Giriş Başarılı kontakt lens kullanımının temel bir öğesi önerilere

Giriş Başarılı kontakt lens kullanımının temel bir öğesi önerilere

Kontakt Lens Davranışlarında Önerilere Uymamayı Tanıma ve Düzeltme: Video 2
Giriş
Başarılı kontakt lens kullanımının temel bir öğesi önerilere uymaktır. Kontakt lens bakım
sonrası randevusu, hastaya, ön büro personeli ve göz doktoruna (ECP) kullanıcının
lenslerden en iyi şekilde yararlanmasını sağlayacak fırsatlar sunar. Değiştirme
programına sadık kalma ve genel hijyen uygulamaları gibi önerilere uymaya ilişkin
davranışlar kontrol edilmeli ve optimal kurallara uymadan sapma varsa düzeltilmelidir.
Peki o halde önerilere uymayan kullanıcıları düzeltmenin en iyi yolu nedir? Üç kısa video
serisinde, günlük kontakt lens bakım sonrası senaryoları kontakt lens kullanıcıları ile iyi ve
kötü etkileşimler gösterilerek sunulmaktadır. İknanın ve inandırıcılığın altı prensibinin
uygulamaya konduğu görülmektedir1. Kontakt lens kullanıcıları başta verilen öneriden
uzaklaştığında, onların yeniden kurallar uymalarını sağlamak zor olacaktır. Her videoda
sözcüklerde ve davranışlarda yapılan ufak değişikliklerin ne kadar tesirli olabileceğine ışık
tutulmaktadır.
Kontakt lens kullanıcıları ile etkili biçimde iletişim kurulurken, ikna ve inandırıcılığın çeşitli
ilkeleri devreye girer.
YETKİLİ
İnsanlar meşru uzmanlar olarak algıladıkları bireyler tarafından daha kolay
ikna edilir (örn. personel göz doktorun hakkında profesyonel bir şekilde
konuştuğunda, göz doktorunun yetkili pozisyonunu tanımlamaya
yardımcı olur; göz doktorunun uygun giyinmesi, sergilenen sertifikalar)
SEVME
İnsanlar sevdikleri kişilere ‘evet’ demeyi tercih eder (örn. Gülümseyen ve
cana yakın bir göz doktoru)
SOSYAL KANIT İnsanlar, kendilerine benzeyen diğer insanlara benzer şekilde davranır
(örn. ‘çoğu insan sana da reçete edilmiş olan senin kullandığın lens
tipini kullanıyor…’)
KARŞILIKLILIK İnsanlar kendilerine ilk olarak verilene karşılık vermeye mecbur
hisseder (örn. hastaya muayenenin başından itibaren dikkat etmek ve
özen göstermek)
AZ BULUNURLUK İnsanlar az bulunan, artık mevcut olmayan veya edinilmesi güç
şeylere fazla değer biçer (örn. hastanın öneriyi dinlemezse neyi
kaybedeceğinin farkına varmasını sağlamak önerilere uyma olasılığını
artırır).
TUTARLILIK İnsanlar, kendi sözleri ve hareketlerinde tutarlı olmak için güçlü bir baskı
hisseder (örn. isteneni yapması için hasta ile sözel anlaşma yapmak)
Video 2: Lenslerle uyumak
Kontakt lenslerle uyumak mikrobik keratit2 gibi komplikasyonların riskini artırır ve kontakt
lens kullanıcıları lensi kullandıkları günün sonunda lensleri çıkarmayı tercih etmez veya
unutursa bu risklerin farkında olmayabilir. Üç videodan ikincisinde, iki farklı uygulama
senaryosu gösterilmektedir. Birincisinde birçok nokta eksiktir. İkincisinde ise tamamlayıcı
bakımı uygulayan kullanıcıya yaklaşım yöntemleri ve uyumsuzluk davranışının nasıl
düzeltileceği gösterilmektedir.
Senaryo 1
Destek personeli
Sayfa 1
Videoya eşlik edecek CET makalesi
Eylül 2012
Uyumsuz Kontakt Lens Davranışlarını Belirleme ve Düzeltme: Video 2
Hasta kontakt lens kullanımı ile ilgili; önemli kabul etmediği beklenmedik bir dönemden
geçtiğinde, destek personeli yardımcı bir rol üstlenebilir.
İyi eğitimli personel telefonla ve
muayenehaneye geldiğinde hastanın yaptığı ciddiyetten uzak yorumları not eder. Bu tür
bilgiler göz doktoruna iletilebilir ve böylelikle hiçbir şey kaçırılmamış olur. Muayenehane
yoğun olduğunda, personelin temel bilgileri paylaşması daha da önem taşır. Destek
personelinin bilgileri göz doktoruna aktarmak için bir sistem mevcut değilse, daha
sonradan önemli olduğu ortaya çıkabilecek küçük ayrıntıların kaçırılması olasıdır.
Göz hekimi etkileşimi
Destek personelinin tanıtım yapamayacağı durumlarda, göz doktoru kendilerini hastaya
tanıştırabilir ve ismini ve rolünü belirtebilir. Bu da, randevularıyla ilgili olarak kendileriyle
kimin ilgilendiği konusunda hastaları rahatlatır. Randevuya güncel lens kullanımını ortaya
çıkaracak sorularla başlanması yardımcı olurken, hastayı hemen yarıklı lambanın arkasına
oturtmak ve göz muayenesine başlamak geri bildirim elde etmede engel teşkil edebilir.
Hasta kayıtları çoğu kez önceki öyküyü de içerdiğinden, en son bilgilerden söz edilmesine
dikkat edilmelidir. Muayeneye, birkaç yıl önce kullandıkları model olan kullanılan lens
tipini doğrulayan yönlendirici bir soruyla başlamak göz doktoruna güveni artırmaz.
Yarıklı lamba muayenesi sırasında, mikroskopik muayenenin amacı ve faydaları gibi
konuşmalar yapmak yardımcı olabilirken, klinik kaygıların sesli biçimde dile getirilmesi
hastayı endişelendirir ve potansiyel olarak sinirlendirir (örn. ‘tuhaf…’). Endişenin hastanın
anlamayacağı teknik dille ifade edilmesi de yardımcı olmamaktadır (örn. enfiltrasyon).
Korneadaki enflamatuar belirtiler ifade edilebilir ancak açıklaması zordur. Mümkün
olduğunda, ‘skar’ gibi terimlerin kullanılmaması önerilir. Çünkü görüşü tehdit edici ve kalıcı
gibi gelmenin yanı sıra panik oluşturabilir. Bir komplikasyon belirlendiğinde, hastaya soru
sorma fırsatının verilmesi makul olacaktır. Hastaya konsültasyon odasındaki sandalyeyi
ne zaman terk edeceğini söylemek hastanın muayenenin doğal sürecinde sona erdiğini
anlamadığının ve hatta beklemediğinin belirtisidir.
Hasta konsültasyon odasından tüm kaygı ve soruları yanıtlanmış olarak ayrılmalıdır.
Senaryo 1'de yalnızca bu olmamakla kalmamış, hasta göz doktorunun ismini bile
öğrenmemiştir. Hastanın kaygısına gösterilen ilgi eksikliği, olumsuz bir şey olmadığı ve o
andaki önerilere uymama davranışının süreceği şeklinde yanlış yorumlanmıştır. Hasta
aynı zamanda endişelerini dile getirme fırsatı verilmediğini fark etmiştir. Destek
personelin hasta bakımında yer almaması da onlarda daha fazla güvence bekleme
olasılığının da olmadığı anlamına gelmiştir. Hasta sorularıyla ilgilenemediklerini
addetmiştir. Destek personeli, hasta konsültasyon odasını terk ettiklerinde onların
sorusunu hatırlıyorsa, paha biçilemez bir irtibat noktası olabilir. Muhtemelen hastanın
lens kullanımı ve bakımı üzerindeki eğitiminde yer almış olduklarından hasta tarafından
tanınan personel daha bilgili ve ikinci öneri kaynağı olarak görülebilir. İyi eğitimli personel
göz doktoruyla hastanın endişelerini tartışmayı ve temel önerileri izlemeyi de bilir.
Senaryo 2
Destek personeli
İkinci senaryoda, ön büro personeli hastadan temel bilgileri edinmeye yetkilidir. Hasta
sorununu telefon görüşmesiyle anlattığında, ayrıntıların muayeneye gelindiğinde
netleştirilmesi göz doktoru için yardımcı olacaktır ve ayrıca hastanın kendisinin olayın
geişimini göz doktoruna iletirken tekrarlamasına yarar. Bu da randevuyu daha etkili hale
Sayfa 2
Videoya eşlik edecek CETmakalesi
Eylül 2012
Kontakt Lens Davranışlarında Önerilere Uymamayı Tanıma ve Düzeltme: Video 2
getirir. Hastanın yanında oturmak, resepsiyon karşısında bilgi sormaktan daha
arkadaşça bir davranıştır. Ayrıca, hasta ana resepsiyondan uzakta mahremiyeti
korunarak sorgulanabilir. Bu durumda, kontakt lens hijyen sorumlusu göz doktoruna
özellikle öne çıkartılması gereken önemli bir bilgi olduğunu açıklayarak meslektaşına
aktarabilir.
Hasta göz doktoruna götürüldüğünde, herkesin ismiyle tanıştırılması hastayı rahatlatır.
Aynı şekilde, hastaya kullandığı lens tipi ve modeli hakkında en yeni bilgilerin özetlenmesi
de mükemmel bir başlangıçtır. Hastanın sorununun kısa bir şekilde özetlenmesi de
faydalıdır ve hastaya tüm uygulama ekibinin kendisi için orda olduğu konusunda güvence
sağlar.
Göz hekimi etkileşimi
Konsültasyonun başlangıcında, göz hekimi optik yardımcısına saygılı davranarak onu
hastasının önünde över. Bu da, ön büro personelinin göz bakım ekibinin güvenilir üyeleri
olduğu konusunda rahatlatır. Tam etki için ve ‘tam öykünün’ alınmasına yardımcı olmak
için açık sorular (örn. lensleriniz nasıl?) kullanılır. Bu senaryoda, ‘hafta içerisinde…’ gibi
bilgi sakladığı durumlarda hastanın etkin şekilde dinlenmesi ve ’hafta sonlarında’ ne
olduğunu anlamak için uygun sorularla takip edilmesi gösterilmiştir.
Kontakt lenslerle uyumanın, hastanın kullanıldığı lens tipindeki 'norm' olmadığını
vurgulamak için sosyal kanıt prensibi kullanılmıştır. İnsanlar genellikle kural bozucu
olmaktansa çoğunluk arasında yer almayı tercih ettiğinden, bu çok etkili bir ikna yöntemidir.
Söz konusu potansiyel görme kaybının yanı sıra gece boyu lens kullanımının riskleri de
net şekilde açıklanmıştır.
Muayene lens tipinin gece boyu kullanım için daha uygun olan bir lens ile değiştirilmesi
veya akşamları lenslerin çıkarılması konusunda anlaşılması seçenekleriyle sonuca
varmıştır. Hastanın sözlü anlaşmasını edinmek için tutarlılık prensibi kullanılmıştır. Göz
doktoru hastaların yaklaşık %50’sinin kontakt lenslerle uyuduğunun farkındadır3 ve hastayı
daha uygun bir davranışa yönlendirmeye hazırdır.
Kaynaklar:
1.
2.
3.
Martin, S. Influence and the Science of Communication.
www.academyofvisioncare.com
Lee et al. Contact lens complications in an urgent-care population: the University of
California, Los Angeles, contact lens study. Eye Contact Lens (2012) vol. 38 (1) pp.
49-52
Morgan et al. An international analysis of contact lens compliance. Cont Lens
Anterior Eye (2011) vol. 34 (5) pp. 223-8
Sayfa 3
Videoya eşlik edecek CET makalesi
Eylül 2012