Ders 5: Şimdi Hepsi Bir Arada: Av, Avcı ve Bitkiler

Ders 5: Şimdi Hepsi Bir Arada: Av, Avcı ve Bitkiler
Genel
Bu ders, öğrencilerin, bir ekosistem içindeki iki
hayvan popülasyonunun (kurtlar ve geyikler) ve
bitkilerin karşılıklı ilişkilerini keşfetmelerini
sağlar. Karşılıklı ilişkiye girip birbirlerini
etkiledikçe popülasyonlar ve bitkiler zaman
boyunca artar ve azalır (salınır, dalgalanır).
Öğrenme hedefler:
●
Avcıları ilgili av hayvanları ile eşleştirmek.
●
Avları besin kaynakları ile eşleştirmek.
●
Etkileşimli iki hayvan popülasyonu ve bitki
kaynağı ile popülasyon simülasyonunu
keşfetmek.
●
Çizgi grafik üzerinde veri sunmak ve
yorumlamak.
●
İki popülasyonun ve bir besin kaynağının
zaman boyunca artıp azalmasının (salınması,
dalgalanmaı) nasıl ve neden olduğunun
öyküsünü anlatmak.
Şekil 1 – Ana Sayfa
Öğrencinin Görevi
Kurt ve geyik popülasyonlarını sağlıklı
düzeylerde tutacak avlanma seviyesini
ayarlamak.
Ders 5 - SeviyeA - 5 Yaş +
Süre:
45 dakikalık 2-3 oturum
Malzemeler:
●
2-3 öğrenciye 1
bilgisayar
●
Simulasyon
●
Ders notları (sayfa 4-9)
Ders programı ile ilişkisi:
●
Bilim: Popülasyonlar,
ekosistemler, bilimsel
yöntem
●
Matematik: Verinin
sunulması ve
yorumlanması
●
Okuma: Fikirler arası
bağlantıları anlatmak
Temel sistem dinamikleri
kavramları ve içgörüleri:
●
Popülasyonlar yalıtlmış
olarak var olmazlar; diğer
etkenler (ör. av sayısı,
besin miktarı)
büyümelerine ve
küçülmelerine etki eder.
●
Avcılar, avları ve avların
besini salınım
(dalgalanma) davranışı
gösterebilen karmaşık bir
sistem oluşturular.
Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 1
Dersin Açıklaması
Hazırlık:
1. Öğrenci grupları (2-3 kişilik) oluşturun.
2. Her öğrenci veya öğrenci grubu için ders notu
hazırlayın. Öğrencilerin simülasyonu birden
çok çalıştırabilmeleri için kayıt sayfalarından
yeteri kadar kopya hazırlamaya dikkat edin.
3. Hayvan av, avcı ve besin kartlarını kesin veya
öğrencilere kesitirin (Sayfa 4, Ders Notu 1)
4. Bilgisayarların internet erişimini kontrol edin.
Oturum 1:
1. Gerekiyorsa terimlerin (avcı, av, besin,
ekosistem, vb.) tanıtımını yapın.
2. Kart setlerini öğrencilere dağıtın ve farklı av /
avcı hayvanları eşleştirmelerini isteyin.
Öğrenciler, kartları sınıflandırmak için 5.
sayfadaki (Ders Notu 2) T-çizelgesini
kullanabilirler.
İsteğe bağlı: Başka hayvanların ve bitkilerin
resimlerini çizmek isteyen öğrenciler için boş
kartlar bulundurun. Öğrenciler farklı yanıtlarla
gelebilirler. Aşağıdaki yanıtlar, olası
yanıtlardan biridir. Kart setinde sadece bitki
temelli besinlerin olduğuna dikkat edin. Bazı
av hayvanları diğer organizmaları yerler veya
hem etçil hem otçuldur. Örneğin, kovan kuşu
kerkente ile, kertenkele böceklerle beslenir.
Avcı
Av
Besin
Kurt
Amerikan Geyiği
Balsam Göknarı
Çakal
Tavşan
Otlak Alan
Baykuş
Fare
Yabani Pirinç
Aslan
Geyik
Sulak alan
Şekil 2 – Giriş
Şekil 3 – Başlayalım
Şekil 4 – Karar Verelim
3. Farklı eşleştirmeleri kısaca karşılaştırın ve
tartışın. Bazı avcıların birden çok besin
kaynakları olabileceğini belirtebilirsiniz. (ör.
çakal, tavşan, kedi,kemirgen yiyebilir)
4. Sınıfta öğrencilere simülasyonu gösterin ve
giriş bölümlerini birlikte okuyun (Şekil 2 ve 3)
2 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange
Dersin Açıklaması
Dersi Eve Götürmek:
● Öğrencilerin
5. Öğrencilerin küçük gruplar halinde “Karar
“Düşünelim” bölümünü
Vermeleri”ni sağlayın (Şekil 4). Simülasyon,
küçük gruplar veya sınıf
başlangıçta, dünya problemlerinin ve avlanmanın
olarak keşfetmelerini
olmamasına ayarlıdır.
sağlayın.
6. Öğrencilerin, verilerini sayfa 6'daki Ders Notu 3'e
● Hayvan
kaydederek “Görelim” bölümüne (Şekil 5)
geçmelerini sağlayın. İlk çalıştırmadan sonra,
popülasyonlarının ve
öğrenciler sayfa 7'deki Ders Notu 4'ü kullanarak
besinin neden azalıp
kurtlar, geyikler ve besin (bitkiler) arasındaki
arttığını (salındığını,
ilişkilere yönelik “olursa ne olur” soruları
dalgalandığını)
sorabilir, simülasyonu keşfetmeye devam
düşünün.
edebilirler.
● Bilgisayar / projeksiyon
Oturum 2 ve sonrası:
kullanarak sorunları
1. Gerekiyorsa, öğrencilerin simülasyonlarını
tartışın ve fikirleri
bitirmelerini sağlayın.
deneyin. Örneğin:
2. Simulasyonu birçok kez çalıştırdıktan sonra,
● salınımı azaltacak
öğrenciler “Düşünelim” bölümüne (Şekil 6)
devam edebilirler.
ayarlar
3. Simulasyon deneyimini, Dersi Eve Götürmek ve
● geyik avlanmasına
Değerlendirme fikirlerini kullanarak özetleyin
izin veren ancak
(Sayfa 8 ve 9, Ders Notu 5 ve 6).
ecosistemin sağlığını
koruyan ayarlar.
● insanların ve
hayvanlarının güvenli
olacağı ayarlar.
Şekil 5 – Görelim
Şekil 6 – Öğrenelim
Değerlendirme Önerileri:
● Öğrencilerin, döngünün
öyküsünü anlatmak, diğer av /
avcı ve bitkileri belirlemek ve
öğrendiklerini paylaşmak için,
değerlendirme sayfalarını
doldurmalarını sağlayın.
Öğrencilerin, döngünün
öyküsünü sözel olarak
anlatmalarını tercih
edebilirsiniz. Değerlendirme
soruları sınıf içi bir tartışmanın
parçası da olabilir.
Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 3
Ders 5 – Ders Notu 1
Geyik
Tavşan
Baykuş
Aslan
Çakal
Otlak Alan
Amerikan Geyiği
Fare
Sulak Alan
Kurt
Yabani Pirinç
Balsam Göknarı
4 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange
Ders 5 – Ders Notu 2
Avcılar
Av
Besin
Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 5
Ders 5 – Ders Notu 3
Av / Avcı / Besin Simülasyonu Kayıt Sayfası
Dünya Problemleri: _________________________________________
Av için Avlanmak (Geyik): ___________________________________
Avcıları Öldürmek (Kurt):
Evet / Hayır
Her iki hayvan ve besinin grafiğini çizin ve tanımlayın.
20000
80000
50000
10000
40000
25000
0
0
0
0
10
20
30
40
50
Ne oldu? _________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
6 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange
Ders 5 – Ders Notu 4
Av / Avcı / Besin Simülasyon Soruları
Her bir soruyu ayrı ayrı deneyin ve sonuçları farklı bir
sayfaya yazın
Soru 1: Herhangi bir değişiklik yapmazsam ne olur?
Soru 2: Amerikan geyikleri hastalanırsa ne olur?
Soru 3: Yağmur yaşmaz ve kuraklık olursa ne olur?
Soru 4: İnsanlar çok fazla geyik avlarlarsa ne olur?
Soru 5: İnsanlar tüm kurtları öldürürse ne olur?
Soru 6: İnsanların geyik avlayabildiği ve aynı zamanda sağlıklı
bir ekosistem nasıl olabilir?
Soru 7: Aklınıza gelen başka sorular var mı? Sorunuzu aşağıya
yazın ve denemeler yapın.
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 7
Ders 5 – Ders Notu 5
Değerlendirme
Av / Avcı / Besin döngüsünün öyküsünü anlatın.
Eğer kurt popülasyonu artarsa, . . .
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Diğer avcılar;
____________________________
____________________________
Diğer avlar;
____________________________
____________________________
Diğer besin;
____________________________
____________________________
8 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange
Ders 5 – Ders Notu 6
Değerlendirme
Av / Avcılar ve besin ile ilgili neler öğrendiniz?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Popülasyonlar neden artar ve azalır?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Besin neden artar ve azalır?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 9
Teşekkürler:
Ders 5 – Düzey A
Şimdi Hepsi Bir Arada: Av, Avcı ve Bitkiler
©2012 Creative Learning Exchange
Bu model, karmaşık sistemlerin özelliklerini keşfetmek amaci ile hazırlanan
model dizisinin bir parçasıdır.
Simulasyon http://www.clexchange.org/curriculum/complexsystems/oscillation/turkish.asp
Modelin yaratılmasına katkı sağlayanlar:
Jen Andersen
Anne LaVigne
Michael Radzicki
George Richardson
Lees Stuntz
Jay Forrester ve The Creative Learning Exchange desteği ile.
Türkçe'ye çeviri:
Emre Göktepe
Resimler:
Kurt, Gary Kramer, USFWS, Public Domain.
Balsam Göknarı, USDA, Public Domain.
Amerikan Geyiği (ana sayfa), USFWS, Public Domain.
Amerikan Geyiği (başlangıç sayfası), USFWS, Public Domain.
Kurt uluması, USFWS, Public Domain.
Ses dalgası, USFWS, Public Domain.
Amerikan geyiği sesi, USFWS, Public Domain.
Besin piramidi, Thompsma, Wikimedia Commons, Creative Commons
Attribution -ShareAlike 3.0 Unported license
(http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).
Yaslanan geyik, Zaereth, Wikimedia Commons, Public Domain.
Avcı resmi, Bruno Liljefors, Public Domain.
İnek ve çocuk, ca.1923, Public Domain.
Kuru nehir yatağı, Kirk Miller, USGS, US Dept. of the Interior, Public Domain.
Örümcek ağı, USFWS, Public Domain.
Yay, A.LaVigne tarafından çekilem fotograf. İzin ile kullanılmıştır.
Şehir manzarası, Detroit Publishing Company, ca.1900, Public Domain.
Maymun yumuşak oyuncağı, Richfife, Wikimedia Commons, Public Domain.
Ormandan sesler, Dobride, Freesound.org, Creative Commons Attribution
License. Wild Rice, by Chemoqua, Wikimedia Commons, Public Domain
Sulak alanlar, USFWS, Public Domain.
Otlak alanlar, Luke N. Vargas, Wikimedia Commons, Public Domain
10 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange