Suudi Arabistan Çalışma Ziyareti Sonuç Raporu

Transkript

Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı
SUUDİ ARABİSTAN ÇALIŞMA ZİYARETİ
GÖREV DÖNÜŞ RAPORU
31 Ocak -06 Şubat 2016
SUUDİ ARABİSTAN ÇALIŞMA ZİYARETİ İÇİN
Ziyarete Katılanlar
Adı – Soyadı :
İbrahim Halil ÇOMAKTEKİN, Amasya Valisi
İbrahim ŞAHİN, Samsun Valisi
Cevdet CAN, Tokat Valisi
Yusuf Ziya YILMAZ, Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı
Mevlut ÖZEN, OKA Genel Sekreter
İ.Ethem ŞAHİN, OKA PPKB Başkanı
Konu: Suudi Arabistan Çalışma Ziyareti
Görev Yeri : Riyad-Cidde
RAPOR ÖZETİ:
Her geçen gün Arap turistlerin ilgisinin katlanarak arttığı ve özellikle son yıllarda Arap turistlerin ilgi
odağı haline gelen Karadeniz Bölgesi, doğu kesimlerden Orta Karadeniz Bölgesi'ne doğru yaşanan
turizm hareketliliği ile ülke ekonomisine önemli bir katkı sağlamaktadır. Orta Karadeniz Bölgesi'ni
ziyarete gelen Arap yatırımcıların, turizm acentesi yetkililerinin ve gazetecilerin sayısı her gün
artmakta ve bu durum uluslararası platformlarda Orta Karadeniz Bölgesi'nin bilinirliğini olumlu yönde
etkilemektedir.
Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde ulusal ve uluslararası düzeyde
tanıtımını yapmak veya yaptırmakla görevli Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA)’nın geçmiş
senelerdeki kültür ve turizm konusunda markalaşma çalışmalarının devamı niteliğinde Körfez
ülkelerine yönelik tanıtım ve turizm konusundaki faaliyetlerini pekiştirmek ve ortak iş imkanlarını
yerinde tespit etmek ve bütüncül turizm stratejilerinin oluşturulmasına ilişkin görüş alışverişinde
bulunmak üzere Amasya, Samsun ve Tokat Valileri, Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı, OKA
çalışanları ve turizm sektörü temsilcilerinden oluşan heyet 31 Ocak-6 Şubat 2016 tarihleri arasında
Suudi Arabistan'ın Riyad ve Cidde şehirlerinde temaslarda bulunmuştur. Gerçekleştirilen temaslar
kapsamında diplomatik ve ticari temsilcilikler ziyaret edilmiş, İlam Kalkınma Bankası ve Cidde Ticaret
Odası’nda görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca Arap iş ve turizm yetkilileri ile lki 02 Şubat 2016 tarihinde
Riyad’da Narcissus Hotel’de; ikincisi ise 04 Şubat 2016 tarihinde Cidde’de Jeddah Hilton’da
düzenlenen iş-tanıtım toplantıları gerçekleştirilmiştir.
Ayrıca, program çerçevesinde 3-5 Şubat 2016 tarihlerinde Cidde'de gerçekleştirilen Cidde Uluslararası
Seyahat ve Turizm Fuarı'nda açılacak stant ile Orta Karadeniz Bölgesi ziyaretçilere tanıtılmış, fuar
açılışına katılım sağlanmıştır.
Bu raporda birinci bölümde Suudi Arabistan ile ilgili temel bilgiler özetlenmiş, ikinci kısımda yapılan
temaslar hakkında bilgiler verilmiş ve son bölümde de öneri ve tespitler özetlenmiştir.
1. BÖLÜM: SUUDİ ARABİSTAN HAKKINDA BİLGİLER
KÜNYE
Resmi Adı: Suudi Arabistan Krallığı
Nüfusu: 30,7 milyon (2014)
Yönetim Biçimi: Krallık
Yüzölçümü: 2.150.000 km2
Devlet Başkanı: Salman bin Abdel-Aziz el-Saud
(23 Ocak 2015 itibariyle)
Resmi Dil: Arapça
Etnik Yapı: Arap (%90), Afro-Asyalı (%10)
Para Birimi: Suudi Arabistan Riyali (SR)
Para Kuru: 1 USD = 3.75 SR (22 Aralık 2015
itibariyle)
Saat Farkı: Kış saati uygulaması sırasında
Türkiye saatinden 1 saat ileri Yaz döneminde
Türkiye ile aynı
Dini Yapı: Şii Müslüman (%10-15), Sünni
Müslüman (%85-90), Diğer
Resmi Tatil Günleri: Cuma, Cumartesi
Başlıca şehirleri: Riyad (Başkent), Cidde, Mekke,
Medine, Dammam, Taif
BÖLGELERİ
Ülkenin 13 Bölgesi vardır: Cizan, Asir, Necran, Doğu Bölgesi, Tebuk, Medine, Hail, Cevf, El Kasım,
Kuzey Sınır Bölgesi, Riyad, Mekke (Cidde’yi de içerir) ve El Baha.
EKONOMİ
Petrol bulunmadan önce Suudi Arabistan ekonomisi; ticaret, tarım ve Hac mevsiminde Mekke ve
Medine şehirlerine gelen hacıların harcamalarından sağlanan gelirlere bağlı iken; 1938 yılında
petrolün bulunmasıyla birlikte ekonominin karakteri değişmiş, petrol ülke ekonomisinin merkezi
haline gelmiş ve ülkede kalkınma ve zenginlik dönemine geçiş başlamıştır.
Dünyanın en önemli petrol ekonomisi ve bugün toplam petrol rezervlerinin %16’sına sahip olan ve 90
yıl süre ile petrol gelirlerini sürdüreceği tahmin edilen Suudi Arabistan petrol fiyatlarının uluslararası
piyasalarda gösterdiği iniş ve çıkışlardan doğrudan etkilenmektedir.
1936'da petrol bulunmasına kadar ekonomisi Mekke ve Medine'yi ziyarete gelen hacılara ve hurma
dışsatımına bağımlı olan Suudi Arabistan'ın, bu gelirleri günümüzde de sürmekle birlikte,
ekonomisinin temeli petrole dayanır. Hükümet, petrolden elde edilen gelirleri Suudi Arabistan'ı çok
çeşitli bir sanayi ülkesine dönüştürmek için gerekli altyapıyı oluşturmak için kullanmıştır. Ham petrol
ve petrol ürünlerinin, devlet gelirlerinin %90'dan çoğunu oluşturduğu ülkede, petrolün büyük
bölümünü çıkaran ARAMCO şirketinde Suudi ailesinin payı 1973'te %25 iken, 1974'te %60'a, 1980'de
de %100'e yükselmiştir.
Basra Körfezi kıyısındaki Jubail ve Kızıldeniz kıyısındaki Yanbu'da kurulan yeni ve büyük sanayi
merkezlerinde, enerji kaynağı olarak petrol yataklarından boruyla getirilen doğalgaz kullanılmaktadır.
Petrol yatakları, petro-kimya sanayisi ve yapay gübre üretimi gibi sanayi kollarının yanı sıra demirçelik sanayisi, çimento sanayisi, besin sanayisi, vb. dallar hızla gelişmektedir.
Tarım alanında, hükümet, besin ürünleri alanında dışsatıma bağımlılığı azaltmak için, tarım üretimini
desteklemektedir. Yakın dönemde balıkçılık da gelişmeye başlamıştır.
Tablo: Suudi Arabistan Ekonomisi ile ilgili Bilgiler
Nominal GSYİH (milyar ABD $)
Reel GYSİH’daki Büyüme (%)
Kişi Başı GSYİH, SAGP ($)
Enflasyon, Tüketici Fiyatları (Yıllık %)
Petrol Üretimi (1000 varil/gün)
Arap Petrolü Ortalama Fiyatı ($)
İhracat (milyar $)
İthalat (milyar $)
Cari Hesap Dengesi (milyar $)
Uluslararası Rezerv (milyar $)
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2015
2011
669
8.5
23.594
3.7
9.3
107.8
365
132
159
541
2012
727
6.8
24.911
2.9
9.76
110.3
38
156
165
657
2013
746
3.8
24.816
3.6
9.6
106.4
376
165
130
713
2014
752
3.6
24.495
2.8
9.7
102
360
151
106
710
YATIRIMLAR
Türkiye’de yerleşik Suudi Arabistan sermayeli firmaların sayısı 2014 yılı itibariyle 486’dır. T.C. Merkez
Bankası verileri ile Suudi Arabistan’ın ülkemizdeki doğrudan yatırımları 1.4 milyar dolar düzeyindedir.
Söz konusu firmaların bir kısmı imalat sanayisinde faaliyet gösterirken diğerleri elektrikli makine ve
cihaz imalatı, taşımacılık ve ulaştırma faaliyetleri, gıda ürünleri imalatı, tekstil imalatı, kâğıt ve
kimyasal madde imalatı, mali aracı kuruluş faaliyetleri, inşaat, dış ticaret, perakende ticaret,
gayrimenkul, otel ve lokanta işletmeciliği ile tarım gibi alanlarda yer almaktadırlar.
Suudi Arabistan’ın Türkiye’deki önemli yatırımları arasında 2005 yılında Saudi Oger’e bağlı olan Dubai
merkezli Oger Telecom tarafından Türk Telekom’un %55 hissesinin satın alınması, Suudi Arabistan
gıda şirketi Savola tarafından Yudum Gıda’nın National Bank of Kuwait’ten satın alınması yer
almaktadır. Ayrıca 2007 yılında Petkim’in %51 hissesini satın alan konsorsiyumda Suudi Arabistanlı
Injaz Projects de yer almakta olup Saudi Basic Industries Corporation (SABIC) ile Başer Petrokimya
ortaklığı ile Sabic Polimer Endüstrisi A.Ş. kurulmuştur. National Commercial Bank of Saudi Arabia
(NCB), Ülker Grubu ile Boydak Grubu'nun ortak olduğu katılım bankası Türkiye Finans'ın %60 hissesini
satın almıştır. Suudi NCB bu hisseler karşılığında karşılığında 1 milyar 80 milyon dolar ödemiştir.
TÜRKİYE-SUUDİ ARABİSTAN DIŞ TİCARETİ
Tablo: Türkiye-Suudi Arabistan Dış Ticaret Rakamları
Yıl / Milyon $
2010
2011
2012
2013
2014
2010
Kaynak: TÜİK, 2015
İhracat
2.217
2.764
3.676
3.191
3.047
2.217
İthalat
1.380
2.001
2.171
2.015
2.343
1.380
Hacim
3.597
4.765
5.847
5.206
5.390
3.597
Denge
837
763
1.505
1.176
704
837
Tablo: Suudi Arabistan’a İhracatımızda Öne Çıkan ilk 10 Ürün (Milyon $)
GTİP
Ürünler
2012
2013
2014
5702
314,519
313,270
359,465
89,028
21,608
196,970
81,982
223,987
128,874
427,299
293,127
121,353
84,920
93,287
108,272
9403
Dokunmuş halılar, yer kaplamaları (kilim,
sumak, karaman vb)
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden
elde edilen yağlar
Elektrik transformatörleri, statik
konvertisörler, endüktörler
Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli,
dövülmüş, burulmuş, çekilmiş)
Yontulmaya, inşaata elverişli işlenmiş taşlar
(kayagan hariç)
Diğer mobilyalar vb. Aksam, parçaları
50,297
59,679
87,618
7216
Demir/alaşımsız çelikten profil
131,731
94,096
70,948
6204
Kadın/kız çocuk için takım, takım elbise,
ceket vs.
Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç
kapsülü mühür güllacı vs.
Demir/çelikten inşaat ve aksamı
74,255
67,695
69,858
42,313
40,641
51,090
42,937
42,868
48,821
2710
8504
7214
6802
1905
7308
Kaynak: Trademap, 2015
Tablo: Suudi Arabistan’dan İthalatımızda Öne Çıkan ilk 10 Ürün (Milyon $)
GTİP
Ürünler
2012
2013
2014
3902
1001,554
938,672
1020,533
3901
Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk
şekillerde)
Etilen polimerleri (ilk şekillerde)
594,153
605,577
605,071
2905
Asiklik alkoller
92,565
114,614
193,539
2902
Siklik hidrokarbonlar
99,330
73,585
122,551
7601
İşlenmemiş alüminyum
0,173
0,567
79,361
2915
Doymuş asiklik monokarboksilik asitler vb.
Türevleri
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden
elde edilen yağlar
Akrilik polimerleri (ilk şekilde)
26,660
29,296
49,006
115,485
0,837
40,035
0,003
0,008
36,993
18,151
13,858
26,133
21,072
31,937
23,783
2710
3906
3105
Azot, fosfor ve potasyum gibi; iki/üçünün
karışımları
3907
Poliasetaller, diğer polieterler, epoksit-alkid
reçineler vb (ilk şekilde)
Kaynak: Trademap, 2015
TURİZM
Ülkedeki turizm sektörün regülatörü ve başkanlığını Prens Sultan bin Salman bin Abdulaziz’in
yürüttüğü Suudi Turizm ve Antik Eserler Komisyonu (SCTA) büyümeyi ve yatırımları sürdürme
amacıyla strateji geliştirme ve uygulamadan sorumludur. 2014 yılında ülkeyi 14.41 milyon turistin
ziyaret ettiği ve Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC) verileri ile bu rakamın 2024’te 20.65
milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir. WTTC’ye göre sektör 2013 yılında ülke ekonomisine %4.3
oranında katkıda bulunmuştur. GSYİH’nın 31.94 milyar dolar denk gelen bu katkının; 2024’te 52.71
milyar dolara ulaşması beklenmektedir.
Körfez Bölgesi Ülkelerinin Yıllara Göre Yurtdışı Turizm Harcamaları Yolcu (Bin Kişi) Harcamalar (Milyon
$)
Ortadoğu Bölgesi’ndeki Arapların turizm hareketinin %75’i halen bölge içi turizm olarak gerçekleşmektedir.
Körfez ülkelerinin bölge dışı turist sayısının %60’nı, toplam dış harcamaların da %75’ini gerçekleştirdikleri
bilinmektedir. Suudi Arabistan, BAE ve Kuveyt dışarıya en çok turist gönderen ana turist kaynakları iken, Katar
ve Umman gelişen pazarlardır.
Bahreyn ise çok az bir paya sahiptir.Suudi Arabistan’da turizm; hac, iş ve Körfez ülkeleri aralarında
gerçekleştirilen eğlence turizmi olarak üç şekilde ele alınmaktadır. Suudi Arabistan’ı her yıl hac ve
Umre ziyareti amacıyla yaklaşık 5 milyon müslüman ziyaret etmektedir. Suudi Arabistan ülkemize
gelen turist sayısı 2013 yılında 234.220 iken; bu sayı 2014 yılında 341.786’ya ulaşmıştır.
Körfez ülkelerinin popüler seyahat noktaları
Körfez Ülkeleri vatandaşları, Ortadoğu dışında en çok Avrupa, Asya ve Asya-Pasifik bölgelerine
gitmektedirler. 2010 yılında Avrupa, Körfez ülkeleri pazarının %49’luk payına sahip olmuştur. Bu da
yaklaşık 5 milyon turist demektir. İngiltere, Almanya, İsviçre ve İtalya en çok tercih edilen ülkelerdir.
Körfez ülkelerinin en çok ziyaret ettikleri popüler destinasyonları gösteren tabloda Türkiye’nin Suudi
turistler için 4. , Kuveytli turistler için 5. olduğu, Diğer Körfez ülkelerinde ilk 5 te yer almadığı
görülmektedir. Buna karşın Malezya ve Tayland tüm Körfez ülkeleri için en önemli destinasyonlar
olarak görülmektedir.
Körfez Arapları, seyahat harcamaları yüksek turist gruplarıdırlar. Harcamalarında %54 ile uçuş
masrafları başta gelirken seyahatlerinde aktivite olarak alışveriş ilk sırada gelmektedir. Kozmetik,
çamaşır, tekstil ve ayakkabı en çok satın alınan ürünler olup gümüş ve altın takılar da tercih
edilmektedir. Aşağıdaki tabloya göre harcamaları en yüksek grup Bahreynli turistlerse de toplam
nüfusları düşük olduğundan Suudi turistler nüfusları itibarıyla en önemli hedef grubu
oluşturmaktadırlar.
Ortalama seyahat harcaması, Bölge-İçi ve Uluslararası
2. BÖLÜM: TEMASLAR
Ziyaret programı kapsamında ilk olarak 01 Şubat 2016 günü Riyad’da çalışmalar yapılmıştır. Samsun’daki
golf sahası inşaatları ile bir mukayase gerçekleştirmek üzere Riyad’da bulunan özel bir golf sahası
gezilerek, tesis özellikleri ve kapasitesi hakkında yetkililerden bilgi alınmıştır.
Aynı gün, Riyad’ın kültürel turizm alanı olarak geliştirdiği Deriye Kalesi ve civarında altyapı faaliyetleri ve
çevre düzenlemeleri incelenmiştir.
Programın ikinci gününde Riyad Narcissus Hotel’de Türk Hava Yolları ile işbirliği halinde bir turizm
tanıtma toplantısı düzenlenmiştir. Riyad’da faaliyet gösteren 30’un üzerindeki turizm acentası ve
yatırımcısının katıldığı toplantıda bölgemize turizmin nasıl geliştirileceği ele alınmış ve bölgemizin bir
tanıtım sunumu yapılmıştır.
Programın üçüncü olan 03 Şubat 2016 tarihinde Cidde’de temaslarda bulunulmuştur. İlk olarak İslam
Kalkınma Bankası Başkan Yard. Sn. Dr. Ahmet TIKTIK ziyaret edilmiştir. Suudi Arabistan iş ortamı ve
ülkemize ilişkin yaklaşımlar konusunda kendisinin görüş ve tavsiyeleri alınmıştır.
Aynı gün, Yönetim Kurulu üyelerimiz Cidde Ticaret Odası Bşk.Yrd Ziad Bassam'ı ziyaret etmişlerdir. Cidde
Başkonsolosu Sn. Fikret Özer’in ve Cidde Ticaret Ataşesi Bilge Dönmez’in de katıldığı Cidde Ticaret
Odası'nda yapılan görüşmenin ana gündemi Samsun'a direkt uçuşlar olmuştur.
03 Şubat 2016 tarihinde Yönetim Kurulu heyetimiz Ajansımızın bir stant ile katılımcı olduğu Cidde Seyahat
ve Turizm Fuarı JTTX6’nın açılışına katılım sağlamıştır. Cidde Fuarı'nın açılışını Cidde Belediye Bşk. Hani
Abu Ras, Samsun Valisi İbrahim Şahin ile birlikte yapmıştır. Açılışın ardından Yönetim Kurulu üyelerimiz
fuar standlarını birlikte gezdiler.
Ajansımızın Cidde Seyahat ve Turizm Fuarı JTTX6'daki standı yoğun ilgi görmüştür.
Ziyaret programı kapsamında 04 Şubat 2016 günü Cidde Hilton Hotel’de turizm tanıtım toplantısı
yapılmıştır. Riyad’da yapılana benzer olarak Türk Hava Yolları ile işbirliği halinde 20 kadar turizm acentesi
ve yatırımcısına bölgemizin bir tanıtım sunumu yapılmıştır.
3. BÖLÜM: DEĞERLENDİRME
Heyetimizin ziyaret programı sonucunda bölgemizde son yıllarda dikkat çekici şekilde artan körfez
ülkelerinden kaynaklı turizm konularında Bölgemizde yürütülen ve planlanan çalışmalara yön verecek
bilgiler edinilmiştir. Ziyaret sonucunda yapılan değerlendirmeler aşağıdaki şekildedir:







Turizm ilişkilerinin geliştirilmesi için doğrudan muhataplara temas edilmesi son derece faydalı
olmuştur.
Bölgesel düzeyde ele alınacak bir husus olmamakla beraber iki ülke arasında vize muafiyetinin
bulunmayışı ciddi bir mesele olarak ortaya çıkmıştır. Suudi vatandaşlarının beraberinde
getirdikleri hizmetçi, bakıcı gibi diğer ülke vatandaşı kişlerin vize sorunu yaşadıkları belirtilmiştir.
Bu nokta ülkemizin e-visa benzeri uygulamalarının olması ayrıca yurtiçinde emniyet müdürlükler
üzerinden vize temdit imkanının bulunması bu durumu telafi edici yöndedir.
Ülkemizdeki ürünlerin tanıtımını ve pazarlanma imkânlarını artırmak üzere fuar katılımlarının
gerekliliği gözlenmiştir. JTTX6 fuarındaki ilgi son derece memnuniyet verici bulunmuştur. Bu
anlamda fuar kapsamında doğrudan vatandaşlara ulaşılması son derece faydalı olmuştur.
Öte yandan tüketicilerin beklentisine uygun somut ürün ve paketlerle turizm profesyonellerine de
ulaşıp onları bölgemizde iş yapmaya ikna etmek de çok önemlidir.
Ulaşım imkanlarının geliştirilmesi ve kolaylaştırılması açısından Samsun’a direkt uçuşların
sağlanması gündemin ilk sırasında yer almaktadır. Yine business class uçuş hizmetinin sağlanması
da Körfez ülkelerinden gelen talepler arasındadır.
İşadamları ile yapılan toplantılar da bölgenin iş ortamının ele alınması ve kalıcı temasların
kurulması açısından gayet yararlı olmuştur. Bu tarz etkinliklerin konu bazlı olarak sürdürülmesinin
olumlu sonuçları olacaktır.
Bu program dahilinde yetkililer ile yapılan görüşmeler esnasında ve saha ziyaretlerinde yapılan
sunumlarla Ajansımızın yurtdışında tanıtımına da önemli katkıda bulunulmuştur.

Suudi Arabistan Çalışma Ziyareti Sonuç Raporu

Transkript

Benzer belgeler

abd`yi korkutan petrol rezervi

Suudi Krallığının Çöküşü Sonrası için Hazırlık Zamanı

sırada suudi arabistan var - USAM

Riyad Yükseköğrenim Fuarı

S.ARABİSTAN RAPORU

suudi arabistan ülke ve doğal taş sektörü raporu

OPEC - A1 Capital Yatırım Menkul Değerler

Sayı 39: Eylül Bülteni - Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü

Suudi Arabistan`da Kad n Haklar

global - timakademi2023

azerbaycan devlet iktisat üniversitesi