Öneriler - Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odası

Transkript

ÇANAKKALE
REKABET ANALĠZĠ
BÖLGESEL KALKINMA ARAġTIRMA RAPORU
OCAK, 2010
Proje Yürütücüsü
PEG Teknoloji
Proje Ekibi
Prof. Dr. Haluk ÖRS
Remzi VATAN
Semra ERSOY
ÖNSÖZ
Bu çalışma Eylül-Aralık 2009 döneminde Çanakkale Ticaret ve Sanayi
Odasının (ÇTSO) ve Çanakkale Valiliğinin desteği ile gerçekleştirilmiştir.
Avrupa Birliğine (AB) giden yolda ülkemizde bölgesel kalkınma ajanslarının
kurulması böyle bir çalışmanın temel gerekçesini oluşturmaktadır.
Günümüzde, ikinci dünya savaşı sonrası başlatılmış olan, merkezi kalkınma
paradigması yerini bölgesel kalkınma paradigmasına bırakmıştır. AB sınırları
içinde ülkesel sınırların para, mal ve insan dolaşımı konularında anlamını
yitirmesi ile problemlere ülkesel bakışın yerini bölgesel bakış almıştır.
Coğrafi yakınlık ve benzerlikler öne çıkmıştır. Örneğin artık Alsace bölgesi
kalkınması, Katalonya bölgesi, Brötanya bölgesi yatırım ajansı gibi
kurumlardan bahsedilir olmuştur.
Geniş bir coğrafyaya yayılan ülkemiz de kalkınma politikalarının
uygulanması anlamında coğrafi bölgelere ayrılmıştır. Bundan böyle
Çanakkale ve Balıkesir illeri TR22 olarak adlandırılan ortak bir alt bölge adı
altında kalkınma politikalarını geliştireceklerdir.
Bu çalışma, Çanakkale bölgesinin rekabet anlamında bir fotoğrafını çekmek
amacını taşımaktadır. 2009 yılının ikinci yarısında Çanakkale ilinin tüm
ilçeleri defalarca ziyaret edilmiş, tüm ilgili kurumları, dernekleri,
kooperatifleri, şirketleri ile görüşülmüştür. Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odası
Yönetim Kurulu ve Meclis üyeleri başta olmak üzere idarenin ve sanayinin,
tarımın, iş ve kültür dünyasının liderlerinin değerli birikimlerinden
yararlanılmıştır.
Oldukça yorucu fakat bir o kadar da öğretici geçen bu dönem sonunda
elinizde tuttuğunuz rapor ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın Çanakkale ilinin
kalkınma stratejisinin oluşturulmasına katkıda bulunacağını umarız.
Bu çalışmanın başlatılmasında liderlik eden, yürütülmesinde ise desteklerini
esirgemeyen Çanakkale Valisi sayın Abdülkadir ATALIK, ÇTSO Yönetim
Kurulu Başkanı ve üyeleri ile Oda çalışanlarına teşekkürü borç biliriz.
ĠÇĠNDEKĠLER
11 1
1. GİRİŞ
1.1 Coğrafi bilgiler
1.2 Nüfus bilgileri
2. KÜMELENME KAVRAMI
3. METODOLOJİ
4. KALKINMA AJANSLARI
5. REKABET AÇISINDAN BÖLGESEL KÜMELER
5.1 Turizm
Kültür turizmi
Gelibolu milli parkı ve şehitlikler
Troia ve antik kentler
Deniz ve eğlence turizmi
Sağlık turizmi
Doğa turizmi
Av turizmi
5.2 Tarım
5.3 Meyvecilik
5.4 Sütçülük ve Peynircilik
5.5 Zeytincilik ve Yağ Sanayi
5.6 Hayvancılık
5.7 Madencilik ve Toprak Sanayi
Madencilik
Seramik sanayi
5.8 Orman Ürünleri ve Mobilyacılık
Orman ürünleri
Mobilyacılık
6. ÖNERİLER ÖZETİ
7. BİBLİYOGRAFYA
8. EKLER
Ek.1 Anket formu
Ek.2 Görüşülen kişi ve kurumların listesi
Ek.3 Yatırım Teşvikleri
1
2
3
7
16
20
23
27
27
37
42
44
46
47
48
49
56
64
68
72
75
87
95
97
113
115
115
120
124
1. GĠRĠġ
Çanakkale ili ülkemizin batı ucunda, coğrafi olarak Avrupa’ya en yakın
bölgemizi, Gökçeada, içeren bir konumdadır. Maalesef harita üzerindeki kuş
uçuşu yakınlık ekonomik olarak yakınlık anlamına gelmemektedir. Bir
bölgenin “yakınlığı” ulaşmak için geçirilen zaman cinsinden ölçülen yeni bir
metrik ile tanımlanınca, Çanakkale ilinin özellikle ülkemizin ekonomik
başkenti İstanbul’a oldukça uzak olduğu ortaya çıkmaktadır. Tarihi boyunca
dış dünyaya deniz yolu ile bağlanmış olan Çanakkale, ülkemizin ulaştırma
politikasının temeli olarak seçmiş olduğu karayolu ulaşımı konusunda çok
şanssızdır. Hala ülke geneline modern, geniş bir karayolları ağı ile
bağlanamamış olan ilin demiryolundan yana da şansı hiç olmamıştır. İnsan ve
mal taşınmasındaki bu eksiklik doğal olarak bölgenin kalkınmasına engel
oluşturmuştur.
Bu gerçeğe, 20. yüzyılın dünya savaşları ve soğuk savaşlar yüzyılı olması
dolayısı ile, Çanakkale Boğazının öncelikle bir askeri bölge olarak ele
alınması da eklenince kalkınma konusunda ilimiz geri plana itilmiştir. Yine
20. yüzyıl başında çok ciddi bir nüfus mübadelesine maruz kalmış olması
bölgenin beşeri ve maddi sermaye birikimi konusunda sıkıntı yaratmıştır.
Tüm bunları üst üste koyduğumuzda Çanakkale ilinin 20. yüzyılı “derin
dondurucuda” geçirdiğini söyleyebiliriz. 20. yüzyıl başında sekiz adet
konsolosluğun görev yaptığı Çanakkale’de bugün sadece Avustralya
konsolosluğu bulunmaktadır. Çanakkale Boğazının iki yanı boyunca 5 km
enindeki toprak şeridinin askeri bölge olarak yorumlanması da yatırımların ve
dolayısı ile gelişmenin önünü kesmektedir. Tüm bunlara rağmen son yıllarda
Çanakkale oldukça hızlı bir değişim sürecine girmiştir. Bu değişimin ana
sürükleyicisi üniversitesidir. Ülkemizin artan nüfusu, eğitimin modern hayatta
öneminin de artması ile birleşince, ülkemizde ciddi bir öğrenci nüfusu
oluşturmuştur. Çanakkale de bu nüfustan payına düşeni almıştır. Üniversitenin
ekonomik hayata etkisi, özellikle merkez ilçede, azalan oranlarda da diğer
ilçelerde görülmektedir. Merkezi bütçeden aktarılan kaynaklar ve sayıları
yirmi bini aşan öğrencilerin kişisel harcamaları ile ciddi bir para girişinin
olduğu ilimiz niceliksel olarak değişmektedir. Bu niceliksel değişimin zaman
içinde niteliksel değişimlere de yol açacağı aşikardır.
2
1.1. Coğrafi Bilgiler
Çanakkale İli Yerleşimi
Çanakkale ilinin bazı merkezlere olan karayolu uzaklığı
İstanbul
Ankara
Balıkesir
Bursa
Tekirdağ
Edirne
Kocaeli
İzmir
km
320
653
207
271
188
217
400
325
saat
5
10
3
4
3
3
6
5
3
Çanakkale ilçeleri haritası
4
İLÇELERİN - BUCAKLARIN MERKEZE UZAKLIKLARI
ADI
Çanakkale’
ye Uzaklık
(Km)
MERKEZ
AYVACIK
73
BAYRAMĠÇ
77
BĠGA
96
BOZCAADA +
(Vapurla) (Y. Odun
Ġskelesine kadar)
ÇAN
ECEABAT +
(Vapurla) (Çanakkale
limanına kadar)
EZĠNE
GELĠBOLU +
(Vapurla) (Lapseki
iskelesine kadar)
Ġlçeye
Uzaklık
(Km)
23
37
42
25
17
7
20
19
7
20
26
16
Çanakkale’
ye Uzaklık
(Km)
23
37
102
97
94
84
104
77
99
80
110
106
ETĠLĠ
18
64
GEYĠKLĠ
BOLAYIR (LapsekiGelibolu arası
vapurla)
EVREġE (LapsekiGelibolu arası
vapurla)
13
58
20
53
40
73
BEYÇAYIRI
UMURBEY
HAMDĠBEY
KALKIM
PAZARKÖY
29
16
31
38
35
62
25
126
133
130
Adı
ĠNTEPE
KĠRAZLI
GÜLPINAR
KÜÇÜKKUYU
EVCĠLER
YĠĞĠTLER
BAKACAK
BALIKLIÇEġME
GÜMÜġÇAY
GÜNDOĞDU
KARABĠGA
SĠNEKÇĠ
62
76
2
52
33
GÖKÇEADA +
(Vapurla) (Çanakkale
limanına kadar)
2
LAPSEKĠ
33
YENĠCE
96
5
Çanakkale ili toplam alanı ilçeler bazında incelendiğinde, Yenice ilçesi %14.3
yüzölçümü oranı ile ilk sırada yer almaktadır. Yenice ilçesini sırasıyla 2. Biga,
3. Bayramiç 4. Merkez, 5. Çan, 6. Ayvacık, 7. Lapseki, 8. Gelibolu, 9. Ezine,
10. Eceabat, 11 .Gökçeada, 12. Bozcaada ilçeleri izlemektedir.
Toplam Arazinin %Dağılımı
Çanakkale ili toplam arazi dağılımı incelendiğinde Orman ve fundalık
alanların %53.8 oranında bir dağılım ile ilk sırayı aldığını görmekteyiz. Tarım
arazileri %33.3 oranı ile ikinci sırada yer alırken, tarım dışı araziler %10.8,
mera ve çayırlar da toplam arazinin %2.2’sini kaplamaktadır
6
1.2. Nüfus yapısı
Çanakkale ili ilçeler bazında nüfus dağılımı
Ġlçe
Merkez
Biga
Çan
Gelibolu
Yenice
Ezine
Bayramiç
Ayvacik
Lapseki
Eceabat
Gökçeada
Bozcaada
Toplam
Ġl Geneli
Toplam
119,207
81,363
51,428
44,623
37,110
32,833
31,024
30,409
27,149
9,559
7,475
2,611
474,791
%
25
17
11
9
8
7
7
6
6
2
2
1
ġehir
Toplam
90,653
36,469
28,835
27,160
6,877
12,857
13,211
7,642
10,727
5,469
5,497
2,611
100
248,008
%
37
15
12
11
3
5
5
3
4
2
2
1
Köy
Toplam
28554
44894
22593
17463
30233
19976
17813
22767
16422
4090
1978
0
%
13
20
10
8
13
9
8
10
7
2
1
0
52
226,783
48
Çanakkale ili nüfus dağılımı incelendiğinde il ve ilçe merkezinde
yaşayanların toplam nüfusun %52’sini oluşturduğu gözlenmektedir. Bu
rakamın, Türkiye genelinde şehir nüfusu oranı olan %75’ten düşük olması
Çanakkale’de dengeli bir nüfus dağılımı olduğunu göstermektedir.
Çanakkale ilinde kilometrekareye düşen kişi sayısı 48 kişidir. Bu ortalama
Türkiye ortalaması olan 93 kişiden düşüktür.
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine (ADNKS) göre ilk nüfus sayım
sonuçları 21 Ocak 2008 tarihinde TÜİK tarafından kamuoyuna açıklanmıştır.
31 Aralık 2008 tarihi itibarıyla 2008 Nüfus Sayımı sonuçları şöyledir:
7
31 Aralık 2008 tarihi itibarıyla Türkiye nüfusu
71.517.100 kişidir.
31 Aralık 2008 tarihi itibarıyla Çanakkale ili nüfusu 474.791 kişidir.
Ülke nüfusunun % 75’i il ve ilçe merkezlerinde yaşamaktadır.
İl ve ilçe merkezlerinde yaşayan nüfus oranının en yüksek olduğu il % 99 ile
İstanbul, en düşük olduğu il ise % 32,2 ile Bartın’dır.
Çanakkale ili nüfusunun %52’si il ve ilçe merkezlerinde yaşamaktadır.
Nüfusun % 17,8’inin
yaşadığı İstanbul’da 12.697.164 kişi ikamet
etmektedir. Toplam nüfusun % 6,4’ü Ankara’da, % 5,3’ü İzmir’de, % 3,5’i
Bursa’da, % 0,7’si Çanakkale ilinde ikamet etmektedir.
Nüfus Piramidi, 2008
Yaş Grubu
90+
85 - 89
80 - 84
75 - 79
70 - 74
65 - 69
60 - 64
55 - 59
50 - 54
45 - 49
40 - 44
35 - 39
30 - 34
25 - 29
20 - 24
15 - 19
10 - 14
5-9
0-4
6
4
2
Erkek
0
2
%
Kadın
Nüfusun % 66,9’u 15 ile 64 yaĢları arasındadır.
8
4
6
15-64 yaş grubunda bulunan çalışma çağındaki nüfus, toplam nüfusun %
66,9’unu oluşturmaktadır. Ülkemiz nüfusunun % 26,3’ü 0-14 yaş grubunda,
% 6,8’i ise 65 ve daha yukarı yaş grubunda bulunmaktadır.
Türkiye’de kilometrekareye 93 kiĢi düĢmektedir.
Nüfus yoğunluğu olarak ifade edilen “bir kilometrekareye düşen kişi sayısı”
Türkiye genelinde 93 kişidir. Bu sayı illerimiz arasında 12 ile 2.444 kişi
arasında değişmektedir. İstanbul 2.444 kişi ile nüfus yoğunluğunun en fazla
olduğu ildir. Bunu sırasıyla; 413 kişi ile Kocaeli, 316 kişi ile İzmir, 242 kişi ile
Hatay ve 241 kişi ile Bursa illeri izlemektedir. Yüzölçümü büyüklüğüne göre
ilk sırada yer alan Konya’da nüfus yoğunluğu 51, yüzölçümü en küçük olan
Yalova’da ise nüfus yoğunluğu 233’tür. Çanakkale ili nüfus yoğunluğu ise
48’dir.
Çanakkale ili nüfus dağılımı ilçelerde ikamet eden kişi sayısına göre şöyle
sıralanmaktadır: Merkez ilçe, Biga, Çan, Gelibolu, Yenice, Ezine, Bayramiç,
Ayvacık, Lapseki, Eceabat, Gökçeada, Bozcaada.
Merkez ilçe %25’lik oran ile il nüfusunun yoğunlaştığı yer olarak dikkat
çekmektedir.
9
Ġlçelerin coğrafi durumları dikkate alınarak oluĢturulmuĢ nüfus dağılım grafikleri.
İl içinde bölgesel nüfus yoğunlukları sırasıyla 1. Biga-Çan-Yenice, 2. MerkezLapseki, 3. Bayramiç-Ezine-Ayvacık ve 4. Gelibolu-Eceabat, GökçeadaBozcaada bölgeleri olarak dağılım göstermektedir.
Ġlçelere Göre Nüfus Durumu
YIL
2008
Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Yıllık
Nüfus
Artış
Köy
Hızı ‰
2001
464.975
215.571
249.404
7,29
24,55
-5,55
ArtıĢ
%
474.971
2,14
248.008 15,04
226.783
-9,07
0.26
1.88
2009
-1.13
Nüfusun şehir ve köy nüfusu dağılımına baktığımızda 2001 yılına göre il
nüfusunda %2,14 lük bir artış görülmektedir. Nüfusun şehirde artarken
köylerde azaldığı görülmektedir.
Köy nüfusundaki azalma oranının %9 olması köyden şehre göçün yaşandığı
gerçeğini ortaya koymaktadır. Tarım ve hayvancılık alanlarını doğrudan
etkileyen bu azalma olası tedbirlerin alınması konusunda bir uyarı olarak
algılanmalıdır.
10
ġehirde YaĢayan Nüfusun Ġlçelere Dağılımı
Şehirde yaşayan nüfus yoğunluğu sıralamasında ilk sırada %36.6 ile Merkez
ilçe yer almaktadır. Merkez ilçeyi sırasıyla Biga, Çan, Gelibolu, Bayramiç,
Ezine, Lapseki, Ayvacık, Yenice, Gökçeada, Eceabat ve Bozcaada ilçeleri
izlemektedir.
Köyde yaşayan nüfus dağılımında ise Biga ilçesi %19.8 ile ilk sırada yer
almaktadır. Biga ilçesini sırasıyla Yenice, Merkez İlçe, Ayvacık, Çan, Ezine,
Bayramiç, Gelibolu, Lapseki, Eceabat, Gökçeada ve Bozcaada ilçeleri takip
etmektedir.
11
SOSYAL GÜVENLĠK KAPSAMINDAKĠ KĠġĠ SAYISI VE TÜRKĠYE
NÜFUSUNA ORANI
Toplam
Ġlin toplam
Öncelikli
Sosyal
nüfusu
YaĢam
Güvenlik
(TÜĠKKalitesi
Kapsamı
ADNKS'ye
Göstergeleri
(Aktif+Pasif
Göre Nüfus)
+YeĢilkart)
Çanakkale
TÜRKĠYE
476,128
70,586,256
460,312
66,541,374
Toplam
Sosyal
Güvenlik
Kapsamı
(YeĢil
Kartlılar
Hariç)
434,977
57,203,524
Sosyal
Güvenlik
Sosyal
Kapsamı
Güvenlik
(YeĢil Kart Kapsamı
Hariç)
DıĢında
Toplam il
Kalan
Nüfusuna
Nüfus
Oranı (%)
91.36
15,816
81.04
4,044,882
Çanakkale ili bünyesinde sosyal güvenlik kapsamındaki nüfusun toplam
nüfusa olan %91.36 oranı, Türkiye ortalaması oranı olan %81.04’ten 10 puan
daha yüksektir.
Öncelikli
YaĢam
Kalitesi
Göstergeleri
Çanakkale
TÜRKĠYE
Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif ÇalıĢan
KiĢi Sayısı
Emekli
Bağ-Kur
SSK
Toplam
Sandığı
(4/b)
(4/a)
(4/c)
26,483
2,464,206
37,722
55,440
3,260,719 9,533,683
119,644
15,258,608
Sosyal
Güvenlik
Kapsamındaki
Aktif
ÇalıĢanların
Toplam il
Nüfusuna
Oranı(%)
25.13
21.62
Sosyal Güvenlik kapsamında aktif çalışanların Toplam İl nüfusuna oranı
%25.13 olup, Türkiye ortalaması olan %21.62’den yüksektir.
12
Öncelikli
YaĢam
Kalitesi
Göstergeleri
Çanakkale
TÜRKĠYE
Sosyal Güvenlik Kapsamında Aylık Alan
KiĢi Sayısı(*)
Emekli
Bağ-Kur
Sandığı
(4/b)
(4/c)
17,967
27,396
1,756,760 1,965,247
SSK
(4/a)
37,342
5,024,696
Toplam
82,705
8,746,703
Sosyal Güvenlik
Kapsamındaki
Emeklilerin
Toplam il
Nüfusuna
Oranı(%)
17.37
12.39
Sosyal Güvenlik kapsamında aylık alan kişi sayısının toplam il nüfusuna oranı
%17.37 olup, Türkiye ortalaması olan %12.39’dan yüksektir.
Öncelikli
YaĢam
Kalitesi
Göstergeleri
Çanakkale
TÜRKĠYE
Sosyal Güvenlik Kapsamında Bakmakla Yükümlü
Tutulanların (Yararlanıcıların) Sayısı
Emekli
Sandığı
(4/c)
52,742
5,263,145
Bağ-Kur
(4/b)
76,645
9,377,960
SSK
(4/a)
Toplam
103,241
18,557,108
232,628
33,198,213
Sosyal
Güvenlik
Kapsamında
bakmakla
yükümlü
tutulanların
oranı (%)
48.86
47.03
Sosyal Güvenlik kapsamında yararlanıcıların il nüfusuna oranı %48.86 olup,
Türkiye ortalaması olan %47.03’ten yüksektir.
Öncelikli
2022 sayılı
2022 sayılı
YaĢam
yasadan
yasadan
Kalitesi
yararlananl yararlananla
Göstergeleri arın sayısı rın oranı (%)
Çanakkale
9,064
1.90
TÜRKĠYE
1,266,174
1.79
Halk arasında 65 yaş üzeri yaşlılık aylığı olarak bilinen 2022 sayılı yasadan
yararlananların il nüfusuna oranı %1.9 olup, Türkiye ortalaması olan
%1.79’dan yüksektir.
13
Öncelikli
YEġĠL
YaĢam
KARTLI
Kalitesi
SAYISI
Göstergeleri
Çanakkale
25,335
TÜRKĠYE
9,337,850
YeĢil kart
yasadan
yararlananla
rın oranı (%)
6.00
16.00
Yeşil kartlı sayısının il nüfusuna oranı % 6 olup, Türkiye ortalaması oranı
olan %16’dan 10 puan daha düşüktür.
SSK’lı sayısı dağılımı
SSK’lı % dağılım grafiği
SSK’lı çalışanların dağılım grafiği incelendiğinde Merkez ilçenin %35 ile ilk
sırada yer aldığını görüyoruz. Merkez ilçeyi sırası ile Biga, Çan, Gelibolu,
Ezine, Ayvacık, Yenice, Bayramiç, Lapseki, Eceabat, Gökçeada ve Bozcaada
ilçeleri izlemektedir.
14
İlçedeki nüfusa göre SSK’lıların % dağılım grafiği
İlçelerde yaşayan nüfusun içindeki SSK’lıların oransal dağılım grafiği
incelendiğinde Merkez ilçenin ilk sırada yer aldığı görülmektedir.
Merkez ilçeyi sırasıyla Çan, Biga-Bozcaada-Gökçeada, Eceabat, GeliboluEzine-Ayvacık,
Lapseki,
Bayramiç
ve
Yenice
izlemektedir.
15
2.KÜMELENME KAVRAMI
Bilindiği gibi tarih boyunca dünyanın bazı bölgeleri ürettikleri özel ürünlerle
öne çıkmış, hatta o ürünlerle anılır olmuşlardır. Örneğin Çin ipeği, Mısır
pamuklusu, İtalyan ayakkabıcılığı, Bohemya kristalleri gibi. Günümüzde de
ürünlerle coğrafi yerlerin özdeşleşmesi devam etmektedir. Havacılık sanayi
deyince akla ilk gelen ABD’nin batı yakası ile Fransa’nın güneybatısı, yazılım
deyince Kaliforniya, şarap deyince Bordeaux, moda deyince Paris ve Milano,
altın deyince İstanbul, pırlanta deyince Anvers gibi. Ürünle özdeşleşmiş
bölgelerden gelen ürünlerin kaliteleri tartışılmaz olarak kabul edilmekte ve
yüksek fiyata dünyanın hemen her yerinde alıcı bulmaktadırlar. Arz edilen
ürünlerin pazarda gördüğü talep konusunda bu noktaya gelmiş olmak doğal
olarak bölge gelirinin artmasına ve refah seviyesinin yükselmesine imkan
verirken, bölge kalkınmasına da büyük fayda sağlamaktadır. Bu gibi sayısız
örnekten yola çıkarak günümüzde kalkınma konusunda çalışan iktisatçıların
birçoğu, kalkınmanın temelinde bölgeye ait ürünlerin ortaya çıkması için
işbirliği yapan şirketler, kurumlar topluluğunun, kısaca kümesinin var
olduğunu tespit etmişlerdir. Örneğin altın eşya müşterisi iseniz gideceğiniz en
uygun yer İstanbul Kapalıçarşı alışveriş merkezidir. Burada çok çeşit altın
takıyı yan yana görme imkanını bulabilirsiniz. İşçilik, fiyat karşılaştırması
yapabilir, miktarda kısıtlama olmadan sipariş verebilirsiniz. Şayet altın eşya
üreticisi iseniz Kapalıçarşı yine en doğru adrestir. Burada hammaddenizi
güven içinde ve kredi ile tescilli altın rafinerisinden hemen temin edebilir,
kalifiye eleman konusunda sıkıntı çekmez, her türlü teknik ekipman, yan
ürün, bakım hatta atığınız konusunda hizmet alabilirsiniz. Satıcı iseniz de
aynı şekilde Kapalıçarşı size büyük avantajlar sunacak, her gün dünyanın
değişik köşelerinden binlerce müşteri ayağınıza gelecektir.
Altın konusunda çok güzel bir kümelenme örneği olan Kapalıçarşı, benzeri
kümeler ve değişik alanlarda da örnek teşkil etmektedir. Böylece ekonomik
bir cazibe merkezi yaratılarak kalkınma sağlanmış olmaktadır.
Herhangi bir alanda bir kümenin gelişmesi, ortaya çıkması bugüne kadar
“organik” olarak gelişmiştir. Ekonomik aktörler bir bölgede bir konu ile ilgili
üstünlükler gördüklerinde bunu doğal olarak değerlendirmişler ve zaman
içinde söz konusu bölge bir küme olarak ortaya çıkmıştır.
Günümüzde ise, kalkınma motoru olarak kabul edilen kümelerini organik bir
biçimde ortaya çıkmasını bekleyecek zamanımız kalmamıştır. Hükümetler
kalkınma konusunda son derece aktif rol oynamaya başlamışlardır. İletişimin
ışık hızına ulaştığı çağımızda toplumlar dünyanın diğer bölgelerinde, ziyaret
16
ederek ya da televizyon aracılığı ile, gördükleri, şahit oldukları refah
seviyelerine en kısa zamanda ulaşmak istemektedirler. Bu da tarihte hiç bir
devirde olmadığı kadar çok insanın, kurumun, üniversitenin, derneğin, vakfın
kalkınma konularında çalışma yapmasına sebep olmuştur. Kalkınma konusu
artık rastlantılara bırakılmayacak kadar önem kazanmıştır. Kalkınmanın en
önemli faktörlerinden biri olan sermayeyi çekmek hükümetlerin öncelikli
görevlerinden biri olmuştur. Yakın geçmişe kadar nerede ise zararlı görünen
yabancı sermaye, çalışma hukukun tesisi, çevre koruma kanunlarının geçerlik
kazanması ile korkulur olmaktan çıkmış, kalkınmayı hızlandıracak en önemli
faktör olarak kabul edilir olmuştur. Günümüzde tüm dünya çevreye duyarlı,
istihdam yaratacak, yarattığı katma değer ile bölgenin gelişmesine, vergi
gelirlerinin artmasına katkıda bulunacak yatırımların peşindedir. Öte yandan
sermaye de değerini en iyi bilecek, getirisi en yüksek olacak ve huzur içinde
çalışabileceği ortamların arayışı içindedir. Bu bağlamda hükümetler, özellikle
yerel yöneticiler, bölgelerinin sermayeye cazip gelecek koşullara kavuşması
için mücadele etmektedirler. Altyapının eksizliği, iletişim, çevre
düzenlemeleri, hızlı ve adil bir yargı düzeni, eğitilmiş ve çalışkan bir işgücü,
bölgelerin kalkınması için aranan koşulların başında gelmektedir.“Yeni
fikirlerin hazırlanmış beyinlere rağbet etmesi” gibi, sermaye de kendisini
değerlendirmeye hazırlanmış bölgelere rağbet etmektedir.
Çanakkale ili uzun yıllar gelişmenin pek fazla da istenmediği, mutlu ve
huzurlu bir emekli hayatı için tercih edilen güzel bir yurtköşemiz olarak
algılanmıştır. Gerçekten de incelendiğinde genel nüfusa oranla geçimini
emekli maaşı ile sağlayan kesimin en yüksek olduğu ilimiz Çanakkale’dir.
Çanakkale Merkez ve Küçükkuyu bölgeleri yazlıkların bol olduğu ve emekli
bir hayatın sürdürüldüğü, Biga bölgesi ise geçmişten beri ticari hayatın önde
geldiği bölgeler olarak ortaya çıkmıştır. Yirminci yüzyıl ortalarında küçük bir
kasaba olan ilin doğusundaki Çan bölgesi son elli yılda büyük bir sanayi
bölgesi olarak gelişmiş, nüfus olarak da merkez ilçeden sonra Biga ile başat
ilçe konumuna gelmiştir.
Yukarıda belirtildiği üzere Çanakkale’de üniversitenin kurulması ve ülke
üniversiteleri genelinin üzerinde bir hızla büyümesi, inşaat sektörü başta
olmak üzere bir çok sektörü tetiklemiştir. Artık otellerin kapasitesi belirli
dönemlerde yetmez olmuş, şehre ulaşım sadece Çanakkale sakinlerinin sorunu
olmaktan çıkıp öğrencilerin, ailelerinin, pazarlama ve bakım hizmeti veren
bölge dışı şirketlerin çalışanlarının, asker ailelerinin ve turizm şirketlerinin
sorunu haline gelmiştir. Bu eksiklikten mağdur olanların sayısının artması
17
doğal olarak politikacıları, işadamlarını da harekete geçirmiş, duble yol
inşaatlarına, seyrek de olsa uçak seferlerine başlanmış, köprü için en yetkili
ağızlardan yer ve zaman taahhütleri verilmiştir.
Çanakkale’de iş hayatının nabzının tutulduğu Çanakkale Ticaret ve Sanayi
Odası bünyesinde de çalışmalar başlatılmış, kalkınma ajansının kurulması,
genel sekreterin atanması ile yeni bir ivme kazanan bu çalışmalardan biri
olarak Çanakkale İli Rekabet Analiz Raporu hazırlanması çalışması
desteklenmiştir.
Yukarıda belirtildiği gibi her ilin her konuda öne çıkması söz konusu değildir.
Tıpkı bir çocuğun eğitimi sırasında en yetenekli olduğu alanların bulunması
ve o konulara ağırlık verilmesi çocuğun ilerideki hayatında başarılı ve mutlu
olmasını sağlayacağı gibi, bölgeler de rekabet edecekleri alanları tespit edip
bu konulara konsantre olarak birim zamanda ve birim yatırımla elde
edecekleri ilerlemeyi maksimize edeceklerdir. Nihayetinde, sınırlı kaynakların
olduğu dünyamızda, elindeki imkanları en iyi şekilde kullanmak, bilimsel
tabirle optimize etmek, başarının vazgeçilmez prensibidir. Dolayısı ile ilk
yapılması gereken iş bir ilin dünya genelinde rekabet şansı yüksek
sektörlerini, kaynaklarını tespit etmektir. Buna Rekabet Analizi Çalışması
diyoruz.
Bir sonraki aşama ise tespit edilen alanlarda sektörel kümeleşme çalışmaları
yaparak gelişmeyi rastgele olmaktan kurtarıp yönlendirmek, hızlandırmaktır.
Organize olamamış güçlerin birbirlerine yarardan çok zararları olabileceği
aşikardır. Kümeleşme çalışmaları sektör bazında bu organizasyonların
kurulması ve sektör aktörlerinin gelişmeler karşısında tek bir vücut gibi
hareket etmelerini temin etmeyi amaç edinir.
18
Elmas modeli:
Ekonomik kalkınmada kümeleşmenin önemini vurgulayan çalışmaları ile öne
çıkan ABD Harvard Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Michael PORTER
“Elmas modelini’’ önermiştir. Aşağıdaki Elmas şeklindeki şemada ekonomik
aktörler arasındaki ilişkiler demeti gösterilmiştir.
MarkalaĢma ve
Pazarlama Stratejileri
ĠĢletmelerin Yapısı
FĠRMA
STRATEJĠSĠ VE
REKABET YAPISI
ĠĢgücü , Enerji,
Hammadde,
GĠRDĠ
Makine techizat, KOġULLARI
Sermaye
DıĢ Talep
TALEP
Ġç Talep
KOġULLARI
ĠLGĠLĠ VE
DESTEKLEYĠCĠ
KURULUġLAR
FarklılaĢmıĢ
Ürünlere
Talep
Ar-Ge ÇalıĢmaları
Diğer Sektörlerle ĠliĢkiler
Sivil Toplum KuruluĢlarının Durumu
Finansal KuruluĢlar
Rekabet analizi çalışmasında tespit edilen rekabetçi sektörler için ayrıca
detaylı ve uzun soluklu bir sektörel küme geliştirme çalışması yapmak şarttır.
Bu çalışmanın arkadan gelecek çalışmalara ışık tutacağını umuyoruz.
19
3. METODOLOJĠ
Rekabet analizi çalışmasının metodolojisi şu etapları içermektedir.
1) Anket süreci
2) Odak grup toplantıları
3) Olası kümelerin bilimsel olarak tespiti
1) Anket süreci
Çalışmamız kapsamında, ekte örneği görülen anket formu 450 paydaşa
ulaştırılmıştır. Bu anket formlarından 210 tanesi doldurularak ÇTSO
sekreterliğine teslim edilmiştir. Anket soruları ilgili şirketlerin sektörlerini,
büyüklüklerini ve varsa bölgesel diğer aktörlerle işbirliğini ölçme
hedeflerini gütmektedir. Elmas model üzerinde değerlendirilecek bu
ilişkiler yumağının zayıflığı veya sıklığı küme içi işbirliğini ölçmektedir.
Olası durumlar şunlardır.
a) Sektör tek veya bir kaç şirket tarafından temsil edilmektedir
b) Sektörde bir çok bölgesel firma vardır fakat işbirliği gözlenmemektedir
c) Sektörde bir çok firma vardır ve son derece sıkı bir işbirliği
içindedirler
a şıkkının geçerli olduğu durumlarda ilk etapta bir küme çalışmasına
gitmenin manası yoktur. Muhtemeldir ki söz konusu şirket coğrafi olarak
büyük bir avantaj (hammaddenin bolluğu ve ucuzluğu, ulaşımın kolaylığı,
vb.) yakalamıştır ve diğer alt ve yan sektörlerin gelişmesini beklemeden
entegre bir tesis olarak sermaye gücü ile işini görmektedir. Bu durumlarda
zaman içinde yan sektörlerin gelişerek tek şirketin öncelikle ana faaliyet
konusu dışındaki işlerine talip olmaları beklenir. Daha sonraki süreç içinde
şirket çalışanlarının ayrılarak uzmanlık geliştirdikleri alanlarda küçük
hizmet şirketleri kurarak “outsourcing” ya da yerel tabirle taşeronlaşma
sürecine geçmeleri beklenir. Bu duruma örnek olarak Karabiga-Kemer
bölgesinde kurulu İÇDAŞ demir çelik işletmesi verilebilir.
20
b şıkkının geçerli olduğu durum en sık rastlanan durumdur. Bireysel
girişimcilerin kurdukları şirketler genellikle birbirlerini rakip olarak
algıladıklarından müşteri, tedarikçi, eleman, vb. konularda bilgilerini,
tecrübelerini bilerek ya da bilmeyerek paylaşmama yoluna giderler. Öte
yandan bölgesel faktörler söz konusu şirkete ciddi üstünlükler
sağlamaktadır ve bir araya gelindiğinde çözülemez olarak addedilen bir çok
problemin çözülür hale geleceğinden habersizdirler. Çanakkale’de de bu
durum gözlenmektedir. Yapılacak sektörel analiz ve kümeleşme çalışmaları
bu sektörlerin gelişmesine, global olarak öne çıkmasına yardımcı olacak,
bölgesel kalkınmayı da tetiklemiş olacaktır.
c şıkkının geçerli olduğu durumlar kümelenmenin doğal olarak
gerçekleştiği durumlardır. Ülkemizde Kapalıçarşı’da altıncılık, Bursa’da
otomotiv, Kocaeli’de kimya sanayi gibi örnekler vermek mümkündür.
Anket süreci sonunda elde edilen fotoğrafa bakılarak tespit edilen
sektörlerde paydaşları bir araya getirerek sektör odaklı toplantılar yapmak,
anket formunda dile getirilemeyen bilgileri, tecrübeleri paylaşmak son
derece yararlı olmaktadır.
Bölgesel Rekabetçi Sektörler Tanımlama Anket Soruları:
1. Firma adı
2. Firmanızın faaliyet alanı aşağıdaki gruplardan hangisine uymaktadır?
3. Firmanızın cirosu aşağıdaki gruplardan hangisine uymaktadır?
4. Hangi meslek kuruluşlarına üyesiniz?
5. Kullandığınız hammadde ve yarı mamulleri hangi firmalardan temin
edersiniz?
6. Kullandığınız makine ve ekipmanları hangi firmalardan satın alırsınız?
7. İşletmenizin enerji ihtiyaçlarını hangi firmalardan temin edersiniz?
8. Hangi finans kuruluşları ile çalışmaktasınız?
9. İşgücünüzü hangi kaynaklardan sağlamaktasınız?
10. Taşıma hizmetlerini hangi firmalardan almaktasınız?
11. İletişim hizmetlerini hangi firmalardan almaktasınız?
12. Sigorta hizmetlerini hangi kuruluşlardan almaktasınız?
13. Hangi danışmanlık kuruluşları ile çalışmaktasınız?
14. Hangi hizmet kuruluşları ile çalışmaktasınız?
21
15. Yatırım konularında hangi firmalar ile çalışmaktasınız?
16. Araştırma Geliştirme(Ar-Ge) konularında hangi kuruluşlar ile
çalışmaktasınız?
17. Müşterinizi aşağıdaki yöntemlerden hangisini kullanarak bulursunuz?
18. Tedarikçilerinizi aşağıdaki yöntemlerden hangisini kullanarak
bulursunuz?
19. Ortak ürün geliştirdiğiniz firmalar var mı?
20. Ortak pazarlama çalışması yaptığınız firmalar var mı?
21. Ortak işgücü eğitiminde bulunduğunuz firmalar var mı?
22. Ortak satınalma yaptığınız firmalar var mı?
23. Hangi sektörel yayınlara üyesiniz?
24. Firmanız hangi sektörel ve yerel oda, dernek, birliklere üyedir?
26. Faaliyet gösterdiğiniz iş kolunda rakipleriniz kimlerdir?
27. En fazla satış yaptığınız 5 firmayı belirtiniz?
28. En fazla alım yaptığınız 5 firmayı belirtiniz?
22
4. KALKINMA AJANSLARI
Bölgesel ekonomik kalkınma ve sosyal gelişme alanında yaşanan yapısal
dönüşümün ve sürdürülebilir kalkınmanın en önemli kurumları arasında yer
alacak olan “kalkınma ajansları” Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)
koordinasyonunda kurulmaya ve faaliyete geçmeye başlamıştır. Kalkınma
ajansları;
Bölgesel gelişme uygulamaları ile bölge planlarının etkinliğinin ve
başarısının yükseltilmesini; bölgelerin ülkemizin genel büyümesine,
gelişmesine, refahına ve istikrarına katkısının artırılmasını; sosyal uyum ve
adaletin güçlendirilmesini ve değişen küresel rekabet şartlarına
adaptasyonun hızlandırılmasını sağlayacak,
Yüksek nitelikli personeli, esnek kaynak ve istihdam yapısı ile kurum,
kuruluş ve şahıslara sağladığı idari, mali, teknik desteklerle başta
girişimciler olmak üzere bütün yerel aktörlerin kalkınma çabalarına
katılımını teşvik edecek,
Sağlayacağı proje ve faaliyet desteklerinde kişi, kurum ve kuruluşların eş
finansmana dayalı ortak proje üretme ve yönetme kültürü ve yeteneğini
geliştirecek; sahiplenme ve işbirliği duygusunu güçlendirecek; bölgenin
girişimcilik potansiyelini harekete geçirecek ve sürekli olarak yükseltecek,
Yerel potansiyeli, dinamikleri, özgünlükleri, kaynak ve imkanları ortaya
çıkararak harekete geçirecek ve ulusal, uluslararası pazarlarda ekonomik,
sosyal, kültürel birer değer haline dönüştürecek,
Sonuç olarak, hem ulusal, hem de bölgesel-yerel düzeyde başta istihdam
ve gelir olmak üzere ekonomik ve sosyal göstergelerin iyileştirilmesine,
bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarının azaltılmasına ve
dolayısıyla ülkenin genel refahının artırılması ve istikrarının pekiştirilmesine
olumlu katkılar sağlayacaktır.
Kalkınma Ajansları, ulusal düzeyde DPT koordinasyonunda, kendine
özgü teknik ve finansman (bütçe) mekanizmasına sahip, kâr amacı
gütmeyen, çabuk karar alıp uygulayabilen, merkezi ve yerel idarelerin
dışında, kamu, özel sektör ve STK’ları bir araya getiren, tüzel kişiliği haiz,
5449 sayılı Kanunla düzenlenmemiş işlemlerinde özel hukuk hükümlerine
tabi, bölgeler (düzey 2 bölgeleri) esas alınarak Bakanlar Kurulu Kararı ile
kurulan teknik kapasitesi yüksek, uygulamacı olmayan, fakat destekleyici,
koordinatör ve katalizör olarak faaliyet gösteren kalkınma birimleridir.
23
5449 sayılı Kanunun birinci maddesinde ifade edildiği üzere; Kalkınma
Ajansları, kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki
işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve
yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma planı ve
programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel
gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak, bölgeler arası ve bölge
içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla kurulmaktadır.
5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri
Hakkında Kanun, 25/01/2006 tarihinde TBMM Genel Kurulunda
görüşülerek kabul edilmiş, 08/02/2006 tarihli ve 26074 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Kalkınma Ajansları, Ulusal Kalkınma Planları ve bölge gelişme
planları/stratejileri çerçevesinde, bölgelerinde öne çıkan sektörlerdeki ve
alanlardaki proje ve faaliyetlere teknik ve mali destek sağlayacaktır. Buna
ilişkin temel mevzuat olan, “Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet
Destekleme Yönetmeliği” DPT Müsteşarlığı tarafından tamamlanmış ve 8
Kasım 2008 tarih ve 27048 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe girmiş ve gerekli altyapı tesis edilmiştir.
Bakanlar Kurulunun 14/7/2009 tarih ve 2009/15236 sayılı Kararı ile 5449
sayılı 25/01/2006 tarihli Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu
24
ve Görevleri Hakkında Kanunun 3, 8 ve geçici 2’nci maddesine istinaden
Düzey 2 Bölgesi TR22 Balıkesir, Çanakkale kalkınma ajansı kurulmasına
karar verilmiştir.
Bu karara istinaden oluĢturulan TR22 Balıkesir Çanakkale
Kalkınma Ajansı Yönetim Kurulu Üyeleri :
Sn. Yılmaz ARSLAN
Balıkesir Valisi
(Başkan)
Sn. Abdülkadir ATALIK Çanakkale Valisi
Sn. İsmail OK
Balıkesir Belediye Başkanı
Sn. Ülgür GÖKHAN
Çanakkale Belediye Başkanı
Sn. Mehmet Akif OKUR
Balıkesir İl Genel Meclis Başkanı
Sn. Hasan Hüseyin AYTOP Çanakkale İl Genel Meclis Başkanı
Sn. Ahmet KULA
Balıkesir Sanayi Odası Başkanı
Sn. İlhami TEZCAN
Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı
Bu karara istinaden oluĢturulan TR22 Balıkesir Çanakkale
Kalkınma Ajansı Kalkınma Kurulu Üyeleri :
Sn. A. Rona YIRCALI
Sn. Ali Yücel AKA
Balıkesir Sanayi Odası Meclis Başkanı
(Kalkınma Kurulu Başkanı)
Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odası Başkan Yrd.
(Başkan Yardımcısı)
25
NUTS - ĠSTATĠSTĠKĠ BÖLGE BĠRĠMLERĠ SINIFLANDIRMASINA
GÖRE SOSYO-EKONOMĠK GELĠġMĠġLĠK SIRALAMASI
Sıra
No
Ġstatistiki Bölge
Birimi Düzey 1
1
ĠSTANBUL
2
BATI ANADOLU
3
DOĞU MARMARA
4
5
6
7
8
EGE
Ġstatistiki Bölge Birimi
Düzey 2
TR10 İstanbul Alt Bölgesi
İstanbul
TR51 Ankara Alt Bölgesi
Ankara
TR52 Konya Alt Bölgesi
Konya, Karaman
TR41 Bursa Alt Bölgesi
Bursa, Eskişehir, Bilecik
TR42 Kocaeli Alt Bölgesi
Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova
TR31 İzmir Alt Bölgesi
İzmir
TR32 Aydın Alt Bölgesi
Aydın, Denizli, Muğla
TR33 Manisa Alt Bölgesi
Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak
TR21 Tekirdağ Alt Bölgesi
Tekirdağ, Edirne, Kırklareli
BATI
TR22 Balıkesir
MARMARA
Alt Bölgesi
AKDENĠZ
Antalya, Isparta, Burdur
TR62 Adana Alt Bölgesi
Adana, Mersin
TR63 Hatay Alt Bölgesi
Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye
TR81 Zonguldak Alt Bölgesi
Zonguldak, Karabük, Bartın
10
GÜNEYDOĞU
ANADOLU
11
ORTADOĞU
ANADOLU
12
KUZEYDOĞU
ANADOLU
Kastamonu, Çankırı, Sinop
TR83 Samsun Alt Bölgesi
Samsun, Tokat, Çorum, Amasya
TR71 Kırıkkale Alt Bölgesi
Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir,
Kırşehir
TR72 Kayseri Alt Bölgesi
Kayseri, Sivas, Yozgat
TR90 Trabzon Alt Bölgesi
Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin,
Gümüşhane
TRC1 Gaziantep Alt Bölgesi
Gaziantep, Adıyaman, Kilis
TRC2 Şanlıurfa Alt Bölgesi
Şanlıurfa, Diyarbakır
TRC3 Mardin Alt Bölgesi
Mardin, Batman, Şırnak, Siirt
TRB1 Malatya Alt Bölgesi
Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli
TRB2 Van Alt Bölgesi
Van, Muş, Bitlis, Hakkari
TRA1 Erzurum Alt Bölgesi
Erzurum, Erzincan, Bayburt
TRA2 Ağrı Alt Bölgesi
Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan
ORTA ANADOLU
DOĞU
KARADENĠZ
Balıkesir, Çanakkale
TR61 Antalya Alt Bölgesi
BATI KARADENĠZ TR82 Kastamonu Alt Bölgesi
9
Ġstatistiki Bölge Birimi Düzey 3
26
5.REKABET AÇISINDAN BÖLGESEL KÜMELER
5.1 Turizm
Dünya Turizminde Ġlk 10 Ülke (2008)
TURĠST SAYISI (*)
No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Ülke
Fransa
ABD
İspanya
Çin
İtalya
İngiltere
Ukrayna
Türkiye
Almanya
Meksika
Dünya Toplamı
Milyon Kişi
79,3
58,0
57,3
53,0
42,7
30,2
25,4
25,0
24,9
22,6
Dünyadaki Payı (%)
8,6
6,3
6,2
5,7
4,6
3,3
2,8
2,7
2,7
2,5
922
Yabancı ziyaretçi profilindeki geliĢmeler:
TÜİK’in Yabancı Ziyaretçi Çıkış Anketinin yıllara göre analizi yabancı
turistlerin yaptığı harcamalar arasında son yıllarda payını en çok arttıran
harcama türünün yeme-içme olduğunu göstermektedir. Buna karşın, konaklama
ve paket tur harcamalarında gerileme gözlenmiştir.
Yüksek gelir kesiminin payı artıyor
“Düşük gelir” kesiminin payı 2001’deki yüzde 11,7 seviyesinden 2008 yılına
kadar hafif artışlarla yüzde 14,5 seviyesine kadar yükselmiştir. 2008 yılında ise
yüzde 12,8’e gerilemiştir. Anket sonuçlarına göre 2008 yılında yabancı
ziyaretçilerin gelir durumlarına göre dağılımında en büyük pay yüzde 67,3 ile
“Orta gelirli” kesiminken, bu kesimi yüzde 19,9 ile “Yüksek gelirli” kesim takip
etmektedir.
Geliş nedeni “Kültür Turizmi” payında ise anılan sekiz yıllık dönem içinde bir
gerileme eğiliminin varlığı söz konusudur. 2001 yılında yüzde 9,2 olan bu pay
2008 yılına kadar yavaş yavaş azalarak yüzde 6’ya gerilemiştir. Geçen yıl da
hafif bir yükselmeyle yüzde 6,4’e tırmanmıştır.
Bölgelerin payı
2007 döneminde “gezi, eğlence, tatil” ve “kültür” motivasyonlarıyla yapılan
seyahatlerin içinde “en çok gecelemeli seyahatin yapıldığı bölge 2 milyon
seyahatle Akdeniz Bölgesi olarak öne çıkmıştır. Akdeniz bölgesinin bu seyahat
türü içindeki payı %34,2’yi bulmaktadır. Bu tür seyahatlerden en çok pay alan
ikinci bölge %28,1 ile Ege Bölgesi ve üçüncü bölge de %16,3 payla Batı
Marmara bölgesidir.
Seyahatlerin zamanlaması
2008 yılı içinde 24 milyon 449 bin kişinin yaptığı son seyahatlerin aylara göre
dağılımı incelendiğinde %32 gibi dikkat çekici bir oranda en çok Ağustos
ayında gerçekleştikleri gözlenmektedir. Temmuz ve Eylül ayları %24 ve %19
ile bu ayı takip ederken, üç ayın payının toplamı %75’i bulmaktadır. Haziran
ayını da eklediğimizde dört ayın toplam payı %85’e çıkmaktadır. Ayrıca, bu
dört ayın payı, yapılan tüm son seyahatlerin %95’ini oluşturmaktadır.
Otel konaklamaları
2007 yılında vatandaşlarımız yaptıkları son seyahatlerde %69 oranında arkadaş
veya akrabalarının evlerinde konaklamışlardır. Bu konaklama türünü oteller
%10,5 ve özel konut %9,8 payla izlemiştir.
Kamu kamplarının 2007 yılında yapılan 21 milyon 400 bin seyahat içinde aldığı
pay %1,1 olarak gerçekleşmiştir.
Pansiyonlar %3,5 ve kamping/karavanlar da %0,9 oranında bir paya sahip
olmuştur. Otellerde yapılan konaklamaların bölgelere göre dağılımına
baktığımızda en çok otel konaklamasının %38 payla Akdeniz’de yapıldığı
görülmektedir. Ege bölgesi %29 payla ikinci ve İstanbul’un dahil olmadığı Batı
Marmara bölgesi %8’lik payla üçüncü pozisyonda bulunmaktadır. İstanbul ise
otel konaklamalarından %5 oranında bir pay almaktadır.
28
TÜRKĠYE'YE GELEN YABANCI ZĠYARETÇĠLERĠN BAġLICA
ÜLKELERE GÖRE SIRALAMASI (OCAK-AĞUSTOS) 2008-2009
3.037.265
1.515.116
846.446
663.928
453.821
413.414
400.972
238.556
390.304
3.003.778
1.703.614
821.417
691.380
447.400
434.729
411.726
250.810
409.188
09 / 08 (%)
Değişim
-1,10
12,44
-2,96
4,13
-1,41
5,16
2,68
5,14
4,84
757.731
791.967
4,52
802.717
321.551
9.480.091
2.174.522
551.073
4.132.131
422.308
103.632
786.186
909.488
260.655
9.721.510
1.983.793
423.714
3.991.560
411.978
90.632
868.228
13,30
-18,94
2,55
-8,77
-23,11
-3,40
-2,45
-12,54
10,44
392.919
206.782
-47,37
18.533.764
18.694.028
0,86
2008
Almanya
İngiltere
Hollanda
Fransa
Belçika
İtalya
Avusturya
İspanya
Yunanistan
İskandinav Ülkeleri (İsveç +
Danimarka + Norveç + Finlandiya)
Bulgaristan
Romanya
AB Toplamı
Rusya Fed.
Ukrayna
BDT Toplamı
ABD
Japonya
İran
İsrail
TOPLAM
29
2009
2005
%
2006
%
2007
%
2008
%
HAVA
14.979.702 70,9
14.084.727 71,1
16.807.681 72,0
18.838.735 71,5
KARA
4.744.819 22,5
4.206.198 21,2
4.721.569 20,2
5.388.308 20,5
TREN
80.301 0,4
71.707 0,4
68.755 0,3
72.320 0,2
1.320.064 6,2
1.457.201 7,3
1.742.906 7,5
2.037.314 7,8
DENĠZ
TOPLAM
21.124.886 100,0 19.819.833 100,0 23.340.911 100,0 26.336.677 100,0
TÜRKĠYE'YE GELEN YABANCI ZĠYARETÇĠLERĠN
GELĠġ YOLLARI
ANTALYA
TÜRKĠYE'YE GELEN YABANCI ZĠYARETÇĠLERĠN
BAġLICA TURĠSTĠK MERKEZLERE
GÖRE DAĞILIMI
2006
%
2007
%
2008
%
6.011.183 30,3
7.291.734 31,2
8.564.595 32,5
ĠSTANBUL
5.346.681
27,0
6.453.598
27,7
7.050.748
26,8
MUĞLA
2.345.485
11,8
2.571.920
11,0
2.876.201
10,9
ĠZMĠR
776.689
3,9
966.693
4,1
1.034.064
3,9
AYDIN
404.631
2,0
509.872
2,2
594.240
2,3
DĠĞER
4.935.164
24,9
5.547.094
23,8
6.216.829
23,6
TOPLAM
19.819.833 100,0
23.340.911 100,0
30
26.336.677 100,0
Yabancı ziyaretçilerin geliĢ nedenlerine göre dağılımı
Toplam içinde pay %
Gezi, Eğlence
Kültür
Sportif iliĢkiler
Yakınları ziyaret
Sağlık
Dini
AlıĢveriĢ
Toplantı, konferans,
kurs, seminer
Görev
Ticari iliĢkiler, Fuar
Transit
Eğitim (2003'ten
itibaren)
Diğer
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
52.27 57.19 56.32 56.74 57.2 51.9 56.6 58.5
9.17 9.10 8.31 7.71
7.6
6.1
6.0
6.4
1.28 1.16 1.30 1.48
1.4
1.1
1.6
1.5
7.94 8.78 6.96 7.21
8.6 11.7 10.8 11.1
0.97 0.74 0.86 0.92
1.0
0.9
0.8
0.7
0.31 0.54 0.49 0.42
0.6
0.6
0.7
0.4
8.29 6.80 8.03 7.19
6.3
6.9
5.7
4.8
2.40
5.00
5.03
3.08
2.11
5.12
3.37
2.27
2.48
6.05
3.69
1.99
2.24
5.62
4.38
1.16
2.4
5.0
3.5
2.3
2.7
6.3
4.5
2.0
3.4
3.0
4.5
0.2
2.9
2.7
4.3
1.1
0.00
4.27
0.00
2.82
0.66
2.86
0.86
4.06
0.5
3.6
0.6
4.6
0.7
6.1
0.7
4.9
Çanakkale Ġli Turizm ĠĢletme Belgeli Oteller
31
(3,4,5 yıldızlı oteller ve özel izinli/butik oteller)
% dağılım grafiği
Çanakkale ili otelleri incelendiğinde, Turizm İşletme Belgeli
otellerin
%43’ünün il merkezinde toplandığını görüyoruz. İl merkezini Ayvacık
izlemekte olup, her ikisinin toplamının il genelinin %68’ini oluşturduğu
görülmektedir.
Turizm İşletme Belgeli otellerin oda sayısına baktığımızda Çanakkale %55,7 ile
birinci sıradadır. Ayvacık %20,7 ile Çanakkale Merkez ilçeyi izlemektedir. İl
toplam oda sayısının %76,4’ünü oluşturması nedeniyle bu iki ilçe diğer ilçelerin
önüne çıkmaktadır.
32
Turizm İşletme Belgeli otellerin yatak sayısı incelendiğinde Çanakkale Merkez
%55,1 ile ilk sırada yer almaktadır. Ayvacık %20.5 ile Çanakkale Merkezi
izlemektedir. Bu iki ilçenin toplamı il toplamının %75,6’ sını oluşturmaktadır.
Çanakkale Ġli Belediye ĠĢletme Belgeli Oteller
Belediye işletme belgeli oteller incelendiğinde Ayvacık %41,4 ile ilk sırayı
almaktadır. %14,4 ile Bozcaada ikinci sırada, %10,9 ile Çanakkale Merkez
üçüncü sıradadır. Gelibolu %8,6, Gökçeada %7,5 ile pay alan diğer ilçelerdir.
Bu beş ilçenin toplamı il toplamının % 83 ünü oluşturmaktadır.
33
Oda sayısı incelendiğinde Ayvacık ilçesi %40,6 ile ilk sırada yer almaktadır. Ayvacık
ilçesini % 11,7 ile Bozcaada, %11,3 ile Çanakkale Merkez , %9,7 ile Gelibolu, %7,2 ile
Gökçeada ilçeleri izlemektedirler.
Bu beş ilçenin oda sayılarının toplamı il toplamının %80,5’ini oluşturmaktadır.
Belediye işletme belgeli otellerin yatak sayısı incelendiğinde Ayvacık ilçesinin
%41,2 ile ilk sırada yer aldığını görmekteyiz. Ayvacık ilçesini sırasıyla
Çanakkale Merkez %10,3, Bozcaada %10,2, Gelibolu %9,8, Gökçeada %7,5
oranları ile izlemektedir.
Beş ilçenin toplam yatak sayısı il toplamının %79’unu oluşturmaktadır.
Çanakkale Ġli Belediye ĠĢletme Belgeli Oteller Konaklama Verileri
34
Yıllar bazında verileri incelediğimizde, otellerde yerli ve yabancı girişlerinde
sistematik bir artış olduğunu görüyoruz. Otellerin iç ve dış dekorasyonlarını
değiştirmeleri, hizmet kalitelerini yükseltmeleri nedeniyle özellikle 2005
yılından sonra önemli artış kaydedilmiştir.
Yerli
Yabancı
Geceleme verileri incelendiğinde yerli ziyaretçi geceleme verilerinin sistematik
bir artış gösterdiği gözlenmektedir. Yabancıların gecelemeleri incelendiğinde
yıllık ortamaların korunduğu görünmektedir. Tanıtım konusunda ortak
faaliyetlerin ara verilmeden sürdürülmesi geceleme sayısının artmasında önemli
rol oynamıştır.
Çanakkale ili Belediye ĠĢletme Belgeli Oteller
35
Yerli
Yabancı
Geceleme gün sayısındaki düşüş TÜİK tarafından açıklanan verilerde olduğu
gibi bölge otellerinde de kendini göstermektedir. Otellerdeki gecelemenin artıp
konaklama gün sayısının azalması Çanakkale’ye gelen turist sayısının artmasına
rağmen konaklama zamanının düştüğünü göstermektedir. Çanakkale turistler
için bir geçiş bölgesi halini almaktadır.
Kültür Turizmi
36
Çanakkale Ġli Arkeoloji Müzesi
Müze ziyaretçi verileri incelendiğinde yerli ziyaretçi sayısının yıllara göre
dengeli bir seyir izlediği görülmektedir. Yabancı ziyaretçi sayısının ise inişli
çıkışlı bir grafik sergilediği görülmektedir. En fazla ziyaretçi 2008 yılında
(yerli-yabancı toplam 9000 ziyaretçi) müzeyi ziyaret etmiştir. Ortalama
ziyaretçi sayısı 30 kişi/gün olarak gerçekleşmiştir.
Çanakkale Ġli Müze ve Ören Yerleri (Troia)
Troia milli parkında 2005 yılından başlayarak hem yabancı hem de yerli
ziyaretçi sayısında çok önemli düşüşler yaşanmıştır. Yabancı sayısının
sistematik olarak azalmasının altında yatan nedenler çok dikkatli bir şekilde
araştırılmalıdır. Tanıtım eksikliği, tur programlarından çıkartılması, giriş ücreti,
ören yerinde sosyal tesis olmaması, vb. gibi etkenlerin etkisi araştırılıp
giderilmelidir. Yerli ziyaretçi sayısının tekrar 2005 yılı verilerine ulaştırılması
için %90’lık bir artışa ihtiyaç vardır.
Çanakkale Ġli Müze ve Ören Yerleri (Assos)
37
Assos ören yerine yerli ve yabancı ziyaretçi ilgisi devam etmektedir. Assos’un
deniz kenarında, restoran ve konaklama tesislerinin bol olduğu bölgede
olmasının bu ilginin devamında başlıca etken olduğu düşünülmektedir.
Çanakkale Ġli Müze ve Ören Yerleri (Kilitbahir Kalesi)
Kilitbahir kalesi ziyaretçi kaybeden ören yerlerinden biridir.
Çanakkale Ġli Müze ve Ören Yerleri (Apollon Smintheion Tapınağı)
38
Çok önemli arkeolojik alanlardan biri olan Apollon Tapınağına yabancı
ziyaretçi ilgisinin azaldığı görülmektedir. Yerli ziyaretçilerin ilgisi ise devam
etmektedir. Tarihte önemli bir yeri olan Apollon Tapınağı ve 2009 yılında
yapılan kazılarda bulunan ve ortaya çıkarılan yeni arkeolojik bulguların
uluslararası tanıtımla dünyaya duyurulması çok yararlı olacaktır.
Çanakkale Ġli Müze ve Ören Yerleri (Alexandria antik kenti)
Alexandria ören yeri yabancı ziyaretçiler için önemli uğrak yerlerinden biri
haline gelmiştir. Aynı ilgiyi yerli ziyaretçilerde görememekteyiz. Tanıtım ve
ulaşım konularında yapılacak çalışmalar ile bölgesel, ulusal ve uluslararası
turizm hareketliliği sağlanabilir.
Çanakkale Ġli Müze ve Ören Yerleri
39
Müze ve ören yerleri toplam ziyaretçi verilerini yıllar bazında incelediğimizde
yabancı ve yerli ziyaretçi sayılarında eksi yönde gelişmeler olduğu
görülmektedir. Aynı dönemde Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçi sayısında
artış yaşanırken, bölgeyi ziyaret eden yabancı sayısının aynı oranda
artmamasının altındaki nedenler araştırılmalıdır.
Tur operatörleri açısından turistlere ciddi alışveriş yaptırılmayan destinasyonlar
cazip değildir. Bölgede ciddi alışveriş imkanlarının olmaması (halı, mücevher,
deri gibi pahalı hediyelik eşya mağazaları, outletler, eğlence yerleri v.s.) tur
operatörlerinin komisyon gelirlerini azaltmaktadır. Ciddi sübvansiyonlarla
başlayan turlar komisyon gelirleri ile açıklarını kapatamayınca bölgeye olan
turizm hareketi yavaşlamaktadır.
Bölgeyi ziyaret eden yerli ziyaretçi sayısındaki azalışın nedeni olarak yerli
turistin kayıt tutulmayan Gelibolu Milli parkındaki şehitlikleri ziyaret etmeyi
tercih etmiş olması gösterilmektedir. Gelibolu Milli Parkı yetkililerinden
alınan sözel verilere göre ziyaretçi sayısında 2005’ten itibaren büyük bir artış
vardır. Gelibolu Milli parkında ziyaretçiler ile ilgili sayısal veri olmamakla
birlikte bir milyondan fazla yerli ziyaretçinin Türkiye Cumhuriyetinin 81
ilinden bölgeye geldiği tahmin edilmektedir.
Gelibolu milli parkına gelen ziyaretçilerin diğer ören yerlerine de
yönlendirilmesi bölge turizmine ivme kazandıracaktır.
40
Kültür turizmi konusunda son derece şanslı olan bölgede (Troia, Şehitlikler,
Antik kentler vs.) kültür turizmi öne çıkmaktadır.
a) Çanakkale merkezde ve ilçelerinde kültür turizmi için var olan değerler
kümelenme çalışması ile ortaya konularak izlenecek yol haritası
oluşturulmalıdır.
b) Bölgede kültür turizmine hizmet eden müzelerin yönetiminin tek elde
toplanması turistin yönlendirilmesini ve ziyaretini uzatmasını
kolaylaştıracaktır. Her müzede farklı bir kurumun uygulaması ile
karşılaşan ziyaretçi şaşkınlığa uğramaktadır.
Ayrıca müzeler şu andaki altyapıları ile ağırlama konusunda son derece
donanımsızdır (içilecek su kahve-çay vs, yenilecek yemek ve yiyecekler,
alınacak kitap-DVD-fotoğraf, hediyelik eşya vs. bulunmamaktadır).
c) Örneklerine batılı ülkelerde rastladığımız tek bilet uygulamasına geçilmesi
ile bölgedeki müzelerin daha çok ziyaretçi çekeceği aşikardır. Müze kartı
uygulaması başarılı olamamıştır çünkü her ören yerinde geçerli değildir.
41
Gelibolu Milli Parkı ve ġehitlikler
a) Gelibolu Milli Parkı ve şehitlikler özel bölgesi kanun ile kurulmuş ve
yönetimi Çevre ve Orman Bakanlığına verilmiştir. Bölgedeki müze ve
şehitliklerin bakımı, korunması, hediyelik eşya satış reyonları, konaklama
yerleri Parklar ve Bahçeler Genel Müdürlüğü denetimindedir.
b) Bölgeyi yerli turistler ile Avustralya ve Yeni Zelanda’dan gelen yabancı
turistler ziyaret etmektedir. Bölge özellikle Mart-Nisan-Mayıs-Haziran
aylarında yoğun ziyaretçi akınına uğramaktadır. Daha önceleri
Çanakkale’de bir hafta kalan ANZAC’ların çocukları ile torunları son
yıllarda sadece sabah ayini için gelmektedirler. Şehirde konaklamadan,
yemek yemeden, alışveriş yapmadan ayrıldıkları tespit edilmiştir. Geçmişte
10 bin Avustralya’lıya bir hafta boyunca ev sahipliği yapan kent bu
durumun sebeplerini incelemeli, gerekli girişimleri yaparak geçmişte
yaşanan başarılı dönemi yakalamalıdır.
30 Ağustos’ta Çanakkale Boğazını yüzerek geçme, dalma yarışmaları gibi
organizsayonlar bu konuda yararlı olacaktır.
c) Ülkemizin 81 vilayetinden şehitlikleri ziyaret için gelenler kara yolunu
kullanmaktadır. Takip edilen güzergahlar şunlardır :
İstanbul-Tekirdağ-Keşan-Gelibolu
Bursa-Bandırma-Biga-Lapseki-Gelibolu
Balıkesir-Bandırma-Biga-Lapseki-Gelibolu
İzmir-Edremit-Küçükkuyu-Ezine-Çanakkale-Eceabat
d) Yerli ziyaretçilerin çoğu bölge otellerinde konaklamadan gece yolculuğu
yaparak
bölgeye ulaşmakta, şehitlikleri gezdikten sonra da bölgeden
ayrılmaktadır. Yemek ve içeceklerini yanlarında getirdikleri gibi ciddi
alışveriş de yapmamaktadırlar.
e) Hediyelik eşya reyonlarında ülkemizde ve bölgede üretilmeyen ve bölge
ekonomisine katma değer yaratmayan ürünler satılmaktadır. Ziyaretçiler
bölgede yer alan 86 satış standında da aynı ürünler ile karşılaşmaktadır.
Oysa burada yerel ürünlerin, meyve, zeytin, peynir, helva, geleneksel el
sanatları ürünleri, vb. gibi bölgeye özgü ürünlerin satışı ile bazı ürünlerde
markalaşma çalışmaları yapılabilir, paralel olarak yerel ekonomiye ciddi
katkı sağlanabilir.
42
f) Gelibolu Milli Park Müdürlüğü tarafından başlatılan çalışma ile bölgede
yaşayanlara pansiyonculuk öğretilmekte, el sanatları teşvik edilmektedir.
Milli park içinde yer alan hediyelik eşya sergilerinde önümüzdeki dönemde
sadece bölgede üretilen ürünlerin satışına izin verilecektir. Bu uygulamalar
ile yöresel el sanatları yeniden değer bulacak ve yöre insanına ekonomik
katkı sağlayacaktır.
g) Ziyaretçilerin bölge otellerinde konaklamaları konusunda yapılacak
çalışmalar ile bölge otellerinin doluluk oranları da artmış olacaktır.
h) Kamu Kurumları misafirhanelerinin çokluğu ve artışı bölgedeki otellerin
işini engellemektedir.
43
Troia ve antik kentler
Troia Tarihi Milli Park alanı içinde yer alan antik Troia kenti günümüzde
Çanakkale turizm hareketinin dayanak ve çıkış noktasını oluşturmaktadır.
Çanakkale’yi ziyaret eden yabancıların %95’i Troia antik kentini görmek için
gelmektedir. Antik Troia kentinde arkeolojik kazılar devam etmektedir.
a) Troia arkeoloji müzesi kurulması ile ilgili çalışmalar Kültür ve Turizm
Bakanlığı tarafından yürütülmekte olup müze projesi uluslararası bir
yarışma
sonucunda başvuracak projeler arasından seçilerek hayata
geçirilecektir. Çanakkale Milletvekili Sayın Müjdat Kuşku’dan aldığımız
bilgiye göre 2010 İstanbul Avrupa Kültür Başkenti kapsamında çıkarılan
kanuna eklenen bir madde ile Troia Müzesinin finansmanı sağlanmıştır.
b) Arkeolojik kazıların hızlandırılması için maddi kaynak yaratılmalıdır.Bu
konuda Avrupa ülkelerinden ziyade klasik arkeolojiye daha geniş fonlar
ayırabilen ABD’deki kaynaklar harekete geçirilerek çok kısa sürede kazı
alanından daha çok sonuç alınabilir. (Örnek: Zeugma kazıları)
c) Bölgede yer alan antik kentler dünya turizmine kazandırılmalıdır. Tur
operatörleri bölgeye davet edilerek öncelikle onların bu değerleri yerinde
görmeleri ve anlamaları sağlanmalıdır.
d) Bölgede yer alan antik kentlere ulaşımda karayolu kullanıldığından yol
kalitesi iyileştirilmeli, yeterli sayıda işaret levhaları yerleştirilmelidir.
e) Ziyaret edilen antik kentlerde otopark, dinlenme, yeme-içme, sosyal
kullanım alanları tahsis edilmelidir. Ziyaret edilen antik kentler ile ilgili
bilgi aktaracak uzmanlar görevlendirilmelidir.
g) Tek bilet uygulaması ile Troia antik kenti ile beraber bölgedeki diğer antik
kentler de ziyaret edilebilmelidir.
h) Bilindiği üzere toplum zihninde ziyaret edilmesi gündemde olan yerlerin
listesi başarılı ve uzun soluklu kampanyalarla medya tarafından
oluşturulmaktadır. Nerede ise unutulmuş olan Çeşme bölgesinin yeniden
öne çıkışı başarılı bir medya kampanyası sonucu olmuştur. Terör
saldırılarından sonra dünya turizm haritasından nerede ise silinen Mısır ise
44
planlı bir şekilde yazdırılıp dünya edebiyat listelerinde en çok okunan
romanların mekanı olarak yeniden öne çıkmıştır. Her dünya vatandaşının
Paris’i görmek istemesinin nedenlerinin başında tüm dünyada ilkokullarda
okutulan Sefiller, Notre Dame’ın Kamburu gibi romanların mekanlarının
Paris olmasıdır. Bu bakımdan bölgeye medyatik isimlerin davet edilerek
ağırlanması, bölgeyi mekan olarak seçmiş romanların, tiyatro eserlerinin
yazdırılması dikkatleri çekmekte önemli unsurlar olarak akla gelmelidir.
45
Deniz ve eğlence turizmi
Çanakkale ili deniz kıyıları uzunluğu 650 km’den fazla olup kısa yaz
sezonunda bölgeye deniz ve eğlence turizmi için gelen yerli ve yabancı
turistlere ev sahipliği yapmaktadır.
a) Yaz mevsiminde özellikle Bozcaada, Gökçeada, Küçükkuyu ve Ayvacık
bölgeleri deniz ve eğlence turizmi için bölgeye gelenler tarafından tercih
edilmektedir.
b) Boğaz bölgesinde akıntılar nedeniyle denize girmek tehlikeli olduğundan
ziyaretçiler genellikle adaları, Küçükkuyu ve Assos bölgelerini tercih
etmektedir.
c) Bölgede yazlık sayısının son yıllarda artması ile akraba ve arkadaş yanında
konaklayan ziyaretçi sayısında önemli artış gözlenmiştir. Bu durum, bölgede
faaliyet gösteren turizm işletmelerinin müşteri sayısında ciddi azalmalara
neden olmuştur.
d) Bölgede faaliyet gösteren turizm işletmelerinin bölgeye uygun aktiviteleri
ziyaretçilere sunmak ve konaklama sürelerini uzatmak için, bölgeye uygun
organizasyonlar düzenlemeleri yararlı olacaktır. (deve güreşleri, doğa
yürüyüşleri,yüzme ve dalma yarışmaları, yağlı güreşler, alışveriş merkezleri
ziyaretleri, vb. gibi)
e) Gökçeada’ya son yıllarda Bulgaristan ve Romanya’dan gelen ziyaretçiler
sörf turizminin öncüleri olarak kabul edilmeli, ülkemizde ve dünyadaki
sörf merkezleri örnek alınarak alt yapısı tamamlanmalıdır. Bu adamızın
tarihi dokusu, denizi, rüzgarları ile sörfçülerin ilk tercihi olabilecek
potansiyeli vardır. Ayrıca dünyanın en güzel doğal akvaryumlarından birine
sahiptir. Bu üstünlüğü de tanıtımlarda vurgulanmalıdır.
f) Ziyaretçilerin bölgede bulundukları sürede vakit geçirebilecekleri ve
eğlenebilecekleri bir aquaparkın olmaması, ülkemizin güneyinde bu hizmeti
almaya alışmış ziyaretçiler için büyük bir eksikliktir.
46
Sağlık turizmi
Sağlık turizmi günümüzde önemli bir yeri olan ve gün geçtikçe hizmet
kalitesi yükselen, bununla birlikte müşteri potansiyeli de değişen bir sektör
olmaya başlamıştır. Termal tesisler için gerekli olan termal kaynakların
bölgede varlığı yüzyıllardır bilinmektedir.
a) Termal tesislerin kent merkezlerine ve anayollara ulaşım kolaylığı ve yol
kalitesi de dikkate alınmalıdır.
b) Atıl kalmış tarihi kaplıcalar bölge ekonomisine kazandırılmalıdır. Yenileme
çalışmalarında yurt dışından gelen ziyaretçilerin istekleri de dikkate
alınarak uluslararası standartlarda tesisler planlanmalıdır.
c) Kaz Dağı halk arasında ülkemizde oksijeni en fazla olan bölge olarak
bilinmektedir. Akciğer ve göğüs hastalıkları sorunu olan bir çok aile
Küçükkuyu ve Altınoluk bölgesinde şifa bulmak amacı ile uzun süreli
konaklama yapmaktadır.
Bölgeye kurulacak uzmanlaşmış hastaneler ve huzurevleri ile hastalar şifa
bulurken bölgeye ziyaret için
gelen yakınları da ekonomik katkı
sağlayacaklardır.
Avrupa’daki geniş yaşlı nüfusun bölgede tesis edilecek huzur evleri ve
hastanelerde ağırlanması ile hem genç nüfusa iş imkanları sağlanacak, hem
de on iki aya yayılmış bir ziyaretçi potansiyeli elde edilecektir.
Doğa turizmi
Çanakkale ili coğrafyasının %54’ü ormanlarla kaplıdır. En önemlisi olan Kaz
Dağı Milli Parkı Çanakkale il sınırları içinde bulunmaktadır. Adalar
görülmeye değer bir başka unsurdur. Ayazma doğa parkında, Kaz Dağı’ndaki
47
Dalak Suyu mesire alanında ve gözetleme kulelerinde eşsiz bir doğa
manzarası ile baş başa kalma imkanı vardır.
Çanakkale Boğazı bozulmamış bitki örtüsü ve koyları ile doğal ortamını hala
muhafaza etmektedir.
a) Adalara yapılacak gezi turları bir çok yörede olduğu gibi doğa meraklıları
için farklı bir gün geçirme imkanı tanıyacaktır.
b) Boğaz gezileri düzenlenerek Çanakkale’nin tanıtımına katkı sağlanacağı gibi
ziyaretçiler için doğa, eğlence ve kültür turizmi bir arada yapılmış olacaktır.
c) Su altı dalış turizmi ile özellikle şehir otellerine yeni bir müşteri potansiyeli
yaratılabilir. Bölgede 250’den fazla gemi batığı tespit edilmiştir. Bodrum’un
turizmde öne çıkmasını sağlayan en önemli faktörlerden biri o bölgede
bulunan antik gemi batıkları ve Sualtı Arkeolojisi Müzesidir. Bu anlamda
Çanakkale bölgesi daha da zengindir ve öne çıkmaması için bir sebep yoktur.
ÇOMÜ Tıp Fakültesi Araştırma ve Eğitim hastanesinde kurulacak
“hiperbarik basınç odası” ile su altı dalışında gerekli olan ve hayati öneme
haiz bir eksiklik de giderilmiş olacaktır.
d) Su altı batık haritalarının oluşturulması ile birlikte bölge uluslararası dalış
turizmine açılabilir. Yerli ve yabancı ziyaretçiler güven içinde sualtı dalışı
yaparak batıkları ve doğal sualtı yaşamını aynı anda görebileceklerdir.
Bu aktivite için gelenlerin konaklama sürelerinin uzunluğunun bölge
otellerine katkısı yüksek olacaktır.
e) Kaz Dağı’na yapılacak günübirlik seyahatler doğa yürüyüşleri ile
desteklenerek ziyaretçilere doğa fotoğrafları ve video çekimleri yapmaları
olanakları sağlanmalıdır. Yeme içme ihtiyaçlarının bölgeden karşılanması ile
yöreye ekonomik katkı sağlanmış olacaktır. Ayrıca yerel ürünlerin (peynir,
zeytin, bal, helva, el sanatları vs.) yüksek fiyatla doğrudan ziyaretçi
tüketiciye satılması bölgesel zenginliği artıracaktır.
Av turizmi
Kaz Dağı av turizmi için barındırdığı yabani hayvanlar ile dünyada ilgi duyulan
bir merkez haline gelmiştir. Bu bölgede bir adet özel avlak yerli ve yabancı
48
avcıların kullanımına tahsis edilmiştir. Müşterilerinin özel olması, getirisi
yüksek bir turizm kolunu oluşturmaktadır.
Kaz Dağı’nda yeni avlak sahalarının açılması bölge turizmine katkı
sağlayacaktır.
Gökçeada özel avlak statüsünde kullanıma açılmış olup bu etkinliğin ada
turizmine katkı sağlaması beklenmektedir.
Örnek vermek gerekirse bir haftalık yaban domuzu avına gelen turist €3500
ödemektedir. Avladığı hayvan başına ödediği ücret de buna eklenmektedir.
Ortalama konaklama ücretinin $20 olduğu bölgede (turlara verilen fiyat) bu fark
çok büyüktür.
Çanakkale Ġli Bölgesel Rekabetçi Sektörler Tanımlama
Anket Sonuçları (Turizm)
49
2)
c)
3)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
4)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
5)
a)
b)
6)
a
b
7)
a)
b)
c)
d)
e)
8)
a)
b)
c)
d)
e)
9)
a)
b)
c)
Firmanızın faaliyet alanı aĢağıdaki gruplardan hangisine uymaktadır?
Turizm
Firmanızın cirosu aĢağıdaki gruplardan hangisine uymaktadır?
$0-$100.000
25,0 %
$100.001-$500.000
31,3 %
$500.001-$1.000.000
28,1 %
$1.000.001-$10.000.000
15,6 %
$10.000.0001-$50.000.000
0,0 %
$50.000.000’dan fazla
0,0 %
Hangi meslek kuruluĢlarına üyesiniz?
Ticaret ve Sanayi Odası
100,0 %
Ziraat Odası
0,0 %
Esnaf ve Sanatkarlar Odası
3,1 %
Ticaret Borsası
0,0 %
Denizcilik Odası
0,0 %
İhacatcı Birliği
0,0 %
Kullandığınız hammadde ve yarı mamulleri hangi firmalardan satın alırsınız?
Bölge içi
15,6 %
Bölge dışı
93,8 %
Kullandığınız makine ve ekipmanları hangi firmalardan satın alırsınız?
Bölge içi
78,1 %
Bölge dışı
53,1 %
ĠĢletmenizin enerji ihtiyaçlarını hangi firmalardan temin edersiniz?
Elektrik
100,0 %
Doğalgaz
12,5 %
LPG
0,0 %
Kömür
50,0 %
Diğer
12,5 %
Hangi finans kuruluĢları ile çalıĢmaktasınız?
Banka
100,0 %
Faktoring
0,0 %
Leasing
0,0 %
Dış Kaynak
0,0 %
Diğer
0,0 %
ĠĢgücünüzü hangi kaynaklardan sağlamaktasınız?
İlan
56,3 %
Referans
90,6 %
Aracı kurum
9,4 %
50
10)
a)
b)
c)
11)
a)
b)
12)
a)
b)
c)
d)
13)
a)
b)
c)
d)
e)
14)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
k)
15)
a)
b)
c)
d)
e)
16)
a)
b)
c)
d)
TaĢıma hizmetlerini hangi firmalardan almaktasınız?
Personel
25,0 %
Hammadde
0,0 %
Bitmiş Ürün
0,0 %
ĠletiĢim hizmetlerini hangi firmalardan almaktasınız?
Telefon
100,0 %
İnternet
100,0 %
Sigorta hizmetlerini hangi kuruluĢlardan almaktasınız?
Hasar
78,1 %
Nakliyat
6,3 %
Sağlık/Hayat
15,6 %
Emeklilik
100,0 %
Hangi danıĢmanlık kuruluĢları ile çalıĢmaktasınız?
Hukuk
75,0 %
Mali
90,6 %
Teknik
50,0 %
Pazarlama
59,4 %
Eğitim
31,3 %
Hangi hizmet kuruluĢları ile çalıĢmaktasınız?
Sağlık
93,8 %
Güvenlik
34,4 %
Yemek
71,9 %
Temizlik
87,5 %
Bilişim
75,0 %
Gümrükleme
0,0 %
Tanıtım
75,0 %
Çevre
3,1 %
Konaklama
6,3 %
Ulaşım
18,8 %
Yatırım konularında hangi firmalar ile çalıĢmaktasınız?
Fizibilite
0,0 %
Teşvikler
0,0 %
Yeni Pazar
3,1 %
Tasarım
3,1 %
Kısıtlamalar
0,0 %
AraĢtırma GeliĢtirme(Ar-Ge) konularında hangi kuruluĢlar ile çalıĢmaktasınız?
Üniversite
9,4 %
Kamu Kurumu
0,0 %
Özel Kurum
6,3 %
Şirket Ar-Ge Merkez
0,0 %
51
17)
a)
b)
c)
d)
e)
18)
a)
b)
c)
d)
e)
19)
a)
b)
20)
a)
b)
21)
a)
b)
22)
a)
b)
23)
a)
b)
24)
a)
b)
25)
a)
b)
c)
d)
e)
26)
a)
b)
27)
a)
b)
28)
a)
b)
MüĢterinizi aĢağıdaki yöntemlerden hangisini kullanarak bulursunuz?
Aile bağları
9,4 %
Arkadaşlıklar
28,1 %
Ticari Öncelikler
34,4 %
Coğrafi yakınlık
78,1 %
İnternet
65,6 %
Tedarikçilerinizi aĢağıdaki yöntemlerden hangisini kullanarak bulursunuz?
Aile bağları
9,4 %
Arkadaşlıklar
18,8 %
Ticari Öncelikler
93,8 %
Coğrafi yakınlık
53,1 %
İnternet
56,3 %
Ortak ürün geliĢtirdiğiniz firmalar var mı?
Bölge içi
3,1 %
Bölge dışı
3,1 %
Ortak pazarlama çalıĢması yaptığınız firmalar var mı?
Bölge içi
56,3 %
Bölge dışı
12,5 %
Ortak iĢgücü eğitiminde bulunduğunuz firmalar var mı?
Bölge içi
3,1 %
Bölge dışı
3,1 %
Ortak satınalma yaptığınız firmalar var mı?
Bölge içi
100,0 %
Bölge dışı
0,0 %
Hangi sektörel yayınlara üyesiniz?
Bölge içi
65,3 %
Bölge dışı
34,7 %
Firmanız hangi sektörel ve yerel oda, dernek, birliklere üyedir?
Bölge içi
81,3 %
Bölge dışı
34,4 %
Firmanız gereksinim duyduğu konularda bilgilere nasıl ulaĢıyor?
Bağlı bulunduğu oda,birlik,dernek
84,4 %
Sektörel yayınlar
53,1 %
Basın yayın
62,5 %
Internet
65,6 %
Diğer
6,3 %
Faaliyet gösterdiğiniz iĢ kolunda rakipleriniz kimlerdir?
Bölge içi
93,8 %
Bölge dışı
18,8 %
En fazla satıĢ yaptığınız 5 firmayı belirtiniz
Bölge içi
9,4 %
Bölge dışı
90,6 %
En fazla alım yaptığınız 5 firmayı belirtiniz?
Bölge içi
90,6 %
Bölge dışı
15,6 %
52
Anketi Yorumu (Turizm)
1) Kültür turizminde düşüş gözlenmektedir. Kültür turizmi için gelen yabancı
turist sayısının toplam turist sayısı içindeki payı % 6,4’tür. Kültür turizminde
Türkiye genelinde yaşanan düşüş bölgeyi de etkilemektedir.
2) Havayolunun önemi bir kez daha ortaya çıkmıştır. Ziyaretçiler genel olarak
bölgeye yakın coğrafi bölgelerden gelmektedirler. Yabancı ziyaretçilerin
geliş yolları incelendiğinde hava yolu ile gelenler, özellikle İstanbul
üzerinden, toplamın
%71’ini oluşturmaktadır. Yabancı turistler için
Çanakkale’ye doğrudan uçuş günümüzde söz konusu değildir. Çanakkale
merkezdeki hava alanının pist uzunluğu 2400 m’ye çıkartılmaktadır. Ayrıca
ILS (Instrumented Landing System) cihazı kurulması çalışması devam
etmektedir.
Kısa vadede uçuş sayısını arttırabilecek bu tedbirler uzun dönemde
yararsızdır. Şu anki konumu ile havaalanı ve şehir birbirlerinin gelişmesine
engel olmaktadır. Uluslararası uçuşlara açılabilmesi için havaalanı pist
boyunun uluslararası standartlarda, 3000 m, olması gerekir. Uluslararası
uçuşlara açılmadan bölgeye gelecek yabancı turist sayısını arttırmak çok
zordur. Antalya buna güzel bir örnektir. Gökçeada’da inşaatı bitmekte olan
hava limanının devreye girmesi de ulaşım problemini çözmeyecektir. Askeri
hava limanı olarak planlanan bu hava limanının sivil uçuşlara açılmasının
garantisi yoktur. Ayrıca Gökçeada’dan anakaraya ulaşmak hem zaman alıcı
hem de hava durumuna bağlı olarak her zaman mümkün değildir.
Ezine Ovasına veya Özbek Ovasına pist uzunluğu en az 3000 m olan,
mümkünse çift pistli bir hava limanının en kısa zamanda inĢa edilmesi
çok yararlı olacaktır. Bu durumda bölgeye geniĢ gövdeli uçaklarla
doğrudan yabancı turist getirilebilecektir. Ayrıca bu bölgenin il
merkezinin ortasında olması sebebi ile tüm ilçelere ulaĢmak kolay
olacağından tüm ilçeler hava limanının olumlu etkisini yaĢayacaklardır.
53
Şu anda yabancı ziyaretçiler bölgeye ancak İstanbul üzerinden beş saatlik bir
yolculuk sonrası ulaşabilmektedirler. Bu da bölgenin tercih edilmesini
zorlaştırmakta, gelenler de transit turist olarak davranmaktadırlar. Hava
limanı ile bölge nihai bir destinasyon olarak öne çıkacaktır. Antalya’ya 2008
yılında inen 17 milyondan fazla yolcunun ziyareti modern ve geniş
uluslararası havalimanı sayesinde mümkün olmuştur.
3) Kongre turizmi: Çanakkale’de deniz ve güneş sezonu kısadır. Bu bakımdan
kültür, kongre, doğa gezileri ağırlıklı turizm geliştirilmelidir. Troia, antik
kentler Kaz Dağı etrafında golf sahaları, tarihsel tema parkları
geliştirilmelidir.
4) Merkez ilçe turizmde hakim durumdadır. Turizmin il sathına yayılması için
yolların ve konaklama tesislerinin gelişmesi gerekir. Yerel kültürlerin
vurgulanması gerekmektedir: Deve güreşi, zeytin toplama şenliği, bağ
bozumu, bitkisel ilaçların yetiştirildiği organik çiftliklerde yaşama imkanı,
eski maden ocaklarının müze olarak düzenlenmesi, Büyük İskender’in ilk
önemli savaşı olan Kara Biga yakınlarındaki Granikos savaş alanı ziyareti,
sayıları gittikçe artan göletlerde su kayağı ve diğer su sporu faaliyetlerinin
sunulması, vb. gibi. Ayrıca bu etkinlikler sayesinde ziyaretçileri bölgede
daha uzun süre tutmak mümkün olacaktır.
5) Anketlerden elde ettiğimiz bir bilgi de yerli ziyaretçilerin şehitlikler, doğa
ve deniz, kültür ve askerlerin yemin törenleri için bölgeye geldikleridir.
Yabancı ziyaretçiler ise daha ziyade antik ören yerlerini veya kendi
şehitliklerini ziyaret için gelmektedir.
6) Bölgede yat turizminin gelişmesi için marina kurulmalıdır. Marina
Karadeniz’e komşu ülkeler ile Tuna nehri üzerinden gelecek Avrupalı
yatçılar için de bir merkez haline gelebilir. Yatlarını marinada bırakan
yabancılar hava yolu ile ülkelerine dönebilmelidirler. Marinada verilecek
hizmetler bölge ekonomisine katkıda bulunacaktır.
7) Bölgeye deniz ve eğlence turizmi için gelenlere hizmet edecek bir aquapark
olmaması önemli bir eksikliktir. Özellikle gençler ve çocuklu aileler
açısından eğlence turizmi cazip olacaktır.
54
8) Turizm sektöründe bölgede kümeleşme çalışmaları yapılmalıdır. Örnek
olarak kruvaziyer turizmi önemli bir potansiyel olabilir. Öncelikle
bölgedeki limanlar iskele boyları, teknik ekipmanları, gümrüklü sahaları,
derinlikleri ile 3500 kişilik gemilere hizmet verebilecek hale getirilmelidir.
Kruvaziyerlerle gelecek ziyaretçiler şehirde yemek yemeli, şehirde alış
veriş yapmalı, yöresel ürünleri bulabilmeli ve alabilmelidir. Ziyaretini
uzatarak dönüşünü isterse uçakla yapabilmelidir.
Uçakla gelen ziyaretçi şehirde konakladıktan sonra kruvaziyerle seyahatine
devam edebilmelidir. Otobüs ile gelen uçakla dönebilmelidir.
9) Turizm Altyapı Birliği çalışmaları yapılmalıdır.
10) Yunan adaları ile ilişkiler geliştirilmeli, Ayvacık – Patros arası geçiş imkanı
yaratılmalıdır.
5.2 TARIM
55
Çanakkale ili Tarım Alanları
Dağılımı%
Tarım alanları dağılımı incelendiğinde Biga ilçesinin ilk sırada yer aldığı
görülmektedir. Biga ilçesini sırasıyla Gelibolu, Lapseki, Ayvacık, Bayramiç,
Yenice, Ezine, Çan, Merkez İlçe, Eceabat, Gökçeada ve Bozcaada ilçeleri
takip etmektedir
Çanakkale Ġli Tarım Alanları
Dağılımı%
Ekilen alanların dağılımı incelendiğinde il genelinde tahıl ekilen alan %54 oranı
ile ilk sırada yer almaktadır. Tahılın yanına yağlı tohumlu bitkileri, yem
bitkilerini ve baklagilleri eklediğimizde ekilen alan il toplam alanının %75’ni
oluşturmaktadır. Zeytin, meyvelik ve bağ dikili alanlara baktığımızda %16 ile
ikinci sırada yer aldıklarını görmekteyiz.
56
Çanakkale Ġli Sulu Tarım Alanları
Dağılımı%
Sulamaya elverişli arazilerin 112 bin hektar olduğunu görüyoruz.
Toplam sulanabilir arazilerin %72’sinin Biga, Bayramiç, Merkez, Yenice,
Gelibolu ilçelerinde bulunduğunu gözlemlemekteyiz.
Çanakkale Ġli Sulanan Tarım Alanları
Dağılım%
Sulamaya elverişli arazilerin 74 bin hektarı sulanmaktadır. Biga, Bayramiç,
Gelibolu, Ezine, Yenice, Merkez ilçelerinin arazileri toplamının %81’i
sulanmaktadır.
Sulamaya elverişli araziler tarım yapılabilir arazilerin %33’ünü
oluşturmaktadır. Meyvecilik yapılan ilçelerde sulama büyük önem kazanmıştır.
Sulu tarım için gerekli su rezervuarları inşa edilen baraj ve sulama göletlerinde
su tutulmaya başlanması ile tamamlanmıştır.
57
Çanakkale Ġli Ekilen Tarım Alanları
Dağılım%
Ekilen tarım alanlarında Biga ilçesi %25,1 ile ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla
Gelibolu %18,8, Bayramiç %9,5, Merkez %9, Yenice %8,7, Çan %8,2
oranları Biga ilçesini takip etmektedir. Bu altı ilçede ekilen tarım alanlarının
%79’u bulunmaktadır.
Çanakkale Ġli Tahıl Ekilen Alanlar 2008
Tahıl Ekilen Arazilerin Dağılımı%
58
Çanakkale Ġli Yağlı Tohumlu Bitki Ekilen Alanlar 2008
Yağlı Tohumlu Bitki Ekilen Alan
Dağılımı%
Çanakkale Ġli Yağlı Tohumlu Bitki Ekilen Alanlar 2008
Baklagil Ekilen Alanların Dağılımı%
Çanakkale Ġli Yem Bitkileri Ekilen Alanlar 2008
Yem Bitkileri Ekilen Alanların Dağılımı%
59
Çanakkale Ġli Sebze Ekilen Alanlar 2008
Sebze Ekilen Alanların Dağılımı%
Çanakkale Ġli Buğday Ekim Alanları 2008
Buğday Ekilen Alan(Da) Dağılımı%
Çanakkale Ġli Üretilen Buğday Miktarı 2008
Buğday Kaldırılan Miktar(ton) Dağılımı%
60
Çanakkale Ġli Arpa Ekim Alanları 2008
Arpa Ekilen Arazilerin(Da) Dağılımı%
Çanakkale Ġli Üretilen Arpa Miktarı 2008
Arpa Kaldırılan Miktarların(ton) Dağılımı%
Çanakkale Ġli Yulaf Ekim Alanları 2008
Yulaf Ekilen Arazilerin(Da) Dağılımı%
61
Çanakkale Ġli Üretilen Yulaf Miktarı 2008
Yulaf Üretiminin (ton) Dağılımı%
Çanakkale Ġli Çeltik Ekim Alanları 2008
Çeltik Ekilen Arazilerin(Da) Dağılımı%
Çanakkale Ġli Üretilen Çeltik Miktarı 2008
Çeltik Kaldırılan Miktarların(ton) Dağılımı%
62
Çanakkale Ġli Mısır Ekim Alanları 2008
Mısır Ekilen Arazilerin(Da) Dağılımı%
Çanakkale Ġli Üretilen Mısır Miktarı 2008
Mısır Kaldırılan Miktarların(ton) Dağılımı%
63
5.3 Meyvecilik
Dağılım%
Meyvelik alanlarda Lapseki ilçesi %34,3 ile ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla
Bayramiç ilçesi %34,1, Merkez ilçe %12,7 oranları ile Lapseki ilçesini takip
etmektedir. Bu üç ilçede meyvelik alanların %81’i bulunmaktadır.
Meyveciliğin ekonomideki önemi sulu tarım uygulamasına geçilmesi ile
birlikte daha da artacaktır.
Çanakkale Ġli Bağlık Alanlar
Dağılım%
Bağlık alanlarda Bayramiç ilçesi %40,3 ile ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla
Bozcaada %22,2, Gelibolu %12,3 oranları ile Bayramiç ilçesini takip
etmektedir. Bu üç ilçede bağlık alanların %75’ini bulunmaktadır. Bağcılık eni
yasal düzenlemeler ile yeniden değerini bulacaktır.
64
Çanakkale Ġli Üzüm Üretim Miktarı 2008
Dağılımı%
Üzüm üretiminde Bayramiç ilçesi %32,8 ile ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla
Bozcaada ilçesi %31,1, Gelibolu ilçesi %10,1 oranları ile Bayramiç ilçesini
takip etmektedir. Bu üç ilçede üzüm üretiminın %74’ü gerçekleşmektedir.
Sofralık üzüm ve şaraplık üzüm kalitesi ispatlanmış olan bölgenin katma değeri
yüksek ürünlere yönelmesi gerekmektedir. Özellikle şarapcılık ile ilgili yasal
düzenlemeler yakından takip edilmeli, bölgesel gelişme planlarına dahil
edilmelidir.
Çanakkale Ġli Elma Üretim Miktarı 2008
Dağılımı%
Elma üretiminde Bayramiç ilçesi tek başına %90’nı üretmektedir.
65
Çanakkale Ġli Kiraz Üretim Miktarı 2008
Kiraz Rekoltesi Dağılımı%
Kiraz üretiminde Lapseki ilçesi %45,3 ile ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla
Bayramiç %16,9, Merkez %16,5, Biga %11 oranları ile Lapseki ilçesini takip
etmektedir. Bu dört ilçede il toplam kiraz üretiminin %89’u
gerçekleştirilmektedir.
Çanakkale Ġli Kayısı Üretim Miktarı 2008
Dağılımı%
Kayısı üretiminde Merkez ilçe %52,4 ile ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla
Ezine %10.,1, Ayvacık %9,9, Lapseki %9,7 oranları ile Merkezi ilçeyi takip
66
etmektedir. Bu dört ilçenin kayısı üretimi il toplam kayısı üretiminin %83’ünü
oluşturmaktadır.
Çanakkale Ġli Armut Üretim Miktarı 2008
Dağılım%
Armut üretiminde Bayramiç ilçesi %43,1 ile ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla
Çan %12.6, Merkez %11.6, Biga %9.6 oranları ile Bayramiç ilçesini takip
etmektedir. Bu üç ilçenin armut üretimi toplam il üretimin %77’sini
oluşturmaktadır.
67
5.4 Sütçülük ve Peynircilik
Çanakkale Ġli Sağılan Hayvan Sayısı 2008
Dağılım%
Süt üretiminde yararlanılan sağıl hayvan sayısında Biga ilçesi %16 ile ilk sırada
yer almaktadır. Sırasıyla Ezine %13, Bayramiç %12, Ayvacık %10, Merkez
%10, Lapseki %10, Gelibolu %10, Yenice %10 , Yenice %8, Gökçeada %7
Eceabat %3 oranları ile Biga ilçesini takip etmektedir.
Çanakkale Ġli Süt Üretim Miktarı 2008
Dağılım%
Süt üretiminde Biga ilçesi %38,5 ile ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla Çan
%14,8, Yenice %13,9 oranları ile Biga ilçesini takip etmektedir. Bu üç ilçenin
süt üretimi il toplam üretiminin %67’sidir.
68
Çanakkale Ġli ĠĢlenen Süt Miktarı 2008
Dağılım%
İşlenilen süt miktarında Bayramiç ilçesi %46,1 ile ilk sırada yer almaktadır.
Sırasıyla Biga %26,6, Ezine %12,4 oranları ile Bayramiç ilçesini takip
etmektedir. Bu üç ilçenin süt üretimi toplam üretimin %85’idir.
Çanakkale Ġli Mandıra Sayısı 2008
Dağılım%
Mandıra sayısında Ezine ilçesi %25 ile ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla Biga
%20, Bayramiç %18,3, Ayvacık %11,7 oranları ile Ezine ilçesini takip
69
etmektedir. Bu dört ilçedeki toplam mandıra sayısı il mandıra sayısı toplamının
%75’idir.
Çanakkale Ġli Beyaz Peynir Üretim Miktarı 2008
Dağılım%
Beyaz peynir üretiminde Bayramiç ilçesi %47,6 ile ilk sırada yer almaktadır.
Sırasıyla Biga %23,1, Ezine %14,7 oranları ile Bayramiç ilçesini takip
etmektedir. Bu üç ilçenin beyaz peynir üretimi il toplam üretiminin %85’idir.
Çanakkale Ġli KaĢar Peyniri Üretim Miktarı 2008
Dağılım%
70
Kaşar peyniri üretiminde Bayramiç ilçesi %50,8 ile ilk sırada yer almaktadır.
Biga ilçesi %40,7 ile Bayramiç ilçesini takip etmektedir. Bu iki ilçenin kaşar
peyniri üretimi toplamı il üretiminin %91’idir.
Çanakkale Ġli Yoğurt Üretim Miktarı 2008
Dağılım%
Yoğurt üretiminde Biga ilçesi %50,6 ile ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla
Gelibolu %28,1, Çan %10,1 oranları ile Biga ilçesini takip etmektedir. Bu üç
ilçenin yoğurt üretimi toplamı il üretiminin %88’idir.
71
5.5 Zeytincilik ve Yağ Sanayi
Çanakkale Ġli Zeytinlik Alanları 2008
Dağılımı%
Zeytinlik alanlarda Ezine ve Ayvacık ilçesi %36,7 ile ilk sırada yer almaktadır.
Sırasıyla Bayramiç %11,7, Eceabat %5,1 oranları ile Ezine ve Ayvacık ilçelerini
takip etmektedir. Bu dört ilçenin zeytinlik alanları toplamı il zeytinlik
alanlarının %90’ıdır.
Çanakkale Ġli Zeytin Ağaçları Miktarı 2008
Meyve
Veren
Yaşta
4.413.357
AYVACIK
EZİNE
ECEABAT
BAYRAMİÇ
MERKEZ
GÖKÇEADA
LAPSEKİ
GELİBOLU
1.753.500
1.410.000
440.350
326.300
157.760
132.200
66.000
69.320
Meyve
Vermeyen
Yaşta
Toplam
Zeytin
Ağacı
604.590 5.017.947
50.000
209.800
56.246
94.000
69.301
22.000
47.000
11.150
1.803.500
1.619.800
496.596
420.300
227.061
154.200
113.000
80.470
72
BİGA
BOZCAADA
ÇAN
YENİCE
29.430
28.497
0
0
29.500
15.593
0
0
58.930
44.090
Dağılım%
0
0
Meyve veren zeytin ağaçları miktarlarında Ayvacık ilçesi %36 ile ilk sırada yer
almaktadır. Sırasıyla Ezine %32, Eceabat %10 oranları ile Ayvacık ilçesini takip
etmektedir. Bu üç ilçenin meyve veren zeytin ağacı sayısı toplamı il ağaç
sayısının %78’idir.
Çanakkale Ġli Zeytin Üretim Miktarı 2008
Dağılımı%
Zeytin üretiminde Ezine ilçesi %27,3 ile ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla
Ayvacık %25,5, Eceabat %21,3 oranları ile Ezine ilçesini takip etmektedir. Bu
üç ilçenin zeytin üretimi toplamı il üretimin %74’üdür.
Çanakkale Ġli Sofralık Zeytin Üretim Miktarı 2008
Dağılımı%
73
Sofralık zeytin üretiminde Eceabat ilçesi %30,3 ile ilk sırada yer almaktadır.
Sırasıyla Gelibolu %22,7, Ayvacık %16,7 oranları ile Eceabat ilçesini takip
etmektedir. Bu üç ilçenin sofralık zeytin üretimi toplamı il üretimin %69’udur.
Çanakkale Ġli Yağlık Zeytin Üretim Miktarı 2008
Dağılımı%
Yağlık zeytin üretiminde Ezine ilçesi %28,63 ile ilk sırada yer almaktadır.
Sırasıyla Ayvacık %26,2, Eceabat %20,7 oranları ile Ezine ilçesini takip
etmektedir. Bu üç ilçenin yağlık zeytin üretimi toplamı il üretiminin %75’idir.
Çanakkale Ġli Tahmini Zeytin Yağı Rekoltesi 2009/2010
74
5.6 Hayvancılık
Çanakkale Ġli Canlı Hayvan Sayıları
MERKEZ
AYVACIK
BAYRAMİÇ
BİGA
BOZCAADA
ÇAN
ECEABAT
EZİNE
GELİBOLU
GÖKÇEADA
LAPSEKİ
YENİCE
Sığır
Yerli
Melez Toplam
9.708 21.500 155.830
1.135
2.129
7.175
3.975
1.009
6.870
160
790
8.741
430
0 59.724
0
0
0
0
0 22.938
0
126
969
408
1.586
5.708
231
3.396
9.804
181
0
821
560
1.505
5.975
2.628
10.959 27.105
Kültür
124.622
3.911
1.886
7.791
59.294
0
22.938
843
3.714
6.177
640
3.910
13.518
75
Çanakkale Ġli Sığır Sayısı 2008
Dağılımı%
Çanakkale Ġli Kültür Sığırı Sayısı 2008
Çanakkale Ġli Melez Sığır Sayısı 2008
76
Çanakkale Ġli Yerli Sığır Sayısı 2008
Çanakkale Ġli Koyun Sayısı 2008
Çanakkale Ġli Kıl Keçisi Sayısı 2008
77
Çanakkale Ġli Yumurtacı Tavuk Sayısı 2008
Çanakkale Ġli Etçi Tavuk Sayısı 2008
78
Anket Sonuçları (Gıda)
2)
d)
3)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
4)
a)
b)
c)
Gıda
$0-$100.000
3,8 %
$100.001-$500.000
23,1 %
$500.001-$1.000.000
26,9 %
$1.000.001-$10.000.000
38,5 %
$10.000.0001-$50.000.000
3,8 %
$50.000.000’dan fazla
3,8 %
100,0 %
Ziraat Odası
3,8 %
0,0 %
79
d)
e)
f)
5)
a)
b)
6)
a)
b)
7)
a)
b)
c)
d)
e)
8)
a)
b)
c)
d)
e)
9)
a)
b)
c)
10)
a)
b)
c)
11)
a)
b)
12)
a)
b)
c)
d)
13)
a)
b)
Ticaret Borsası
57,7 %
Denizcilik Odası
3,8 %
İhracatçı Birliği
19,2 %
Bölge içi
80,8 %
Bölge dışı
50,0 %
Bölge içi
15,4 %
Bölge dışı
88,5 %
Elektrik
100,0 %
Doğalgaz
3,8 %
LPG
7,7 %
Kömür
26,9 %
Diğer
7,7 %
Banka
96,2 %
Faktoring
7,7 %
Leasing
3,8 %
Dış Kaynak
0,0 %
Diğer
0,0 %
İlan
26,9 %
Referans
84,6 %
Aracı kurum
11,5 %
Personel
61,5 %
Hammadde
88,5 %
Bitiş Ürün
80,8 %
Telefon
100,0 %
İnternet
100,0 %
Hasar
92,3 %
Nakliyat
42,3 %
Sağlık/Hayat
7,7 %
Emeklilik
92,3 %
Hukuk
57,7 %
Mali
92,3 %
80
c)
d)
e)
14)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
k)
15)
a)
b)
c)
d)
e)
16)
a)
b)
c)
d)
Teknik
34,6 %
Pazarlama
30,8 %
Eğitim
7,7 %
Sağlık
53,8 %
Güvenlik
19,2 %
Yemek
57,7 %
Temizlik
34,6 %
Bilişim
23,1 %
Gümrükleme
19,2 %
Tanıtım
46,2 %
Çevre
0,0 %
Konaklama
30,8 %
Ulaşım
3,8 %
Fizibilite
11,5 %
Teşvikler
3,8 %
Yeni Pazar
11,5 %
Tasarım
3,8 %
Kısıtlamalar
0,0 %
Üniversite
11,5 %
Kamu Kurumu
0,0 %
Özel Kurum
3,8 %
3,8 %
17)
a)
b)
c)
d)
e)
18)
a)
b)
c)
d)
e)
19)
a)
b)
20)
a)
Aile bağları
0,0 %
Arkadaşlıklar
26,9 %
Ticari Öncelikler
96,2 %
Coğrafi yakınlık
61,5 %
İnternet
7,7 %
Aile bağları
0,0 %
Arkadaşlıklar
11,5 %
Ticari Öncelikler
100,0 %
Coğrafi yakınlık
73,1 %
İnternet
11,5 %
Bölge içi
0,0 %
Bölge dışı
7,7 %
Bölge içi
3,8 %
81
b)
21)
a)
b)
22)
a)
b)
23)
a)
b)
24)
a)
b)
25)
a)
b)
c)
d)
e)
26)
a)
b)
27)
a)
b)
28)
a)
b)
Bölge dışı
23,1 %
Bölge içi
3,8 %
Bölge dışı
7,7 %
Ortak satın alma yaptığınız firmalar var mı?
Bölge içi
3,8 %
Bölge dışı
3,8 %
Bölge içi
7,7 %
Bölge dışı
15,4 %
Bölge içi
23,1 %
Bölge dışı
23,1 %
92,3 %
Sektörel yayınlar
34,6 %
Basın yayın
26,9 %
Internet
65,4 %
Diğer
7,7 %
Bölge içi
84,6 %
Bölge dışı
42,3 %
Bölge içi
38,5 %
Bölge dışı
65,4 %
Bölge içi
76,9 %
Bölge dışı
38,5 %
Anketi Yorumu (Gıda)
1) Çevre konusunda tarım ve gıda şirketlerinin dışarıdan hizmet almadıklarını
görüyoruz. AB (Avrupa Birliği) ülkelerinin gıda üretiminde çevreye
verdikleri önemi dikkate alınca, bu ülkelere ihracatın bu koşullar altında
kolay olamayacağını ifade edebiliriz.
2) Teşvikler konusunda bilgi birikiminin çok az olduğunu gözlemliyoruz.
Şirketler AB’nin ne tür destek fonları olduğunu, bu fonlara başvuru
prosedürünü bilmiyorlar. Kalkınma Ajansı bu konudaki açığı kapatabilir.
3) Ortak ürün çalışması olmadığını gözlemliyoruz. Kümelenme konusunda gıda
şirketlerinin oldukça bilinçsiz olduğu anlaşılıyor. Ortak ürün, ortak
82
pazarlama, ortak satın alma kültürünün gelişmediği ortaya çıkıyor. Özellikle
kriz döneminde ortak hareket etmenin avantajlarının anlatılması yararlı
olacaktır. Örneğin yakıt, hammadde, ilaç, tohumluk, gübre, vb. temininde
uzun vadelerle ve yüksek iskontolu toptan satınalmalar düzenlenebilir.
4) Günümüzün en çevreci ve en ekonomik yakıtı olan doğal gazın kullanımının
çok az olduğunu gözlemliyoruz. Üreticiler proseslerinde elektrik ve kısmen
kömür kullandıklarından enerji maliyetleri çok yükselmiş, rekabet şansları
azalmış bulunmaktadır.
Anket Sonuçları (Tarım)
2)
b)
3)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
4)
a)
Tarım
$0-$100.000
28,6 %
$100.001-$500.000
14,3 %
$500.001-$1.000.000
42,9 %
$1.000.001-$10.000.000
14,3 %
$10.000.0001-$50.000.000
0,0 %
$50.000.000’dan fazla
0,0 %
100,0 %
83
b)
c)
d)
e)
f)
5)
a)
b)
6)
a)
b)
7)
a)
b)
c)
d)
e)
8)
a)
b)
c)
d)
e)
9)
a)
b)
c)
Ziraat Odası
0,0 %
0,0 %
Ticaret Borsası
71,4 %
Denizcilik Odası
0,0 %
0,0 %
Bölge içi
100,0 %
Bölge dışı
14,3 %
Bölge içi
85,7 %
Bölge dışı
14,3 %
Elektrik
100,0 %
Doğalgaz
0,0 %
LPG
0,0 %
Kömür
0,0 %
Diğer
0,0 %
Banka
100,0 %
Faktoring
0,0 %
Leasing
0,0 %
Dış Kaynak
0,0 %
Diğer
0,0 %
İlan
0,0 %
Referans
100,0 %
Aracı kurum
0,0 %
84
10)
a)
b)
c)
11)
a)
b)
12)
a)
b)
c)
d)
13)
a)
b)
c)
d)
e)
14)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
k)
15)
a)
b)
c)
d)
e)
16)
a)
b)
c)
d)
17)
a)
b)
c)
d)
e)
Personel
0,0 %
Hammadde
57,1 %
Bitiş Ürün
71,4 %
Telefon
100,0 %
İnternet
100,0 %
Hasar
57,1 %
Nakliyat
14,3 %
Sağlık/Hayat
0,0 %
Emeklilik
100,0 %
Hukuk
14,3 %
Mali
85,7 %
Teknik
0,0 %
Pazarlama
0,0 %
Eğitim
0,0 %
Sağlık
57,1 %
Güvenlik
0,0 %
Yemek
28,6 %
Temizlik
14,3 %
Bilişim
14,3 %
Gümrükleme
0,0 %
Tanıtım
0,0 %
Çevre
0,0 %
Konaklama
14,3 %
Ulaşım
42,9 %
Fizibilite
0,0 %
Teşvikler
0,0 %
Yeni Pazar
14,3 %
Tasarım
0,0 %
Kısıtlamalar
0,0 %
Üniversite
0,0 %
Kamu Kurumu
0,0 %
Özel Kurum
0,0 %
0,0 %
Aile bağları
14,3 %
Arkadaşlıklar
28,6 %
Ticari Öncelikler
85,7 %
Coğrafi yakınlık
85,7 %
İnternet
14,3 %
85
18)
a)
b)
c)
d)
e)
19)
a)
b)
20)
a)
b)
21)
a)
b)
22)
a)
b)
23)
a)
b)
24)
a)
b)
25)
a)
b)
c)
d)
e)
26)
a)
b)
27)
a)
b)
28)
a)
b)
Aile bağları
14,3 %
Arkadaşlıklar
14,3 %
Ticari Öncelikler
100,0 %
Coğrafi yakınlık
57,1 %
İnternet
14,3 %
Bölge içi
14,3 %
Bölge dışı
0,0 %
Bölge içi
14,3 %
Bölge dışı
14,3 %
Bölge içi
0,0 %
Bölge dışı
0,0 %
Ortak satın alma yaptığınız firmalar var mı?
Bölge içi
0,0 %
Bölge dışı
0,0 %
Bölge içi
28,6 %
Bölge dışı
0,0 %
Bölge içi
28,6 %
Bölge dışı
14,3 %
85,7 %
Sektörel yayınlar
14,3 %
Basın yayın
14,3 %
Internet
42,9 %
Diğer
0,0 %
Bölge içi
85,7 %
Bölge dışı
28,6 %
En fazla satıĢ yaptığınız 5 firmayı belirtiniz?
Bölge içi
100,0 %
Bölge dışı
14,3 %
Bölge içi
85,7 %
Bölge dışı
14,3 %
86
Anketi Yorumu (Tarım)
1) Bölge şirketlerinin teşvikler, AB fonları konusunda bilgi birikiminin çok az
olduğunu gözlemliyoruz. Kalkınma Ajansı bu konuda vereceği eğitimler,
seminerler, sektörel toplantılar ile aydınlatma ve hatta ilk başvurularda örnek
dosya hazırlayarak yardımcı olma görevini üstlenebilir.
2) Şirketler sadece devletin doğrudan desteklerinden faydalanıyorlar. Sayıları
gittikçe artan bakanlıkların araştırma ve çevre destek hibelerinden, AB
fonlarından yararlanamıyorlar. Bu cazip finansman imkanlarından
yararlanamamaları da rakiplerine göre maliyetlerinin yüksek olmasına sebep
oluyor.
3) Ankete cevap verenler arasında aynı sektörde olanların ortak ürün
çalışmasının olmadığını görüyoruz.
Ortak ürün, ortak pazarlama, ortak satın alma, toplu kredi kullanma
kültürünün olmadığını ifade
edebiliriz. Kümelenme konusunda özellikle
tarım sektöründe alınacak çok mesafenin olduğu söylenebilir.
Gerçekleştirilecek sektörel küme analizleri ile stratejik bir çalışma planı
oluşturulması çok yararlı olacaktır.
4) Modern dünyada her türlü üretim yönteminin, talep edilen ürün çeşitlerinin
hızla değiştiği malumdur. Bu hıza üreticiler ancak dünyadaki gelişmeleri,
trendleri yakından takip ederek, inovasyon yatırımları yaparak yetişebilirler.
Ankete cevap verenlerin yeniliklere çok da açık olmayıp, araştırma
geliştirme konularında girişimleri olmadığını üzülerek tespit ediyoruz.
Kalkınma Ajansı, odalar, üniversite aracılığı ile bu konuda aydınlatma ve
bilinçlendirme çalışmaları yapılmasının bölgenin gelişmesi açısından hayati
önem vardır.
87
5.7 Madencilik ve Toprak Sanayi
Çanakkale çok eski tarihlerden beri toprak sanayi ile bilinmektedir. Çanakkale
işi seramik hediyelik eşyalar sanat müzelerinin önde gelen eserleri arasındadır.
Bu geleneğin devamı olarak endüstriyel seramik sektörü Çanakkale ilinin Çan
ilçesinde 1950’li yıllarda örnek bir özel girişim ve devlet işbirliği ile
başlatılmıştır. 1957 yılında temelleri atılan Çanakkale Seramik Fabrikaları
zaman içinde devamlı gelişerek dünyanın önde gelen seramik tesislerinden biri
olmuştur. Kapasitesi itibarı ile Türkiye’nin lider şirketi olan tesisler Avrupa’da
3’üncü, dünyada 6’ncı sıradadır.
Başlangıçta destek hizmetlerini yerel imkanlardan karşılayamadığı için her
türlü ihtiyacını kendisi karşılamak zorunda kalan Çanakkale Seramik
Fabrikaları, hammaddesinden makine aksamına, bakım hizmetlerinden enerji
ihtiyacına, ambalaj malzemesinden nakliyesine kadar tüm ihtiyaçlarını entegre
bir tesis olarak kendisi sağlamak yoluna gitmiştir. Zaman içinde bu hizmetleri
kurduğu değişik firmalara dağıtmıştır. Kalebodur, Kalemaden, Kaleteknik,
Kale Nakliyat, Kalefrit gibi. Bir sonraki adımda da bu şirketleri, bir çoğu kendi
bünyesinden yetişmiş, özel girişimcilere devretmeye başlamıştır. Ayrıca bu
yeni şirketler sadece Kale grubuna değil sektörün diğer şirketlerine de hizmet
vermektedirler. Rekabet şartları bunu gerektirmektedir. Böylece Çanakkale
Seramik Fabrikaları sayesinde Çan ve çevre ilçelerde Toprak Sanayi
sektöründe faaliyet gösteren bir çok irili ufaklı şirketin oluşturduğu bir küme
oluĢmuĢtur. Örnek olarak Pera Seramik, Etili Seramik ve diğer seramik
atölyelerini sıralayabiliriz. Sektör zaman içinde, bilinçli adımlarla, Ġtalya’da,
Ġspanya’da olduğu gibi hammadde tedariği, makine aksamı, bakım
hizmetleri, tasarım, eğitim, nakliye, pazarlama gibi konularda hizmet
veren, uzman, ancak ’’global’’ davranan Ģirketlerden oluĢan bir toprak
sanayi kümesi olarak geliĢme yoluna girmiĢtir. ÇÖMÜ’ye bağlı Seramik
Yüksek Okulunun kurulması, Teknopark ve Ar-Ge merkezlerinin planlanmış
olması Çanakkale ilinin Toprak Sanayi sektöründe global bir adres olarak
bilinmesi yolunda atılmış ciddi adımlardır. 50 yılı aşkın sanayi tecrübesi, genç
ve kaliteli yetişmiş eleman zenginliği ile bölge seramik, vitrifiye ve madencilik
alanında iddiasını arttırmıştır. Daha önce kapasiteleri ile öne çıkan bölgesel
seramik sanayi, son yıllarda nitelik konusunda bir devrim yaparak kalitesi ve
kendine özel ürünleri ile öne çıkmıştır. Bölgeden yapılan ihracatın büyüklüğü
ürün kalitesinin global piyasalarda kabulünün ispatı olmuştur. Sinterflex adı
88
verilen 3 mm kalınlığında 3x1 m boyutlarında dünyanın en büyük kaplama
malzemesinin üretimi ise seramik sektöründe bölgenin geleceğinin teminatıdır.
Ezine ilçe sınırlarında kurulu Akçansa Çimento fabrikası bölgenin toprak
sanayisi içinde önemli bir rol oynayan global bir şirkettir. Çanakkale’deki
zengin hammadde kaynakları ve özel limanı sayesinde doğal bir rekabet
üstünlüğüne sahip olan Akçansa bölge ekonomisine büyük katkı sağlamaktadır.
Çimento üretiminde yakıt olarak kullandığı kömürü Çan bölgesinden temin
etmektedir. Bölgedeki kalker ve kil madeni kaynaklarını kullanırken,
hammaddenin çıkartılması ve taşınması faaliyetlerini bölge firmalarına
yaptırmaktadır. Onarım ve bakım hizmetlerini bölgede faaliyet gösteren
firmalara yaptırarak onların gelişmesini sağlamaktadır.
Bölgenin doğal zenginlikleri, madencilik alanında kalsit, mermer, çinko, barit,
bentonit, kurşun, altın, gümüş, wolfram, uranyum, kuvars, demir, kaolin, kil,
linyit kömürü, vb. içermektedir. Bu madenler yerli ve yabancı işletmeler
tarafından işletilmekte olup, bir çoğu global firmalar ile ortaklığa girmişlerdir.
Dünya madencilik devlerinden Imerys, Omya gibi şirketlerin yanında
Kalemaden, Çanakkale Madencilik, Biga Mermer şirketleri bölgede faaliyet
göstermektedir.
Kömürcülük bölgenin en önemli madencilik faaliyetlerinden biridir. Açık ve
kapalı işletmelerde elde edilen linyit kömürü bölgede satıldığı gibi termik
santralde de değerlendirilerek enerji üretilmektedir. Çan termik santrali
ülkemizin en modern akışkan yataklı termik santralidir.
89
Çanakkale Ġli
Maden ve Enerji Kaynakları
1) Metalik madenler tüm ilçelerde bulunmakta olup, bir kısmı
işletilmektedir.
1) Çan, Bayramiç ve Yenice ilçelerinde kaolen, kil ve tüfik seramik hammadde
rezervleri bulunmaktadır.
2) Biga ve Ezine ilçelerinde kuvars yatakları bulunmaktadır.
3) Ezine ilçesi çimento hammaddesi kaynakları bakımından oldukça zengindir.
4) Biga ve Çan ilçelerinde zengin kalker kaynakları bulunmaktadır.
5) Bayramiç, Biga ve Ezine ilçelerinde zengin kalsit yatakları bulunmaktadır.
6) Çan ve Yenice ilçeleri linyit kömürü yatakları bakımında oldukça zengindir.
Yenilenebilir Enerji kaynakları
Çanakkale ili zengin jeotermal kaynaklara sahiptir. Tuzla bölgesinde jeotermal
kaynaklardan elektrik elde etme projesi ENDA şirketi tarafından
yürütülmektedir.
Yenilenebilir enerji kaynakları konusunda bölgenin hidrolik kaynakları pek
zengin olmamakla birlikte rüzgar enerjisi konusunda bölge öne çıkmıştır.
Çanakkale ili rüzgar enerjisi konusunda ülkemizin en zengin bölgelerindendir.
2009 yılı itibarı ile il sınırları içinde :
10,2 MW Bozcaada
30,4 MW İntepe
20,8 MW Ezine
15.0 MW Gelibolu
olmak üzere toplam 76.4 MW kapasiteli 4 adet lisanslı rüzgar enerjisi santrali
(RES) faaliyette bulunmaktadır.
Bu alanda değinmeden geçemeyeceğimiz bir nokta yerel hiçbir şirketin RES
alanında yatırımı veya projesi olmamasıdır. RES konusunda ülkemizin
başkenti olabilecek ilimizin bu konuda girişimci eksikliği üzerine dikkatle
durulması gereken bir konudur. Üniversitenin mühendislik bölümlerinin bu
konuda çalışma yapması, yerel yatırımcıların bilgilendirilmesi bölgeye ciddi iş
imkanları (çelik konstrüksiyon, montaj, nakliye, bakım, elektrik iletim hatları,
vb.) sağlayacaktır.
90
Anket Sonuçları (Sanayi)
2)
a)
3)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
4)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
5)
a)
b)
6)
a)
b)
7)
a)
b)
c)
d)
e)
8)
a)
b)
c)
d)
e)
9)
a)
b)
c)
Sanayi
$0-$100.000
0,0 %
$100.001-$500.000
7,7 %
$500.001-$1.000.000
19,2 %
$1.000.001-$10.000.000
26,9 %
$10.000.0001-$50.000.000
30,8 %
$50.000.000’dan fazla
15,4 %
100,0 %
Ziraat Odası
0,0 %
0,0 %
Ticaret Borsası
0,0 %
Denizcilik Odası
7,7 %
30,8 %
Bölge içi
42,3 %
Bölge dışı
88,5 %
Bölge içi
26,9 %
Bölge dışı
88,5 %
Elektrik
100,0 %
Doğalgaz
23,1 %
LPG
0,0 %
Kömür
11,5 %
Diğer
19,2 %
Banka
100,0 %
Faktoring
3,8 %
Leasing
15,4 %
Dış Kaynak
15,4 %
Diğer
0,0 %
İlan
53,8 %
Referans
88,5 %
Aracı kurum
34,6 %
91
10)
a)
b)
c)
11)
a)
b)
12)
a)
b)
c)
d)
13)
a)
b)
c)
d)
e)
14)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
k)
15)
a)
b)
c)
d)
e)
16)
a)
b)
c)
d)
17)
a)
b)
c)
d)
e)
Personel
61,5
%
Hammadde
76,9
%
Bitmiş Ürün
69,2
%
Telefon
100,0
%
İnternet
100,0
%
Hasar
88,5
%
Nakliyat
61,5
%
Sağlık/Hayat
26,9
%
Emeklilik
100,0
%
Hukuk
65,4
%
Mali
100,0
%
Teknik
53,8
%
Pazarlama
53,8
%
Eğitim
30,8
%
Sağlık
84,6
%
Güvenlik
42,3
%
Yemek
80,8
%
Temizlik
53,8
%
Bilişim
46,2
%
Gümrükleme
42,3
%
Tanıtım
57,7
%
Çevre
26,9
%
Konaklama
53,8
%
Ulaşım
26,9
%
Fizibilite
23,1
%
Teşvikler
19,2
%
Yeni Pazar
19,2
%
Tasarım
26,9
%
Kısıtlamalar
0,0
%
Üniversite
30,8
%
Kamu Kurumu
15,4
%
Özel Kurum
0,0
%
23,1
%
Aile bağları
7,7
%
Arkadaşlıklar
11,5
%
Ticari Öncelikler
80,8
%
Coğrafi yakınlık
80,8
%
İnternet
19,2
%
92
18)
a)
b)
c)
d)
e)
19)
a)
b)
20)
a)
b)
21)
a)
b)
22)
a)
b)
23)
a)
b)
24)
a)
b)
25)
a)
b)
c)
d)
e)
26)
a)
b)
27)
a)
b)
28)
a)
b)
Aile bağları
3,8 %
Arkadaşlıklar
11,5 %
Ticari Öncelikler
96,2 %
Coğrafi yakınlık
69,2 %
İnternet
19,2 %
Bölge içi
15,4 %
Bölge dışı
34,6 %
Bölge içi
7,7 %
Bölge dışı
15,4 %
Bölge içi
15,4 %
Bölge dışı
11,5 %
Ortak satınalma yaptığınız firmalar var mı?
Bölge içi
15,4 %
Bölge dışı
3,8 %
Bölge içi
3,8 %
Bölge dışı
57,7 %
Bölge içi
23,1 %
Bölge dışı
34,6 %
73,1 %
Sektörel yayınlar
53,8 %
Basın yayın
42,3 %
Internet
92,3 %
Diğer
11,5 %
Bölge içi
57,7 %
Bölge dışı
61,5 %
Bölge içi
50,0 %
Bölge dışı
61,5 %
Bölge içi
38,5 %
Bölge dışı
76,9 %
93
Anketi Yorumu (Sanayi)
1) Çanakkale Seramik, İçdaş, Akçansa, Doğtaş, Önentaş firmaları bulundukları
sektörlerin bölge ve ülkedeki lokomotifleri durumundadırlar.
2) Çanakkale Organize Sanayi Bölgesi altyapısı tamamlama çalışmaları devam
etmektedir. Bölgeye yatırımcının çekilmesi için en önemli girdi kaynağı olan
enerjinin (elektrik, doğal gaz) diğer bölgelerden ucuz olması gerekir.
OSB’nin kuracağı tedbirler (otoprodüktörlük, toptan elektrik ve doğalgaz
satıcıları ile uzun vadeli ve yüksek indirimli satınalma anlaşmaları gibi) ile
enerji girdisinin ucuzlatılması yatırımcı için çekici bir rekabet üstünlüğü
olabilir.
3) Bölgede hammadde kaynaklarına bağlı olarak kurulmuş olan bir çok şirket
hammadde kaynaklarının yeterli olmamasından dolayı ihtiyaçlarını bölge
dışından karşılamaya başlamışlardır. Örnek olarak Çanakkale Seramik,
Doğtaş, Önentaş sayılabilir.
4) Global pazara uzaklık, göç alınmaması, yolların ve diğer ulaşım imkanlarının
kısıtlı olması, üniversitenin teknik konularda zayıflığı, yerli girişimci
eksikliği sanayinin gelişmesini engellemektedir.
5) Devletin altyapı dışında yatırımlardan elini çektiği günümüz dünyasında
sanayi ancak özel girişimciler sayesinde gelişebilir. Sanayileşme gerektirdiği
kalifiye insan niteliği, beceri, organizasyon kabiliyeti, sermaye ve pazarlama
zorunluluğundan dolayı ancak şehir kültürünün üstüne inşa edilebilir. Bu
gerekçelerden dolayı Çanakkale ilinin kırsal kesiminden girişimci çıkması
olasılığı düşüktür.
6) Şehrin nüfus yapısı ise çoğunlukla emekli memurlardan, işçilerden
oluştuğundan, az da olsa sermaye birikimine sahip olanların İstanbul’a göç
etmelerinden dolayı yakın zamanda yerel girişimci sayısının artması
beklenmemektedir.
7) Öte yandan bölge dışarıdan gelecek büyük sermaye için cazip imkanlar
sunmaktadır. Akçansa, İçdaş buna örnek olarak verilebilir.
94
8) Önümüzdeki yıllarda Kuzey Marmara’nın sanayi yatırımlarına doymasından
dolayı Güney Marmara hattına, Bursa-Balıkesir-Çanakkale, büyük rağbet
olması beklenmektedir. Özellikle Bandırma-Biga arası çok cazip bir bölge
olarak öne çıkmaktadır. Son birkaç yılda ciddi arazi satışlarının olduğu bu
bölge üzerinden sanayi yatırımlarının Çanakkale’ye gelmesi beklenmektedir.
9) Biga Organize Sanayi Bölgesinde gıda sektörüne yönelik sanayiciler
faaliyette bulunmaktadırlar. Enerji ve altyapı sorunları çözüm bekleyen bu
firmaların büyük bir kısmı el değiştirerek yabancı yatırımcılara satılmıştır.
Yunanistan başta olmak üzere AB ülkelerine ihracat yapılmaktadır. Gıda
sektörünün global pazarlara entegrasyonu açısından
sevindirici bir yönü
olan bu gelişme yerli sermayenin gerilemesi açısından düşündürücüdür.
95
5.8 Orman Ürünleri ve Mobilyacılık
Çanakkale Ġli Orman Varlığı
Orman Ve Fundalık
(ha)
Toplam
İLÇE
%
533,936
YENİCE
94,180
17.6
BAYRAMİÇ
72,631
13.6
MERKEZ
64,159
12.0
BİGA
59,028
11.1
ÇAN
56,419
10.6
LAPSEKİ
50,760
9.5
AYVACIK
45,479
8.5
GELİBOLU
36,744
6.9
EZİNE
27,803
5.2
ECEABAT
19,797
3.7
GÖKÇEADA
6,869
1.3
BOZCAADA
67
0.0
Orman ve Fundalıkların Dağılımı%
96
Mobilyacılık Sektörü
Mobilyacılık sektöründe faaliyet gösteren Doğtaş firması ülke çapına yayılmış
mağazaları ve ihracatı ile sektörün ülkemizdeki en büyük üreticilerindendir.
Zaman içinde Doğtaş firmasına hizmet sağlayan bölgesel firmalar da ön plana
çıkmaya başlamıştır.
Bölgesel üretici Çavuşköylü mobilya üretim ve satış ağı ile il genelinde başarılı
işletmelerden biridir.
Çavuşköylü Cam şirketi mobilya sektörü için önemli bir yan sanayi haline
gelmiştir. Mobilya camı üretimi konusunda bölge mobilya üreticileri için önemli
bir tedarikçidir.
Gürmen işletmesi mdf (medium density fiberboard) plakaların işlenmesi ve
şekillendirilmesi konusunda yaptığı yatırımlar ile bölge mobilya üreticileri için
önemli bir tedarikçidir.
Aka Mobilya banyo tipi mobilya üretimi konusunda önemli bir imalatçıdır.
Yatırımlarını ihracatı arttırıcı yönde devam etmektedir.
Bu üreticilerin desteklenerek pazarda global oyuncular olması sağlanmalıdır.
97
REKABET ANALĠZĠ SONUÇ ÖZETLERĠ
1.ULAġIM
2.TURĠZM
3.MEYVECĠLĠK, HAYVANSAL ÜRÜNLER VE SU
ÜRÜNLERĠ
4.TAġA TOPRAĞA DAYALI SANAYĠ
5.ORMAN ÜRÜNLERĠ VE MOBĠLYA SANAYĠ
6.ENERJĠ SEKTÖRÜ
7.EĞĠTĠM SEKTÖRÜ
8.ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ
98
6-Öneriler Özeti:
1. ULAġIM
Karayolu ulaĢımı:
Öneriler:
a) Ulaşım konusunda Çanakkale’nin ülke geneline göre geride kaldığı
bilinmektedir. Bu durum ancak hızlı yatırımlarla düzeltilebilir. Genel
bütçeden yüksek pay alınması için Çanakkale Milletvekilleri, Vilayet, Yerel
Yönetimler, Ticaret ve Sanayi Odası, Karayolları Bölge Müdürlüğü birlikte
hareket etmelidir
b) Çanakkale Boğazı geçişinin köprü ile sağlanması bölgenin gelişmesinde
tetikleyici rol oynayacaktır. Hava şartlarından bağımsız olarak ulaşımın
sürekliliği güzergah seçiminde nakliyeciler ve yolcular açısından tercih sebebi
olacaktır. Söz konusu köprüye demiryolu geçişinin de eklenmesi uzun vadede
bu güzergahı Anadolu-Avrupa geçişinin birinci seçeneği haline getirecektir.
İstanbul geçişinin gittikçe zorlaşması özellikle yük taşımacılığı için alternatif
geçiş yolları arayışlarını hızlandırmıştır.
c) İl genelinde duble yol çalışmaları devam etmektedir. Devam eden KorudağıGelibolu, Bandırma-Biga-Lapseki-Çanakkale duble yolları inşaatının 2010
yılında tamamlanması için genel bütçeden kaynak aktarılması gerekmektedir.
d) Karabiga-Biga-Çan-Yenice karayolunun devamı olarak Edremit, Balıkesir,
Gönen bağlantılarının da duble yol olarak sağlanması gerekir. Böylece
Tekirdağ-Karabiga feribotu ile Kuzey Marmara bölgesi Güney Marmara ve
Ege bölgelerine bağlanmış olacaktır.
d) Çanakkale-Ezine-Ayvacık-Küçükkuyu karayolu duble yol olarak
tamamlandığı zaman Yunanistan ve Bulgaristan üzerinden araçları ile gelen
turistlerin ana güzergahı olacaktır.
e) Karayolu güzergahlarında seyahat edenlerin ihtiyaçlarını karşılayacak
konaklama tesisleri ( otel, motel, restaurant, alışveriş merkezleri)
kurulmalıdır. Örnek olarak Afyon yolu üzerindeki tesisler gösterilebilir.
99
Havayolu ulaĢımı:
Öneriler:
a) Ezine ovası veya Özbek ovasına pist uzunluğu en az 3000 m olan, mümkünse
çift pistli uluslararası bir hava limanı en kısa zamanda inşa edilmelidir.
Bu durumda bölgeye doğrudan geniş gövdeli uçaklarla yabancı turist
getirilebilecektir.
b) Gökçeada havaalanı uluslararası uçuşların yapılabileceği özelliklerdedir.
Savunma ve Dışişleri Bakanlıkları ile yürütülecek ortak çalışmalarla iç ve dış
sivil uçuşların da yapılabilmesi için gerekli izinler alınmalıdır.
Demiryolu ulaĢımı:
Öneriler:
a) Ulaştırma Bakanlığı ile ortak çalışmalar yürütülerek Çanakkale ilinin ulusal
demiryolu ağına bağlanması için projeler geliştirilmelidir.
b) Bu projeler için en büyük dayanak Çanakkale’ye kurulacak olan boğaz
köprüsüdür. Bu köprü demiryolu geçişine uygun olacak şekilde
planlanmalıdır.Ayrıca lojistik alanlarının ve gümrük antrepolarının bölgede
kurulacak olması demiryolu ihtiyacını daha da önemli hale getirecektir.
c) Özellikle Çanakkale Boğaz Köprüsü projesi ile paralel yürütülecek bu
çalışma ile Çanakkale kıyılarının imara açılması durumunda demiryolu
ulaşımı sağlıklı bir kentsel gelişme politikasının ana unsurlarından biri
olacaktır.
100
Denizyolu UlaĢımı:
Öneriler:
a) Öncelikle bölgedeki limanlar iskele boyları, teknik ekipmanları, gümrüklü
sahaları, derinlikleri ile büyük gemilere de hizmet verebilecek hale
getirilmelidir. Bunun için Devlet Limanları, Hava Meydanları ve Devlet
Demiryolları İnşaat Genel Müdürlüğü ile birlikte çalışılmalı gerekli proje ve
bütçeler tahsis edilerek bölge limanları uluslararası standartlara
getirilmelidir.
b) Çanakkale konteyner yükleme boşaltma lojistik merkezi olmalıdır. Bunun
için Ulaştırma Bakanlığı ve Gümrükler Genel Müdürlüğü nezdinde
girişimler başlatılmalı, lojistik merkezleri ile birlikte gümrüklü antrepolar da
bölgede kurulmalıdır.
c) Bölgede yat turizminin gelişmesi için marina kurulmalıdır. Marina
Karadeniz’e komşu ülkeler ile Tuna nehri üzerinden gelecek Avrupalı
yatçılar için de bir merkez haline gelecektir. Yatlarını marinada bırakan
yabancılar hava yolu ile ülkelerine dönebileceklerdir. Yatların bakımı,
konaklama sırasında yeme içme ihtiyaçları bölgeden karşılanacaktır.
Lapseki’de bu amaçla kurulmuş bir liman vardır. Bu liman marina olarak
değerlendirilmelidir.
d) Yunan adaları ile denizyolu bağlantısı sağlanmalıdır. Yolcu taşımacılığında
adalar arasında güvenli seyir yapabilecek gemiler temin edilmelidir. Ayrıca
yük taşımacılığı için gerekli prosedürler Ulaştırma Bakanlığı, Gümrükler
Genel Müdürlüğü nezdinde tamamlanmalıdır.
e) Gümrük kapıları oluşturularak komşu kentlerde yaşayanların günübirlik
ziyaretleri desteklenmelidir. Bu konuda AB fonlarından ortak başvurular ile
faydalanılmalıdır.
Buna Keşan İlçesindeki uygulama örnek gösterilebilir.
Her hafta Yunanistan’ın sınır şehirlerinden 20 otobüs ve 100 otomobil ile
cumartesi günü kurulan ilçe pazarına gelip alışveriş yapan Yunanlılar şehrin
ekonomik
dinamiklerini harekete geçirmektedir.
101
2. TURĠZM
A-Gelibolu milli parkı :
Öneriler:
a) Hediyelik eşya tezgahlarında yerel ürünlerin (meyve, zeytin, peynir, helva,
geleneksel el sanatları ürünleri, vb.) satışı teşvik edilmeli, gerekli destekler
verilmelidir.
b) Bölgede yaşayanlara pansiyonculuk ve el sanatları öğretilmeli, ayrıca devlet
destekleri (kırsal kalkınma, turizm) kullanılarak teşvik edilmelidir.
c) 30 Ağustos’ta Çanakkale Boğazı’nı yüzerek geçme, dalma yarışmaları gibi
aktiviteler desteklenmeli, tüm bu faaliyetler uluslararası bir festival
havasında yapılmalıdır.
d) Ülkemizin uzak illerinden şehitliklere toplu olarak yapılacak ziyaretler
(belediyeler, okullar, sivil toplum kuruluşları vs.) Çanakkale Valiliği
önderliğinde planlanmalıdır.
e) Geçmişte 10 bin Avustralyalı’ya bir hafta boyunca ev sahipliği yapan kent bu
turist sayısındaki azalmanın sebeplerini incelemeli, gerekli girişimleri
yaparak geçmişte yaşanan başarılı dönemi yakalamalıdır. 24 Nisan şafak
ayini için gelen ve aynı gün bölgeden ayrılan yabancı turistlerin yılın
değişik zamanlarında tekrar gelmeleri için alternatif
şafak ayinleri
düzenlenmelidir.
f) Microlight uçaklar kullanılarak Gelibolu Yarımadası gezisi havadan 2 saatte
tamamlanabilecektir. Bir kaç yüz metrelik toprak piste inebilen ve iki saat
havada kalabilen microlight uçaklar ile gezi düzenleyen firmalar bölgeye
davet edilmelidir.
g) Balon ile bölgeyi gezi alternatifleri de gelen ziyaretçilere sunulmalıdır. Bu
konuda özellikle Kapadokya bölgesinde faaliyet gösteren firmalar ile
temasa geçilmelidir.
102
h) Çanakkale savaşlarına 12 ülke katılmıştır. Bu ülkelerin katılımı ile her dört
yılda bir su sporları ağırlıklı barış olimpiyatları düzenlenmelidir.
B-Troia Milli Parkı:
Öneriler:
a) Troia Arkeoloji Müzesi ile ilgili projede antik dönemi yaşatan bir tema parkı
kurulmalıdır. Böylece ziyaretçilerin konaklama süresi uzatılmış olacaktır.
b) Avrupa ülkelerinden ziyade klasik arkeolojiye daha geniş fonlar ayırabilen
ABD’deki kaynaklar harekete geçirilerek kazı çalışmaları hızlandırılabilir.
Zeugma kazıları için ABD kökenli Packard vakfı çok kısa sürede $10 milyon
kaynak aktararak kazıların tamamlanmasını sağlamıştır.
c) Tur operatörleri bölgeye davet edilerek öncelikle onların bu değerleri
yerinde görmeleri ve anlamaları sağlanmalıdır.
d) Tek bilet uygulaması sayesinde Troia antik kenti ile beraber bölgedeki diğer
antik kentler de ziyaret edilebilmelidir. Böylece bölgede konaklama süresi de
artmış olacaktır.
e) Bölgede yer alan diğer antik kentlere karayolu ulaşımı sağlanmalıdır. İşaret
levhalarının sayısı arttırılarak ziyaretçiye yönlendirme konusunda yardımcı
olunmalıdır. Hatta İtalya’da olduğu gibi yol kenarlarına dikilecek ören yeri
veya doğal güzelliği tasvir eden cazip pano tablolar ile turist
bilgilendirilmeli, ziyarete davet edilmelidir.
f) Ziyaret edilen antik kentlerde otopark, dinlenme, yeme-içme, sosyal kullanım
alanları kurulmalıdır. Hediyelik eşya, tanıtım kitapları, cd satış reyonları
tesis edilmesi de ilgiyi ve geliri arttıracaktır.
g) Ziyaret edilen antik kentler ile ilgili bilgi aktaracak donanımlı ve halkla
ilişkiler konusunda eğitilmiş rehberler görevlendirilmelidir. Özellikle
yabancı turistler açısından, genellikle muhatap oldukları rehberler temasa
geçebildikleri tek Türk vatandaşı olduklarından, edindikleri izlenim
103
ülkemizin tanıtımı ve uluslararası camiadaki imajı açısından büyük rol
oynamaktadırlar.
h) Ziyaretçilere balonla havadan gezi imkanı sağlanarak Troia savaşı hakkında
da bilgiler verilmelidir. Özellikle yabancı turistler açısından ziyaretleri
ilköğretim çağlarından beri aşına oldukları tarihi olayları, mitleri, destanları
yerinde yaşarak içselleştirecekleri ve çok zevkli bir deneyim olarak
algılayacakları küçük bir macera haline getirilmelidir.
i) Kurulacak olan Troia Müzesi mimari yapısı, sosyal alanları, gösteri alanları,
sinevizyon odaları, kütüphanesi ile ziyaretçileri bölgeye çekmeli, mimarisi,
verdiği hizmet kalitesi ile dünyaca tanınan bir müze olmalıdır.
C-Kaz Dağı milli parkı:
Öneriler:
a) Kaz Dağı’na yapılacak günübirlik seyahatler doğa yürüyüşleri ile
desteklenmelidir. Ziyaretçilere doğa fotoğrafları ve video çekim olanakları
sağlanmalıdır.
b) Yeme içme ihtiyaçlarının bölgeden karşılanması ile birlikte yöreye ekonomik
katkı sağlanmış olacaktır.
c) Ayrıca yerel ürünlerin, peynir, zeytin, bal, helva, el sanatları vb. gibi, yüksek
fiyatla doğrudan tüketiciye satılması bölgesel geliri arttıracaktır.
d) Bölgede yaşayan köylülere rehberlik ve pansiyonculuk eğitimleri verilmeli,
devlet destekleri (kırsal kalkınma, turizm) kullanılarak teşvik edilmelidirler.
e) Kaz Dağı yüksek oksijenli havası ile bilinen bir bölgedir. Bölge göğüs
hastalıkları tedavisi konusunda markalaşmalı, rehabilitasyon merkezleri
kurulmalıdır.
104
D-DalıĢ turizmi:
Öneriler:
a) Bölgede 250’den fazla antik ticaret gemisi ve savaş gemisi batığı tespit
edilmiştir. Bodrum’un turizmde öne çıkmasını sağlayan en önemli
faktörlerden biri civarında bulunan antik gemi batıkları ve sualtı arkeoloji
müzesidir. Bu anlamda Çanakkale bölgesinin derinlerdeki zenginliklerinin de
su yüzüne çıkarılması gerekmektedir.
b) Su altı batık haritalarının oluşturulması ile birlikte büyük bir eksiklik
tamamlanacaktır. Bu konuda Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ile Kültür
bakanlığı ortak çalışma yapılmalıdır.
c) Dalış izni bir merkezden verilmelidir. Bu, dalış için gelenlere zaman
kazandıracağı gibi, dalış yapanların takip edilmesini de kolaylaştıracaktır. Şu
anda dalış için gerekli izin Vilayet, Boğazlar Komutanlığı, Çevre ve Tabiat
Varlıklarını Koruma İl Müdürlüğünün görüşleri alınarak verilebildiğinden çok
vakit almakta ve caydırıcı olmaktadır.
d) ÇOMÜ Tıp Fakültesi Araştırma ve Eğitim hastanesinde kurulacak
“hiperbarik basınç odası” ile su altı dalışında gerekli olup, hayati öneme haiz
bir eksiklik de giderilmiş olacaktır.
e) Bölgenin İstanbul’a yakın olması dalış turizmi ile uğraşanların tercihini
etkileyecektir. Saroz bölgesi sualtı faunası ile şimdiden öne çıkmıştır.
f) Su altı dalış turizmi özellikle şehir otellerine yeni ve zengin bir müşteri kitlesi
kazandıracaktır. Truva Otel’inin yakın geçmişteki başarılı organizasyonu buna
güzel bir örnektir.
105
E-Sörf ve Yelken Turizmi:
Öneriler:
a) Çanakkale bölgesi tarihi dokusu, denizi, rüzgarları ile sörfçülerin ve
yelkencilerin ilk tercihi olabilecek potansiyele sahiptir. Bu potansiyel basın,
medya yolu ile tanıtılmalıdır.
b) Özellikle Gökçeada dünyadaki sörf merkezleri örnek alınarak bu sektörde
geliştirilmelidir. Havalimanının devreye girmesi ile şu anda Bulgaristan ve
Romanya’dan karayolu ile gelen sörfçülerin yanında tüm dünya sörfçüleri
için de cazip hale getirilmelidir.
c) Ayrıca Gökçeada dünyanın en güzel doğal akvaryumlarından birine sahiptir.
Bu akvaryum ziyarete uygun bir altyapıya kavuşturulmalıdır.
d) Bölgenin turizm alanındaki rekabet üstünlükleri medya kampanyaları ile
tanıtılmalı, Çanakkale’de doğmuş ünlüler, köşe yazarları, gezi ve mutfak
yazarları bölgeye davet edilerek dikkat çekilmelidir.
F-Yamaç paraĢütü:
Öneriler:
a) Dünya gençliğinin rağbet ettiği yamaç paraşütü sporu tüm Çanakkale ili
rüzgar ve dağ potansiyelleri değerlendirilerek ön plana çıkartılmalıdır.
b) Yamaç paraşütü
yapan spor kulüpleri, gençlik ve spor müdürlükleri,
dernekler ile temasa geçilmeli, Çanakkale’nin rüzgar potansiyeli yerinde
anlatılmalıdır. Bu grupların düzenli olarak her yıl yaptıkları yamaç paraşütü
etkinliklerinin Çanakkale’de gerçekleşmesi sağlanmalıdır.
106
G-ġehir otelciliği:
Öneriler:
a) Çanakkale merkez ilçesinde kentsel dönüşüm çalışmaları yapılmalıdır.
Ziyaretçilerin yemek, eğlence ve alışveriş ihtiyaçları tarihi bir doku içinde
sağlanmalıdır.
b) Değişik ilçelere dağılmış tarihi mekanlar (camiler, kaleler, tarihi binalar)
turizm parkurları içine alınmalıdır. Ayazma (dünyadaki ilk güzellik
yarışmasının mekanı), Granikos savaş alanı (Büyük İskender’in ilk büyük
savaşı), Gülpınar, Babakale gibi mistik ve tarihi önem arz eden yerler de öne
çıkarılarak turizmin il sathına yayılması sağlanmalıdır.
H-Eğlence otelciliği ( deniz ve güneĢ turizmi):
Öneriler:
a) Bölgeye deniz ve eğlence turizmi için gelenlere hizmet edecek bir aquapark
olmaması önemli bir eksikliktir. Özellikle çocuklu ailelerin ziyaret sürelerini
uzatmada bu tür tesislerin önemi bilinmektedir.
b) Ziyaretçileri bölgede daha uzun süre tutmanın yolları araştırılmalıdır.
Ülkemizde milli spor olan yağlı güreşin milyonlarca meraklısı için, efsane
güreşçi Kurtdereli’nin doğum yeri olan Çardak’ta her yıl yapılmakta olan
yağlı güreşler festival havasında yapılmalıdır.
107
K-Kaplıca otelciliği:
Öneriler:
a) Bölgedeki atıl durumda olan kaplıcalar ülke ekonomisine kazandırılmalıdır.
Daha önceleri kamuya ait kaynakların kısa süreli kiralama (5 yıl)
koşullarından dolayı ciddi yatırımların yapılamadığı bu sektörde uzun süreli
kiralama (49 yıllığına) koşullarının kanun ile tesis edilmesi ile ciddi
yatırımların önü açılmıştır.
b) Yeni tesis planlanırken uluslararası standartlar esas alınmalıdır. Bu konuda
lider kabul edilen orta Avrupa ülkeleri model olarak kabul incelenebilir.
c) Spa turizmine hizmet edecek tesisler kurulmalıdır. Son yıllarda önemli
müşteri potansiyeli oluşan bu sektör için bölge jeotermal kaynakları çok
önemli bir avantaj olacaktır.
L-Kongre turizmi:
Öneriler
a) Çanakkale’de deniz ve güneş sezonu kısadır. Bu açıdan ağırlıklı olarak
kültür, kongre, doğa turizmi geliştirilmelidir. Troia, antik kentler Kaz Dağı
etrafında golf kulüpleri ve sahaları, tarihsel tema parkları geliştirilmelidir.
M-Tur Operatörlerinin Rolü:
Öneriler:
a) Tur operatörleri açısından turistlere ciddi alışveriş yaptırılmayan
destinasyonlar cazip değildir. Bölgede ciddi alışveriş imkanlarının
oluşturulması (halı, mücevher, deri gibi pahalı hediyelik eşya mağazaları,
outletler, eğlence yerleri v.s.) tur operatörlerinin komisyon gelirlerini
arttıracaktır.
108
b)
Dünya genelinde olduğu gibi ciddi sübvansiyonlarla başlayan turlar
yükselen alışveriş hacminden alacakları komisyon gelirleri ile açıklarını
kapatacaklarından bölgeye olan turizm hareketi hızlanacaktır.
N-Tanıtım:
Öneriler:
a) Bilindiği üzere toplum zihninde ziyaret edilmesi gündemde olan yerlerin
listesi başarılı ve uzun soluklu kampanyalarla medya tarafından
oluşturulmaktadır. Nerede ise unutulmuş olan Çeşme bölgesinin yeniden öne
çıkışı başarılı bir medya kampanyası sonucu olmuştur.
Terörist saldırılarından sonra dünya turizm dünyasından nerede ise ihraç
edilen Mısır ise planlı bir şekilde yazdırılıp dünya edebiyat listelerinde en çok
okunan listelerine girmiş romanların mekanları olarak yeniden öne çıkmıştır.
Her dünya vatandaşının Paris şehrini görmek istemesinin nedenlerinden belki
en önemlisi tüm dünyada ilkokullarda okutulan Sefiller, Notre Dame’ın
Kamburu gibi romanların mekanlarının Paris olmasıdır.
Bölgeye medyatik isimlerin davet edilerek ağırlanması, Çanakkale’yi mekan
olarak seçmiş romanların, tiyatro eserlerinin yazdırılması dikkatleri
çekmekte önemli unsurlar olarak akla gelmelidir.
b) Anadolu ateşi dans topluluğu Troia konulu gösteriyi dünyanın çeşitli
ülkelerinde sergilemektedir. Bu gösterilerin Çanakkale’de de yapılması için
Belediyeler, Kültür Bakanlığı, Valilik ve sivil toplum kuruluşları önderlik
yapmalıdır.
c) Yerel kültürlerin vurgulanması gerekmektedir:
- Deve güreşi
- Zeytin toplama şenliği
- Bağ bozumu
- Bitkisel ilaçların yetiştirildiği organik çiftliklerde yaşama imkanı
- Eski maden ocaklarının müze olarak düzenlenmesi
- Büyük İskender’in ilk önemli savaşı olan Kara Biga yakınlarındaki
Granikos savaş alanı ziyareti
- Sayıları gittikçe artan göletlerde su kayağı ve diğer su sporu faaliyetlerinin
sunulması, vs.
109
3.MEYVECĠLĠK,HAYVANSAL ÜRÜNLER VE SU ÜRÜNLERĠ
Öneriler:
a) Bölgede üretilen meyveler ham olarak pazara sunulmaktadır. Oysa bölgeye
kurulacak meyve işleme tesisleri ile katma değeri yüksek ürünler pazara
sunulabilir.
b) Bölgeye Meysu, Pınar, Aroma, Dimes gibi büyük meyve suyu üreticileri
davet edilmelidir. Yatırımcılara gerekli kolaylıklar (arsa tahsisi, ucuz enerji
, ucuz su, vergi indirimleri, vs.) sağlanmalıdır.
Zeytincilik:
Öneriler:
a) Bilindiği üzere zeytinler sofralık ve yağlık olmak üzere iki kategoriye ayrılır.
Bölgenin yağlık zeytini rağbet görmekle beraber pazarlama sıkıntısı çeken
sofralık zeytin üreticileri kümeleşme çalışmaları yaparak güçlenmelidir
b) Özellikle organik zeytin üretimine geçiş sürecinde bölge üreticileri
desteklenmelidir.
c)Bölgede üretilen zeytinlerin tüketiciye doğrudan ulaştırılarak toptancı tüccara
satılandan daha yüksek fiyata satılabilmesi ması için Çanakkale
şehir girişine zeytin satış bölgesi kurulmalıdır. Örnek olarak Orhangazi
zeytin satış bölgesini verebiliriz.
110
Üzümcülük:
Öneriler:
a) Bozcaada şarap üretimi ile üzümünü katma değeri yüksek bir ürüne
dönüştürmeyi başarmıştır. Bu rol modeli incelenerek, yeni yasal düzenleme
ile önü açılan şarapcılığın gelişmesi için ÇÖMÜ, Tarım il Müdürlüğü, Ziraat
Odası katkıları artarak devam etmelidir.
Büyük BaĢ Hayvancılık ve Süt üreticiliği:
Öneriler:
a) Kırmızı et fiyatlarındaki artış modern tekniklerin uygulandığı, geniş ölçekli
büyük baş hayvan besiciliğini ön plana çıkartmıştır. Buyük baş besi
çiftliklerinin kurulması için üreticiler teşvik edilmelidir.
b) Süt sağım üniteleri her köye kurulmalıdır. Buna en güzel örnek Biga
Ahmetler Köyünde yapılan uygulamadır. Soğutma üniteleri kurularak
sütteki bakteri oranı düşürülmeli, süt daha yüksek fiyata satılmalıdır.
KüçükbaĢ Hayvancılık:
Öneriler:
a) Bölgede koyun ve keçi besiciliği teşvik edilmelidir. Mera ve otlakların islah
edilmesi ile sadece bölgede yetişen ve Ezine peynirine özel tadını veren
bitkiler korunmalıdır.
b) Süt verimi yüksek İsviçre kökenli Saanen keçileri ÇÖMÜ, Tarım Bakanlığı,
Valilik işbirliği ile damızlık çiftlikler kurularak yetiştirilip bölge
yetiştiricilerine yeterli sayıda verilmelidir.
111
Tavukçuluk:
Öneriler:
a) Biga ve Lapseki bölgesinde yaygın olan besi tavukçuluğu diğer ilçelerde de
yaygınlaştırılmalıdır. Küçük üreticinin, düşük bir sermaye ile toprağa bağlı
kalmasını ve el emeğini değerlendirmesini sağlayan bu geçim imkanından
azami derecede faydalanması destekler verilerek sağlanmalıdır..
Su ürünleri:
Öneriler:
a) Su ürünleri üretimi konusunda bölgede faaliyet gösteren işletmeler
desteklenmelidir.
b) Balık çiftliklerinin açık denizde ve uluslararası çevre standartlarına uygun
olmak kaydı ile gelişmesi desteklenmelidir. Gelişen turizmle artacak olan
deniz ürünleri ihtiyacı yerel kaynaklar ile sağlanmalıdır.
Peynircilik:
Öneriler:
a) Bölgenin markalaşmış ürünü Ezine peyniri coğrafi işaret ve patent şartlarına
uygun olarak üretilmeli,
denetlemeler yapılmalıdır.
b) Üreticilerden müşterilere doğrudan satış yapılacak Ezine Peyniri Satış
Bölgesi oluşturulmalıdır.
112
4. TAġA TOPRAĞA DAYALI SANAYĠ
Öneriler:
a) Katma değeri yüksek inovatif ürünlerin (dış cephe ürünleri, enerji tasarrufu
ürünleri, kendini temizleyen ürünler, geri dönüşümü yüksek ürünler, vs.)
üretimine yönelik çalışmalar yapılmalıdır.
b) Bölge hammadde kaynaklarının tespiti ve değerlendirilmesi sağlanmalıdır.
c) Bölgede çok eski bir geçmişi olan seramik sektörünün dünya çapında
tanıtılması için kongreler, çalıştaylar, sergiler düzenlemelidir.
d) ÇOMÜ Meslek yüksek okulu bünyesinde bir arge merkezi kurularak
Tübitak
teşvikleri ve AB fonlarından yararlanılmalıdır. Tüm bu
çalışmalarda Kalkınma Ajansı öncü rol oynamalıdır.
5. ORMAN ÜRÜNLERĠ VE MOBĠLYA SANAYĠ
Öneriler:
a) Bölgede faaliyet gösteren mobilyacılık sektörü yan sanayi firmalarına iş
vererek bölgeye ekonomik canlılık getirmelidir.
b) Bölgedeki orman varlığı dikkate alınarak mdf plaka, panelpan gibi sanayi
ara ürünleri için bölgeye yatırımcılar davet edilmelidir. İhracat için bölge
limanlarının altyapısı geliştirilmelidir.
113
6. ENERJĠ SEKTÖRÜ
Öneriler:
a) Çanakkale bölgesi rüzgar enerjisi potansiyeli açısından ülkemizin en
zengin yörelerindendir. Petrol, doğalgaz, taş kömürü gibi doğal enerji
kaynakları açısından fakir olan ülkemizin bu potansiyeli çok iyi
değerlendirmesi şarttır. İlk yatırım maliyetine göre yapılan sıralamada
diğer enerji türlerine göre pahalı olan bu enerji türünün gelişmesi ancak
uzun vadeli devlet teşvikleri ile olabilir.
.
b) RES (Rüzgar Enerji Santrali) yatırımcıları açısından tercih edilen bölgede
yerel iş dünyasının, üniversitenin konuya ilgisi gelişitirilmelidir Bu konuda
seminerler düzenlenmeli, konferanslar verilmeli, teknik konular ve idari
mevzuat anlatılmalıdır. Bu tür toplantılar sık sık tekrarlanarak aydınlatma
ve bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır.
c) RES konusunda destek verecek teknik firmaların (mekanik parçaların
imalatı ve bakımı, elektrik donanımı, inşaat ve nakliye hizmetleri)
bölgeye davet edilmesi, yerel olanların teşvik edilmesi gerekir. Bu
sektördeki gelişmeler Çanakkale sanayisini de tetikleyici bir rol
oynayacaktır.
d) Çanakkale rüzgarını yüzyılın en önemli metası enerjiye dönüştürme ve
gelişerek zenginleşme yoluna girmelidir.
e) Çanakkale Boğaz’ının hidrolik potansiyeli de çok büyüktür ve en kısa
zamanda geliştirilmelidir. Hatta bu kaynağın lisanslanması için gerekli
hukuki girişimler derhal yapılmalıdır. RES lisansları konusunda yapılan
hatalar bu çok değerli kaynak konusunda tekrarlanmamalıdır.
f) Güneş enerji potansiyeli de yüksek olan bölgede bu konuda da yapılacak
çalışmalar desteklenmelidir.
114
7. EĞĠTĠM SEKTÖRÜ
Öneriler:
a) Çanakkale eşsiz doğal güzellikleri, tarihi mirası ile eğitim sektöründe
kolaylıkla talep yaratabilecek koşullara sahiptir. Varolan özel ilköğretim
okullarının ve üniversitenin kısa zamanda gelişmesi buna işaret etmektedir.
Bilinçli bir kampanya ile Çanakkale’de yeni özel eğitim kurumlarının
gelişmesi sağlanabilir.
b) Öncelikle yatırımcılara uygun fiyatlı arsalar sağlanmalıdır. Ucuz doğal
gaz, elektrik ve su sağlanmalıdır. Belediye ve il özel idaresi elele çalışarak
gerekli altyapının en kısa zamanda gerçekleşmesini sağlamalıdır. Bölgesel
teşvikler ve muafiyetler sağlanarak eğitim yatırımcıları ve öğrenciler ve
öğretim üyeleri açısından bölgenin özellikle yüksek öğrenimde tercih edilen,
aranan bir bölge olması sağlanmalıdır.
8. ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ
Öneriler:
a) Öncelikle yatırımcılara uygun fiyatlı arsalar sağlanmalıdır.
.
b) Ucuz doğal gaz, elektrik ve su sağlanmalıdır.
c) Arıtma tesislerinin ve çamur kurutma tesislerinin en kısa zamanda AB
teşviklerinden ve diğer desteklerle tamamlanması sağlanmalıdır.
d) OSB’ler öncelikle istihdam yaratan, teknik eleman yetiştiren merkezler
olarak düşünülmeli ve her türlü teşvik sağlanmalıdır.
115
7 . BĠBLĠYOGRAFYA
Asheim B., 2006, Cooke P., Martin R., Clusters and Regional Development,
London, Routledge
Krugman, P., 1991, Geography and Trade, Cambridge, Mass., MIT Press
Krugman, P., 1994, Competitiveness: a dangerous obsession, Foreign Affairs,
73,28-44
Krugman, P., 1997, Pop Internationalism, Cambridge, Mass., MIT Pres
Porter, M., 1990, The Competitive Advantage of Nations, New York, The Free
Pres
Schumpeter, J., 1975, Capitalism, Socialism and Democracy, New York, Harper
Schumpeter, J., 1934, Theory of Economic Development, Cambridge MA,
Harvard University Press
116
Sanal ortamda faydalanılan kurumlar
T.C. Ticaret ve Sanayi Bakanlığı
T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
T.C. Sağlık Bakanlığı
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı
T.C. İç İşleri Bakanlığı
T.C. Maliye Bakanlığı
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı
T.C. Ulaştırma Bakanlığı
Dış Ticaret Müsteşarlığı –DTM
Devlet Planlama Teşkilatı – DTP
Hazine Müsteşarlığı
Türkiye İstatistik Kurumu-TÜİK
Türk Hava Yolları
Karayolları Genel Müdürlüğü
Çanakkale Valiliği
Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odası
Çanakkale Tarım İl Müdürlüğü
Çanakkale Turizm İl Müdürlüğü
Çanakkale Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğü
Çanakkale Belediye Başkanlığı
Çanakkale Orman İl Müdürlüğü
Çanakkale Gelibolu Milli Parklar Müdürlüğü
Çanakkale Ticaret Borsası
Çanakkale Sanayi İl Müdürlüğü
Çanakkale İl planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü
Çanakkale Özel İdare Müdürlüğü
Biga Ticaret ve Sanayi Odası
Biga Ticaret Odası
Gelibolu Ticaret ve Sanayi Odası
T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı T2 Batı Marmara Bölgesi Tarım Master Planı
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Turizm Stratejisi 2023
Kosgeb TR22 Balıkesir ,Çanakkale Alt Bölgesi Araştırma Raporu
Turizm Yatırımcıları Derneği
Ayvalık Zeytin Üreticileri Birliği
Ezine Peynirciler Derneği
117
8. EKLER
EK.1 Bölgesel Rekabetçi Sektörler Tanımlama Anketi
Bu anket Çanakkale Valiliği ve Çanakkale Sanayi ve Ticaret Odası tarafından destelenmekte
olup Çanakkale Bölgesindeki Sektörel Rekabetçilik Analizi tanımlaması konusunda
yapılacak çalıĢmalarda kullanılacaktır. Amacı iĢletmenizin faaliyetleri sırasında iliĢki içinde
bulunduğu sektörler ağını tanımlamaktır. Bu anketteki soruları cevaplandırarak,
iĢletmenizin bölgenizde oluĢturulacak kümelenme çalıĢmalarında yer almasını, bölgesel
teĢvikler ile çeĢitli özel ve kamu imkanlarından faydalanmasını sağlamıĢ olacaksınız.
1. Firma Adı
: ………………………………………………
Firma Adresi
:………………………………………………
Firma Telefonu
: ………………………………………………
Firma e-posta
: ………………………………………………
Anketi cevaplayan : Sn. ……………………………………………
2.Firmanızın faaliyet alanı aĢağıdaki gruplardan hangisine uymaktadır?
a)Sanayi
(….)
b)Tarım
(….)
c)Turizm
(….)
d)Gıda
(….)
e)Eğitim
(….)
f)Diğer
(….)
3.Firmanızın cirosu aĢağıdaki gruplardan hangisine uymaktadır?
a)$0-$100.000
(…..)
b)$100.001 -$500.000
(…..)
c)$500.001-$1.000.000
(…..)
d)$1.000.001-$10.000.000
(…..)
e)$10.000.0001-$50.000.000 (…..)
f)$50.000.000’dan fazla
(…..)
4.Hangi meslek kuruluĢlarına üyesiniz?
a)Ticaret ve Sanayi Odası
(…..)
b)Ziraat Odası
(…..)
c)Esnaf ve Sanatkarlar Odası (…..)
d)Ticaret Borsası
(…..)
e)Denizcilik Odası
(…..)
f)İhracatçı Birliği
(…..)
5.Kullandığınız hammadde ve yarı mamulleri hangi firmalardan temin edersiniz?
Firma adı
Bölge içi
Bölge dışı
a)……………………………………………..
(…..)
(…..)
b)……………………………………………..
(…..)
(…..)
c)……………………………………………..
(…..)
(…..)
d)……………………………………………..
(…..)
(…..)
e)……………………………………………..
(…..)
(…..)
118
6.Kullandığınız makine ve ekipmanları hangi firmalardan satın alırsınız?
Firma adı
Bölge içi
Bölge dışı
a)……………………………………………….
(…..)
(…..)
b)……………………………………………….
(…..)
(…..)
c)……………………………………………….
(…..)
(…..)
d)……………………………………………….
(…..)
(…..)
e)……………………………………………….
(…..)
(…..)
7.ĠĢletmenizin enerji ihtiyaçlarını hangi firmalardan temin edersiniz?
Elektrik
Doğalgaz
LPG
a) ……………………
…………………….
……………………
b) ……………………
…………………….
…………………..
c) ……………………
…………………….
…………………..
d) ……………………
…………………….
…………………..
e) ……………………
…………………….
…………………..
Kömür
…………………..
…………………..
…………………..
…………………..
…………………..
8.Hangi finans kuruluĢları ile çalıĢmaktasınız?
Banka
Faktoring
a) ……………………
…………………………
b) ……………………
…………………………
c) ……………………
…………………………
d) ……………………
…………………………
e) ……………………
…………………………
Dış Kaynak
……..…………………
……..…………………
……..…………………
……..…………………
……..…………………
Leasing
……….………………
……….………………
……….………………
……….………………
……….………………
9.ĠĢgücünüzü hangi kaynaklardan sağlamaktasınız?
İlan
Referans
Aracı kurum
a) …………………………
……………………………..
……………………………….
b) …………………………
……………………………..
……………………………….
c) …………………………
……………………………..
……………………………….
d) …………………………
……………………………..
……………………………….
e) …………………………
……………………………..
……………………………….
Not:İlan(basın ve yayın); Aracı kurum(İşkur, Özel istihdam büroları, Kariyernet, Yenibir iş vs.)
10.TaĢıma hizmetlerini hangi firmalardan almaktasınız?
Personel
Hammadde
a) …………………………
………………………….
b) …………………………
…………………………..
c) …………………………
………………………….
d) …………………………
………………………….
e) …………………………
………………………….
11.ĠletiĢim hizmetlerini hangi firmalardan almaktasınız?
Telefon
İnternet
a) ……………………
…………………….
b) ……………………
…………………….
c) ……………………
…………………….
d) ……………………
…………………….
e) ……………………
…………………….
119
Bitmiş Ürün
……………………………….
……………………………….
……………………………….
……………………………….
……………………………….
12.Sigorta hizmetlerini hangi kuruluĢlardan almaktasınız?
Hasar
Nakliyat
Sağlık/Hayat
a) …………………… …………………….
……………………
b) …………………… …………………….
……………………
c) ……………………
…………………….
……………………
d) ……………………
………………….
……………………
e) …………………… …………………….
……………………
Emeklilik
……………………..
……………………..
……………………..
……………………..
……………………..
13.Hangi danıĢmanlık kuruluĢları ile çalıĢmaktasınız?
Hukuk
Mali
Teknik
Pazarlama
Eğitim
a) ………………
………………
……………………
………………
……………...
b) ………………
………………
……………………
………………
……………...
c) ………………
………………
……………………
………………
………………
d) ………………
………………
……………………
………………
………………
e) ………………
………………
………………….…
………………
………………
Not: Mali(Muhasebe, Mali Müşavir, Mali Denetim); Teknik(Mühendislik, Bilişim, Çevre, Yapı denetim,
Ruhsat, Bakım, Ar-Ge, Patent); Pazarlama(Marka, Piyasa Araştırması); Eğitim(İş güvenliği, Kaizen,
6 Sigma, İş yeri eğitimleri)
14.Hangi hizmet kuruluĢları ile çalıĢmaktasınız?
Sağlık
Güvenlik
Yemek
a) ……………………
…………………….
……………………
b) ……………………
…………………….
……………………
c) ……………………
…………………….
……………………
d) ……………………
…………………….
……………………
e) ……………………
…………………….
……………………
Gümrükleme
Tanıtım
Çevre
a) ……………………
…………………….
……………………
b) ……………………
…………………….
……………………
c) ……………………
…………………….
……………………
d) ……………………
…………………….
……………………
e) ……………………
…………………….
……………………
Temizlik
……………………..
……………………..
……………………..
……………………..
……………………..
Konaklama
……………………..
……………………..
……………………..
……………………..
……………………..
Bilişim
…………………….
…………………….
…………………….
…………………….
…………………….
Ulaşım
…………………….
…………………….
…………………….
…………………….
…………………….
15.Yatırım konularında hangi firmalar ile çalıĢmaktasınız?
Fizibilite
Teşvikler
Yeni Pazar
Tasarım
Kısıtlamalar
a) ……………………
…………………….
……………………
……………………..
…………………….
b) ……………………
…………………….
……………………
……………………..
…………………….
c) ……………………
…………………….
……………………
……………………..
…………………….
d) ……………………
…………………….
……………………
……………………..
…………………….
e) ……………………
…………………….
……………………
……………………..
…………………….
Fizibilite:(Yeni sektörler,kapasite,emlak,özelleştirmeler);Teşviker(Yatırım,Arge,Bölgesel Teşvikler);Yeni
Pazar(Yeni Müşteriler,Yeni ürünler);Tasarım(Tasarım ve dizayn kuruluşları);
Kısıtlamalar(Çevre,Kanunlar)
16.AraĢtırma GeliĢtirme(Ar-Ge) konularında hangi kuruluĢlar ile çalıĢmaktasınız?
Üniversite
Kamu Kurumu
Özel Kurum
Şirket Ar-Ge Merkezi
a) ……………………
…………………….
……………………
……………………………..
b) ……………………
…………………….
……………………
……………………………..
c) …………………………
.…………………………
………………………..
……………………………..
d) ………………………...
…………………………
………………………..
………………………………
120
e) …………………………
………………………….
…………………….......
………………………………
17.MüĢterinizi aĢağıdaki yöntemlerden hangisini kullanarak bulursunuz?
a)Aile bağları
(…)
b)Arkadaşlıklar
(…) (Okul,Dernek,Oda,Eski işyeri, Seyahat,Klüp vs.)
c)Ticari Öncelikler (…) (Ödeme gücü,İtibar,iş hacmi,karlılık vs.)
d)Coğrafi yakınlık
(…)
e)İnternet
(…)
18.Tedarikçilerinizi aĢağıdaki yöntemlerden hangisini kullanarak bulursunuz?
a)Aile bağları
(…)
b)Arkadaşlıklar
(…) (Okul,Dernek,Oda,Eski işyeri, Seyahat,Klüp vs.)
c)Ticari Öncelikler (…) (Ödeme kolaylığı,kalite,iş hacmi,maliyet ,teslim süresi vs.)
d)Coğrafi yakınlık
(…)
e)İnternet
(…)
Not:Öncelik sırası belirtiniz.
19.Ortak ürün geliĢtirdiğiniz firmalar var mı?
a)………………………………………………………….
b)………………………………………………………….
c)………………………………………………………….
Bölge içi
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge dışı
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge içi
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge dışı
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge içi
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge dışı
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge içi
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge dışı
(…..)
(…..)
(…..)
20.Ortak pazarlama çalıĢması yaptığınız firmalar var mı?
a)………………………………………………………….
b)………………………………………………………….
c)………………………………………………………….
21.Ortak iĢgücü eğitiminde bulunduğunuz firmalar var mı?
a)………………………………………………………….
b)………………………………………………………….
c)………………………………………………………….
22.Ortak satınalma yaptığınız firmalar var mı?
a)………………………………………………………….
b)………………………………………………………….
c)………………………………………………………….
23.Hangi sektörel yayınlara üyesiniz?
a)………………………………………………………….
b)………………………………………………………….
c)………………………………………………………….
121
Bölge içi
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge dışı
(…..)
(…..)
(…..)
24.Firmanız hangi sektörel ve yerel oda, dernek, birliklere üyedir?
Bölge içi
a)………………………………………………………….
(…..)
b)………………………………………………………….
(…..)
c)………………………………………………………….
(…..)
Bölge dışı
(…..)
(…..)
(…..)
25.Firmanız gereksinim duyduğu konularda bilgilere nasıl ulaĢıyor?
a)Bağlı bulunduğu oda,birlik,dernek
(….)
b)Sektörel yayınlar
(….)
c)Basın yayın
(….)
d)İnternet
(….)
e)Diğer
(….)
……………………………………………………………
26.Faaliyet gösterdiğiniz iĢ kolunda rakipleriniz kimlerdir?
a)………………………………………………………….
b)………………………………………………………….
c)………………………………………………………….
d)………………………………………………………….
e)………………………………………………………….
Bölge içi
(…..)
(…..)
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge dışı
(…..)
(…..)
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge içi
(…..)
(…..)
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge dışı
(…..)
(…..)
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge içi
(…..)
(…..)
(…..)
(…..)
(…..)
Bölge dışı
(…..)
(…..)
(…..)
(…..)
(…..)
27.En fazla satıĢ yaptığınız 5 firmayı belirtiniz?
a)………………………………………………………….
b)………………………………………………………….
c)………………………………………………………….
d)………………………………………………………….
e)………………………………………………………….
28.En fazla alım yaptığınız 5 firmayı belirtiniz?
a)………………………………………………………….
b)………………………………………………………….
c)………………………………………………………….
d)………………………………………………………….
e)………………………………………………………….
122
Ek. GörüĢülen KiĢi ve Kurumlar
Kurum Yetkilisi
Sn Abdülkadir ATALIK
Sn. Ahmet KÜÇÜK
Sn. Müjdat KUġKU
Sn. Ali PARTAL
Sn. Bahir ALTUNKAYA
Sn.Ülgür GÖKHAN
Sn.Muharrem
Sn.Ahmet ReĢit ERSAY
Sn. Ahmet KĠRAZ
Sn. Ali SÜRÜCÜ
Sn. Ayhan GĠDER
Sn. Celal ÖZDEMĠR
Sn. Dr.Ġlhan GÜNEY
Sn. Gülten YETĠġEN
Sn. Hasan Ġlhan YÜRÜKÇÜ
Sn. Hüseyin AYTOP
Sn. Ġkay UÇAR
Sn. Muhittin KARGILI
Sn. Mustafa GÜNDOĞAN
Sn. ġinasi HAZNEDAR
Sn. Tevhid KEKEÇ
Sn.Ġbrahim E. GÖKMEN
Sn. Adem EKġĠ
Sn.Hüseyin bey
Sn. Mehmet TAġPINAR
Sn. Galip YILMAZ
Sn. Vasfi KARACA
Sn.Ġlhami TEZCAN
Sn. Raif AKTUR
Sn. A. Yücel AKA
Sn. Timur AY
Sn. A. Berkin AKOL
Sn. Bülent ENGĠN
Sn. Can AKGÜL
Sn. Erdal AKARSU
Sn. Kemal KARAKAġ
Sn. M. Cem ERDEMĠR
Sn. ġ. Mert MĠLDON
Sn.Niyazi ÖNEN
Sn. Remzi GULA
Sn. M. Emin ġEVĠK
Sn. N. Tolga ÖZDEMĠR
Kurumu
Çanakkale Valisi
CHP Milletvekili
AKP Milletvekili
Vali Yardımcısı
Vali Yardımcısı
Çannakkale Belediye BaĢkanı
Çannakkale Belediye BaĢkan Yard.
ÇOMÜ Tıp Fakültesi Dekanı
Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürü
SGK Ġl Müdürü
Ġl Özel Ġdaresi Genel SekreterĠ
Gümrük Müdürü
Sağlık Ġl Müdürü
Ġl Planlama ve Koordinasyon Müdürü
GESTAġ Genel Müdürü
Ġl Genel Meclisi BaĢkanı
Tarım Ġl Müdürü
Liman BaĢkanı
Biga Kaymakamı
Ġl Kültür veTurizm Müdürü
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Müdürü
ÇOSB Müdürü
Orman Bölge Müdür Yrd.
Turizm Ġl Müdrlüğü Müd. Yrd.
Denizcilik MüĢteĢarlığı Bölge Müd. Yrd.
Lapseki Ġlçe Tarım Müdürü
Bayramiç Tarım Ġlçe Müdürü
ÇTSO Yönetim Kurulu BaĢkanı
ÇTSO Yönetim Kururulu BaĢkan Yardımcısı.
ÇTSO Yönetim Kururulu BaĢkan Yardımcısı.
ÇTSO Sayman Üye
ÇTSO Yönetim Kurulu Üyesi
ÇTSO Meclis BaĢkanı
ÇTSO Meclis BaĢkan Yardımcısı
ÇTSO Meclis BaĢkan Yardımcısı
ÇTSO Meclisi Katip Üye
123
Kurum Yetkilisi
Sn. A.Riza KARAKAġ
Sn. Abdullah DENĠZ
Sn. Abidin TÜRKMEN
Sn. Ahhmet Selçuk ERDOĞAN
Sn. Ahmet OR
Sn. Ahmet ÖZTÜRK
Sn. Ahmet YILMAZ
Sn. Akif KULAÇ
Sn. Ali AKOL
Sn. Ali ALDEMĠR
Sn. Ali ENGÜRLÜ
Sn. Ali ġENGÖREN
Sn. Armağan AYDER
Sn. AĢkın DEĞĠRMENCĠ
Sn. Bahadır YÜKSEL
Sn. BarıĢ HARBĠ
Sn. Bedri KILIÇ
Sn. Birol ġENER
Sn. Doğan KENET
Sn. Emre TEMĠZEL
Sn. Enver YILMAZ
Sn. Erhan YAMAN
Sn. Erol ÖZEN
Sn. Ersin AYCĠBĠN
Sn. Ertuğrul SÜRGĠT
Sn. Evren BECEREN
Sn. Ferruh KOCAVĠRA
Sn. Gazi Tuğrul ERTUĞRUL
Sn. Hakan ALKAN
Sn. Hakan VURAL
Sn. Hasan Hüseyin ÖZAY
Sn. Hasan UYSAL
Sn. Hayrettin DERELĠ
Sn. Hikmet SEZEN
Sn. Hüseyin ÖZCAN
Sn. Hüseyin ÖZDER
Sn. Hüseyin YALMAN
Sn. Ġbrahim GÜRE
Sn. Ġbrahim ÖZDEMĠR
Sn. Ġhsan YALÇIN
Sn. Ġlhan KARAPINARLI
Sn. Ġlyas ARSLAN
Sn. Ġrfan DEHMEN
Kurumu
Akçansa
Doğanay Un
USAT Yapı
Erdağanlar Tic.
Or Gıda Yön.
Öztürk Otel
Yılmaz Sigorta Acentelığı
S.S. Çırpılar Köyü Tarımsal Kalkınma Koop.
Akol Otel
Hotel Helen
Peymar
ġengören Süt Ürünleri
Anzac Hotel
AĢkın Otel
Güvenli Beton
Dardenel
Troia Madencilik
Hotel Temizay
ĠçdaĢ
Hotel Ilion
Tusab
Yamanlar ĠnĢ.
Delta Tarım Gıda
Aycibin Yapı Malzemeleri
Yalova Restaurant
Kepez Liman Müdürü
Vira Sport
MĠM Proje Hafriyat
Kervansaray Otel
Plas Form
Ġda Kale Hotel
Uysallar Balıkçılık
Biga Mermer
Ak Dayanıklı Tüketim Malları
Otel Kestanbol
Kale Nakliyat
ÇASĠAD (Orkun Otom.)
Güre Salça
Troia Park
Yalçın Makine
ÇavuĢköylü Mobilya
Arslanlar Otomotiv
Çağ Dil Öğretim Kurumları
124
Kurum Yetkilisi
Kurumu
Sn. Ġsmail PEHLĠVAN
Sn. Ġsmet BALKAN
Sn. Ġzzet ARICI
Sn. Kadir CANBAZ
Sn. Kamuran TEMEL
Sn. Kaya ÖZEN
Sn. Kayhan ÖCAL
Sn. Kazım KAYHAN
Sn. Kuddusi
Sn. KürĢat AKKARPAT
Bayramiç Ziraaat Odası
Abidos Seyahat Acentası
Arıcı Ticaret
Boğaz Otel
Kale Pano
Çanakkale Ticaret Borsası (Kale Gıda)
Ġsko Plastik ve Kalıp Sanayi
Küçük Sanayi Sitesi
Artur Otel
OBYSYS
Sn. Levent ORDULU
Sn. M.Emin GÜLELĠ
Sn. Mahmt USTAMAZMAN
Sn. Mehmet BEġPINAR
Sn. Mehmet DOĞAN
Sn. Mehmet HIZAL
Sn. Mehmet ÖNGEN
Sn. Mehmet TOKGÖZ
Sn. Mukadder KUZUCU
Sn. Metin KARACA
Sn. Metin TUNÇ
Sn. Mustafa ALTINTAġ
Sn. Mustafa PAMAK
Sn. Muzaffer AKSU
Sn. Muzaffer BAYARAKTAR
Sn. Mücahit KARACA
Sn. Necdet KOVAR
Sn. Nedim CEYLAN
Sn. Nusret YILMAZ
Sn. Oğuz ÖZEN
Sn. Ömer ÖZTÜRK
Sn. Özcan AKSOY
Sn. Ramazan BATTAL
Sn. Rasim KÖKÇÜ
Sn. Sadi AYCAN
Sn. Salih YILDIZ
Sn. Salih YÜKSEL
Sn. Selçuk SEMĠZOĞLU
Sn. Servet ATALAY
Sn. Sevil DEMĠR
Sn. ġadan DOĞAN
Sn. ġakir OKTAY
Sedir Mobilya
Gültur
Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı
BeĢpınar Sigorta Aracılık Hizm. Y
Doğan Sigortacılık-ĠnĢaat
Kale Maden
Öngen Turizm
Tokgözler Ağaç Mamuleri
Kumkale TĠM
Otel Berlin
Hacı Ġmam Market
AltıntaĢ Kereste
Pamak Petrol
Hotel Aksu
Hünnaphan Otel
Karaca Tic.
Ay-Pa ĠnĢaat Tekstil Mobilya
Kalevit
Kamil Koç Oto A.ġ.
Fırat Gıda Pazarlama
H.Ö.444 Öztürkler Peynircilik
Özsoylar Peynircilik
Konak Otel
S.S. Helvacıköyü Tarımsal Kalkınma Koop.
Aycan Market
Yıldız ĠnĢaat
Truva Otel
Abide Yem
Atalay Peynircilik
Wilusa Seyahat Acentası Y
DoğtaĢ
Mola Turizm
125
Kurum Yetkilisi
Sn. ġükrü ÜNER
Sn. Tacettin TEMEL
Sn. Tunçel ĠLGAZĠ
Sn. Turgay KILIÇ
Sn. Yakup EKġĠ
Sn. YaĢar ÖZDEMĠR
Sn. Yüksel ERGEN
Sn. Aydın FIRAT
Sn. Nurettin DÜNDAR
Sn. Mehmet ġAHĠN
Sn. Tuncay YAġAR
Sn. Hasan PIRNAL
Sn. Ahmet ÖCAL
Sn. Cahit BOYLU
Sn. Faruk SEZEN
Sn. Mehmet CANPOLAT
Sn. Sertan GÜREMEN
Sn. Mustafa MUTLU
Sn. Mesut OKYAY
Sn. Atay KÖġDERE
Sn. Bihter KÖġDERE
Sn. Ejder ARSLAN
Sn. Ġsmail ÖZER
Sn. Nazım MANAV
Sn. Sedat KARAPINAR
Sn. Tahsin ÇAY
Sn. Yusuf CENGĠZ
Sn. Zekai BAġ
Sn. Ayhan NURAL
Sn. Hüseyin TUTUM
Sn. Türkay ECELĠ
Sn. Hüseyin ÇAKMAK
Sn. Abtimur MERT
Sn. Atıl YAVUZERLER
Sn. Aygül KEMERLĠ
Sn. Figen TRAVAGLINI
Sn. Gözde Aġ
Sn. Hasan BAYDEMĠR
Sn. Hüseyin AKALIN
Sn. Oğuzhan DAĞLI
Sn. Rasim Aġ
Sn. Saaddetin ÖZGER
Sn. Selçuk KEMERLĠ
Sn. HasanYILMAZ
Sn. Mustafa YETĠġTĠ
Kurumu
ÖzyavaĢ Otomotiv
Çamlıcalı Gıda
Ġlgazi Sucukları
Anafartalar
V.EkĢi
TeĢvikler
KardeĢler
Tur Operatörü
Ġris Otel
ÇAGĠAD BaĢkanı
ġöferler Odası BaĢkanı
ÇAGĠAD Genel Sekreteri
BTSO Yönetim Kurulu BaĢkanı
BTSO Meclis BaĢkanı
BTSO Yönetim Kurulu Üyesi
BTSO Genel Sekreter
Biga Ticaret Borsası Yön. Kur. BaĢ.
Mey Gıda
KöĢdere Otel
Koza Gıda
Özer Gıda
Manav Un
ÇavuĢköylü Cam
Royal Gıda
Conta Sil
Mis Yem
GTSO Yönetim Kurulu BaĢkanı
GTSO Meclis BaĢkanı.
GTSO Meclis Üyesi
GTSO Genel Sekreter
Oya Otel
Erdemler Nakliyat
Sellahaddin Konserve ĠĢletmeci
Amati Basforo Koordinatör
Dört KardeĢler Deniz Nakliyat
Onur Otel
Gelibolu Gemi Sanayi Müdürü
Hakan Otel
Atlantik Otel
Gelibolu Ziraat Odası Genel Sekreteri
Alaeddin Konserve ĠĢletmeci
Ġl Genel Meclisi Üyesi
Çanakkale Koleji Müdürü
126
Ek.3 Yatırım TeĢvikleri
BAKANLAR KURULU KARARI
Karar Sayısı : 2009/15199
Ekli “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar”ın yürürlüğe
konulması; Yüksek Planlama Kurulu’nun 10/7/2009 tarihli ve 2009/23 sayılı Raporu
üzerine, 14/5/1964 tarihli ve 474 sayılı Kanunun değişik 2 nci, 28/7/1967 tarihli ve 933
sayılı Kanunun 3/C, 20/6/2001 tarihli ve 4684 sayılı Kanunun geçici 3 üncü, 29/6/2001
tarihli ve 4703 sayılı Kanunun 5 inci, 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kanunun 32/A,
29/6/2001 tarihli ve 4706 sayılı Kanunun ek 3 üncü maddeleri, 25/10/1984 tarihli ve 3065
sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin (a) ve (d) bentleri ile 2/2/1984 tarihli ve 2976 sayılı
Kanun hükümlerine göre, Bakanlar Kurulu’nca 14/7/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Yeni TeĢvik Sistemi
a)Bölgesel
b)Büyük ölçekli yatırımlar
c)Genel teşvik sistemi
TeĢvik Araçları
1. KDV istisnası
2. Gümrük vergisi muafiyeti
3. Faiz Desteği
4. SSK işveren hissesi desteği
5. Kurumlar vergisi indirimi
6.Yatırım yeri tahsisi
A-Bölgesel TeĢvik Sistemi
1.Bölgeler, 2002 / 4720 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen
Ġstatistiki Bölge Birimleri
Sınıflandırması (ĠBBS)- Düzey 2 esas alınarak belirlenmiĢtir.
2.Bölgelerin geliĢmiĢlik seviyelerine göre yardım yoğunlukları
farklılaĢtırılmıĢtır.
3.Desteklenecek sektörler, bölgelerin potansiyelleri ve ekonomik ölçek
büyüklükleri dikkate alınarak tespit edilmiĢtir.
127
128
YATIRIM TEġVĠK UYGULAMALARINDA BÖLGELER
I.Bölge
TR10
Ġstanbul
TR21
Tekirdağ
Edirne
Kırklareli
II.Bölge
TR22
Balıkesir
Çanakkale
(Bozcaada, Gökçeada
hariç)
TR32
Aydın
Denizli
Muğla
TR31
Ġzmir
TR61
Antalya
Isparta
Burdur
TR41
Bursa
EskiĢehir
Bilecik
TR62
Adana
Mersin
III.Bölge
IV.Bölge
TR52
Konya
Karaman
TR82
Kastamonu
Çankırı
Sinop
TR63
Hatay
KahramanmaraĢ
Osmaniye
TR71
Kırıkkale
Aksaray
Niğde
NevĢehir
KırĢehir
TR90
Trabzon, Ordu
Giresun, Rize
Artvin
GümüĢhane
TRA1
Erzurum
Erzincan
Bayburt
TR33
Manisa
Afyonkarahisar
Kütahya
UĢak
TRA2
Ağrı
Kars
Ardahan
Iğdır
TR42
Kocaeli
Sakarya
Düzce
Bolu
Yalova
TR72
Kayseri
Sivas
Yozgat
TRB2
Van
MuĢ
Bitlis
Hakkari
TR51
Ankara
TR81
Zonguldak
Karabük
Bartın
TRB1
Malatya
Elazığ
Bingöl
Tunceli
TR83
Samsun
Tokat
Çorum
Amasya
TRC1
Gaziantep
Adıyaman
Kilis
TRC2
ġanlıurfa
Diyarbakır
TRC3
Mardin
Batman
ġırnak
Siirt
TR22
Çanakkale Ġli Bozcaada,
Gökçeada Ġlçeleri
129
BÖLGE BAZINDA DESTEKLENECEK SEKTÖRLER
(US 97 ULUSAL FAALĠYET VE ÜRÜN SINIFLAMASI KODLARIYLA)
Bölgeler
Düzey 2
SEKTÖRÜN
US 97 KODU
Bölgesel TeĢviklerden
Yararlanacak Sektörler
Asgari Yatırım Tutarları
ve Kapasiteleri
11-12-13-14
*madencilik ve
taşocakçılığı yatırımları
(1 inci grup madenler,
mıcır, rödovanslı
madencilik hariç)
1 Milyon TL
15
*gıda ürünleri ve içecek
imalatı (Ek 4 de yer alan
teşvik edilmeyecek
konular ile dip not 6'da
belirtilen ve genel teşvik
sisteminden yararlanacak
konular hariç)
2 Milyon TL
süt inekçiliği entegre
tesislerinde 500 büyük
baş,
2.BÖLGE
TR2
Balıkesir,
Çanakkale(Bozcaada ve
121
Gökçeada
İlçeleri hariç)
*entegre hayvancılık
yatırımları (entegre
damızlık hayvancılık
yatırımları dahil)
büyük baş besicilik
entegre tesislerinde 700
büyük baş/dönem
süt ve et yönlü küçük baş
küçük baş/dönem
kanatlı entegre
tesislerinde 200.000
adet/dönem
*seracılık
25 dekar
0500.0.04
*su ürünleri yetiştiriciliği
1 Milyon TL
19
*derinin tabaklanması ve
işlenmesi
1 Milyon TL
*döşemelik parke,
2010.0.02.55, kaplama, kontrplak,
2021,
yonga levha, sunta, mdf
vb. plakaların imalatı
2429.1
*patlayıcı madde imalatı
130
4 Milyon TL
1 Milyon TL
SEKTÖRÜN
Bölgesel TeĢviklerden
Asgari Yatırım Tutarları
Bölgeler
Düzey 2
US 97 KODU
ve Kapasiteleri
metalik olmayan mineral
ürünlerin imalatı
25 (2693.2,
(fırınlanmış kilden,
2694.1,2695.1, kiremit, biriket, tuğla ve
2695.3, 2695.4, inşaat malzemeleri,
2610.2.03.01
çimento, inşaat amaçlı
hariç)
beton ürünleri, hazır
beton, harç, çok katlı
yalıtım camları hariç)
TR2 Balıkesir,
Çanakkale2.BÖLGE (Bozcaada ve
Gökçeada
İlçeleri hariç)
4 Milyon TL
29
*makine ve teçhizat
imalatı
4 Milyon TL
31
*elektrikli makine ve
cihazları imalatı
4 Milyon TL
361
*mobilya imalatı (sadece
metal ve plastikten imal
edilenler hariç)
4 Milyon TL
5510.1.01,
5510.2.01,
5510.5.02,
5510.5.04
*oteller
01.03.5510
6302.0.01
6302.0.03
*öğrenci yurtları
*soğuk hava deposu
hizmetleri
*lisanslı depoculuk
80 (809 hariç)
*eğitim hizmetleri
(yetişkinlerin eğitilmesi
ve diğer eğitim faaliyetleri
hariç)
8511.0,
8511.0.01-05,
8511.0.99,
8531.0.01-03
*hastane yatırımı, huzur
evi
*tehlikeli atık geri
kazanım ve bertaraf
tesisleri
131
3 yıldız ve üzeri
100 öğrenci
1000 metrekare
2 Milyon TL
1 Milyon TL
100 kişilik huzur evi
Bölgeler
Sektörün US Bölgesel TeĢviklerden
Asgari Yatırım Tutarları ve
Düzey 2
97 Kodu
Kapasiteleri
*madencilik ve
taşocakçılığı yatırımları
11-12-13-14 (1 inci grup madenler,
mıcır, rödovanslı
madencilik hariç)
500 Bin TL
*gıda ürünleri ve içecek
imalatı
1 Milyon TL
15
121
*entegre hayvancılık
yatırımları (entegre
damızlık hayvancılık
yatırımları dahil)
TR22
4.BÖLGE
Bozcaada ve
Gökçeada
Ġlçeleri
*seracılık
süt inekçiliği entegre
tesislerinde 300 büyük baş,
büyük baş besicilik entegre
tesislerinde 500 büyük
baş/dönem
süt ve et yönlü küçük baş
küçük baş/dönem
kanatlı entegre tesislerinde
200.000 adet/dönem
10 dekar
0500.0.04
*su ürünleri
yetiştiriciliği
5510.1.01,
5510.2.01,
5510.5.02
*oteller
6302.0.01
*soğuk hava deposu
hizmetleri
500 metrekare
6302.0.03
*lisanslı depoculuk
1 Milyon TL
*eğitim hizmetleri
(yetişkinlerin eğitilmesi
ve diğer eğitim
faaliyetleri hariç)
500 Bin TL
80 (809
hariç)
8511.0,
8511.0.01*hastane yatırımı, huzur
05,
evi
8511.0.99,
8531.0.01-03
132
500 Bin TL
3 yıldız ve üzeri
100 kişilik huzur evi
Bölge
Kodu
Bölge
İlleri
TR10
TR51
TR31
TR41
TR42
TR21
TR62
TR32
TR61
TR22
TR81
TR33
TR52
TRC1
TR63
TR72
TR71
TR83
TR90
TRB1
TR82
TRA1
TRC2
TRC3
TRA2
TRB1
TR22
İstanbul
Ankara
İzmir
Bursa, Eskişehir, Bilecik
Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova
Tekirdağ, Edirne, Kırklareli
Adana, Mersin
Aydın, Denizli, Muğla
Antalya, Isparta, Burdur
Balıkesir, Çanakkale (Bozcaada, Gökçeada hariç)
Zonguldak, Karabük, Bartın
Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak
Konya, Karaman
Gaziantep, Adıyaman, Kilis
Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye
Kayseri, Sivas, Yozgat
Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir
Samsun, Tokat, Çorum, Amasya
Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane
Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli
Kastamonu, Çankırı, Sinop
Erzurum, Erzincan, Bayburt
Şanlıurfa, Diyarbakır
Mardin, Batman, Şırnak, Siirt
Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan
Van, Muş, Bitlis, Hakkari
Çanakkale İli Bozcaada, Gökçeada İlçeleri
Sosyo-Ekonomik
Gelişmişlik Sıralaması
(26 Bölge içinde)
Sosyo-Ekonomik
Gelişmişlik Endeksi
Endeks
Değişimi
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
2,83058
2,01563
1,51986
0,98075
0,78202
0,57210
0,33448
0,28832
0,28086
0,15300
-0,07141
-0,16572
-0,25927
-0,31505
-0,33754
-0,37571
-0,40669
-0,41735
-0,55873
-0,55923
-0,67547
-0,78956
-0,96387
-1,20401
-1,26703
-1,39095
-0,8150
0,4958
-0,5391
-0,1987
-0,2099
-0,2376
-0,0462
-0,0075
-0,1279
-0,2244
-0,0943
-0,0936
-0,0558
-0,0225
-0,0382
-0,0310
-0,0107
-0,1414
-0,0005
-0,1162
-0,1141
-0,1743
-0,2401
-0,0630
0,1239
A-Bölgesel TeĢvik Sistemi
1.Tekstilde iplik ve dokuma konularında modernizasyon dıĢında ilave kapasite oluĢturacak
yatırımlar teĢvik edilmeyecektir.
2.Eğitim, sağlık, 3 yıldız ve üzeri turizm konaklama yatırımları Ġstanbul hariç tüm yörelerde
istisnasız teĢvik edilmektedir.
3.I inci ve II nci bölgelerdeki asgari 50 kiĢilik istihdam sağlayan mevcut tekstil ve giyim eĢyası
(konfeksiyon ve deri) konusunda faaliyette bulunan tesislerin IV üncü bölgeye taĢınması teĢvik
edilmektedir.
4.Bölgesel TeĢviklerden yararlanan yatırımların iĢletmeye geçiĢlerini müteakip, asgari 5 yıl süre
ile bölgede faaliyette bulunması Ģartı aranacaktır.
B-Büyük Ölçekli Yatırımlar
Büyük proje yatırımlarının teĢviki ile;
1.Teknoloji ve Ar- Ge kapasitesini artıracak ve
2.Rekabet üstünlüğü sağlayacak
Sektörüne göre farklı büyüklüklerde tanımlanmıĢ büyük ölçekli yatırımlara yönelik bir teĢvik
sisteminin oluĢturulması amaçlanmıĢtır.
3.Bu tür yatırımlar bütün bölgelerde teĢvik edilmektedir.
133
Bu amaç doğrultusunda aĢağıdaki sektörler belirlenmiĢtir;
1-KĠMYASAL MADDE VE ÜRÜNLERĠN ĠMALATI
Asgari 1 Milyar TL tutarındaki yatırımlar
2-RAFĠNE EDĠLMĠġ PETROL ÜRÜNLERĠ ĠMALATI
Asgari 1 Milyar TL tutarındaki yatırımlar.
3-TRANSĠT BORU HATTIYLA TAġIMACILIK HĠZMETLERĠ
4-MOTORLU KARA TAġITLARI ĠMALATI
Asgari 250 Milyon TL tutarındaki yatırımlar
5-DEMĠRYOLU VE TRAMVAY LOKOMOTĠFLERĠ VE/VEYA VAGON ĠMALATI
Asgari 50 Milyon TL tutarındaki yatırımlar.
6-ELEKTRONĠK SANAYĠ YATIRIMLARI
Asgari 1 Milyar TL tutarındaki LCD / Plazma üretimine yönelik yatırımlar,
Asgari 150 Milyon TL tutarındaki modül panel üretimi yatırımları,
Lazer TV, üç boyutlu TV’ler ve OLED TV vb TV üretimine yönelik yatırımlar,
Asgari 50 Milyon TL tutarındaki diğer elektronik sektörü yatırımları
7-TIBBĠ ALETLER, HASSAS VE OPTĠK ALETLER ĠMALATI
Asgari 50 Milyon TL tutarındaki yatırımlar.
8-ĠLAÇ ĠMALATI
Asgari 100 Milyon TL ve üzeri ilaç üretimi yatırımları.
9-HAVA VE UZAY TAġITLARI ĠMALATI
Komple yeni veya asgari 50 Milyon TL tutarındaki tevsi ve/veya ürün çeĢitlendirmeye yönelik
yatırımlar
10-MADENCĠLĠK YATIRIMLARI
Maden Kanununda belirtilen IV/c grubu metalik madenlerle ilgili nihai metal üretimine
yönelik izabe (cevher iĢleme) tesisleri ile entegre maden üretimi tesislerine yönelik
(istihraç+iĢleme) yatırımları (Demir ve Manganez gibi AKÇT kapsamı ürünler hariç).
IV/c Grubu Metalik Madenler:
Altın, GümüĢ, Platin, Bakır, KurĢun, Çinko, Pirit, Krom, Civa, Antimuan, Kalay, Vanadyum,
Arsenik, Molibden, Tungsten (Volframit, ġelit), Kobalt, Nikel, Kadmiyum, Bizmut, Titan
(Ġlmenit, Rutil), Alüminyum (Boksit, Gipsit, Böhmit), Nadir toprak elementleri (Seryum
Grubu, Yitriyum Grubu) ve Nadir toprak mineralleri (Bastnazit, Monazit, Ksenotim, Serit,
Oyksenit, Samarskit, Fergusonit), Sezyum, Rubidyum, Berilyum, Ġndiyum, Galyum, Talyum,
Zirkonyum, Hafniyum, Germanyum, Niobyum, Tantalyum, Selenyum, Telluryum, Renyum.
11-MAKĠNE ĠMALAT YATIRIMLARI
12- LĠMAN YATIRIMLARI
Büyük ölçekli yatırım ve bölgesel desteklerden yararlanamayan yatırımlardan
teĢvik edilmeyen konular haricindekiler Gümrük Vergisi Muafiyeti ve KDV
istisnası ile desteklenmektedir.
134
Ġndirimli Kurumlar Vergisi
31.12.2010’dan önce baĢlayan yatırımlar
Bölgesel Uygulama
Kurumlar vergisi
Yatırıma katkı
veya gelir vergisi
oranı (%)
indirim oranı (%)
20
50
Bölgeler
I
Büyük Ölçekli Yatırımlar
Kurumlar vergisi
Yatırıma katkı
veya gelir vergisi
oranı (%)
indirim oranı (%)
30
50
II
30
60
40
60
III
IV
40
60
80
90
50
70
80
90
31.12.2010’dan sonra baĢlayan yatırımlar
Bölgesel Uygulama
Kurumlar vergisi
Yatırıma katkı
veya gelir vergisi
oranı (%)
indirim oranı (%)
10
25
15
40
20
60
25
80
Bölgeler
I
II
III
IV
Büyük Ölçekli Yatırımlar
Kurumlar vergisi
Yatırıma katkı
veya gelir vergisi
oranı (%)
indirim oranı (%)
25
25
30
40
40
60
45
80
SSK Primi ĠĢveren Hissesi Desteği
31.12.2010’dan önce baĢlayan yatırımlar
Bölgeler
Bölgesel
Büyük Ölçekli
I
2 yıl
2 yıl
II
3 yıl
3 yıl
III
5 yıl
3 yıl
IV
7 yıl
5 yıl
31.12.2010’dan sonra baĢlayan yatırımlar
Bölgeler
Bölgesel
Büyük Ölçekli
I
---
---
II
---
---
III
5 yıl
3 yıl
IV
7 yıl
5 yıl
135

Öneriler - Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odası

Transkript

Benzer belgeler

Program Posteri

EMPA`DAN SİZLER İÇİN KONFORU SUNAN,UYDU KENT

EMPA`DAN CEVATPAŞA`DA ANKASTRE ÜRÜNLÜ,ARAKAT,2+1

ÇANAKKALE RUHU Bazen Çanakkale savaşıyla ilgili sorulara

ÇANAKKALE-ŞEHİTLİKLER-TRUVA

Okul Gazetemizin 9. Sayısı - Hacıveliler İlkokulu

Games of Troy Başlıyor… - Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odası

18 mart çanakkale şehitleri

ENGİN ARDIÇ Torosyan`ı hatırladınız mı?