marul tohumunun teknik özellikleri

MARUL TOHUMUNUN TEKNİK ÖZELLİKLERİ
MARUL TOHUMUNUN FİZİKSEL YAPISI NASILDIR?
MARUL TOHUMLARI HANGİ RENKLERDEDİR?
TOHUM ÜRETİM DÖNEMİNE GÖRE RENK FARKLILIK
GÖSTERİR Mİ?
Marul tohumları kirli beyaz, sarımtırak, krem, gümüş,
kahverengi, siyah renklerde olabilir ve çeşitlere göre
renkler farklılık gösterebilir. Ancak bir çeşidin rengi
her zaman aynıdır ve üretim dönemine ve ya lot numarasına göre değişim göstermez. Bu özellikleri ile
tohum rengi çeşitler için ayırt edici bir özellik olarak
kullanılabilir.

MARUL TOHUMLARININ ŞEKLİ VE BOYUTLARI NEDİR?
Marul tohumlarının şekli genel olarak yassı oval
olarak tanımlanabilir.
Uzunluk : 3 – 5 mm
Genişlik :
0,7 – 1,0 mm
Kalınlık :
0,3 – 0,6 mm
MARUL ÇEŞİTLERİNDE TİCARİ TOHUM TİPLERİMİZ
HANGİLERİDİR?
NS : NORMAL SEED – NORMAL TOHUM
PS : PRECISION SEED – SEÇİLMİŞ TOHUM
( YÜKSEK KALİBRE EDİLMİŞ TOHUM )
LP : LETTUCE PILLS – KAPLANMIŞ TOHUM
Kaplı tohumlar; PRIMED SEED ( = ÖN ÇİMLENDİRİLMİŞ TOHUM ) olarak adlandırılan ve homojen
çimlenme sağlamak, çimlenmede marul tohumlarının ışığa duyarlılığını azaltmak vb. amaçlarla ön
çimlendirme yapılmış olarak satışa sunulmaktadır.
MARUL ÇEŞİTLERİNDE AYNI ÇEŞİT TOHUM İÇİN TOHUM İRİLİĞİ NEDEN FARKLILIK GÖSTEREBİLİYOR?
Tohum iriliğine ( küçüklük veya büyüklük ) en çok etki
eden faktör tohumluk üretim dönemindeki sıcaklıklardır. Buna göre sıcak dönemlerde gerçekleştirilen tohumluk üretimlerinde genellikle küçük tohumlar, serin dönemlerde gerçekleştirilen tohumluk
üretimlerinde genellikle iri tohumlar elde edilir.
30 - 31
MARUL TOHUMLARINDA ÇİMLENME
ARASINDA BİR İLİŞKİ VAR MIDIR?
VE
IŞIK
Bilinenin aksine marul tohumlarında çimlenme
sırasında ışık olumsuz bir etki yapmaz. Işık şiddeti
azaldıkça çimlenme oranı da azalmaktadır. Çimlenme üzerine olumsuz etki yapan esas faktör gün
uzunluğudur. Işık ve sıcaklığın birine veya ikisine duyarlı/az duyarlı/duyarsız tipler bulunabilir. Ancak yine
de yeni ekilmiş tohumların direk güneş ışığı görmesi
engellenmelidir.
MARUL TOHUMLARINDA TERMODORMANSİ VE
TERMODORMANSİYE BAĞLI ÇİMLENME PROBLEMLERİ NEDEN OLUŞMAKTADIR?
Marul tohumlarında özellikle hava sıcaklıklarının
26 oC ve üzerinde seyrettiği yaz aylarında çimlenme
oranlarında ciddi düşüşler gözlemlenebilmektedir.
Buna bağlı ola-rak özellikle çiftçi şartlarında yapılan
çimlendirmelerde tohumların neden çimlenmedikleri, eksik çimlendikleri ve kademeli çimlendiklerine dair sorular gelmektedir. Bu soruların cevabını
vermek için marul tohumlarının çimlenme fizyolojisi
hakkında bazı tanımları açıklamak gereklidir.
Yeni olgunlaşmış taze marul tohumlarının çimlendirilebilir hale gelmesi için 2 – 6 aylık bir dinlenme
süresi geçmesi gerekmektedir. Bu dinlenme süresi
karşılanmış tohumlar firmalar tarafından paketlenip satışa sunulur. Bu dinlenme süresini geçirmemiş
taze tohumlar 2 – 5 oC sıcaklıkta 2 gün bekletilerek
dinlenme süresi isteği karşılanabilir.
Çeşitli içsel ve dışsal faktörler nedeniyle tohum çimlenmesinin önlenmesi olayı DORMANSİ (=DURGUNLUK) olarak adlandırılır. İçsel faktörlerden kaynaklanan dormansi, İçsel Çimlenme Durgunluğu olarak
adlandırılır ve sebepleri şunlardır; Tohum kabuğunun
fiziksel olarak suyu ve oksijeni geçirmemesi, embriyo gelişimini engellemesi, embriyonun kendisinin
durgun olması, tohum içerisindeki çimlenme engel-
leyiciler ( inhibitörler ). Bu sebeplerden oluşan çimlenme bozukluklarında laboratuvar ortamında dahi
çimlenme problemli olmalıdır. Çünkü çimlenme içsel
faktörler tarafından engellenmektedir. Dışsal faktörlerden kaynaklanan çevresel dormansi ise Dışsal
Dinlenme hali olarak adlandırılır. Örneğin; yüksek
toprak ve hava sıcaklığı koşullarında marul tohumlarında oluşan dışsal dinlenme hali TERMODORMANSİ olarak adlandırılır.
Marul tohumlarının çimlenme özellikleri incelendiğinde; çimlenme için tohum ekimi sonrası
vernalizasyon ( = soğuklama ) ihtiyacı olduğu gözlemlenmektedir. Özellikle yüksek hava sıcaklıklarında ( 26 oC ve üzeri ) oluşan termodormansi kaynaklı
çimlenme bozukluklarını önlemenin tek yolu tohum
ekimi sonrası bu soğuklama ihtiyacının karşılanmasıdır.
Marul tohumlarında yüksek çimlenme sağlanabilmesi için en uygun çimlendirme sıcaklığı 15 – 22
o
C’dir. Kullanılan yetiştirme materyali ( torf, toprak,
vermikulit vb.) sıcaklıklarının da yüksek olmamasına
özen gösterilmeli, gerekirse ön nemlendirme yapılmalıdır. Viyöllere ekilen, sulanan marul tohumlarının
soğuklama ihtiyacının karşılanabilmesi için çimlenme odasının sıcak dönemlerde 16 – 18 oC, daha
serin geçiş mevsimlerinde 18 – 20 oC, % 90 nemde
tutulması önerilmektedir. Soğuklama ihtiyacının eşit
şekilde karşılanabilmesi önemlidir. Aksi durum çimlenme oranında düşme ve ya kademe oluşumuna yol
açabilir. Bunun için, çimlendirme odasında bu sıcaklıkların viyöller konulmadan sağlanması ve üst üste
dizilen her viyölün arasına çıtalar konularak eşit hava
girişi sağlanması önerilmektedir.
Tohum ekimi yapılmış ve çimlenme odasında 24 – 48
saat arasında tutulan ve eşit şekilde soğuklama ihtiyacı karşılanan viyöller sabah serinliğinde ve ya
akşamüzeri fideliğe serilmelidir. Fideliğe serilen viyöller hemen sulanmalı ve ilk 48 saat sulama rejimine dikkat edilmelidir. Özellikle çiftçi şartlarında
gerçekleştirilen çimlendirmelerde ise serin saatlerde
tohum ekimi yapılarak, sık yapılan sulamalar ile,
gölgeleme yapılarak, tohumların ekim öncesi düşük
sıcaklıklardaki (2 – 5 oC) suda bir müddet tutulmasıyla,
bazı kimyasal uygulamalarıyla termodormansi azaltılmaya çalışılır. Ayrıca yine uzun günlerde gün ışığının
10 saati geçmemesi için gerekli koruyucu önlemler
alınmalıdır.
MARUL ÇEŞİTLERİNDE TOHUM İRİLİĞİNİN TERMODORMANSİ İLE İLİŞKİSİ VAR MIDIR?
Sıcak dönemlerde üretilmiş tohumlar genellikle daha
küçük olmakta ancak yine sıcak dönemde üretilmiş
tohumlar genellikle termodormansiden daha az
etkilenmektedirler.
MARULDA ÖNEMLİ FUNGAL HASTALIK ETMENLERİ
NELERDİR?
MARUL MİLDİYÖSÜ (Bremia lactucae) (Bl:16-31)
(ing.Downy mildew)

Hastalık Belirtisi
• Marul mildiyösünün etmeni mantardır.
• Fungus, kışı hastalıklı yapraklar üzerinde geçirir.
• Uygun sıcaklık ve nemde genç fidelere bulaşarak
ilk enfeksiyonları meydana getirir.
• Hastalıklı bitkilerinden rüzgâr ve diğer yollarla
sağlam bitkilere taşınır.
• Marul yapraklarında ilk belirtiler açık yeşil veya
sarımtırak lekeler halinde görülür.
• Genellikle köşeli ve damarlarla çevrili olan bu
lekeler daha sonra esmerleşir.
• Nemli havalarda bu kısımlar kararıp çürürler ve alt
yüzünde beyaz kül gibi bir görünüm alır.
• Özellikle marul fidelerinde zararlı olur.
• Tarlada genellikle marulların alt yapraklarında
görülür.
• Ancak fazla serin ve nemli koşullarda üst yapraklara
da geçerek marulların satış değerinin düşmesine
neden olur.
• Epidemi durumunda bitkinin yaprakları ticari
değerini kaybederek zarar yüzde yüze yaklaşır.
• Bütün marul yetiştirme alanlarında hastalık
görülebilmektedir.
Mücadele Yöntemleri Kültürel Önlemler
• Bir yıl önce mildiyö görülen fideliğin yeri veya toprağı
değiştirilmeli veya toprak dezenfekte edilmelidir.
• Tohum sık ekilmemelidir.
• Aşırı sulamadan kaçınılmalıdır.
• Marul mildiyösü görülen fideler, hastalıklı yapraklar
ve bitkiler sökülüp yok edilmelidir.
• Toprak analizi sonuçlarına göre gübre
kullanılmalıdır.
• Tarlada sık dikimden kaçınılmalıdır.