patoloji güvenlik rehberi - Ankara Çocuk Sağlığı Ve Hastalıkları

PATOLOJİ
LABORATUVARI
GÜVENLİK
REHBERİ
ANKARA ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMATOLOJİ ONKOLOJİ EAH
PATOLOJİ
LABORATUVARI
GÜVENLİK
REHBERİ
2012
H A Z I R L AYA N
U z m . D r. E s r a K A R A K UŞ
DÜZENLEYEN
Uz m. Bi y. Ba ş a k YA L Ç I N B U R H A N
E yle m KAYA E R OĞ L U
SONRAKİ REVİZYON TARİHİ: 2016
İÇİNDEKİLER 1.AMAÇ 2.KAPSAM 3.SORUMLULAR 4.UYGULAMA 4.1. Laboratuar Ortamında Uyulması Gereken Kurallar 4.1.1. Tehlike Kaynakları 4.1.2. Maruz Kalma Yolları 4.1.3. Laboratuarda Çalışma Kuralları 4.1.4. Laboratuarda güvenli çalışma 4.1.5.Laboratuar koşullarının değerlendirilmesi 4.1.6.Çalışma Alanları ile İlgili Kurallar 4.1.7.Çalışma alanlarının dezenfeksiyonu 4.1.8.Laboratuarın Ortam Temizliği, Kullanılan Araç Ve Gereçlerin Temizliği Dezenfeksiyonu Ve Sterilizasyonu 4.1.9 . Laboratuarda güvenli çalışma kuralları A. Güvenli çalışma ortamında yapılmaması gerekenler B. Güvenli çalışma ortamında yapılması gerekenler 4.1.11. Eğitim 4.1.12. Laboratuarda hasta güveliğine ilgili uygulamalar Preanalitik Evre Analitik Evre Post analitik Evre 4.2. Biyolojik Tehlikeler 4.2.1. Kendini koruma 4.2.2. Personel Kontaminasyonu 4.2.2.1. Kan ve Vücut Sıvılarına Meslekî Maruz Kalma 4.2.2.2. Kan, vücut sıvıları ve operasyon materyalleri yolu ile bulaşabilen mikroorganizmalar 4.2.2.3. Kan ve vücut sıvılarından korunmada yapılması gerekenler 4.2.2.4. Eğer kendiniz HIV, HBV, HCV veya diğer biyolojik etkenlere maruz kalırsanız ne yapmalısınız 4.2.3. Yüzey Kontaminasyonu 4.3. Kimyasal Tehlikeler ve alınması gereken tedbirler 4.3.1. Tehlikeli kimyasalların tipleri 4.3.2. Kendini koruma 4.3.3. Personel Kontaminasyonu: 4.3.3.1. Göze kimyasal madde sıçraması ve yanık 4.3.3.2. Cilde kimyasal sıçraması 4.3.3.3. Zehirli madde solunması 4.3.3.4. Kimyasal yutulması 4.3.4. Yüzey Kontaminasyonu 4.4. Kesici, delici yaralanmalar 4.4.1.Genel Önlemler 4.5. Yangın ve elektrik güvenliği 4.6. Laboratuvar Kazalarında İlk Yardım 4.7.Bilinmesi Gereken Bazı Güvenlik Sembolleri 1.0 AMAÇ: Hasta ve çalışan güvenliğini, numune güvenliğini sağlamak amacıyla, laboratuar ortamın‐
da uyulması gereken kuralların uygulanmasını sağlamak. Laboratuarda çalışırken oluşa‐
bilecek biyolojik, kimyasal madde bulaşmasına maruz kalma ve yangın, elektrik güvenli‐
ği, düşmelere bağlı risklere karşı hasta ve çalışanların güvenliğini sağlamak, oluşabilecek çevre zararlarını engellemek ve uygulanmasını sağlamak. Hasta ve numune güvenliğini sağlamak için çalışanların Laboratuar işleyiş süreçlerinin her aşamasında oluşabilecek aksaklıkların giderilmesini sağlamak ve gerekli önlemleri almak. 2.0 KAPSAM. 3.0 SORUMLULAR: Hastane patoloji laboratuarlarında çalışan tüm personel 4.0 UYGULAMA 4.1. Laboratuar Ortamında Uyulması Gereken Kurallar: Laboratuar çalışmasında muhtemel tehlike; çalışılan materyalin niteliği, maruz kalma yolu, laboratuar çalışanlarının deneyimi gibi faktörlerle birlikte düşünülür. Bu ne‐
denle bir laboratuar çalışması planlanırken bu faktörlerin göz önüne alındığı “risk analizi” nin de yapılması kuraldır. Buna göre; 1. Çalışmada kullanılacak her tehlikeli materyalin (kimyasal) kullanım koşulunu tanımlamak, 2. Bilgi kaynaklarını (MSDS v.b.) gözden geçirmek, 3. Biyo güvenlik düzeyini ve/ya materyalin toksisite tipini değerlendirmek, 4. Muhtemel maruz kalma yollarını düşünmek, 5. Toksik doz bilgisini değerlendirmek, 6. Maruz kalma olasılığını en aza indiren işlemi/tekniği seçmek, 7. Olasılıklara karşı hazır olmak gerekmektedir. 4.1.1. Tehlike Kaynakları: 1. Biyolojik 2. Kimyasal 3. Fiziksel 4.1.2. Maruz Kalma Yolları: 1. Yutma 2. Soluma 3. Direkt temas 4. Deriyi geçiş (kesici‐delici yaralanması) 4.1.3. Laboratuarda Çalışma Kuralları Yapılacak analizin tam bir güvenlik içinde, en az hata ile ve olabildiğince çabuk ger‐
çekleştirilmesi gerekir. Bu da ancak çalışılan laboratuarda çok dikkatli ve düzenli ol‐
makla, uygulanacak yöntemlerin çok iyi bilinmesiyle ve hata kaynaklarının minimuma indirilmesiyle başarılabilir. Öncelikli olarak: 1. Ankara Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hematoloji Onkoloji Eğitim Araştırma Hasta‐
nesi yaka kartları takılmalıdır. 2. Güvenli çalışma bilgilerini öğrenmelidir. 3. Gerektiğinde Kişisel Koruyucu Ekipman(KKE) kullanılmalıdır KKE tipleri şunlardır: Giysiler Güvenli çalışma ortamının sağlanmasındaki basamaklardan biri koruyucu iş elbise‐
lerinin giyilmesidir. Bunlar: Laboratuar önlüğü Eldiven Gözlük Maske 1.Laboratuar önlüğü: Kumaştan yapılmış olmalı, uzun kollu olmalı, yakası daima ilikli tutulmalı ve bulaşma olduğunda derhal çıkarılmalıdır, laboratuar çalışanlarının önlük‐
leri hastanede yıkanmalı eve götürülmemelidir. 2.Eldivenler ‐ çalışma risk niteliğine uygun tipte olmalıdır. Eldiven sitolojik ve ameli‐
yat materyali ile temas olasılığı bulunan materyal kabul , sitolojik çalışma, frozen cihazının kullanılması ,makroskopik çalışma ve kimyasal maddelerle çalışırken giyil‐
melidir. Delinme, yırtılma ve kirlenmede hemen değiştirilmelidir. Eldiven takılı iken kesinlikle temiz yüzeylere dokunulmaz. Eldivenler tek kullanımlıktır, yıkamaya veya dezenfekte etmeye kalkışılmaz. İşi bittiğinde tıbbi atık torbasına atılır ve mutlaka eller yıkanır. 3.Göz/Yüz Koruyucular ‐yüz kapatıcı, gözlük, güvenlik camı, 4.Maskeler ‐ maruz kalma niteliğine uygun tipte olmalıdır. Maske ve gözlük çalışma ortamına ve işin özelliğine göre ve tek kullanımlık olarak giyilir. 5.İşitme Koruyucu‐disposable veya tekrar kullanılabilir tiplerde kulak tıkaçları ve ku‐
lak manşonları, 6.Kıyafet: Kimyasal maddelerle çalışırken, eldiven, laboratuar kıyafetini giyiniz ve emniyet gözlüklerini takınız. 7.Çalışma giysisi ‐ laboratuar önlüğü veya diğer çalışma risk niteliğine uygun tipte özel giysi temin edilmelidir. 4.1.4.LABORATUARDA GÜVENLİ ÇALIŞMA 1. Laboratuar, her sabah temizlik personeli tarafından açılır ve günlük temizlik yapılır Labo‐
ratuarın her bölümünde temizlik, sanitasyon dezenfeksiyon işlemleri periyodik olarak yazılı talimatlara göre yapılmalı ve kayıtları tutulmalıdır. Laboratuar genel temizliği, labo‐
ratuar temizlik talimatına göre yapılmalıdır. (Günlük, haftalık,aylık temizlik) 2. Dökülen numuneler koruyucu eldiven giyilerek pamuk havlu vs. ile silinir tıbbi atık poşeti‐
ne atılır. Daha sonra 1/10 oranında çamaşır suyu veya 10.000ppm Klorsept Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):2 klor tablet i le hazırlanmış dezenfektanlı su dökülerek 10‐15 dakika beklenir, temiz su ile durulanır. Eğer tıbbi atık yere dökülmüş ise, aynı işlem yapıldıktan sonra yerler paspasla da dezenfekte edilip, eller el yıkama talimatına göre yıkanır. 3. Çalışan personelin periyodik sağlık kontrolleri yapılmalı(Hepatit B,C ve HIV yönünden) 4. Saçlar kısa ya da uzun ise arkadan toplanmış olmalıdır. Tırnaklar kısa olmalıdır. Elde yara kesiği varsa su geçirmez bant ile kapatılmalıdır. 5. Kullanıldıktan sonra her bir eşya, alet veya cihaz yönteme uygun şekilde temizlenerek yerine kaldırılmalıdır. 6. Klinik laboratuarlarda güvenli çalışmanın sağlanabilmesi için giysi standardına uyulmalı‐
dır. Patoloji laboratuarlarında forma olarak beyaz renkli, uzun kollu önlük giyilmeli, ayağa ise kapalı terlik veya ayakkabı giyilmelidir. 7. Laboratuarda hiçbir zaman yiyecek ve içecek bulundurulmamalıdır. 8. Laboratuardaki bir çözücüyü asla solumayın!! Bileşiğini anlamak için çözücü şişesindeki etiketi okuyun. Hiç bir sıvıyı tatmayınız. 9. Yetkili olmadığınız deneyleri yapmayın. 10. Laboratuarda hiçbir zaman sigara içilmemeli ve içirilmemeli 11. Her türlü örnek ya da reaktif potansiyel olarak infeksiyöz nitelikte kabul edilmeli 12. Deney sırasında örnek ve reaktiflere direkt olarak temas edilmemeli, eldiven kullanılmalı 13. Reaktif içeren şişeler ya da cam malzeme hiçbir zaman boyun kısmından tutulmamalı; malzemenin boyutuna göre bir ya da iki elle ana gövde kısmından tutulmalı. 14. Asit içeren bir solüsyon hazırlarken asit yavaş yavaş ve sık sık karıştırılarak suyun üzerine eklenmeli; hiçbir zaman derişik asit üzerine su eklenmemeli 15. Ağız ile pipetlemeden mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır. 16. Herhangi bir infeksiyöz materyalin ya da reaktifin dökülmesi durumunda laboratuar birim sorumlusu ve lab. Uzmanı ile temasa geçip uygun dezenfektanla temizliği yapılmalı. Bu‐
laşma yaralanma tarzında ise Enfeksiyon kontrol komitesine veya enfeksiyon hastalıkları hekimine müracaat edilmeli. 17. Herhangi bir madde ile direkt temas sonrasında mutlaka eller yıkanmalı 18. Çalışma bitiminde kullanılan malzemelerin temiz ve düzenli kalması sağlanmalı 19. Kullanılacak kimyasal maddelerin listesi yapılmalıdır 20. Analiz yapılan bölümler, çalışan personelin rahatça hareket etmesine olanak sağlayacak şekilde düzenlenmeli. Laboratuarda hasta örneklerinin kabul edildiği ve çalışıldığı tez gâhlar KİRLİ ALAN olarak kabul edilmeli a‐ Bu tezgâhların üzerinde bulunan bilgisayar ve telefon gibi cihazlar eldivensiz kullanılmamalı. b‐ Müracaat masası üzerindeki bilgisayar ve telefon kontamine eldivenle kullanılmamalı c‐ Laboratuar dışına çıkışta eller mutlaka dezenfektan ile de‐
zenfekte edilip sonra %EI Yıkama Talimatı' na göre yıkanmalı Islak elle elektrik düğmelerine dokunulmamalı ve cihazların elektrik fişleri sürekli takılıp çekilmemeli Eğer laboratuarı en son terk ediyorsanız, kapanması gereken tüm cihazları kapatınız ve kapıları kilitleyiniz. 4.1.5.Laboratuarda fiziki durumun değerlendirilmesi 1. Yangın çıkış kapısı ve yangın merdiveni bilinmelidir. Tüm yangın söndürücülerin etrafında 1 m’lik bir mesafenin açık bırakılması gerekir. 2. Alarm sisteminin kontrolü yapılmalıdır. 3. Yangın söndürücülerinin yerleri ve nasıl kullanılacağı bilinmelidir. 4. Su vanalarının yerleri ve nasıl kapatılacağı bilinmelidir. 5. Elektrik ana şalterinin yeri ve nasıl kapatılacağı bilinmelidir. 6. Çalışma ortamının havalandırması yapılmalıdır. 7. Çeker ocakların yerleri ve acil kullanıma hazır olup olmadıkları kontrol edilmeli‐
dir. 8. Işıklandırmanın kontrolü yapılmalıdır. 9. Atıkların muhafaza edileceği yerler kontrol edilmelidir. 10. Raflar ve malzeme dolaplarının güvenli olup olmadığı kontrol edilmelidir. 11. Tehlikeli kimyasal maddelerin konulduğu kaplar, şişeler, tüpler üzerindeki gerek‐
li uyarı işaretleri kontrol edilmelidir. 12. Çalışma alanlarını temiz ve düzenli tutun. Çalışma yapılacak ortamda patlayıcı, alev alıcı, yanıcı, yakıcı ve biyolojik maddelerin olup olmadığı kontrol edilmeli ve ge‐
rekli önlemler alınmalıdır 13. Santrifüj cihazları ve etüvler kontrol edilmelidir. 14. Kaza anında kullanmak için ilk yardım malzemeleri bulundurulmalı ve bunların nasıl kullanılacağı öğrenilmelidir. Bütün kazaları ve yaralanmaları rapor edin 15. Gerektiğinde kullanılmak üzere laboratuar gözlüğü bulundurulmalıdır. 16. Doğalgaz arıza, itfaiye, acil servis gibi yardım istenecek kurumların telefonları bulundurulmalıdır. 17. Bütün personel ve öğrenciler laboratuar güvenliği konusunda bilgilendirilmeli‐
dir. Aşağıdakilerin yerini ve ne/nasıl yapılacağını bilin:  acil çıkışları, y  angın söndürücünün yeri,  göz yıkama ve duşların yeri,  acil durum telefon no.ları ve prosedürleri,  ilk yardım/ yangın alarmı 4.1.6.Çalışma Alanları ile İlgili Kurallar: Bu alanlar: 1. Laboratuar ortamı düzgün ve düzenli tutulmalıdır. 2. Kolay havalandırılabilir olmalıdır. 3. Yer döşemesi pürtüksüz ve kolay temizlenebilmelidir. 4. Gerekli güvenlik uyarıları asılmış olmalıdır. 5. Musluk, akarsu, lavabo ve dezenfek‐tanlar bulunmalıdır. 6. Tıbbi atık kovaları hazır bulunmalıdır. 7. Tezgâh üstleri dayanıklı, absorbe etme‐yen malzemeden yapılmış olmalıdır. 8. Temizlik mesai bitiminde veya her iş bitiminde laboratuar temizlik talimatına göre yapılmalıdır.. 9. Laboratuar çalışanlarını, çalışma ortamında rahatsız edecek ve dikkatini dağı‐
tacak olumsuz etkiler ortadan kaldırılmalıdır. Analiz yapılan bölümler arasında etkin ayırımlar bulunmalı ve genişliği ile çalışan personelin rahatça hareket etme‐
sine olanak sağlamalıdır. 10. Laboratuar içinde bulaşıcı önlemek için mikrobiyolojik çalışmaların yapıldığı bölüm ayrılmış ve girişi kontrol altında olmalıdır. 11. Güvenli çalışma ortamı için laboratuar çalışmalarının yapıldığı alana ziyaretçi‐
lerin ve hastaların girmesini engellemek amacıyla uyarıcı levhalar bulunmalıdır. 4.1.7.Çalışma Alanlarının Dezenfeksiyonu  Uygun olarak eldiven giyilir. Laboratuar giysilerinde bulaş olduysa hemen çıka‐
rılıp koruyucu giysi giyilir. Cam kırığı varsa metal pens ile toplanır. Kan veya biyolo‐
jik örnek dökülen alan kâğıt havlu ile örtülür ve üzerine 1/10 sulandırılmış sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) veya 10.000ppm Klorsept Su Miktarı Litre: 1 lt su Tab‐
let Sayısı( Adet):2 klor tablet ile hazırlanmış dezenfektanlı suyu. dökülerek 30 dk. bekletilir. Eğer dökülen materyalin tüberküloz ile kontamine olması söz konusu ise bu süre 2 saate çıkarılmalıdır. Daha sonraki temizlik, temizlik görevlileri tarafından yapılır. Bu işlemler sırasında kullanılan tüm materyal tıbbi atık kabına atılır.  Hipokloridin metalleri bozma özelliği olduğundan, metal kaplar kul‐
lanılmamalı, sitosantrüfüj kanülü gibi dezenfekte edilecek malzemeler plastik bir kap içine konarak en az 30 dakika tutulmalıdır.  Dezenfekte edilecek malzemeler dezenfektan‐la direk temasa getirilerek, bu malzemeler üzerinde kaplama, parafin, yağ ve hava kabar‐cığı olmamalı ve tüm yüzey dezenfektanla tamamen temas halinde olmalıdır.  Laboratuarda kullanılan malzemeler hipoklorid ile dezenfekte edildikten son‐
ra az miktarda deter‐janla tekrar yıkanmalı ve bol su ile durulan‐malıdır.  Tüm dezenfektanlar belirli oranda pro‐tein, lastik, plastik ve deterjan gibi maddelerle inaktive olduklarından, Dezenfeksiyon sırasın‐da bu durum göz önün‐
de bulundurulmalıdır. 
Santrifüj Sırasında Tüp Kırılmasında Yapılması Gerekenler: Santrifüj esnasında cihazdan gelen kırılma sesini takiben sürekli bir ek gürültü varlığında tüp kırılmasın‐
dan şüphelenilmelidir. Santrifüj içi, godeleri ve tüpler gözden geçirilir. Godeler dışarı çıkabilen tipte ise çıkarılarak kontrolünün yapılması daha uygundur. Santrifüj içinde ve godelerde cam parçaları varsa metal pens ile toplanır, uygun tıbbi atık kabına atı‐
lır. Godelerin içine 1/10 dilüe edilmiş sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) veya 10.000ppm Klorsept Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):2 klor tablet ile hazırlanmış dezenfektanlı suya konularak 30 dakika beklenir. Daha sonra gödenin içi musluk suyu ile yıkanır, kurutulur ve santrifüj içindeki yerine yerleştirilir. 4.1.8.Laboratuarın Ortam Temizliği, Kullanılan Araç Ve Gereçlerin Temizliği Dezen‐
feksiyonu Ve Sterilizasyonu: Laboratuar Temizlik, Dezenfeksiyon Ve Sterilizasyon Talimatına Göre Yapılmalıdır. 4.1.9 . Laboratuvarda Güvenli Çalışma Kuralları: Laboratuardaki kişisel güvenliğiniz büyük oranda size bağlıdır Laboratuarda Güvenli Çalışma; çalışan güvenliği, çalışılan numunelerin güvenliği ve çevre güvenliğini esas almaktır A. GÜVENLİ ÇALIŞMA ORTAMINDAKİ YAPILMAMASI GEREKENLER:  Laboratuarda çalışanların dikkatini dağıtacak gürültü, el şakası yapmak  Çalışma alanlarında yemek yemek, sigara içmek, makyaj yapmak  Çalışma alanlarındaki dolaplara yiyecek ve içecek koymak  Çalışma alanlarına ziyaretçi kabul etmek  Hasta örnekleri ile çalışırken ve temizlik yaparken eldiven kullanmamak  Eldiven ile ağız, göze ve muköz membranlara dokunmak  Kapı kollarını kontamine eldiven ile tutmak  Ağız ile pipetleme yapmak  Çalışma sırasında forma üzerine gelen büyük sallantılı küpe takmak yüzük, kolye, bilezik vs. gibi takılar takmak  Palto, ceket gibi giyim eşyalarını, çanta ve kitapları laboratuar çalışması yapılan tezgâhların üzerine bırakmak  Kanlı materyal ve vücut sıvıları olan materyale eldivensiz dokunmak  Kanlı ve enfekte materyali evsel atık kabına atmak  Laboratuar önlüğü ile dışarılarda gezmek B. GÜVENLİ ÇALIŞMA ORTAMINDA YAPILMASI GEREKENLER:  Laboratuar çalışanları, kendilerine tahsis edilmiş alanda, kalite çalışmalarına ve kalite kontrol prosedürlerine uygun, personel ve hasta sağlığı ile güvenliğini koruyacak şekilde çalışmalıdır. Tanısal ve tedaviye yönelik tüm tıbbi gi‐rişimler, kan ve vücut sıvıları ile ilgili işlemler (laboratuarlar, kan bankaları vs) yalnızca ilgili personelin girebileceği, ziyaretçilere kapalı ve korunaklı özel çalışma alanlarında yapıl‐malıdır. Laboratuarın ciddi çalışma yapılan bir alan olduğu unutmamalıdır.  Tüm personel, ne kadar önemsiz veya küçük olursa olsun laboratuar güvenliği‐
ni ilgilendirebilecek her durumu rapor etmeli, bunun için gerekli durumlarda olay Bildirim Formu doldurulmalıdır.  Çalışma düzeneği kurulurken; musluğu, gaz vanalarını ve elektrik düğmelerini açmak için düzenek üzerinden veya arasından uzanmak zorunda kalınmamasına dikkat edilmeli. Çalışma düzeneği, yere düşme ve dökülme göz önünde bulunduru‐
larak daima tezgâhın gerisine kurulmalı. El yıkama lavabosu ve sıvı tıbbi atık lava‐
boları ayrı olup, bu farklılık işaretlerle belirtilmeli.  Laboratuarda lavabo altları malzeme depolama için kullanılmamalı..  Koridorları depolama veya çalışma alanı olarak kullanmayın.  Çalışma alanında gerekli malzemeler dışında herhangi bir malzeme bulundur‐
mayınız. Çıkarılan elbiseler dolaba asılmalıdır. İlave kitaplar, çantalar, gelişigüzel bırakılmamalı, hava akımı gerektiren cihazlardan uzak tutulmalıdır  Çalışan ekipmanı terk etmeyin( 24 saat çalışması zorunlu cihazlar hariç)  Tüm tıbbi atıklar, Atıkların Ayrılması ve Toplanması Talimatına göre yapılmalı ve Atıkların Taşınması ve Depolanması Talimatına göre yapılmalı..  İşi bitmiş lam, lamel, iğne, ucu, enjektör vs. kesici delici tıbbi atık kabına atılmalı  Sıvı numuneler ( periton, bos vb) kullanım sonrası %60‐65 ca hipoklorit veya Klorsept 5.000ppm Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):1 klor tablet ile hazırlanmış dezenfektanlı su eklenmiş kaplara boşaltılmalı  Kirli cam pipetler mezür içine konulur dezenfektanlı suda toplanarak bekletil‐
meli, deterjanla yıkanıp, durulandıktan ve kuruduktan sonra ambalajlanarak pastör fırınında sterilize edilmeli  Hastaya ait kalan dokular ve sıvılar, raporlama tarihinden itibaren 1 ay saklan‐
malı ve sonra tıbbi atık kabına atılmalıdır.  Tüm laboratuar çalışanları ve uygulamaya gelen öğrenciler Atık uzaklaştırma kullanılmış malzemelerin uygun şekilde uzaklaştırılmasından ve atılmasından so‐
rumludur.  Buzdolabına konulan sitolojik materyal şişelerinin ve tüplerin üzeri okunaklı şekilde yazılmalı veya etiketlenmeli  Kullanılmadıkları süre içinde mikroskop lambası söndürülmeli.  Laboratuarda ilk yardım için gerekli ilaç ve malzeme bulunan bir dolap ve ilk yar‐
dım prosedürü bulunmalıdır.  Laboratuarlar toz, nem, buhar, titreşim, elektromanyetik etkenler ve zararlı canlı‐
lar gibi olumsuz etmenlerden korunmalı, çalışma alanları klimalar çalıştırılarak 20ºC sıcaklıkta sabit tutulmalı.  Laboratuarın havalandırılma yapılan camında sineklik bulunmalı. Fare, sinek, bö‐
cek v.b haşerelerin girilmesi engellenecek şekilde düzenlenmeli. Bu amaçla laboratu‐
arın ayda bir ilaçlaması yapılarak kayıtları tutulmalıdır.  Laboratuar binasının çevresinde kirliliğe yol açacak çöp, atık yığınları, su birikinti‐
si ve zararlı canlıların yerleşmesine uygun ortamlar bulunmamalıdır.  Boru sistemleri, radyatörler, aydınlatma sistem ve bağlantıları ile diğer servis noktaları kolay temizlenecek biçimde tasarlanmalı, duvarlar, taban ve tavanlar kolay temizlenir ve gerektiğinde dezenfekte edilebilir özellikte olmalıdır. Aydınlatma, ısıtma ve havalandırma sistemleri yapılacak analizleri doğrudan veya dolaylı olarak etkile‐
meyecek nitelikte olmalıdır.  Laboratuarların giriş ‐çıkışı denetlenmeli ve analiz yapılan bölümlere çalışanlar dışında kişilerin girmeleri engellenmelidir.  Su, ve gaz muslukları, çalışılmadığı zamanlarda kapatılmalıdır su baskınlarına karşı önlem için laboratuarda zarar görecek malzeme ve cihazlar belli yüksekliklerde yer‐
leştirilir. Elektrik pirizleri en az 50 ‐75‐100 cm yükseklikte olmalıdır.  Laboratuar cihazları, klima ve elektrik düğmeleri, çalışılmadığı zamanlarda kapa‐
tılmalıdır  Uzatma kablolarını kullanmaktan kaçınınız. Eğer kullanmanız mutlaka gerekiyor‐
sa, topraklı ve sigortalı olanlarını kullanınız. Uzatma kabloları, kapıların altından, pen‐
cerelerden geçirilmemeli, tavana asılmalı veya diğer uzatma kablolarına takılmalıdır.  Yüksek gerilim cihazlarında hiçbir değişiklik, tadilat yapmayınız. Hastane elektrik atölyesinden yardım istemelidir.  Laboratuarın Hastanenin diğer birimleri ile ilgili iletişimi, bilgisayar otomasyon sistemi, telefon ve yüz yüze görüşerek sağlanır.  Laboratuarda çalışma sırasında çalışana şaka yapılmamalıdır.  Başkalarının da çalıştığı düşünülerek gürültü yapılmamalıdır.  Laboratuarda meydana gelen her türlü olumsuz olay, laboratuarı yönetenlere anında haber verilmelidir.  Laboratuarı yönetenlerin izni olmadan hiçbir madde ve malzeme laboratuardan dışarı çıkarılmamalıdır.  Kimyasal maddeler gelişigüzel birbirine karıştırılmamalıdır. Bazı kimyasal mad‐
deler birbiriyle reaksiyona girerek yangına veya şiddetli patlamalara yol açarlar ya da toksik ürünler oluştururlar. Böyle maddelere geçimsiz kimyasal maddeler de‐
nir. Bunlar her zaman ayrı ayrı yerlerde muhafaza edilmelidir.  Laboratuarda riskli kimyasallarla asla yalnız çalışmayın  Çözelti konulan şişelerin, gerek görünüş ve gerekse yanlışlıklara meydan veril‐
memesi için etiketlenmesi gereklidir. Tüm kimyasal maddelerin açıkça ve güncel‐
lenmiş olarak, adını, içeriğini, tarihini ve sorumlu kişinin adını içerecek şekilde eti‐
ketlenmiş olduğundan emin olunuz  Etiketsiz bir şişeye veya kaba, kimyasal madde konulmamalı. Ayrıca boş kaba kimyasal bir madde koyunca hemen etiketi yapıştırılmalı, bütün şişeler etiketli ol‐
malıdır. Üzerinde etiketi olmayan şişelerdeki maddeler ve diğer solüsyonlar de‐
neylerde kesinlikle kullanılmamalıdır  Artan kimyasalı şişesine geri boşaltmayın (Gereken kadar almaya çalışın ve fazlasını başkasıyla paylaşmayın.)  Depolama miktarı, onaylanmış kap türü, uygun etiketleme vs. konularında yangın talimatlarına uyun.  Buharlaşan ve yanabilen bileşikleri, sadece davlumbaz veya kimyasal çeker ocak altında kullanın. Zararlı maddelerin teneffüsünü önlemek için aerosol üreten ürünler, davlumbaz veya kimyasal çeker ocak altında uygulanmalıdır.  Cam kapları kullanmadan önce çatlak olup olmadığı bakımından kontrol edin. Çatlak aparatlar kullanım sırasında kırılabilir ve ciddi yaralanmalara yol açabilir  Bir çözücü maddenin cildinizle temasını engelleyin. Daima eldiven kullanın.  Ecza dolabında neler bulunduğu, yangın söndürme cihazının nasıl çalıştığı bi‐
linmeli. Bu konuda eğitim yapılmalı.  Laboratuar kapıları, çalışma yapılmadığında güvenlik açısından kilitli tutulmalı‐
dır.  Laboratuarı terk etmeden önce laboratuar tezgâhını ve ekipmanları temizle‐
yin  Her türlü boyalar vs. gibi hazırlamalar hafta içi mesai saatleri içinde yapıl‐
mak üzere planlanmalı.  Laboratuar çalışma saatinde çalışma grubuna dahil olmayan kimse bulunma‐
malı  Etil alkol gibi yanıcı maddeler, alkol içeren el dezenfektanları vs. Aygaz beki alevi çevresinden ve elektrikle çalışan laboratuar cihazlarının üzerinden uzak tu‐
tulmalıdır.  Ellerde kesik, yara ve benzeri durumlar varsa bunların üzeri ancak su geçirmez bir bantla kapatıldıktan sonra çalışılmalı, aksi takdirde çalışılmamalı ve son durum sorumluya iletilmelidir.  Buzdolapları, dondurucular içlerinde bulunan termometreler ile sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa sıcaklık ölçümü yapılır ve değerler buzdolabı sıcaklık izlem formlarına kayıt edilir.  Etüv ve su banyolarının sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa sıcaklık takibi yapılır. Sıcaklık, değerleri; belirlenen aralıklar üzerine çıkmış ise Teknik Bölüm Sorum‐
luları'na haber verilerek sorunun giderilmesine çalışılır.  Laboratuarda, tüm çıkışlara, yangın söndürücülere, el ve göz temizleyici lavabola‐
ra ulaşımı engelleyen cisimleri uzaklaştırın. .  Tüm yangın söndürücülerin etrafında 1 m’lik bir mesafenin açık bırakılması gere‐
kir.  Ağır nesneleri kaldırırken dikkatli olun.  Laboratuarda güvenlik için iyi bir ortak duyarlılığa ihtiyaç vardır. Her çalışan ortak duyarlılıkla ve sorumluluk duygusuyla hareket etmelidir. Eğer belirli bir durumda na‐
sıl davranılması gerektiğini bilmiyorsanız, diğer çalışan kişilere danışınız.  ÇALIŞMA KURALLARINI BİLMEDİĞİNİZ HERHANGİ BİR CİHAZA DOKUNMAYI‐
NIZ!!! Kendinize veya cihaza zarar verme riskini göze almaktansa, soru sormak her zaman daha iyi bir yöntemdir  Eğitilmediğiniz ve sorumlu laboratuar uzmanı tarafından kullanmanıza izin veril‐
meyen hiçbir cihazı kullanmayınız  Mikroskobun objektif ve oküler kısmının temizliği eter/alkol solüsyonu ile yapılır. Bunun için 7 ölçü alkol ile 3 ölçü eter karıştırılır. Hazırlanan karışım uygun şekilde eti‐
ketlenmiş, koyu renkli şişede ve ateşten uzak bir alanda saklanmalıdır  Çalıştırma sırasında laboratuar aletlerinin koruyucu kapakları kapalı olmalıdır.  Ekipman hasarı – Eğer bir ekipman çalışırken bozulursa, hemen Arıza Bildirim Formu doldurulur laboratuar sorumlusuna veya laboratuar uzmanına haber verilir. Kendinize zarar vermemek için sorunu asla kendiniz çözmeye çalışmayın.  Ağır cisimleri belirtilen yüksekliğin üzerinde depolamayın.  Zehirli‐ Patlayıcı, yanıcı, toksik, koroziv... Her türlü tehlike işaretlemelerinin anla‐
mını öğrenin ve yerinde kullanın!  Tüp içinde bulunan bir sıvı ısıtılacağı zaman tüp, üst kısmından aşağı doğru yavaş yavaş ısıtılarak tüp hafif şekilde sallanmalıdır. Tüpün ağzı kendinize veya yanınızda çalışan kişiye doğru tutulmaz.  Herhangi bir yaralanma, yangın, patlama veya parçalanma durumunda laboratu‐
ar sorumlu uzmanına haber veriniz!  Maske ve gözlük çalışma ortamına ve işin özelliğine göre giyilir.  Eldiven, 'Eldiven Kullanma Talimatı'na uygun olarak giyilir, delinme, yırtılma ve kirlenme durumunda hemen değiştirilir. Eldiven takılı iken kesinlikle temiz yüzeye dokunulmaz. Laboratuarda hasta örneklerinin kabul edildiği ve çalışıldığı tezgâhlar kirli alan olarak kabul edilir. Bu tezgâhların üzerinde bulunan bilgisayar ve telefon gibi ci‐
hazlar eldivensiz kullanılmaz..  . Laboratuarda lavabo altları malzeme depolama için kullanılmaz, daima boş bırakılır.  Çalışma alanlarında günde iki defa sıcaklık ölçümü yapılır.  Klinik laboratuarlarda göreve başlayan her çalışana: Laboratuar çalışma ortamı ve güvenliği, meslek hastalıkları, acil durum konularında eğitim verilir ve bölüm eğitim formları ile kayıt altına alınır. Tüm laboratuar personeline yılda bir kez He‐
patit B,C ve HIV yönünden tarama testleri yapılır, kayıtları tutulur. Ayrıca hastane‐
mizde her yıl isteyen tüm çalışan personele grip aşısı da yapılmaktadır. 4.1.11. Eğitim Eğitim, Biyogüvenlik önlemlerinin en önemli basamağıdır. Kan, vücut sıvıları ve dokular ile temas eden ya da etme olasılığı olan herkese verilmelidir. 
Eğitim:  Yeni personel işe başlamadan önce verilmelidir.  Düzenli aralıklarla (yılda bir kez) tekrar edilmelidir.  Çalışma ortamında risk yaratan her‐hangi bir değişiklik (kaza, yeni donanım ve sis‐temlerin devreye girmesi, hastane enfeksiyon‐larında artış vs) olduğunda tek‐
rar edilmelidir.  Güvenlikle ilgili yeni bir bilgi ortaya çık‐tığında verilmelidir.  Laboratuar çalışma ortamı ve güvenliği, meslek hastalıkları, acil durum konula‐
rında eğitim verilir ve bölüm eğitim formları ile kayıt altına alınır. Bu eğitim 'Laboratuar Yıllık Eğitim Planı'na da dahil edilir.  Hastane ve laboratuar personeline çalıştıkları ortamdan kendilerine bulaşabi‐
len enfeksiyon hastalıklarının neler olduğu, bun‐ların hangi mikroorganizmalarla ve hangi yol‐lardan bulaştığı, belirtileri ve olası komplikasyon ve sonuçları anlatıl‐
malıdır. Söz konusu enfeksiyon hastalıklarından korunmada alı‐nacak önlemler çeşitli uyarı ve işaretlerle, yazılı metinlerle personele verilmelidir.  Koruyucu malzemenin neler olduğu, nasıl kul‐lanılacağı, dezenfeksiyon ve dekontaminasyonda hangi maddelerin nasıl kullanılacağı uygulamalı olarak anlatıl‐
malıdır.  Eğitimin en önemli bölümlerinden olan herhangi bir olası tıbbi bulaşmadan veya kazadan sonra neler yapılacağı sistematik olarak önceden belirlen‐meli, bu konuda personelin her zaman, süratle sağlıklı bilgiye ulaşmada kendisine yardımcı olacak enfeksiyon hekimine ve enfeksiyon kontrol komitesine müracaat edilmelidir ELLER ŞU DURUMLARDA YIKANMALIDIR. 1. Tuvaletten çıkarken 2. Eldiven çıkarıldıktan sonra 3. İş bitiminden sonra 4. Çalışma alanını terk ederken 5. Yeme, içme, sigara ve makyajdan önce ve sonra Deri lezyonları, göz ve muko‐
za ile temastan sonra 6. Laboratuar dışına çıkışta eller mutlaka dezenfektan ile dezenfekte edilip son‐
ra EI Yıkama Talimatı' na göre yıkanır 4.1.12. Laboratuvarımızda Hasta Güvenliğine Yönelik Uygulamalar Laboratuarlar hasta güvenliğini doğrudan etkileyen öneme sahiptir. Laboratuar süreci preanalitik, analitik ve postanalitik olmak üzere üç evreye ayrılmaktadır A) Preanalitik Evre: Laboratuarlarda numunelerin doğru alınması ve doğru şekilde transferini sağlamak üzere “Laboratuar Numunelerinin Alınması, toplanması, saklama koşulları ve taşınması, kabulü, Kimlik doğrulaması kontrolü, numunenin ayrıştırılma‐
sı işlemlerinin talimatlara uygun yapılmasını sağlamak için “Laboratuar Numune Ka‐
bul ve Red Kriterleri” belirlenerek uygun olmayan numunelerin laboratuara kabulü‐
nün önlenmesi sağlanmalıdır. B) Analitik Evre: Laboratuarda kullanılan cihazların bakım ve kalibrasyonları belli bir plan dâhilinde yaptırılmalıdır. Doğru tanı için gerekli olan, doku tespiti, doku takibi, kesit ve boyama işlemlerinin doğru yapılabilmesi için kesit kalitesinin standardizasyo‐
nu ve boyama kalitesinin sağlanması için boyama standardizasyonu uzman sorumlu‐
luğunda yapılmalıdır. C) Post analitik Evre: Hasta ile ilişkili materyale ; istenildiğinde ulaşılabilmeli, hasta ile ilgili bilgileri, kayıtları, materyalleri ve belirlenen sürelerde güvenli alanlarda sakla‐
malı ve gerektiğinde yeniden değerlendirilebilmelidir. Panik değerler tespit edildiğin‐
de gerekli birime haber verilmelidir. Kullanılacak Cihaz Ve Malzemelerin Değerlendirilmesi: 1. İşe başlamadan önce işlemin özelliğine uygun plan yapılarak çalışmaya başlanma‐
lıdır. 2. Testlerde kullanılacak malzemelerin listesi yapılmalıdır 3. Çalışılacak cihazın, çalışıp çalışmadığı kontrol edilerek, sorun varsa laboratuar sorumlu uzmanına haber verilmeli hemen firmanın teknik bölümündeki kişilere telefon edilerek durum hakkında bilgi verilmelidir. 4. Arıza Bildirim Formu Doldurulmalıdır. Arıza Bildirim Formu mesai saatlerinde sorumlu laboratuar uzmanına imzalattırılır. 5. Hastanemizde kullanılmakta olan tıbbi cihazların belli bir plan dâhilinde ba‐
kımları ve gerekiyorsa kalibrasyonları teknik servis tarafından yapılmakta veya fir‐
malara yaptırılmaktadır. Cihazlara ait bakım ve kalibrasyonların takibi ve yaptırıl‐
ması ilgili birim sorumluları ve teknik servis sorumluluğunda yerine getirilir. 6. Test kitlerinin miadları ve saklama koşullarına bakılarak saklama koşulları uy‐
gunsa, çalışmaya başlanır. Saklama koşulu uygun değilse laboratuar sorumlu uz‐
manına bilgi verilir. Kullanılmaz. 7. Testlerde kullanılacak malzemelerin miad takibi, sağlam ve güvenli olup olma‐
dıkları çok önemlidir. Çünkü test sonuçların doğruluğunu olumsuz yönde etkile‐
mektedir. 8. Laboratuardaki cihazların bakım kontrol ve kalibrasyonu düzenli olarak yapıl‐
malıdır. 9. Kullanılacak malzemelerden kaynaklanabilecek kazalar öngörülmeli ve biline‐
rek dikkatli çalışılmalı. 10. Çalışma alanlarında günde iki defa sıcaklık ölçümü yapılır 11. Tüm laboratuarlarımızda numuneler kabul edilirken ve kabulden sonra Nu‐
mune kabul ve red kriterleri uygulanması sağlanmalıdır. 12. Örneklerin makroskopik ve mikroskopik incelemesi yapıldıktan sonra ilgili uz‐
man hekim tarafından rapor taslağı hazırlanır ve bilgisayarda elektronik ortamda yazılır. 13. Sonuçlarda Panik değer varsa panik değer talimatı uygulanır. 14. Rapor sonuçları hastalara Sonuç Talimatına uyularak verilmelidir. 15. Ayrıca laboratuarda kullanılan tüm araç ve gereçlerinin doğru çalışıyor olma‐
sı sağlanmalıdır. TIBBİ ATIKLAR Hastanemizde atıkların; Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine uygun olarak top‐
lanması, taşınması, geçici olarak depolanması ve ilgili birimlere teslimi sağlanmak‐
tadır. Konu ile ilgili usul, esas ve sorumluklar “ Laboratuar Tıbbi Atık Yönetimi pla‐
nında belirlenmiş olup amaç; tıbbi atıkların hastalarımıza, personelimize ve çevre‐
ye zarar vermeden bertaraf edilmelerinin sağlanmasıdır. 4.2. Biyolojik Tehlikeler 4.2.1. Kendini koruma Göze veya yüze sıçrama riski olan tehlikeli materyal ile çalışılıyorsa, koruyucu gözlük veya yüz koruyucu kullanılması zorunludur. Uygun bir şekilde dekontamine edilmedikçe hiçbir laboratuar malzemesi (lab önlükle‐
ri, eldivenler, gözlükler v.b.) dışarıya çıkarılamaz! 4.2.2. Personel Kontaminasyonu 4.2.2.1. Kan ve Vücut Sıvılarına Meslekî Maruz Kalma Maruz kalma durumlarında; Maruz kalma tipine göre hemen aşağıdakileri izle:  İğne batması/kesilme halinde; (yara yerini) su ve sabunla yıka  Ağız/burun/deriye sıçrama olduğunda; bulaşan materyali bol su ile uzaklaştır  Göze sıçramada; temiz su/serum fizyolojik ile irrigasyon yap  Olayı amirine haber ver; eğer endikasyon varsa tedaviye 1‐2 saat içinde başlamak için derhal bildirim yapılması esastır.  Eğer giysilere bulaş olmuş ise Kontamine giyeceği üzerinizden çıkarın etrafa bulaşı engellemek için giyeceklerinizi sızdırmaz bir poşete koyunuz. Çamaşırhaneye göndermek için kirli çamaşır kovasına konulur. Poşetin üzerine tıbbi bulaş olduğunu bildiren bir etiket yapıştırılır.  Biyolojik bulaş olan bölge yıkandıktan sonra uygun antiseptik ile dezenfekte edilir (göz ve ağız hariç)laboratuarda el dezenfektanı bulunmaktadır  Olayı laboratuar sorumlu uzmanına haber vermelidir.  Tedavi ve tavsiyeler için enfeksiyon komitesine ve enfeksiyon hekimine başvur.  Kazaya karışan örneğin incelenmesi için kalanını korumaya al.  Çalışma yerine kontamine örnek dökülmesi durumunda yapılması gerekenler 10.000ppm Klorsept Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):2 klor tablet ile ha‐
zırlanmış dezenfektanlı su ile dezenfekte edilir. 4.2.2.2. Kan, vücut sıvıları ve operasyon materyalleri yolu ile bulaşabilen mikroor‐
ganizmalar: Hepatit B Virüsü (HBV) Hepatit C Virüsü (HCV) Hepatit A Virüsü (HAV) Delta Hepatiti Virüsü (HDV) HIV‐1 ve HIV‐2 Virüsleri HTLV‐I ve II Virüsleri Plasmodium falciparum Salmonella typhi Treponema pallidum Prionlar (Creutzfeldt‐Jakob prionu) Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Virüsü (KKKA) 4.2.2.3. Kan ve vücut sıvılarından korunmada yapılması gerekenler:  Santrifüj, vorteks v.b. yi uygun bir ajanla dezenfekte et  ASLA laboratuar atıklarını ofis atıkları ile karıştırma.  Tüm kesici‐delicileri yalnızca "kesici‐delici kutusu”na at.  Her bir laboratuar kirlisini kendi şekline/formuna uygun bir atık kutusuna at (örn.; cam pipetleri, cam petrilerle veya balon ‐ erlen gibi malzemeyle aynı kovaya koyma!)  Atık kovalarını laboratuardan çıkarmadan önce mutlaka;  Etiketle! İçeriğini ve/veya ait olduğu laboratuarı yaz!  Dış kısımlarına sprey dezenfektan sıkarak DEKONTAMİNE et! 4.2.2.4. Eğer kendiniz HIV, HBV, HCV veya diğer biyolojik etkenlere maruz kalır‐
sanız ne yapmalısınız? Çalışmanız esnasında bilinen ya da şüpheli HIV veya diğer virüs salgınların‐
da ( kırım Kongo vs.), HBV veya HCV pozitif olduğu bilinen veya kuşkulanılan klinik örneklere maruz kalırsanız (açık cilde temas veya kesici‐delici yaralanması), hemen olay yerinde ilk yardım almalısınız. 4.2.3. Yüzey Kontaminasyonu: 1. Kontamine alanı tespit edip, izole edin. 2. Beraber çalıştığınız kişileri uyarın. 3. Masa/forseps yardımı ile kırık camları toplayın. 4. Dökülen sıvı üzerine absorban malzeme (kağıt havlu veya süzgeç kağıdı) örtün; dökülenin emildiğinden emin olun ve gerekirse bu işlemi tekrarlayın. 5. Absorban örtünün üzerine dezenfektan* dökün. 6. Dezenfektanın yaklaşık 20 dakika kalmasını sağlayın. 7. Absorbanı alın ve ortamı alkol veya yüzey deterjanı su ile temizleyin. 8. Bu arada kirlenen materyali hemen (atık kabına) atın. 9. Üst’ünüze haber verin. 4.3. Kimyasal Tehlikeler  HCL, ETER, KSİLOL, FENOL, KAOH, IODUM ALKOL EL VE YÜZEY DEZENFEKTANLA‐
RI VE CİHAZ SOLÜSYONLARI (NÖTRALİZE EDİLEREK ATILIR. Veya tehlikeli tıbbi kimya‐
sal atık bidonlarında toplanır. kimyasal atık atık taşıma görevlisi tarafından taşınarak kimyasal atık deposunda toplanır.) nötralizasyon talimatına göre yapılmalıdır.  Bu maddelerin özellikleri araştırılmalı ve bu yönden tedbirler alınmalıdır. Kimya‐
sal madde etiketlerinde bulunan;  R işaretleri, kullanıcıyı hem tehlike sembolleri açısından hem de tehlikenin niteliği açısından uyarır,  S işaretleri ise bu maddelerle çalışırken ortaya çıkacak sağlıkla ilgili tehlikelerden nasıl korunulacağı ile ilgili güvenlik önerilerini belirtir  Örneğin R1‐ Kuru halde patlayıcıdır,  R10‐Alevlenebilir,  R20‐Solunumla alınırsa sağlığa zararlıdır,  S1‐Kapalı yerde saklayın,  S3‐Serin yerde tutun,  S24‐Cilt ile temastan kaçının KİMYASAL TEHLİKE BEYAN PROSEDÜRÜ a)Tüm çalışanlar işyerinde kullanılan tehlikeli kimyasalları bilmelidir. Hastane 'Tehlike Beyan Prosedürü' çerçevesinde, Kurum'daki tehlikeli maddeler, kimyasal maruziyetten nasıl kaçınılacağı, maruz kalma riskinin nasıl azaltılacağı ve acil bir du‐
rumda neler yapılacağı hakkında, çalışanlar bilgi sahibi olmalıdır.. b)Birimde kullanılan her kimyasalın Ürün Güvenlik Bilgi Formu'nu (MSDS) bulunduru‐
lur. c)Her kimyasalın uygun bir şekilde etiketlenmesini sağlamalıdır. d)Çalışanlara kullandıkları kimyasallar hakkında eğitim verilmelidir. Bu eğitim şunları içermelidir: 4.3.1. Tehlikeli kimyasalların tipleri: a) Fiziksel: ‐ Patlayıcı ‐ Yanıcı ‐ Reaktif b) Sağlık açısından: ‐ Toksik etki ‐ Koroziv etki 4.3.2. Kendini koruma  Bilgi toplama  Ambalaj etiketleri/üretici dokümanları/MSDS’ler  Çalışma prosedürlerinin periyodik gözden geçirilmesi  Tüm maruziyetleri minimize etme  İyi hijyen pratiği  Yeme‐içme, sigara yasağına uyma  Makyaj yapma yasağına uyma  Kimyasallarla çalışma sonrası ellerin yıkanması  Amaca uygun kişisel koruyucu ekipmanların giyilmesi  Risklerin asla küçümsenmemesi  Gerektiğinde uzman yardımı istenmesi 4.3.3. Personel Kontaminasyonu: Maruz kalma durumlarında;  Çalışma arkadaşlarınızı uyarın.  Kontamine giysileri hemen çıkarın sızdırmaz poşete koyarak ağzını sıkıca kapa‐
tınız.  Poşetin üzerine kimyasal bulaş diye etiketleyiniz. Poşetteki giysileri laboratuar kirli çamaşır kovasına atınız.  Suyu (duş/lavabo/göz yıkama ünitesi) bolca akıtarak etkilenmiş vücut bölgele‐
rini 15‐20 dakika yıkayın.  Laboratuar sorumlusuna haber veriniz. 4.3.3.1. Göze kimyasal madde sıçraması ve yanık:  Tahriş olmamış gözü koru; diğer göz kapağı zorla açılarak su/göz solüsyonları ile en az 15‐20 dakika yıkama işlemi uygulayın.  Yıkama esnasında parmaklarınızla göz kapaklarını açın ve göz bebeğinizi farklı yönlere oynatın ki su her tarafa gidebilsin.  Yıkama esnasında kimyasalın diğer göze gitmesini engelleyin.  Yıkamanın etkinliği açısından varsa kontakt lensler hemen çıkarılmalıdır. 


Steril veya temiz bir yara bezi ile kapatın. Hemen, hastanedeki acil servisi arayın. Ve yardım gelmesini bekleyiniz. Mutlaka Tıbbi yardım alın. 4.3.3.2. Cilde kimyasal sıçraması  10‐20 dakika kadar bol su ile yıkayın.  Eldiven ve kıyafetleri su ile yıkadıktan sonra çıkarın.  Acilen kazazedenin tıbbi destek alması için hastanedeki acil servisi arayın ve yar‐
dım gelmesini bekleyiniz veya kazazedeyi kendinizin nakil şansı var ise acil servise naklini yapınız.  Mutlaka yutulan maddenin özellikleri öğrenilmeli ve tıbbı destek sırasında bildiril‐
melidir.  Eğer hasta kustuysa, kusmuğundan da örnek alınmalıdır. 4.3.3.3. Zehirli madde solunması  Hastayı zehirli ortamdan uzaklaştırın ve temiz havaya ya da havalandırması iyi bir ortama çıkarın.  Nefes durması durumunda (göğüs kafesi hareket etmiyor ve cilt rengi değişiyor‐
sa) ağızdan ağza ya da ağızdan buruna suni solunum yaptırın.(Eğer bu konuda eğitimli iseniz)  Acilen kazazedenin tıbbi destek alması için hastanedeki acil servisi arayın ve yar‐
dım gelmesini bekleyiniz veya kazazedeyi kendinizin nakil şansı var ise acil servise naklini yapınız.  Mutlaka yutulan maddenin özellikleri öğrenilmeli ve tıbbı destek sırasında bildiril‐
melidir.  Eğer hasta kustuysa, kusmuğundan da örnek alınmalıdır.  Gaz kokan ya da havalandırmasız yoğun dumanlı bir ortama girilecek ise, bele ucu dışarıya uzanan bir ip bağlanmalıdır.  Ağız ve burun gaz maskesi ya da ıslak bir mendille kapatılarak içeri girilmelidir.  Gaz kokusu olan ortamda bir patlama ihtimaline karşı kibrit, çakmak vb. yakılma‐
malı, elektrik düğmelerine dokunulmamalıdır.  Yoğun duman varsa çömelerek ya da yerde sürünerek ilerlenmelidir. 4.3.3.4. Kimyasal yutulması  Ağzınızı hemen çalkalayın. Takma diş varsa çıkarın. 


Kusmayacak kadar, yavaş yavaş su ya da süt için. Kusma eğilimi başlarsa, sıvı verilmesine devam edilmelidir. Asla kusturulmamalıdır. Çünkü yutulurken boğazı ve yemek borusunu yakan bir 
madde (kostik soda gibi), kusturulmaya çalışılırken tekrar yanıklara neden ola‐
caktır.  Kusma varsa, akciğerlere kusmuğun kaçmaması için baş aşağıda tutulmalıdır.  Bilinci yerinde değilse yaralının başı veya tüm vücudu mutlaka sol tarafa dön‐
dürülmelidir.  Acilen kazazedenin tıbbi destek alması için hastanedeki acil servisi arayın ve yardım gelmesini bekleyiniz veya kazazedeyi kendinizin nakil şansı var ise acil ser‐
vise naklini yapınız.  Mutlaka yutulan maddenin özellikleri öğrenilmeli ve tıbbı destek sırasında bil‐
dirilmelidir.  Eğer hasta kustuysa, kusmuğundan da örnek alınmalıdır. 4.3.4. Yüzey Kontaminasyonu  Laboratuarı kapıları kapatarak/kilitleyerek ve uyarı yazısı asarak dökülme böl‐
gesini izole edin. Dökülen kimyasalın yayıldığı bölgeyi sınırlayın.  Çalışma arkadaşlarınızı uyarın; dökülme 5 litreden fazla ise veya çok tehlikeli bir madde döküldüyse alanı boşaltın! Elektrik düğmelerini ve gaz vanalarını kapa‐
tın!  Dökülen maddeyi uygun şekilde temizleyin.  Kontamine malzemeyi uygun etiketli atık kutusuna atın.  Laboratuar sorumlu sorumlu uzmanına haber veriniz. 4.4. Kesici, delici yaralanmalar: Hastanedeki günlük faaliyetleri sırasında hastaların kan ve vücut sıvılarıyla temas etme ihtimali olan sağlık personelinin hepsi kan yoluyla bulaşan hastalıklar açısından yüksek risk altındadır. Sağlık personelinin girişim sırasında yaralanarak hastadan infekte olması ise sık karşılaşılan bir durumdur. Tabi ki böyle bir yaralanma ile hastanın sağlık personelinden infekte olması da mümkündür. Ama bu olasılık oldukça düşüktür. 4.4.1.Genel Önlemler 
Kan ve diğer vücut sıvıları ve formole konmamış operasyon materyalleri potansi‐
yel olarak infekte kabul edilerek gerekli önlemler alınmalıdır.  İğne batmasını önlemek için “disposibl” iğneler kullanıldıktan sonra plastik kılıfla‐
rı tekrar takılmamalı, iğneler enjektörden çıkartılmamalı, eğilip bükülmemelidir. Kul‐
lanılmış iğne, enjektör, bistüri ucu ve diğer kesici aletler imha edilmek üzere delinme‐
ye dirençli sağlam kutulara konmalıdır. Bu kutular servis içinde kullanıma uygun ve kolay ulaşılabilir yerlerde bulundurulmalıdır.  Ucu sivri aletler ve onların konulduğu kaplara mümkün olduğu kadar az dokunul‐
malıdır. 4.5. Yangın ve elektrik güvenliği: Elektrikli cihazların kullanımında dikkat edilecekler  Kabloların yeterli uzunlukta olmasına dikkat edin.  Cihazları kullanmadan önce kontrol edin  Yeni cihazların kullanımıyla ilgili yeterli bilgi edinin  Cihazlarla ilgili hataları rapor edin  Cihazın altında sıvı birikmesini önleyin  Doğru bağlantıların kullanıldığından emin olun.  Çalışanların gerekli talimatları almadan veya görevleri dışında arızaya müdahale etmemeli  Çalışanların veya çalıştıranların islerini benimsemeli  Elektrik enerjisinin tehlikesi, yalıtım özelliğinin bozularak makinelerin gövdelerine geçmesi veya iletim hatlarının koparak canlılara dokunması ile oluşur. Kopmuş iletim hatlarına dokunmamak en iyi korunma önlemidir.  * Bütün çalışanlar laboratuardaki ana şartelin yerini bilmeli ve gerektiğinde elektiriği kesebilmelidir. 4.6. Laboratuvar Kazalarında İlk Yardım: Meydana gelebilecek kaza durumlarında yapılması gereken ilk yardımın ön‐
ceden bilinmesi ve kaza meydana geldiğinde ilgili birimlere bildirimlerinin yapılması gerekmektedir. 4.7.Bilinmesi Gereken Bazı Güvenlik Sembolleri:
BİYOTEHLİKE!
E: Patlayıcı
Özelliği: Ekzotermik olarak reaksiyona giren kimyasallardır.
Ateşe yaklaştırıldıklarında patlayabilirler.
Önlem: Ateşten, ısıdan, darbeden, sürtünmeden uzak tutulmalıdır.
Xi: Tahriş Edici
Özelliği: Aşındırıcı olmamasına rağmen deriyle ani, uzun
süreli veya tekrarlı teması iltihaplara yol açabilir.
Önlem: Göz ve deriyle temasından kaçınılmalıdır.
F: Şiddetli Alev
Alıcı
Özelliği: Parlama noktası 21 ºC
nin altında olan “kolay alev alan
sıvılar ile kolay tutuşan katıları”
belirtir.
Önlem: Çıplak ateşten, kıvılcımdan ve ısı kaynağından
uzak tutulmalıdırlar.
Xn: Zararlı
Özelliği: Solunduğunda, yutulduğunda ve deriyle temas ettiği
durumda sağlığa zarar verebilir.
Önlem: İnsan vücuduyla teması engellenmelidir.
F+: Çok Şiddetli
Alev Alıcı
Özelliği: Alevlenme noktası 0
ºC nin altında, kaynama noktası
maksimum 35 ºC olan sıvılardır.
Normal basınç ve oda sıcaklığında havada yanıcı olan gaz
ve gaz karışımlarıdır.
Önlem: Çıplak ateşten, kıvılcımdan ve ısı kaynağından
uzak tutulmalıdırlar.
O: Yükseltgen
Özelliği: Organik peroksitler,
herhangi bir yanıcı madde ile
temas etmeseler bile patlayıcı
özelliği olan yükseltgen maddelerdir. Diğer yükseltgenler ise,
kendileri yanıcı olmasalar bile,
oksijen varlığında alev alabilirler.
Önlem: Yanıcı maddelerden
uzak tutulmalıdırlar. Bu tür
maddeler alev aldıktan sonra
müdahale etmek zordur.
T: Zehirli
Özelliği: Solunduğunda, yutulduğunda ve deriyle temas ettiği
durumda sağlığa zarar verebilir
hatta öldürücü olabilir.
Önlem: İnsan vücuduyla teması
engellenmeli, aksi halde tıbbi
yardıma başvurulmalıdır
C: Aşındırıcı
Özelliği: Canlı dokulara zarar
verir.
Önlem: Gözleri, deriyi ve kıyafetleri korumak için özel önlem
alınmalıdır. Buharları solunmamalı, aksi halde tıbbi yardıma
başvurulmalıdır.
T+: Çok Zehirli
Özelliği: Solunduğunda, yutulduğunda ve deriyle temas ettiği
durumda sağlığa zarar verebilir
hatta öldürücü olabilir.
Önlem: İnsan vücuduyla temasından kaçınılmalıdır. Temas
edilmesi halinde derhal tıbbi
yardım alınmalıdır.
N: Çevre için zararlı
Özelliği:: Bu tur maddelerin
ortamda bulunması, doğal dengenin değişmesi acısından
ekolojik sisteme hemen veya
ileride zarar verebilir.
Önlem: Risk göz önüne alınarak bu tur maddelerin toprakla
ve çevreyle teması engellenmelidir.