Kore`de Ulusal Bölgesel Politika

Kore’de Ulusal Bölgesel Politika
- Dengeli Büyüme Stratejileri Üzerinde OdaklanmakOcak 2012
Dong-Ju Kim ve Jeong Ho Moon
Kore İnsan Yerleşimleri Araştırma Enstitüsü
İçindekiler
I.
Genel Bakış
II. Ekonomik ve Bölgesel
Kalkınma Stratejileri
III. CNTP’nin Geçmişi
IV. CNTP Stratejileri
V. Bölgesel Kalkınma ile ilgili
Politika Hususları
Ⅰ
Genel Bakış
1. Genel Bakış
1) Kore‟nin Coğrafyası
Rusya
Pekin
Doğu Denizi
Seul
Kore
Japonya
Tokyo
Sarı Deniz
Çin
Şanghay
4
1. Genel Bakış
2) Kore‟nin Ekonomik Büyüme Trendi (1960-2010)
20,759
Kişi Başına
(ABD$)
Milli Gelir
16,291
11,432
G20
Üyesi
10,000
6 On-Yıllık Kapsamlı
Ulusal Bölgesel Plan
7,355
6 Beş-Yıllık Ekonomik
Kalkınma Planı
5,000
Japon Sömürge
Yönetiminden
Bağımsızlık
67
1945
1953
Mali
Kriz
1,000(1977)
87
OECD Üyesi
(1995)
100(1964)
1962
1970
1980
1990
1998 2005
2010
Kaynak: KDI 2005 Güncellenmiş
5
1. Genel Bakış
3)Kore‟nin Sosyoekonomik Yapısındaki Değişimler (1960-2010)
1960
(A)
1980
2010
(B)
Yüzölçümü (㎢)
98,431
98,992
100,214
1.02
Nüfus (bin kişi)
24,989
37,436
48,875
1.9
Kişi Başına Gelir ($)
79
1,598
20,759
262.8
İhracat (100 milyon $)
0.3
175
4,664
4220
35.9
66.3
90.9
2.5
0.0
205
1,336
1,336
Konut Arz Oranı (%)
79.5
71.2
101.9
1.3
Yol Uzunluğu (bin ㎞)
27.2
47.0
105.5
3.9
Kentleşme Oranı (%)
Endüstriyel Varlıklar (㎢)
Kaynak: Kore Ulusal İstatistik Ofisi
Oran
(B/A)
6
Ⅱ
Ekonomik ve Bölgesel
Kalkınma Stratejileri
1. Kilit Kalkınma Stratejileri (1960‟lar-80‟ler)
 Başlıca Stratejiler
(1) Ekonomik ve bölgesel kalkınma için stratejik politikaların
kabul edilmesi
- Ekonomik Kalkınma
Girdi odaklı ve ihracata yönelik kalkınma stratejisi
- Bölgesel Kalkınma
Mekansal yapının yeniden düzenlenmesi ve büyüme için gerekli altyapının
sunulması
(2) Ekonomik büyüme politikasının ve bölgesel politikanın
koordinasyonu
- „5 Yıllık Ekonomik Kalkınma Planının” ve „10 Yıllık Ulusal Bölgesel Kalkınma
Planının” oluşturulması
Ekonomik
Kalkınma
Bölgesel
Kalkınma
8
2. Ekonomik Kalkınma Stratejisi
1) Girdi odaklı ve ihracata yönelik Kalkınma (1960‟lar 1970‟ler)
Küllerinden Yeniden Doğmak (1960‟lar)
- Kaynak kısıtlığı ve küçük iç pazar gibi sorunların aşılması
Yetersiz
Kaynaklar
Yetersiz Sanayi
Tabanı
Zayıf
Altyapı
Fazla
İşgücü
?
Girdi odaklı ve
ihracata yönelik
Kalkınma
Yüksek Eğitim
Düzeyi
Motive
Kaynak: KDI 2005 Güncelleştirilmiş
9
2. Ekonomik Kalkınma Stratejisi
< Girdi Odaklı ve İhracata Yönelik Kalkınma Stratejisi Kavramı >
Ekonomik Büyüme
Yabancı Sermayenin Teşviki
(Ekonomik Yardımlar
Dış Borç)
S
S
İhracat
Teşviki
İmalat
İşleme
Sermaye Malları İthalatı
Hammadde İthalatı
Finansal Destek
Yabancı Teknoloji
İthalatı
Vergi Teşvikleri
Hükümet
Cumhurbaşkanı
tarafından
İhracatın Teşviki
Teknoloji
Geliştirme
İyi Eğitimli ve Ucuz
İşgücü
Kaynak: KDI 2005 Güncellenmiş
10
2. Ekonomik Kalkınma Stratejisi
2) Ekonomik büyüme ile stratejik sektörlerin teşvik edilmesi
1960‟lar
1960
s
1970‟ler
1970
s
1980‟ler
1980
s
2000‟ler
1990‟lar
1990
s
Faktör
OdaklıStage
Aşama
Factor-Driven
Kalkınma
Development
Aşaması
Stage
Yatırım
Odaklı AşamaStage
Investment-Driven
Yenilikçilik Odaklı Aşama
Ağır ve Kimyasal Sanayi
Hafif Sanayi
İhracat
Malı
Profili
Yarı İletken
Otomobil
Tekstil
Peruk
Yarı İletken, Cep Telefonu, DTV,
Ekran, Otomobil, Gemi Yapımı,
vs.
79.8%
HCI Ürünü
50%
Hafif Sanayi
Ürünü
14.1%
6.1%
1960
Kaynak: KDI 2005 revize
1970
1980
1990
1999
2003
Tarım
Ürünü
11
2. Ekonomik Kalkınma Stratejisi
2) Ekonomik büyüme ile stratejik sektörlerin teşvik edilmesi
Bölge düzeyinde stratejik sektörler üzerinde odaklanma
- Mega bölgelerde 1~2 uzmanlaşmış sektörün geliştirilmesi
- Yüksek katma değer ve yazılım odaklı işler üzerinde yoğunlaşılarak Ar-Ge‟nin
arttırılması
Mega Bölgelerin Önde Gelen sektörleri
Turizm Cephesi, Tatil
ve Sağlık Endüstrisi
Küresel İş Merkezi
Yaygın Tıp Endüstrisi,
Sağlık Endüstrisi
Bilgi Teknolojileri Endüstrisi
Kore Silikon Vadisi
Bilim Teknoloji ve Yüksek
Teknolojili Sanayi Merkezi
Geleneksel Kültür ve
ileri teknoloji Endüstrisi
için Yeni Büyüme Bölgesi
BT Yakınsama Endüstrisi,
Yeşil Enerji Endüstrisi
Tıbbi Biyo-Endüstri ve
Yeni BT Endüstrisi
Kültür, Sanat ve Yeşil
Endüstri için Yaratıcılık
Bölgesi
Kilit Endüstriler ve
Lojistik Merkezi
Otomotiv Endüstrisi,
Parça Endüstrisi
Yeni Yenilenebilir Enerji ve
Fotonik Endüstrisi
Asya Bölgesinin Önde Gelen
Serbest Uluslararası Şehri
Su Endüstrisi
Turizm ve Eğlence Sektörü
12
3. Bölgesel Kalkınma Stratejisi
1) Kalkınmanın etkinliği için „Büyüme Kutbu Stratejisi‟ (1960‟lar-90‟lar)
Kalkınma potansiyeli olan seçili
stratejik bölgelerin teşvik edilmesi
Büyüme kutuplarından diğer bölgelere
yayılma etkilerinin beklenmesi
▶
※ büyüme kutupları: metropol şehirler ve
büyük endüstriyel alanlar
Büyüme kutuplarına altyapı sağlanması
(yollar, limanlar)
▶
< Çekirdek bölgelerden çevre bölgelere yayılma / sıçrama >
1
Çevre
Çekirdek
Çevre
2
3
13
3. Bölgesel Kalkınma Stratejisi
2) Merkeziyetçilikten uzaklaştırılmış ve dengeli ulusal bölgesel
kalkınma (1980‟ler-2000‟ler)
 Bölge Çağında Kalkınma Programı


Amacı, büyük şehirler ve çevre alanları,
endüstriyel kompleksler ve art bölgeler
geliştirmek
1994 ile 2005 arasında başkent bölgesi
hariç olmak üzere 10 bölge belirlenmiştir
 Dengeli Ulusal Kalkınmaya Hamlesi


Dengeli Ulusal Kalkınma Özel Kanunu
(2004) uyarınca beş yıllık bir dengeli
kalkınma planı uygulanmıştır
Ulusal idarelerin ve kamu kurumlarının
başkent bölgesinden taşınması
amaçlanmıştır.
14
Ⅲ
CNTP‟nin Geçmişi
1. Kore‟de Bölgesel Planın Hiyerarşisi
CNTP, Eyalet Planının esası olarak işlev görür
 Bölgesel ve sektörel planların CNTP ile uyumlu olması gerekir
< Kore‟de Bölgesel Planın Hiyerarşisi >
Ulusal
Bölgesel Plan
Bölgesel Plan
Eyalet
Bölgesel Planı
Şehir ve İlçe
Bölgesel Planı
•Alan çapında plan
• Başkent bölge planı
• Özel bölge planı
• Geri kalmış alan planı
• Diğer planlar
Sektörel Plan
• Ulaştırma
• Konut
• Su kaynakları
• Kültür ve Turizm
• Bilgi
• Endüstriyel yer
16
2. CNTP‟nin Rolleri
CNTP‟nin Yasal Dayanağı, Ulusal Bölge Çerçeve Kanunudur
(2000)
※ daha önce, Kapsamlı Ulusal Bölge İnşa ve Planlama Kanunu
< CNTP „nin Rolleri>
Üst
bölgesel plan
Bölgesel kalkınma ile ilgili olarak diğer
planlara göre önceliğe sahiptir
Uzun vadeli plan
Ulusal bölgenin uzun vadeli kalkınması
için yönelimleri belirler
Kapsamlı plan
Bölgesel konular ile ilgili olarak politika
yönelimlerini ortaya koyar: altyapı, konut, arazi,
su, vs.
17
3. CNTP‟nin Temel İçeriği
CNTP‟nin Temel İçeriği
1. Ulusal alanların mevcut durumu ve gelecekteki değişiklik beklentileri;
2. Ulusal alanlar ile ilgili temel fikirler ve gelecek imajı;
3. Ulusal alanların mekansal yapılarının yeniden düzenlenmesi
4. Ulusal alanların dengeli kalkınmasına ve bölgesel sektörlerin
geliştirilmesine yönelik politikalar
5. Su, vs. gibi bölge kaynaklarının kullanımı ve yönetimi;
6. Yaşam kalitesinin oluşturulması ve iyileştirilmesi;
7. Sel ve rüzgar hasarları gibi afetlerin önlenmesi
8. Yer altı alanlarının kullanımı ve yönetimi;
9. Ulusal arazi çevrelerinin korunması ve iyileştirilmesi
18
4. CNTP Formülasyon Süreci
< CNTP Formülasyon Süreci>
Açık Tartışma
CNTP için bir görev
gücü ekibinin
oluşturulması
- KRIHS
- Merkezi Hükümet
- Yerel Yönetimler
- Araştırma Enstitüleri
CNTP ile ilgili
politikaların ve
projelerin
sunulması
- Merkezi Hükümet
- Yerel Yönetimler
Bir CNTP
taslağının
oluşturulması
C.Başkanı
tarafından
onay
İlgili bakanlıklar ile istişare
ve Bakanlar Kurulunda görüşme
※4. Ulusal Bölgesel Planın oluşturulması çalışmalarına 98 kurumdan (Merkezi
Hükümet, Yerel Yönetimler, Araştırma Enstitüleri) 210 uzman katılmıştır.
19
Ⅳ
CNTP Stratejileri
1. Birinci CNTP (1972-1981)
 Temel Stratejiler
► 1972 yılında kişi başına GSMH: 319$
Sınırlı kaynaklar ile büyüme
potansiyelinin en üst düzeye
çıkarılması
1. Büyük endüstriyel alanların ve
metropol bölgelerin geliştirilmesi
- Güneydoğu kıyı sanayi kuşakları
- Seul Metropol Alanı
2. Yüksek öncelikli altyapıya
yatırım yapılması (ekspres yollar,
limanlar) ve bunların büyük
endüstriyel alanlara bağlanması
3. Sanayisi gelişmemiş bölgelerin
yeniden canlandırılması
- Saemaul Undong (Yeni Toplum Hareketi)
21
1. Birinci CNTP (1972-1981)
< 1970‟lerdeki Büyük Projeler >
1) Kyungbu Ekspres Yolunun İnşası
► İnşaat süresi: 1968-1970
► Seul‟un (başkent) Busan‟a (ikinci en
büyük liman şehri) bağlanması
► Kore‟deki birinci ulusal karayolu
► Lojistik maliyetlerin düşürülmesi
2) Saemaul Undong (Yeni Toplum Hareketi)
► 1972 „de başladı (kişi başına GSMH: 318 ABD$)
► Hedefler: modern, rahat ve müreffeh bir kırsal toplumun
oluşturulması
► Stratejiler
- Üretim altyapısına yatırım (tarım makineleri, arazi, vs.)
- Tarım, balıkçılık ve fabrika gelirlerinin arttırılması
- Yaşam ortamlarının (yol, konut, su, vs.) iyileştirilmesi
- Eğitim ve öğretim yoluyla insan davranışlarında reform
► Devletin öncülüğünde ve gönüllü katılım
22
2. İkinci CNTP (1982-1991)
 Başlıca Stratejiler
► 1982‟de kişi başına GSMH: 1.824 $
Büyüme etkilerinin ülke geneline
yayılması
1. Seul‟deki aşırı yoğunlaşmanın
bastırılması
Metropol Bölgesi (Başkent Bölgesi)
2. Ülkede birden fazla büyüme
kutbunun geliştirilmesi
- Metropol bölgelerinin, büyümenin
lokomotifleri olarak geliştirilmesi
3. Bölgesel kalkınmada çevresel
hususların dikkate alınması
23
2. İkinci CNTP (1982-1991)
< 1980‟lerdeki Büyük Projeler >
1) Başkent bölgesinde aşırı yoğunlaşmanın
azaltılması için özel politikaların uygulanması
- Başkent bölgesindeki nüfus ve sanayi yoğunlaşmasının azaltılması amacıyla
Başkent Bölgesi Yeniden Düzenleme Planlama Kanunu (1982) uygulanmıştır.
- Birinci Başkent Bölgesi Yeniden Düzenleme
Planı (1982-1996) uygulanmıştır
2) 7x9 ulusal ana karayolu planı
- Artan ulaştırma talebine cevap vermek ve
dengeli kalkınmayı sağlamak amacıyla 7 adet
güney-kuzey ve 9 adet doğu-batı ekspres
karayolu
24
3. Üçüncü CNTP (1992-1999)
 Başlıca Stratejiler
► 1992 yılında kişi başına GSMH : 7.007 $
Çok merkezli ulusal bölge yapısının
oluşturulması
1.
Yerel ulusal kalkınma üzerinde
odaklanma
– batı kıyı sanayi bölgelerinin ve yerel
şehirlerin geliştirilmesi
2. Kapsamlı bir ulaştırma ağının
geliştirilmesi (7x9 ana karayolu ağı)
3. Güney-Kuzey ticaretinin arttırılması ve
birleşik Kore için hazırlanılması
25
3. Üçüncü CNTP (1992-1999)
< 1990‟lardaki Büyük Projeler >
Seul Metropol Bölgesinde yeni şehir geliştirme
- Seul metropol bölgesindeki konut eksikliğini gidermek için, 2 milyon konutluk
projeler gerçekleştirilmiştir (1989-1993)
< Seul Metropol Bölgesinde 5 Yeni Şehir >
Seoul
<Ilsan Yeni Şehri>
<Bundang Yeni
Şehri >
<Jungdong Yeni Şehri >
<Pyungchon Yeni Şehri >
<Sanbon Yeni Şehri >
26
4. Dördüncü CNTP (2000-2020)
 Başlıca Stratejiler
► 2000 yılında kişi başına GSMH : 10.841 $
Dengeli bölgesel kalkınma ve
açık ve entegre ulusal bölge
1. “Stratejik geçit” işlevi görecek π şekilli bölgesel
eksen inşa edilmesi
2. Bölgesel rekabet gücünün arttırılması
- endüstriyel öbekler, bölgesel yenilikçilik
sistemi (RIS)
3. Yüksek hızlı ulaştırma ağının inşa edilmesi
4. Güney ve Kuzey Kore arasında işbirliği için
bölgesel esasların oluşturulması
27
4. Dördüncü CNTP (2000-2020)
< 2000‟lerdeki Büyük Projeler >
1) Çok Fonksiyonlu bir İdari Şehrin
geliştirilmesi
- 9 bakanlık (15 bakanlık arasından), 2 büyük
kamu kurumu, 2 idare
- 2012-2014 arasında taşınma;
2030‟da tamamlanma
- Planned Population: 500 thousand
Seoul
Admin.City
2) Kamu kurumlarının taşınması ve 10
yeni şehrin kurulması
-32.000 çalışanı olan 157 kamu kurumunun
başkent dışındaki bölgelere taşınması
- Her bir yeni şehirde kamu kurumlarının,
işletmelerin ve üniversitelerin birbirine bağlandığı
öbeklerin oluşturulması
İdari Şehir
Yeni şehir (10)
28
5. Revize Edilen Dördüncü CNTP (2011-2020)
 Başlıca Stratejiler
► 2010 yılında kişi başına
GSMH: 20.759 $
Rusya
Kuzey Amerika
Avrupa
Çin (Pekin)
Küresel-Yeşil Ulusal Bölge
1. Entegre Bölge
rekabet gücüne sahip
Kuzey-Güney Sınır Kuşağı
Gangwon
2. Sürdürülebilir Bölge
ekoloji dostu kalkınma
3. Cazip Bölge
yüksek yaşam kalitesi
Sarı Deniz
Başkent
Batı Kıyısı Chungchung
Sanayi Kuşağı
Honam
4. Açık Bölge
küresel pazara açık
Daekyung
Doğu Denizi
Doğu Kıyısı
Enerji-Turizm
Kuşağı
Dongnam
Güney Kıyısı
Güneş Kuşağı
Jeju
Asya
Çin (Şanghay)
Japonya (Tokyo)
K. Amerika
29
5. Revize Edilen Dördüncü CNTP (2011-2020)
< 2008~‟deki Önemli Politikalar >
Küresel rekabet gücü için „mega
Ekonomik bölgelerin‟ oluşturulması
7(5+2) Mega Bölge
Başkent Bölgesi
- İdari sınırların kısıtlarının aşılması
- Bölgeler arası işbirliği ve
ortak kalkınma
Gangwon Bölgesi
Chungchung Bölgesi
7 metropol bölgesinin ve 9 eyaletin
7 mega ekonomik bölge olarak yeniden
gruplandırılması
Dongnam Bölgesi
Honam Bölgesi
Sanayi
Eyalet
Daekyung Bölgesi
İnsan
Kaynakları
Metropol
şehir
Altyapı
Jeju Bölgesi
Kaynak: Cumhurbaşkanlığı Bölgesel Kalkınma Komitesi
30
Ⅴ
Bölgesel Kalkınma ile
ilgili Politika Hususları
1. Bölgesel Kalkınma Politikası Paradigması
< Bölgesel Kalkınma Politikasının Paradigma değişimi >
1960‟lar1970‟ler
1980‟ler1990‟lar
Büyüme kutuplarının geliştirilmesi ve
sanayileşme
Başkent bölgesinde aşırı
yoğunlaşmanın kontrol altına alınması
ve eyalet bölgelerinin oluşturulması
2000‟ler
Dengeli ulusal kalkınma ve kamu
kurumlarının merkezden
uzaklaştırılması
2010‟lar
Bölgesel rekabet gücü ve yeşil
bölgesel kalkınma
32
2. Büyüme Kutupları Stratejileri ve Dengesiz
Bölgesel Kalkınma
 Büyüme kutbu stratejisi ulusal bölgesel kalkınmaya katkıda bulunmuştur
 Yayılma etkisi yerine çevre bölgelerden çekirdek bölgeye doğru geri dönüş
etkileri görülmüştür
Çevre
Çekirdek
Başkent bölgesinde mekansal yoğunlaşma
Çevre
Başkent Bölgesi
Yüzölçümü
Nüfus
İmalat istihdamı
Banka kredileri
Ar-Ge Kuruluşları
Kamu kurumları
En büyük 100 şirket
33
3. Yüksek Hızlı Ulaştırma Sistemi ve Bölge
Yeniden Yapılandırma
 Yüksek hızlı tren bölgeler arasındaki ekonomik mesafeyi azaltmıştır ve
bölgesel kalkınma düzenlerini ve bölgesel yapıları etkilemiştir
 Bölgesel kalkınmanın yanal etkileri tartışılıyor
Seul‟den Busan‟a seyahat süresi
-2010 yılı: 2 saat (300km/h)
- 2020 yılı : 1 saat 40 dak. (430km/h)
Seoul
Busan
34
4. Nicel esaslı Bölgesel kalkınmadan nitel esaslı
bölgesel kalkınmaya geçiş
 Sanayileşme ile birlikte, Kore‟de kentsel nüfus ülke nüfusunun
yüzde 90‟ına ulaştı
 İnsanların gelirleri artmaya devam ederken, altyapının ve kamu
hizmetlerinin kalitesi daha fazla önem kazanmaktadır
<Erken Kentleşme Aşaması >
Nicel esaslı
Kentsel Tesislerin
Arzı
- kentsel hizmet ihtiyaçlarının
karşılanması (örneğin; 2
milyon konut projesi, 1988)
- Ulaşım tesisleri
- Su ve kanalizasyon
hizmetleri
<Olgunlaşmış Kentleşme Aşaması >
Nitel esaslı
Kentsel
Büyüme
- İnsan sermayesi
- Yaşam kalitesi, yaratıcı şehirler
- Bilgi Teknolojilerine dayalı kamu
hizmetleri
- U-şehir, Akıllı Şehir
35
5. İşbirliğine Dayalı Bölgesel Kalkınma
 Her bir bölgenin idari sınırlarının aşılabilmesi için, bölgeler arasında etkili
işbirliği sistemleri gerekli
 Metropol şehirlerin ve çevreleyen alanların, uygun yönetişim sistemine
sahip “şehir bölgesi” olması gerekir
<Bireysel şehir>
<Şehirler sistemi>
36
6. Sosyoekonomik Koşullardaki Değişiklikler ve
Bölgesel Kalkınma
 Kore‟de şu anda nüfus azalması yaşanmıyor ve toplum hızla yaşlanıyor
 Kompakt ve sürdürülebilir kalkınma daha önemli hale geliyor
- yeni şehir geliştirme → kentsel yenileme
 Çakışan ve çok fazla bölgesel kalkınma planlarının ve projelerinin
koordine ve entegre edilmesi
< Kore Nüfus Tahminleri >
2018 (49,3 milyon)
(million)
Toplam Nüfus
50
Height in 2016 (36.2milion)
40
Ekonomik olarak
aktif nüfus
30
20
10
0
65 yaş üstü nüfus
‟70
‟80
‟90
‟00
* Kaynak: Kore Ulusal İstatistik Kurumu
‟10
‟20
‟30
‟40
‟50
37
7. Bölgesel Kalkınmada Yeşil Büyüme
 İklim değişikliği ve sera gazlarının azaltılması küresel ve ulusal
gündem maddeleri haline geldi
 Yeşil büyüme şehirlerin ve bölgelerin sürdürülebilir büyümesini ve
rekabet gücünü daha da arttırabilir
- „Düşük Karbonlu Yeşil Büyüme için Kentsel Planlama Kılavuzu‟ oluşturulmuştur (2010)
Ekonomik ve
Bölgesel
Kalkınma
Yeşil
Büyüme
Çevre
Yeni industry
Büyüme as a new
Yaşam Kalitesinin ve
Uluslararası Topluma
• Green
• Reduce environmental
Pollution
Lokomotifleri
Çevrenin İyileştirilmesi
Katkı
growth engine
through carbon abatement
• R&D in Green Technology • Improve the quality of life
• Green New Deal projects • Revolutionary green life style
Düşük Karbonlu Yeşil Büyüme
38
7. Bölgesel Kalkınmada Yeşil Büyüme
► Yeşil büyüme yoluyla, Kore gelecekteki büyüme döngüsü için
farklı bir kalkınma yolu umut etmektedir.
GSMH (ABD$)
Endüstriyel
Büyüme
Bilgiye Dayalı
Büyüme
Yeşil
Büyüme
Yeşil Büyüme için Ulusal Strateji
ve 5 Yıllık Uygulama Planı
Yeşil Büyüme çağında
Kore‟nin geleceği?
Birinci Kore İklim
Değişikliği Planı (1999)
Asya Ekonomik Krizi
58 Yıllık Ekonomik
Kalkınma Planı
Ekonomik Kalkınma
Planlarının Sonu
39
çok teşekürler
고맙습니다
thank you very much