Slayt 1 - Gensed

Türkiye Elektrik Dağıtım
Anonim Şirketi
(TEDAŞ)
www.tedas.gov.tr
Elektrik Piyasasında
Lisansız Elektrik
Üretimine İlişkin
Yönetmelik ve Tebliği
Değerlendirme
Toplantısı
Bilal Şimşek
Elektrik Mühendisi
16 Aralık 2011
EİE Konferans Salonu - Ankara
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
1
Sunum İçeriği
1) Dağıtım Şirketleri ve Özelleştirmede Son
Durum
2) Dağıtık Üretim Santralleri
3) Lisanssız Elektrik Üretimi
4) Sonuçlar
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
2
13
Kırklareli
Ġstanbul
Avrupa Y. Ġstanbul
Anadolu Y.
Bartın
Sinop
Dağıtım14 Şirketleri
Tekirdağ
17
Kastamonu
Edirne
Yalova
15
Sakarya
12
EskiĢehir
Balıkesir
21
Trabzon
Ordu
Giresun
Tokat
Ankara
Ġzmir
6
Yozgat
Tunceli
5
Kayseri
NevĢehir
Malatya
18
Ağrı
Erzincan
Sivas
KırĢehir
Konya
Iğdır
3
Kırıkkale
Afyon
Kars
Erzurum
Bayburt
Manisa
UĢak
4
GümüĢhane
Çorum
9
MuĢ
Bingöl
Elazığ
Bitlis
Aksaray
Muğla
Denizli
Isparta
19
Niğde
8
20
7
Burdur
Siirt
Batman
1
Antalya
Osmaniye
Karaman
Hakkari
Adıyaman
Adana
10
Van
2
Diyarbakır
K.MaraĢ
Aydın
Ardahan
Rize
Amasya
Çankırı
16
Kütahya
11
Bolu
Bilecik
Bursa
Samsun
Karabük
Düzce
Kocaeli
Çanakkale
Artvin
Zonguldak
.
Gaziantep
ġırnak
Mardin
ġanlıurfa
Kilis
Mersin
Hatay
1. Dicle E. Dağıtım A.Ş. / Dicle Elec. Distr. Co. (Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Batman, Şırnak)
12. Uludağ Elektrik Dağıtım A.Ş. / Uludağ Electricity Distribution Co. (Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Yalova)
2. Vangölü Elektrik Dağıtım A.Ş. / Vangölü Electricity Distribution Co. (Bitlis, Hakkari, Muş, Van)
13. Trakya Elektrik Dağıtım A.Ş. / Trakya Electricity Distribution Co. (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ)
3. Aras E. Dağıtım A.Ş. / Aras E. Distr. Co. (Ağrı, Erzincan, Erzurum, Kars, Bayburt, Ardahan, Iğdır)
14. İstanbul Anad.Y. E.Dağ. A.Ş. / İstanbul Anatolian Side E.D.Co. (İstanbul ili Anad.Yakası / İstanbul Anatolian Side)
4. Çoruh Elektrik Dağıtım A.Ş. / Çoruh E. Distribution Co. (Artvin, Giresun, Gümüşhane, Rize, Trabzon)
15. Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş. / Sakarya Electricity Distribution Co. (Bolu, Kocaeli, Sakarya, Düzce)
5. Fırat Elektrik Dağıtım A.Ş. / Fırat Electricity Distribution Co. (Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli)
16. Osmangazi Elektrik Dağıtım A.Ş. / Osmangazi E. Distr. Co. (Afyonkarahisar, Bilecik, Eskişehir, Kütahya, Uşak)
6. Çamlıbel Elektrik Dağıtım A.Ş. / Çamlıbel Electricity Distribution Co. (Sivas, Tokat, Yozgat)
17. Boğaziçi Elektrik Dağ. A.Ş. / Boğaziçi Elec. Distribution Co. (İstanbul ili Avrupa Yakası / İstanbul European Side)
7. Toroslar E. Dağıtım A.Ş. / Toroslar E. Distr. Co. (Adana, Gaziantep, Hatay, Mersin, Kilis, Osmaniye)
18. Kayseri ve Civarı Elektrik T.A.Ş. / Kayseri and Its Vicinity Electricity Turkish Inc. Co. (Kayseri)
8. Meram E. Dağıtım A.Ş. / Meram E. Distr. Co. (Kırşehir, Konya, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Karaman)
19. Aydem Elektrik Dağıtım A.Ş. / Aydem Electricity Distribution Co. (Aydın, Denizli, Muğla)
9. Başkent E.D.A.Ş. / Başkent E.D.Co. (Ankara,Çankırı,Kastamonu,Zonguldak,Kırıkkale,Bartın,Karabük)
20. Akedaş Elektrik Dağıtım A.Ş. / Akedaş Electricity Distribution Co. (Adıyaman, Kahramanmaraş)
10. Akdeniz Elektrik Dağıtım A.Ş. / Akdeniz Electricity Distribution Co. (Antalya, Burdur, Isparta)
21. Yeşilırmak Elektrik Dağıtım A.Ş. / Yeşilırmak Electricity Distribution Co. (Amasya, Çorum, Ordu, Samsun, Sinop)
11. Gediz Elektrik Dağıtım A.Ş. / Gediz Electricity Distribution Co. (İzmir, Manisa)
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
3
Özelleştirilen Şirketler
Özel sektöre
devredilmiş bölgeler
Trakya
Boğaziçi
Ayedaş
Yeşilırmak
Sakarya
Sakarya
Uludağ
Çoruh
Aras1
Başkent
Çamlıbel
Osmangazi
Gediz
Van Gölü
Fırat
Kcetaş
Meram
Menderes2
Göksu3
Akdeniz
Dicle
Toroslar
Onay/devir süreci devam
etmekte olan bölgeler
1 Aras’ın devri ile ilgili yürütmeyi durdurma kararı vardır. Nihai karar beklenmektedir
2 Özelleştirme portföyünden çıkarılan Aydın,Denizli,Muğla dağıtım bölgesinin AYDEM A.Ş.’ye devri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
tarafından yapılmıştır.
3 Göksu EDAŞ 2009 yılında özelleştirme portföyünden çıkarılmıştır.Bu bölgenin devir süreci, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
tarafından yürütülmüştür.
4 Gediz EDAŞ ihalesi yeniden yapılacak.
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
KAYNAK: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB)
4
Dünyada Rüzgar Enerjisi
KAYNAK: REN21 : Renewables 2011
GLOBAL STATUS REPORT
5
Dünyada Güneş Enerjisi
KAYNAK: REN21 : Renewables 2011
GLOBAL STATUS REPORT
6
Güneş Enerjisinin Ülkelere Göre Dağılımı
KAYNAK: REN21 : Renewables 2011
GLOBAL STATUS REPORT
7
Lisans Çeşitleri
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
Üretim lisansı,
Otoprodüktör lisansı,
Otoprodüktör grubu lisansı,
İletim lisansı,
Dağıtım lisansı,
Toptan satış lisansı,
Perakende satış lisansı.
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
8
Yeni Düzenleme
Elektrik Piyasasında
Lisanssız Elektrik Üretimi
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
9
Süreç
Tarih
Temmuz 2008
Eylül 2008
5784 sayılı Kanunda yapılan değişiklik
EPDK tarafından yayınlanan ilk yönetmelik taslağı
23 Ocak 2009
EPDK tarafından Yönetmelik 2.kez revize edildi
13 Temmuz 2009
EPDK tarafından Yönetmelik 3.kez revize edildi
3 Aralık 2010
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin ilk hali yayınlandı.
(Resmi Gazete)
29 Aralık 2010
6094 -Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin
Kanun’un bazı maddeleri Yönetmeliğinin yeniden düzenlenmesini gerektirdi. (HES-İl Özel
İdareleri, Gerçek ve Tüzel kişilere ödeme konusu gibi)
21 Temmuz 2011
24 Kasım 2011
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
EPDK tarafından hazırlanan ve revize edilen Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine
İlişkin Yönetmelik tekrar yayınlandı. (Resmi Gazete)
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair
Tebliğ Taslağı (Tebliğ Taslağı) ve Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin
Yönetmelik (Yönetmelik Taslağı) yayınlandı ve görüşler alındı.
10
Lisanssız Elektrik Üretimi (Mevzuat)
4628
5627
Elektrik Piyasası
Kanunu
Enerji Verimliliği
Kanunu
5346
Yenilenebilir Enerji
Kaynaklarının Elektrik
Enerjisi Üretimi Amaçlı
Kullanımına İlişkin Kanun
(Teşvik)
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına
Dair Tebliğ
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
11
Genel Esaslar 1
1)
Üretim tesisi kurabilmek için tüketim tesisi sahibi olması gerekiyor.
2)
Yalnızca dağıtım sistemine ve aynı dağıtım bölgesi içinde olması gerekiyor (üretim
ve tüketim tesisi aynı veya ayrı yerde olabilir ancak aynı dağıtım bölgesi içinde
olmalıdır).
3)
25/10/2008 tarihli “Enerji Kaynaklarının ve Enerji Kullanımında Verimliliğin
Artırılmasına Dair Yönetmelik” Madde 29 ile verimlilik oranı %80 olarak
belirlenmiştir.
4)
Her bir tüketim noktası için bir mikrokojenerayon (<50 kW) veya toplam 500 kW’ı
aşmamak üzere YEK tesisi kurabilir.
5)
Rüzgar ve Güneş santralleri için TEİAŞ’ın her bir transformatör merkezine
yönlendirilen toplam güç miktarı 2 MW’a ulaşıncaya kadar dağıtım şirketince ilgili
esas ve usullere göre bağlantı kapasitesi tahsisi yapılabilir.
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
12
Genel Esaslar 2
6)
AG seviyesinden bağlantılarda mevcut dağıtım trafosunun %30’u kadar
bağlantıya izin verilmiştir.
7) Dağıtım şirketine yapılan başvurular aylık olarak biriktirilmesi ve takip eden
ay içinde toplu olarak değerlendirilmesi öngörülmüştür.
8) Yapılacak toplu değerlendirmede sırası ile dikkate alınacak öncelikler;
a) Yenilenebilirler,
b) Üretim-tüketim tesisi aynı yerde olan projeler,
c) Daha önce tesis kurmamış/kurması uygun bulunmamış kişiler,
d) Başvuru sırası,
e) Son bir yıl içindeki tüketim miktarının diğer başvurulardan yüksek
olması,
9) Bağlanabilir kapasitenin tahsisinde kısıt getirilmiştir.
10) Satış izni olmayan tesislerin sisteme enerji kaçırmayacak şekilde
tasarlanması gerekiyor.
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
13
Elektrik Ağacımız
154 kV
154 kV Enerji İletim Hattı
Santral
Yükseltici Güç
Transformatörü
154.34.5 kV
İndirici Güç
Transformatörü
34,5 kV
Bara
34,5/0,4
kV
34,5 kV Dağıtım /Hatları
Yeraltı kabloları
0,4 kV
Bara
Ev
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
14
Bağlantı Noktası Türleri
380 kV
154 kV
(34,5-15,8-10,5-6,3 kV)
5
4
3
3
0,4 kV
Müşteriler
Büyük Santraller
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
1
2
Dağıtık Üretim
Santrali (DÜS)
Sisteme Bağlantı Noktaları:
1- AG’den bağlantı (Lisanssız
Üretim)
2-Gerilim düşümü ve güç kaybı
hesaplarına göre hattın
kapasitesine bağlı olarak OG
dağıtım şebekesine gömülü olarak
bağlanan santraller,
3- Genelde kurulu gücü 10 MW ile
50 MW arasında olan üretim
tesisleri, müstakil hat ve fiderle
TM’lere direk bağlı santraller,
4- Rüzgar çiftliği, güneş tarlaları gibi
büyük ölçekli santrallerin 154 /OG
TM üzerinden iletime bağlı
santraller)
5- Kurulu gücü 50 MW’nın üzerinde
olan üretim tesisleri, 154 kV gerilim
seviyesinden direk olarak bağlanır.
15
Başvuru Adımları
Başvuru Yapılması
Tesisin Yapımı
Değerlendirme
Kabul İşlemleri ve
Onay
Projelerin Hazırlanması ve
Onaylanması
İşletme
Anlaşmaların İmzalanması
Faturalama ve Ödeme
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
16
OG Bağlantı Tahsisleri
TEİAŞ Görüşü Alınacak!
154 kV
31,5 kV
F6
F3
F2
F4
F5
F7
0,4 kV
31,5 kV
3/0 AWG
=
~
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
477 MCM
Rüzgar & Güneş > 2MW
L1=12 km
F1
Yeni Dağıtım
Merkezi
L2=2 km
17
OG’den Bağlantı Esasları
154 kV
TR
50 MVA
3x3/0
AWG
34,5 kV
3x3/0
AWG
11,3 km
Mevcut DM
veya KÖK
GES
500 kW
=
~
630
kVA
TEİAŞ
OTOP
FİDERİ
34,5 kV
0,4 kV
TEDAŞ
OTOP
FİDER
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
18
Mevcut Tesisinde Üretici Olmak
OTOPRODÜKTÖR
Lisanslı Müşteri
154 kV E.İ.H
Müşteri DM
G
154/34,5 kV
TR-A
50 MVA
… .kV/34,5 kV
154/34,5 kV
TR-B
50 MVA
ö
34,5/0,4 kV
1600 KVA
Fabrika
Bara-A
34,5 kV
Bara-B
AG Pano
DM
34,5 kV 477 MCM - 7,8 km
DN : 34
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
34,5 kV 477 MCM – 12,6 km
19
Teknik Değerlendirme
Genel olarak üretim santralının dağıtım sistemine bağlantısında;
1)
Mevcut dağıtım hattının gerilim düşümü ve güç kaybı yönünden teknik
olarak uygun olması,
2)
E.P. Şebeke Yönetmeliğinin 5. maddesinde yer alan 50 MW kısıtının
aşılmaması,
3)
Sistem kısa devre arıza akım limiti olan 16 kA’in aşılmaması (TEİAŞ
tarafından hesaplanmakta),
4)
Rüzgar santralleri için; bağlanacak toplam RES kapasitesinin, bağlantı
noktasının minimum kısa devre gücünün en çok yüzde beşi (%5)’i kadar
olması ve bu gücü aşmaması,
şartlarının sağlanması halinde uygun bağlantı görüşü verilmektedir.
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
20
AG’den Bağlantı Kapasitesi
Trafo Gücü S (kVA)
Bağlanabilir
Toplam
Kapasite
Pt (kW)
t.g. < 100
100 ≤ t.g. ≤ 1000
t.g. >1000
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Bir kişiye bir
yıl içerisinde
tahsis
edilebilecek
kapasite (kW)
7,5
Trafo Gücü
(S) x 0,3
t.g. x 0,1
100 kW
21
Güç Kalitesi
Harmonikler
Toplam Talep Bozulması < %5
Fliker Şiddeti (YG):
Pst ≤ 1.0 Plt ≤ 0.8
Fliker Şiddeti (AG):
Pst ≤ 1.0 Plt ≤ 0.65
Gerilim Dalgalanmaları (YG-AG):
Devreye Girerken/Çıkarken: %3,3
Enjekte Edilen Doğru Akım < %0,5
Kısa Devre Gücü Artışı
 Tasarım
 Kurulum
 İşletme
Aktif Güç Kontrolü
Reaktif Güç Kontrolü
Topraklama
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
22
Sayaç ve Ölçme Sistemi
Alçak Gerilim Dağıtım Şebekesi
Alçak Gerilim Dağıtım Şebekesi
* Ayırma Düzeni için açıklama:
A
Bağlantı Hattı
Dağıtım şirketi tarafından dağıtım şirketi
personelinin ihtiyaç duyduğu anda
kolayca ulaşabileceği, dağıtım şirketince
bağlantı
noktasında
kilitlenebilir,
kontaklarının pozisyonu gözle görülebilir
(üretim tesisinin dağıtım sisteminden
ayrıldığının
görülebildiği),
ayırma
düzeni.
Ayırma
düzeni*
Bu ayırma düzeni kullanıcının ihtiyacına
ve isteğine bağlı olarak gösterilen
noktalardan sadece birine tesis
edilmelidir.
Faturalamaya
esas çift yönlü
sayaç
A
* Ayırma Düzeni için açıklama:
Yapı Bağlantı Hattı
Dağıtım şirketi tarafından dağıtım şirketi
personelinin ihtiyaç duyduğu anda
kolayca ulaşabileceği, dağıtım şirketince
bağlantı
noktasında
kilitlenebilir,
kontaklarının pozisyonu gözle görülebilir
(üretim tesisinin dağıtım sisteminden
ayrıldığının
görülebildiği),
ayırma
düzeni.
Yapı Bağlantı
Kutusu
Bu ayırma düzeni kullanıcının ihtiyacına
ve isteğine bağlı olarak gösterilen
noktalardan sadece birine tesis
edilmelidir.
Ayırma
düzeni*
Faturalamaya
esas çift yönlü
sayaç
(1 nolu Sayaç)
kWh
~400/230 V
kWh
~400/230 V
Koruma ve kontrol sisteminin (KKS)
fonksiyonları:
Koruma ve kontrol sisteminin (KKS)
fonksiyonları:
Aşırı Gerilim Koruma
Ayırma
düzeni*
B
Düşük Gerilim Koruma
Aşırı Frekans Koruma
kWh
Düşük Frekans Koruma
Tek yönlü
Sayaç
(2 nolu
Sayaç)
Kısa devre koruma
˜
B
Generatör (veya Evirici)
A: Bağlantı ve ölçme sistemi
B: Üretim tesisi
Not 1: Yapılan gruplandırma, yerleşimi göstermek için düşünülmemiştir. Sadece ana kısımları belirtmektedir.
Not 2: Ölçme sistemleri mühürlenebilir ve erişilebilir özellikte olmalıdır.
Not 3: Bu şemada özellikle, ölçme sisteminin yapısı ve ölçüm noktalarının gösterimi amaçlandığından, diğer amaçlar ve
kurallar kapsamında bulunması gerekli bütün teçhizat gösterilmemiştir.
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ROCOF (df/dt) (ANSI 81R)**
** Generatör, adalanma durumunda
çalışmaya elverişli teknik özellikte ise
ilave olarak bu koruma rölelerinden en
az biri kullanılmalıdır.
Not: Eğer gerilim ve frekans kontrollü ve
şebeke empedans ölçümlü otomatik
ayrılma ile koruma düzeneği de varsa
yeterli olabilir.
Düşük Frekans Koruma
Vektör Kayması**
~400/230 V
ROCOF (df/dt) (ANSI 81R)**
G
Aşırı Frekans Koruma
Aşırı yük koruma
Vektör Kayması**
~
Düşük Gerilim Koruma
Kısa devre koruma
Aşırı yük koruma
KKS
Aşırı Gerilim Koruma
KKS
Tüketim tesisi yükleri
C
G
˜
˜
Generatör (veya Evirici)
** Generatör, adalanma durumunda
çalışmaya elverişli teknik özellikte ise
ilave olarak bu koruma rölelerinden en
az biri kullanılmalıdır.
Not: Eğer gerilim ve frekans kontrollü ve
şebeke empedans ölçümlü otomatik
ayrılma ile koruma düzeneği de varsa
yeterli olabilir.
A: Bağlantı ve ölçme sistemi
B: Üretim tesisi
C: Tüketim Tesisi
Not 1: Yapılan gruplandırma, yerleşimi göstermek için düşünülmemiştir. Sadece ana kısımları belirtmektedir.
Not 2: Ölçme sistemleri mühürlenebilir ve erişilebilir özellikte olmalıdır.
Not 3: Bu şemada özellikle, ölçme sisteminin yapısı ve ölçüm noktalarının gösterimi amaçlandığından, diğer amaçlar ve
kurallar kapsamında bulunması gerekli bütün teçhizat gösterilmemiştir.
23
Sayaç ve Fiyatlandırma
1)
2)
3)
4)
5)
6)
Tüketim tesisi ile aynı yerde olan üretim tesisleri için çift yönlü ölçüm
yapabilen sayaçlar takılması gerekiyor.
Tüketim tesisi ile farklı yerde olan üretim tesisleri için de tüketim
noktalarındaki sayaçlarda bir değişiklik yapılmayacak, üretim noktasında
uzaktan okuma özelliği olan sayaç takılacak.
“Net ölçüm” yapılacak ve her fatura dönemi sonunda ilgili kişinin net üretici
ise belirlenen fiyattan ödeme yapılacak, net tüketici ise tarife üzerinden
tüketim bedeli ödeyecek.
Tüketim tesisi ile aynı yerde üretim tesislerine sahip gerçek veya tüzel
kişilere net üretici ise sisteme verdiği enerji miktarı, net tüketici ise
sistemden çektiği enerji miktarı üzerinden sistem kullanım bedeli
ödeyecek.
Farklı ise, hem çektikleri hem de verdikleri enerji miktarı için sistem
kullanım bedeli ödeyecek.
YEK’ler için 5346 sayılı kanun çerçevesinde belirlenen fiyat esas alınacak.
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
24
Güç Akışı
TEİAŞ 380 kV
veya 154 kV
Şebeke
PV (Üretim)
1 MW
TEİAŞ TM
154/31,5 KV
25+25 MVA
P
3/0AWG (Pigeon)
Kojenerasyon
RES (Üretim) 3,3 MW
3 MW
Yük
4,54 MW
Dezavantajlar
Avantajlar

Dağıtım ve iletim kayıplarını azaltırlar,


Genelde yenilenebilir kaynaklara dayalı, sera
gazı emisyonu yaratmamaları ve çevre ile
uyumlu olmaları,
Kısa devre gücünün artması ve çift yönlü yük
akışı için koruma ve işletme sorunları,

Güç kalitesi parametrelerini etkilemesi,

Enerji üretimi, meteorolojik ve
koşullara bağlıdır,

Bağlı bulunduğu güç trafoları arasında yük
aktarılması yapılamamakta.


İnşaat sürelerinin kısa oluşu ve kolay
geliştirilmeleri,
İşletme bakım giderlerinin düşük olması.
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
mevsimsel
25
Mikro Şebeke ve Dağıtık Üretim Kavramı
Üretim Birimleri = Mikro kaynaklar
(<100 kW)
•PV modülleri,
•Küçük rüzgar santralleri
•Yakıt pilleri (hücreleri)
•Mikro türbinler
Enerji Depolama (güç profili)
•Bataryalar
•Süper kondansatörler
•Volanlar
Yükler
•Elektronik yükler
•Tak çalıştır elektrikli/hibrit arabalar
•Ana şebeke
Güç Elektroniği arayüzleri
•DC-DC dönüştürücüler
•İnverterler (eviriciler)
•Doğrultucular
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Mikro Şebeke:
Mikro şebekeler bağımsız olarak kontrol edilen
(küçük), dağıtık üretimle birlikte güç sağlayan elektrik
şebekeleridir (dağıtık üretim).
26
Akıllı Şebekeden Beklentiler
 Kendi kendini onaran
şebeke
Esneklik
 Artan tüketici katılımı
Güvenilirlik
Karlılık
Erişilebilirlik
 Yüksek arz kalitesi
 Her türlü üretim ve
depolama ünitesinin sisteme
bağlanabilmesi
 Pazar gelişimi
 Varlıkların optimizasyonu
 Statik şebeke
altyapılarından - esnek
şebeke altyapılarına
 Dinamik, yaşayan altyapılar,
proaktif şebeke yönetimi
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
27
Bugün ve Gelecekteki Şebeke Yapısı
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
28
Mevcut Akıllı Şebeke Uygulamaları
Arz Güvenirliği
 Enerji Yönetim Sistemi / Dağıtım
Yönetim Sistemi
Talep Yönetimi
 Gelişmiş Sayaç Altyapısı
 Hizmet sağlayıcı: doğru ve hızlı faturalandırma
 Trafo Merkezi Otomasyonu
 Müşteri: fatura izleme, tarife denetimi
 Dağıtım Fideri Otomasyonu
 Arıza yeri algılama, çağrı yönetimi
 Gerilim regülasyonu
 Uzaktan ev denetimi
 Reaktif güç kompanzasyonu
 Akıllı beyaz eşya, yük denetimi
Varlık Yönetimi
 Gelişmiş ülkelerde primer teçhizatın
ortalama yaşı = 35 – 40
 Artan talep ve rekabet
 Coğrafi Bilgi Sistemi (GIS)
 Trafo izleme (gaz, sıcaklık, nem)
 Kesici izleme (kısa devre akımı,
mekanik)
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
29
Teşvik Fiyatları (5346 Sayılı YEK Kanunu)
Cetvel-1
(Dolar
sent/kWh)
Cetvel-2 katkı (Yurt
İçinde Gerçekleşen
İmalata göre
alınabilecek en
yüksek değer) (Dolar
sent/kWh)
Toplam En
Yüksek Değer
(Dolar
sent/kWh)
Hidroelektrik
7,3
2,3
9,6
Rüzgar
7,3
3,7
11
Fotovoltaik Güneş
13,3
6,7
20
Yoğunlaştırılmış Güneş
13,3
9,2
22,5
Biyokütle
13,3
5,6
18,9
Jeotermal Enerjisi
10,5
2,7
13,2
Tesis Tipi
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
30
Teşvik Fiyatları Uygulaması
 18/5/2005 tarihinden 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girmiş veya girecek YEK
Destekleme Mekanizmasına tabi üretim lisansı sahipleri için, bu Kanuna ekli I sayılı Cetvelde
yer alan fiyatlar, on yıl süre ile uygulanır.
 Ancak, arz güvenliği başta olmak üzere diğer gelişmeler doğrultusunda 31/12/2015 tarihinden
sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için bu Kanuna göre uygulanacak
miktar, fiyat ve süreler ile kaynaklar Cetveldeki fiyatları geçmemek üzere, Bakanlar Kurulu
tarafından belirlenir.
 Lisans sahibi tüzel kişilerin bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı ve
31/12/2015 tarihinden önce işletmeye giren üretim tesislerinde kullanılan mekanik ve/veya
elektro-mekanik aksamın yurt içinde imal edilmiş olması halinde; bu tesislerde üretilerek iletim
veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi için, I sayılı Cetvelde belirtilen fiyatlara, üretim
tesisinin işletmeye giriş tarihinden itibaren beş yıl süreyle; bu Kanuna ekli II sayılı Cetvelde
belirtilen fiyatlar ilave edilir.
 II sayılı Cetvelde yer alan yurt içinde imalatın kapsamının tanımı, standartları, sertifikasyonu
ve denetimi ile ilgili usul ve esaslar, Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
 31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için yerli katkı
ilavesine ilişkin usul ve esaslar, Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından
belirlenerek ilan edilir.
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
31
Teşvik Fiyatları Uygulaması (Lisanssız)
 Muafiyetli üretim kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten
gerçek ve tüzel kişiler; ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisini dağıtım
sistemine vermeleri halinde, I sayılı Cetveldeki fiyatlardan on yıl süre ile faydalanabilir.
 Bu kapsamda dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisinin perakende satış lisansını haiz
ilgili dağıtım şirketi tarafından satın alınması zorunludur.
 İlgili şirketlerin bu kapsamda satın aldıkları elektrik enerjisi, söz konusu dağıtım
şirketlerince YEK Destekleme Mekanizması kapsamında üretilmiş ve sisteme verilmiş
kabul edilir. YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tabi olmak
isteyenler YEK Belgesi almak ve 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorundadır.
 31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için yerli
katkı ilavesine ilişkin usul ve esaslar, Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından
belirlenerek ilan edilir.
 YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olanlar,uygulamaya dâhil oldukları yıl içerisinde
uygulamanın dışına çıkamaz.
 EPDK tarafından lisans başvuruları değerlendirilirken bağlantı görüşünün oluşturulması
aşamasında, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim
tesislerine öncelik tanınır.
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
32
Sonuçlar
Şebeke
Açısından
• Güvenirlilik
• Esneklik
• Şebeke
modernizasyon fırsatı
• Üretimin tüketim
noktasına
yaklaştırılması
• İletim/dağıtım
kayıplarının azaltılması
• Güç kalitesinde
değişim
TEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Tüketici
Açısından
Çevre
Açısından
• Karlılık
• Verimlilik
• Elektrik ihtiyacının
lokal ve karlı bir
şekilde karşılanması
• Rekabet gücü
avantajı
• Tedarik sürekliliği
• Sürdürülebilir çevre
• Karbon
emisyonunun
azaltılması
Teknoloji
Açısından
•Tasarımı, kurulumu ve
çalışması çok kolaydır.
• Yerli üretimin
geliştirilmesine olanak
sağlayabilir.
33
www.tedas.gov.tr
Bilal ŞİMŞEK
Elektrik Müh.
TEDAŞ Genel Müdürlüğü
AR-GE Planlama ve Dış İlişkiler Daire Başkanlığı
Dağıtım Şebekeleri Planlama ve Güncelleştirme Müdürlüğü
Tel: 0 312 212 69 00 -2574
e-posta: [email protected]
34