Makalenin Devamı

0
G
guvenc
klerin
1010 yrhnda iinlii bir Ti.irk
bilgini olan Ismail CEVI{ERi'nin
Almanlar tarafindan uEurulmastna ra$men, jet uqaklannln savag-
uqma denemesiyle baqlayan
Ttirklerin havacrhk seriiveni,
larda silah olarak etkin bir qekil-
de kullanrlmaya baqlanmasl an-
1632 yrhnda Hezarfen Ahmet
cak 1945 yrhnda olmuqtur.
QELEBI'nin Galata Kulesi'nden
3358 metre otedeki Usktidar'a
kadar uEmasryla ilk onemli baqa-
ugaklarr bundan sonra giderek
geliqtirilerek askeri ve sivil havacrh[ln temel unsuru olmaya
rlslnl kazanmtqtr.
baqlamrqtrr.
17 Kasrm 1903 gtinti "Flier-1"
adlr ugakla Orville
Wright tara-
findan ilk kontrollti ve gtiE kullanrlan uEu$ yaprlmrqtrr. 12 sani-
yede 120 feet'lik
mesafenin
Jet
takip etmiq ve "F-84 Thunderjet" uEa!m 1952 yrhnda kullanmaya baqlamrqtrr.
20'nct ytizyrhn ikinci yarrsrnda hrzla geliqen havacrhk tek-
hrzla ilerleyen diinya havacrhfr-
nolojisi, 2f inci ytizyrhn ilk 10
yrh iEinde de ivmesini artrrarak
teknolojinin birgok alanrnda oncti roltinii si.irdtirmeye devam etmektedir. Askeri havacrhktaki
onemli geliqmelere ba$r olarak
da, jet sava$ uEaklarr stntflandt-
krndan takip etmeye baqlamrqtrr.
ilk
motorlu ugalrn uEuqundan
8.5 yrl sonra, 26 Nisan 1912 gnnii ilk defa bir Ttirk pilotu (Fesa
B.y) bir Ti.irk uEalr ile Ttirk topraklan tizerinde ucmustur.
ffi
"%
rrlmaya baqlanmrqtrr. Ses altr si.i-
ratlerde ugabilen ilk jet savag
uEaklan "birinci nesil" olarak
adlandrrrlrrken, halen geliqtirme
siireci devam eden F-35 uEaft
"beginci nesil" olarak srnrflandtnlmrqtrr. Bu srnrflandtrmadaki
temel unsur, ugaklarda kullanrlan teknolojidir.
,#*r"{.#
lerden goriiniiq olarak Eok az
farkh olup ancak ses altr stiratlerde ugmaktaydr. Frrlatma koltufu sistemi ve "tailplane" gibi
aerodinamik yenilikler bu periyotta goriildii.
Tiirk Hava Kuvvetgeliqmeleri
yakrndan
leri de bu
uEuldufu bu baqannrn ardrndan
nr Osmanh imparatorlufu daya-
yrllarda tiretilen pistonlu model-
Ilk jet motorlu uEak, Almanlar tarafrndan ikinci Dtinya
Savagr srrasrnda geliqtirilen ve
sava$ln son yrhnda kullanrlan
Messerschmitt Me 262'dir. Birinci nesil savaq uEaklannabazt
ornekler qunlardrr: Alman yaplmr Messerschmitt Me 262; Sovyet yaprmr Mig-9, Mig-15 ve
Mig-17; Amerikan yaprmr P-59,
P-80, F-84 ve F-86.
JET UqAKLARININ
SIl\IFLANDIRILMASI
ilk Tayyarecimiz
Havacrhkta
FESA Bey 1912
ga! atlatan en
Birinci Nesil Jet
Savaq
Ugaklarr
runun tasarlanmasrdrr. Turbojet
1940'lt yrllann ortastndan
1950'li yrllann ortastna kadar
motorlannrn kullanrldrIr ilk
ugak 27 Alustos 1939 tarihinde
kapsamaktadrr. Bu uEaklar, aynl
onemli buluqlardan biri jet moto-
unvn
xuwenenl
Dergisi
/ $ubat 2010
olan siirede geliqtirilen uEaklan
tr
!6.'
ASKERi KONULAR
Altrncr Nesil Savag Uga$rna Giden
Uzun Yol
ikinci Nesil Jet
Savaq
Uqaklarr
Mig-l9,Mig-21, Su-7 ve Su9/11 Amerikan yaprmr F-100,
mr
1950'li yrllann ortasrndan
1960'h yrllann baqrna kadar
F-102. F-104. F-105 ve F-106.
olan stireyi kapsamaktadrr. Bu
ugaklar, dzellikle Kore Sava-
Uqaklarr
qr'ndan elde edilen tecrtibeler ve
yaklaqrk 1970 yrhna kadar olan
ayrrca niikleer savunma strateji-
stireyi kapsamaktadrr. Bu donemde ikinci nesil ugaklara ait
sinin ihtiyaglarr dikkate ahnarak
geliqtirilmiqtir. Ali.iminyum ala$lmlnln ugaklarda kullanrlmasr,
delta kanatlar ve geriye ok aErh
Uqiincii Nesil Jet
1960'h yrllann
SavaE
Hava-hava fiizelerinin etkili
menzili oldukEa artmrqtrr. Aynca hava-yer taamtz yetenekleri
bu donemde Eok hrzh geligmiqtir. Arazi takip sistemlerinin kullanrlmaya baqlanmasryla yere ta-
baqrndan
am)z kabiliyeti iyileqtirilmiqtir.
AGM-65 Maverick gibi elektrooptik gtidtimlii hava-yer fiizeleri
standart miihimmat haline gelir-
yeniliklerin daha da olgunlaqtrlr
gciriilmiiq, manevra kabiliyeti ve
ken, lazer giidiimlii bombalar
hassas vurug kabiliyetini arttrr-
havadan yere taarruz yetenekleri
mrqtrr. Hedefleme podlanrun ge-
kanatlar ilk defa bu donemde goriilmtiqttir. Sonradan yanmah
(afterburning) motorlann kulla-
en dikkat geken yenilikler olmuqtur. Kokpitlerde kullanrlan
liqtirilmesiyle, hassas gtidi.imlii
buharh gostergelerin yerini ana-
lanmrqtrr.
nrlmasr ise, ses siiratini geEmeyi
log gostergeler
miimktin krlmrqtrr.
mrqfir. Dikeylkrsa kalkrq ve iniq
amagh teknoloj iler kullanrlmaya
Radarlann uEaklarda yaygln
bir qekilde kullanrlmasl bu do-
baqlanmrqtrr.
almaya baqla-
mi.ihimmatlar kullanrlmava basUEak motorlannrn giivenilir-
artarken, jet motorlan dumanslz gahqmaya baqlamrqtrr.
Dumansrz motorlar sayesinde,
ligi
nemde baqlamrqtrr. Gi.idiimli.i fi.i-
zelerrn geligtirilmesiyle, havahava ftizeleri temel silah haline
gelmiqtir. Krzrlotesi (Infrared)
gi.idtimlti ftizeler oldukEa yaygrnlaqmrqtrr. Ayrrca radar gt-
diimlti ftizeler de bu donemde
goriilmeye baqlanmrgtrr.
ikinci nesil
sava$ ugaklanna
bazr ornekler qunlardr: Fransrz
yaplml Mirage III; Sovyet yaprugaklann gok uzaklardan gdriilebilme zafiyeti ortadan kalkmr$Ur.
UEtincti nesil savaq uEaklannabazr ornekler qunlardrr: Fran-
slz yaplmr Mirage
Fl;
Sovyet
yaprmr Mtg-23, Mig-25, Su-15
ve Su-17; Amerikan yaprmr F-4
ve F-5.
nnvl xuwtnenl
Dergisi
/ $ubat 2010
6klerin
giivences
Diirdiincii Nesil Jet
Savag
baqlanmrqtrr. Aliiminyum balpe-
Fransrz yaplml Mirage 2000;
Sovyet yaprml Mig-29, Mig-31,
Su-27, Su-30 ve Su-33; lngi-
yrhndan
tegi qeklindeki kompozit malzemeler ve grafit epoksi laminet
1990'h yrllann ortasrna kadar
olan stireyi kapsamaktadr. Bu
donemde uEaklar goklu rollerde
ytizeylerin kullanrlmasr, ugakla-
lizfitalyan/Alman ortak tiretimi
nn afrrh$rnrn diigtiri.ilmesini
sa$lamrqtrr. ilk uzun menzilli
F-15. F-16 ve F-18.
kullamlacak qekilde geliqtirilmig
aktif radar gtidtimlti hava-hava
ve aynca gok karmaqrk aviyonik
ftzesi bu dcinemde kullarulmaya
sistemler ve silahlar ile donatrl-
baqlanmrqtrr.
Ugaklart
Yaklaqtk I970
maya baglanmrqtrr. "Fly-by-wi-
re" yrintemli uguq kontrol
sis-
temlerinin. biraz kararstz olarak
Dordtincti nesil savaq uEakla-
nna bazt cirnekler
sunlardtr:
Tomado; Amerikan yaprml F-14,
4.5 Nesil Jet Savaq Ugaklart
1990'h yrllann ortasrndan
gtiniimi.ize kadar olan siireyi
kapsamaktadrr. Sofuk sava$rn
ardrndan askeri harcamalann kr-
srtlanmasr, birgok araqtrma ve
geliqtirme programlnln durdurulmasrna veya yavaglatrlmasrna
neden olmuqtur. Boylece bu do-
nemde, yeni ugaklann dizayn
edilmesi yerine, genelde dcirdtin-
cti nesil ugaklar daha da geliqtirilmiqtir. Mikrogip ve yarr iletken teknolojileri sayesinde bilgi-
sayarlann, aviyonik sistemlerinin ve di$er uguq sistemlerinin
kabiliyetleri daha da artrnlmrqtrr.
dizayn edilen F-16 gibi uqaklarda kullanrlmasr sayesinde, gok
etkin bir manevra kabiliyeti elde
edilmigtir. Analog aviyonik sistemler, dijital aviyonik sistemler
ile de[iqtirilmeye
baqlanmrgtrr.
Dijital motor kontrol sistemlerinin (FADEC) geliqtirilmesiyle,
motorlarrn performansr oldukga
artmrqtrr.
Pulse-Doppler ateqleme kon-
trol radarlan, head-up gcistergeleri (HUD) ve gok fonksiyonlu
gcistergeler (MFD), bu donemde
yaygm bir gekilde kullanrlmaya
nnvl xwvmunl
Dergisi
/ $ubat 2010
ASKERi KONULAR
Altrncr Nesil Savag Uga$rna Giden
Uzun Yol
ni
Bu dcinemdeki en cinemli ye-
2005 yrh sonlannda F-22 uEalr-
liklerde n bazrlan ; "gortinmez-
nrn hizmete girmesiyle bu donem baqlamrqtrr. Beqinci nesil
uEaklarrn en temel ozelhpl, ap
merkezli bir muharebe ortamrn-
lik" teknolojisi ve "ktiresel
ko-
numlama sistemi (GPS)"dir. Gdriinmezlik teknolojisi, ozellikle
radar kesit alanrnrn azaltrlmasrna ve radar emici malzeme tek-
niklerinin kullanrlmaslna odaklanmrqtrr. Ayrrca bu donemde
motor trastrnrn yonlendirilmesi
teknigi kullarulmaya baqlanmrqtrr.
4.5 nesil savaq uEaklanna bazr ornekler qunlardrr: Yeni i.ireti-
lenler, Fransrz yaplml Rafale
2000; lngllizfitalyan/Alman ortak tiretimi Eurofighter; isveE
edilmeleridir.
tamamr ABD mengelidir. "F-84
Durumsal farkrndahk sa$layan senscirler sayesinde, uEa$rn
Thunderjet" ugaklannrn 1952
yrhnda envantere girmesiyle
baqlayan jet si.ireci, yakrn bir gelecekte tedarik edilecek olan
F-35 ugagr ile devam edecektir.
Ttirk Hava Kuvvetlerinde kullanrlan jet ugaklarrnrn nesillere
gore srnrflandnlmasl, envantere
etrafindaki hedefler devamh takip edilebilmektedir. Aynca geliqmiq aviyonik sistemler sayesinde sahip olunan etkin veri elde etme ve iletme imkanryla, du-
prmr Su-33/34 ve Su-35. Geliqti-
maktadrr. Ti.im
rilenler, Sovyet yaplmr Mig-29
kullanrlmasr sayesinde beginci
ve Mig-3 1 ; Amerikan yaplmr F- 1 5,
nesil jet uEaklan,
"ilk gorme, ilk
F-16 ve F-I8.
ateq etme ve
ilk
imha/tahrip et-
Ugaklart
2005 yrhndan gtintimi.ize ka-
dar olan stireyi kapsamaktadrr.
JET UQAKLARI
Tiirk Hava Kuvvetleri envanterine giren ttim jet uEaklannrn
yaprmr Saab JAS 39; Sovyet ya-
Savaq
REN VEYA GiRECEK OLAN
da gorev yapacak qekilde dizayn
rumsal farkrndahk artmakta ve
dolayrsryla pilotun iq yi.ikii azal-
Beqinci Nesil Jet
rUnr< HAVA KUvvET.
LERI ENVANTERiNE Gi.
bu
sistemlerin
me" cizelligine sahip olacaktrr.
Beqinci nesil savaq ugaklannabazr ornekler qunlardrr: Amerikan yaprmr F-22 ve F-35.
..',
.
..,.,ill.fl'ii:.i,:ii::.EiFi..-:
giriq yrllan ile birlikte Tablo
1'de verilmiq ve ayrlca Grafik
1'de gosterilmiqtir. Aynr tabloda, ilgili ugaklann ABD Hava
Kuvvetleri tarafindan kullanrlmaya baqlandr[r yrllar ve iki tilke arasrndaki envantere girig yrh
farkr da verilmiqtir.
Tiirk Hava Kuvvetlert
tara-
findan qu ana kadar kullanrlan
jet savaq ugaklan, ABD Hava
Kuvvetleri'ne gore ortalama 6.9
yrl sonra envantere girmiqtir. F-5
ugalr igin bu fark 3 yrl iken, F-4
uga$ igin bu siire 14 yrl olmuqtur. Sekiz jet savaq uga[ryla ilgili farklann standart sapmasr 4.0
yrldrr.
Beqinci nesil sava$ uEa[r ola-
rak envantere girecek olan F-35
Lightning Il'nin ilk test uEu$u
15 Aralrk 2006'da gergekleqtirilmiqtir. ABD Hava Kuvvetleri'ne
ilk teslimatrn 2010 sonunda.
HAVA
KUWEflEnI Dergisi / $ubat 2010
gii
lerin
0
G
ven
Ttirk Hava
ABD Hava
Kuvvetleri
Kuwetleri
Envantere GiriE Yrh
Envantere Giriq Yrh
Envantere Giriq
Ylllarl Arasrndaki
Fark (Yrl)
F-84 Thunderjet
1952
1947
5
F-86 Sabre
1954
1949
5
F-100 Super Sabre
1958
1954
4
F-IOZ Delta Dagger
1968
1956
I2
F-104 Starfighter
1963
1958
5
F-5 Freedom Fighter
1965
1962
3
F-4 Phantom
t974
1960
t4
F-16 Fighting Falcon
1987
1980
7
Ugak
Nesil
I
2
a
J
4
Tablo 1. Tii k Hava Kuvvetlerinde Kullanrlan Jet Savas Ucak an
Ttirkiye iEin ise 2014 yrhnda
gerEekleqtirilmesi planlanmrqtrr.
Ancak projede meydana gelen
aksamalar nedeniyle teslimatlar-
da gecikmeler olabileceli ifade
---G-Trirkiye
edilmektedir. iki iilke Hava
Kuvvetleri envanterine giriqler
*-**ABD
arasrndaki fark, cinceki nesil savaq ugaklanna ait standart sapma
6EbSbEEP
srnrrlan iEindedir.
+E'
€
E Fe
dE f;.P
8E
8# fl5
: E
s,! 4'.8
;d -d
'fE
;i'
5
f
[
i
F-35, tek bir ugafrn ttim gcirevleri yerine getirmesi amaclyla tasarlanan bir sava$ uEalr
P's
usak ripi
Grafik l. Jet Savag Ugaklarrnrn Hava Kuvvetleri Envanterine Giriq Yrllan
olup, aynl zamanda ABD'nin
,;'riii ji::if,ir"eru.,,1:1
son insanh savaq uEalr oldufu
ifade edilmektedir. Beqinci nesil
savaq uEaklarrnrn en giJ.zel orne-
!i
olacak bu ugalrn ardrndan, al-
trncr nesil sava$ uEa[r olarak nasrl bir uEak geligtirilecefi heniiz
tartrqma aqamasrndadr.
ALTINCI NESiL JBT SA.
vAs UqAKLART
Washington Post gazetesinde
13 Nisan 2009 tarihinde yayrmi.i'
'
ulvl xuwenmlDeryisi
'
/ $ubat 2010
'i
:
lanan ve ABD Hava Kuvvetleri
ASKERi KONULAR
Altrnct Nesil Savag Uqa$tna Giden
Uzun Yol
ler de bu durumu iqaret etmekte-
dir. Ornek olarak; dordtincti nesil sava$ uEalr olan F-15'in
ABD Hava Kuvvetleri envanterine 1979 yrhnda girmesinden
sadece iki yrl sonra beqinci nesil
sava$ ugalr olan F-22'nin geligtirme Eahqmalan baqlatrlmrqtrr.
Bu yaklaqrm rqrfrnda, F-22
uEaklarrnrn 2005 yrhnda envan-
tere
girdifi dikkate ahndrlrnda,
altrncr nesil savaq uEafrnrn 2027
yrh ve sonrasrnda kullanrlmaya
baqlanacafr sonucuna ulaqrl.:,t, iat .-
a. - .:a
-
Bakanr ve Kurmay Baqkanr tara-
findan haztrlanan makalede,
maktadr.
Bazr uzmanlar tarafindan,
ABD, Qin ve Rusya'nrn aluncr
"birkag yrl igerisinde altrncr nesil savaq ugafr igin gahqmalann
nesil savaq uEaklan tizerinde ga-
baqlayacafr" ifade edilmiqtir.
de, bu durum resmi olarak agrk-
hqmaya baqladrfr ifade edilse
Savunma endiistrisi uzman-
lanmamrq veya heniiz kanrtlana-
lanna gcire, yeni nesil savag uga-
mamrqtr. Ancak, ABD'nin en
btiyi.ik iki ugak tireticisi olan
!rnrn geliqtirilmesini takiben
kullanrlmaya baglanmaslnln
yaklaqrk 20 yrlhk bir siireyi gerektirmektedir. Gegmiq tecrtibe-
Boeing ve Lochead qirketleri, bu
konuya olan ilgilerini Eeqitli ortamlarda dile getirmiqtir.
Ilk altrncr nesil sava$ uEafrnln ne zaman hava kuvvetleri tarafindan kullanrlmaya baqlanaca$r hentiz bilinmese de, Eok iyi
bilinmesi gereken konu, bunun
er veya geg olacalrdrr. Onemli
olan husus, bu uEalrn sahip ola-
ca[r ozellikler ve
dolayrsryla
muharebe ortamrnda yaratacalr
etki ve yeniliklerdir.
Yeni nesil sava$
MQ-l
uEafrnrn,
Predator insansrz uEa[t
lle F-22 uEalrnrn birleqtirilmesinden oluqturulacalr ifade edil-
bir uEak ancak 5.5
nesil, yani geliqmiq bir beqinci
nesil sava$ ugalr olabilir.
F-22'nin kabiliyetlerinin bir inse de, bciyle
sanslz ugak iizerinde elde edilmesi onemli bir geliqme olarak
nitelense de, altrncr nesil savaq
uga$ gok radikal teknolojik degiqikliklere sahip olmahdrr. Hdhhaarda bilim kurgu olarak gciriilebilecek $u teknolojik yeniliklerin yeni nesil sava$ ugafrnda bulunabilecefi degerlendirilmektedir:
.
Manevra kabilivetinin cok
fazla olmasr,
.
Diinya yciriingesinde ugma
kabiliyeti sayesinde diinya tizerindeki her noktaya kolayca ulaqabilmesi,
.
Gciri.inmezlik ozelliIinin
gok daha fazla olmasr,
.
Yiiksek giiElii mikrodalga
ve lazer gibi direk enerji silahlarrna sahip olmasr; istenen etkiye
nnvn xwvenrnl Deryisi / $ubat 2010
gavenc
klerin
G
gcire bu silahlann gi.ig seviyesi-
. insansrz uEak olmasr; uzaktan pilotlar tarafindan kullanrlmasl veya teknolojik ilerlemele-
rin miimki.in krlmasr durumunda
akrlh otonom robotlar tarafindan
ycinetilmesi.
Wikipedia Ansiklopedisi WEB
.
Vikipedi Ansiklopedisi wEB
Sitesi, "F-35 Lightning
II"
konusu,
http://tr.wikipedia.org/wiki/F-
findan 2027 yrhndan itibaren 35 Lightning_Il
ongo- . SSM WEB Sitesi, ,,Miisterek
Hava Taarruz (Jga{t (JSF) projesi,, Bilgi
Kuvvetlerinin de 2030'lu yrlla- SayJ.ast, http://www.ssm. gov.tr/
rrn ortastndan itibaren yeni nesil anasayfa/projeler/havaAraclasava$ ugaklarrnr ugurmaya baq- ri/ucal</Sayfalar/JSF_H.aspx
layacafr sonucuna ulaqrlabilir'
. cepoLiTics wEB sitesi,
ri.istinden hareketle, Ti.irk
insanollu kuqlar gibi uEma
istefine 20'ncr ytizyrhn baqlannda ulagmrqtrr. Daha sonraslnda dtinya havacrh[r inanrlmaz
bir hrzda geliqerek ugmanrn gok
daha otelerine gitmigtir. Beginci
nesil sava$ ugaklanyla havacrh-
lrn geligmesi sona ermiq midir?
$tiphesiz bu sorunun cevabr "ha-
yrr"dr. Bu durumda, kendimize
qu sorularr sormahyrz. Havacrhk
teknolojisinde bizi bekleyen ye-
ni
devrimler nelerdir? Altrncr
nesil sava$ uEa[rnrn muharebe
sahasrna tanrqtrracafr yenilikler
neler olacaktrr?
Havacrhk endi.istrisi uzmanlannrn tahminlerine gcire yeni
nesil sava$ ugafr; gcirtinmezlik
ozelli$ ve manevra kabiliyeti
gok yiiksek, gok yiikseklerde ve
Eok hrzh ugabilen, direk enerji
silahlarrna sahip bir insansrz
uEak olacaktrr. Bu yetenekleri
sayesinde muharebe sahasrnrn
mutlak hakimi olmasr beklen-
Yaklaqrk 25 yrl sonra
gerEek-
Tiirk Hava Kuvvetleri
tara-
findan $u ana kadar kullanrlan
savaq ugaklan, ABD Hava
jet
/ $ubat 2010
',Report: F-35 Work Falls Behind
durum Two More years" konulu makale,
igin en onemli nokta, daha cince- http://www.cqpolitics.com./wmspage.
ki beq nesil savaq ugaklannda ol- cfin?doclD=news-000003175295
dufu gibi' yine baqkalannln yap. washington post wEB sitesi,
trklannr mt satrn alaca[tz soru- .Moving Beyond the F_22,, konulu
sudur. Buna inanarak "haytr" di- makale, http://www.washington_
yebiliyorsak, tamamen kendi post.com/wp-dyn/content/artici.iretimimiz olacak olan veya en k/2009/04/12/AR200g041202268.h
azrndan geliqtirilmesi ve tireti- tml
leqmesi tahmin edilen bu
mine etkin bir qekilde katkr ya' Airforce-Magazine wEB sitepacaprmrzyeni nesil sava$ uEafr
"The
si'
sixth Generation Fighter"
igin gok gecikmeden gahqmaya
konulu makale, hnp://www.airfor-
baqlamaltyrz'
ce-magazine.com/MagazineArchive/
FAYDALANILAN KAYNAKLAR
z
Vikipedi Ansiklopedisi WEB
Sitesi, "Hezarfen Ahmet Qelebi"
konusu, http : //tr.wikipedia.org/wiki/H e za rfe
n
J
hm
e
t _7a C 3 Vo
87 e I e b i,
' Tayyareci WEB Sitesi, "Havaalft Kronolojisi" konusu, http:
//www. t ayy ar e c i. c om/hv t ari hi/kro -
. Hava Harp Okulu K.lt{t Hava
Kuvvetleri Miizesi WEB Sitesi,
http ://www.hho.
ze.htm
Pages/2009/October%o202009/1009
fighter.aspx
.
no.asp
mektedir.
Dergisi
'
Sitesi, "Fighter Aircraft" konusu,
http://en.wikipedia.org/wiki/Fighter-aircraft
kullanrlmaya baqlanacafr
soNUq
nnvl xttwenenl
Kuvvetlerine gore ortalama 6.9
sonra envantere girmiqtir.
Beqinci nesil sava$ uEafr F-35
igin de benzer bir planlama vardrr. Bu genel deferlendirme rqrfirnda, alttnct nesil sava$ ugaftnrn ABD Hava Kuvvetleri tara-
yll
nin ayarlanabilmesi,
edu.tr/
muze/mu-
.
Strategy Page WEB Sitesi,
"Sixth Generation Goes Robotic"
konulu makale, http://www.strat e gy p a g e. c o m/htmw/hta i rfo/
20071026.aspx
. Pakistan Defence Forum WEB
Sitesi, "Lockheed Martin 6th Gene-
ration Fighter" konusu, http://
www. defe n c e. pUfo rums/milit
rum/3
g e ne
35
rat
02
io n
-I
o c kh e e d- ma
-fi ght e r. html
a
rt in
ry -fo -
6
th-