kronik öksürükte izlem nasıl olmalı?

KRONİK ÖKSÜRÜKTE İZLEM
NASIL OLMALI?
Dr. Arzu Bakırtaş
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Allerji ve Astım BD
Rehberler
2006
2008
Tanım
AKUT: 3 haftadan kısa süren öksürük
UZAMIŞ AKUT ÖKSÜRÜK: 3-8 hafta süren öksürük
KRONİK: 8 haftadan uzun süren öksürük
REKÜRREN: Soğuk algınlığı olmadan en az 7-14
gün süren ve yılda en az 2 defa olan öksürük
Öksürük şiddeti
Öksürük şiddeti
Uzamış akut öksürük
Rekürren öksürük
Persistan, iyileşmeyen öksürük
1
2
Süre (hafta)
3
4
Sınıflama
Normal
Non
spesifik
öksürük
Spesifik
öksürük
Sık tekrarlıyan viral bronşit
Postviral öksürük
Pertusis ve benzeri hastalıklar
Öksürük varyant astım
PND, allerjik rinit
Psikojenik öksürük
Astım
PBB
KF
PSD
Bronşektazi
Rek. aspirasyon send.
YCA
Konj anomaliler
KKY
Değerlendirme
• Öykü
• Fizik muayene
• Basit tarama testleri
• Ampirik tedavi yanıtı
• İleri konsültasyo / laboratuar testleri
ÖYKÜ
Öksürük ne zaman başladı?
Yenidoğan döneminde
(ilk birkaç gün-hafta içinde)
•
•
•
•
•
Aspirasyon (TÖF, laringeal yarık)
Konjenital malformasyonlar (malazi, vasküler halka)
Kistik fibrozis
Primer siliyer diskinezi
Intrauterin akciğer enfeksiyonu
Öksürük nasıl başladı?
• Nezleyle (Post viral öksürük)
• Aniden (Yabancı cisim asp.)
Öksürüğün niteliği nasıl?
• Balgamlı
• Kuru
• Paroksizmal
• Havlar tarzda, metalik
• Tuhaf
Öksürüğün niteliği
Kronik produktif “YAŞ” öksürük
PBB, KF, bronşektazi, siliyer diskinezi,
immün yetmezlik
Öksürüğün niteliği
Tekrarlıyan veya sürekli “KURU” öksürük
Vizing / astım fenotipleri
Trakea / bronşlara bası yapan durumlar
(vasküler halka, LAP)
Öksürük neyle tetikleniyor?
• Egzersiz, soğuk hava, sabah erken
saatler veya gece
Astım
• Uzanma
Postnazal akıntı,GÖR
Öksürük neyle tetikleniyor?
• Beslenme sonrası kötüleşen
• Zor beslenen
• Çabuk kusan / öğüren bebeklerde
GER
H-tip fistül
Laringeal yarık
Öksürük neyle tetikleniyor?
Emerken / beslenirken boğulacakmış gibi olan
MOTOR retardasyonu
veya
HİPOTONİSİ olan bebek veya çocuklarda
YUTMA BOZUKLUKLARI- ASPİRASYON SENDROMU
Öksürük neyle azalıyor /
kayboluyor?
Vizing / Astım
fenotipleri
Kronik rinosinüzit
PBB
Bronşektazi
KF
PSD
Öksürük neyle azalıyor /
kayboluyor?
Uykuda kaybolan tuhaf öksürük
Psikojenik öksürük
Öksürükle beraber
başka yakınma var mı?
Hışıltı veya nefes darlığı
•
•
•
•
•
•
•
Astım / YCA
Rekürren pulmoner aspirasyon
Solunum yolu kompresyonu / malaziler
Bronşiolitis obliterans
İnterstisiyel akciğer hastalıkları
Neonatal kronik akciğer hastalığı
Kardiak hastalıklar (KKY, büyük L-R şantlar)
Öksürükle beraber
başka yakınma var mı?
Hasta görünüm, reküren pnömoni
•
•
•
•
•
•
•
KF
PSD
Reküren pulmoner aspirasyonu
Yabancı cisim asp.
Tbc
Persistan bakteriel bronşit
Anatomik bozukluklar (sekestrayon,vb)
Öksürükle beraber
başka yakınma var mı?
Hemoptizi
•
•
•
•
•
•
•
Pnömoni / akciğer apsesi
Bronşektazi
YCA
Tbc
Pulmoner hemosideroz
Pulmoner AVM
Pulmoner HT
Öksürükle beraber
başka yakınma var mı?
İzole öksürük
• Non-spesifik öksürük
• Post-viral öksürük
• Psikojenik öksürük
Özgeçmiş öyküsü
Daha önce doktor tanısı
veya
Uygun semptomları olan
Atopik dermatit
Besin allerjisi
Allerjik rinit
Soygeçmiş öyküsü
• Astım
• Tbc
• KF
• PİY
Sürekli kullandığı ilacı var mı?
ACE inhibitörleri
FİZİK MUAYENE
Büyüme geriliği
• KF
• PİY
• PSD
• Bronşektazi
KBB
Nazal polip
• KF
• PSD
Fizik inceleme
Hipertrofik tonsiller veya ADENOİD YÜZ
Fizik inceleme
Allerjik rinit
(Kaşıma, peş peşe
hapşırık,allerjik selam)
Soluk burun mukozası
Hipertrofik nazal konka
Fizik inceleme
Fıçı göğüs
• Astım
• BO,
• 1 antitripsin
eksikliği
Çomaklaşma
• KF
• PİY
• PSD
• Bronşektazi
Fizik inceleme
Asimetrik
Persistan lokalize
Düzelmeyen ral veya vizing
Fiks monofonik vizing
Monofazik veya bifazik stridor
Kardiak üfürüm
Spesifik
öksürük
Normal
fizik muayene bulguları
altta yatan önemli bir patolojinin
olmadığını göstermez!
Temel lab tetkikleri:
PA AC gr
Spirometri
PA AC gr
Bronkojenik
kist
PA AC gr
Kartegener
sendromu
PA AC gr
Bronşektazi
PA AC gr
İnspiryum
Ekspiryum
Yabancı cisim aspirasyonu
Spirometri
Normal
Spirometri
Normal
Restriktif
Spirometri
Ekstratorasik obstrüksiyon
Spirometri
İntratorasik obstrüksiyon
Algoritma
Öyküde veya Fİ’de veya tarama testlerinde
spesifik öksürük ipuçları var
Gerekli yerlere konsülte et, ileri tetkik et
Üst solunum yolu
Ter testi
İmmunolojik
Ösefajial
Kardiak
Bronkoskopik
Algoritma
Öyküde Fİ ve basit tarama testlerinde
spesifik öksürük ipuçları yok
İzole nonspesifik öksürük
Öksürük aile ve çocuk için rahatsız
edici boyutta mı?
Hayır
Aileyi rahatlat, bekle ve izle
Algoritma
Öyküde Fİ ve basit tarama testlerinde spesifik
öksürük ipuçları yok
İzole nonspesifik öksürük
Öksürük çocuk ve aile için rahatsız
edici değilse
AMPİRİK
Anti-astım /anti-rinit / anti-GÖR tx
başlama !
Algoritma
Öksürük aile ve çocuk için rahatsız
edici boyutta mı?
Evet
Evde PEF izlemi veya
Bronkodilatör yanıtına bak
BDR yanıtı var
(FEV1’de> +% 12değişim)
Algoritma: Tedaviden tanıya
Kronik non-spesifik kuru öksürük
(öyküde özellik yok, Fİ normal,tarama testleri: N
PEF’de değişkenlik veya BDR yanıtı var)
400 µg/d inhaled budesonide
2-4 hafta (8-12 hafta)
Cevap varsa daCevap
tedaviyi
yoksa,
KES ve
tedaviyi
tekrarlamasını
KES
bekle
Şikayetler tekrarlayınca
Alternatifyeniden
tanıları araştır
aynı tedaviyi başla
Öksürük varyant astım
Algoritma: Tedaviden tanıya
Kronik balgamlı öksürük
(öyküde özellik yok, Fİ normal, tarama ve ileri testler: N)
PBB?: Balgam kültürü almayı dene
Antibiyoterapi
(Amoksisilin 40-80 mg /kg/gün)
2 hafta (1-2ay)
Cevap yoksa, tedaviyi KES
Alternatif tanılar için konsülte et
Tedavide kullanılmaması gerekenler
Tedavide kullanılmaması gerekenler
Etyoloji
Okul öncesi çocukları
%10 PND, Astım, GÖR
%40 PBB
Etyoloji
2008
Okul çocukları
%25 Astım
%23 PBB
%20 ÜSY ilişkili
%4.9 GÖR
Etyoloji
2012
Etyoloji
Yaşla ilişki