tekn‹k bülten

TEKN‹K BÜLTEN
Bu bülten, uydu sisteminde kullan›lan aktif
ve pasif elemanlar›n ifllevleri konusunda
bilgilendirmek ve merak edilen sorular›n
yan›tlar›n› vermek için haz›rlanm›flt›r.
Analog ve Dijital TV
Günümüzde, Uydu sistemlerinin de yayg›nlaflmas› ile birlikte
“Dijital kanal” terimi çok s›k kullan›lmaya bafllanm›flt›r. Nedir
dijital kanallar› bu kadar popüler ve özel yapan fley?
‹letiflimin analog veya dijital olmas› da ayr› bir konudur. Analog
sinyalin elektriksel flekli gerçe¤ine görsel olarak da benzer
veya do¤ru orant›l›d›r. Oysa dijital sinyal, genlikleri ayn› olan
(1=+5V veya 0=-5V gibi) matematiksel bir yap›ya sahiptir, öyle
ki her fleyin say›sal bir karfl›l›¤› vard›r ve say›lar kulland›¤›m›z
10 taban›nda de¤il 2 taban›nda yaz›l›r.
Dijital sinyallerde amaca uygun yaz›l›mlar›n da yard›m›yla ;
örnekleme, s›k›flt›rma, filtreleme, s›ralama, kanal bilgileri …
v.b. fleklinde, pek ço¤u analog sistemlerde mümkün olmayan
ifllemler uygulanabilmektedir. Bunun sonucu olarak Dijital
sistemlerin imkanlar› Anolog sistemlere göre çok daha üstündür.
Görüntü kalitesi ise tv anten sistemi ve tesisat›na ba¤l› olarak
çok daha üstün olabilir.
www.orenkablo.com
Elektriksel Gürültü
Her elektriksel iflarette, çeflitli sebeplerden kaynaklan›p rasgele
de¤iflen ve gürültü (noise) dedi¤imiz elektriksel iflaretler de
bulunmaktad›r. Ana iflaret seviyesi yeterli oldu¤u sürece gürültü
arka planda kal›r ve ana iflaret taraf›ndan bast›r›l›r. Ancak
gürültü seviyesi ana iflaretin belirli bir oran›na geldi¤inde
hissedilmeye bafllan›r. Ana iflaretin (sinyal) gürültü iflaretine
oran›na Sinyal / Gürültü (Signal/Noise : S/N) denir. Ana iflaret
seviyesi düflerse S/N oran› azal›r ve gürültü kendini gösterir.
Örne¤in TV ekran›nda düflük S/N oran›nda kumlama, çok
düflük S/N oran›nda karlama fleklinde kendini gösterir.
Dijital TV yay›nlar›, belirli filtrelerden geçirilerek gürültüden
ar›nd›r›l›r. Matematiksel data yap›s› ve filtreleme ifllemi sonucu
olarak izleyici, ekran›nda gürültüden ar›nd›r›lm›fl net bir görüntü
izler, herhangi bir kumlanma gözlenmez. Öte yandan, dijital
sistemlerde ana iflaretin seviyesi düflerse yani S/N oran› azal›r
ise, filtreleme ifllemi s›ras›nda orijinal iflaret alg›lanamaz ve
yay›n ya donar ya da tamamen kesilir
Sonuç olarak, problemsiz bir yay›n izleyebilmemiz için
sinyal/gürültü (S/N) seviyesinin yüksek olmas› gerekmektedir.
(S/N oran› en az 46dB olmal›d›r).
Transmisyon
Elektromanyetik dalgalar bofllukta ve havada ›fl›k h›z›yla hareket
eder. Bir kablonun içindeyse kablonun cinsine göre ›fl›k h›z›n›n
%60-%90’› kadar bir h›zla hareket ederler. Son kullan›c›lar›
do¤rudan ilgilendiren taraf› kablo vas›tas›yla yap›lan
transmisyondur.
Kabloda Transmisyon Etkileyenleri
Zay›flama
Elektriksel bir iflaret bir kablodan geçerken kablonun özelli¤ine
ve iflaretin frekans›na ba¤l› olarak zay›flamaya u¤rar. Zay›flama
frekans›n karesi ve kendisi ile ve kablo boyu ile do¤ru orant›l›
olarak artar. Bu bir fizik kanunudur ve engellenemez. Ancak
do¤ru kablo seçimi ve projelendirme ile sorun çözülebilir.
fiekil 1’de Ören Kablo HD080 HDTV video kablosunun 100m
uzunlu¤undaki zay›flama e¤risi bulunmaktad›r. fiekilde de
görüldü¤ü gibi, sinyalin frekans› artt›kça kabloda oluflan
zay›flamalar da parabolik olarak artmaktad›r.
Kablo da kullan›lan iç iletkenin yüzeyi geniflledikçe, zay›flama
de¤erleri de daha düflük seviyelere inmektedir. Bu yüzdendir
ki, iletiflim mesafesi artt›kça, iç iletken çap› daha büyük olan
kablolar seçilmelidir. (Yüksek bina flaftlar›nda RG6 yerine
RG11 kablo tercih edilmelidir)
TV sistemleri (RF) 47-862 MHz aras›, uydu TV sistemleri (IF)
ise 950-2150 MHz aras› frekanslara sahiptirler. Bu kadar
yüksek frekanslar kullan›lmas›, sinyali tafl›yan kablolarda
meydana gelen zay›flamalar›n da daha yüksek seviyelere
ç›kmas›na sebep olacakt›r. Örne¤in 100 prizli RF bir da¤›t›mda
santralden ç›kan sinyalin %99’u kablo ve da¤›t›c›larda harcan›r,
en uzak prizde kalan %1 sinyal ile çok net bir görüntü al›n›r.
Sistemde kayda de¤er bir güç (Watt) olmad›¤›ndan kay›p güç
önemli de¤ildir, yeter ki al›c›ya ulaflan sinyalin gücü, al›c›n›n
hassasiyet seviyesinden yüksek olsun.
fiekil 1
Projelendirme ile kaliteli kablo ve cihazlar kullan›lmas›
durumunda net görüntü al›nabilmesi için geriye kalan iyi bir
tesisat uygulamas› yap›lmas› olacakt›r.
www.orenkablo.com
Karakteristik Empedans ve Yans›ma
Yüksek frekansl› elektronik devrelerde yans›ma önemli bir sorundur. Sistemde kullan›lan kablolar›n ve aktif-pasif cihazlar›n giriflç›k›fl empedanslar› 75 Ohm de¤erinden uzaklaflt›kça yans›ma oluflur. Yans›yan dalga ile ilerleyen dalga her noktada farkl› flekilde
kar›flarak iflaretin orijinalli¤inden uzaklaflmas›na sebep olur. 75 Ohm karakteristik empedans de¤eri bir Ohm metre ile ölçülemez,
bu yüzden üretici firman›n Ar-Ge düzeyi ile Test&Measurement altyap›s› çok önemlidir.
fiekil 2’de ÖrenKablo HD080 HDTV digital video kablosunun Empedans E¤risi görülmektedir. Ortadaki mor çizgi, 75 Ohm sabit
karakteristik empedans› temsil eder. Sar› çizgi ise, kablonun empedans›n› temsil eder. fiekilde de görüldü¤ü gibi, kablonun empedans
karakteristi¤i 75 Ohm çizgisine oldukça yak›nd›r. Ayn› kablonun yans›ma karakteristi¤i fiekil 3’de görüldü¤ü gibidir.
Bu kablonun geri dönüfl kay›plar›, 1500MHz frekans›nda -26dB seviyesindedir. Bunun anlam› karakteristik empedans›n uygun ve
yans›man›n düflük oldu¤udur.
fiekil 2
fiekil 3
Kablo empedans›n›n 75 Ohm de¤erinden uzaklaflmas›, yans›yan sinyallerin say›s›n›n artmas›na ve geri dönüfl kay›plar›n›n yükselmesine
sebep olur. fiekil 4’de empedans karakteristi¤i ortalama 78.5 Ohm de¤erinde bir kablo görülmektedir.
fiekil 5’de ayn› kablonun geri dönüfl kayb› grafi¤i görülmektedir. Empedans de¤erinin 75 Ohm seviyesinden uzaklaflmas›n›n sonucu
olarak, kablonun geri dönüfl kay›plar› da 1500MHz frekans›nda yaklafl›k -15dB seviyesine ç›km›flt›r.
Sonuç olarak bu iki örnek incelendi¤inde, kablo empedans›ndaki yaklafl›k 3.5 Ohm gibi ufak bir de¤iflimin geri dönüfl kay›plar›n›
11dB gibi büyük bir seviyede etkiledi¤i rahatl›kla anlafl›l›yor.
fiekil 4
www.orenkablo.com
fiekil 5
Enterferans ve Ekranlama
Bir tv sisteminde sinyal seviyesi birkaç mV ile birkaç yüz mV aras›ndad›r ve d›flar›ya rahats›zl›k
vermesi mümkün de¤ildir. Ancak bu kadar düflük seviyeli sinyaller d›flar›dan gelebilecek etkilere
karfl› zay›ft›rlar. Özellikle 220V=220.000 mV seviyesindeki elektrik enerji hatlar›ndan olumsuz
etkilenirler. Bu sorunlar› önlemek için kablolar›n yüksek ekranlama seviyesine sahip olmas›
ve topraklamalar›n do¤ru bir flekilde yap›lm›fl olmas› gerekir. Koaksiyel tv kablolar›n tesisat›,
enerji hatlar›ndan uzak ve EMC (ElectroMagnetic Compatibility) talimatlar›na uygun yap›lmal›d›r.
Ömür
Bir cihaz veya malzemenin bafllang›çta istenileni sa¤l›yor olmas› gerekir ancak yeterli de¤ildir.
Her malzeme veya cihaz, ilgili standartlarda tarif edilen koflullarda ve öngörülen sürelerde ayn›
performans› göstermesi gerekir. Elektronik sistemlerdeki yüksek frekans kablolar›nda; bak›r,
dielektrik malzeme, d›fl k›l›f ve ekranlama malzemesi ömrü etkileyen unsurlard›r. (Long Term
Stability : Uzun zaman kararl›l›¤›)
Tesisat
TV sisteminin gerçeklenmesi s›ras›nda kablolar ile aktif ve pasif cihazlara gösterilen özen de
sonucu önemli oranda etkilemektedir. Örne¤in bir koaksiyel kablo minimum bükme yar›çap›ndan
daha fazla bükülürse içindeki dielektrik malzeme ezilebilir, bunun sonucunda kablonun 75
Ohm karakteristik empedans›nda de¤iflme gözlenir. ‹zolasyon yap›s›nda d›fl skin (izolasyon
üzerindeki çok ince kat› polietilen zar) bulunan kablolar, bu ezilmelerin önüne geçmede
etkilidirler. Kablaj, montaj ve bunlara iliflkin altyap›lar iflçili¤inin bilimsel ve teknolojik kurallara
uygun talimatlara göre yap›lmas› gerekir.
Binalar›n Analizi
Binalar› tesisat mühendisli¤i uygulama sorunlar› bak›m›ndan ikiye ay›rabiliriz:
1 - Faal Binalar
‹çinde oturulan, yaflan›lan, çal›fl›lan binalard›r. Faal binalarda kablo tesisatlar›n›n
yap›lmas›nda ciddi sorunlar olmaktad›r. Bu sorunlar; uygulama zorlu¤u, maliyet
art›fl› ve hukuki sorunlar fleklinde karfl›m›za ç›kmaktad›r. Ancak k›sa yoldan
gidilip afl›r› pratik çözümler uyguland›¤›nda sistemlerin ömrü k›sa olmaktad›r.
Faal binalarda uydu ortak anten sistemlerinin sa¤l›kl› uygulanabilmesi için;
a) Uydu antenlerin f›rt›nalardan etkilenmeyecek sa¤laml›kta tesis
edilebilece¤i sa¤lam beton zeminler olmal›d›r.
b) Kablo tesisat güzergah›n›n salon prizlerine ulaflmas›nda, proje
de¤erlerini de dikkate alarak en ak›lc› çözümler bulunmal›d›r.
Gerekirse apartman merdiven boflluklar›ndan kablo flaft›
yap›lmal›d›r.
c) Her dairedeki prizler test edilerek ifl teslim edilmelidir. Uydu ve
yerel yay›nlar›n tek kablodan birlikte verilmesinin yaratt›¤› teknik
sorunlar keflif ve proje revizyonlar› ile çözülmelidir.
d) Apartmanlarda ev sahipleri kadar kirac›lar›n da oturdu¤u
düflünülerek, maliyet paylafl›m› için hukuki çözümler uygulanmal›d›r. Örne¤in
SMATV sisteminin 5 y›l içersinde amortisman›n›n s›f›rland›¤› düflünülerek,
maliyet paylaflt›r›labilir.
2- ‹nflaat Halindeki Binalar
Henüz yap›m aflamas›nda olan binalard›r. ‹nflaat halindeki binalarda projelerin
ideal bir flekilde uygulanmas› imkan› vard›r, tabi ki bunun için inflaat›n son
aflamas›n› beklememek kayd›yla.
Türkiye’nin birçok yerinde apartmanlarda SMATV (Uydu Ortak Anten Sistemi)
olmad›¤›n› görmekteyiz. Ancak bilimsel, teknolojik ve hukuki esaslara uygun
olarak yap›lacak SMATV sistemlerinin gerek milli verimlilik art›fl›nda gerekse
görüntü kirlili¤inin önlenmesinde çok faydal› olaca¤› aflikard›r.
www.orenkablo.com
Uydu Ortak Anten Sistemi (SMATV)
• Satellite Master Antenna TV (Uydu ortak sistemi) bir
apartmanda, her dairenin ayr› uydu antenleri tesis etmesi
yerine, uydu antenlerinin ortak kullan›m›n› sa¤layan bir sistem
ve tesisatt›r.
• Uydu ortak anten sistemi daire bafl›na düflen maliyeti azaltmaz
veya art›rmaz.
• SMATV sistemi her uydu prizini bir abone olarak görür,
prizden prize geçiflli ba¤lant› olmaz. Bu nedenle salondaki
TV prizinin birisi bu amaçla seçilir.
• ‹zlenecek her uydu için ayr› ve bir adet gerekli özellikte uydu
anteni çat›da tesis edilir. Genellikle Türksat + Hotbird +
Digitürk antenleri tesis edilmesi Türkiye için en ideal çözüm
olmaktad›r.
• ‹deal tv tesisat mimarisi (topolojisi), her tv prizinden gelen
kablolar›n evin bir yerinde topland›¤› y›ld›z tesisat (star
distribution) fleklindedir.
• Evin her prizinden yerel anten veya kablolu tv yay›nlar›n›
izleyebilmek için Ortak Anten (MATV) altyap›s› da bulunmas›
gerekir.
Uydu Ortak Anten Sistemi Bileflenleri
Bir uydu ortak anten sistemi temel olarak 3 bileflenden
oluflmaktad›r:
1- Çat›da uydu anten ve LNB
2- Aktif ve pasif da¤›t›m cihazlar› (Multisiwtch, Splitter, Tap
Off, Hat kuvvetlendirici, Priz)
3- Koaksiyel kablolar : RG11 (ana hat), RG6 (tali hat) ve RG59
(ara kablo) fleklinde 3 farkl› koaksiyel kablo kullan›l›r.
Uydu Anten (Satellite Dish Antenna)
Uydu anten tabiri yerleflmifl olsa da asl›nda bu ürün bir
reflektördür. Uydudan gelen elektromanyetik dalgalar› yüzey
e¤rili¤i sayesinde bir odak noktas›nda toplayarak, bir çeflit
optik mercek görevi yapar. Odak noktas›nda LNB bulunur.
Uydu antenin kazanc› ve odaklama yetene¤i önemlidir. Bunun
yan›nda boyas› hafif kumlu olup günefl ›fl›nlar›n›n da¤›t›lmas›n›
sa¤lamal›d›r. Di¤er yandan istenen aç›ya ayarlanabilmesi için
yatay (horizontal) ve düfley (vertikal) ayarlar›n›n rahat
yap›labilmesi ve f›rt›nalara karfl› dayan›kl› olmas› gerekir.
Off-Set uydu anteni simetrik de¤ildir. Odak noktas› antenin
alt taraf›na daha yak›nd›r. Bir çeflit flafl› bakar, ufka do¤ru
bakarm›fl gibiyken daha yukar› görür.Off-Set anten dik durdu¤u
için daha az kar tutar. Parabol antenler ise simetriktir ve LNB
tam merkezde bulunur. Buna karfl›l›k daha çok kar tutar.
Parabol anten s›vama tekni¤i ile basit olarak üretilebilir, ancak
Off-Set imalat› için mutlaka kal›p gerekir. (Biriken kar antenin
kazanc›n› azalt›r.)
www.orenkablo.com
Uydu Yönü
LNB
Frekans Aral›¤› (Ghz)
10.00 - 13.00
Reflektör Çap› (cm)
124.5 x 133.5
Verimlilik (%)
70
Kazanç 10.95 Ghz (dB)
41.3
Çapraz Polarizasyon (dB)
>30
llk Yan Lobe (dB)
26
Gürültü Seviyesi 30° Kalk›fl (K)
34
F/D Oran›
0.66
Demet Geniflli¤i 3 dB (°)
1.37
Kalk›fl Aç› Aral›¤› (°)
20-50
Off-Set Aç›s› (°)
21.3
Kelepçe S›kma Kal›nl›¤› (mm)
55-100
Rüzgar Yükü 120 km/saat (kg)
145
Çal›flma S›cakl›¤›
-20° C/ + 70° C
Nem Oran›
Tipik bir Off-Set uydu anteni
%100
De¤erlendirme Kriterleri
LNB (Low Noise Block Down Converter)
Uydu antenin odak noktas›nda bulunur. Antenin LNB’yi tutan kolu odaklama bak›m›ndan çok
önemlidir. LNB’nin antene bakan taraf›nda feed-horn (dalga k›lavuzu) bulunur ve antenden
farkl› aç›lardan gelen elektromanyetik dalgalar› paralel hale getirerek içindeki gerçek dipol
antene (7 mm kadar ince bir metal çubuk) ulaflt›r›r. Burada elektromanyetik dalga elektriksel
sinyale dönüflür. LNB, yaklafl›k 11.000-12.000 MHz band›nda gelen uydu tv sinyallerini blok
olarak 950-2.150 MHz band›na çevirir. Bu sayede koaksiyel kablo ile sinyaller tafl›nabilir hale
gelir. LNB’nin kazanc› yüksek, gürültü seviyesi düflük ve osilatör frekans› çok kararl› olmal›d›r.
Universal LNB: Bireysel kullan›m için tek ç›k›fll›, V/H Alt bant-Üst bant yay›nlar› alabilir.
Universal Twin LNB: Universal LNB’nin 2 ç›k›fll› olan› (2 ayr› receiver ba¤lanabilir).
Quattro LNB: Uydu ortak anten sistemleri için V-Alt bant, H-Alt bant, V-Üst bant, H-Üst bant
için ba¤›ms›z ve sabit 4 ç›k›fl› vard›r.
• SMATV sistemlerinde ; uydu antenlerinin çap› bireysel kullan›ma nazaran binan›n büyüklü¤üne
göre bir veya iki boy üstü olmal›d›r.
• LNB profesyonel marka ve model seçilmelidir.
Polarizasyon
Bir verici antenin yatay aç›s›n›n normal do¤rultusu en kuvvetli yay›n yapt›¤› yönü gösterir. Al›c›
antenin normal do¤rultusu da vericiye bakmal›d›r. Bunun yan›nda verici ve al›c› antenler ayn›
polarizasyonda olmal›d›r (‹kisi de yatay veya ikisi de düfley). Yerel VHF-UHF yay›nlarda
polarizasyon az etkili olmaktad›r. Ancak uydulardan yap›lan 11-12 GHz frekanslar›nda dalga
boyu 3 cm’den küçük oldu¤undan polarizasyon çok etkili olmaktad›r. Bu sayede uydu yay›nlar›
hem yatay hem de düfley polarizasyonlarda yap›larak 11-12 GHz frekans band› 2 kat› olarak
kullan›labilmektedir. Tedbir olarak ayn› frekansta yatay ve düfley yay›n yap›lmamakta ancak
çok yak›n frekanslar kullan›labilmektedir. LNB çevirme ayar›nda bu özellik kullan›larak
polarizasyon ince bir flekilde ayarlanabilir. (Yatay polarizasyonu ince ayarl› bulmak için düfley
polarizasyonlu bir yay›n›n tamamen kaybolmas› gözlenir). Pratikte H=Horizontal ve V=Vertikal
tabirleri kullan›lmaktad›r.
Alt bant - Üst bant
Uydu yay›nlar›nda 10.950-11.600 MHz aras› alt band, 11.600-12.400 MHz aras› üst bant olarak
tarif edilmifltir. Alt bantta LNB osilatör frekans› 9.750 veya 10.000 MHz, üst bantta ise 10.600
MHz’dir. Frekans band› çok genifl olunca elektronik devrelerin sa¤l›kl› çal›flabilmesi için band›n
ikiye bölünmesi yoluna gidilmifltir.
www.orenkablo.com
Multiswitch (Çoklu uydu anahtar›)
Multiswitch cihaz›n›n bir uydu için 4 girifli bulunur. Cihaz 2 uydu içinse 2x4=8, 3 uydu içinse 3x4=12 ve 4 uydu içinse 4x4=16 girifli
bulunur. Ayr›ca 1 adet yerel anten girifli de bulunmaktad›r. Ç›k›fllar› ise marka ve modeline göre 4, 8, 12, 16, 20 ve 24 olabilir.
Örne¤in 8/12 multiswitch ile 2 farkl› uydunun tv yay›nlar› 12 daireye verilebilir. Her dairedeki uydu al›c›s› (receiver) cihaz› ile 2 farkl›
uydudan istenilen kanal seçilebilir. Uydu al›c›s› haf›zas›ndaki kanal›n frekans, polarizasyon ve band›n› bildi¤inden gerekli Diseq-C
kontrol sinyallerini (koaksiyel kablodan) göndererek, multiswitch’in 8 girifl kablosundan ilgili olana ba¤lan›r. Ayn› girifle 1’den fazla
ba¤lant› yap›lmas›nda bir mahzur yoktur. Bu özelli¤iyle bir multiswitch, elektronik devre teorisi bak›m›ndan yetenekli ve yüksek
frekansta çal›flabilen bir matrix cihaz›d›r. Matrix’in kontrolü için ayr› bir girifli (kablo) yoktur ve abone hatt› (kablosu) üzerinden
kumanda almaktad›r.
Multiswitch de¤erlendirme kriterleri
i) Girifl say›s› (TV uydusu say›s›)
ii) Ç›k›fl say›s› (Abone say›s›)
iii) Max. ve min. girifl sinyal seviyesi
(Uydu ve yerel yay›nlar için dBμV olarak)
iv) Max. ve min. ç›k›fl sinyal seviyesi (Uydu ve
yerel yay›nlar için dBμV olarak)
v) Girifl-ç›k›fl zay›flatma de¤eri
(Uydu ve yerel yay›nlar için dB olarak)
vi) Kaskat modellerde geçifl kayb› (Uydu ve yerel
yay›nlar için dB olarak)
vii) Çal›flt›¤› frekans aral›¤›, besleme gerimi,
çekti¤i ak›m, boyutlar v.b.
V-L H-L V-U H-U V-L H-L V-U H-U
SAT-1
MULTISWITCH
TV
9 x 12
1
Kaskat multiswitch
SAT-2
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Çok yüksek ve çok say›da daireli apartman
bloklar›nda projesine göre baz› ara katlarda afla¤›
do¤ru geçifle de imkan sa¤layan kaskat modeller
kullan›l›r.
Splitter (Bölücü)
2 Way
SPLITTER
RG6
Ören Kablo
5-862 MHz
RG6
Ören Kablo
RG6
Ören Kablo
Bir TV sinyalini girip 2, 3, 4, 6 veya 8 ç›k›fl olarak alabildi¤imiz
(genellikle) pasif cihazlard›r. Bölme ifllemi nedeniyle tabi olarak
sinyal zay›flar ve ne kadar çok bölersek zay›flama da o kadar
fazla olacakt›r.
Bölme zay›flamas› normal olarak marka ve modele göre
de¤iflmez, belirli bir tip için sabittir, ancak frekans artt›kça
zay›flama da artar.
Splitter (5-862 MHz): Yerel ortak anten veya kablolu tv
sistemlerinde kullan›l›r.
Splitter (950-2400 MHz) : Sadece uydu tv sistemlerinde
kullan›l›r.
Splitter (5-2400 MHz) : RF (5-862 MHz) ve IF (950-2400
MHz) band›nda kullan›l›r.
Tap-Off (Da¤›t›c›)
Bir ana girifl ve bir de ana ç›k›fl› vard›r. Bunlardan baflka
modeline göre 1,2,4,6,8 yan ç›k›fl› bulunur. Bunlar 2/1, 2/2,
2/4, 2/6 ve 2/8 Tap-Off diye an›l›r. Bu ürün sayesinde ana hat
devam ederken yan ç›k›fllar alabilmek mümkün olur.
Yan ç›k›fl zay›flatma de¤erleri modeline göre de¤iflir ve projeye
göre seçilir : 4-32dB aras›nda muhtelif yan ç›k›fl (tap) zay›flatma
de¤erleri olabilir.
Ana girifl ve ana ç›k›fl aras›ndaki ileri yön (through) zay›flatma
de¤eri ise yan ç›k›fl say›s›yla orant›l›d›r.
Splitter ve Tap-Off ürünlerinin zay›flatma, empedans, ekranlama
ve uçlar aras› izolasyon de¤erlerinin uygun olmas› gerekir.
www.orenkablo.com
IN
RG11
Ören Kablo
OUT
2 Way TAP
5-862 MHz
1
RG6
Ören Kablo
RG11
Ören Kablo
2
12dB
RG6
Ören Kablo
Amplifikatör
Binadaki çok say›da tv prizine ulaflmak için kullan›lan splitter ve tap-off’lar›n
da¤›tma kay›plar› ile uzun mesafelerde kablo kay›plar›n› karfl›lamak için sinyal
kuvvetlendirici (amplifikatör) kullanmak gerekir.
IN
Gain
Tilt
RF Amplifikatör
47-862 MHZ
Bir tv amplifikatörü genifl bandl› olup çok say›da farkl› sinyali bir arada
kuvvetlendirir. Örne¤in 47-862 MHz band geniflli¤i olan bir RF Amplifikatör 60
farkl› tv sinyalini ayn› anda kuvvetlendirebilir. Bu durum pek çok k›s›tlamalar
ve flartlar getirir : Giriflteki sinyallerin seviyeleri (voltajlar›) aras›nda fazla fark
olmamal›, en yüksek girifl seviyesi flu de¤eri, en yüksek ç›k›fl seviyesi bu de¤eri
aflmamal› … gibi. Ayr›ca kuvvetlendirilecek kanal say›s› artt›kça ç›k›fl seviyesinin
düflürülmesi gerekir. (Kataloglarda belirtilir).
OUT
47-862 MHz
Sadece uydu band›n› (950-2150 MHz) kuvvetlendiren amplifikatörler oldu¤u
gibi hem RF (47-862 Mhz) hem de SAT-IF (950-2150 MHz) band›n› kuvvetlendiren
anfiler de vard›r.
950-2150
RF -SAT Amplifikatör
47-2.150 MHZ
OUT
Bir TV amplifikatörü genifl bandl› oldu¤u için kazanc›n›n frekans band› boyunca
yaklafl›k sabit olmas› çok önemlidir. Ayr›ca düflük gürültülü olmal›d›r. Bu
özellikleri zay›f olan bir kuvvetlendirici baz› kanallarda veya band›n genelinde
arka planda hissedilen görüntü sorunlar›na yol açar.
1
Elektriksel gürültü sorunu nedeniyle istenilen say›da amplifikatör ardarda
ba¤lanamaz. Uzun bir hatta çok say›da anfi kullan›l›rsa tv ekran›nda kumlama
(gürültü) oluflur. Bu nedenle özellikle büyük veya büyücek binalarda projelendirme
ve malzeme cihaz seçimi daha fazla önem kazan›r.
2
3
4
IF Amplifikatör
950-2.150 MHZ
4 x 26 dB
Kablolar›n yüksek kaliteli olmas› bu sorunda en büyük fayday› sa¤lamaktad›r.
TV-SAT Priz
Uydu ortak anten sisteminin tv prizi en az 2 ç›k›fll› olmal›d›r. Birinci ç›k›fl TV-Radyo için, ikinci
ç›k›fl F-konnektörlü SAT (uydu) için olmal›d›r. FM radyo için ayr› ç›k›fll› veya 2 SAT ç›k›fll›
modeller de bulunmaktad›r. Uygulama durumuna göre s›va alt› (S/A) veya s›va üstü (S/Ü)
modeller kullan›labilir.
Konnektör
Kablolar› cihazlara veya devre elemanlar›na ba¤lamak için kullan›lan konnektörler san›ld›¤›ndan
çok daha fazla önemlidir. Bunun birinci sebepi ba¤lant› nedeniyle oluflan temas direncinin
küçük ve kararl› olmas› zaruretidir. Di¤er yandan yüksek frekansl› tesisatlarda empedans
uyumunun konnektör noktalar›nda da sa¤lanmas› gerekir, aksi takdirde yans›ma ve ilave
zay›flama oluflur.
Yüksek frekans tv tesisatlar›nda konnektör olarak bafll›ca;
• Uydu frekans k›s›mlar›nda sahada, priz ve cihaz girifllerinde F-konnektör,
• RF k›s›mlar›nda sahada F-konnektör, prizde ve cihazda TV-Fifl,
kullan›lmaktad›r. F-konnektörlerin gerekti¤inde s›kmal› tip, TV-Fifl’lerin metal muhafazal›
olmas› daha faydal› olmaktad›r.
Unutmamak gerekir ki kesilen bir kablo asla ilk haline getirilemez. Bu nedenle ba¤lant›da
kullan›lan konnektörün flekli, ölçüleri ve malzeme kalitesi çok önemlidir.
Coaxial (Efl Eksenli) Kablolar
Bu kablo çeflidi iki ucunun efl eksenli oldu¤u silindirik bir
yap›ya sahiptir. ‹kinci uç (örgülü ekran) birinci ucu (canl› uç)
çerçeveler ve elektromanyetik dalga iki uç aras›nda yer alan
dielektrik malzeme üzerinde ilerler. Bu yap› yüksek frekans
için hem korumal› hem de zay›flaman›n daha az oldu¤u bir
özellik tafl›r. Koaksiyel kablo frekansa göre artan bir flekilde
zay›flatma yapar, bu konudaki üretici tablolar› çok önemlidir.
Kablonun, 100m için 1Mhz ile 2200MHz aras›ndaki zay›flatma
de¤erleri ve karakteristik empedans› bilinmelidir.
Z0 =
60
√
r
d
D
In
D
sd
www.orenkablo.com
Skin Effect (Deri Olay›)
Bir elektrik ak›m› frekans› 0 iken (DC ak›m) içinden geçti¤i iletkenin tüm kesitini eflit bir
flekilde kullan›r. Ancak frekans artt›kça iletkenin ortas›nda ak›m yo¤unlu¤u azal›p yüzeye
do¤ru çekilir. Buna deri (cidar) olay› veya skin effect denir ve 1 MHz’den itibaren kendini
belli eder, 100 MHz’den sonra çok etkili olur ve uydu TV frekanslar›nda (1.000 MHz)
üstü tamamen iletkenin yüzeyini kullan›r. Bu nedenle malzeme ekonomisi sa¤lamak ve
maliyet unsurlar›n› kablonun di¤er kalite özelliklerine katabilmek için çelik özlü bak›r
kapl› iletkenler kullan›l›r. (Kablo canl› uç kesiti 1-2 mm gibi çok küçük olmasa kablonun
ortas›n› tamamen boflaltmak da ayn› sonucu verirdi. Nitekim yüksek güçlü ve yüksek
frekansl› kal›n TV verici kablolar›n›n ortas› boflluktur ve gerekti¤inde bu boflluk su so¤utma
amaçl› olarak bile kullan›lmaktad›r.) Çelik özlü kablolar CCS: Copper Clad Steel, yani
türkçe olarak bak›r kapl› çelik tel olarak an›lmaktad›r.
DC Ak›m Da¤›l›m›
HF Ak›m Da¤›l›m›
SMATV Sistemlerinde Koaksiyel Kablo Seçimi
D›fl ve iç iletken aras›nda kullan›lan malzemenin dielektrik
sabitinin düflük olmas› kabloda oluflacak zay›flamalar› da daha
düflük seviyelere çeker. Bu yüzdendir ki fiziksel köpüklü coaxial
kablolar›n zay›flama de¤erleri, kimyasal köpüklü coaxial
kablolara göre daha iyi seviyelerdedir.
Coaxial kablolarda iç skin (iç iletken üzerindeki çok ince kat›
polietilen tabaka) kullan›lmas›, kablonun daha uzun ömürlü
olmas› aç›s›ndan bir avantaj sa¤lar. Bu iç skin malzeme, iç
iletkene yap›flt›r›l›r. Bu sayede kablonun ucundan girebilecek
suyun kablo boyunca ilerlemesinin önüne geçilmifl olur. ‹letken
üzerinde herhangi bir nemli tabaka oluflmayaca¤› için, iletkenin
zamanla oksitlenmesinin önüne geçilmifl olur.
Fiziksel köpüklü coaxial kablolarda, dielektrik malzemedeki
köpük yap›s› homojen oldu¤undan, empedans kararl›l›¤› da kimyasal
köpüklü coaxial kablolara göre daha üstün seviyelerde olur.
D›fl Skin
‹ç Skin
Kimyasal köpürtme teknolojisi ile köpük oran› %45 - %50
seviyelerine ulaflabilir, fiziksel köpürtme ile %70 - %75
seviyelerine kadar ç›k›labilir. Köpük oran›n yüksek olmas›,
zay›flamalar›n daha düflük seviyelere inmesi gibi bir avantaj
sa¤lar. Fakat bunun bir sonucu olarak, fiziksel köpüklü koaksiyel
kablolar›n izolasyonlar›, kimyasal köpüklü kablolara göre daha
süngerimsi ve k›r›lgan bir yap›ya sahip olur.
‹flte bu k›r›lganl›¤›n önüne geçebilmek için, Fiziksel köpüklü
coaxial kablolar›n izolasyonlar› d›fl skin (izolasyon üzerindeki
çok ince kat› polietilen zar) ile kaplanabilir. Bu kat› polietilen
zar sayesinde, k›r›lgan olan izolasyonun mekanik direnci artar.
Kablonun üzerinde d›fl skin malzemesi olup olmad›¤›n›
anlaman›n çeflitli yollar› vard›r.
• D›fl skin kullan›lan kablolar›n yal›tkanlar›n›n yüzeyleri daha
pürüzsüz olur.
• D›fl skin malzemesi kullanan imalatç›lar, genellikle bu
tabakan›n kolayl›kla fark edilebilir olmas› aç›s›ndan, bu ince
tabakay› renklendirirler. Böylece son kullan›c›, kablonun
kesitine bakt›¤›nda bu tabakan›n varl›¤›n› kolayl›kla görebilir.
Soldaki resimde, iç ve d›fl skin tabakas› gösterilmektedir.
Kablo D›fl K›l›f›
Kablolar› seçerken, d›fl k›l›f malzemeleri de uygulamaya göre seçilmelidir.
• PVC d›fl k›l›fl› kablolar, sadece dahili ortamlarda kullan›lmak için uygundur.
• Kablonun kullan›m› s›ras›nda harici ortamda bulunmas› söz konusu ise, d›fl k›l›f malzemesi olarak Polietilen tercih edilmelidir.
• Aleve dayan›kl› ve duman› zehirlemeyen bir kabloya ihtiyaç duyuluyor ise, Halogen Free (Halojensiz) model kablo tercih edilmelidir.
Projelendirme s›ras›nda, üretici firmalar›n kataloglar›nda belirttikleri empedans, zay›flama, kapasitans, yay›lma h›z› gibi özellikler
incelenmeli ve projelerin buna göre çizilmesi gerekmektedir.
Üretici firmalar›n kataloglar›nda yazan de¤erler, uygun test koflullar›nda ölçülmüfl de¤erlerdir. Bu sonuçlar› alabilmek için, do¤ru
konnektör seçimi, konnektörlerin ba¤lant›lar›n›n do¤ru yap›lmas› oldukça önemli rol oynar. Üretici firma ay›rt etmeksizin, her kablonun
zaman içerisinde yafllanaca¤› ve zay›flama de¤erlerinin de yükselece¤i göz önünde bulundurulmal›d›r. Bu zay›flamalar›n zaman
içerisinde ne kadar yükselece¤i konusunda bilgi almak için üretici firma ile görüflülebilir.
Kablo üretimi yapan firmalar›n, test laboratuarlar›nda yaflland›rma için uygun donan›mlar bulunmal›d›r. Bu yaflland›rma testlerini
yapm›fl olan firmalar, ürettikleri kablolar›n zay›flamalar›n›n zaman içerisinde % olarak ne kadar artaca¤› konusunda bilgi verebilirler.
Ana hatlarda RG-11, tali hatlarda ise RG-6 kablo kullanmak gerekir. RG-59 kabloyu sadece TV-SAT prizden sonra ara kablo olarak
kullanmak uygun olur. Kablolar tesisat s›ras›nda en çok zaman alan ve kalitesiz oldu¤u anlafl›ld›¤›nda de¤ifltirilmesi çok zor olan
bir malzemedir. ‹çinde tafl›d›¤› enerji kabili ihmal olan buna karfl›l›k tafl›d›¤› datan›n karmafl›kl›¤› nedeniyle yüksek frekans elektronik
kablolar›n› seçerken bu yaz›da aç›klanmaya çal›fl›lan hususlara dikkat etmek gerekir. Tabi ki bunun pratik yolu, üretici firman›n
sertifikalar›, Ar-Ge yetene¤i, test&measurement imkanlar›, ihracat kabiliyeti ve bunlar› temsil eden piyasadaki itibar› ve marka de¤eridir.
www.orenkablo.com
Kablonun Döflenmesi (Kablaj)
Kablolar›n binalara döflenmesi s›ras›nda oluflabilecek olan zay›flamalar, baz› koflullarda kablo
boyunca oluflan zay›flamalar›n üzerine ç›kabilir. Kabloyu döfleyen firmalar›n bu konuda dikkat
etmeleri gereken çok önemli noktalar›n baz›lar› afla¤›daki gibidir:
• Kablolar, kataloglarda yazan minimum bükülgenlik yar›çap›ndan fazla bükülmemelidir.
• Konnektör ba¤lant›lar›n›n özenli ve do¤ru bir flekilde yap›lmas› gerekmektedir.
• Kablolar›n, kablo ba¤› arac›l›¤› ile bir arada tutulmas› gerekiyor ise kablo ba¤› afl›r› s›k›lmamal›d›r.
Kablolar›n, kablo ba¤› içinde yukar› afla¤› hareket ettirilebiliyor olmas› gerekmektedir.
• Coaxial kablolar, enerji hatlar›ndan uzak noktalara döflenmelidir.
Uydu Ortak Anten Tesisat›
14 Katl›, 27 + 1 = 28 Aboneli Tip Proje Örne¤i
Afla¤›da örne¤i bulunan tip projesi Serpa Mühendislik taraf›ndan haz›rlanm›flt›r.
Uydu Anten
Su ‹zolasyonu
220 Vac
K 13
26
27
K 12
24
25
K 11
22
MULTISWITCH
23
K 10
20
8 IN - 12 OUT
CASCADABLE
21
K9
18
K8
16
19
17
8 x RG11
K7
14
15
K6
12
13
K5
10
11
K4
8
MULTISWITCH
9
K3
6
8 IN - 16 OUT
ENDED
7
K2
4
K1
2
KZ
K
5
3
TAL‹ HATLAR
RG6
1
Haz›rlayanlar;
fiükrü Serttop
Elektronik Yüksek Mühendisi
ARA KABLO
RG59
SAT-TV
PR‹Z
*Bu çizim bir tip projedir, uygulama projesi de¤ildir.
Melih Reçber
Elektronik Mühendisi
www.orenkablo.com
RG 59 / U-4
Kullanım Alanı
Bina içi CATV da¤›t›m kablosu, düflük zay›flama istenen sistemlerde ba¤lant› kablosu olarak kullan›l›r.
Kablo Yapıs›
*‹letken
Ø 0.81 mm Elektrolitik bak›r
D›fl K›l›f
‹zolasyon
Ø 6.00 mm Beyaz renkli PVC
ve
HF
olarak
üretilebilmektedir
Ø 3.65 mm Fiziksel köpüklü
polietilen (S/F/S)
Kablo A¤›rl›¤›
1. Ekran
Al - Pes folyo (%100 Kapama)
33.50 kg/km
Ambalaj
Elektriksel Özellikler
Empedans
75 ± 3 Ω
Kapasitans
52 ± 2 pF/m
Yay›lma H›z›
% 83
Zay›flamalar
100 MHz
230 MHz
470 MHz
860 MHz
1000 MHz
1500 MHz
8.10 dB/100m
11.90 dB/100m
18.50 dB/100m
25.80 dB/100m
28.10 dB/100m
34.50 dB/100m
Geri Dönüfl Kayb›
100m/500m/1000m Makara
5-1000 MHz
2. Ekran
>28dB
Aluminyum tellerden örgü
(%57 Kapama)
*Ören Digital RG 59 / U-4 yukar›daki kablonun iç iletkeni CCS olan versiyonudur.
RG 59 / U-6
Kullanım Alanı
Bina içi CATV da¤›t›m kablosu, düflük zay›flama istenen sistemlerde ba¤lant› kablosu olarak kullan›l›r.
Kablo Yapıs›
*‹letken
Ø 0.81 mm Elektrolitik bak›r
D›fl K›l›f
‹zolasyon
Ø 6.00 mm Beyaz renkli PVC
ve
HF
olarak
üretilebilmektedir
Ø 3.65 mm Fiziksel köpüklü
polietilen (S/F/S)
Kablo A¤›rl›¤›
1. Ekran
Bak›r folyo (%100 Kapama)
2. Ekran
38.10 kg/km
Ambalaj
Elektriksel Özellikler
Empedans
75 ± 3 Ω
Kapasitans
52 ± 2 pF/m
Yay›lma H›z›
% 83
100m/500m/1000m Makara
Tavl› bak›r tellerden örgü
(%55 Kapama)
*Ören Digital RG 59 / U-6 yukar›daki kablonun iç iletkeni CCS olan versiyonudur.
www.orenkablo.com
Zay›flamalar
100 MHz
230 MHz
470 MHz
860 MHz
1000 MHz
1500 MHz
7.80 dB/100m
11.70 dB/100m
18.30 dB/100m
25.60 dB/100m
27.60 dB/100m
34.30 dB/100m
Geri Dönüfl Kayb›
5-1000 MHz
>28dB
RG 6 / U-4
Kullanım Alanı
Bina içi CATV da¤›t›m kablosu ve düflük zay›flama istenen SATV (uydu anten) sistemlerde ba¤lant› kablosu olarak kullan›l›r.
Kablo Yapıs›
*‹letken
Ø 1.02 mm Elektrolitik bak›r
‹zolasyon
Ø 4.57 mm Fiziksel Köpüklü
Polietilen (S/F/S)
D›fl K›l›f
Elektriksel Özellikler
Empedans
Ø 6.80 mm PVC, PE ve HF
olarak üretilebilmektedir
75 ± 3 Ω
Kablo A¤›rl›¤›
52 ± 2 pF/m
39.50 kg/km
1. Ekran
Ambalaj
Al - Pes folyo (%100 Kapama)
100m/300m/500m Makara
Kapasitans
Yay›lma H›z›
% 84
2. Ekran
Zay›flamalar
100 MHz
230 MHz
470 MHz
860 MHz
1000 MHz
1500 MHz
2150 MHz
2400 MHz
6.20 dB/100m
9.10 dB/100m
14.80 dB/100m
20.70 dB/100m
21.90 dB/100m
28.20 dB/100m
32.30 dB/100m
34.60 dB/100m
Geri Dönüfl Kayb›
Aluminyum tellerden örgü
(%58 Kapama)
5-1000 MHz
>28dB
*Ören Digital RG 6 / U-4 yukar›daki kablonun iç iletkeni CCS olan versiyonudur.
RG 6 / U-6
Kullanım Alanı
Bina içi CATV da¤›t›m kablosu ve düflük zay›flama istenen SATV (uydu anten) sistemlerde ba¤lant› kablosu olarak kullan›l›r.
Kablo Yapıs›
*‹letken
Ø 1.02 mm Elektrolitik bak›r
‹zolasyon
Ø 4.57 mm Fiziksel Köpüklü
Polietilen (S/F/S)
D›fl K›l›f
Elektriksel Özellikler
Empedans
Ø 6.90 mm PVC, PE ve HF
olarak üretilebilmektedir
75 ± 3 Ω
Kablo A¤›rl›¤›
52 ± 2 pF/m
47.60 kg/km
1. Ekran
Ambalaj
Bak›r folyo (%100 Kapama)
100m/300m/500m Makara
Kapasitans
Yay›lma H›z›
% 84
2. Ekran
Tavl› bak›r tellerden örgü
(%55 Kapama)
Zay›flamalar
100 MHz
230 MHz
470 MHz
860 MHz
1000 MHz
1500 MHz
2150 MHz
2400 MHz
6.00 dB/100m
8.80 dB/100m
14.50 dB/100m
20.20 dB/100m
21.70 dB/100m
27.70 dB/100m
31.80 dB/100m
34.20 dB/100m
Geri Dönüfl Kayb›
5-1000 MHz
>28dB
*Ören Digital RG 6 / U-6 yukar›daki kablonun iç iletkeni CCS olan versiyonudur.
www.orenkablo.com
RG 11 / U-4
Kullanım Alanı
Bina içi CATV da¤›t›m kablosu, düflük zay›flama istenen sistemlerde ba¤lant› kablosu olarak kullan›l›r.
Kablo Yapıs›
‹letken
Ø 1.63 mm Elektrolitik bak›r
D›fl K›l›f
Elektriksel Özellikler
Empedans
Ø 10.20 mm PVC, PE ve HF
olarak üretilebilmektedir
75 ± 3 Ω
Ø 7.10 mm Fiziksel köpüklü
polietilen (S/F/S)
Kablo A¤›rl›¤›
52 ± 2 pF/m
1. Ekran
Ambalaj
‹zolasyon
Al - Pes folyo (%100 Kapama)
92.30 kg/km
Kapasitans
Yay›lma H›z›
% 85
500m/1000m Makara
2. Ekran
Zay›flamalar
100 MHz
230 MHz
470 MHz
860 MHz
1000 MHz
1500 MHz
2150 MHz
2400 MHz
3.90 dB/100m
6.00 dB/100m
8.70 dB/100m
12.70 dB/100m
14.00 dB/100m
18.50 dB/100m
22.20 dB/100m
25.40 dB/100m
Geri Dönüfl Kayb›
Aluminyum tellerden örgü
(%58 Kapama)
5-1000 MHz
>28dB
RG 11 / U-6
Kullanım Alanı
Bina içi CATV da¤›t›m kablosu, düflük zay›flama istenen sistemlerde ba¤lant› kablosu olarak kullan›l›r.
Kablo Yapıs›
‹letken
Ø 1.63 mm Elektrolitik bak›r
D›fl K›l›f
Elektriksel Özellikler
Empedans
Ø 10.20 mm PVC, PE ve HF
olarak üretilebilmektedir
75 ± 3 Ω
Ø 7.10 mm Fiziksel köpüklü
polietilen (S/F/S)
Kablo A¤›rl›¤›
52 ± 2 pF/m
1. Ekran
Ambalaj
‹zolasyon
Bak›r folyo (%100 Kapama)
2. Ekran
Tavl› bak›r tellerden örgü
(%56 Kapama)
www.orenkablo.com
106.40 kg/km
500m/1000m Makara
Kapasitans
Yay›lma H›z›
% 85
Zay›flamalar
100 MHz
230 MHz
470 MHz
860 MHz
1000 MHz
1500 MHz
2150 MHz
2400 MHz
3.70 dB/100m
5.80 dB/100m
8.50 dB/100m
12.50 dB/100m
13.70 dB/100m
18.30 dB/100m
21.90 dB/100m
24.90 dB/100m
Geri Dönüfl Kayb›
5-1000 MHz
>28dB
www.orenkablo.com
Merkez Perpa Ticaret Merkezi A Blok Kat:11 No:1481 - 1483 Okmeydan› - ‹stanbul / TÜRK‹YE
Tel (0212) 220 48 00 (pbx) Faks (0212) 212 220 50 21
Fabrika Ortaköy Sanayi Bölgesi P.K. 34617 Selimpafla Silivri - ‹stanbul / TÜRK‹YE
Tel (0212) 744 81 84 (pbx) Faks (0212) 744 81 90
www.orenkablo.com
www.idus-adv.com
[email protected]