PDF ( 4 ) - DergiPark

Yeni Tp Dergisi 2011;28: 27-29
Orijinal makale
Polisitemili Hastalarda Farkl Cihazlarla Ölçülen
Kan Glikoz Düzeylerinin Serum Biyokimya Glikoz
Düzeyi ile Karşlaştrlmas
Ramazan ÖZDEMİR, Nurdan URAŞ, Ömer ERDEVE, Şerife Suna OĞUZ, Uğur DİLMEN
Zekai Tahir Burak Kadn Sağlğ Eğitim ve Araştrma Hastanesi, Neonatoloji Kliniği, ANKARA
ÖZET
Yenidoğan yoğun bakm ünitelerinde polisitemi önemli
bir hematolojik sorundur. Polisiteminin semptom ve
bulgular solunum sknts, takipne, hipoglisemi, letarji,
irritabilite, apne, nöbet, jitternas, zayf emme, beslenme
bozukluğu ve siyanozdur. Polisitemili infantlarn %1240’nda hipoglisemi görülür. Hipogliseminin saptanmasnda kolay ve hzl bir ölçüm metodu olan glikostikler
yaygn olarak kullanlmaktadr. Bu çalşmann amac,
polisitemisi olup hipoglisemi dşnda semptomlar
olmayan hastalarda, standart glikostik ve düzeltilmiş
glikostik kullanarak parsiyel ksmi kan değişimi kararnn
uygunluğunu araştrmaktr. Bu amaçla santral venöz
hematokriti %65-70 arasnda olan ve hipoglisemi dşnda
semptomu olmayan 21 polisitemik ve 21 kontrol
yenidoğan çalşmaya alnd. Tüm hastalarn eş zamanl
venöz hematokrit, serum glikoz, standart glikostik ve
düzeltilmiş glikostik ile kan glikoz ölçümü yapld.
Düzeltilmiş glikostik ile ölçülen ortalama glikoz değeri
her iki grupta da serum ortalama glikoz değerinden
yüksek bulundu (p=0,01). Standart glikostik ile ölçülen
ortalama glikoz polisitemi grubunda serum ortalama
glikozuna göre anlaml derecede düşükken (p=0,01),
kontrol grubunda fark bulunmad.
Sonuç olarak glikostik ile yaplan ölçümler pratik olmasna karşn polisitemik hastalarda hipoglisemi tansnn
mutlaka biyokimyasal yöntemle doğrulanmasndan sonra
parsiyel ksmi kan değişimi kararnn verilmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hematokrit, hipoglisemi, polisitemi
ABSTRACT
Comparision of blood glucose level measured by
different devices with serum glucose level in
polycythemic patient
Neonatal polycythemia is an important hematologic
problem in neonatal intensive care unit. Symptoms and
signs of polycythemia include respiratory distress,
tachypnea, hypoglycemia, lethargy, irritability, apnea,
seizures, jitteriness, weak sucking reflex, poor feeding
and cyanosis. Hypoglycemia occurs in 12% to 40% of
polycythemic infants. Glucosticks as an easy and quick
method of detecting hypoglycemia, are commonly used
in clinical practice. The aim of this study was to evaluate
the usefullness of glucose measurement using standard
and calibrated glucosticks in hypoglycemic polycythemia
patients, who are otherwise asymptomatic, when making
a decision for partial exchange transfusion. Twenty-one
hypoglycemic neonates with a central venous hematocrit
of 65-70% and 21 healthy controls were included in this
study. For all patients, a blood sample was obtained
from which venous hematocrit and serum glucose levels
were measured. Blood glucose measurements were
made from the same sample using standard and
calibrated glucosticks.
The mean glucose level measured using calibrated
glucosticks was higher than serum glucose levels in both
groups (p=0.01). On the other hand, glucose levels
determined by standard glucosticks were significantly
lower than serum glucose levels measured in the
polycythemia group (p=0.01), while in the control group
the difference was insignificant.
Despite being very practical, glucostick measurements
are unreliable when evaluating hypoglycemia in
polycythemia patients, and a decision for partial exchange
transfusion should be made after hypogylecmia is
confirmed by serum glucose measurement
Key Words: Hematocrit, hypoglycemia, polycythemia
GİRİŞ
Eritrosit kütlesinin artarak venöz hematokritin
(Hct) %65 ve üzerinde olmas polisitemi olarak
tanmlanmaktadr. Polisiteminin görülme sklğ
yenidoğan bebeklerde %1-5 arasndadr1-4.
Yazşma adresi:
Dr. Ramazan ÖZDEMİR
Zekai Tahir Burak Kadn Sağlğ Eğitim ve Araştrma Hastanesi, Ankara
e-mail: [email protected]
Yaznn geldiği tarih
: 19.07.2010
Yayna kabul tarihi
: 21.09.2010
Özellikle 34. gestasyonel haftann altnda doğan
prematüre bebeklerde polisitemi oldukça nadir
görülmektedir1.
Yenidoğanlarda polisitemi, artmş intrauterin
eritropoez ya da fetal hipertransfüzyona bağl
olarak gelişmektedir. Term yenidoğanlarda göbek
kordonunun geç klampe edilmesi polisiteminin en
sk nedenidir.
Polisitemi olgularnn yarsndan çoğu asemptomatiktir5. Semptomatik hastalarda santral sinir
27
27
Yeni Tp Dergisi 2011;28: 27-29
R. Özdemir ve ark.
sistemi, kardiyopulmoner sistem, gastrointestinal
sistem, metabolik ve hematolojik sistem gibi birçok sistemi tutan bulgular görülebilmektedir1,6.
Polisteminin tedavisi semptomatik bebeklerde
venöz Hct>%65, asemptomatik bebeklerde ise
venöz Hct>%70 ise parsiyel ksmi kan değişimi
uygulamas şeklindedir1-5.
Hipoglisemi, polisitemik bebeklerde en sk
(%12-40) rastlanan semptomdur1,6.Hipogliseminin
saptanmasnda kolay ve hzl bir ölçüm metodu
olan glikostikler yaygn olarak kullanlmaktadr.
Kan glikozu hemotokrit artş ile ters orantl olarak
düştüğünden hematokritten en az etkilenen stiklerle ölçüm yaplmas önerilmektedir7,8.
Çalşmamzda, polisitemisi olup hipoglisemi
dşnda semptomlar olmayan hastalarda, standart
glikostik ve düzeltilmiş glikostik kullanarak parsiyel ksmi kan değişimi kararnn uygunluğunu
araştrdk.
MATERYAL VE METOT
Doğum haftas 35 ve üzerinde olan, polistemi
riski taşyan (gestasyonel haftasna göre doğum
kilosunun düşük veya iri olmas, maternal hipertansiyon, postmatürite, çoğul gebelik) bebeklerin
santral venöz hematokrit düzeyi ölçüldü. Santral
venöz hematokriti %65-70 arasndaki semptomatik hastalar çalşmaya alnd. Polistemi semptomlar olarak hipoglisemi, takipne (>60/dk), taşikardi
(>160/dk), beslenme bozukluğu, siyanoz, bilinç
değişikliği kaydedildi. Polistemili ve serum glikoz
düzeyleri 50 mg/dl’nin altnda olan hastalar acil
hipoglisemi tedavisi uygulandktan sonra yoğun
bakm ünitesine yatrld. Maternal diyabet, beslenme bozukluğu, sepsis, dehidratasyon, kromozom
bozukluklar, major konjenital anomalisi olan ve
hemotokriti %70 ve üstünde olan asemptomatik
bebekler çalşmadan çkarld. Parsiyel kan değişimi
yaplmadan önce çalşmaya alnan hastalardan eş
zamanl venöz hematokrit, serum glikozu, standart glikostik (Precision PCx, Abbott, Kanada) ve
düzeltilmiş glikostik (StatStrip, Nova, U.S.A) ile
kan glikoz ölçümü yapld. Ayn gestasyon haftas
ve doğum ağrlğnda olan, indirekt hiperbilirübinemi, yenidoğann geçici takipnesi nedeniyle yoğun bakma yatan bebekler de kontrol grubu
olarak seçildi. Hipoglisemi/hiperglisemi riski taşyan
diyabetik anne bebekleri, gestasyonel haftasna
göre doğum kilosu düşük veya iri olan yenidoğanlar, sepsis, hipotermi, perinatal asfiksi, metabolik hastalk şüphesinin olduğu ve annesi veya
kendisi glukoz metabolizmasn değiştirecek ilaç
kullanan bebekler çalşmaya alnmad. Çalşmaya
alnan tüm hastalarn demografik özellikleri kaydedildi.
Çalşmamzda glikoz oksidaz enzimatik metot
refarans metot olarak alnd (Bu metotta glikoz ve
oksijen, glikoz oksidaz varlğnda glikuronik asit ve
hidrojen peroksite dönüştürülür). Oksijen veya
hidrojen peroksit konsantrasyonu elektrotlarla
takip edilerek enzimin aktivitesi ölçülür veya birinci
reaksiyon ikinci bir enzime bağlanarak renkli
bileşiklerin oluşmas sağlanr ve bu şekilde glikoz
miktar tayin edilir9. Standart glikostik olarak
glikoz dehidrogenaz ampermetrik metot ile ölçüm
yapan Precision PCx (Abbott) ve düzeltilmiş
glikostik olarak da modifiye glikoz oksidaz tabanl
ampermetrik metot ile ölçüm yaparak hematokrite
göre düzeltme yapan StatStrip (Nova) kullanld.
İstatistiksel yöntem:
Hastalarn verileri SPSS 15 istatistik program
ile analiz edildi. İki grubun demografik özellikleri
ve glikoz değerlerinin karşlaştrlmas için independent-samples T Test, ayn gruptaki hastalarn
glikoz değerlerini karşlaştrmak için pairedsamples T Test kullanld. P<0,05 anlaml kabul
edildi.
BULGULAR
Çalşmaya 21 polisitemi ve 21 kontrol olmak
üzere toplam 42 hasta alnd. Her iki grup arasnda
gestasyon haftas, doğum kilosu, doğum şekli, cinsiyet açsndan istatistiksel olarak anlaml fark yoktu
(Tablo 1). Polistemi ve kontrol grubunun farkl
metodlarla ölçülen glikoz değerleri Tablo 2’de
sunulmuştur.
Tablo 1. Polistemi ve kontrol grubunun demografik özelikleri
Cinsiyet (Kz/Erkek)
Ortalama doğum kilosu (gr) (ort±SD)
Ortalama doğum haftas (hafta) (ort±SD)
Doğum şekli (Normal/Sezaryen)
Polisitemi grubu (n=21)
11/10
2838,1±717
37,5±1,6
11/10
Kontrol grubu (n=21)
11/10
3076,8±455
38±1,3
10/11
P
1
0,2
0,3
0,7
Tablo 2. Polistemi ve kontrol grubunun kan glikoz değerleri (ort±SD; mg/dl)
Biyokimya glikoz
Düzeltilmiş glikoz
Standart glikoz
Polisitemi grubu (n=21)
70,1± 5,2
84± 4,3
51,4± 2,4
Kontrol grubu (n=21)
70,3± 4,6
85,1± 4,7
70,7± 3,5
* Biyokimya glikoz
28
28
** Düzeltilmiş glikoz
*** Standart glikoz
P
1*-2**: 0,01
1-3***: 0,01
1-2: 0,01
1-3: 0,84
Yeni Tp Dergisi
2011;28:ve27-29
R. Özdemir
ark.
Polisitemi grubunun düzeltilmiş glikostik ile
ölçülen ortalama glikoz değeri, serum glikoz değerine göre daha yüksek (84±4,3 mg/dl, 70,1±5,2,
mg/dl, p=0,01), standart glikostik ile ölçülen
ortalama glikoz değeri ise serum glikoz değerine
göre anlaml derecede düşük bulundu (84±4,3
mg/dL, 51,4±2,4 mg/dL, p=0,01).
Kontrol grubunda ise standart glikostik ile
ölçülen glikoz ile serum glikoz değerleri arasnda
anlaml fark yoktu. Kontrol grubunun düzeltilmiş
glikostik ile ölçülen ortalama glikoz değeri, serum
glikoz değerinden anlaml derecede yüksekti
(85,1±4,7; 70,3±4,6, p=0,01).
Polisitemi ile kontrol grubunun serum ve düzeltilmiş ortalama glikoz değerleri arasnda istatistiksel
olarak fark yoktu ancak standart glikostik ortalama
glikoz değerleri polisitemik hastalarda anlaml derecede düşük bulundu (51,4±2,4; 70,7±3,5, p=0,01).
TARTIŞMA
Yenidoğan bebeklerde eritrosit kütlesindeki
artş ifade eden polisitemi, birçok sistemi etkileyen
önemli bir sorundur. Polisitemideki klinik sorunlarn
nedeni hiperviskozitedir. Yenidoğan döneminde
hiperviskositeye yol açan en önemli faktör hematokrittir5. Polisitemisi olan yenidoğanlarda en sk
karşlaşlan sorun hipoglisemidir. Glikoz yenidoğann ana enerji kaynağdr. Yenidoğan beyni hemen hemen glikoza bağmldr. Bu sebeple polisitemi tans alan her bebeğin kan glikoz düzeyine
baklmaldr10. Rosenkrantz ve ark. çalşmalarnda
polisitemi ile birlikte serebral kan akmnn, arteriyel glikoz konsantrasyonunun ve serebral glikoz
almnn azaldğn göstermişlerdir11,12.
Polisitemi tedavisinde hipovolemi oluşturmadan
hematokriti düşürmek için izovolumetrik parsiyel
kan değişimi önerilmektedir. Parsiyel kan değişimi
uygulama karar, ölçülen venöz hematokrit değerinde bebeğin semptomatik olup olmamasna göre
değişmektedir. Polisiteminin semptomlar, bilinç
değişikliği, kusma, siyanoz, taşikardi, solunum sknts, beslenme güçlüğü, nekrotizan enterokolit,
oligüri, akut böbrek yetmezliği, renal ven trombozu,
hipoglisemi, hipokalsemi, hiperbilirubinemi ve
trombositopenidir. Hipoglisemi, polisitemik bebeklerde en sk (%12-40) rastlanan semptomdur1,6. Bu
sebeple kan glikozunun doğru ölçülmesi, invaziv
bir girişim olan parsiyel kan değişim kararnn
doğru verilmesini sağlayacaktr. Günümüzdeki pek
çok merkezin yaklaşm, semptomatik bebeklerde
venöz Hct>%65, asemptomatik bebeklerde ise venöz
Hct>%70 ise parsiyel kan değişiminin uygulanmas yönündedir1-5.
Bu çalşmada venöz Hct’si 65-70 arasnda ve
hipoglisemisi olan hastalarda parsiyel kan değişimi
uygulama kararnda kolay ve hzl bir ölçüm
metodu olan glikometre cihazlarnn hipoglisemiyi
tespit etmedeki rolü karşlaştrld. Polisitemi ve
kontrol grubundaki hastalarn iki farkl glikostikle
ölçülen kan glikoz değerleri biyokimyada ölçülen
kan glikoz değeri ile karşlaştrld. Her iki grupta
düzeltilmiş (StatStrip) kan glikozu, serum glikozuna göre anlaml derecede yüksek iken, standart
glikostik ile ölçülen glikoz, polisitemi grubunda
anlaml derecede düşük bulundu.
Holtzinger ve Karon farkl glikostiklerle yaptklar karşlaştrmal çalşmalarnda kan glikozunun
hemotokrit artş ile ters orantl olarak düştüğünü
ancak düzeltilmiş glikoz stiklerinin hematokritten
en az etkilendiği göstermişlerdir7,8. Bizim çalşmamzda ise her iki grupta, düzeltilmiş glikoz stiğinin
serum glikozuna göre anlaml olarak yüksek
ölçtüğü bulunmuştur.
Sonuç olarak, glikostik ile yaplan ölçümler
pratik olmasna karşn polisitemik hastalarda hipoglisemi tansnn mutlaka biyokimyasal yöntemle
doğrulanmasnn uygun olduğunu vurgulamak
istedik.
REFERANSLAR
1. Pappas
A,
Delaney-Black
V.
Differential
diagnosis
and
management of polycythemia. Pediatr Clin N Am 2004;51: 1063– 86.
2. Sarkar S, Rosenkrantz TS. Neonatal polycythemia and hyperviscosity. Seminars in Fetal & Neonatal Medicine 2008;13: 248-55.
3. Çetin H. Yenidoğan bebeklerde önemli bir hematolojik sorun:
Polisitemi. SDÜ Tp Fak Derg 2006;13: 36-42.
4. Arslanoğlu S. Yenidoğan döneminde polisitemi/hiperviskozite
sendromu: Yaklaşm ve tedavide yenilikler. T Klin J Pediatr 2001;10: 49-58.
5. Peevy KJ. Polycythemia and hyperviscosity. In: Gomella TL,
Cunningham MD, Eyal FG, Zenk KE eds. Neonatology. Appleton Lange:
Stamford 1999; 322-5.
6. Gordon EA. Polycythemia and Hyperviscosity of the Newborn. J
Perinat Neonat Nurs 2003;17: 209–19.
7. Holtzinger C, Szelag E, DuBois JA, Shirey TL, Presti S. Evaluation
of a New POCT Bedside Glucose Meter and Strip With Hematocrit and
Interference Corrections. Point of Care 2008;7: 1-6.
8. Karon B, Griesmann L, Scott R, Bryant SC, Dubois JA, Shirey TL, et
al. Evaluation of the Impact of Hematocrit and Other Interference on the
Accuracy of hospital-Based Glucose Meters. Diabetes Technology &
Therapeutcs 2008;10: 111-20.
9. Altnşk M. Karbonhidrat Metabolizmas Bozukluklarna Biyokimyasal Yaklaşm. ADÜ Tp Fakültesi Dergisi 2010;11: 51-9.
10. Werner EJ. Neonatal polycythemia and hyperviscosity. Clin
Perinatol 1995;22: 693-710.
11. Rosenkrantz TS, Philipps AF, Skrzypczak Ps, Raye JR. Cerebral
metabolism in the newborn lamb with polycythemia. Pediatr Res 1988;23:
329-33.
12. Rosenkrantz TS, Philipps AF, Knox I, Zalneraitis EL, Porte PJ,
Skrzypczak PE, et al. Regulation of cerebral glucose metabolism in normal
and polycythemic newborn lambs. J Cereb Blood Flow Metab 1992;12: 85665.
29
29