi: Kırıkkale ili ve çevresinde yapılan yüzey araştırmalarda, Kırıkkale ili,
Sulakyurt ilçesi, Kıyıhalilincili köyü höyüğünden ve Keskin ilçesi, Köprü köy Büyükkaletepe höyüğünden
derlenen
seramik
parçalarından
bir
kısmı
Eski
Hitit
Çağına
tarihlenmiştir.
Assur Ticaret Koloniler evresinde Anadolu’nun irili ufaklı bir sürü beylik tarafından paylaşıldığını daha
önce belirtmiştik. Bu beyliklerden adını bilemediklerimiz içinde önemlileri şunlardır. Neşe (Kaneş), Hattuş,
Mama, Puruşhanda, Kuşşara, Zalpa. Ancak kökeni Kuşşara’ ya dayanan Pithana oğlu Anitte (MÖ 1750) lie
Orta Anadolu’ da merkezi bir devlete doğru ilk adım atılmıştı. Neşe, Zalpa ve Hattuş’u eline geçiren Anitte
kendisini (Gal Lugul) Büyük Kral unvanını taşıyacak kadar güçlü hissediyordu. Anitte’dan 100 yıl kadar
sonra, aynı soydan gelen Kuşşara’lı Labarna’nın Hattuş’u başkent yapıp, kente Hattuşa, kendisinede
Hattuşalı anlamına gelen Hattuşili (MÖ 1650-1620) adını vermesiyle Hitit Devleti resmen kurulur.
Yerli Anadolu oldukları kabul edilen Hattili Beylere karşılık Hint-Avrupalı Hititlerin kökeni konusunda
24
fazla bilgi yoktur. Anadolu’ya bir göçle dışardan mı geldiler? Bu göç nereden ve hangi tarihte oldu. Bu
soruların yanıtları doyurucu belgeleriyle verilebilmiş değildir. I. Hattuşili’nin Hattuşa’yı başkent yapmasıyla
birlikte Eski Hitit Devleti hızlı bir biçimde gelişmeye başladı. İçte otoriteyi sağlayan I.Hattişuli, ilk hedef
olarak
Suriye
yi
seçmişti.Kızılırmak
ı
Kırıkkale’nin
güneyinde
ordusuyla
birlikte
geçen
I.Hattuşili,Suriye’nin önemli şehirlerinden Alalah’ı ele geçireceği sefere çıkıyordu.Alalah’ı ele geçirerek
daha ileri harekatlar için büyük bir avantaj elde etti .Sefer dönüşünde Fırat’a doğru ilerleyerek Malatya
yakınında ırmağın karşı kıyısına geçti. Batı Anadolu’daki Arzava ülkesi zapt edildi. Bunu izleyen I.Murşili
döneminde Halep Hitit Devleti ‘nin sınırları içine sokuldu.Babil fethedildi.( MÖ 1594). Böylelikle Hitiler
kısa bir sürede yakın Doğu’nun etkin siyasal güçlerinden biri olarak adlarını duyurdular. Eski Hitit
Devleti’nin genişlemesi I.Murşili’nin,Babil seferi dönüşünde bir entrika sonucu öldürülmesiyle son buldu.
İlimiz sınırları içinde kalan alanda bu çağa ait yerleşim yerlerinin çok sınırlı merkez olması dikkat çekicidir.
Ancak herhalukarda bu dönemin bölgemizde de temsil edilmesi, ilimiz eski çağ tarihi açısından önemli bir
bulgudur ve aynı zamanda yukarıda anlatılan kültür dokusu çerçevesinde değerlendirilmesidir. Dönemin
Anadolu tarihi açısından önemi dikkate alındığında, bölgemizde bir arkeolojik kazının yapılmasının değeri
daha
kolay
anlaşılmaktadır.
Kırıkkale İli ve Çevresinin Genç Tunç Çağı
Kırıkkale ili ve çevresinde yapılan yüzey araştırmalarda, Kırıkkale ili Delice ilçesi, Çongar köyü, Kültepe
höyüğünden, Delice ilçesi Harekli Köyü Beşiktepe mevkiinden ve merkeze bağlı Balışeyh kasabasının 4.5
km kuzeydoğusundaki Öz höyüğünden derlenen seramik parçaları arasında bazı örnekler Hitit imparatorluk
çağı tarihlenmiştir.
Hitit İmparatorluk çağı kültürü hemen her yönüyle temelleri daha koloni çağında atılan Eski Hitit
kültürünün devamı niteliğindedir. Hitit imparatorluk çağının en görkemli anıtı bizzat başkentleri Hattuşa’nın
kendisidir. Hitit uygarlığının en önemli merkezlerinden ikincisi ise, başkentin yakınlarındaki
Alacahöyük’tür. Kabartmaları Önasya dünyasının ilk anıtsal örnekleri olmaları bakımından büyük önem
taşırlar. Zile yakınlarındaki Maşathöyük, Yozgat yakınlarındaki Alişar, Çorum yakınlarındaki Ortaköy,
Malatya yakınlarındaki Aslantepe, Elazığ Altınova’da Korcutepe, Güneyde Tarsus-Gözlükule ve MersinYümüktepe
önde
gelen
öteki
Hitit
merkezleri
arasındadır.
İlimiz sınırları içinde kalan merkezlerin aynı kültür geleneğinin temsilcileri oldukları kesin olmakla birlikte,
bu kültürün içindeki konumu ve katkıları ise bir arkeolojik kazı sonucunda açıklık kazanacaktır.
MÖ 1200-800 yılları arasındaki zaman diliminde Anadolu’da herhangi bir kültür kalıntısına
rastlanmadığında “Karanlık Dönem” olarak adlandırılmaktadır. Hitit İmparatorluğunun yıkılışına neden olan
25
kavim veya kavimlerin bir süre 400 yıl gibi göçebe yaşadıkları ve sadece hayvancılıkla uğraştıkları var
sayılmaktadır. Dolayısıyla bu döneme ilişkin herhangi bir kültür kalıntısının günümüze kadar gelmeyişi bu
şekilde
yorumlanmaktadır.
Kırıkkale İli ve Çevresinin Demir Çağı
Kırıkkale ili ve çevresinde yapılan yüzey araştırmalarda Kırıkkale ili Delice ilçesi, Çongar köyü, Kültepe
höyüğünden, Delice ilçesi Harekli Köyü Beşiktepe mevkiinden, Keskin ilçesi Kavurgalı Höyüğünden,
Armutlu köyü Armutlu höyüğünden, Köprü Köyü Büyüktepe höyüğünden, Ceritkale Köyü Yaşçayır
Höyüğünden, Karağıl Köyü Horpağan Tepeden, Kevenli Köyü Acıözü, Çifteli Köyü Höyüktepeden ve
Kaldırım Köyü Sarımusalı höyüklerinden, Sulakyurt ilçesinin Bıyıkaydın Höyüğünden, Hasandede Kasabası
Çatal Söğüt Höyüğünden derlenen seramiklerin bir kısmı Demir Çağına tarihlenmiştir.
Bu çağın Demir çağı diye adlandırılmasının temel nedeni, dönemin silah ve diğer aletlerinin çoğunun
demirden üretilmiş olmasıdır. Bunun yanı sıra MÖ 9. Yüzyılın sonlarından itibaren Anadolu’nun yeniden
MÖ 3 bin yılının sonlarında olduğu gibi bir çok irili ufaklı güç arasında paylaşmış olması böyle bir
adlandırmaya gidilmesinin diğer bir nedenidir. Bu çağla birlikte bölgemizdeki iskanın yeniden yoğunlaşması
dikkat çekici bir durumdur. Anadolu’daki Hitit çekirdek sahasının hemen her merkezde Hitit yerleşmesinin
üzerine Frig yerleşmesin kurulmuş olması dönemin nüfus yoğunluğunu yansıtması açısından da önemli bir
durumdur. Japonlar, Kırıkkale ili ve çevresindeki höyüklerden derledikleri seramiklerin bir bölümünü demir
devri
seramiği
olarak
tanımlamışlardır
ve
Friglere
bağlamışlardır.
Frigler MÖ 1200’lerin başlarında Truva savaşı sırasında boğazlar üzerinden Anadolu’ya gelmiş ve ancak
MÖ 8.yy’ın ikinci yarısında merkezi Polatlı yakınlarındaki Gordion olan bir devlet kurabilmişlerdir.
İlimiz sınırları içinde kalan Büyükkaletepe höyüğünün konumu büyüklüğü ve yüzeyinden ele geçen geyik
motifleriyle tipik Frig seramiği dikkate alındığında bu merkezin Friglerin önemli bir yerleşim birimi olduğu
anlaşılmaktadır. Bu höyükte yapılacak bir arkeolojik kazının ilimiz eskiçağ tarihinin aydınlatılmasına büyük
katkılar
sağlayacağı
şüphesizdir.
Kırıkkale İli ve Çevresinin Roma ve Bizans Dönemi
Kırıkkale ili Keskin ilçesi Cinali köyü Sulucatep’den, Ortasöken köyü düz yerleşmesinden, Haydardede
köyü Kılıç mevkii düz iskanından, Çelebi ilçesi Kaldırım köyü, Sarı Musalı Höyüğünden ve Karaağıl köyü
Hopağan tepeden; Sulakyurt ilçesi Bıyıkaydın köyü höyüğünden, İlimize bağlı Kazmaca köyü Öküztepe düz
yerleşmesinden, Merkez ilçe Hacılar Kasabası Asar höyüğünden, Merkez ilçesi Kızıldere köyü, Kuzeren
höyüğünden ve Hasandede Kasabası Çatal Sögüt höyüğünden derlenen seramik parçalarından bir kısmı
26
Roma
ve
Bizans
dönemlerine
tarihlenmiştir.
Roma ve Bizans dönemlerine ait çanak-çömlek parçaları, Kızılırmak yatağında yer alan düz yerleşim
yerlerinde özellikle Kırıkkale’den güneye doğru uzanan bölgede bulunan höyüklerde bol miktarda
derlenmiştir. Bu tür çanak-çömlek parçalarının çok sayıda ele geçtiği höyüklerde ve düz yerleşim yerlerinda
prehistorik malzemelere rastlanılmamıştır. Bu Roma ve Bizans döneminde yeni yerleşim yerlerinin
kurulduğunu kanıtlamaktadır. Dikkati çeken ayrı bir özellikte höyüklerden çoğunun tabii tepeler üzerine
kurulmuş olmasıdır. Ayrıca genel kaideye uyularak, bu höyüklerin büyük bir çoğunluğunun yanında da akar
suyun
veya
kaynağının
su
varlığıdır.
Anadolu’da Roma İmparatorluğunun egemenliği MÖ 129 yılında Pergamon Krallığının ilhakıyla
başlamışlardır. Pergamon Devleti’nin arazisi Anadolu’da ilk Roma eyaleti olan Provinicia Asia olrak
yeniden
düzenlendi.
Bu
eyalete
başkent
olarak
da
Ephesos
seçildi.
Kesin olarak belirlenmiş olmamakla birlikte Kapadokya’nın bir Roma eyaleti olarak Roma’ya vergi
vermeye başladığını tarih genelde MÖ 63 yılı kabul edilmektedir. Kapadokya Eyaletinin sınırları Kuzeyde
Samsun (Amisos)’dan doğuya doğru Karadeniz (Pontus Euxens), doğuda Fırat ve Büyük Ermenistan,
Doğuda Toros dağları, batıda Galatia ve Pamhylia ile çevrili olan bu eyaletin başkenti Kaisareia (Kayseri)
idi. MÖ 395 yılında Roma İmparatorluğunun ikiye bölünmesinden sonra Kapadokya Eyaleti Doğu Roma
sınırları
içerisinde
kaldı.
Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenen ve Sulakyurt ilçesinde bulunan tarihi paraların
tetkikinden
yörede
M.Ö.
Romalıların
yaşadığı
tespit
edilmiştir.
Türklerden Sonra : Malazgirt Zaferinin 1071'de kazanılmasından sonra Anadolu'nun kapıları Türklere
açılmış, buralar hızlı bir şekilde Türk-İslam diyarı haline getirilmiştir. İşte o dönemlerde Kırıkkale ili
dahilinde
bulunan
bazı
yerlerinde
ilk
fethedilen
İslam
beldelerinden
olduğu
görülmektedir.
Bu konuda Prof. Dr. Beşir ATALAY’ “Kırıkkale ve çevresinin özel bir konumu vardır; yani Orta
Anadolu’nun ortasındadır. Çok korunmuş, dışa geç açılmış ve yine de az açılmış bir bölgedir. 1071 yılında
Malazgirt Muharebesi ile Müslüman Türklerin Anadolu’ya açılışından itibaren yerleşilen, badireli günlerde
dahi hiç işgal görmemiş bir özelliğe sahiptir. Etnik dağınıklığı az olan fazla karışmamış bir bölgedir. Dini
homojenlik ise çok belirgindir. Türkiye’nin en az kültür değişmesi geçiren bölgesidir. Denilebilir ki kültür
safiyeti önemli oranda korunmaktadır. “ demektedir. (1995 Dünya “Hoşgörü-Manas-Abay Yılı” VII. Uluslar
arası Edebiyatı Semineri ve I. Uluslar arası Türk Dünyası Kültür Kurultayı Bildirileri S-159-161)
Prof. Dr. Sadık TURAL da “Ankara, Kırşehir, Konya, Çorum, Çankırı, Yozgat ve bugünkü Kırıkkale
27
ilimizin sınırları içinde olan arazi Türklerin çok benimseyip yurt edindiği, yaylak ve kışlak yerleri olmak
üzere seçtiği coğrafya alanlarıdır. “ (Ahmet Yesevî’den Hasandede’ye Gönül Erleri YY-1997, S- 215)
11. yüzyıldan sonra Kırıkkale yöresine Oğuz-Türkmen boyları yerleştirilerek iskana açılmıştır. Bu konuda
Prof. Dr. İsmail ÖZÇELİK “Kırıkkalelinin Karakeçili ilçesinde yaşayan Karakeçililer, Anadolu’nun diğer
yerlerinde yaşayan Karakeçililerle akrabadırlar. Karakeçililer Osmanlı kayıtlarında Ulu Yörük şeklinde
anılan ve diğer bazı boylarıda ihtiva eden birliğin koludur. “ demektedir. (Tarihten Günümüze Karakeçililer,
YY-2003,
S-95)
Kırıkkale yöresi ile ilgili Prof.Dr. Faruk SÜMER (Oğuzlar ), Prof. Dr. Cengiz ORHONLU (Osmanlı
İmparatorluğunda Aşiretlerin İskanı), Prof. Dr. Fuat KÖPRÜLÜ (Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar),
Prof. Dr. Hikmet TANYU (Ankara ve Çevresindeki Adak Yerleri) vs. eserler mevcuttur.
Türk ve İslam aleminin büyük mutasavvıfı ve evliyası Hoca Ahmet Yesevi'nin oğlu Haydar Sultan'da
Anadolu'daki
bu
mücadelede
de
yer
almıştır.
Bu mücadelenin, Kırıkale'nin en yüksek dağlarından biri olan Behrek Dağı eteklerinde ve civarında Konur
Kasabası, Haydar Sultan ve Halil Dede köylerinin bulunduğu mahallerde yapılmış olması kuvvetle
muhtemeldir. Hatta Haydar Sultan'ın yaptığı savaşta, kafirlere esir düşerek, bugün aynı isimle anılan bu
köydeki kuyuya hapsedildiği ve kabrinin de burada bulunduğu ve bu zatın Hoca Ahmet Yesevi'nin oğlu
olduğu
kaynaklarda
geçmektedir.
Diğer taraftan, Balışeyh ilçesinin de o dönemlerde, yani Anadolu'da ilk kurulan Türk yerleşim alanlarından
olduğu bilinmektedir. Buradaki taştan yapılmış eski cami ve türbe Selçuklular tarafından 1121 yılında inşa
edilmiştir.
Aslında Kırıkkale bölgesi tarihini Ankara tarihiyle birlikte düşünmek, incelemek ve araştırmak uygun olur.
Çünkü çok yakın olması nedeniyle buralar, eskiden beri Ankara'ya bağlı bir yöre olarak kalmıştır.
Ankara'nın Türklerin eline ilk olarak 1073 yılında geçtiği dikkate alınırsa, Kırıkkale bölgesinin de- genel
olarak- aynı yıllarda Türkleşmeye ve İslamlaşmaya başladığı kabul edilebilir. Bazı Haçlı seferleri sırasında
buralar tekrar Bizanslıların eline geçmiş olmasına rağmen XII. Yüzyıldan itibaren Selçukluların
hakimiyetine kesin olarak geçmiştir. Daha sonraki asırlarda Orta Asya'dan, Anadolu'ya göç eden Oğuz Türk
boylarından pek çok aşiret ve cemaat Kırıkkale bölgesinde iskan edilerek, buralar bütünüyle Türk ve İslam
diyarı
haline
getirilmiştir.
Cumhuriyet Döneminde Kırıkkale : Bilindiği gibi Kırıkkale temelleri 1925'lerde atılan bir Cumhuriyet
şehrimizdir. 70 Yıllık gelişmesi, büyümesi ve bugüne taşınması MKEK ile olmuştur. Kırıkkale'nin
kurulduğu arazi Kırıkköyü arazileriydi. Kırıkköyü 1925'ten önce 12 hanelik küçük bir köy idi. Kaletepe ise
3-4 km.ötede, aslında bilinen anlamda bir kale olmayıp boz toprakların oluşturduğu bakımsız ve ağaçsız bir
tepeydi.
1960
yılından
itibaren
ağaçlandırma
28
çalışmaları
başlatılmıştır.
Kırıkkale şehrini ortaya çıkaran esas sebebin; 1921 yılında buralarda İmalatı Harbiye Fabrikası'nın
kurulmasına karar verilmesi ve 1925 yılında top ve mühimmat fabrikalarının temellerinin atılmış olmasıdır.
O tarihlerde Kırıkköyü'nün muhtarı olan Hüseyin Kahya ile Yahşihan köyü öğretmeni Hüseyin Avni Bey'in
bu
olaylarda
oldukları
yardımcı
bilinmektedir.
Şehrin kurulması ve gelişmesi ile ilgili Prof. Dr. Beşir ATALAY “Kırıkkale’nin tarihini 1925’li yıllarda
başlatmak mümkündür. Şehrin çekirdeğini oluşturan fabrikaların temeli 1925 de açılmıştır. Kurtuluş
Savaşından sonra yeni devletin yeni yönetimi Orta Anadolu’da savunma sanayi kuruluşu için bir yer
aramıştır. Başkent olarak da Ankara seçildiği için Başkente de yakın bir yer aranmıştır. Belki Orta Anadolu
bu tür bir sanayi için güvenli bir bölge olarak görülmüştür. İşte Kırıkkale’nin bulunduğu boş tarlalar heyetin
dikkatini çekmiştir. Arazi sahiplerinin özellikle Kırık köylü Hüseyin Kahya’nın heyete yakın ilgisi bu
bölgenin seçilmesine etkili olduğu söylenir. “(1995 Dünya “Hoşgörü-Manas-Abay Yılı” VII. Uluslar arası
Edebiyatı Semineri ve I. Uluslar arası Türk Dünyası Kültür Kurultayı Bildirileri , S-159-161)
1925 yılında Top ve Mühimmat Fabrikası'nın temellerinin atılması, Kırıkkale'nin şehirleşmesinin
çekirdeğini oluşturur. Aynı kuruma bağlı fabrika sayısı arttıkça personel ve işçi sayısı da artar. Görülmemiş
biçimde nüfus artışı görülür. Yeni gelen işçilerin konutları ve halka halka mahalleler çevreye yayılır.
Demiryolu,
fabrikalarla
yerleşim
bölgesi
arasında
sınır
oluşturulur.
İlk aşamada, fabrikaların teknik ve idari personeli için yapılan sosyal tesisler ve az sayıda lojman da hemen
tren istasyonu civarında yapılır. Fazla konut yoktur. Çünkü çalışanlar, yani işçiler askerdir ve kışlada
kalırlar. Sonraları sivil işçilerin işe alınmasıyla konut bölgeleri genişlemiş burası kentin merkezi olmuş,
İstasyon Mahallesi adını almıştır. Sanayi kesimine ait sosyal tesis ve işletmelerde aynı yerde genişleyerek
Mahallesi
Fabrikalar
adını
almıştır.
1931-1941 yılları dönemi Kırıkkale'nin gelişmesinde ikinci aşamayı oluşturur. Hizmete açılan fabrika sayısı
hızla çoğalmış, buna bağlı olarak da işçi ihtiyacı artmıştır. Kırıkköyünden ve çevre köylerden akın akın
işçiler gelmiştir. Bu dönem şehre rastgele bir yerleşmenin de başladığı dönemdir. Bu dönemde 6 mahalle
daha oluşmuştur. Ovacık, Yenidoğan, Hüseyin Kahya, Tepebaşı, Gürler ve Kurtuluş Mahalleleri, Devlet
daireleri
ve
okulların
bir
bölümünün
kurulma
ve
açılması
bu
dönemdedir
1929'da Belediyelik, 1944 yılında da ilçe olan Kırıkkale, küçük bir kasaba görünümünü alır. Kentin bir
sanayi şehri olarak öneminin artması ve artan nüfusun baskısıyla, Çallıöz, Güzeltepe ve Sanayi mahalleri
kurulmuştur..
1945 ve 1950'lerdeki nüfus artışı ve hızlı göç olayı ile sadece yakın çevredeki köylerden değil; Orta, Doğu,
Güneydoğu ve Karadeniz bölgesi illerinden hızlı bir nüfus akışı olmuş ve Kırıkkale büyümüş ve gelişmiştir.
1955'lerde konut alanları Samsun Karayolu üzerine, kuzeye doğru taşmış ve doğya da genişlemiştir.
Karyaka
ve
Kızılırmak
mahalleleri
de
bu
dönemde
oluşmuştur.
Şehrin gelişmesi ile ilgili Prof. Dr. Sadık TURAL ise “Bize göre şehrin asıl önemli ve incelemeye değer
yanı milli bütünleşmenin örneği olmasıdır. Öncelikle çevre illerden (Kırşehir, Çankırı, Çorum, Yozgat) daha
29
sonra da hemen hemen Türkiye’nin her ilinden bir aile mutlaka Kırıkkale’de yaşamıştır. Gerek bürokratik ,
gerekse bedeni hizmet alanlarında 1934-1964 döneminde Kırıkkale’ye uğramamış pek az insan vardır.
Sonra fabrikanın nüfusu yerinde saydı. İlk emekliler geldi önce, 1968 ve 1969; sonra 1970-1980 döneminde
Makine Kimya Fabrikalarında çalışan idealist ustalar emekli oldular. Emekli olanlardan bir kısmı geldikleri
kasaba veya köylere, bir kısmı başka şehirlere göçtü. Göç veren bir şehir oluverdi Kırıkkale... Emekliler için
Mahmutlar veya Balışeyh yahut Yahşihan veya uygun bir köy- kasaba (uydu kent) haline getirmek için hiç
kimsenin
aklından
geçmedi.”
diyor.
1960'lı yıllarda Kırıkköyü ve Yuva köyünü mahalleleri içine katan Kırıkkale, 1970'li yıllardan itibaren hızlı
nüfus artışıyla birlikte mahallerini de artırmıştır. 1925'lerde 12 hanelik bir köyden 2001'de 25 mahalleli ve
205.208 nüfuslu bir yerleşim alanı ortaya çıkmıştır.
İl Oluşu
Kırıkkale 21 Haziran 1989 tarih ve 3578 Sayılı yasa gereğince merhum Cumhurbaşkanı Turgut ÖZAL
(Başbakan iken) tarafından yapılan törenle İl olmuştur. İlk Valisi Fikret GÜVEN 17 Ağustos 1989 tarihinde
yapılan törenle İl Valiliği görevine başlamıştır.
4.2. KIRIKKALE İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
4.2.1. İlin Jeomorfolojik Özellikleri
Kırıkkale ilini Güney-Kuzey yönünde bölen Kızılırmak nehri çevresinde genç alüvyon
çökellerinin oluşturduğu düzlükler mevcuttur.Bu düzlüklerin çevresinde yassı
yer şekilleri
oluşturan yazılar yer alır. Bunlar kıvrımlı ve yatay Üst Tersiyer’ e ait kil, marn ve kalker
ardalanmaları içerir. Kuzeyde bu yazılar yükselerek yassı yer şekilli, örtü formasyonları ile kaplı
yaylaları oluşturur; orta ve güney kesimlerinde ise simgeleri ile gösterilen yassı yer şekilli yaylalar
vardır.Bu yaylalardan Doğu ve Batıya doğru gidildikçe tepeler ve onların uzantısında dağlar yer
alır. Güneyde Büyükhödül Tepe (1498 m), Kabadağ Tepe (1592 m), İkiz Tepe (1336 m); orta
kesimlerde Boztepe (1053 m) göze çarpar.Kuzeyde Karabasan Dağı (1637 m), Karagüney Dağ;
Güneyde Dinek Dağı, Küre Dağı yöredeki değişik özellikli dağları oluşturur.
30
Kırıkkale Ve Çevresi Jeomorfolojik Haritası
Dağlar
İl toprakları kuzeyindeki Çamlıca, Karakaya ve Kırıkkale tepelerinin ovaya indikleri meyil
üzerinde bulunmaktadır. İl topraklarının denizden ortalama yüksekliği 700 m. dir. Kuzeybatıgüneydoğu yönünde uzanan Koçu Dağı 4 km genişlik ve 7 km uzunluğa sahip olup en yüksek
noktası Yığlıtepe’dir (1278 m.) dir. Güney ve güneydoğuda Denek Dağ sırası Çoruhözü Vadisinin
güneyinde Keskin ile İzzettin Köy arasında uzanmaktadır. En yüksek noktaları; Gavur Tepesi
(1742 m.) ile Bozkaya Tepesi (1577 m.)‘dir. Bölgenin en uzun, en geniş ve en yüksek kütlesini
oluşturur, uzunluğu 44 km, genişliği 30 km’dir. Kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan Küre
Dağ’ının en yüksek yeri Küre Tepesi (1450 m.) dir.
Ovalar
İl sınırları içinde ovalık alanlar çok azdır. En önemli Kırıkkale Ovasıdır. Kırıkkale Ovası; kuzeyde
31
Çamlıca ve Karakaya tepelerine, güneyde de Denek Dağı’nın batısına kadar uzanmaktadır.
Kuzeydeki tepeler ovaya meyilli bir şekilde inerek birleşir. Kırıkkale yerleşimin çekirdeği bu
meyilde oluşmuştur. MKE Kurumu Fabrikalarının bulunduğu alan ise, Denek Dağı’na doğru daha
dik olarak yükselmektedir. Kırıkkale Ovası doğudan batıya, yani Kızılırmak’ a doğru gittikçe
genişler; en geniş yeri Çoruhözü Deresi’nin Kızılırmak’ a yaklaştığı yerde bulunur, buranın
yüksekliği
750
m
civarındadır.
Kırıkkale Ovası’ndan başka, akarsular boyunca düzlükler görülürse de jeoformatik bakımdan pek
önemli değildir. Bunun nedeni akarsu yatakları ile tepelerin yükselti farkının fazla oluşudur. Dağlar
her yönden aşılmak suretiyle açılmış derin vadilerle ve parçalanarak yuvarlak ve bazen de sivri
tepeler halinde gelmişlerdir. Bu tip tepelerin dağlara yaklaştıkça fazlalaştıkları görülmektedir.
Yaylalar
Kırıkkale ili sınırları içerisinde, yükseklikleri 1200-1600 m arasında değişen yaylaları
bulunmaktadır. Küre Dağı’ndaki Hodar, Bedesten, Kamışlı, Sarıkaya; Koçu Dağı’ndaki Koçu,
Denek dağlarındaki Gümüşpınar, Pehlivanlı, Suludere, Yeşilkaya, Azgın yaylaları en önemlileridir.
4.2.2 Jeolojik Özellikler
Genel Jeoloji : Yöre; Volkanik olayların oluştuğu Keskin, Hirfanlı, Kesikköprü, Kırıkkale ve
Kızılırmak boyunca uzanan “Kırşehir Masifi’nde” yer almaktadır. Kırşehir Masifi olarak
adlandırılan Masifte; granit, homblengranıt, siyenit, monzonit, tonolit, ağlit, pegmatit, granodiyorit,
kuvarslı diyorit, bitotit granitler mevcuttur. Bunları Kırıkkale ile Keskin arasında görmek
mümkündür.
Deprem : Kırıkkale il toprakları 1., 2., 3., 4. Derece Deprem Bölgesi içinde yer almaktadır. İlin
büyük bölümü 2. Derece Deprem Bölgesi içinde kalmaktadır. Güneybatıda Yahşıhan, Bahşılı ve
Çelebi ilçeleri 3. Derece; Karakeçili ilçesi ise 4. Derece Deprem Kuşağı içerisinde yer almaktadır.
Yeraltı Zenginlikleri : Kırıkkale ili, maden cevherleri çeşitliliği yönünden zengin ancak rezerv
itibariyle fakirdir. İldeki madenler aşağıda yer almaktadır.
32
MTA tarafından Kırıkkale ve çevresinde yapılan araştırmalarda yukarıda ki rezervlerin dışında
bölgede, asbest, mermer, fluorit, bakır, çinko, kromit ve manyezit varlığı tespit edilmiş, ancak
bunlar düşük kalitede olduğundan işletmeye elverişli bulunmamış, planlama ve projelendirme
çalışmalarında dikkate alınmıştır.
Toprak Yapısı ve Nitelikleri: İl topraklarını genelde kahverengi topraklar oluşturmaktadır. Kireç
oranı oldukça yüksektir. Anakayası volkanik özellik gösterir. Bu topraklar çok engebeli alanlarda
çukurumsu bölümlerde birikmiştir. Üzerlerinde çıplak volkanik kaya yüzeyleri görülür. Mineral
bakımındın zengin olduklarından verimlidirler. Ayrıca güneyde akarsu kenarlarında alüvyon
topraklar bulunur. Bunlar yer yer kalın örtüler oluşturur. Eğilimleri çok azdır. Tarla tarımına ve
sulu tarıma elverişlidir. Yörenin az yağış alması ve kuraklık toprak oluşumunda önemli etmendir.
4.2.3.İklim Özellikleri
Kırıkkale ili ılıman ilkim kuşağında yer almaktadır. Ancak karasal iklimin etkisi altındadır. Karasal
iklimin hakim olması nedeniyle kentte kışlar soğuk ve yağışlı, yazlar ise sıcak ve kuraktır.
Bölge, topoğrafya özelliklerine bağlı olarak kısmen ılıman iklim özelliklerini de taşır. Küçük, fakat
farklı iklim adacıklarına rastlanır. Bu adacıklardan bazıları 700 metrenin altında olduğundan her
türlü sebze ve meyvenin çevredeki diğer illere göre daha erken yetiştiği görülür.
Sıcaklık:
Yapılan gözlemlere göre; Uzun yıllar ortalama sıcaklık 12,5 ºC’ dir. Ortalama sıcaklık açısından en
sıcak ay Temmuz (24,6 ºC), en soğuk ay ise Ocak (0,4 ºC) olarak belirlenmiştir. Aynı rasat süresi
içerisinde maksimum sıcaklık 41,6 ºC ve minimum sıcaklık -22,4 ºC olarak tespit edilmiştir.
Kırıkkale İli Ortalama Sıcaklık(1970-2011)
Aylar
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Ortalama Sıcaklık (ºC)
0.4
2.3
6.9
6.7
2.2
Ortalama EnYüksek Sıcaklık (ºC)
4.1
6.9
12.6 18.0 23.0 27.5 30.9 30.8 26.8 20.5 12.3
5.8
Ortalama En Düşük Sıcaklık (ºC)
-3.0
-1.8
1.4
-1.0
En Yüksek Sıcaklık (°C)
17.0
20.8
30.4
33
12.2 16.9 21.2 24.6 24.2 19.6 13.6
6.2
10.1 13.8 16.8 16.5 12.2
7.5
2.1
32.0 34.4 37.6 41.6 40.3 36.9 33.0 24.8 19.0
En Düşük Sıcaklık (°C)
-22.4 -21.6 -19.8 -5.8 0.4
5.4
7.4
8.0
2.7
-5.0 -9.7 -18.0
Yağış:
Kırıkkale ili ülkenin yarı kurak bölgelerinden birinde yer almaktadır. İlimizde uzun yıllar ortalama yıllık
toplam yağış miktarı 366,2 kg/m² dir. Rasat süresince günlük en çok yağış 11.06.1997 tarihinde 100,6 kg/m²
olarak gerçekleştirilmiştir. En yüksek kar yüksekliği ise 05.01.2002 tarihinde 48 cm olarak ölçülmüştür.
Aylar
1
Ortalama Yağışlı Gün Sayısı
2
3
4
5
6
11.0 10.4 10.0 12.4 11.4 8.2
Aylık Toplam Yağış Miktarı Ortalaması (kg/m2
7
8
9
3.4
2.5 3.6
10
11
12
6.9
8.5
10.1
39.5 29.1 33.0 48.2 49.9 37.6 11.9 8.4 12.6 30.5 32.2 42.7
Kaynak: Kırıkkale Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü
Rüzgar:
Kırıkkale’ de hakim rüzgar yönü (NE) kuzeydoğudur. En çok esen diğer rüzgarlar sırasıyla Doğu Kuzeydoğu ve Güney – Güneybatı yönlü rüzgarlardır. En hızlı rüzgar 02.03.1988 tarihinde lodosdan 101,2
km/ saat olarak esmiştir.
Kırıkkale’de Aylık Ortalama Rüzgar Hızı(1975-2008)
Aylık Ortalama Rüzgar Hızı
3
m/sec
2.5
2
1.5
1
0.5
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Aylar
Nisbi Nem:
Kırıkkale ilinde ortalama kısmi nem % 63’ dür.
Aylara Göre Nem Değerleri(1975-2008)
Meteorolojik
AYLAR
34
9
10
11
12
Elemanlar
1
2
3
4
5
Ort.Bağıl
80,0 72,2
54,0 51,9
47,5
Nem %
En Düşük
Bağıl Nem
40
38
10
8
11
%
Maksimum
99
99
98
100
99
Nem %
Kaynak: Kırıkkale Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü
6
7
8
9
10
11
12
Yıllık
39,5
35,2
35,7
51,6
67,0
75,1
91,8
58,5
9
6
8
10
18
26
56
20
90
71
72
100
100
100
100
94
Basınç:
Kırıkkale ilinde ortalama basınç 929,8 hPa’ dır.
Aylara Göre Basınç Değerleri (1975-2008)
Meteorolojik
Elemanlar
(hPa)
Ortalama
Yerel
Basınç
En Yüksek
Yerel
Basınç
En Düşük
Yerel
Basınç
Aylar
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
931.90
930.40
928.90
927.30
928.30
927.70
926.60
927.40
930.30
932.70
933.20
932.80
946.80
945.90
949.00
944.40
941.70
938.10
937.80
937.90
941.20
944.10
947.70
949.20
898.70
909.80
907.90
912.50
917.10
915.60
915.40
917.60
919.50
921.60
914.90
912.20
Kaynak: Kırıkkale Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü
4.2.4.Hidrografya
4.2.5 Toprak Özellikleri
Kırıkkale İli
toprakları
genelde kahverengi
topraklardan
oluşmaktadır. Yüzeyde
kahverengi veya grimsi olan bu topraklar, küçük taneli olup kolayca dağılabilmektedir. Kireç oranı
oldukça yüksektir. Ana kayası volkanik özellik gösterir. Bu topraklar çok engebeli alanlardaki
çukurumsu bölümlerde birikmiştir. Üzerlerinde çıplak volkanik kaya yüzeyleri görülür. Mineral
bakımından zengin olduklarından verimlidirler. Ayrıca güneyde akarsu kenarlarında alüvyon
topraklar bulunur. Bunlar yer yer kalın örtüler oluşturur. Eğilimleri çok azdır . Tarla tarımına ve
sulu tarıma elverişlidirler. Yörenin az yağış alması ve kuraklık toprak oluşumunda önemli
etkendir. Kırıkkale ilinde toprakların % 57.2’sinde derinlik 50 cm nin altındadır. Sığlık daha ziyade
35
çayır-mera arazilerinde görülmektedir. Kırıkkale ili sınırları içinde kahverengi topraklar, kireçsiz
kahverengi topraklar ve kırmızımsı kahverengi topraklar en büyük yüzey alanına sahip topraklardır.
4.2.6 Arazi Varlığı
Kırıkkale ilçesinde % 52.4’lük bir oranla en fazla yayılımı tarım arazileri göstermektedir.
Bunun 66.899 hektarında nadaslı kuru tarım yapılmaktadır. VIII. Sınıf hariç diğer sınıflardaki, orta-hafif,
düz ve dik meyillere sahip, çoğunlukla orta derin, derin, sığ profilli toprakların bulunduğu arazilerde
kuru tarım yapılmaktadır. I. ve II. sınıfta yer alan 3.099 hektarlık alanda sulu ve yetersiz sulu tarım
yapılmaktadır. 10.688 hektar bağ-bahçe arazisi mevcuttur. Çayır ve meralar % 34.7’lik bir oranla ikinci
sırayı teşkil etmektedir. Bunlar değişik arazi sınıfları, eğim ve toprak derinliğine sahiptir. İlde 13.998
hektarlık alan orman-funda örtüsü altındadır. Değişik yerleşim alanlarının yüzölçümü 4.018 hektardır.
524 hektar hali arazi bulunmaktadır. Su yüzeyleri 1.011 hektar tutmaktadır.
Kırıkkale İlinin İlçelere Göre Arazi Kullanımı
4.2.7. Orman Varlığı
Kırıkkale orman yönünden pek zengin değildir. İlimizde koru 13.651 Ha. baltalık 33.059
Ha., olmak üzere, toplam 46.710 Ha orman alanı mevcuttur, bu oran ilin yüzölçümüne
oranlandığında% 9.7 sine denk gelmektedir.
ORMANLIK ALAN
İLİ
KORU
BALTALIK
Toplam
Toplam
Toplam
Açıklık
Toplam
Normal
Bozuk
Normal
Bozuk
Prodüktif
Bozuk
Ormanlık
Alan
Alan
( Ha)
(Ha)
( Ha)
(Ha)
Orman(Ha)
Orman(Ha)
Alan(Ha)
(Ha)
(Ha)
KIRIKKALE 4.364
9.287
1.603
31.456
5.967
40.743
46.710
341.290
388.001
4.2.8 Flora-Fauna ve Hassas Yöreler
Flora
Kırıkkale ilindeki ekosistemler 5 ana gruba ayrılır.
1.Orman Ekosistemleri: Kırıkkale ilinde ormanlık alanlar sınırlı bir yayılışa sahip olup
Kuzeyde Koçubaba, Güneyde Dinek Dağı’nda baltalık meşelerden ve ardıçtan
oluşan lokal
ormanlık alanlar mevcuttur. Bu ormanlar baltalık orman niteliğinde olup biyotik baskılar nedeniyle
floristik yapılarını kaybetmiş sistemlerdir.
2.Step Ekosistemleri: Kırıkkale ilinin hemen tamamında step ekosistemleri yaygın ve
dominant durumdadır. Step; genellikle asidik olmayan topraklarda, yazın kuruyan, kışı dinlenme
36
halinde geçiren ve genellikle yastık teşkil eden kamefit bitkilerle tek veya çok yıllık
Gramineae’lerin oluşturduğu sekonder karakterli bir ekosistemdir. Step yüksekliğe bağlı olarak
bir değişim gösterir. Bu nedenle 800-II00 m arasında olan step
“Ova Stebi”, II00 m’nin
üzerindeki step ise “Dağ Stebi” olarak adlandırılır.Step ekosistemleri tek tabakalı bir yapıya
sahiptir.
3.Akarsu Ekosistemleri: Kırıkkale ilinin en önemli akarsu sistemi Kızılırmak nehridir.
Diğer akarsuları Delice Irmağı, Kılıçözü, Balaban Çayı, Acıözü ve Çoruhözü deresidir.Akarsu
kenarlarında galeri ormanı olarak adlandırılan özel bir bitki örtüsü yer yer hakim duruma
geçmektedir. Bu alanların karakteristik türleri Rubus canescens, Acer campestre subsp. campestre,
Alnus glutinasa subsp. glutinosa, Lonicera etrusca Santi var. etrusca, Sambucus nigra, Viburnum
lantana, Cornus sanguinea subsp. australis, Salix alba, Tamarix parviflora gibi ağaç ve
ağaççıkların yanı sıra Juncus inflexus, Phragmites australis, Typha shuttleworthii, Ranunculus
repens, Mentha longifola, Tussilago farfara gibi otsu türlere de rastlamak mümkündür.Özellikle
nehir yatağının genişlediği ve akış hızının yavaşladığı alanlarda yukarıdaki türler öbekler halinde
gruplaşarak topluluklar oluşturmaktadır.
4.Göl Ekosistemleri : Kırıkkale il sınırları içinde en önemli durgun su ekosistemi
Kızılırmak üzerinde kurulu olan Kapulukaya Baraj göleti dir. Bunun dışında irili ufaklı ve
genellikle yazın kuruyan küçük gölcükler veya su birikintileri dışında doğal göl yoktur.
Kapulukaya baraj göleti ve yazın kuruyan su birikintilerinde dere kenarlarında rastlanan türlerden
Phragmites australis, Typha shuttleworthii, Ranunculus repens, Mentha longifola, Tussilago
farfara gibi türlere Plantago lanceolata, Equisetum arvense, Asplenium trichomones gibi türler
iştirak eder.
5.Tarımsal Ekosistemler:Tarımsal alanlar antropojen karakterli olup bu alanlarda ekolojik
toleransı yüksek olan ve genellikle segetal türlerden oluşan bir ekosistem mevcuttur.Bu türlerin
başında Consolida glandulosa, Consolida orientalis, Delphinium venulosum, Sinapis arvensis,
Thlaspi perfoliatum, Isatis floribunda, Erysimum crassipe, Descurainia sophia, Chenopodium
foliosum, Wiedemannia orientalis, Rumex crispus, Secale cereale gibi türler dominanttır.
Kırıkkale İli Vejetasyonu
Kırıkkale il sınırları içinde dominant ve yaygın vejetasyon tipi step olmakla birlikte ilde
segetal, orman ve dere vejetasyon tiplerinede rastlanmaktadır.
37
Kırıkkale il sınırlarında en yaygın vejetasyon tipi steptir. Alandaki step formasyonları İç
Anadolu bölgesinin büyük kısmında olduğu gibi, farklı antropojenik etkiler sonucu birçok yerde
step formasyonu da tabiiliğini yitirmiştir.
Kırıkkale İli’nin de içinde yer aldığı Orta Anadolu Bitki Coğrafyası bakımından İran-Turan
bitki coğrafyası bölgesi sınırları içinde yer almaktadır.
Kırıkkale il florasını oluşturan türlerin fitocoğrafik dağılımlarına bakıldığında 124 türle İran
Turan kökenli türler ilk sırada gelirken, 51 türle Avrupa-Sibirya kökenli türler 3. sırada ise 45 türle
Akdenizli türler bunu takip etmektedir. İç Anadolu endemik florasında Îran-Turan florası ile Doğu
Akdeniz florasının etkileri bulunmaktadır. Ancak Îran-Turan florası iç Anadolu florasını etkilemeden
evvel, iç Anadolu platosu tipik olarak Akdenizli idi (Takhtajan, 1986). Bu sebeple bugün İç
Anadolu'da bitki coğrafyası bakımından büyük bir değişim söz konusudur ve gün geçtikçe Akdenizli
türlerin yerini Iran-Turan kökenli bitkiler almaktadır.
Orta Anadoluda yer alan Kırıkkale ili Holarktik Alemda, Tetiz Alt Aleminin İran-Turan
bölgesindeki Batı Asya Alt Bölgesine ait olan Orta Anadolu Alanına (provensine) bağlanır.
Türlerin fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı
Fitocoğrafik Bölge
Takson Sayısı
İran-Turan
124
Avrupa-Sibirya
51
Akdeniz
45
Kırıkkale ilinde florasını oluştıran 922 tür tespit edilmiş,tespit edilen türlerden n zengin
familyalar Asteraceae ve Fabaceae’dir. En zengin 10 familyanın toplam türlere oranı % 62 dir.
Geri kalan 80 familyaya dağılmış türlerin oranı ise % 38’dir.
Kırıkkale Florasını Oluşturan Türlerin Familyalara Göre Dağılımları
Tür sayısı
Familya
Asteraceae
115
Fabaceae
101
38
Poaceae
85
Lamiaceae
50
Caryophyllaceae
44
Rosaceae
38
Apiaceae
38
Brassicaceae
37
Boraginaceae
37
Liliaceae
27
Diğer (80)
340
Toplam
922
Kırıkkale İli Familya
Spektrumu
Kırıkkale florasında 126 endemik tür tespit edilmiştir. Endemizm oranı % 13.6 dır.
39
Endemik bitkilerin tamamı IUCN kategorilerine göre sınıflanrılmış olup 1 adet CR, 2 adet
EN, 7 adet VU, 2 adet LR(cd), 1 adet LR (nt), 113 adet LR(Ic) ve kategorise giren endemik bitki
türü bulunmaktadır.
-IUCN Kategorileri
LR(Ic)
120
100
80
60
40
20
LR(cd)LR(cd)
LR(nt)
VU
0
LR(cd)
LR(Ic)
LR(nt)
VU
Fauna
Bitki örtüsü bakımından Kırıkkale ili step bitki örtüsüne sahiptir. Yüksek kısımlarda
nispeten fazla tahribe uğramamış, kuzeyde Koçubaba ve güneyde Denek Dağı'nda bodur
meşelerden ve kısmen de ardıçtan oluşan ormanlık alanlar mevcuttur. Yapılan arazi çalışmalarında
biyolojik çeşitliliğin bu bölgelerde daha çok olduğu ve buralarda sıkıştığı tespit edilmiştir.
Kırıkkale Tarım İl Müdürlüğü verilerine göre, İlin toplam arazi varlığı 463.000 hektardır.
Kırıkkale ildeki tarıma elverişli alanın toplam alana oranı, % 66,2, Çayır ve meranın oranı % 15,
ormanlık alan %9,7 ve kullanılmayan alan % 9,1’dir. Bu veriler dikkate alındığında fauna
elemanlarının habitat olarak kullanabilecekleri alan olarak ormanlık alanlar ve ırmak
kenarlarındaki sınırlı bölgeler kalmıştır. Bu sebeple fauna çeşitliliği sınırlı bir sayıda kalmıştır.
Giderek artan tarım arazileri ilin ormanlık alan sahasını daha da daraltmaktadır bu da ilin biyolojik
çeşitliliğini önemli bir şekilde olumsuz olarak etkilemektedir. Arazi çalışmaları ormanlık alanların
büyük bir kısmının bulunduğu
Sulakyurt, Delice ve Keskin ilçelerinde yoğunlaşmıştır. Bu
ilçelerdeki omurgalı faunası çeşitliliği nerdeyse bütün ilin çeşitliliğini temsil edecek derecededir.
Diğer ilçeler daha çok step, çayır ve tarım alanlarına sahip olduklarından yaban hayatı bakımından
40
daha fakir durumdadır. Ancak Kızılırmak ve Delice akarsularının geçtiği ilçeler bu akarsuların
hemen kenarındaki vejetasyonun yoğun olması sebebiyle yaban hayatı bakımından da ilin biyolojik
çeşitliliğine katkı sağlamaktadır. Sonuç olarak yapılan arazi çalışmaları sonucunda omurgalı fauna
elemanlarının çoğunun ormanlık alan ve Kızılırmak ile Delice akarsularının kapladığı sınırlı
alanlarda yayılış gösterdiği tespit edilmiştir. Bölgede Türkiye’nin biyolojik zenginliği bakımından
önemli olan ayı, karaca, geyik, yaban keçisi gibi büyük memeliler hiç bulunmazken Türkiye
genelinde yaygın olan birçok balık, amfibi, sürüngen ve kuş türlerinin bölgede bulunmadığı veya
yoğun olmadığı tespit edilmiştir.
Balıklarla ilgili çalışmalar daha çok Kızılırmak ve Delice akarsuları üzerinde yapılmıştır.
Kırıkkale tabii göle sahip olmadığından ve ildeki balıkçılık daha çok Kızılırmak üzerindeki yapay
bir göl olan Kapulukaya barajı (20.7 km2 göl alanı ve 282 hm3 göl hacmi), Kızılırmak nehri ve
Kızılırmak'ın önemli bir kolu olan Delice Çayı üzerinde yapılmaktadır. Kızılırmak nehrinin
Kesikköprü ve Kapulukaya barajı ile sürekli olarak suyunun kesilmesi ırmak üzerindeki balık
populasyonlarının olumsuz olarak etkilemektedir.Bölgenin yegane balık kaynakları olan bu akarsu
ve baraj göllerinde araştırmalar yapılmış ve belli noktalardan balık türleri tespit edilmeye
çalışılmıştır.
Amfibilere daha çok ormanlık, sazlık ve ırmak kenarlarında rastlanmıştır. Bölgede yapılan
arazi çalışmalarında sulak alanların çok az olması amfibi tür çeşitliliğinde yok derecede azalmaya
sebep olmuştur. Bu sorun bölgenin % 66 sının tarım alanı olarak işgal edilmesinden ileri
gelmektedir.
Sürüngenlere yoğun olmamakla birlikte ormanlık, çayırlık, ekin tarlaları, sazlık ve ırmak
alanlarında rastlanılır.
Kuşlara daha çok baraj gölleri, ırmak alanları, orman ve step alanlar ile nispeten ekin
tarlaları, sazlık ve çayırlık alanlarda rastlanmıştır. Gündüz yırtıcılarına ise daha çok küçük kemirici
memelilerin yoğun olarak bulunduğu tarım alanı olarak kullanılmayan düzlük, yamaç ve tarla
aralarında rastlanılır.
Kırıkkale ili genel olarak oldukça zengin bir kuş faunasına sahiptir. Yapılan çalışmalar
sonucu tür çeşitliliği bakımından yerli kuşların çok daha fazladır. Kızılırmak ve Delice ırmağı
41
kenarlarında yer alan galeri ormanlarında daha çok ötücü kuşlar, kuyruk sallayanlar ve kargalara ait
türler, çıplak çok büyük kayalıkların zirveye yakın kısımlarında yırtıcı kuşlar, yine bu tip
kayalıkların büyük çatlaklarında veya mağaralarında ebabil ve kırlangıçlara, Kızılırmak’ın
durgunlaştığı veya göllendiği bölgelerde bol miktarda leylek, balaban gibi kuşların varlığı
bulunmaktadır. Delice ırmağı civarındaki düzlüklerde leylek, karga, şahin ve bazı ötücü kuşların
yoğun olduğu görüldü. Orman sınırının üzerinde yer alan düzlüklerde keklik, ur keklik, bıldırcın,
köylerin yakınındaki düzlüklerde tarla kuşları, bazı ötücü kuşların varlığı bulunmaktadır.
Kırıkkale İlinde Yayılış Gösteren Kuş Türleri
Latince Adı
Türkçe Adı
İngilizce Adı
Red-List Bern Statü
Kayıt
Ciconia ciconia
Akleylek
White Stork
A3
II
Y, G, T
Gözlem
Ciconia nigra
Karaleylek
Black Stork
A2
II
G, T
Gözlem
Su Karatavuğu
White-throated Dipper
A3
II
Y
Gözlem
Kaya Güvercini
Rock Pigeon
-
III
Y
Gözlem
Kuzgun
European Roller
A2
II
G
Gözlem
Corvus corax
Karakarga
Common Raven
-
III
Y
Örnek
Corvus corone
Leş Kargası
Carrion Crow
-
III
Y
Gözlem
Corvus monedula
Cüce Karga
Eurasian Jackdaw
-
III
Y
Gözlem
Pica pica
Saksağan
Eurasian Magpie
-
III
Y
Gözlem
Falco naumanni
Kızıl Kerkenez
Lesser Kestrel
A3
II
G
Gözlem
Falco peregrinus
Keklik Kerkenezi
Peregrine Falcon
A3
II
Y
Gözlem
Falco tinnunculus
Kerkenez
Common Kestrel
A4
II
Y
Örnek
Carduelis carduelis
Saka
European Goldfinch
A4
II
Y
Gözlem
Rhodopechys sanguinea
Kızılsaka
Crimson-winged Finch
-
II
Y
Gözlem
Karabatak
Cormorant
A2
Y. KZ
Gözlem
CICONIIDAE
CINCLIDAE
Cinclus cinclus
COLUMBIDAE
Columba livia
CORACIIDAE
Coracias garrulous
CORVIDAE
FALCONIDAE
FRINGILLIDAE
PHALACROCORACİDAE
Phalacrocorax carbo
42
Latince Adı
Türkçe Adı
İngilizce Adı
Red-List Bern Statü
Kayıt
Egrette alba
Büyük Beyaz Balıkçıl
Great White Egret
A2
Y. KZ
Gözlem
Egrette garzetta
Küçük Beyaz Balıkçıl
Little Egret
A2
Y.YG
Gözlem
Nycticorax nycticorax
Gece Balıkçılı
Night Heron
A2
YG
Gözlem
Plateola leucorodia
Kaşıklı Balıkçıl
Spoonbill
A2
YG
Boz Ördek
Gatwall
A3
Y. KZ.T Gözlem
Ptyonoprogne rupestris
Kaya Kırlangıcı
Crag Martin
-
II
G
Gözlem
Delichon urbica
Ev Kırlangıcı
House Martin
A4
II
G
Gözlem
Lanius collurio
Çekirgekuşu
Red-backed Shrike
-
II
G
Literatür
Lanius minor
Karaalın Çekirgekuşu
Lesser Grey Shrike
-
II
T, G
Gözlem
Anthus trivialis
Ağaç İncirkuşu
Tree Pipit
-
II
T, G
Gözlem
Motacilla alba
Akkuyruksallayan
White Wagtail
II
Y
Gözlem
Motacilla flava
Karabaşkuyruksallayan
Blue Wagtail
II
YG
Gözlem
Sylvia borin
Boz ötleğen
Garden Warbler
-
II
T
Literatür
Cettia cetti
Dere Ötleğeni
Cetti’s Warbler
-
II
Y
Gözlem
Sylvia communis
Ak gerdanlı ötleğen
Whitethroat
-
II
G
Gözlem
Monticola saxatilis
Kayaardıcı
Rufous-tailed Rock-Thrush
-
II
G
Gözlem
Oenanthe oenanthe
Kuyrukkakan
Wheatear
-
II
YG
Gözlem
Oenanthe hispanica
Karakulak Kuyrukkakan
Black-eared Wheatear
-
II
G, T
Gözlem
Finsch’s Wheatear
-
II
G
Literatür
Black Redstart
-
II
G
Literatür
ARDEİDAE
ANATİDAE
Anas strepera
HIRUNDINIDAE
LANIIDAE
MOTACILLIDAE
A4
A4
SYLVIIDAE
TURDIDAE
Ak Sırtlı
Oenanthe finschii
Kuyrukkakan
Phoenicurus ochruros
Ev Kızılkuyruğu
43
Latince Adı
Türkçe Adı
İngilizce Adı
Red-List Bern Statü
Kayıt
Turdus merula
Karatavuk
Eurasian Blackbird
-
II
Y
Gözlem
Parus lugubris
Mahzun Baştankara
Sombre Tit
A4
II
Y
Gözlem
Parus major
Büyük Baştankara
Great Tit
-
II
Y
Gözlem
Phasianus colchicus
Sülün
Fasan
A12
Y
Gözlem
Coturnix coturnix
Bıldırcın
Common Quail
A4
III
G, Y
Gözlem
Perdix perdix
Çil Keklik
Grey Partridge
A3
III
Y
Gözlem
Passer domesticus
Ev Şerçesi
House Sparrow
-
III-Ek Y
Gözlem
Passer montanus
Dağ Serçesi
Eurasian Tree Sparrow
-
III
Y
Gözlem
Petronia petronia
Kayalik Serçesi
Rock Sparrow
-
II
Y
Gözlem
Sitta europea
Sıvacı Kuşu
Nuthatch
-
II
G, Y
Gözlem
Sitta neumayer
Kaya Sıvacısı
Western Rock Nuthatch
-
II
Y
Gözlem
Puhu
Eurasian Eagle-Owl
A1.2
II
Y
Literatür
Hüthüt
Eurasian Hoopoe
A2
II
G
Gözlem
Aegypius monachus
Kara Akbaba
Black Vultur
A2
Y,G, T
Gözlem
Buteo buteo
Şahin
Common Buzzard
A3
II
Y, KZ, T Gözlem
Circus cyaneus
Mavi Doğan
Marsh Hawk
A3
II
Y, KZ
Gözlem
Circus aeruginosus
Sazlık Doğan
Marsh Harrier
A3
II
Y
Gözlem
Alauda arvensis
Tarlakuşu
Eurasian Skylark
-
III
Y
Gözlem
Galerida cristata
Tepeli Tarla Kuşu
Crested Lark
-
III
Y
Gözlem
Yeşilbaş Ördek
Mallard
A4
III
Y
Gözlem
PARIDAE
PHASIANIDAE
PASSERIDAE
SITTIDAE
STRIGIDAE
Bubo bubo
UPUPIDAE
Upupa epops
ACCIPITRIDAE
ALAUDIDAE
ANATIDAE
Anas platyrhynchos
44
Latince Adı
Türkçe Adı
İngilizce Adı
Red-List Bern Statü
Kayıt
Anser anser
Bozkaz
Greylag Goose
A2
III
Y, KZ
Gözlem
Apus apus
Ebabil
Common Swift
A4
III
G, T
Gözlem
Apus melba
Akkarın Ebabil
Alpine Swift
A4
III
G, T
Gözlem
Botaurus stellaris
Balaban
Great Bittern
A2
II
Y, KZ
Gözlem
Ixobrychus minutus
Cüce Balaban
Little Bittern
A3
II
G, Y
Gözlem
Sarıasma
Golden Oriole
-
II
G
Gözlem
APODIDAE
ARDEIDAE
ORIOLIDAE
Oriolus oriolus
Kırıkkale ilindeki memeli faunası, ormanlık alanların az, düz step ve ekin alanlarının fazla
olması sebebiyle daha çok küçük memelilerden oluşmaktadır Memelilerden insectivorlar, daha çok
böceklerin yoğun olarak bulunduğu küçük su birikintilerinin etrafındaki sazlıklar arasında,
ormanlık alanlar içindeki sulak bölgelerde ve ırmak kenarlarındaki yoğun bitki toplulukları
arasında bulunur.. Yarasalara ise merkez ilçe sınırları içinde bulunan Sivri Tepe Mağarası, Keskin
ilçesi Ceritmüminli Köyü Mağarası ile terkedilmiş binaların iç kısımları ve bazı binaların çatı
aralarında bulunur. Kemiriciler ormanlık, kayalık, tarım alanlarının kenarları, step alanlar ve ırmak
civarındaki kullanılmayan bitki örtüsünün yoğun olduğu bölgelerde gözlemlenebilir. Tavşana ise
tarım alanlarından uzak tepelik ve düz step alanlarda sıkça rastlanır. Etçil memeli türlerine, tarım
alanlarının fazla olması ve yaşayabilecekleri habitatların az olması sebebiyle nadir olarak
rastlanılır. Etçillerden tilki, sansar ve porsuk nispeten daha yoğun olarak bulunurken gelincik, kurt
ve susamuruna daha az rastlanılır.. ormanlık ve bataklık arazilerde yoğun olarak yaban domuzu
bulunur.
Su samuru az da olsa Kızılırmak ve Delice Suyu’nun sarp ve bol bitkili kenarlarında ve
bilhassa yerleşim yerlerine yakın bölgelerde, ayrıca sarp olmayan bol bitkili ve sazlık kenarlarda
görülebilir. Etçillerden kurt daha çok orman sınırı üzerindeki kayalık alanlarda, tilki, sansar,
porsuk, gelincik gibi etçillere daha çok yerleşim yerlerine yakın bölgelerdeki kayalık, ormanlık ve
step alanlarında rastlanabilir. Kemiricilerden körfare ve arap tavşanı, cüce avurtlak Çelebi ve
Delice Vadisindeki düz otlu alanlarda ve yerleşim yerleri civarındaki tarla, tarla kenarları ve
otlaklarda, kayalık ve orman faresine tüm Kırıkkale ili civarındaki kayalık az bitkili kayalıklarda ve
seyrek bitki ve ağaçlı orman kenarlarında veya orman içi kaya veya çalılık alanlarda, tavşana tüm
45
otlak ve step alanlarıyla otlu orman kenarlarında, yaban domuzu daha çok Sulakyurt, Delice ve
Keskin ilçelerindeki sulak ve bataklık alanlarla sık ağaçlı orman içi bölgelerde, sivri farelere orman
içi orman içi dereciklerin kenarlarında yer alan yüksek ot ve çalılık altlarında, yarasalara daha çok
kayalık alanlarda ve bunların
yakınındaki su kenarları yerleşim alanları civarında rastlamak
mümkündür. Saptanan memelilerin bir kısmı böcek, solucan, topraktaki larva gibi canlılarla (
Erinaceidae, Soricidae, Rhinophidae, Vespertilionidae), bir kısmı tohum, soğanlı bitki kökleri,
meyve, yaprak ve bitki filizleri gibi bitkisel besinlerle (Leporidae, Arvicolidae, Cricetidae,
Spalacidae, Dipodidae, Muridae,), bir kısmı etle (Canidae, Mustelidae) bir kısmı da omnivor olup
her türlü besinle (Suidae) beslenirler.
Kırıkkale İlinde Yayılış Gösteren Memeli Türleri
Latince Adı
Classis :
Mammalia
Familya:
Erinaceidae
Türkçe Adı
Kayıt
Bern IUCN Şekli
Habitat
Ekolojik
Bulgular ve
Arazi
Gözlemleri
Memeli
hayvanlar
Kirpiler
Erinaceus
concolar Martin,
1838
Kirpi
Familya :
Soricidae
Sivri
Burunlu
Fareler
Crocidura
leucodon
(Hermann,1780)
İki Renkli
Sivrifare
Familya :
Rhinolophidae
Nalburunlu
Yarasalar
Rhinolophus
hipposideros
(Bechstein,1800)
ERL
Küçük
Nalburunlu
Yarasa
Yaygın olarak
yerleşim yerlerine
yakın, çalılık, step
ve ormanlık
alanlarda
Sulak alanlardaki
çalılık ve sazlık
bölgelerde
alanlarda
yuvalanır
Nemli harabe,
küçük
mağaralarda,
bodrum,çatı
aralarında yaşar
46
III
III
II
LR/nt
LR/Ic
VU
Gözlem
Köy evlerinin
yakınındaki
gübre yığınları
yakınında
rastlanabilir
Gözlem
Orman
kenarındaki
çeşitli
çalılıkların
altında
rastlanabilir
Gözlem
Keskin ilçesinde
İnsan yapımı
küçük
mağaralarda
Latince Adı
Familya :
Vespertilionidae
Türkçe Adı
ERL
Kayıt
Bern IUCN Şekli
Habitat
Ekolojik
Bulgular ve
Arazi
Gözlemleri
Düzburunlu
Yarasalar
Myotis myotis
Büyük fare
kulaklı
Yarasa
Mağara ve
Tünellerde
bulunur
II
VU
Gözlem
Kırıkkale
merkez ilçesine
bağlı sivri
tepedeki
mağarada ve
eski maden
tünellerinde
Pipistrellus
pipistrellus
(Schreber,1774)
Cüce
Yarasa
Yerleşim
alanlarında terk
edilmiş bina ve
çatı aralarında
III
VU
Literatür
-
Familya :
Leporidae
Tavşanlar
Otluk, Ormanlık
ve çalılık açık
alanlarda, kültür
alanlarında
bulunur
III
LR/nt
Gözlem
Çalılık, step
alanlarda
Gözlem
Keskin ve
Karakeçili
ilçelerindeki
step alanlarda
Gözlem
Kızılırmak ve
Delice
derelerinin bitki
örtüsü zengin
durgun akan
kenarlarında
Gözlem
Tarla
civarındaki step
alanlarda
rastlanır
Lepus aerpeus
Linnaeus,1758
Familya :
Sciuridae
Familya :
Cricetidae
Avrupa
Tavşan
Sincaplar
Hamsterler
Cricetulus
migratorius
(Pallas,1773)
Cüce
Avurtlak
Arvicolidae
Susıçanları
Arvicola
terrestris
(Linnaeus,1758)
Susıçanı
Familya :
Spalacidae
KörfarelerKösnüler
Spalax leucodon
Nordman,1840
KörfareKösnüKörsıçan
Step alanlarında,
orman
açıklıklarında ve
kenarındaki otlu
alanlarda, tarla
kenarlarında yaşar
-
Sık otlu ve kamışlı
durgun akan su
kenarlarında
step, tarım
alanları, orman
açıklıkları ve
bahçelerde toprak
altında yuvalanır
47
LR/nt
LR/nt
-
LR/nt
Latince Adı
Dipodidae
Allactaga
williamsi
Thomas, 1897
Familya :
Muridae
Apodemus
mystacinus
(Danford ve
Alston,1877
Apodemus
sylvaticus
(Linnaeus,1758)
Microtus
guentheri
Mus musculus
Linnaeus, 1758
Türkçe Adı
ERL
Kayıt
Bern IUCN Şekli
Habitat
Ekolojik
Bulgular ve
Arazi
Gözlemleri
Sıçrayan
Fareler
Arap
Tavşanı
Step ve yarı
çölleşmiş taşsız
alanlarda
LR/nt
Gözlem
Karakeçili
civarındaki step
alanlarda
Örnek
Sulakyurt ilçesi
civarındaki
ormanlık alan
içindeki kayalık
alanlarda
rastlanır
Gözlem
Orman içi ve
orman
kenarındaki
çalılık, sazlık ve
sulak alanlarda
rastlanır
Örnek
Tarla
kenarlarında,
step arazilerde
ve tepe
yamaçlarında
Örnek
Köy evleri ve
civarındaki bol
otlu çalılık
alanlarda
Örnek
Köy evleri ve
civarındaki
çalılık alanlarda
Hakiki Fare
ve Sıçanlar
Kayalık
Faresi
Orman içi kayalık
alanlarda, otlu ve
çalılıklı
kayalıklarda
yuvalanır
Orman
Faresi
Dere
kenarlarındaki
çalılık ve sazlık
alanlarda,
ormanlık alan
içindeki sulak
bölgelerin
kenarlarında
yuvalanır
Tarla Faresi
Ev Faresi
Rattus rattus
(Linnaeus,1758)
Ev Sıçanı
Familya :
Canidae
Köpekgiller
Seyrek çalılıklı
kayalık alanlarda
Evlerdeki bodrum,
kiler gibi yerlerde,
tabiatta dere
kenarlarına yakın
sık bitkili ve
kayalık
alanlarında
yuvalanır
Yerleşim
yerlerinde,
çatılarda ve
kilerlerde, su
kenarlarındaki sık
ağaçlık alanlarda
yuvalanır
48
-
-
-
-
-
LR/Ic
LR/Ic
LR/nt
LR/Ic
LR/Ic
Latince Adı
Türkçe Adı
ERL
Kayıt
Bern IUCN Şekli
Habitat
Kurt
Orman sınırı
üzerindeki yüksek
kayalık ve step
alanları
Vulpes vulpes
Linnaeus,1758
Kızıl Tilki
Ormanlık
alanlarda,
çalılıklar arasında,
tarla ve
yakınlardaki
toprak içi
yuvalarda bulunur
Familya :
Mustelidae
Sansarlar
Canis lupus
Linnaeus, 1758
Mustela nivalis
Linnaeus,1766
Martes foina
(Erxleben,1777)
Meles meles
(Linnaeus,1758)
Lutra lutra
(Linnaeus, 1758)
Gelincik
Kaya
Sansarı
Porsuk
Su samuru
Yerleşim yerlerine
yakın alanlardaki
kovuk, delik,
açıklık, ağaç
atıklarının
yığıldığı yerler,
kemirici yuvaları,
tarım alanlarında
yuvalanır
Yerleşim
yerlerinde,
ormanlık
alanlardaki
kayalık ve taşlık
alanlarda
yuvalanır
Tarım alanlarına
yakın step alanlar
ile orman
içerisindeki
kayalık veya açık
alanlarda
Su kenarına yakın
sık ağaçlık ve
kayalık alanlarda
49
II
-
III
LR/nt
LR/nt
LR/nt
LR/nt
Ekolojik
Bulgular ve
Arazi
Gözlemleri
Gözlem
Orman içindeki
açık alanlarda ve
yüksek step
alanlarda
rastlanır
Gözlem
Step, Orman
içindeki açık
alanlarda,
yerleşim yeri
yakınlarında
rastlanır
Gözlem
Yerleşim
yerlerindeki ahır
ve çatı
aralarında
rastlanır.
Gözlem
Yerleşim
yerlerindeki terk
edilmiş binaların
çatı aralarında
rastlanır
III
LR/nt
Gözlem
II
VU
Gözlem
Kızılırmak ve
Delice
vadilerinin
sınırlı
alanlarında
rastlanır
Kızılırmak suyu
kenarlarında
suyun durgun
aktığı bol bitki
örtüsü olan
kayalık
alanlarda
rastlanabilir
Latince Adı
Familya : Suidae
Sus scrofa
linnaeus,1758
Türkçe Adı
ERL
Kayıt
Bern IUCN Şekli
Habitat
Ekolojik
Bulgular ve
Arazi
Gözlemleri
Yaban
Domuzları
Yaban
Domuzu
Ormanda, sazlık,
sık çalılıklar, sazlı
bataklıklar, akarsu
kenarlarındaki
çalılıklar arasında
rastlanır
-
LR/Ic
Örnek
Sulakyurt
ilçesindeki
orman alanı
içinde ve
açıklıklarında
rastlanır
4.2.9 Yerleşim Alanları ve Nüfus
İç Anadolu Bölgesi'nde Orta Kızılırmak Bölümü'nde yer alan Kırıkkale, doğuda Çorum, Yozgat,
güneyde Kırşehir, batıda Ankara, kuzeyde Çankırı illeri ile komşudur.12 hanelik Kırık Köyü arazisi
üzerine kurulan kent, 1929’da Bucak, 1941'de Belediye olmuştur. 1944 yılında Ankara iline bağlı
ilçe statüsünü ulaşan Kırıkkale, 21.06.1989 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 3578 sayılı Kanun
ile İl statüsü kazanmıştır. Söz konusu kanunla Kırıkkale’ye Keskin, Delice ve Sulakyurt ilçeleri
bağlanmıştır.
50
1990 yılında çıkartılan 3644 sayılı Kanun ile Balışeyh, Çelebi ve Karakeçili bucakları ile Bahşili ve
Yahşihan beldeleri İlçe statüsüne yükseltilerek Kırıkkale'ye bağlanmıştr. Böylece ilçe sayısı 8'e
ulaşmıştır. Kırıkkale, 9 ilçe (merkez dahil), 14 belde ve 173 köyden oluşmaktadır. Kırıkkalede 23
belediye teşkilatı mevcuttur. Bunlardan 1’i İl belediyesi, 8’i ilçe belediyesi, 14’ü ise belde
belediyesidir.
Kırıkkale İli İdari Durumu
Kaynak:kirikkale.gov.tr
Kırıkkale ili genel anlamda yerleşim yoğunluğu fazla olan bir il konumunda değildir. Özellikle kentsel
alan kullanımı il genelinde zayıftır. Kırıkkale merkez ile birlikte , merkeze çok yakın olan diğer iki ilçe
merkezi Bahşılı ve Yahşiyan İlin batı kısmında bir kentsel alan kullanım yoğunluğu yaratır. Özellikle bu
üç merkez Ankara-Samsun, Ankara-Kayseri yol güzergahları üzerinde yayılmaya başlayan büyük alan
kullanımları ile birlikte OSB,Üniversite,MKE ,Rafineri bütünleşmiş durumdadır. İlin özellikle, kuzey ve
kuzey doğusu kırsal alan kullanımlarının ağırlık kazandığı kısımlardır.
Nüfus
Kırıkkale nüfusu 2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre toplam
274.992 kişidir.Nüfusun % 85 i şehir merkezlerinde yaşarken %15i kırsal kesimde yaşamaktadır.
Yıl
1990
2000
2007
2008
İl/İLÇE MERKEZİ
243.378
285.294
230.189
230.354
KÖY
106.018
98.214
50.045
48.971
51
Toplam
349.396
383.508
280.234
279.375
2009
2010
2011
2012
232.990
233.073
233.768
232.959
47.844
43.574
41.224
41.768
280.834
276.647
274.992
274.727
4.2.10. Tarım ve Hayvancılık
Tarım
Kırıkkale’nin ekonomik yapısında tarım, önemli bir geçim kaynağıdır. Aktif nüfusun % 51.2'si
tarımla uğraşmaktadır.
İldeki tarıma elverişli arazi 306.506 hektar olup İl yüzölçümünün % 66,2'sini teşkil etmektedir.
Tarım arazilerinin % 96'sı tarla arazisi olarak kullanılmaktadır. Sulanabilme imkanına sahip olan
tarım arazisi miktarı 38.399 hektardır.Tarımda etkin olarak kullanılan araziler içinde tarla arazileri
en büyük paya sahiptir.
İl arazilerinin kullanım durumuna göre sınıflandırılması ve dağıtımı aşağıdaki tabloda
verilmiştir.
Kullanım Durumuna Göre Arazi Varlığı
ALANI (HA)
% ORANI
306.506
66,2
156.494
33,8
463.000
100
Kültür Arazileri
Kültür Dışı Araziler
TOPLAM
Tarımda Etkin Olarak Kullanılabilen Kültür Arazileri
ARAZİ CİNSİ
ALANI( HA)
Tarla ekili alanı
Sebzelik arazi
Meyvelik arazi
Bağ arazisi
Nadas
TOPLAM
183.779
2.886,8
685,7
2.322,5
116.832
306.506,0
52
Toplam Arazi İçersinde
Oranı %
59.95
0.94
0.22
0.75
38.14
100
ARAZİ CİNSİ
Kültür Dışı Arazileri
ALANI (HA)
Çayır-Mer’a Arazisi
Orman ve Fundalık
Tarım dışı Arazi
TOPLAM
69.275,00
44.694,00
42.525,00
156.494,00
Toplam Arazi İçindeki
Oranı %
44,2
28,6
27,2
100
Toplam 306.506 hektarlık tarım arazisinin 29.704 hektarlık kısmında sulu tarım
yapılmaktadır ki bu da tarım arazilerinin %9.69 unu oluşturmaktadır. İlimiz iklimi ve toprak
karakteri itibariyle çeşitli bitkisel ürünlerin yetiştirilmesine uygundur.
Kültür Arazilerinin İlçelere göre Dağılımı
İLÇELER
Merkez
Bahşili
Balışeyh
Çelebi
Delice
Karakeçili
Keskin
Sulakyurt
Yahşihan
TOPLAM
KÜLTÜR ARAZİSİ MİKTARI (HA)
25.078
9.447
50.873
12.240
63.399
12.736
85.241
35.597
11.895
306.506
Genel olarak il topraklarında hububat üretimi yaygındır. Bunun yanı sıra baklagiller ve
endüstriyel bitki üretimi de yaygınlaşmaya başlamıştır. Yörede kavun, karpuz ve üzüm üretimi
de önemlidir. Bunlara ilişkin ekim alanı, üretim ve verim durumları aşağıdaki tabloda
sunulmuştur.
Tarımsal Arazi Varlığı ve Kullanımı
ARAZİ BİÇİMİ
Tarla Arazisi
Hububat
Baklagil
Endüstri,Yumru Bitl. Yağlı Toh.
Nadas
Yem Bitkileri
Bağ-Bahçe
Meyve
Sebze
Bağ
TOPLAM
ALANI (HA)
% ORANI
168.490,6
2.927,7
9.968,7
116.832
2.392
685,7
2.886,8
2.322,5
306.506,00
53
54.97
0.95
3.25
38.14
0.78
0.22
0.94
0.75
100
Bölgeye has özellik gösteren Hasandede karası ve beyazı üzüm, Çerezlik ayçiçeği ve kavun
önemli bitkisel ürünlerdir. Kırıkkale koşullarında sebze üretimini sınırlayan unsurlar olarak
sulama imkanlarının yetersizliği ile ilk ve sonbahar donlarının riskleri karşımıza çıkmaktadır.
Merkez
ilçe
belde
ve
köyleri,
Kızılırmak
ve
Delice
çayı
havzalarında
tarım
topraklarının önemli bölümü tarla sebzeciliğine ayrılmıştır. Bu yörelerde gerek sulama
imkanlarının elverişliliği ve taban suyu imkanının bulunması gerekse vejetasyon dönemini
riske etmeyen toprak ısısı nedeniyle tarla sebzeciliği en belirleyici tarım türü olarak
görülmektedir.
Tarla Bitkileri Üretimi:2009 Yılı Tarla Ürünleri Ekiliş Ve Üretim Miktarları
ÜRÜNLERİ
TAHILLAR
BAKLAGİLLER
ENDÜSTRİ BİTK.
YAĞLI TOHUMLAR
YUMRU BİTKİLER
YEM BİTKİLERİ
TOPLAM
EKİLİŞ (HA)
168.490,60
2.927,7
914,3
9.011,80
42,6
2.392,00
183.787,7
%
91,67
1,59
0,49
4,90
0,03
1,30
ÜRETİM (TON)
%
413,198
84,39
2.539 0,51
48.637
9,94
6.680 1,37
1.469 0,30
17.086
3,49
100 489.609
100
Tarla Ürünleri Ekiliş Ve Üretim Miktarları
450.000,00
400.000,00
350.000,00
300.000,00
250.000,00
EKİLİŞ (HA)
ÜRETİM (TON)
200.000,00
150.000,00
54
İlimizde tarımsal mekanizasyon oldukça ilerlemiştir. Tarımla uğraşan her 3 aileye 1
traktör düşmesi ve mevcut tarım arazisinin %95 inin traktörle işleniyor olması bunun en
iyi göstergesidir. Ancak traktör yanında üretilecek ürün, yapılacak iş ve toprak durumu
gibi birçok faktöre göre yardımcı alet ve makinelerin kullanım düzeyi henüz istenilen
seviyeye ulaşamamıştır. Bunda tarım alet ve makinelerinin fiyatlarının yüksek oluşu ve
yukarıda belirtildiği gibi tarım işletmelerinin çok büyük bir kısmının küçük işletmeler olması
büyük rol oynamaktadır. Zaten her işletme sahibinin tarım alet ve makine alması
ekonomik olmamaktadır. Bunun yerine makine birlikleri kurularak, tarım makinelerinin
bu birlikler aracılığı ile alınması ve çiftçilerin ortak kullanımına sunulması daha ekonomik
olacaktır.Ancak küçük aile işletmelerinde özel ürünler üretiminde ve makineli tarıma
elverişsiz topraklarda insan ve hayvan işgücü kullanılmaktadır. İlimizde tarım alet
makineleri yapan toplam 6 adet fabrika ve imalathane bulunmaktadır.
Hayvancılık
Hayvan
Varlığı
2009
HAYVAN CİNSİ
Sığır ( saf kültür)
Sığır(kültür melezi)
Sığır (yerli-diğer)
Büyükbaş Manda
Toplam
Tek Tırnaklı Tek Tırnaklı
Koyun (yerli-diğer)
Koyun (merinos)
Küçükbaş Kıl keçisi
Tiftik keçisi
Toplam
Tavuk(yumurta)
Tavuk (broiler)
Kanatlı
Hindi
Ördek
Kaz
Toplam
Kovan
Kovan
8.981
32.138
22.967
163
64.249
995
115.699
2.015
22.910
3.111
143.735
80.150
81.100
7.050
3.090
4.660
176.050
14.305
55
ve
2009 Hayvansal ürünler Üretimi
Hayvansal Ürünler
Miktar (Ton)
Kırmızı Et
Beyaz Et
Süt
Yapağı
Tiftik
Kıl
Bal
Yumurta (adet)
Deri (adet)
2.059,46
41.665,92
60.6
2.4
20.7
143.112
9.527.670
17.889
Balıkçılık yörede gelişmeye başlamıştır.1997-2000 yıllarında balıkçılığın gelişmesine
yönelik çalışmalar sürdürülmektedir. 1999 yılında 50.000 adet aynalı sazan 19.900 adet sazan,
12.000 adet levrek, 7800 adet yayın balığı Kızılırmak, Delice Çayı ve Çipi Deresine verilerek
üretilmeye çalışılmaktadır. Ayrıca Tarım İl Müdürlüğünün verilerine göre, 9 ton Aynalı Sazan
Keskin Cin Ali Göletin’de yetiştirilmiştir.
Türlerine Göre Tatlı Su Ürünleri (2004)
ÜRÜN
TÜRÜ
ÜRETİM
MİKTARI
(TON)
SUDAK
8
YAYIN
1,5
SAZAN
16
AYNALI
SAZAN
8,5
TURNA
1
DİĞERLERİ 2
TOPLAM
37
4.2.11. Sanayi ve Teknoloji
Kırıkkale İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü bilgilerine göre, İl Merkezi kamu ağırlıklı sanayi
56
şehri olup, diğer ilçe merkezleri ve kırsal kesimin ekonomik yapısı tarıma dayalıdır.
Kırıkkale'de imalat sanayi kamuya ait büyük işletmelerin yanında, özel sektöre ait küçük ve
orta ölçekli işletmelerden oluşmaktadır. M.K.E.K. Fabrikaları ve Tüpraş Rafinerisi İlin
ekonomik yapısında önemli yer tutar. Kamudaki işçi ve memur ağırlıklı istihdam ücretlere
bağlı olarak ticari yaşamı da etkilemektedir.
Kamu kesimine dayalı olarak gelişen Kırıkkale imalat sanayi; savunma, metal ve petro-kimya
üzerine yoğunlaşırken, özel sektörde genellikle bu sanayi kollarına bağlı olarak gelişmenin
yanı sıra, tarım makineleri, gıda ve yem sanayi, toprak, tekstil, ağaç ve mobilya işleri
sanayisine yönelik olarak da gelişmeler olmuştur.
Kırıkkale’nin kentleşmesi ve sanayileşmesi 1925 yılında temeli atılan Askeri Mühimmat
Fabrikası ile başlar. Savunma Sanayi ağırlıklı MKE Fabrikalarının haricinde 1986 tarihinde
üretime geçen TÜPRAŞ Kırıkkale Rafinerisi kamuya dayalı sanayileşme hareketinin son
halkasını oluşturmuştur. Bu tesislere bağlı olarak gelişen yan sanayi de İldeki özel sektöre
canlılık kazandırmıştır.
GAMA-Barmek İş Ortaklığı tarafından Türkiye Elektrik Üretim ve İletim A.Ş. ’ye (TEDAŞ)
taahhüt edilen 130 MW kurulu kapasiteye sahip Kırıkkale Mobil Elektrik Santralı Sözleşmesi
imzalanmış, santralin yapım çalışmaları 2001 tarihinde yapılan temel atma töreni ile
başlamıştır. Tesis 2002 yılı kasım ayında faaliyete başlamış, 2003 yılında % 10 kapasite ile
çalışmış, 2004 yılında % 5 kapasiteyle çalışmış ve 2005 yılında % 5 kapasiteyle çalışmaya
devam etmektedir. Tesis Tüpraş Orta Anadolu Rafinerisi’nden gelen 2 km. uzunluğundaki
HFO boru hattı, yakıt depolama, aktarma ve arıtma üniteleri, her biri 11075 Kw gücünde 13
adet dizel motoru ve jenaratörleri, Desox-Denox gaz arıtma üniteleri, tesisi kombine çevrime
dönüştürecek buhar kazanları ve türbini ile 15/154 KV şalt sahası ve 2x11 km 154 KV tevzi
hattından oluşmaktadır.
İlde sanayi kuruluşları yoğun olarak Merkez İlçe, Bahşılı ve Yahşihan İlçelerinde
bulunmaktadır. Bahşılı Belediye Başkanlığı verilerine göre, İlçede sanayi tesislerinin alanı 82
ha. Olup I. Sınıf arazi niteliğindedir
M.K.E. FABRİKALARI: Mühimmat Fabrikası Müdürlüğü, Ağır Silah ve Çelik Fabrikası
Müdürlüğü, Nitro Selüloz Fabrikası Müdürlüğü, Silah Fabrikası Müdürlüğü, Hurda
Müdürlüğü, Pirinç Fabrikası Müdürlüğü mevcuttur.
KIRIKKALE RAFİNERİSİ: Kırıkkale Rafinerisi Hasandede Kasabasının mücavir sahası
içinde kurulmuştur. Kızılırmak’ın Doğu yakasında yer alan rafineri 120 hektar arazi
üzerindedir. 1986 yılında hizmete açılmıştır.
57
KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ SANAYİ
M.K.E.’nin sanayi ve ticaret alanındaki yarattığı canlanma sayesinde 1950’li yıllarda bazı
küçük ve orta ölçekli işletmeler kurulmaya başlamıştır. Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir;
Topal Ahmet (Tarım Aletleri), Boran Un Fab., Tekel Fab., Taş, Tuğla, Kiremit Fab.,
Kırmaksan Tarım Aletleri ve yedek aletleri ve yedek parçaları ve fab., Kılıçdoğan Römork
San., Kırıkkale beton-boru-büz Fb., Uludağ Meşrubat dolum tesisleri, Kırıkkale Ağaç San.,
Kale Un Fab., Kalıp (Torna Mamulleri), Dr. Aysan (Ameliyat İplikleri Fb.), Tarmak San.,
Yeni Un Fab., Belediye Ekmek Fab., Kum Eleme Tesisleri, Yibitaş hazır beton, Şerbetci hazır
beton, akaryakıt ve LPG depolama ve dolum tesisleri yer almaktadır.
Kırıkkale bir sanayi şehridir. M.K.E.K. Fabrikaları ile TÜPRAŞ Rafinerisi İlin ekonomik
yapısına canlılık kazandırmaktadır. M.K.E.K. tesislerinde 3651 kişi, özelleştirme kapsamına
alınan ve ERDEMİR'e bağlanan ÇELBOR A.Ş.'de 101 kişi, TÜPRAŞ Rafinerisinde ise 983
kişi istihdam edilmiştir.
376 iş merkezinin bulunduğu Küçük Sanayi Sitesi, İlin ekonomik yapısında önemli yer
tutmaktadır. Orta ve büyük ölçekli sanayi kuruluşlarında 7.000’e yakın işçi istihdam
edilmektedir.
80 parselden oluşan Organize Sanayi Bölgesinin alt yapı çalışmaları bitirilmiştir. 2000 ‘li
yıllarda fabrikanın burada faaliyete geçmesi ile 4.000 ila 7.000 kişiye yeni istihdam alanları
yaratılmış olacaktır.
Küçük Sanayi Sitesi ile Organize Sanayi Bölgesinin Kırıkkale Üniversitesine çok yakın
olması nedeni ile bilimsel danışma hizmetlerinin yapılması ekonomik büyümeye önemli katkı
sağlayacaktır.
Keskin – Cankurtaran Mevkiinde projesi kabul edilen 2. Organize Sanayi Bölgesi alt yapı
çalışmalarına kısa sürede başlanılacaktır. Kırıkkale 21.yüzyılda Devlet ve özel sektör
yatırımları için cazip sanayi merkezi haline gelecektir.
Kalkınmada Öncelikli Yöreler kapsamında bulunan İlimize yapılacak yatırımlar için % 100
oranında yatırım indirimi uygulanmakta olup Organize Sanayi Bölgesine yatırım yapacak
olan müteşebbislerimiz 2002 yılından itibaren süper teşvik imkanlarından yararlanacaklardır.
4.2.12.Altyapı, Ulaşım, Haberleşme ve Konaklama
Ülkemizin Doğu, Güneydoğu ve Karadeniz Bölgelerindeki 43 vilayetinin
ulaşım
güzergahı üzerinde yer alan Kırıkkale, bu konumuyla önemli üretim ve dağıtım merkezlerinin
odak noktasında yer almaktadır. Bu nedenle yol ağımızda yer alan yolların taşımacılık ve
trafik yükü çok fazladır.Karayolları Genel Müdürlüğü, 4. Bölge Müdürlüğü 44. Şube
58
Şefliği’nden alınan bilgilere göre, 44. Şube Şefliği, yollarda meydana gelebilecek sıkıntılara
zamanında müdahale edebilmek amacıyla 1981 yılında Kırıkkale’de faaliyet göstermeye
başlamıştır. Şeflik İl sınırları içerisinde Balışeyh, Keskin ve yazın kapalı, kışın açık tutulan
İğdebeli Bakım evleri ile hizmet vermektedir. İl sınırları dışında ise Kurbağalı ve Kayapınar
Bakım evleri bulunmaktadır. İlde bulunan karayollarının 235 km’si Devlet Yolu, 150 km ise
İl Yoludur.
Kar ve Buz mücadelesinin yapıldığı Kış Programında ise 448 km. olan toplam yolların 243
km’si Devlet Yolu, 76 km’si ise İl Yolu Daimi açık tutulacak yollar statüsündedir. 74 km’lik
İl yolu ise imkan buldukça açılacak yollar statüsündedir.
Kırıkkale İl Sınırları İçinde Kalan Devlet Yolları
NO K.K.NO
YOLUN ADI
UZUNLUK (Km)
1 200-14
ANKARA-SAMSUN D.Y.
77
2 765-08
KIRIKKALE-KIRŞEHİR D.Y.
49
3 757-01
KALECİK-KIRIKKALE D.Y.
9
4 753-01
BAHILI-KARAKEÇİLİ D.Y.
32
5 260-07
BALA-KAMAN D.Y.
35
6 753-02
KARAKEÇİLİ-ANKARA İ. SINIRI
13
7 190-01
ANKARA-SAMSUN D.Y.
21
İlde metro, banliyö, tramvay gibi sistemler bulunmamaktadır. Kent içi toplu taşımacılıkta
belediye otobüsleri ve dolmuşlar kullanılmaktadır. Belediye otobüsleri yolcu taşımadaki
ağırlığı % 20, dolmuşlar ise %80’ini karşılamaktadır. Kent içi taşımacılığında raylı sistemler
kullanılmamaktadır. Demir Yolu ile kent içi taşımacılığı yapılmamaktadır. İl deniz, nehir, göl
taşımacılığı yapılmamaktadır ve havaalanı bulunmamaktadır.
5.KIRIKKALE TABİAT TURİZMİ ARZI
5.1. Kırıkkale’nin Tabiat Turizmi Değerleri (Tabiat turizmi Arzı)
Kırıkkale ili bulunduğu coğrafi konumu, yükseltisi, iklimi ile bozkır bitki örtüsüne sahiptir.
Buna bağlı olarak doğa turizmi açısından elverişsiz bir durumda bulunmaktadır. Buna rağmen
sahip olduğu tarihi ve kültürel yapısı, av turizmine elverişli Yaban Hayatı ile elverişli bir doğa
turizmi planlaması yapılması ve ayrıca Başkent Ankara’ya olan yakınlığı nedeniyle önemi
giderek artacaktır.
59
5.2.Kırıkkale ilinin Tabiat Turizmi (Arzı) Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi
Tabiat turizmi açısından sahip olduğu en önemli kaynak olan Kızılırmak nehri içerisinde
uzanan vadisi ve Kapulukaya baraj gölüdür.Ancak Kızılırmak vadisi boyunca devam edilen
sanayileşme ve HESlerin yapımı nedeniyle doğa turizmi açısından değerlendirilecek alan
olarak Kapulukaya Baraj Gölü kenarında bulunan Karaahmetli Tabiat Parkı ve baraj
yakınındaki Köprüköy beldesi değerlendirilmiştir. Kırıkkale ilinin en eski yerleşim yeri olan
Keskin ilçesi var olan kültürel varlıkları ve ören yerleri ,Denek Dağı ise orman varlığının en
fazla olduğu, yayla turizmi, doğa yürüyüşü ve av turizmi gibi potansiyelleri nedeniyle
öncelikli olarak değerlendirilmiştir. Alanların bilinirliği bölgesel seviyededir.
5.3. Kırıkkale İlinde Doğa Turizmi Amaçlı Koruma Statülü Alanlar
Karaahmetli Tabiat Parkı
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T,
Milletlerarası seviyede: M
1- Milli Park ve benzeri sahalar
Adı
Karaahmetli Tabiat Parkı
İlçesi
Bahşılı
Bilinirlik
B
60
Kırıkkale Milli Park ve benzeri sahalara ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
-Karaahmetli Tabiat Parkının
Kırıkkle’nin ilk ve tek Tabiat Parkı
olması
-Zengin kaynak değerinin olmaması
-Yol standartlarının düşük ve merkeze
uzak olması
-Halkın bu tarz yerlere ihtiyacının
bulunması
-Çevresinde işletme tesisleri yapımı için
gerekli sermayeyi ortaya koyacak
yatırımcıların olmaması
-Yerleşim yerinde uzak olması nedeniyle
sosyal baskıdan uzak olması
-Devlete bağımlı kırsal yapı
Fırsatlar
Tehditler
-Halkın ve yöneticilerin etkin katılımı
-Orman Ve Su İşleri Bakanlığının ödenek
gönderme yönünde imkanlarının olması
-Coğrafi Bilgi sistemlerinin gelişmesi
-Ücretli/Ücretsiz tanıtım fırsatlarının olması
-Beklentilerin gerçekleşmemesi ihtimalinin
varlığı,
- Yerel yöneticilerin kırsal kalkınmada turizmi
gerek ve yeter şart olarak görmeleri,
- Korunan sahalara yerel yöneticilerin
korunan alan değil de turizm alanı olarak
bakmaları
Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Tabiat Parkı'nın sahip olduğu doğal ve kültürel değerlerin koruma-kullanma dengesi
gözetilerek korunması, yönetimi ve kullanımının sağlanması
 2-Alandaki türler ve habitatların bilimsel olarak araştırılarak Park'ın tanıtılması
 3- Parktan toplumsal gereksinmeleri karşılamak üzere yararlanılması, Park’ın dinlence,
sportif ve eğitim amaçlı donatılarını artırarak çeşitlendirilmesi
 4-Tabiat Parkı ekosistemini etkileyen çevre kirliliğinin önlenmesi ve antropojenik
baskıların azaltılması
 5-Yerel ve bölgesel ekonominin desteklenmesi, eko-turizm geliştirilerek istihdamı artırmak
için önlemlerin alınması
 6-Tabiat Parkı'nın etkin, verimli hizmet sunan ve dünyaca kabul görmüş Park yönetimine
kavuşturulması ve Park gelirlerinin artırılması
2-Yaban Hayvanı Yerleştirme Sahaları ve Avlaklar
Avlaklar
Adı
Özdere Devlet Avlağı
Ahıllı Çullu Genel Avlağı
İlçesi
Sulakyurt-Balışeyh-Delice
Merkez-Keskin
Bilinirlik
B
B
Congarözü Mevki Genel Avlağı
Delice-Keskin-Balışeyh
B
61
Denek Dağı Genel Avlağı
Keskin-Merkez-Balışeyh
B
Koruköy-Hamzalı- Akkuyu Genel Avlağı
Sulakyurt
B
Kırıkkale ili Yaban hayvanı yerleştirme Sahaları ve Avlaklar SWOT analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
- Av turizmi deneyimi,
- Çok çeşitli yaban hayvanlarını
barındırması,
- Zorlu kış aylarında yaban hayatına yem
desteği yapılabilmesi imkanlarının olması,
- Kaçak avcılığın fazla olmaması,
- Koruma ve kontrol teşkilatının olması,
- Yaban Domuzu varlığının ve trofe
kalitesinin yüksekliği
- Avlak sayısının arttırılması imkanı, uygun
sahaların mevcudiyeti.
Fırsatlar
- Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi,
- Mali imkanların teknolojik gelişimleri
takip ve satın alma için yeterli olması
- Avlak şirketlerinin kurumsallaşma
çabaları,
- Av sayısının artma eğilimi,
- ilin Ankara’ya yaklaşık 69 km mesafede
olmasının avantajları
- Mevcut yaban hayvanlarının kültürle
üretilen değil, tamamen doğal şartlarda
yetişmiş olması.
- Av turistlerinin avlaklara yakın yerlerde
konaklama imkanlarının yetersiz oluşu,
- Yetişmiş profesyonel av kılavuzlarının
olmaması,
- Kırıkkale’nin geniş coğrafyası ve köy
sayısının fazla oluşunun insan baskısını
önleme yönünde fazla sayıda personel
gerektirmesi,
- Yönetim planlarının olmaması,
- Avlak potansiyelinin (taşıma kapasitesinin
altında) avcı gelmesi,
Tehditler
- Avrupa’daki kriz sebebi ile turist sayısının
azalması,
- Gelir-gider dengesinin bazen negatif
olabilmesi,
- Köylerde yazın bakılan köpeklerin yaz
sonunda doğaya bırakılması,
- Kullanılan envanter yöntemlerinin
yetersizliği,
Av turizmine ve av yaban hayatı değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü
yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve
tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1- Çevresindeki büyük ile (Ankara) yakınlığı ile ulaşım problemi çözüleceğinden,
Kırıkkale’nin avlak potansiyelinden daha verimli faydalanılacaktır.
2- Av turistlerinin konaklama ihtiyacının avlaklara yakın bölgelerde nitelikli pansiyon ve
benzeri küçük kapasitesi butik otellerle giderilmesi iyi bir çözüm olacaktır.
3- Butik otel/pansiyon tarzı yapıların köylerde yapılmasının teşvik edilmesi kırsal
kalkınma için uygun olacaktır, bu oteller yayla turizmi ve diğer turizm çeşitlerinin de
konaklama altyapısını temin edeceklerdir.
4- Yerel profesyonel av kılavuzu ihtiyacının 9. Bölge Müdürlüğü imkanları ile eğitim
yapılarak giderilmesi, eğitilenlerin seyahat acentelerinde staj imkanlarının olması,
yabancı dil eğitimini konuşma seviyesinde almaları faydalı görülmektedir.
5- Kırıkkale İl Şube Müdürlüğünün yaban hayatı bölümü mezunu personel
bakımından güçlendirilmesi,
6- Avlaklarda av sayısının artırılması için doğada av üretimi metotlarının tatbiki,
7- Zorlu kış aylarında av kaynağına yem takviyesinin daha da arttırılması,
62
8- Avlaklarımızın ve av kaynağının fuarlar, yaban televizyonu, av dergileri ve
benzeri kaynaklarda, yerli ve yabancı av turizmi acenteleri ile görüşme yapılarak
tanıtılması,
9- Kırsal kalkınma maksadıyla, av turizmi uygulamalarından yöre insanının daha
fazla pay almasına dayalı uygulamanın daha da geliştirilmesi sonucunda payın
karşılığında yöre insanının av kaynağını sahiplenme, koruma ve gelişmesine katkıda
bulunmaya yöneltecektir.
5.4.Seçkin Özellikli Diğer Sahalar
JEOLOJİK OLUŞUMLAR
Mağaralar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Keskin-Sulu Mağara
Keskin
B-T
Sivri Mağara
Merkez
B
Kırıkkale ili Karstik Yapıları:
Mağara SWOT analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
- Yerel yönetimlerin sürekli desteklemeleri, - Mağaraların bir kısmı henüz ziyaretçi
kabulüne uygun hale getirilmemiştir.
- mağara kurtarma timi olmaması,
- Mağaraların doğal yapısının korunmasında
(Sarkıtların kırılması, içinde ateş yakılması
gibi) problemler,
- Mağaraların dağınık bir coğrafyada ve zor
ulaşılır olması korunmasını
Fırsatlar
Tehditler
- Ulaşım imkanlarının bazı mağaralar da çok - İnsanların mağara merakı ve tahrip
müsait olması,
etmeleri, kirletmeleri,
-- Bilinç eksikliği,
- Hazine avcılarının varlığı,
- Yarasa gübresi ticareti,
- Bölgede bazı kamu yöneticilerinin turizm
bilgi ve becerisi olmadan giriştikleri
faaliyetler,
Mağara oluşumlarına dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin
geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1.Mağraların bölgesel ve ülke düzeyinde tanıtımın yapılması
2. Mağraların içinde mağara doğasını bozmayacak mimari ve elektrifikasyon uygulamalarının
sağlanabileceği bir ortamın oluşturulmasın ve bu işlemlerin teknik raporlarla kanıtlanması,
Yaylalar
Adı
Küredağı (Hodar, Bedesten, Kamışlı, Sarıkaya ) Yaylaları
Koçudağı (Koçu Yaylası)
Denek Dağı (Gümüş Pınar, Pehlivanlı, Suludere, Yeşilkaya,
Azgın) Yaylaları
63
İlçesi
Yahşihan
Balışeyh
Keskin
Bilinirlik
B
B
B
Kırıkkale ili Yaylaları SWOT analizi
Güçlü Yönler
Turizm için kullanılabilir nitelikte olması,
- Yayla turizmi için girişimcilerin olması,
- Yolların mevcudiyeti,
Fırsatlar
- Yaylaların mevcut turizm
destinasyonlarına yakın ve av turizmine
uygun yerlerde bulunması,
- Misafir sever köylülerimizin turizmin
başlatılması için sıcak bakışları,
Zayıf Yönler
- Yaylacılığın azalma trendine girmesi,
- Bazı mülkiyet ve yönetim meseleleri,
- Yayla yollarının bakım istemesi, arazili
araçlar dışındakilerin gelemsinin çok zor
olması,
- Bazı yaylalarda elektrik olmaması,
- İnsan kaynağının çok az olması, eğitim
seviyelerinin düşüklüğü,
Tehditler
- Eski yolların bazı yaylalarda bakımsızlık
sebebi ile daha da bozulması,
Yaylalar ve Yayla değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
- Yaylara yapılan doğa Yürüyüşü Alanlarında yürüyüş parkurlarının belirlenmesi
- Yaylalarda pansiyonculuk uygulamalarının geliştirilmesi,
- Yayla evlerinin turizme uygun olanlarının tespit edilerek öncelikle sahiplerinin teşvik
edilmesi, bu gerçekleşemezse av köşkü olarak kullanılmak üzere seyahat acentelerinin buna
teşvik edilmesi,
- Yaylacılığın geliştirilmesi ve desteklenmesi için İl Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce
gerekli uygulamaların başlatılması,
- Mevcut, turizm destinasyonlarına bu sahaların da eklenerek zenginleştirilmesi çalışmasının
İl Turizm ve Kültür Müdürlüğü ve Orman ve Su İşleri İl Şube Müdürlüğü’nce yapılması,
- Özellikle Yaylalar yönünden zengin olup, ulaşım imkanlarının da uygun olan ilçelerin bu
faaliyette ilk planda uygulamalarda yer almalıdır,
- Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına dayalı
uygulamaların geliştirilmesi,
Akarsular
İLÇE
AKARSU ADI
MerkezYahşihan- Bahşili
Delice
Yahşihan
ORTALAMA DEBİ
BİLİNİRLİK
Kızılırmak
75.7 m3/sn
T
Delice Çayı
Çoruhözü
Deresi
…….
B
417 lt/sn
B
Okun Deresi
…..
B
64
Kırıkkale Sulak Sahaları Doğa Turizmi SWOT analizi
Güçlü yönler
Zayıf yönler
-Kızılırmak nehri üzerine kurulu büyük
- Sulak alanlarla alakalı bir İl Şube
sanayi tesislerinin yarattığı kirlilik
Müdürlüğü ve DSİ teşkilatlarının
bulunması,
- Bölgede mevcut diğer turizm
destinasyonlarına ilave olarak bazı
etkinliklere (olta balıkçılığı, kuş gözlemi
gibi) imkan sunması,
- Bölgemizde sulak alan sayısının azlığı
mevcut sulak alanlardaki kuş konaklama
sayısını (kuş görselliğini) arttırmaktadır,
- Dereler üzerinde çok sayıda HES projesi
olması turizm için caydırıcı olmaktadır,
- Dereler katı ve sıvı atıklarla kirletilmesi,
- Köylere kanalizasyon yapılmakla beraber
atık arıtma sistemleri henüz
yapılmamaktadır, bu sebeple dereler
kirlenmektedir,
Fırsatlar
Tehditler
- Çevre bilincinin gelişmesi,
- Doğa eğitimleri ile çocukların
bilinçlendirilmesi,
- Üniversitenin bilgi kaynağı olarak varlığı
ve bu konuya önem vermesi.
- Kırıkkale’nin sanayi gelişmede temel
faktör seçmesi,
- Yeni hes projeleri,
- Sera tarımının artması, aşırı gübre ve su
kullanımı,
- Sulu tarım planlaması.
Sulak sahalar doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa
turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
- Alanlardaki su kirliliğin tespiti, Su Kirliliği denetimlerin Kırıkkale Çevre ve
Şehircilik Müdürlüğünce düzenli şekilde yapılması
- Kuş gözlemciliği alanlarının tanıtılması üniversiteler ve kuş gözlem toplulukları ile
Kırıkkale ilinin kuş envanterinin yapılması ,
- Kızılırmak vadisi ve Kapulukaya baraj gölü kenarlarında olta balıkçılığı ile ilgili iskele,cep
alanlarının ve kamp alanlarının yapılması
- Debinin yüksek olduğu noktalarda kano gibi su sporları faaliyeti için yöre ve üniversite
öğrencilerine eğitim verilmesi,
Doğa Yürüyüşü Güzergahları
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Kızılırmak Vadisi
Merkez-Bahşılı
B
Yahşihan-Karakeçili
Dinek (Denek) Dağı
Keskin
B
Yürüyüş Parkuru
Kırıkkale İli Doğa Yürüyüşleri SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
- Kırıkkale’da doğa yürüyüşü rotaları
profesyonel olarak henüz hazırlanmış
vaziyette değildir, belirleme sürecinde
benzer illerde görülen yerindelik ve
aksaklıklardan faydalanılabilir.
- Rotaların görsel materyal yönünden zengin
olması,
- Tabelalara zarar verilmesi,
- Tabela ve işaretlemelerin henüz
tamamlanamamış olması,
- Köylerde insan kaynağının zayıf olması,
65
Fırsatlar
Tehditler
- Kızılırmak vadisindeki sanayileşme
- Rotaların tespiti için gönüllü çalışmayı
talep eden grupların bulunuşu,
- Bugüne kadar yapılan çalışmalar sebebi ile
deneyimlerin bulunması,
- Kaymakamların bu tür çalışmaları yapma
yönünde istekli olmaları,
- Mevcut destinasyonlara rota eklenerek
zenginleştirilme imkanı,
- Rotalarda katı atıkların sorun teşkil etmesi,
5.5. Kırıkkale İlinde Doğa Turizmi Çeşitleri
Kuş Gözlemciliği: Kızılırmak, Kapulukaya Baraj Gölü, Delice Çayı, Çoruhözü deresi,
Okun deresi Kuş Gözlem noktaları olma potansiyeline sahip noktalardır.Kırıkkale Kuş Göç
yolları üzerinde bir bölge olması nedeniyle bir çok kuş türüne ev sahipliği yapar ve bu
bakımdan kuş gözlemcilerinin dikkatini çekmektedir.
Dağ ve Doğa Yürüyüşü (Trekking) : Kırıkkalenin en yüksek dağı olan 1744 metre
yüksekliğindeki Dinek Dağı’na yürüyüş parkuru yapılması için ön tespit çalışmaları
başlatılmıştır. Ayrıca Kızılırmak vadisinde, Koçu, Beyrek (Böyrek) ve Küre dağlarında doğa
yürüyüşleri yapılabilir.
Yayla ve Festival Turizmi: Kırıkkale ili sınırları içerisinde yükseltileri 1200-1600 metre
arasında değişen yaylalar bulunmaktadır. Küre dağındaki Hodar, Bedesten, Kamışlı, Sarıkaya;
Koçu dağındaki Koçu, Denek dağındaki Gümüşpınar, Pehlivanlı, Suludere, Yeşilkaya, Azgın
yaylaları en önemlileridir. Ayrıca Karakeçili ilçe merkezi ve Balışeyh ilçesine bağlı izzettin,
Hüseyinbeyobası ve Kılevli köylerinde her yıl yaz aylarında Türkmen şenlikleri
düzenlenmektedir.
Mağara Turizmi: Kırıkkale İlinin Keskin İlçesinde Arzu Bayırı Mevkiinde Sulu Mağara
bulunmaktadır. Ayrıca Yahşihan ilçesi kılıçlar bölgesinde, Merkez ilçe sivri dağı eteklerinde,
Çelebi ilçesi Kızılırmak Nehri yakınlarında, Keskin ceritkale Köyünde (3 bölgede), Yahşihan
İlçesi Mahmutlar köyü (Gavur Kayası) ve Çelebi ilçesi Tatlıcak köyü Kale dibi mevkiinde
çeşitli mağaralar bulunmaktadır.
Av Turizmi : Kırıkkale ilinde av turizmi kapsamında değerlendirilen yerler Özdere Devlet
Avlağı ve Denek Dağı mevkiinde Yaban Domuzu avlandırılması yapılmaktadır.
Sportif Olta Balıkçılığı: Kızılırmak vadisinde, Kapulukaya Baraj Gölü, delice ilçesindeki
Delice Çayı amatör olta balıkçılığına uygun alanlardır
Kamp Turizmi: ilimiz Yahşihan İlçesi,Irmak Beldesi,Sulakyurt-Balışeyh ilçesi arasında
kalan Özdere Mevkii ile Kapulukaya barajı ve çevresinde yerel halkın,izci grupların,
öğrencilerin ve olta balıkçıların zaman zaman kamp yaptığı alanlardır.
66
Delice İlçesi
Çelebi İlçesi
Sulakyurt lçesi
Yahşihan İlçesi
Bahşılı İlçesi
Balışeyh lçesi
Karakeçili İlçesi
Değerler toplamı
Keskin İlçesi
Aktivite/değer
Merkez İlçesi
KIRIKKALE İLİ VE İLÇELERİNDE ÖNE ÇIKAN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ MATRİSİ
6
7
3
5
4
5
5
3
4
Rafting (R)
X
Mağaracılık (M)
X
X
Dağ-yayla gezisi imkanı ( DG)
X
Düzenlenmiş doğa gezisi rotası(DGR)
X
Kır
havasında
merkezleri(KHŞM)
şehir
X
X
X
Kuş gözlemciliği imkanı(KuG)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Milli park vb sahalar(MP)
X
Estetik göl/baraj olan yerler(EGB)
X
Tescilli avlak sahası (AvS)
Dokusu bozulmamış kırsal
gezisi (köyler) (KMG)
X
X
Aktif yaylacılık(AY)
Sportif olta balıkçılığı imkanı(SOB)
X
X
miras
Yaya gezi imkanı (Y)
X
Jeolojik ve jeomorfolojik değerler
(Jm)
X
X
X
Tarihi eserler, sit alanı (Ts)
Mağara gezisi (Mğ)
X
X
X
X
X
67
X
X
X
X
X
6.
SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (X) YILDIZ ALANLARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ VE POTANSİYELİNİ GELİŞTİRME İMKANLARININ
ORTAYA KONULMASINA İLİŞKİN ANALİZLER
6.1.Karaahmetli Tabiat Parkı
Karaahmetli Tabiat Parkı Kırıkkale şehir merkezinin güneybatısında, Bahşili ve Keskin
İlçeleri arasında bulunan Kapulukaya Baraj Gölü’nün kıyısında yer almaktadır.İdari olarak
Bahşili İlçesi’nin Karaahmetli Beldesi sınırları içerisine girmektedir. 2873 sayılı Milli Parklar
Kanununa göre 23.07.2009 tarih ve 27297 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Bakanlar Kurulu
kararı ile “Karaahmetli Tabiat Parkı” olarak ilan edilmiştir.
Tabiat Parkı’ndan Karaahmetli’ye kadar stabilize yol ile Karaahmetli’den Kırıkkale şehir
merkezine asfalt yol ile ulaşılmaktadır.
Tabiat Parkı’nın Başlıca Merkezlere Olan Uzaklığı
Başlıca Merkezler Uzaklık (Km)
Karaahmetli
4
Hacılar
12
Bahşili
24
Sulubük
8
Karakeçili
14
Kırıkkale
İzmir
Adana
İstanbul
Ankara
26
656
475
530
77
Karaahmetli Tabiat Parkı’nın Kapulukaya Baraj Göleti kıyısında bulunuyor olması, Park’ın
rekreasyon değerini daha da arttırmaktadır. Özellikle hafta sonları büyük kent merkezlerinden
alana rekreasyon amaçlı gelenler olmaktadır. Alan özellikle olta balıkçılığı ve piknik
aktiviteleri için yoğun olarak kullanılmaktadır.
68
Karaahmetli Tabiat Parkı içerisinde sınırlayıcı unsurlar da göz önüne alındığında yaklaşık 5
ha büyüklüğünde alanın “Günübirlik Kullanım Alanı” olarak kullanılması öngörülmektedir.
Aynı varsayımı Karaahmetli Tabiat Parkı için aldığımızda, ziyaretçi kapasitesi 150x5=750
kişi olarak hesaplanmıştır. Önümüzdeki 3 yıl içinde sonunda Tabiat Parkı’nda yaz aylarında
(Haziran-Temmuz-Ağustos), hafta sonu 500 kişilik ziyaretçi potansiyeli düşünülmektedir.
Karaahmetli Tabiat Parkı’nı mevcutta en yoğun olarak kullananlar özellikle hafta sonları
piknik ve olta balıkçılığı için gelen ziyaretçiler oluşturmaktadır. Karaahmetli Belediyesi’nden
edinilen bilgiler ışığında Karaahmetli Tabiat Parkı’nın kuzeyinde kalan mesire alanındaki
ziyaretçi durumları incelendiğinde özellikle yaz aylarında ve hafta sonları yoğun olarak
kullanıldığı bilinmektedir. Karaahmetli Tabiat Parkı’nın da mevsimsel olarak benzer
kullanıma konu olacağı düşünülerek mevsimlere göre ziyaretçi sayılarına yönelik tahminler
yapılmıştır.
69
Uzun Devreli Gelişme Planı kapsamında geleceğe yönelik ziyaretçi sayıları tahmini
yapılırken Tabiat Parkı’nın en fazla yaz aylarında (Haziran-Temmuz-Ağustos), hafta sonu
%100 dolulukla kullanıldığı, en az ise kış aylarında %1 dolulukla kullanıldığı öngörülmüştür.
Buna göre Karaahmetli Tabiat Parkı için yıllık ziyaretçi tahmini aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi Sahayı gezmek maksatlı gelen ve konaklayan: -kişi
sayısı
Ziyaretçi (konaklamayanlar) : - kişi
Para harcama
Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuş veya konserve ürünler alınarak para ödeme şekilleriyle
Kişi başına ortalama en az - TL harcama yapılmaktadır
Ziyaretçi Profili
Bireysel gezginler :%15
Eşler: %15 Aileler : %25
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya gelmesi
şeklinde) : %..........
Diğerleri : %............
Gelişlerinin İlk 3 Sebebi
1- Sportif Olta balıkçılığı
2- Kuş Gözlemciliği
3- Doğa Gezisi
Kıyaslanabileceği saha
-
Ulaşılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
Özel taşıt
(x)
Ziyaretçinin Genel ulaşım
Toplu taşıma
(x)
kanaati: Orta
Diğerleri
( )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş,
atlı vb.)
Ulaşım için problemler:Karahmetli Beldesinden sahaya giden yolun bozuk olması
Altyapı Analizi
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel genel taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
İyi
Yeterli
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
70
Açıklama
Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu
Yemek Standartları
Barınma imkanları
Kategori
Sayısı
Turistik
Yerel
Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar:
Kötü standartta yemek sunanlar :
Kategori
Kuruluş Sayısı
Açıklama
Restoran yok
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
-
Hosteller (Misafirhaneler)
-
Yatak&kahvaltı oteli
-
Rota üstü kulübeler
-
Bungalov tarzı
-
Kamp alanı
-
Diğerleri: Pansiyon
-
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Sunduğu değerlerden
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
şekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl
varlıklar
Var-Yok
yok
Tek-eşsiz olanlar
var mı?
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
Evet
var
Neler?
Kapulukaya baraj
gölü
Var
Hangi Sahalar
Keskin Köprüköy
Sunduğu özellikleri
Bayrak türler
Diğer ilginç yaban
hayatı (fauna)
1.Su Samuru
1.-
2
2.-
Kelebekler
Apollo kelebeği
….. tür
……. tür
Endemik bitkiler,
71
Taşıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme Şekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor
5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve önerileri
ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
İyi bir işbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden
sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini artırıyor
1
2
3
X
4
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Karaahmetli Tabiat Parkı’nın sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi yönünden bir problem
yaşamamaktadır.
2- Ekonomik beklentiler ve turizme hazırlıklar hazırlanmaktadır, bu sürecin iyi yönetilmesi
gerekir,
3- Ekonomik kaynak ayrılmalı, kaynakların turizm gelişimi için yerinde kullanımı sağlanmalıdır.
4- Turizm sosyal hayat için müspet etkiler yapmakta, kültür ve tabiatın korunmasına imkan
sağlamaktadır.
72
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Kamping&piknik
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Menfi
Korunan alan
üzerindeki etki
Kabul
edilebilir
Katı atıklar
X
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Katı atıklara ait
çözümler gerekir
Planlı ve Yasal
Üretime dayanmalı
Ahşap Hediyelik
eşyaların satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Müspet
Rafting
Müspet
X
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Müspet
Müspet
X
X
Müspet
X
Doğa yürüyüşü
Müspet
X
Patikalar dışına
çıkılmamalıdır
Mağaracılık
Müspet
X
Belirtilenlerde ve
kılavuz eşliğinde
olmalıdır.
Kanyoning
Müspet
X
Belirtilenlerde ve
kılavuz eşliğinde
olmalıdır.
Yaban hayatı
gözlemi
Müspet
X
Belirtilen yerlerde ve
kurallara uygun
olarak
Bilimsel geziler
müspet
X
kurallara uygun
olarak
Müspet
Menfi
Tehlike
içermekte
X
X
Güvenlik önlemleri
alınmalı
Güvenlik tedbirleri
alındığı takdirde
Sadece belirtilen
yerlerde yapılırsa
Yöre yemekleri öne
çıkmalı
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1-Müspet olarak ele alınan faaliyetler taşıma kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve
izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır .
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aşağıdaki şekilde incelenmelidir.
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok,
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
1
73
2
X
3
4
5
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
X
X
X
X
X
X
X
Ekolojik göstergelerin değerlendirmesiyle;
1- Flora ve faunanın henüz turizmden etkilenmediği,
2- Netice olarak, Karaahmetli Tabiat Parkı ’nda ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike
işareti vermemektedir. Ancak, alan kılavuzu, saha görevlisi, işaretleri tabelalar, bilgilendirme ve
uyarmalar ile iyi bir ziyaretçi yönetim programı ile olumsuzluklar önlenebilecektir.
Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, Yeterli 2- İyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Yaban hayatı izleme noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
Yer
Kapasite 1
Korunan alana giriş yolları
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park etme
Akış
Yer sayısı
Biletleme
yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
Basılı ve görsel materyal
Tedarik
Seçenekler
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
Sayısı ve uygunluğu
seçenekler
Paket doğa turları
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
74
2
3 4 5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
1- Saha içindeki geziler için paket turlar oluşturulmalıdır, özel sektörün teşviki lüzumludur,
2- Alan kılavuzlarının sahada görev alması bilgi ihtiyacını da çözecektir,
3- Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. işaretlemeler lüzumludur,
4- Ziyaretçi merkezleri işlerliği arttırılmalıdır,
5- Personelin donanımı arttırılmalıdır.
Psikolojik Taşıma Kapasitesi: ile alakalı değerlendirmede ise herhangi bir problem yaşanmadığı
görülmektedir. Bunun sebepleri arasında; Türk insanının hoşgörüsü önemli bir husustur, aynı zamanda
doğa turistlerinin fazla lükse düşkün olmamaları, taleplerinin ziyadesi ile karşılanabilmesi sebebiyle
sorun yaşanmamaktadır.
6.2. Çeşnigir Köprü Mevkii ( Keskin İlçesi-Köprüköy Beldesi-Karakeçili İlçesi)
Karakeçili ile Köprüköy arasında Kızılırmak üzerinde yapılmış tarihi bir köprüdür. Bilinen
kaynaklara göre Çeşnigir Köprüsü ve yakınında bulunan han Selçuklu dönemine aittir. Yapılış
tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 13. yüzyıla ait bir eser olduğu tahmin edilmektedir.
1402 yılında Ankara Savaşı’nın yapılacağı alana ilerleyen Timur ordularının bu köprüyü
kullandığı rivayet edilmektedir. Çeşnigir Köprüsü, Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi
esnasında Mimar Sinan tarafından yeniden yapılmıştır.
75
Köprüköy Beldesi (Kasabası); Kırıkkale ili, Keskin ilçesine bağlı yaklaşık 3500 kişi nüfuslu
küçük bir beldedir. Ankara’ya 100 km., Kırıkkale’ ye 30 Km. mesafede olup ulaşım; AnkaraBala- Kaman –Kırşehir karayolundan 100 km., Kırıkkale- Bahşılı – Karakeçili- KamanKırşehir karayolundan 30 km., Kırıkkale –Keskin – Çelebi – Karakeçili karayolundan 50 km.
seyahat ile sağlanmaktadır
İlimiz Keskin İlçesi Köprüköy Beldesinde; Avdoğa Dergisi tarafından Doğa ve Çevre Dostu
Derneği ve
Amatör Oltacılar Derneği (OLTACILARDER) üyelerinin katılımı ile
Olta
Balıkçıları Şenliği düzenlenmektedir. Ayrıca alanda kuş gözlemciliği faaliyetleri yapılabilir.
Keskin İlçesi,Köprüköy Beldesi,Olta Balıkçığı Şenliği
Karakeçili ilçesi Kuzeyinde Bahşili, doğusunda Keskin ve Çelebi ilçeleri, güneyinde
Ankara’nın Bala ilçesi ile çevrili olan ilçe 225 km2 yüzölçümlü olup, bunun 117 km2 si
Tapuya tescillidir. Kırıkkale’ye 35 km, Keskin’e 30 km, Çelebi’ ye 25 km, Bala’ya 25 km ve
Ankara’ya 95 km uzaklıktadır. İlçen Anadolunun birçok yerinde yeralan Karakeçili Aşiretinin
kurmuş olduğu yerleşim yeri olup, yöreye has Karakeçili Kilimleri bulunmaktadır.
Karakeçilide her yıl 15-17 Eylül tarihlerinde Karakeçili Uluslar Arası Kültür Şöleni
düzenlenmektedir. Karakeçili Aşiretinin kilimleri, adet ve törelerine ait birçok araştırma
bulunmaktadır.
Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu
76
Halihazırda ki ziyaretçi Sahayı gezmek maksatlı gelen ve konaklayan: -kişi
sayısı
Ziyaretçi (konaklamayanlar) : - kişi
Para harcama
Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuş veya konserve ürünler alınarak para ödeme şekilleriyle
Kişi başına ortalama en az - TL harcama yapılmaktadır
Ziyaretçi Profili
Bireysel gezginler : % ….
Eşler: %.............Aileler : %.............
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya gelmesi
şeklinde) : %..........
Diğerleri : %............
Gelişlerinin İlk 5 Sebebi
1-Sportif Olta balıkçılığı
3-Doğa Gezisi
2-Kuş Gözlemciliği
4-Kırsal miras gezileri
Kıyaslanabileceği saha
-
Ulaşılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
Özel taşıt
(x)
Ziyaretçinin Genel
Toplu taşıma
(x)
ulaşım kanaati: Orta
Diğerleri
( )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş, atlı vb.)
Ulaşım için problemler:Karahmetli Beldesinden sahaya giden yolun bozuk olması
Altyapı Analizi
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel genel taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
Yeterli
X
X
İyi
Açıklama
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu
Yemek Standartları
Barınma imkanları
Kategori
Sayısı
Turistik
Yerel
1
Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar:
Kötü standartta yemek sunanlar :
Kategori
Kuruluş Sayısı
77
Açıklama
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
-
Hosteller (Misafirhaneler)
-
Yatak&kahvaltı oteli
-
Rota üstü kulübeler
-
Bungalov tarzı
-
Kamp alanı
-
Diğerleri: Pansiyon
-
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Sunduğu değerlerden
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
şekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl
varlıklar
Tek-eşsiz olanlar
var mı?
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
Evet-Hayır
Evet
Var-Yok
Var
Neler?
Çeşnigir köprüsü
var
Kapulukaya baraj
gölü
Var
Sunduğu özellikleri
Hangi Sahalar
Keskin Köprüköy
Bayrak türler
Diğer ilginç yaban
hayatı (fauna)
1.Su Samuru
1.-
Kelebekler
Bilinmiyor
Endemik bitkiler,
Bilinmiyor
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa)
Tatmin edici yaban hayatı izleme
imkanı
Garanti edilen türler var mı?
Genellikle rastlanma ihtimali
Şans veya mevsime bağlı olanlar
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Rekreasyonel tesisler
Yetersiz
x
Spor tesisleri
x
Memeliler
Kuşlar
Açıklama
X
Su Samuru
Diğerleri
Taşıma Kapasitesi Analizi
78
Yeterli
İyi
Durum Açıklaması
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme Şekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor
5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve önerileri
ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
İyi bir işbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden
sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini artırıyor
1
2
3
4
X
X
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi verilerini değerlendirme sonuçları;
1- Köprüköy’de sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi yönünden bir problem yaşamamaktadır.
2- Ekonomik beklentiler ve turizme hazırlıklar hazırlanmaktadır, bu sürecin iyi yönetilmesi
gerekir,
3- Ekonomik kaynak ayrılmalı, kaynakların turizm gelişimi için yerinde kullanımı sağlanmalıdır.
4- Turizm sosyal hayat için müspet etkiler yapmakta, kültür ve tabiatın korunmasına imkan
sağlamaktadır.
79
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Kamping&piknik
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Menfi
Korunan alan
üzerindeki etki
Kabul
edilebilir
Katı atıklar
X
Ahşap Hediyelik
eşyaların satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Müspet
Rafting
Müspet
X
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Müspet
Müspet
X
X
Müspet
X
Doğa yürüyüşü
Müspet
X
Mağaracılık
Müspet
X
Kanyoning
Müspet
X
Yaban hayatı
gözlemi
Müspet
X
Bilimsel geziler
müspet
X
Müspet
Menfi
Tehlike
içermekte
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Katı atıklara ait
çözümler gerekir
Planlı ve Yasal
Üretime dayanmalı
X
X
Güvenlik önlemleri
alınmalı
Güvenlik tedbirleri
alındığı takdirde
Sadece belirtilen
yerlerde yapılırsa
Yöre yemekleri öne
çıkmalı
Patikalar dışına
çıkılmamalıdır
Belirtilenlerde ve
kılavuz eşliğinde
olmalıdır.
Belirtilenlerde ve
kılavuz eşliğinde
olmalıdır.
Belirtilen yerlerde ve
kurallara uygun
olarak
kurallara uygun
olarak
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1-Müspet olarak ele alınan faaliyetler taşıma kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve
izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok,
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
80
1
2
X
3
4
5
X
X
X
X
X
X
X
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Flora ve faunanın henüz turizmden etkilenmediği,
2- Netice olarak, Köprüköy mevki’nde ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike işareti
vermemektedir. Ancak, alan kılavuzu, saha görevlisi, işaretleri tabelalar, bilgilendirme ve
uyarmalar ile iyi bir ziyaretçi yönetim programı ile olumsuzluklar önlenebilecektir.
Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, Yeterli 2- İyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Yaban hayatı izleme noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
Yer
Kapasite 1
Korunan alana giriş yolları
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park etme
akış
Yer sayısı
Biletleme
yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
Basılı ve görsel materyal
Tedarik
Seçenekler
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
Sayısı ve uygunluğu
seçenekler
Paket doğa turları
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
2
3 4 5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
1- Saha içindeki geziler için paket turlar oluşturulmalıdır, özel sektörün teşviki lüzumludur,
2- Alan kılavuzlarının sahada görev alması bilgi ihtiyacını da çözecektir,
3- Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. işaretlemeler lüzumludur,
4- Ziyaretçi merkezleri işlerliği arttırılmalıdır,
5- Personelin donanımı arttırılmalıdır.
81
6.3.Denek Dağı Mevkii(Merkez-Keskin-Balışeyh İlçeleri)
Denek Dağı sırası Çoruhözü Vadisinin güneyinde Keskin İlçesi ile Balışeyh İlçesi İzzettin
Köyü arasında uzanmaktadır. En yüksek noktaları; Gavur Tepesi (1742 m.) ile Bozkaya
Tepesi(1577 m.)’dir. Kırıkkalenin en uzun, en geniş ve en yüksek kütlesini oluşturur,
uzunluğu 44km, genişliği 30 km’ dir. Kırıkkale ili Merkez, Keskin ve Balışeyh ilçeleri
sınırları dahilinde olup, sahanın içerisinde 25 köy bulunmaktadır. Bu köylerden, merkeze
bağlı; eski Aşağımahmutlar (Şu An Kırıkkale İlinin Mahallesi), Yukarı Mahmutlar, Işıklar,
Dağevi, Balışeyh İlçesi Beyobası, Hüseyinbeyobası, Kenanbeyobası, Mehmetbeyobası,
Kılevli, Kırlangıç, Keskin ilçesine bağlı; Karafakılı, Küçükceceli, Turhanlı, Eroğlu, Olunlu,
Üçevler, Gazibeyli, Kavlak, Dağsolaklısı, Çipideresi, Kaçak, Kavurgalı, Ceritmüminli, Kaçak
Köyleri mülki hudutları dahilinde bulunmaktadır.
Balışeyh ilçesine bağlı İzzettin,
Hüseyinbeyobası ve Kılevli köylerinde her yıl yaz aylarında Türkmen şölenleri
düzenlenmektedir. Bu kapsamdaki etkinliklere Çevre yerleşim birimleri halkının yanı sıra
Kırıkkale dışında yaşayan hemşehrileri de katılmaktadır. Kurulan kıl çadırlarda yöresel
kıyafetler içinde yemekler ikram edilmekte, halk oyunu ve halk müziği gösterilerinin yanı sıra
yarışmalar sergilenmektedir. Ayrıca il dışında bulunan hemşehriler yaz tatillerini bu
etkinliklerin yapıldığı süreye denk getirerek tatillerini köylerindeki yayla evlerinde geçirip
memleket özlemlerini de gidermektedirler. Kırıkkale’nin en yüksek dağı olan 1744 metre
yüksekliğindeki Dinek Dağı’na yürüyüş parkuru yapılması için ön tespit çalışmaları
başlatılmıştır.
Kırıkkale Valiliği, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale Belediyesi, Balışeyh Kaymakamlığı ve
Balışeyh Belediyesi ile Kale Dağcılık ve Doğa Sporları Kulübü’nün de bulunduğu
organizasyonla, değişik güzergâhlardan Dinek Dağı zirvesine kadar açılacak olan yürüyüş
parkurları yapılması hedeflenmektedir.
Planın birinci aşamasında, ”Yedi Oba Köyü Yürüyüş Parkuru” projesi ile, Dinek Dağının vadi
ve eteklerinde yer alan 30 kilometre mesafedeki 7 oba köyü yolunun parkur yolu ile birbirine
bağlanması, ikinci aşamada, Dağevi Köyü’nden Dinek Dağı’nın kuzeybatı cephesini
kullanarak 13 kilometrelik mesafede açılacak parkur, üçüncü aşamada ise Uzunlar Köyü ile
Beyobası Köyü vadisi arasındaki mesafeye açılacak olan parkurun yapılması planlanmaktadır.
Denek Dağı Genel avlağında yaban domuzu başta olmak üzere av turizmi yapılabilir.
82
Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi Sahayı gezmek maksatlı gelen ve konaklayan: -kişi
sayısı
Ziyaretçi (konaklamayanlar) : - kişi
Para harcama
Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuş veya konserve ürünler alınarak para ödeme şekilleriyle
Kişi başına ortalama en az - TL harcama yapılmaktadır
Ziyaretçi Profili
Bireysel gezginler : % ….
Eşler: %.............Aileler : %.............
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya gelmesi
şeklinde) : %..........
Diğerleri : %............
Gelişlerinin İlk 5 Sebebi
1-Doğa gezisi
2-Yayla turizmi
3-Av Turizmi
4- Kamp Turizmi
Kıyaslanabileceği saha
Ulaşılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
Özel taşıt
(x)
Ziyaretçinin Genel
Toplu taşıma
(x)
ulaşım kanaati: Orta
Diğerleri
( )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş, atlı vb.)
Ulaşım için problemler:Karahmetli Beldesinden sahaya giden yolun bozuk olması
Altyapı Analizi
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel genel taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
X
X
İyi
Yeterli
Açıklama
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu
Yemek Standartları
Kategori
Sayısı
Açıklama
Turistik
Yerel
1
Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar:
Kötü standartta yemek sunanlar :
83
Barınma imkanları
Kuruluş Sayısı
Kategori
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
-
Hosteller (Misafirhaneler)
-
Yatak&kahvaltı oteli
-
Rota üstü kulübeler
-
Bungalov tarzı
-
Kamp alanı
-
Diğerleri: Pansiyon
-
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Sunduğu değerlerden
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
şekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl
varlıklar
Var-Yok
yok
var
Tek-eşsiz olanlar var mı?
Biraz farklı ama değerli olanlar
Diğer ilgi çeken yerlere benzer olanlar
Evet-Hayır
Evet
yok
Hangi
Sahalar
Keskin
Bayrak türler
Diğer ilginç yaban hayatı (fauna)
Kelebekler
1.1.-
Neler?
Küre dağlarıyahşihan
Sunduğu
özellikleri
2
2.….. tür
……. tür
Endemik bitkiler,
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa)
Tatmin edici yaban
hayatı izleme imkanı
Garanti edilen türler var
mı?
Genellikle rastlanma
ihtimali
Şans veya mevsime
bağlı olanlar
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Rekreasyonel tesisler
x
Spor tesisleri
x
Memeliler
Kuşlar
Yaban Domuzu
Keklik bıldırcın
Yetersiz
Yeterli
Diğerleri
84
İyi
Açıklama
Durum Açıklaması
Sahada tesis
bulunmamaktadır
Taşıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme Şekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor
5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve önerileri
ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
İyi bir işbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden
sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini artırıyor
1
2
3
4
X
X
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Denek Dağı Mevkiinin sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi yönünden bir problem
yaşamamaktadır.
2- Ekonomik beklentiler ve turizme hazırlıklar hazırlanmaktadır, bu sürecin iyi yönetilmesi
gerekir,
3- Ekonomik kaynak ayrılmalı, kaynakların turizm gelişimi için yerinde kullanımı sağlanmalıdır.
4- Turizm sosyal hayat için müspet etkiler yapmakta, kültür ve tabiatın korunmasına imkan
sağlamaktadır.
85
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Kamping&piknik
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Menfi
Korunan alan
üzerindeki etki
Kabul
edilebilir
Katı atıklar
X
Ahşap Hediyelik
eşyaların satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Müspet
Rafting
Müspet
X
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Müspet
Müspet
X
X
Müspet
X
Doğa yürüyüşü
Müspet
X
Mağaracılık
Müspet
X
Kanyoning
Müspet
X
Yaban hayatı
gözlemi
Müspet
X
Bilimsel geziler
müspet
X
Müspet
Menfi
Tehlike
içermekte
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Katı atıklara ait
çözümler gerekir
Planlı ve Yasal
Üretime dayanmalı
X
X
Güvenlik önlemleri
alınmalı
Güvenlik tedbirleri
alındığı takdirde
Sadece belirtilen
yerlerde yapılırsa
Yöre yemekleri öne
çıkmalı
Patikalar dışına
çıkılmamalıdır
Belirtilenlerde ve
kılavuz eşliğinde
olmalıdır.
Belirtilenlerde ve
kılavuz eşliğinde
olmalıdır.
Belirtilen yerlerde ve
kurallara uygun
olarak
kurallara uygun
olarak
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1-Müspet olarak ele alınan faaliyetler taşıma kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve
izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok,
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
86
1
2
X
3
4
5
X
X
X
X
X
X
X
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Flora ve faunanın henüz turizmden etkilenmediği,
2- Netice olarak, Denek Dağı Mevkiinde ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike işareti
vermemektedir. Ancak, alan kılavuzu, saha görevlisi, işaretleri tabelalar, bilgilendirme ve
uyarmalar ile iyi bir ziyaretçi yönetim programı ile olumsuzluklar önlenebilecektir
Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, Yeterli 2- İyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Yaban hayatı izleme noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
Yer
Kapasite 1
Korunan alana giriş yolları
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park etme
akış
Yer sayısı
Biletleme
yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
Basılı ve görsel materyal
Tedarik
Seçenekler
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
Sayısı ve uygunluğu
seçenekler
Paket doğa turları
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
2
3 4 5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
1- Saha içindeki geziler için paket turlar oluşturulmalıdır, özel sektörün teşviki lüzumludur,
2- Alan kılavuzlarının sahada görev alması bilgi ihtiyacını da çözecektir,
3- Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. işaretlemeler lüzumludur,
4- Ziyaretçi merkezleri işlerliği arttırılmalıdır,
5- Personelin donanımı arttırılmalıdır.
87
6.4.Keskin İlçesi
Kırıkkale İli'nin güneyinde, Ankara' ya 100 kilometre mesafededir. Kırıkkale' ye 27 km.
uzaklıkta bulunmakta olup, Kırıkkale-Kayseri Devlet yolu üzerindedir.
Yüzölçümü 1463 km² ve rakımı 1140 metredir. Konum itibariyle Denek Dağı'nın 5 kilometre
güneyinde At Tepesi ve Kartal Tepesi'nin yamaçlarında kurulmuştur İlçenin arazisi bir yayla
görünümündedir. Güneybatıda Kızılırmak Vadisi ile Doğuda Delice Çayı arasında uzanır.
Yaylanın güneydoğusunu Denek Dağı, Güneybatısını Böhrek Dağları çevrelemektedir.
İlçenin güneybatısında Çelebi Dağı bulunmaktadır. İlçe arazisi küçük tepeler ve düzlüklerden
oluşmuştur. Kuzeyde Kırıkkale İli ve Balışeyh İlçesi, doğuda Çiçekdağı ve Delice İlçesi,
batıda Karakeçili İlçesi, güneyde Çelebi ve Kırşehir İli'nin Kaman ve Akpınar İlçeleri ile
komşudur. Keskin ilçesi Kırıkkale’nin en eski yerleşim yeridir.İlçe merkezinde yer alan kültür
ve tabiat varlıkları ile turizm potansiyeli en yüksek olan merkezi konumundadır.
Fişekhane Binası : 1920 yıllarda Milli Mücadelede fişek ihtiyacı karşılamış şu an İmam
Hatip Lisesi olarak kullanılmaktadır.
88
Karıştıran mevkii:
Keskin İlçesi, Karıştıran mevkiinde yer alan Keskin Ortodoks Kilisesi,
19. yüzyılın ikinci yarısında yapılmış olan Geç Dönem Ortodoks Kiliselerindendir. Bugün
yapının örtü sistemi çökmüş, doğu duvarı tamamen, diğer duvarları ise kısmen yıkılmıştır.
Alanlar 2863 ve 3386 sayılı yasalar gereğince tescil altına alınmış Derecede Arkeolojik ve
Doğal sit Alanıdır.
Kilisenin bulunduğu mevkii, mesire yeri olarak kullandığı alan olduğundan söz konusu yer
kilise ile birlikte doğal sit özelliği göstermektedir
Kibrithane Binası : 1903 yılında kibrit fabrikası olarak kurulduğu bilinmektedir. Halen Halk
Eğitim Merkezi olarak hizmet vermektedir.
89
Kibrithane Binası
Taş Mektep : 1913 yılında Kız Mektebi olarak yapılmış olup halen halk kütüphanesidir. 1913
yılında Kız Mektebi olarak yapılmış halk kütüphanesi olarak kullanılmıştır.
“Hacı Taşan Kültür ve Sanat Evi” olarak hizmet verilmesi için röleve ve restorasyon
çalışmaları tamamlanmış olup yakında hizmete açılacaktır.
Tarihi Keskin Konakları : 1550’li yıllardan beri kaza olduğu bilinen keskin’de pek çok eski
Türk evi mevcut olup bunların çoğu tescilli kültür varlığı niteliğindedir. Genellikle iki
katlıdır. Alt kat kâgir, üst kat ahşap olarak yapılmıştır. Çatılar genellikle üçgen alınlıdır. Ara
dolgular kerpiçtir.
Çarşı Bina
Recep Kutluca Konağı
90
Rahmi Pehlivanlı Konağı
Çelebi Çiçekdağ Konağı
Sulu Mağara: Mağara Kırıkkale ili, Keskin ilçesi, Arzu Bayırı mevkiinde yer almaktadır.
Yatay olarak gelişmiş, yarı doğal-yarı yapay, düden konumlu fosil bir mağaradır. Büyük bir
bölümü maden ocağı olarak açılan Sulu Mağara’nın doğal bölümü birbirine bağlı üç kattan
meydana gelen Pliyosen rölyef sistemine aittir. Toplam uzunluğu 285 m’dir. Üç kattan oluşan
yapay galerilerde kurşun işletmesi yapılmıştır. Gerek doğal gerekse yapay bölümleri birbirine
bağlayan dar geçitler Erken Hıristiyanlık döneminde yapılmış taş duvarlarla örtülüdür.
Hidrolojik olarak vadoz zonda yer alan Sulu Mağara yağışlı dönemlerde tavandan damlayan
sular dışında bütünüyle kurudur. Bu suları toplamak için eski dönemlerde derinliği 2 m’yi
bulan havuzlar yapılmıştır. Mağara kuru ve sıcak bir havaya sahiptir. Mağara turizm amaçlı
değerlendirilebilir.
Kırıkkale Valiliği, İl Özel İdaresi'nce yapım işi ve çevre düzenlenmesi yapılarak ziyarete
hazır hale getirilmiştir. Sulu Mağara'nın Ören yeri statüsüne alınması ve Kültür ve Turizm
Bakanlığı'na devri için gerekli çalışmalar başlatılmıştır. Bakanlığımız Döner Sermaye
İşletmeleri
Müdürlüğünce
görevlendirilen
personelin
kiraya
verilip
verilemeyeceği
araştırılmıştır ve Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü uzmanınca da mağara
yerinde görülmüş olup Bakanlığımıza tahsisinin yapılması ve ören yeri açılışı beklenmektedir.
91
Ceritkale Kaya Mezarları:Bölgenin en eski yerleşimlerinden birisi, Keskin ilçesinin güneybatı
tarafında, ilçe merkezine takriben 9-10 km. uzaklıkta olan Ceritkale köyü yakınlarındadır.
Demir Çağı’na tarihlenebilecek bu kaya yerleşmeleri, Ceritkale köyüne 3 km. mesafede, bir
vadi içinde ve vadinin doğuya bakan yamaçlarında yer almaktadır. M.Ö. 1500 yıllarında
yerleşim yeri olarak kullanıldığı tespit edilmiştir.
Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi Sahayı gezmek maksatlı gelen ve konaklayan: -kişi
sayısı
Ziyaretçi (konaklamayanlar) : - kişi
Para harcama
Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuş veya konserve ürünler alınarak para ödeme şekilleriyle
Kişi başına ortalama en az - TL harcama yapılmaktadır
Ziyaretçi Profili
Bireysel gezginler : % ….
Eşler: %.............Aileler : %.............
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya gelmesi
şeklinde) : %..........
Diğerleri : %............
Gelişlerinin İlk 5 Sebebi
1-Mağaracılık
2-Kırsal Miras Gezileri
3-Doğa Gezileri
Kıyaslanabileceği saha
Ulaşılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Özel taşıt
(x)
Ziyaretçinin Genel
Toplu taşıma
(x)
ulaşım kanaati: Orta
Diğerleri
( )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş, atlı vb.)
Ulaşım için problem bulunmamaktadır.
92
Altyapı Analizi
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel genel taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
İyi
x
x
x
x
Yeterli
Açıklama
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu
Yemek Standartları
Barınma imkanları
Kategori
Sayısı
Turistik
Yerel
4
Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar:
Kötü standartta yemek sunanlar :
Kategori
Kuruluş Sayısı
Açıklama
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
Hosteller (Misafirhaneler)
orta
Yatak&kahvaltı oteli
-
Rota üstü kulübeler
-
Bungalov tarzı
-
Kamp alanı
-
Diğerleri: Pansiyon
-
1
20
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Sunduğu değerlerden
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
Var-Yok
yok
Tek-eşsiz olanlar
var mı?
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
Evet-Hayır
Evet
Var
Neler?
Sulu Mağara
yok
Hangi Sahalar
Dinek Mevkii
93
Sunduğu özellikleri
şekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl
varlıklar
Karaahmetli tp
Köprüköy
Bayrak türler
Diğer ilginç yaban
hayatı (fauna)
1.1.-
2
2.-
Kelebekler
….. tür
Endemik bitkiler,
……. tür
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa) yok
Tatmin edici yaban hayatı
izleme imkanı
Garanti edilen türler var mı?
Genellikle rastlanma ihtimali
Şans veya mevsime bağlı olanlar
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Rekreasyonel tesisler
Yetersiz
x
Spor tesisleri
x
Kuşlar
Memeliler
Yeterli
Açıklama
İyi
Durum Açıklaması
Diğerleri
Taşıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme Şekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor
5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve önerileri
ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
İyi bir işbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden
sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
94
1
2
3
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
4
X
X
5
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini artırıyor
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Keskin ilçesi sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi yönünden bir problem yaşamamaktadır.
2- Ekonomik beklentiler ve turizme hazırlıklar hazırlanmaktadır, bu sürecin iyi yönetilmesi
gerekir,
3- Ekonomik kaynak ayrılmalı, kaynakların turizm gelişimi için yerinde kullanımı sağlanmalıdır.
4- Turizm sosyal hayat için müspet etkiler yapmakta, kültür ve tabiatın korunmasına imkan
sağlamaktadır.
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Faaliyet
Kamping&piknik
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Menfi
Etki
Korunan alan
üzerindeki etki
Kabul
edilebilir
Katı atıklar
X
Ahşap Hediyelik
eşyaların satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Müspet
Rafting
Müspet
X
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Müspet
Müspet
X
X
Müspet
X
Doğa yürüyüşü
Müspet
X
Mağaracılık
Müspet
X
Kanyoning
Müspet
X
Yaban hayatı
gözlemi
Müspet
X
Bilimsel geziler
müspet
X
Müspet
Menfi
Tehlike
içermekte
X
X
95
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Katı atıklara ait
çözümler gerekir
Planlı ve Yasal
Üretime dayanmalı
Güvenlik önlemleri
alınmalı
Güvenlik tedbirleri
alındığı takdirde
Sadece belirtilen
yerlerde yapılırsa
Yöre yemekleri öne
çıkmalı
Patikalar dışına
çıkılmamalıdır
Belirtilenlerde ve
kılavuz eşliğinde
olmalıdır.
Belirtilenlerde ve
kılavuz eşliğinde
olmalıdır.
Belirtilen yerlerde ve
kurallara uygun
olarak
kurallara uygun
olarak
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1-Müspet olarak ele alınan faaliyetler taşıma kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve
izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok,
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
1
2
X
3
4
5
X
X
X
X
X
X
X
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Flora ve faunanın henüz turizmden etkilenmediği,
2- Netice olarak, keskin ilçesinde ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike işareti
vermemektedir. Ancak, alan kılavuzu, saha görevlisi, işaretleri tabelalar, bilgilendirme ve
uyarmalar ile iyi bir ziyaretçi yönetim programı ile olumsuzluklar önlenebilecektir.
Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, Yeterli 2- İyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Yer
Kapasite 1
Korunan alana giriş yolları
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park etme
akış
Yer sayısı
Biletleme
yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
Basılı ve görsel materyal
Tedarik
96
2
3 4 5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Ticaret
Seçenekler
X
Kolaylık tesisleri
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
Sayısı ve uygunluğu
seçenekler
Paket doğa turları
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
X
X
X
X
X
Patika ağı
Yaban hayatı izleme noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
X
X
X
X
X
X
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
1-Saha içindeki geziler için paket turlar oluşturulmalıdır, özel sektörün teşviki lüzumludur,
2- Alan kılavuzlarının sahada görev alması bilgi ihtiyacını da çözecektir,
3- Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. işaretlemeler lüzumludur,
4- Ziyaretçi merkezleri işlerliği arttırılmalıdır,
5- Personelin donanımı arttırılmalıdır.
KIRIKKALE
İLİ
VE
İLÇELERİNİN
KIYAS
YÖNTEMİ
İLE
KISA
DEĞERLENDİRMESİ
Karşılaştırma yöntemi, kapsam dahilindeki unsurun benzerleri ve rakipleri ile arasındaki farkı
görmesi ve daha ilerlemesine itici güç olması amaç edinilerek verimliliği arttırma yöntemidir.
Karşılıklı bilgi alışverişi olarak değerlendirilen bu yöntemde, kopyalama değil, kendi
ürünlerimize yönelik ilham almak, uyarlamak hedeftir. Gelecek eğilimlerini şimdiden görüp,
müşterinin isteklerini şimdiden karşılamaya hazırlıklı olmayı gerektirir.
Karşılaştırma yapılan ilçenin/ilin başarılı oluğu hususta takip ettiği yolun ilçede/ilde
alınabilirliği araştırılmalıdır.
KIYAS YÖNTEMİ İLE DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİ YÜKSEK OLAN BAZI
İLÇELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
KIRIKKALE ili
İlçe
Kıyaslanan
Kıyaslama
Örnek Alınacak Deneyim
İl/ilçe
sebebi,
Nallıhan
İklim, Doğa,
Keskin hediyelik eşya, yöresel ürünler
Keskin
Şehir Yapısı
üretimi vb. konularda başarılı
çalışmalar yapmaktadır
Karakeçili
Afyon/Bayat
Kültürel
Karakeçili Kendine has Kilimleri ile
öne çıkmaktadır.
97
7. KIRIKKALE İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ
7.1.Gelişme Stratejileri
STRATEJİ:1
“Doğa turizmi yatırım projelerine uygulanmak için teşviklerin sağlanması ile Kırıkkale
’de turizm sektöründe yatırımların arttırılması”
STRATEJİ:2
“Sürdürülebilir doğa turizmi ürünlerinin, turistik kalkınma sürecinde zarar görmek yerine,
faydalı olan yerel çevre, toplum ve yöre kültürüyle uyum içinde işlenmesi”
STRATEJİ:3
“Yüksek potansiyele sahip ilçelere de yerel kalkınmada turizmin güçlü bir araç olarak öne
çıkarılması”
STRATEJİ:4
“Ürün çeşitliliğini artırma yoluyla, gelirlerin artırılmasının sağlanması”
7.2. Pazarlama Stratejisi
STRATEJİ:1
“Milletler arası, ülke geneli, bölgesel ve yerel ölçekte markalaşmanın hedeflenmesi, ülke
çapında tanıtım ve pazarlamaya ek olarak varış noktaları bazında tanıtım ve pazarlama
faaliyetlerine başlanması”
STRATEJİ: 2
“Toplumun farklı kesimlerine uygun fiyatta, kaliteli turistik ürün alternatiflerinin sunulması,
faydalandırmada yüksek ekonomik güç sahibi olmanın gerekmemesi ”
7.3. Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi
STRATEJİ: 1
“Koruma ilkeleri ve ziyaretçi yönetim kriterlerinin ile yaygınlaştırılması, bunun yanında,
müşteri beklentilerine de dayalı sürdürülebilir ziyaretçi yönetiminin sağlanması”
7.4. İzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin izlenmesi)
STRATEJİ:
“Turizmin etkilerinin izlenmesi için, izleme birimlerince göstergelerden yararlanılması”
98
7.1 .KAPASİTE GELİŞTİRME Amaç: ilgili paydaşların doğa turizmi (ekoturizm) açısından kapasitelerini geliştirmek
Eylem no
Öncelik
Eylem
1
1
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç tarihi
Ekoturizm eğitimi
Yerel halkının eko-turizm hakkında eğitimi,
Ekoturizme sunulabilecek ürünlerin
geliştirilmesi ürünleri geliştirilmesi
konusunda eğitilmesi.
İTM, OSİ,
Belediyeler,
muhtarlıklar
Ekoturizm
Dernekleri
2016
Bu konuda plan süresince 5 kurs açılarak
100 kişinin eğitilmesi sağlanacak.
2
1
Ekoturizm Konseyi ve
Ekoturizm Dernekleri
Kurulması
Eko-turizmde hedef birliğinin
sağlanması,
İşbirliği için sözleşme imzalanması
İTM, Kişiler, Özel
girişim
Belediyeler,
muhtarlıklar
2016
3
1
Hizmet ve ürün kalitesinin
geliştirilmesi
Eko-turizm hizmetlerinin kademeli olarak
geliştirilmesi için bir yerel nitelikler
standardı oluşturulması, Geleneksel köy
evlerinin pansiyona dönüştürülmesi
projelerinin yapılması, Geleneksel düğün
kompozisyonunun canlandırılması
/yaygınlaştırılması, Plan dönemi sonunda
standartlara uygun en az 20 adet ev
pansiyonu oluşturulması
KY, İTM, OSİ,
İÖİ, B
Özel girişimciler,
Belediyeler,
muhtarlıklar,
2016
Doğa koruma eğiticileri
yetiştirmek
Doğa eğitimi için görev alacak
eğitimcilerin eğitilmesi, plan dönemi içinde
10 adet eğitici yetiştirmek
OSİ,
ÜNİVERSİTELER
TUBİTAK,
STK
DKMPGM
2016
4
99
2
0
1
6
2
0
1
7
2
0
1
8
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
Göstergeler
5
Yöre halkının doğa eğitimi
Doğayı anlatmak için yöre halkın
eğitilmesi, ayrıca çocukların eğitimi, Plan
dönemi boyunca 1000 yetişkin, 3000
çocuğa doğa eğitimi verilmesi,
OSİ; ÜN, KY,
HEM
6
Gönüllülük sisteminin
oluşturulması
OSİ, ÜN, KY, B
2016
7
Deneyim paylaşımı
Doğa gönüllülerinin seçimiPlan dönemi
boyunca her ilçede 15 er adet gönüllü
seçilmesi
Deneyim paylaşım programları
oluşturulacaktır, kıyaslama bölgeleri ile ve
ülke düzeyinde deneyim paylaşımı için 10
adet karşılıklı gezi düzenlenecektir.
Yöre halkı, KY,
İTM, İÖİ, Özel
girişimciler
2016
8
Rehber eğitimi
OSİ, ÜN, B, Ky,
MEM
2016
9
Haritaların oluşturulması
Tamamı yöre halkından olmak üzere plan
döneminde 50 adet Alan Klavuzu
yetiştirilmesi
Ekoturistler için rotaların yer aldığı
haritaların oluşturulması ve basımı,
İTM, OSİ, KY, İÖİ
2016
10
İlgi gruplarının eğitimi
Hedef birlikteliği için ilgi gruplarının
worshoplarla, toplantılarla hedeflere
yönlendirilmesi, hedef birliğinin
sağlanması 11 yıl boyunca,her yıl 1
workshop düzenlenecektir.
İTM; OSİ;
VALİLİK, KY B
2016
11
Üniversitelerle işbirliği
Her türlü faaliyetin planlanma, geliştirme
ve uygulama safhalarında kırıkkale içinde
ve yakınındaki üniversitelerden bilimsel
destek alınması için işbirliği yapılacaktır.
OSİ, İTM,
2016
12
Yerel profesyonel av klavuzu
eğitimi
Av turizmine profesyonel yaklaşım
sağlanacaktır.
OSİ,HEM,ÜN ,
2016
13
Yabancı dil eğitimi
Yabancı ziyaretçilerle iletişim
sağlanacaktır.
OSİ, HEM, ÜN.
2016
14
Kurtarma Timlerinin
kurulması
Dağ, kanyon ve mağara kurtarma
Timlerinin kurulması sonucunda
ziyaretçilerin güvenliği sağlanacaktır.
OSİ,AFAD,
Kaymakamlıklar
100
muhtarlıklar,
belde
belediyeleri,
2016
7.2. FİZİKSEL ALTYAPININ OLUŞTURULMASI Amaç; altyapıyı güçlendirmek veya geliştirmek,
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
15
:Atık yönetimi
Katı atıkların yönetimi konusunda,
vahşi depolama yapılması
engellenecektir.
Muhtarlıklar(M)
belediyeler,(B) İl
özel idaresi (İÖİ)
16
Alan düzenleme
Kamping alanlarının ve günübirlik
alanların düzenlenmesi, uygun
yerlerde, ilçe planına uygun olmak
üzere en az 3 motokaravan yeri
düzenlenecektir
İl Turizm
Md.(İTM)
Kaynakamlıklar,
(KY) İÖİ
2016
17
Hizmet üniteleri
geliştirme
Favori seçilen ilçelerde alan içinde
kalan, atıl binaların onarımı ve
turizmde kullanımı,sağlanacaktır.
KY, İÖİ , orman
ve su işler md
OSİ Özel
girişim ÖG
2017
18
Turizm Bilgilendirme
Merkezleri kurulması
Favori ilçelerde bilgilendirme
merkezleri kurulacaktır, Bu
merkezlerin atıl okul binaları veya köy
evlerinin kiralanması veya
restorasyonu ile oluşturulması. 2019 a
kadar 4 ayrı yerde bilgilendirme
merkezi kurulacaktır.
İTM, OSİ, KY,
B, İÖİ
2017
19
Patika düzenlemeleri
(trekking yol ağı
Trekking güzergahı olarak tespiti
edilen tüm sahalarda patika
İTM, OSİ, Ky,
B, İÖİ,
2016
101
Dernekler( D)
Çevre ve
Şehircilik md
(ÇŞM)
2017
2
0
1
6
2
0
1
7
2
0
1
8
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
Göstergeler
oluşturma ve düzenleme)
düzenlemeleri ve her türlü tanıtıcı,
bilgilendirici elemanların yapımı ve
yerine konması 2017 yılına kadar
tamamlanacaktır.
20
Doğa Müzesi kurulması
Favori ilçelerde Doğa Müzesi ve
Ekolojik Yorum Merkezleri kurulması
için çalışmalar yapılacaktır.
OSİ, İTM Ky B
İÖİ
2016
21
Mağaraların Ziyarete
Açılması
Bilgileri verilen mağaralarsan ziyarete
açık olmayanların ekoturistlerin
ziyaretine açılması için gerekli
düzenlemeler yapılması
İTM, PSİ Ky İÖİ
2017
22
Ziyaretçi merkezleri
kurulması
Ziyaretçi merkezi vizyonunun
katılımcılıkla oluşturulması, favori
ilçelerde ziyaretçi merkezlerinin
kurulması için çalışmalara
başlanacaktır.
İTM OSİ Ky B
İÖİ
2017
23
Karavan&mobil ev kamp
yeri
Favori ilçelerde Karavan ve taşınabilir
ev organize kamp yerleri oluşturulması
OSİ; İTM, Ky,
B, İÖİ
2017
24
Dağ bisikleti parkurları
OSİ; İTM, Ky,
İÖİ; B
2016
25
Ulaştırma imkanlarının
arttırılması
Valilik,
İÖİ,THK,UB
2016
26
Kırsal kesimlerdeki yol
kalitesinin arttırılması
Favori ilçelerde Dağ bisikleti patikası
ağı için altyapı, araştırma ve
organizasyonun tamamlanması,
Havaalanı ve her türlü ulaşım
seferlerinin arttırılmasıyla ziyaretçilere
kolay ulaşım imkanı sağlanacaktır.
Köy ulaşım yollarının ve orman yangın
yollarının iyileştirilmesiyle
ziyaretçilere kaliteli ulaşım imkanı
sağlanacaktır.
Valilik, İÖİ,
OGM, OSİ
2016
102
27
Butik otel ve
pansiyonların arttırılması
İl ve ilçelerde butik otel ve
pansiyonculuğun arttırılması ile
ziyaretçilerin konaklama ihtiyaçları en
üst seviyeye getirilecektir.
28
Yürüyüş platformlarının
yapılması
29
Atıksu Yönetimi
30
Sportif olta balıkçılğına
uygun iskelelerin
yapılması
Karstik yapılara yürüyüş için yürüyüş
platformlarının ve işaretlemelerin
yapılması ziyaretçi güvenliğini
sağlayacaktır.
Özellikle belediyeler ve atıksu
oluşturan tüm evsel ve endüstriyel
atıksular oluşturan işletmelerden
kaynaklı atıksular arıtılacak ve turizm
alanları korunmuş olacaktır.
Sportif olta balıkçılığı meraklılarına ve
sportif olta balıkçılığı turizmine altyapı
oluşturulmuş olacaktır.
31
Kuş gözlem kulelerinin
yapılması
32
Turizm alanlarına
manzara seyir noktası ve
seyir terasları yapılması
33
Turizm alanlarına kuru
tuvalet yapılması
Uygun sulak alanlara kuş gözlem
kuleleri yapılarak kuş gözlemciliği ve
kuş gözlemciliğine dayalı turizm
altyapısı oluşturulmuş olacaktır.
Turizm alanlarında seyir noktası ve
seyir terasları yapılarak cazibe
arttırılacaktır.
Yaya, atlı ve bisikletli doğa gezi
güzergahları üzerinde uygun yerlere
kuru tuvaletler yapılarak gezi
parkurlarında atık yönetimi sorununa
çözüm getirilmiş olacaktır.
Ky, Turizm
İşletmeleri,
İKTM,
Kaymakamlıkla
r Belediyeler,
Muhtarlıklar
OSİ,
Kaymakamlıkla
r
2016
Belediyeler,Özel
İdareler,
Turizm ve
Sanayi
İşletmeleri, OSİ
OSİ, İl Gıda
Tarım
Hayvancılık
Müdürlükleri, İl
Kültür ve
Turizm
Müdürlükleri
OSİ,
2016
Özel İdareler,
Belediyeler,
Kaymakamlıklar
Muhtarlıklar,
OSİ,İl Özel
İdaresi,
Kaymakamlıklar
2016
103
2016
2016
2016
2016
7.3. ENVANTER, ÜRÜN OLUŞTURMA, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME VE GELİŞTİRME, SERTİFİKALANDIRMA, TANITIM VE PAZARLAMANIN YAPILMASI Amaç: mevcut ekoturizm
ürünlerinin ortaya çıkarılması, geliştirilmesi, tanıtımı ve pazarlamasını yapmak.
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
34
Kültürel ürün envanteri
ürünleri sunuma hazır
hale getirme
Geleneksel hayat tarzı, kültüre ilişkin
olarak doğadan toplanan, üretilen gıda
maddeleri veya doğal materyalden
üretilen el sanatları vb. Değerlerin
tespiti, satılabilir hale getirilmesi, sözlü
değerlerin envanteri, bunların turizme
sunulabilir hale getirilmesi.
iTM, OSİ, Ky,
HEM,
35
Doğal ürün envanteri
sunuma hazır hale
getirme
Doğada gizli kalmış, henüz
keşfedilmemiş olan turizme
sunulabilecek değerlerin ortaya
çıkarılması ve sunuma hazır hale
getirilmesi,bunların basılı katalog
haline getirilmesi sağlanacaktır.
İÇOM, Tarım il
Müdürlüğü(İTM
), özel
girişimciler
2016
36
Milli ve Milletlerarası
seviyede tanıtım
Sunuma ve tanıtıma ait senaryonun
katılımcılıkla oluşturulması ve
çerçevede Milli ve Milletlerarası
düzeyde tanıtım materyallerinin
basımı(1 WEB sitesi, yeterli miktarda
broşür, rota haritası, CD, 2 tanıtım
filmi vb.)
OSİ; İTM, Ky,
B, İÖİ,
2017
104
Dernekler,
üniversiteler
2017
2
0
1
6
2
0
1
7
2
0
1
8
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
Göstergeler
37
Ekolojik ürün satış
merkezleri
Favori ilçelerde yöre insanının ürettiği
ekolojik ve doğadan toplanan ürünlerin
satışına yönelik her ilçede ena z 1 tane
olmak üzere 5 adet satış yerlerinin
oluşturulması, vatandaşların üretim ve
satış için yönlendirilmesi.
İTM, Oİ, Tarım
Md. İÖİ B
2017
38
Ev pansiyonculuğu
Favori ilçelerde aynı kalite
standardındaki Pansiyonların
pazarlama ağı içine alınması
sağlanacak,
İTM; B, Ky, İÖİ,
Özel Gr.
2017
39
Tur opreratörlerine saha
tanıtımı ve Ekotur
destinasyonları
Tur opartörlerine sahanın gezdirilerek
tanıtımı, görüşlerinin alınması,
isteklerinin değerlendirilmesi,
destinasyon şekillendirmelerinin
yapılması,bu destinasyonlar üzerinde
hizmet kalitesi ağı kurulması,
destinasyonları destekleyici, olumlu
etkileyici eklerin tespiti. Yıl içinde tur
operatörleri kanalı ile gelen turist
sayısının 100.000 kişiye çıkarılması
sağlanacaktır.
İTM, OSİ;
Valilik, K, B,
İÖİ,
2016
40
Müşteri beklenti ve
memnuniyet anketleri
Ziyaretçilerin beklentileri ve verilen
hizmetlerden memnuniyetinin peryodik
olarak ölçülmesi, her yıl 250 şer kişi
ile, sezon başı, ortası ve sonunda
toplam 3 anket yapılacaktır.
İTM OSİ KY
2016
41
Fuar sempozyumlar,
festivaller
Fuar ve sempozyumlara aktif
katılımlarla stand oluşturma, kırıkkale
konulu sempozyum düzenleme,
festivallerin kültürel değerleri öne
İTM, OSİ,
tarım d. HEM,
2017
105
çıkaran hale getirilmesi, her yıl en az 2
milli fuara katılacaktır.
42
Ortaklıklar oluşturma
Park dışından hizmet sunucularıyla
park yönetimi ve park içinden hizmet
üreticileri arasında daha kaliteli ve
düzenli hizmet sunumu amacıyla
ortaklıklar oluşturma,Dış paydaş
oluşturmak için arayışlar
sürdürülecektir.
TM, OSİ, Tic.
Ve San Odası,
Valilik
Makamı,
Ky B Özel Gr.
2017
43
Eko köy ve Eko beldeler
Saha içinde doğal ve kültürel değerleri
bozulmamış veya küçük bir çaba ile bu
değerlerinin sunumu ve korunması
kolayca başarılabilecek ve ekolojik
uygulamaların sürdürülebilirliği
sözkonusu her ilçede 1 olmak üzere
ayrıca 5 köyün Ekoköy olarak dizaynı
ve sunulması, bu konuda diğer koruma
alanlarına örnek olacak pilot
uygulama yapılması,
İTM, OSİ, Ky,
İÖİ,
2017
44
Satış-Tutundurma
çalışmaları
Ekoturizm değerleri dağıtım programı
yapılacaktır. Ekoturizm tutundurma
programı hazırlanacaktır. Bu amaçla,
gerekli kişisel satış, reklam, tanıtım ve
satış geliştirme etkinlikleri
belirlenecektir.
Dernekler,
Belediyeler
2016
45
Yerel standardı koruma
Eko-turizm hizmetlerinin kademeli
olarak geliştirilmesi için bir yerel
nitelikler standardı oluşturulması, bu
şekilde orijinalliğin korunması ile
bozulma ve kültürel melezleşmenin
Dernekler
2016
106
önüne geçilmesi
46
Yeni ürünler ve Ürün
geliştirme
47
İyi örnekleri öne çıkarma
48
Sertifika/kalite standardı
programı
49
Yeni tesisler
50
Kurallar sistemi
51
Organik tarım
52
Yapı sistemi
Yeni ürünlerin geliştirilmesi, yeni
dizaynlar, yerel kültür elemanlarının
figüre edilmesi, bilinmeyen veya
kaybolmaya yüz tutmuş, yöresel
yemeklerin sunulabilir hale getirilmesi
bunların kataloglar halinde basımının
sağlanması,
Yılda bir kez Örnek pansiyon, Örnek
lokanta, Örnek Ürün satış yeri seçimi,
bunlara göre kalite standartlarının
diğer aynı faaliyette bulunan kişi ve
kurumlara yaygınlaştırılması
Pansiyonculara, lokantalara, ekolojik
ürün üreticilerine yönelik sertifika ve
kalite standardı programının
hazırlanması ve uygulanması
Zamanla gelişim gösteren ve
potansiyeli artan yerlere belirlenmiş
ekoturizm standartlarına uygun yeni
eko-turizm tesisleri
Tur operatörlüğü, Rota kılavuzluğu,
pansiyonculuk ve yerel ürünlerin satışı
konusunda halkın da benimsediği bir iş
düzenini ve kurallar sistemini ortaya
koyan mekanizma geliştirmek,
Korunan alanlarda organik tarımla
üretim prensiplerinin yerleştirilmesi,
plan dönemi sonunda sahaların yüzde
30 unda organik tarımın yapılıyor
olmasının sağlanması,
Favori ilçelerde, köy, belde ve ilçelerde
yeni yapılacak yapıların tamamen yerel
mimariye uygun olmasının zorunlu
hale getirilmesi
Dernekler,
Üniversiteler,
2017
ernekler
2017
TM HEM Ky B
OSİ
2017
Özel Gr. OSİ,
Ky İÖİ, İTM
2017
İTM OSİ Ky B
Tur
oparatörleri,
Hizmet
üretenler
İTM, OSİ,
İL tarım Md.
2017
B, ÇŞM, M. Ky
2017
107
2016
53
Avlaklarda av sayısının
arttırılması
54
Avlaklarda av kaynağına
yem takviyesinin
yapılması
Avlakların tanıtılması
55
Avlaklarda av potansiyelini artıracak
ve av turizminin cazibesini
arttıracaktır.
Avlaklarda av potansiyelini artıracak
ve av turizminin cazibesini
arttıracaktır.
Avlaklar ve av kaynakları fuarlar,
yabancı ve yerli televizyonlar, av
dergileri vb. kaynaklarla ya da yerli ve
yabancı av turizm acentalarıyla
görüşerek tanıtılması
sağlanacaktır.
Sportif olta balıkçılığı meraklılarına
yeni alanlar belirlenmiş olacaktır.
56
İç sularda sportif olta
balıkçılığına uygun
yerlerin belirlenmesi
57
Sportif olta balıkçılığı
alanlarının tanıtılması
Sportif balıkçılık gruplarına ve tüm bu
aktiveteyle ilgilenenlere balıkçılık
sahalarının tanıtımı yapılmış olacaktır.
58
Kuş envanterlerinin
çıkarılması
Kuş gözlemciliği gruplarından
faydalanarak alanların kuş
envanterinin çıkarılması sağlanacaktır.
59
Yayla Pansiyonluğu ve
yayla turizminin
geliştirilmesi
Yayla turizmi meraklılarına yeni
alanlar oluşturulmuş olacaktır.
OSİ, Avlak
İşletmecileri
2016
OSİ,Avlak
İşletmecileri,
Avcı Dernekleri
OSİ, Avcı
dernekleri,İl
Kültür ve
Turizm
Müdürlükleri,
Avlak işleticileri
İl Kültür ve
Turizm Müd.,
Balıkçılık STK,
Üniversiteler,
OSİ, DSİ, Özel
İdasi
OSİ, İl Kültür
ve Turizm
Müd., Turizm
Acentaları
Kuş
Gözlemciliği
STKları, OSİ,
Üniversiteler
Vatandaşlar,
Orman Bölge
Müdürlüğü,
Turizm
Acentaları, OSİ
2016
108
2016
2016
2016
2016
2016
7.4 . İZLEME VE DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK EYLEMLER Amaç: ekoturizm faaliyetlerinin izlenmesine ilişkin kriterlerin belirlenmesi, izlemenin yapılması, raporlama, değerlendirme ve
geri bildirimlerin yapılması.
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
60
Değişimin sınırlarının
belirlenmesi
Doğal ve kültürel değerleri etkileyen tüm
turizm faaliyetlerinin kabul edilebilir
değişimin sınırlarının belirlenmesi, bu
çalışmanın hedefi yöresel düzeyde kabul
edilebilir sınırların tespitidir.
OSİ, İTM,
Üniversiteler
WWF,
Dernekler
2014
61
Çevresel etkilerin izlenmesi
indikatörlere göre izlenecektir.
ÇŞM OSİ B
Dernekler
2014
62
Ekonomik etkilerin izlenmesi
indikatörlere göre izlenecektir.
İTM, Tarım Md
Ky B Tic San Od.
Dernekler
2014
63
indikatörlere göre izlenecektir.
OSİ, İTM Üniv
Dernekler
2014
64
Sosyal ve kültürel etkilerin
izlenmesi
Sürdürülebilirliğin izlenmesi
indikatörlere göre izlenecektir.
OSİ; ÇŞM
Dernekler
2014
65
Uyumun izlenmesi
İTM, OSİ Özel
girşimciler,
Hizmet üreten
herkes,
Dernekler
2014
66
İzlemenin raporlama,
dedğerlendirme ve geri
bildirimlere dönüştürülmesi
Kurallar sistemine uyumun izlenmesi,
uyumsuzluğun sözkonusu olduğu hususları
inceleme, uzlaşma arayışı, çözüm
geliştirme, raporlama ve değerlendirme,
yaptırım uygulama,
Doğal ve kültürel değerlere etki yapan
Faaliyetlerin sınırlara göre durumunun
izlenmesi ve raporlama, değerleme ve geri
bildirimlerinin yapılması,
OSİ; İTM ÜNİV
Dernekler
2014
109
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
HAZIRLAYAN
Neslihan AKDEMİR
Kırıkkale İli Doğa Koruma ve Milli
Parklar Şube Müdürü V.
KONTROL EDEN
…………. Bölge Müdürlüğü/ …………../
………… Şube Müdürü
Uygun Takdim
……….……… Bölge Müdürü
..………………….
Vali Yardımcısı
Doğa Turizmi Master Planının uygulanması UYGUNDUR
……………….
VALİ
110
KAYNAKÇA
1-Kırıkkale İl Çevre Düzeni Planı(2006)
2- Kırıkkale İli Turizm Envanteri ve Geliştirme Planı(1993-2008)
3-Kırıkkale İl Çevre Durum Raporu(2010 YILI)
4- Dünya Hoşgörü-Manas-Abay Yılı” VII. Uluslar arası Edebiyatı Semineri ve I. Uluslar arası
Türk Dünyası Kültür Kurultayı Bildirileri; Prof.Dr. Beşir ATALAY (1995)
5- Ahmet Yesevî’den Hasandede’ye Gönül Erleri; Prof. Dr. Sadık TURAL (1997)
6-Tarihten Günümüze Karakeçililer, Prof. Dr. İsmail ÖZÇELİK YY-2003, S-95)
7- Karaahmetli
Raporu(2010)
Tabiat
Parkı
Uzun
Devreli
İnternet Siteleri
1-kirikkale.gov.tr
2-keskin.gov.tr.
3-tr.wikipedia.org
4.tuik.gov.tr
5.kirikkalekulturturizm.gov.tr
6-mgm.gov.tr
7-kirikkale-bld.gov.tr
8- kirikkaletarim.gov.tr
9- keskinkoprukoy.bel.tr/
111
Gelişim
Planı
ve
Analitik
Sentez