Oni nigdy nie zdadzą do następnej klasy!

×<&,(
&2'=,(11(
Onlar bir üst sınıfa asla geçemezler!
Oni nigdy nie zdadzą do następnej klasy!
W tym rozdziale:
Słownictwo:
– czynności codzienne
Gramatyka:
– czas teraźniejszy
m
9,,,¿<&,(&2'=,(11(
=$32=1$-6,¬=12:<00$7(5,$¸(0$1$67¬31,(:<.21$-¢:,&=(1,$
,
Benim günüm
Her sabah erken kalkıyorum. Duş alıyorum ve
giyiniyorum. Sonra kahvaltı yapıyorum ve işe
gidiyorum. Ben büyük bir şirkette müdürüm.
Çok çalışıyorum ve eve geç dönüyorum.
Yemek yiyorum ve yatağa gidiyorum. Yatakta
e-postamı kontrol ediyorum ve gazete
okuyorum.
(Mój dzień
Każdego ranka wstaję wcześnie. Biorę prysznic i ubieram się. Następnie jem
śniadanie i idę do pracy. Jestem dyrektorem w dużej firmie. Dużo pracuję
i wracam późno do domu. Jem kolację i idę do łóżka. W łóżku jeszcze
sprawdzam e-maile i czytam gazetę.)
,,
var ne yok, ne
– Merhaba arkadaşlar, ne
słychać, co robicie?)
co
,
m
wa
ść
ze
(C
?
uz
un
rs
yapıyo
sağlık, ders çalışıyoruz.
– Merhaba Kevser, iyilik
ść Kevser, wszystko
Yarın sınavımız var. (Cze
Jutro mamy egzamin.)
w porządku, uczymy się.
gzamin? Jaki egzamin?)
– Sınav mı? Ne sınavı? (E
r. (Z matematyki.
– Matematik sınavı, çok zo
Bardzo trudny.)
. (W takim razie życzę
– O zaman size iyi şanslar
wam powodzenia.)
m
785(&.,QLHJU\]LH
*5$0$7<.$:3,*8¸&(
&]DVWHUDÖQLHMV]\
W języku tureckim czas teraźniejszy odpowiada znaczeniowo czasowi
teraźniejszemu w języku polskim. Używamy go, mówiąc o czynności
wykonywanej w danym momencie (np.: Teraz jem obiad.). Może być również
używany do określenia czynności zwyczajowej (np.: Codziennie wstaję wcześnie
rano.) lub przyszłości (np.: Wychodzę za 10 minut.). Czas teraźniejszy wyrażamy
za pomocą sufiksu -yor. Aby odmienić czasownik w czasie teraźniejszym, do
rdzenia czasownika należy dodać sufiks -yor i odpowiednią końcówkę osobową.
forma bezokolicznika
gelmek (przyjeżdżać, przychodzić)
yapmak (robić)
çalışmak (pracować)
anlamak (rozumieć)
okumak (czytać, studiować, uczyć się)
rdzeń czasownika
gel
yap
çalış
anla
oku
9,,,¿<&,(&2'=,(11(
W języku tureckim bezokolicznik jest zakończony na -mak lub -mek. Aby
wyodrębnić rdzeń w bezokoliczniku, należy odrzucić sufiks -mak lub -mek, np.:
W języku tureckim samogłoski pod względem położenia języka w stosunku
do podniebienia w trakcie wymowy dzielą się na dwie grupy: szerokie
(a, e, o, ö) i wąskie (i, ı, u, ü).
Sufiks czasu teraźniejszego -yor wymaga, aby bezpośrednio przed nim stała
samogłoska wąska (i, ı, u, ü). Jeżeli rdzeń czasownika kończy się samogłoską
wąską, wystarczy dodać do niego tylko sufiks -yor i odpowiednie końcówki
osobowe, np.:
rdzeń
oku
sufiks czasu
teraźniejszego
-yor
końcówki
osobowe
-um
czasownik w czasie teraźniejszym
okuyorum (czytam)
-sun
okuyorsun (czytasz)
(-dur)
okuyor(dur) (czyta)
-uz
okuyoruz (czytamy)
okuyorsunuz (czytacie / Pan, Pani
czyta / Państwo czytają)
okuyorlar (czytają)
-sunuz
-lar
Jeżeli rdzeń czasownika kończy się na spółgłoskę, należy bezpośrednio
przed sufiksem -yor dodać samogłoskę wąską, kierując się zasadą harmonii
samogłoskowej, np.:
ZZZMH]\NLREFHSO
to przed sufiksem
-yor wstawimy samogłoskę wąską...
ı
u
i
ü
785(&.,QLHJU\]LH
Jeśli ostatnią samogłoską w rdzeniu
jest...
a, ı
u, o
e, i
ü, ö
¢:,&=(1,$
:SRGDQ\FKF]DVRZQLNDFKZ\RGU­EQLMUG]HQLH
PLQLV¹RZQLF]HN
Przykład: söylemek – söyle
1.
2.
3.
4.
5.
6.
bakmak – ..............................
görmek – ..............................
yıkanmak – ..............................
duş almak – ..............................
yemek yemek – ..............................
gitmek – ..............................
söylemek
– mówić
bakmak
– patrzeć
görmek
– widzieć
2GPLH»SRGDQHF]DVRZQLNLZF]DVLHWHUDÖQLHMV]\PLSU]HW¹XPDF]]ZURW\QDM­]\N
SROVNL
Przykład: (ben) oturmak – (ben) oturuyorum (ja) mieszkam /
siedzę
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(sen) yemek yemek – ..............................
(biz) duş almak – ..............................
onlar) gazete okumak – ..............................
(siz) kahvaltı yapmak – ..............................
(o) bulaşık yıkamak – ..............................
(ben) gitmek – ..............................
8]XSH¹QLMEUDNXM¡FHIRUP\SRGDQ\FKF]DVRZQLN”Z
PLQLV¹RZQLF]HN
Przykład: almak – biz alıyoruz (brać / kupować / dostawać
– my bierzemy / kupujemy / dostajemy)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
yıkanmak:
ben
yıkamak:
sen
dinlenmek:
biz
dinlemek:
o
uyanmak:
siz
uyumak:
onlar
ZZZMH]\NLREFHSO
siz
o
onlar
biz
ben
sen
yıkamak – myć,
prać
dinlemek
– słuchać
uyanmak
– budzić się
müzik – muzyka
&]\ZLHV]ØH"
Turcy
przywiązują
bardzo
dużą wagę
do stosunków
sąsiedzkich.
Jedno
z tureckich
przysłów
brzmi: Ev alma,
komşu al.
(„Nie kupuj
domu, kupuj
sąsiadów.”).
Sąsiedzi
odwiedzają
się bardzo
często, kobiety
praktycznie
codziennie
i bez zapowiedzi
składają
sobie wizyty,
spędzając
długie godziny
na rozmowach
przy herbacie.
Jeżeli przygotowujemy
w domu jakieś
pracochłonne
danie,
powinniśmy
podzielić
się nim
z sąsiadami,
zanosząc go
każdemu
na osobnym
talerzyku.
Talerzy nigdy
nie należy
oddawać
pustych
– najlepiej
odwdzięczyć się
własnoręcznie
przygotowanym daniem.
635$:'Õ6,¬
5R]ZL¡ØWHVW
Przykład: Ben eve dönüyorum.
c) eve
1. Sabah erken ............... .
a) kalkıyorum
b) uyuyorum
c) yatıyorum
2. Yarın ............... gidiyor musun?
a) okulda
b) okuldan
c) okula
3. Ahmet sabah kavaltı ............... ?
a) yapıyor mu
b) yapmıyor
c) yapıyor
4. Öğleden sonra top ............... . (biz)
a) oynuyorsunuz
b) oynuyoruz
c) oynuyorum
5. Her akşam ............... okuyorum ama ...............
izlemiyorum.
a) kitap, televizyon b) televizyon, kitap
c) gazete, kitap
6. Ayşe çok uzun süre ............... .
a) uyuyorsun
b) uyumuyorum
c) uyuyor
7. Akşam ............... . (ben)
a) banyo yapıyor muyum
b) banyo yapıyorum
c) banyo yapmıyorsun
8. Sen nereye ............... ?
a) gidiyorsun
b) gidiyor musun
c) gitmiyorsun
2GSRZLHG]QDS\WDQLD]WHJRUR]G]LD¹X
1. Çalışıyor musun?
............................................................................
2. Akşam televizyon izliyor musun?
............................................................................
3. Sabah kahvaltı yapıyor musun?
............................................................................
4. Öğle yemeğini nerede yiyorsun?
............................................................................
.
.
.
.