Yeni Medya ve Enformasyona Özgürce Ulaşma

Yeni Medya ve Enformasyona Özgürce Ulaşma

Ocak - $ubat 2014 YJl 10 Say1 56 Fiyati 25 TL. ISSN 1300-417 4
56
bu say1da
yeni ti.irkiye
Ozel say1s1
devlet ve siyaset adamlan
CEMIL <;:i<;:EK I RECEP TAYYiP ERDOGAN I HA$iM
KIL!<;: I ALi BABACAN / BE$iR ATALAY I EMRULLAH i$LER I ALi ALKAN I AY$ENUR
iSLAM / MEVLOT <;:AVU$0GLU I FiKJU I$IK / FARUK <;:ELiK / iDJUS GULLO CE I AHMET
DAVUTOGLU I Ni HATZEYBEK<;:i I TANER YIIDIZ / AKiF <;:AGATAY KILI<;: IM. MEHDi
EK.ER I HAYATi YAZICI / EFKAN ALA I CEVDET YILMAZ I OMER <;:ELiK I MEHl\IBT
$iM$EK I NABiAVCI I iSMETYILMAZ I VEYSELEROGLU I MEHl\IBTMOEZZiNOGLU I
LOTFiELVAN /MUSTAFA DESTiCi /UMUTORAN / AHMETiYiMAYA/NACiBOSTANCI
I NECDET ONUVAR I EROL KAYA I ABDULKADiR AK.SU I RECEP AKDAG I M. VECDi
GONUL I OMERDiN<;:ER I FARUKBAL /OSMAN T. KORUTDRI<: I SALiM USLU /ALTAI'-.!
TAN I SiNAN OGAN / OZCAN YENi<;:Efil I MEHMET TEKELiOGLU / BOLENT
GEDiKLi I PELiN G. BAKIR I OLK.ER GUZEL I ALi $AHll / HALUK A. G0MD$ I EMiN
ONEN I SONERAKSOY I CEVDETERDOL I BiRGULA. GULER I NUMAN KURTULMU$
/ YASiN AKTAY I EDiBE SOZEN I AYKAN ERDEMiR, I I$IN <;:ELEBi I G. AZiM TUNA
bilim adamlan ALi BARDAKOGLU IM. SAiTYAZICIOGLU I NEVZATYAL<;:INTA$ I
AHMET RUMELi / BEKiR KARLIGA I NECMETTiN TOZLU I M. $0KR0 HANiOGLU /
NUR VERGiN / VEDAT BiLGiN I MUSTAFA ERDOGAN / FUAT KEYMAN I $ HALUK
AKA.LIN I DAVUT DURSUN I EROL GOKA / DOGU ERGiL / EMiN <;:ARIK<;:I / ERDAL
TURK.KAN / $ENOL DURGUN I AZiZ AKGOL I KA.MIL V NEJUMANOGLU I VEHBi
<;:ELiK I AYDIN KOK.SAL I S. SEYFi OGUN I MERVE KAVAK<;:I I OYA AKGONEN<;: I
BEJUL DEDEOGLU I M. LUTFULLAH KARA.MAN / MUSTAFA S. BiLGiN / MUSTAFA
TEMiZ I iRFAN ERDOGAN I AYTEKiN i$MAN I ZEKAi $EN I B. ATSIZ GOKDAG / M.
SEYFETTiN EROL /HAVVA <;:AHA/ A. VEFiKALP / RECEP BOZLAGAN /YUSUF BALCI /
T. UGURDAi / HAYRiYEATiK/ SAMi$ENER /ERCAN OZTEMEL/NURDOGANJUGEL
/ HALiL KIRBIYIK I NEVZAT OZKAN / ORHAN KAVUNCU / AYTEKiN YILMAZ I
$ENOL BA$T0RK I ALi OZCAN I VEYSEL BOZKURT I M. CUNEYT BiRKOK / AHMET
$AHiNKAYA / iNCi TARI I CEM S. SOT<;:O I MUHARREM ERDEM I ALi M. KIRIK I
BENGiSU YAYLA / ELNUR iSMAYILOV / ELNUR AGAYEV / ZAFER <;:ELiK
stratejik ara§!tlrma merkezleri, stk'lar SERDAR <;:AM / KEMAL YURTNA<;: /
SELiM <;:APAR I HASAN CELAL GUZEL I ATiLLA SANDIKLI I SOLEYMAN $ENSOY I
HATEM ETE / ERCAN <;:iT.LiOGLU /MUSTAFA KOCA I SiNAN OLGEN I HASAN OK.TAY
/ OZCAN PEHLivANOGLU /FEVZi DEMiR / KEMAL O<;:ONCO / YAL<;:IN SARIKAYA /
YA$AR KALA.FAT I JUFAT HiSARCIKLIOGLU / NUJU G0RG0R I AHMET GONDOGDU I
ERGDN ATALAY I isrvIAiL c. DiLBEROGLU I MAHMUT ARSLAN I ERSAN ERGOR
yazarlar
D. MEHMET DOGAN I ALEV ALATLI j KAZIM BERZEG I GOLAY GOKTDru<: '
/ $EREF OGUZ / MUSTAFA KARAALiOGLU / ABDOLKADiR SELVi /
ABDURRAHMAN DiLiPAK / A . KEMAL YAHYAOGLU / SADIK GULTEKiN
.Bu dergi Yeni Tiirhje Strat-e/ik Ara}'tlrma Merkezi t-ara/indan yaymlanmakt-ad11:
,1 1 t1.1mrm1~ ~m1 11111
*
"'~'I
1!·!~
:~!41
eg1([$e~i.t' ?.on
m .. DOaTAS1dn0.11.$1Cum
Eskzjehlr 2013 Turk Dunyasz Kultur Ba~kentl Ajansz'mn katkz!arzyla.
i~indekiler
Recep Tayyip Erdogan
Yeni Turkiye/ 9
Yeni Turkiye'nin ilke ve Hedefleri
Cemil <;iqek
Yeni Ttirkiye'nin Olu§umunda Baz1 ilke ve Hedefler/ 12
Emrullah 4ler Yeni Ttirkiye'nin in§as1 ve 'Duygu' Kavranu/ 27
Cevdet Yzlmaz Yeni Turkiye: Dogal Bir Stire~ mi, Ula§tlmaya <:;ah§tlan Bir Vizyon mu?/ 32
Nevzat YalqzntaI Yeni Turkiye'niri Hedefleri/ 41
Abdiilkadir Aksu Yeni Ttirkiye'nin Parametreleri Uzerine/ 46
Ali Sabin Yeni Turkiye/ 52
Mustafa Erdogan 'Yeni Turkiye' Vizyonu/ 58
Hasan Celal Giizel Yeni Turkiye: Bir Kiztl Elma Mefkuresi/ 66
Yeni Turkiye' de Demokrasi ve insan Haklan
Beiir Atalay Demokratikle§me Stire~leri ve Degi§en Devlet Anlayi§l/ 71
Umut Oran Umudun ve Ozgiirltigiin Ulkesi, Herkesin Turkiye'si/ 82
Altan Tan Yeni Turkiye Nastl Olmah?/ 85
M. $iikrii Hanioglu Ttirkiye'de Sivil Toplum-Siyaset ileti§imindeki Sorunlar: Bir <:;oziim
Yolu Olarak Muzakereci Demokrasi/ 87
Yasin Aktay Yeni Ttirkiye' de Demokrasinin Sosyolojik Dinamikleri/ 92
M. Ciineyt Birkok Ytiztincti Ytla Dogru 'Dogrudan Demokrasi' Temelleri: Ozgiirltik,
E§itlik ve Egitim/ 105
Giilay Goktiirk Benim Yeni Ttirkiye'm/ 110
Yeni Turkiye'de Hukuk, Adalet ve Yarg1
Haiim Kzlzq
Hukuk Devletinde Oyunu Kurallar(m)a Gore Oynamak: Hukuki Guvenlik
ilkesi/ 115
Ali Alkan Hukuk Devleti/ 122
Ahmet jyimaya Yeni Turkiye'de Hukuk, Adalet ve Yargi Uzerine ... /Roportaj/ 130
Faruk Bal 21. Yuzytl; Ttirk Yuzytli, MHP ve Milli Yargi Projesi/ 138
Yeni Turkiye' de Siyaset ve Yonetim
Efkan Ala Yeni Turkiye'de Demokrasi ve Burokrasi/ 156
Omer Dinqer Kamu Yonetiminde Zihniyet Meselesi: Yeni Bir Ttirkiye, Yeni Bir Zihniyetle
Kurulur/ 162
Mustafa Destici Turkiye'yi Dogru Okumak ve Degi§im Stireci: 'ideal Devlet'/ 177
Numan KurtulmuI Yeni Ttirkiye'de Siyaset ve Ekonomi/ 181
Necdet Uniivar Yeni Ttirkiye'de Se~men(ler)iAnlamak/ 190
Selim <;apar GelecekPerspektifinden Mi.ilki idare Sistemi/ 199
Aytekin Yzlmaz Yeni Turkiye'nin Hedefi Saghkh Toplum, Saghkh Siyaset Olmah/ 209
Cevdet Erda! Son On Ytlda Saghk ve Sosyal Politikalardaki Degi§ini ve Donli§lim/ 713
Salim Uslu Yeni Turkiye'nin in§asmda Sivil Toplum ve Sosyal Politikalar/721
Ergun Atalay Sosyal Hak ve Ozgi.irlukler Geli§meden Yeni Ti.irkiye Kurulamaz/ 724
Mahmut Arslan Yeni Turkiye' de <;ah§ma Hayatma Tu§kin Sorunlar ve <;ozum
Onerileri/ 727
AziZ Akgul-Bengisu Yayla
Yeni Turkiye'nin Yoksullugu Azaltma Stratejisi: Yoksullarm
Sahip Oldugu ve Sadece Yoksullara Mikrokredi Veren Damlabank ile Sosyal
i§letmecilik Uygulamasl/ 732
Havva <;aha 21. Yuzytl Turkiyesi'nde Kahc1 Bir Sorun Olarak Yoksulluk: Nedenleri ve
Onlemeye Yonelik Uygulanan Politikalar/ 741
Yeni Tiirkiye' de {_;evre, Sehircilik ve Ula§tirma
idris Gulluce Yeni Turkiye'de <;evre ve Sehircilik/ 750
Lutfi Elvan Turkiye'yi 2023 Hedeflerine Haz1rhyoruz/ 754
Ero! Kaya Yeni Turkiye'de <;evre Koruma ve Sehirler/ 760
Birgul Ayman Guler Bi.iyi.ik§ehircilik Donemi Bitmi§tir/ 77 4
. Ahmet Vefik Alp Sinidi Yeni Sehirler Lazlffi: 'Ekokentler ... '/ 778
Recep Bozlagan istanbul'un Ki.iresel Sehir Endekslerindeki Yeri/ 780
Yeni Tiirkiye' de Enerji, Su ve Orman
Taner Yzldzz Ti.irkiye'nin Enerji Stratejisi/ 787
Veysel Eroglu Su Kaynaklarmm idaresi ve Ormancilik Faaliyetlerinin 2023 Hedefleri/ 791 ·
Ahmet Rumeli Elektrik Enerjisi ve Turkiye/ 801
Yeni Tiirkiye' de Milli Savunma ve Savunma Sanayii
ismet Yzlmaz Milli Savunmam1z Milli Gucumuze Dayanacaktrr/ 811
M. Vecdi Gonul Turkiye'nin Gelecegine ili§kin Ongori.iler/ 814
Ersan Ergur Yeni Dunya Duzeninde Turk Savunma Sanayiinin Geli§imi ve RolU/ 820
Yeni Tiirkiye' de Bilim, Teknoloji, Bilgi ve Medya
Fzkri IIzk Ti.irkiye'nin Bilini ve Teknoloji Vizyonu/ 825
Aykan Erdemir-Muharrem Erdem internet'e Deli Gomlegi yahut Turkiye'nin Yoneti§ini
A<;1gl/ 833
Bili§ini Devriminde Turkiye: Ulkemizi Orta Gelir Tuzagmdan Kurtaracak
Kaldrra<;; Yazilim ve Uretini Endustriniizdir!/ 838
Yusuf Balcz Bilgi Toplumuna Ge<;i§ ve Turkiye'nin Yuksek Hizh Bilgi Otobanlan ile
Oriilmesi/ 855
Hayriye Atzk Bilgi Toplumu ve Ti.irkiye/ 860
Sami Sener Yeni Turkiye'de Bilginin Rolu ve Gelecegi/ 873
Ercan Oztemel Bilgi Yogun Ya§amm Sosyal Etkileri/ 882
Nurdogan Rigel ikinci El Ya§am: e-hayat/ 890
Aydin Koksal
·.'
Senol Ba,1tiirk-Veysel Bozkurt
Enformasyon Toplumu Kuramlan ve Turkiye'nin
Donii§iimi.i/ 894
Tiirkiye ve Diiny~ Genelindeki Uzaktan Egitim
Uygulamalannda Uydu Sistemlerinin Kullamrm/ 904
Turkan Ugur Dai-inci Tari Yeni Turkiye'de Halka Ac;ik Medya Sirketlerinde Kurumsal
Yonetim Uygulamalan/ 911
Cem S. Sutfii Yeni Medya ve Enformasyona Ozgiirce-Ula§ma Baglammda Gazetecinin
Bili§imciye Donii§iimi.i/ 924
Halil Kzrbzyzk Uzay Bilimlerinde Geli§meler/ 929
Sere/ Oguz Nicelikten Nitelige Yeni Turkiye/ 940
Ahmet Sahinkaya/Ali Murat Kmk
Yeni Turkiye'de Din, Dini Hayat, Ahlak ve Maneviyat
Ali Bardakoglu Modern Donemde Din ve Dindarlik/ 945
Mustafa Sait Yazzczoglu Din Anlayt§lffilZm Gelecegi Uzerine/ 956
Mustafa Temiz ~agi Nastl Atlayacagtz? Bilgi Toplumu Yeterli mi? insan ve
Sevgi Faktori.i/ 962
Necmettin Tozlu Dogru, Fitri Bir Egitim ve Dayandigi Usul: Sevgi/ 980
Bekir Karlzga Buyiik Oyun ya da Neo-Con ve Evangelik ittifaki/ 993
Abdurrahman Dilipak Yarmki Tiirkiye/ 1000
Abdiilkadir Selvi Yeni Turkiye'nin Manevi Temelleri Saglam Olmab/ 1005
Yeni Turkiye ve Turk Dunyas1
Bilgehan Atszz Gokdag 2023'e Dogru Tiirkiye-Tiirk Diinyas1Butiinle§mesi/1009
Gungor Azim Tuna Tiirkiye'de Bir ilk: Turk Diinyas1 Kultiir Ba§kentligi ve Eski§ehir/ 1035
Serdar <;am Yeni Turkiye'de TiKN 1038
Kemal Yurtnaf Turkiye'nin Orta Asya ve Balkanlar Politikas1; Soylemden Stratejik
Hedeflere/ 1041
Kamil Veli Nerimanoglu Tiirk Diinyaslilln Yanm ve Tiirkolojide Yeniden Yaptlanma/ 1044
Nevzat Ozkan Tiirk Dunyasmm Gelecegi Uzerine Dii§iinceler/ 1050
Kemal fkuncu Yeni Bin Ytlm E§iginde Milli Mefkfuenin imkan ve Kabiliyetlerine Ele§tirel
Bir Baki§/ 1056
Orhan Kavuncu Kiiresel Adaleti Tiirkler Gerc;ekle§tirdi, Turkler Gerc;ekle§tirecektir/ 1074
Genel Degerlendirme, Tarih, <;e§itlemeler
Saner Aksoy Turkiye, 'Yeni Turkiye' Olmab/ 1079
Edibe Sozen Yavuz Yeni Tiirkiye: Hayal mi, Gerc;ek mi?/ 1095
4zn <;elebi Yeni Turkiye Ne Demektir ve Nastl Ula§illr?/ 1097
Suleyman Sensoy Yeni Tiirkiye ve Onillnuzdeki 10 Ytl/ 1099
Fevzi Demir Gelecegin Yeni Turkiyesi ic;in Buyiik Dii§iinmek/ 1102
Kazzm Berzeg 'Eski S1mf' Despotizminden Demokratik 'Yeni Turkiye'ye/ 1115
Ahmet Kemal Yahyaoglu Yeni Tiirkiye ve Muasir Medeniyet/ 1136
Elnur Agayev 'Yeni Turkiye'nin Yeni Tiirkiye Modernle§me Projesi/ 1145
Ya,1ar Kala/at Uluslararas1 Tarihte Turkler ve Kiirtler Sempozyumu'nun
Dii§iindurdiikleri/ 1153
Yeni Tiirkiye
Ocak ~ubat 2014
Ytl 10 Sayi 56
Fiyat125 TL
2 Ayda Bir Yayunlarur
Yayzn Kurutu
Sacit Adah I Siikrii Haluk Akahn I Aziz Akglli I Alunet Turan Alkan I Zakir Av§at I
Vedat Bilgin I Emin (:ank<;1 I Kemal (:i<;ek I Senol Durgun I Guler Eren I
Burha~ Erdem I Hasan Tahsin :i:'endoglu I Bilgehan Ats1z..Gokdag I
Halil Inalcik I Kemal Karpat I Ilber Ortayh I Hayrettin Ok<;esiz I
Ergun Ozbudun I Umit Ozdag I Sarni Sel<;uk I
Miimtaz'er Tiirkone I Nur Vergin I
Nevzat Yal<;mta§
Damima Kurutu
Sakir Ak<;a/ Oya Akgonen<; I Kadir Murat Altmta§ I Aygiin Attar I
Ka21m Berzeg I Abdurrahman Dilipak I D. Mehmet Dogan I
Tahsin Erdin<; I Hiiseyin Ergiin I Metin Eri§ I Giilay Goktiirk I
Metin Hiilagii I Adnan Senel I Liitfi Sehsuvaroglu I
Orhan Tiirkoz
YT Yaymcilzk Egitim Ltd. Sti. Adina
Sahibi ve Genet Yayzn Yonetmenz'
Hasan Celal Giizel
Editor
Hasan Celal Giizel
Yazz jiterz' Mudurii
Murat Tazegiil
Dagztzm ve Abone Mudiirii
Ziilfikar Mert
Baskz
Semih Ofset (312) 3414075
Genet Dagztzm
Dogan Dag1tim-DPP AS.
Baszldzgz Tarz'h
Subat 2014
Yayzn Kodu
ISSN - 1300-4174
Yeni Tiirkiye Stratejik Ara§tirma Merkezi
Ho§dere Caddesi 179/6 06690 (:ankaya/Ankara
Tel: (312) 4414240-441 42 60 Faks: (312) 441 42 08
Web: www.yeniturkiye.com e-posta: [email protected]
Abone Sartlarz
Bireysel: Ytllik 150TL. Kurumsal: Ytllik 300TL.
IBAN: TR34 0006 2000 1810 0006 2946 98 - Garanti Bankasi (:ankaya Sb:
Yeni Tiirkiye hakemli bir dergidir. Dergimizde yaymlanan yaztlann biitiin sorumlulugu yazarlanna aittir.
Kaynak gosterilmeden ahnti yapil.amaz.
Yeni Medya ve
Enformasyona Ozgurce
Ula§ma Baglammda
Gazetecinin Bili§imciye
Donli§UffiU
Cem S. Siitcii1'
durumu Fox News Haber Ba§kan Yardimc1s1
Jay Wallace §byle a~iklamaktadir: "insanlarzn
haberz· tiiketme Iekzlleri degz~zyor. Dogrusal bir
Iekzlde haber zzlemzyorlar. Programdan programa atlzyorlar. Bi.iti.in gi.in oturup televizyon
seyretmiyorlar. Tum gi.in boyunca [sosyal
medyada] bailzklarzna bakzp geftzkleri haberlerin daha fazlasznz istzyorlar)) (Fox News, 2013).
Haber i.iretimi ve dagitrmmdaki bu
farkhla§ma, haber merkezlerinin haber alma
kaynak ve kanallanmn da farkhla§masma sebep olmaktadir. Bu da bi.iyi.ik ol~i.ide insanlann haber ti.iketim ah§kanliklarmm degi§mesinden kaynaklanmaktadir. Bu nedenle,
bloglar da gazeteler kadar takip edilir hale
gelmektedir. Twitter, geleneksel gazetelerin
ve gazetecilerin takip ettikleri ve i~inde bulunduklan bit haber mecras1 haline gelmi§tit.
2. Yeni Medya ve Bili§im Kavramlan
924
1. Giri§
Gi.ini.imi.izde geleneksel gazetecilik
kavrarrurun degi§mekte oldugu ile ilgili ~ok
~arp1c1 ornekler vardir. Yeni ileti§im teknolojilerinin medya sektori.inde yaygm kullarum
alam bulmas1 bu si.ireci lnzlandirmaktadir.
Fox News Televizyonunun yetkilileri, devrimsel nitelikte bit degi§im olarak gordi.ikleri, 2013 yih itibariyle haber merkezini masa
buyi.ikli.igi.indeki ekranlar ile donatihp gazetecilerin haber yapmak i~in bu cihazlardaki
yazihmlan kullanmaya ba§lamasim saglaffil§tir. <;ok bi.iyi.ik miktarda teknolojik yatltltn
yaptlmasmm gerek~esi olar~k "biz degi§tik
~i.inki.i siz .(izleyiciler) degi§tiniz" diye a~ikla­
myor (Fox News, 2013) .
Dikkat edilirse, olay sadece ~ah§ma
masalanm at1p yerine masa boyutunda devasa ekranlar koymakla simrh degildit. Haber
yaprm si.ireci de degi§iklige ugramaktadir.
Diger bit deyi§le "anlayi§ degi§mektedir". Bu
Lev Manovich, 2001 tarihli "Yeni Medyanm Dili" (The Language of New Media)
isirnli kitabmda yeni medyayi tammlarken
tarihsel si.ire~te iki devrimsel etkiye dikkat
~ekmektedir. Bunlardan ilki, on dordi.incii
yi.izyilda matbaanm icadi ve ikincisi de on
dokuzuncu yi.izyilda fotografm icadidir. Bu
iki olayin modern toplumlarm ve kulti.irlerin
geli§mesinde devrimsel bit etkiye sebep oldugundan bahsederek, §imdi de yeni medya
devrimi olarak tarif ettigi ki.ilti.iri.in i.iretim,
dagitrm ve ileti§iminin bilgisayar ile aractlanffil§ bit bi~ime doni.i§ti.igi.ini.i ifade etmektedir
(Manovich, 2001: 19).
Burada vurgulamaffilz gereken onemli
bit nokta, Manovich'in devrim olarak bahsettigi ti~ tarihsel geli§menin de dogrudan gazetecilik ile ilgili geli§meler oldugudur. Her bir
devrim gazeteciligi bitaz daha bili§ime yakla§tltffil§tlt. Bu konuyu daha iyi anlatabilmek
i~in bili§im kavramim da tanirnlamakta fayck
vardir:
(*) Pro/ Dr., Marmara Universitesi iletifim Faktlltesi Gazetecilik Bolu..i
Bilif!m Anabiltm Dalt Ogretim Uyesi.
"Bzlzjim, verinin belli amaflar tfin toplanmasznz, zjlenmesznz; z!etz/mesznz; yayznlanmasznz, saklanmasznt, veriyi bilgi
haline getiren iilevleri ve bunlarz yerine
getirecek yontem, aygzt ve sistemleri ve
bu sistemlerin toplum ve birey iizerindeki etkilerini inceleyen bir bilim dalzdzr. Bilzjimci ise, bilz~im iiriinlerinin ve
sistemlerinin geliitirilmesi ve iiretilmesi
ve bunlarzn verimli ve etkin bir Iekilde
toplum ve birey hayatzna uygulanabilmesi z°fin faltian beyin (bilgi) giiciidiir"
(Sutcu, 2004: 320-321).
Burada, tekrar Manovich'in yapt1g1
yeni medya tarumlamasma geri donuldugiinde, bir medyanm yeni medya olabilmesi
i<;in ta§lffiaSl gereken ozellikleri §U §ekilde
srralanabilir: Dijital temsil, Modulerlik, Otomasyon, Degi§kenlik, Donii§tlirwebilirlik.
Nicholas Gane ve David Beer ise yeni medya
kavramlanru §U ba§hklar altmda toplamaktadirlar (Gane ve Beer, 2008: 15-120): Ag,
Enformasyon, Arayliz, Ar§iv, Etkile§im, Simulasyon.
Yeni medya ile ilgili bu kavram ve tarumlamalar, bili§im biliminin kapsammda ele
almarak incelenmektedir. Dogal olarak ileti§imin diger alanlarmda da uygulama alaru
bulabilmektedir. Ornegin, Dijital PR, internet Reklamcillg1, IP Tv, 3D Sinema, internet
Gazeteciligi bu uygulama alanlan arasmda
saytlabilir. Kitle ileti§im arac;lanndan farkli
dijital bir teknoloji ile olu§turulan bu medya
teknolojilerinin giinlimuze ozgli oldugunu
vurgulamak amac1yla "yeni" olarak tarumlanmas1 (Torenli, 2005: 87) ise smrrh bir baki§
a<;1s1ru yans1tmaktadrr.
Joiio Carlos Correia, "Politics, technology and the media: the originality of Walter
Benjamin" adh c;ah§masmda, 1926 ile 1931
ytllan arasmda Bejamin'in c;e§itli konularda yazdig1 yaztlann arasmda, ozellikle "The
Work of Art in the Age of Mechanical Repoduction" adh c;ah§masmda, radyo baglammda yeni medyarun politik ve kwtfuel etkileri oldugundan bahsettigini belirtmektedir
(Correia, 2010: 2). Yeni medya tarumlamas1nm bundan yakla§ik yliz ytl kadar once unh.i
dli§linfu Benjamin tarafmdan o zamanm yeni
medyas1 radyo ic;in de kullarulmas1, yeni kavrammm ashnda kronolojik anlamda kullantlmadigmr gostermektedir.
<::Unku teknolojileri kronolojik olarak
eski ve yeni diye ayn§trrmak, o teknolojilerin
ozunun anla§tlmasma engel olmaktadrr. Ornegin, telgraf da doneminde zamaru kisaltan
ve mekaru yakinla§trran bir yeni ileti§im arac1
olarak goruluyordu. Murty'nin aktardigma
gbre, JD Dent'in 1795'te yazd1gi Londra' da
Theatre Royal' de sahnelenen "The Telegraph,
or, a N ew "Wczy of Knowing Things: A Comic
Piece" (Telgraf ya da Bir Seyleri Bilmenin
Yeni Yalu: Bir Komedi Eseri) adh oyununda,
Sir Peter Curious'un, evinden uzakta iken
kendisini aldatt1gmdan §iiphelendigi kans1
hakkinda telgraf aracillgryla bilgi aldigmdan
bahsediliyordu (Murty, 2012: 1060). Telgraf,
donemin en hizh ileti§im arac1 olan trenin saatte ortalama 35 kilometrelik hizmm kat be
kat iizerinde bir hizla haberlerin yaytlmasma
olanak veriyordu. Fakat tipki §imdi internet
aglannm dunyanm her tarafim henuz tam
olarak sarmamas1 gibi telgraf hatlan da dunya
iizerinde yeterince yaygm degildi. Telgraf,.gUni.imuzde tamamen yok olmamakla birlikte
kullanlffil c;ok azalmi§ durumdadir. Doni.i§i.im
gec;irip SMS mesaj1 ve Twitter mesaj1 halini
almi§trr.
Benzer bir durum, sabit telefon-cep
telefonu analojisinde de soz konusudur. Guni.imuzde cep telefonu, sabit telefondan tamamen farkli teknolojilere sahiptir. N eredeyse tek ortak yam isirnlerinde gec;en telefon
kelimesidir. Telgraf-internet agr analojisi orneginde oldugu gibi ge<;rni§te yeni medya olarak tarumlanabilecek pek c;ok ileti§im kanah
ve teknolojisi glini.imuzde doni.i§mli§ olarak
varhgm1 si.irdurmektedir. Bu insanm en buyi.ik yeteneklerinden biri olan degi§ime adapte olmanm bir geregidir de aym zamanda.
Dolayis1yla, yeni kavramrm kronolojik
anlamiyla degerlendirmek yerine, doni.i§limi.i
925
simgeledigini gormek yeni medyarun anla§tlmasllli da kolayla§hracakrrr. Donti§fun de her
<;agda var olacaktrr.
3. Geleneksel Gazeteciligin
Donu§umu
926
Gtintimtiz internet teknolojilerinin etkile§im saglama, baglant1 kurma ve yurtta§lan harekete ge<;irme ozellikleri oldugu fakat
bunlann medya kurulu§lan tarafmdan etkin
kullantlmadigi hep soylenegelmi§tir (Schultz,
1999: 4). Tolga ~evikel, Tfukiye'de internet kullarumma ge<;i§inin ulkenin ekonomik
ve siyasal donti§timleri yarunda medyada da
onemli donti§timlerin ya§andigi, geleneksel
medya sahipligi yap1smm degi§ime ugradigi bir doneme rastladigim vurgulamaktadrr.
Ona gore, geldigimiz noktada internet gazeteciliginde iki gruba ayrtlabilecek bir olu§um
soz konusudur: Geleneksel medya kurulu§larmm internet siteleri ve yalmzca internet ortammda faaliyet gosteren haber siteleri (~e­
vikel, 2004: 1065).
Herkesin kabul ettigi gibi gazeteciligin
en temel prensibi, toplumu tarafsiz bir bi<;imde ger<;ekler hakkmda bilgilendirmektir. Gazeteciligin en temel sorunlanndan biri ise haber kaynagma ula§mak olagelmi§tir. Pek <;ok
durumda da haber kaynagindan alman enformasyonun dogru olup olmadigirun teyidi hem
gli<; hem de zaman ahc1 bir i§lem olmaktadrr.
Geleneksel gazeteciligin donti§funtinde bili§irnin etkisini daha iyi a<;iklayabilmek
i<;in yukandaki paragrafta soylenenlerin ileti§lln ve bili§im kavramlanyla irdelenmesinde
fayda vardir. Bili§imde Veri kavraffilllin ka:r§Wgt Ger<;ek'tir. Bili§im a<;1smdan, bir olay
ger<;ekle§tiginde onunla ilgili veri de ortaya
<;ikrni§ olur. ileti§im prensiplerine gore her
verinin bir kaynagi (vericisi) olur. Ahc1slllin
o veriden haberdar olabilmesi i<;in bir kanal
araclligiyla kendisine iletilmesi gerekir. Bu
noktada unutulmamas1 gereken §ey, verinin
mutlaka §U ti<; ozelligi ta§rrnas1 gerekliligidir:
dogruluk, tamhk ve zamarundahk. Buraya
kadar olan sfue<:; gazetecilik a<:;1smdan §oyle
tanrrnlanabilir: Olay ger<;ekle§tigi zaman gazeteci olay yerine gider ve olayla ilgili dogru
verileri tam ve zamarunda toplar. Bunun da
otesinde, okuyuculanrun/izleyicilerinin anlayabilecegi §ekilde i§ler (haberi yazar). Daha
sonra kanal (gazete!IV) araclligi ile ahctlara
iletilmesini, yaymlanmasllli, saklanmasllli
saglar. Bunu, medya sektoru dedigimiz yaptlar i<;inde haberin fuetimi, baslffil, dagttlffil
yoluyla ger<;ekle§tirir. Ahc1sma ula§an enformasyonun (haber), ahcida harekete ge<;irdigi ba§ka dti§linceler de olabilir. Bili§im a<;lsmdan bunun anlaffil, ahcmm yeni edindigi
enformasyonu daha onceden edindigi enformasyonlarla ili§kilendirip bir karara varmas1,
diger bir deyi§le, bilgiyi ortaya <;ikarmas1dir.
i§te, bu sfue<; baglammda gazetecinin
gorev ve sorumlulugu olan haberi bulmak
ve yukanda bahsedilen ti<; ozelligi de barmdrracak §ekilde ahc1sma ula§trrmak eylemleri
dizisi, aslmda bir bili§imcinin veriden enformasyona, sonra da bilgiye ula§mak i<:;in takip
ettigi adimlarm izlerine basmak anlaffilna gelmektedir.
O zetle, gazetecilik alarunda yeni medya teknolojilerine dayanan bili§im yakla§llllirun kullantlmas1 ilk olarak, goreceli de olsa
haber kaynagina ula§rrnda kolayhk getirmektedir. ikinci olarak, veri-enformasyon-bilgi
aki§l surecinde, yine goreceli de olsa hiz ve
yaygmhk kazantlmasllli, haberin daha <:;abuk
bir bi<;imde geni§ bir okuyucu/izleyici kitlesine ula§tmlabilmesini saglayabilmektedir.
U<:;tincu olarak ise, haberin iki a§amah aki§rnda saytlan smrrh olan e§ik bek<:;ileri ve kanaar
onderlerinin <:;ok daha fazla olabilmesini saglamaktadir.
Bu li<;tincu durumu §U §ekilde a<:;iklayabilmek mumkundur: Veriden enformasyona donti§tim a§amasmda gazeteciler birer qik bek<;isi olarak veri tizerinde bir tiir
duzenleme i§lerni (birinci filtreleme) yapip
olaym anla§tlabilir §ekilde ahc1sma ula§tmlmasllli saglar. Enformasyonu (haberi) alan
okuyucunun/izleyicinin bunu degerlendirebilmesi i<;in sadece kendisinde var olan diger
enformasyonlan harekete ge<;irmesi (onlarla
yeni gelen enformasyonu ili§kilenditmesi)
yeterli olmaz. Bu a§amada, kanaat onderi
denilen ki§ilerden (ornegin, "ko§e yazan") ald1g1 enformasyonlara da ihtiya<; duyar (ikinci
filtreleme). Bu enformasyonlann ili§kilendirilmesi sonucu okuyucunun ortaya koydugu
yarg1 veya dti§tince ise, bili§im a<;ismdan bilgi
olarak tarumlanmaktadir.
i§te, iki a§amah bit filtrelemeden ge<;en haberin, buna ragmen hizh ve yaygm bit
§ekilde okuyucusuna/izleyicisine ula§tltan
yap1, yeni medya teknolojileri ile mtimktin
kllirur. Ozellikle son be§-alt1 ytl i<;inde sosyal
medyanm gerek gazeteciler gerek okuyucular
tarafmdan bit haber mecras1 olarak degerlenditilmesi ve hatta <;e§itli spesifik olaylarda
geleneksel medyaya gore tercih edilmesinin
altmda yatan sebeplerden biti de budur. Diger bit deyi§le, okuyucu/izleyici sosyal medya ortammda belirli bit konuyla ilgili gorece
say1Slz haber kaynagma ula§abilir. Yine sosyal
medyada bu konuyla ilgili pek <;ok ki§inin yorumlanru takip ederek gorece sayis1z kanaat
onderinden fikir alrm§ olur. Boylece, geleneksel medyaya gore daha fazla e§ik bek<;isine ve daha fazla kanaat onderine sahip olur.
Bu durum, okuyucu/izleyici tizerinde
bit haber bombardrmam etkisi de yaratabilir.
\:unku ornegin, bit ki§inin Twitter'da 500 ki§iyi takip etmesi demek, okudugu haberlerle
ilgili 500 e§ik bek<;isine ve kanaat onderine
sahip olmas1 anlamma gelir. Bunun, hem iyi
hem de kotti tarafi bulunmaktad1r. Okuyucu/
izleyici, bir yandan, bit haber konusu ile ilgili geleneksel medyada bulamayacagi kadar
<;e§itli haber ve yorumlara ula§abilitken diger
yandan, hangi bilginin dogru (teyitli bilgi)
hangi bilginin tam (kesin bilgi) olduguna karat vermekte zorlarur.
Yakm tarihli pek <;ok akademik <;ah§mada, sosyal medya ve ozellikle Twitter gibi
ortamlarm yurtta§ gazeteciligi baglammda
kullaruffilllin artmas1 ve siradan ki§ilerin de
haber payla§lffil baglammda gazetecilik yapabildiklerinden bahsedilir. Bu anlamda, geleneksel gazetecilik tizerinde dikkate deger
etkilerinin oldugu sik sik vurgulanmaktadir
(Arik, 2013: 278; Arklan ve Akgtil, 2013: 56;
Koktener, 2013: 237; Sozeri, 2007: 51).
4. Sonuc_;
E-gazetecilik tum dtinyada hizla ytikselmektedit. Arna gazeteciligin sonunun gelmesi diye bit §ey soylemek <;ok iddiah olur.
Zaten bugtin hi<; kimse gelecekte gazetecilik
bitecek diyemez. Arna donti§ecegini soylemek mtimktindtir.
Turkiye'de, Fox News'daki gibi geli§melerin olmas1 i<;in sadece o cihazlan getitip
gazetecilerin ontine koymak yeterli degildit.
Bunun her §eyden once zihinsel bir donti§tim
meselesi oldugunu unutmamak gerekir. Yani
gazeteciler, artik kendilerinin biter enformasyon uzmaru (diger bit deyi§le, bili§imci) olduklanru fark ettikleri zaman Turkiye'nin de
o <;izgiyi yakalamas1 sorun olmayacaktir.
Ozellikle ileti§im i<;in <;ok ergonomik
bit medya oldugundan, kag1t mutlaka hep var
olacaktir. Hentiz dijital ekranlar kagit inceliginde degildit ve dolayis1yla katlarup cebe koyulmas1 mtimktin olmamaktadir. Fakat kullarurm yayginla§tik<;a dijital ortamlarm onun
yerini almas1 kuvvetle muhtemeldir. T1pki,
matbaada bastlan kitaplarm el yazmas1 kitaplarm yerini almas1 ve yayginla§mas1 gibi dijital ortamlarm da kagidm yerini almas1 orta/
uzun vadede mtimktindtir. Bugtin el yazmas1
kitaplar hala var ama <;ok naditdirler. Biter
sanat eseri muamelesi gortip mtizelerde ve
sanat koleksiyonlarmda korunurlar. Burada
yeni ekonominin §artlanrun belirleyici olacagi
ongortilebilit.
Kaynakc_;a
Arklan, D. ve Akgi.il, M . (2013) . "Sosyal Medya
Ortarmnda Ic;erik Uretim Siireci ve Etki Eden Faktorler: Sivas Orneginde Uygulamalt Bir <;alt§ma", Interna-
927
tional Journal of Dacia! Science, Vol. 6 Issue: 6. DOI:
http://clx.doi.org/10. 9761/JASSS 1699.
Ank, E. (2013 ). "Yurtta§ Gazeteciliginin Giiniimiizdeki Gi:iriiniimii", Gazi Universitesi, ileti§im Fakiiltesi, ileti§in1 Kuram ve Ara§t1rn:ia Dergisi, Sayi: 36.
Correia, J.C. (2010). "Politics, Technology and
the Media: the originality of Walter Benjamin", IAMCR
- Mediated Communication P ublic Opinion and Society Section, http://www.academia.edu/385834/Politics_Technology_and_ the_Media_ the_originality_of_
Walter_Benjamin [Eri§in1: 15.01.2014]
<;evikel, T. (2004). "Tiirk~e Haber Siteleri ve
Turkiye' de internet Gazeteciliginin Geli§in1ini S=layan Fakti:irler", Communication in the Millenium, 2nd
mternational Symposium. istanbul.
Fox News (2013 ). "Shepard Smith tours The
Fox News Deck: Inside the revolutionary new studio",
http://video.foxnews.com/v/ 2727500025001/
shepard-smi th-tours-the -fox -news-deck/?playlist _
id= 940325733001#sp=show-clips [Eri§im: 07.10.
2013]
928
Ki:iktener, A. (2013 ). "Spar Gazeteciligi Orneginde internet Gazeteciliginin Geleneksel Gazetecilige
Etkisi", Sel~uk Universitesi ileti§in1 Fakiiltesi Akademik dergisi, Cilt: 8 Sayi: 1.
Manovich, L. (2001 ). "The Language of New
Media", MIT Press.
Murty, D. (2012). "Towards a Sociological Understanding of Social Media: Theorizing Twitter", Sociology, 46 (6).
Si:izeri, C. (2007). "internet Ekonomisinde Basm i§letmelerinin E -i§ Modelleri", ileti§in1 Galatasaray
Universitesi ileti§im Fakiiltesi H akemli Akademik Yayuu, Sayi: 6
Schultz, T. (1999). "Interactive Options in Online Journalism: A Content Analysis of 100 U.S. Newspapers", Journal of Computer-Mediated Communication, September, (1 ).
Sutcii, C.S. (2004). "Bili§in1 Kavrarru: Elektro-
nik ileti§in1 ve Bili§im Sistemleri Yakla§llill", istanbul
Universitesi, ileti§im Fakiiltesi Dergisi, Sayi: 19.
Ti:irenli, N. (2005). "Yeni Medya, Yeni ileti§in1
Ortamr", Bilim ve Sanat, Ankara.