Araştırma ve Etik - Boğaziçi Üniversitesi

Araştırma ve Etik - Boğaziçi Üniversitesi

Araştırma ve Etik
Murat Köksalan
22 Nisan 2016
Doktora Kolokyumu, Boğaziçi Üniversitesi
İçerik
•
•
•
•
Yazarlık
Makale yazarken …
Aşırma ve benzeri
‘İyi’ yazmanın önemi
• Atıf ölçütleri
Yazarlık
• Yayın süreci
–
–
–
–
–
–
Fikir
teori
deney tasarımı
deney
sonuçların irdelenmesi
yazma
Yazarlık
• Sürece önemli katkısı olmalı
• Yukardakilerin en az ikisine ciddi katkı (S.
Gass 1994)
• Az katkısı olan yazar olmamalı, önemli
katkısı olan yazar olmalı
Atıf
• Kaynağı kendimiz okumalıyız
• Çok önemli kısımlar: tırnak içinde
• Alıp kaynak vermemek: Aşırma (intihal)
“Turkish physicists face accusations of
plagiarism” Nature, V. 449, No. 6, p. 8,
September 2007
Aşırma (http://fbe.metu.edu.tr)
• “Başkasının” fikir ve çalışmalarını
kendisininmiş gibi göstermek
– Tümünü aşırmak
– Parça parça aşırmak
– Fikri aşırıp yeniden yazmak
Kendinden aşırma
• Tekrar yayımlama,
• Katkısız (aynı veriler, farklı istatistiksel analiz),
• Eklemlenmiş yayın (veri ekleyerek daha önce
yayımlanmış makaleyi genişletmek)
• Parçalı yayın (salam dilimleme-aynı deney
sonuçlarını parça parça yayımlama-gerçeği
saklayarak)
• Metin geri dönüştürme (eski yazdıklarını yer yer
aynen kullanmak)
Aşırma tespit etmek için arama motorları var
Bir olay
• Yakın zamanda yayımlanan bir makalenin
yazarları Giriş kısmındaki iki paragrafı
başka makaleden aşırmışlar. Durum
öğrenilince dergi bu makaleyi geri çektiğini
(yayımlanmamış kabul ettiğini) duyurmuş
(Roig 2010).
Etik olmayan diğer davranışlar
• Veri ve sonuç uydurmak
• Verileri seçerek kullanmak
• Hak edenlerin isimlerini makaleye
eklememek / hak etmeyenleri eklemek
• Angarya araştırma yaptırmak (öğrenci veya
diğer kişilere)
• Veri gizliliğini ihlal
• Katılımcı bilgi gizliliğini ihlal
• ...
Predatory (vahşi, yırtıcı) publishing
• “In academic publishing, predatory open access
publishing is an exploitative open-access publishing
business model that involves charging publication fees to
authors without providing the editorial and publishing
services associated with legitimate journals (open access or
not). … Newer scholars from developing countries are
said to be especially at risk of becoming the victim of these
practices.[2][3]”
Source: https://en.wikipedia.org/wiki/Predatory_open_access_publishing
https://scholarlyoa.com/2015/01/02/bealls-list-of-predatory-publishers-2015/
Also see:
https://scholarlyoa.com/2016/03/10/mysterious-turkish-thales-academic-publisher-promises-fast-publication-in-20-days/#more-7062
Waset (Source: Wikipedia)
•
•
•
The World Academy of Science, Engineering and
Technology or WASET is a predatory publisher[1] of a number of open access
journals on a wide variety of scientific and technical subjects. It also organizes
several scientific conferences a year, using names that are the same of similar
to real conferences organized by established scientific groups. The conferences
are low-quality and anyone can present a paper by simply paying the
registration fee.[2]
The academy has been listed as a "potential, possible, or probable" predatory
publisher.[3] Indeed, one of their journals accepted an obviously fake article in
a sting operation.[4]
WASET is based in Turkey and its domain name is registered in
Azerbaijan.[5] It is run by Cemal Ardil, a former science teacher, with
assistance from his daughter Ebru and his son Bora. Cemal Ardil is also the
person who has published the most articles on the WASET website.[6]
•
Source: https://en.wikipedia.org/wiki/World_Academy_of_Science,_Engineering_and_Technology
…
Erişim Engeli
Waset!!!
Metin Balcı, CBT Aralık 2015
•
•
Tartışma: NEDİR BU WASET ADLI KURULUŞUN KONGRELERİ? CBT 1501/25
Aralık 2015
“Türkler tarafından organize edilen toplantılardan biri World Academy of Science,
2016 yılında
organize edilen WASET kongre sayısı 131 (yüzotuzbir), 2027
yılı için şimdiden organize edilen kongre sayısı 101
(yüzbir)’dir. … Avusturalyalı bir fizik profesörü düşüncelerini şöyle ifade
ediyor: “Benden önce bir bilim insanı bot tasarımı üzerine bir sunum yaptı, ben
akabinde kuvantum mekaniği üzerine bir sunum yaptım ve benim sahamdan
orada kimse yoktu. Benden sonraki konuşmacı ise helal et üzerine bir konuşma
Engineering and Technology (WASET) toplantılarıdır. …
yaptı.”
Waset!!!
Ben 2029’da 123 konferans saydım!
Öğrencilerden örnekler
• Staj raporunda: yayımlanmış makaleyi
kullanmak
• Vaka raporunda:
– Yeni sayılara göre çözüp geçen yılki bir
raporun yorumunu aynen kullanmak
– Vaka geliştiren kişinin (benim) çözüm dosyamı
bulup (pdf) ordan resim olarak alıp yapıştırmak
• Internetten: Kes/yapıştır
Yayın süreci
• Bir makale bir anda sadece bir dergiye
gönderilmeli
• İyi bir gerekçe olmadan geri çekilmemeli
• Editörlük, hakemlik gönüllü ve çok emek
isteyen işler. Emeğe saygı ...
Doçentlik
Eski
• Başlıca yayın: Tek başına veya öğrencisi ile
Yeni
• Puan bazlı sistem
• Ulusal yayın şartı
Danışman-öğrenci
• Doktora süreci yoğun bir süreç
• Gerginlikler olabilir
– Yazar sırası
– Yapılacak işler
– Danışman katkısı
Yayın süreçleri
• Izdıraplı
• Makale revizyonu: 6 ay + 10 gün
– Artık zaman sınırı koyuyorlar
• Hakemlik: 6 ay + 5-10 saat
• Kibar ama ısrarlı sorgulanabilir (4-5 ay
sonra)
Yazma
•
•
•
•
•
Araştırmanın (en önemli) aşamalarından
Angarya görülmemeli, özenilmeli
Başka işlerin arasına sıkıştırmamalı
‘Kötü’ yazıyı düzeltmek zor (imkansız?)
Kötü yazılan makalenin yayın şansı çok düşük
(hiç yok?)
• Hakemler genellikle ‘anlaşılmıyor’ deyip red
ederler
• Yakınmalarımız
– “Hakem yapılanı hiç anlamamış!”
– “Bize önyargılılar!”
İçerik
• Yayın baskısı, atama yüksetme kriterleri
marjinal katkısı olan araştırmalara mı yol
açıyor?
• Kapsamlı, bilime ve topluma önemli
katkılar yapan çalışmalar
Akademisyenlik
•
•
•
•
Çok çalışmak gerektirir
Severek yapan için ‘mükemmel’
Sevmeden yapılacak iş değil
Öğrenciler onlara verdiğiniz değeri ve
emeği takdir ederler
Değerlendirilebilecek kaynaklar
• INFORMS (http://www.informs.org/)
– Ders malzemeleri (https://www.informs.org/Build-YourCareer/Education-Resources)
– Tez, makale ödülleri
• Dantzig
• Nicholson
• Diğer
• YAD (http://www.yad.org.tr/)
Kaynaklar
• Saul Gass ‘Model World: Ethics in the Not
So Real MS/OR World’ Interfaces 24, 7478 (1994).
• Miguel Roig. Plagiarism and selfplagiarism: What every author should
know. Biochemia Medica 20(3), 295-300
(2010).
• ODTÜ Etik Araştırma Merkezi Web sayfası
(http://ueam.metu.edu.tr/intihal)
Atıflar
Veritabanları
• Atıf istatistikleri için ISI (Thomson),
Scopus, Google Scholar, gibi veritabanları
var
• Farklı yanları var
Etki faktörü (Impact factor)-Derginin
etkisini ölçmek için (1960’larda geliştirildi)
Genel atıf eğrisi
Kaynak: Kaynak 2
Etki Faktörü ve makale tipi
Kaynak: Kaynak 2
Gözlemler
Alan etkisi
Kaynak: Kaynak 1
Alan etkisi
Kaynak: Kaynak 1
Etki faktörü
• Disiplinler arası dergi karşılaştırmaları için
uygun değil.
• Yıllık değişimlere, özellikle küçük dergileri
değerlendirirken, dikkat etmek gerek.
• Atıflar, dergi değerlendirme için tek başına
yeterli değil.
Etki faktörü ile makaleleri, kişileri kıyaslamak
• Aynı dergideki atıfların makaleler arası
dağılımı büyük ölçüde çarpıktır (skewed-az
sayıda yayın çok atıf, çoğu yayın az atıf
alır)
• Bu nedenle tekil makaleleri, kişileri yayın
yaptıkları derginin etki faktörüne göre
kıyaslamak çok yanıltıcı olabilir
2000-2004 makalelerine 2005 atıfları
5 yıllık etki = 0.434
5 yıllık etki = 0.846
P(Citations of random Proc. Art ≥ Cits of random Trans. Art) = .62
Kaynak: Kaynak 1
Diğer endeksler
• h-endeksi: herbiri en az n atıf alan n makalenize karşılık gelen en
büyük n değeri (Hirsch 2006)
A: herbiri 10 atıf almış 10 makalesi var; h(A)=10
B: herbiri 100 atıf almış 10 makalesi var; h(B)=10
• m-endeksi: h‐endeksi bölü ilk makalesinden beri geçen yıl sayısı
(Hirsch 2006)
• g-endeksi: herbiri en az n2 atıf alan n makalenize karşılık gelen en
büyük n değeri (Egghe 2006)
g(A)=3
g(B)=10
• Hirch: “Nobel ödüllülerin h-endeks değeri
yüksek”
• Anlamlı soru: Yüksek h-endekslilerin çoğu
Nobel ödülü alır mı?
Neden atıf yaparız?
• ‘Vefa’ atıfı: entellektüel borç ödeme
• ‘Retorik’ atıf:
– Atıf yapılanın tanınmışlığı (herkesin atıf
yaptığı),
– Atıf yapan ve yapılanın ilişkisi,
– Derginin erişilebilirliği,
– Bir grup sonuç için aynı makaleye atıf
yapmanın kolaylığı, ...
Manipulasyon
• Yazarlar, editörler ve yayıncılar atıfları
kendi çıkarları için manipule ederler mi?
– Hakemlik yaparken
– Editörler ‘bizim dergimize atıf yapılmamış,
acaba bize uygun mu?’
– Editoryal: Kendi dergisindeki birçok yayına atıf
yaparak değerlendirmek
• Son yıllarda birçok derginin etki endeksi
çok yükseldi
Atıf ölçütleri
• Tek endeks ile anlamlı değerlendirme
yapmak mümkün değil
• Anlamlı gözüken bir ölçüt, ilan edildikten
sonra hızla anlamını yitirebilir
(manipülasyon)
• Çeşitli ölçütleri birlikte kullanmak gerek
Kaynakça
1. Adler, R., Ewing, J., Taylor, P., Citation Statistics, Joint Committee on
Quantitative Assessment of Research, 6/11/2008 .
2. Amin, M., Mabe, M. Impact Factors: Use and Abuse, Perspectives in
Publishing Newsletter, Elsevier Science, 2000.
3. Bibliometric Indicators , Karolinska Institutet
http://kib.ki.se/sites/kib.ki.se/files/Bibliometric_indicators_definitions_
1.0.pdf
4. Meho, L. I. Which citation database: Web of Science, Scopus, or
Google Scholar? Special Libraries Association 2009 Annual
Conference.