Rapora

Transkript

Rapora
II. BİLİŞİM ADASI ÇALIŞTAYI
28-29 MAYIS 2015
ÇALIŞTAY RAPORU
HAZİRAN 2015
İçindekiler:
1. GİRİŞ
2. AMAÇ
3. KAPSAM
4. YÖNTEM
5. SUNUMLAR
5.1.
Sunum Özetleri
6. KOMİTE TOPLANTILARI
6.1.
6.2.
6.3.
Bilişim Hukuku Komitesi
ARGE ve Teknoparklar Komitesi-1
ARGE ve Teknoparklar Komitesi-2
7. SONUÇ ve ÖNERİLER
8. EKLER
2
II. BİLİŞİM ADASI ÇALIŞTAYI
1. GİRİŞ
Hükümet Programı “Bilişim suçlarını düzenleyen bir yasa hazırlanacaktır “ vurgusunu
yapıp “Hükümetin, BAYINDIRLIK, ULAŞTIRMA, HABERLEŞME ve BİLİŞİM
alanlarındaki faaliyetlerle ülke ekonomisinin kalkınmasına önemli katkılar yapmayı
hedeflediğini” belirtmektedir. Bununla beraber belirli konulara özel çalışmaları ise
sıralamaktadır;
“Bilim ve teknoloji alanında kurumlar arası işbirliğini ve özel kesimin sistem içindeki
etkinliğini artıran bir yapılanma oluşturulacaktır.Bilişim sektörü için gerekli hukuki
altyapıya ilişkin yasal düzenleme yapılacaktır. AB başta olmak üzere Ar-Ge alanında
yetkinleşmiş ülkeler ve bu alanda faaliyet gösteren uluslararası kuruluşlarla işbirlikleri
artırılacaktır.Bilim, teknoloji ve yenilik alanlarında ilk ve orta öğretim kurumları başta
olmak üzere toplumsal farkındalık artırılacaktır.Bilgi ve İletişim Sistemleri
kapsamında Evrensel Hizmetlerin belirlenmesi ve bu hizmetlerin AB Müktesebatına
uygun olarak seçilecek operatörler tarafından kırsal kesime ulaştırılması
sağlanacaktır”.
Bu vizyon ve amaçlara yönelik olarak Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı ve Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Kurumu tüm paydaşların görüş ve önerilerini almak
üzere 2 gün süreli bir çalıştay düzenlemeyi uygun görmüştür.
2. AMAÇ
Bu rapor KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı için düzenlenen II. Bilişim Adası
Çalıştayı’nın çıktılarını raporlamak amacıyla oluşturulmuştur.
3. KAPSAM
Bilişim Çalıştayı, 28 ve 29 Mayıs 2015 tarihlerinde Girne’deki Acapulco Hotel’de
gerçekleştirilmiştir. Çalıştay’ın yöntemi, yönetimi ve raporlanması profesyonel hizmet
sağlayıcı bir kurum olan The Management Centre of the Mediterranean tarafından
yapılmıştır.
4. YÖNTEM
Çalıştay yöntemi iki aşamadan oluşmuştur. Buna göre 28 Mayıs 2015’de geniş
katılımlı sunumlar, 29 Mayıs’ta başlıklara bağlı komite toplantıları gerçekleştirilmiştir.
Toplantılar süresince, yapılandırılmış diyalog yaklaşımı yöntem olarak kullanılmış ve
demokratik katılım sağlanmıştır. Tüm çalışmalar boyunca yönteme bağlı olarak
programlama yapılmış ve önceliklendirme yaklaşımı ile ortak akıl çıktılarının elde
edilmesi sağlanmıştır.
3
Çalıştay’da hiçbir temsiliyetin ve görüşün dışlanmaması için komitelerde yer alan
birincil paydaşlar dışında kalan tüm paydaşlara birinci gün katılım ikinci gün ise
komitelerden çıkan sonuçlara gözlemci olma imkanı verilmiştir. Ayrıca, Çalıştay
raporunun tüm katılımcılara dağıtılıp son bir görüş alınması da Bakanlık tarafından
öngörülmektedir.
Çalıştay Programı EK-1’de sunulmuştur.
5. SUNUMLAR
Sunumlar, 28 Mayıs 2015 tarihinde Bakanlığın, bilişim sektörü ile bağlantılı olarak
listelediği paydaşlar tarafından ayrı ayrı yapılmıştır. Bu amaçla, listelenen tüm kurum
ve kuruluşlara resmi davet gönderilmiş ve sunumlar yanında yazılı bildiri sunma
imkanları da verilmiştir. İlk güne toplam 202 kişi katılmıştır (Ek-2). İlk gün
sunumlarında özellikle komite çalışmalarına doğrudan katkı yapamayacak olan
uzmanlar, misafir konuşmacılar, üniversiteler ve Sivil Toplum Örgütleri’ne öncelik
verilmiştir.
Sunumların başlangıcında, ilgili protokol tarafından açılış konuşmaları ve Bakanlık’ın
hazırladığı mevcut durum raporunun sunumu ile BTHK’nın hazırladığı özet kitapçık
(Ek-3) katılımcılarla paylaşılmıştır.
Protokol konuşmaları sırasıyla aşağıdaki gibi olmuştur:
Dr. Suat Yeldener-Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Müsteşarı, Dr. Kadri Bürüncük-Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Kurum Başkanı, Dr. Tayfun Acarer-T.C. Bilgi Teknolojileri ve İletişim
Kurumu Başkanı, Hasan Taçoy- KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı, Şafak Öneri-KKTC Yüksek
Mahkeme Başkanı, Halil İbrahim Akça-T.C. Lefkoşa Büyükelçisi, Dr. Sibel Siber-KKTC Meclis
Başkanı
Sunumlar sırasıyla aşağıdaki gibi olmuştur:
Doğan Ufuk Güneş - YASAD Yönetim Kurulu Başkanı, Tuğrul Sevim - Bilgi ve İletişim Teknolojileri
Hukuku Avukatı, Bayram Yılmaz - TUBİTAK TEYDEB Başuzmanı
5.1. Sunum Özetleri
Sunumlar sırasında Management Centre tarafından atanan iki raportör her
sunumun yönetici özeti notlarını tutmuştur. Ayrı ayrı tutulan bu notlar
sunumlardan sonra raportörlerce birleştirilerek özet bilgi notu haline getirilmiştir.
Sunuş Özetleri için yapılan sunumlarda ön plana çıkan konular 25 madde
şeklinde özetlenmiştir:
1. E-devlet projesi için gereken çalışmalar devam etmekte olup gerekli tanıtım
yapılmıştır.
2. Genel olarak hedeflenen gelişim alanları;
4
İnternet ortamında yayın düzenleme ve suçlarla mücadele ve erişim
sağlayıcıların sorumluluklarının belirlenmesi
o ARGE yenilikleriyle ekonominin uluslararası arenaya teşvik edilmesi ve
KKTC’de teknolojik bilgi üretimi ve verimi artırmak
o KKTC teknoloji geliştime bölgeleri oluşturulması
180,000-230,000 arası mobil genişbant kullanıcı vardır ve KKTC’de hedeflenen
internet hızları; abonelerin %35’ini 20 Mbit, %55’ini 45 Mbit ve %10’u da 75 Mbit/s
dir.
Hedeflenen Ağ mimarisi ise, kombine olan fiber FTTP, FTTC ağlarını yapmaktır.
Binaya kadar fiber hedeflenir. FTTC ise mevcut olan ve abone olanlar içindir. Sabit
kablosuz 4G LTE düşünülür ve Mobil-4G LTE hedeflenir.
Yol haritası açıklanmıştır; Telekomünikasyon Dairesi yeniden yapılandırılıacak,
nufüsün %90’ı 4G kapsamında olacak ve ortalama 50 Mb/s erişim olacaktır.
Ana beklentiler; rekabet, inovasyon, ekonomik büyüme, üretkenlik, verimlilik ve
istihdamı arttırmaktır.
Lokomotif sektörler olan Eğitim ve Turizm’e ilave olarak Bilişim sektörünün de
eklenmesi gerekir.
Siber tehditler artmış ve tehlikelerle ayrıca riskler çoğalmıştır. Bu da devletler için
sorun olmaktadır.
Elektronik haberleşme yasası ile BTHK oluşmuştur ve rekabet ortamı sağlanmıştır.
Baz istasyon ölçümleri devam ederken mecliste komite kurulup gerekli görüşmeler
devam etmektedir. Çevre Bakanlığı da fikri ve önerilerini meclise sunmaktadır.
TC’de 2014 yılında %12.1 bilişim sektörü büyümesi ve 100 milyar Lira sermaye
oluşmuştur. Son yıllarda data trafiği %100’ün üstünde artmış ve bununla ilgili sabit ve
mobil altyapısının kontrolu düşündürücüdür ve fiber ve mobil şebekelerin de ileri
versiyonlara gitmesi gerekir.
Baz istasyonları olmadan haberleşme olmaz ve ayrıca uzak olmaları telefonların
insanlar için daha riskli olması anlamına gelir.
Saf karbondan oluşan yeni maddelerle bükülebilir malzemeler üretilecek ve alıcıverici antenlerin sensörlerinin boyutlarını çok kat daha küçülecektir.
Bilişim Suçları Yasası, E-ticaret Yasası, Arge ve Teknopark yasalarının bir an önce
meclisden geçmesi gerekmektedir.
Üniversitlerde ARGE çalışanı olarak görünen personel sayısı yetersizdir.
Dünyada 1.6 trilyon Dolar ARGE harcaması vardır ve AB GSMH’nın %2.05’ini
harcamaktadır.
Teknoloji Transfer Merkezleri ile takip kolaylaşacak ve halka daha yardımcı olacaktır.
Geç kalınmış olmakla birlikte bilişm suçları artmakta ve çözümü için çalışmalar
devam etmektedir. Yasal boşluk da bunu kötü etkilemektedir.
Teknolojik gelişim de bazı etik değerlerin çiğnenmesine sebep olur ama yasalarla
korumak ve toplumsal bilinç , medya ve eğitim çok önemli rola sahip olmaktadır.
Bu kadar üniversite olan ülkede bilginin sermayeye uzaması gerekir lazım ve bunu
teknopark yasaları ve başka yöntemlerle var olan potansiyelin ayağa kalkması
gerekir.
AB Komisyonu karar yayınladı ve dijital tek marketle ilgili önceliklerini sunmuştur.
Buna bağlı hukusal adaptasyonun yapılması kaçınılmazdır.
o
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
5
21. Birleştirilmiş tüketici hakkına saygılı değişiklikler planlanır. ‘geo-blocking’ ve kargo
düzenlenmesi uluslararsı ticaret ve diğer ülkelerden mal ve hizmeti yavaşlatmakta ve
coğrafi engellemeler karşımıza çıkmaktadır.
22. TC’de görsel işitsel medya yönergesi gözden geçirilip e-mahremiyet yönergesi de
gözden geçirilecektir.
23. TC’de siber güvenlik alanında kamu-özel sektör ortaklığının kurulması
öngörülmektedir.
24. KKTC’nin bilişim adası olması için katalizör gereklidir ve altyapı eksikliği önem
taşımaktadır.
25. Sanayi-üniversite işbirliği destek programları uygulanmalıdır.
6
6. KOMİTE TOPLANTILARI
28 ve 29 Mayıs 2015 tarihlerinde, birbirinden bağımsız olarak üç komite toplantısı
gerçekleştirilmiştir. Her komite toplantısına azami 14 kişilik katılım sağlanmıştır ve
komitelerin yapıları EK-4’de verilmektedir. Komite toplantılarına toplam 37 kişi
katılmıştır. Buna ilaveten, komitelerde olmayıp da gözlemci olarak katılım gösteren
kişi sayısı ise 4 olarak gerçekleşmiştir.
Komite toplantıları süresince belirlenen öncelikli dört soru için önerilerin tespitinin
yapılması amaçlanmış ve katılımcıların konularda derinlik sağlamaları planlanmıştır.
Buna göre, beklemekte olan yasa tasarıları, eksik diğer yasal mevzuat, istihdam ve
teşvik, üniversite işbirliği, patent, kamu ve özel sektör kapasitesi gibi konularda ayrı
ayrı görüşler alınarak bir sunum halinde komite tarafından tüm katılımcılara
sunulmuştur.
Komite çıktıları aşağıdaki gibidir:
6.1.
Bilişim Hukuku Komitesi
Bilişim Suçları Yasa Tasarısı’nın kapsamı ve düzenlemeleri için neler yapılması
gerekir?
1. Fikri sanat haklarıyla ilgili kısmın çıkmaması gerekir, ör. açık kaynak kod kullanılması
kamunun genel bir politikası olabilir
2. “Hukuka aykırı” teriminin tanımlanması gerekir (tefsir bölümü)
3. “Teknik donanım” teriminin ne olduğunun tanımlanması gerekir
4. “Mahkeme”nin tanımlanması gerekir
5. Tefsir maddesiyle ilgili; “bilgisayar” kavramını çıkarıp “bilişim” kavramını kullanılması
yetersiz kalabileceği endişesiyle önerildi (daha kapsamlı bir terim; cep telefonu,
başka aletlerdeki yazılımları da kapsar)
6. Fikri ve sanat eserleri tanımının geliştirilmesi; mevcut hali bilgisayardaki yazılımları ve
lisansları kapsamıyor. Fikri ve sanat eserleri ile ilgili tanımın çıkarılmaması lazım
7. Bilişim teriminin sürekli geliştiğinden dolayı tanımlanmaması, sadece unsurlarının
belirlenmesi önerildi
8. Basın yasası altına internet haber sitelerinin de girmesinin daha ideal bir düzenleme
olacağı konuşuldu
9. İleride daha uygun olacağı için IP Protocol’ü tanımlarken İnternet dışındaki ağları da
kapsaması için bilişim ağları terimi kullanılabilir.
10. Veritabanı tanımı – genel veritabanı tanımına uymuyor, yeniden tanımlanması
gerekir (Belli bir amaç için toplanma ve herhangi bir araç ile okuma zorunluluğu
tanımda yer almıyor, eklenmesi gerekir)
11. URL (tekdüzen kaynak bulucu) adresi tanımının yapılması gerekir, tercihen
türkçeleştirilmesi gerekir
7
12. II. Kısım – 5.1. madde: suç unsurları tam belli değil, netleştirilmesi yönünde görüş
beyan edildi
13. “Benimseme”nin ispatı zor (Madde 5.1, 2. cümle), çıkarılması konuşuldu
14. Uyar-kaldır sisteminin tefsir bölümünde ya da madde içerisinde açıklanması,
geliştirilmesi gerekir (Madde 6.1), tanımlandıktan sonra haberdar edilmenin paralel
olarak düzenlenmesi gerekir (Madde 6.1.2)
15. Uyar-kaldır: yer sağlayıcısının içerik sağlayıcının koyduğu yayının hukuka aykırı
olması hakkında bildirim alması anında kaldırması sorumluluğunun başlaması
gerekliliği tartışıldığı, 1 yıllık mevcut düzenlemenin yeterli olduğu belirtildi
16. Mahkeme kararı yerine mahkeme emri olarak düzeltilmesi önerildi (madde 6.2)
17. 6. ve 7. maddede “bu yasa kuralları uyarınca”nın çıkarılması önerildi
18. Toplu kullanım sağlayıcıları (8. Madde) teriminin kimleri kapsadığının
netleştirilmesinin önemi belirtildi. Internet kafelerle ilgili ayrıca düzenleme yapılması
önerildi, ve bu düzenin ticari kullanımı olmayan gerçek kişileri kapsamaması önerildi
(Bu bağlamda madde 8.1in çıkarılması ve 8.2nin yeniden düzenlenmesi önerildi)
19. Madde 9.2deki gün sınırlaması kaldırılmalı
20. Uyar-kaldır sisteminin tefsir bölümünde ya da madde içerisinde açıklanması,
geliştirilmesi gerekir (Madde 6.1), tanımlandıktan sonra haberdar edilmenin paralel
olarak düzenlenmesi gerekir (Madde 6.1.2)
21. Uyar-kaldır: yer sağlayıcısının içerik sağlayıcının koyduğu yayının hukuka aykırı
olması hakkında bildirim alması anında kaldırması sorumluluğunun başlaması
gerekliliği tartışıldığı, 1 yıllık mevcut düzenlemenin yeterli olduğu belirtildi
22. Mahkeme kararı yerine mahkeme emri olarak düzeltilmesi önerildi (madde 6.2)
23. 6. ve 7. maddede “bu yasa kuralları uyarınca”nın çıkarılması önerildi
24. Toplu kullanım sağlayıcıları (8. Madde) teriminin kimleri kapsadığının
netleştirilmesinin önemi belirtildi. Internet kafelerle ilgili ayrıca düzenleme yapılması
önerildi, ve bu düzenin ticari kullanımı olmayan gerçek kişileri kapsamaması önerildi
(Bu bağlamda madde 8.1in çıkarılması ve 8.2nin yeniden düzenlenmesi önerildi)
25. Madde 9.2deki gün sınırlaması kaldırılmalı
26. Uyar-kaldır sisteminin tefsir bölümünde ya da madde içerisinde açıklanması,
geliştirilmesi gerekir (Madde 6.1), tanımlandıktan sonra haberdar edilmenin paralel
olarak düzenlenmesi gerekir (Madde 6.1.2)
27. Uyar-kaldır: yer sağlayıcısının içerik sağlayıcının koyduğu yayının hukuka aykırı
olması hakkında bildirim alması anında kaldırması sorumluluğunun başlaması
gerekliliği tartışıldığı, 1 yıllık mevcut düzenlemenin yeterli olduğu belirtildi
28. Mahkeme kararı yerine mahkeme emri olarak düzeltilmesi önerildi (madde 6.2)
29. 6. ve 7. maddede “bu yasa kuralları uyarınca”nın çıkarılması önerildi
30. Toplu kullanım sağlayıcıları (8. Madde) teriminin kimleri kapsadığının
netleştirilmesinin önemi belirtildi. Internet kafelerle ilgili ayrıca düzenleme yapılması
önerildi, ve bu düzenin ticari kullanımı olmayan gerçek kişileri kapsamaması önerildi
(Bu bağlamda madde 8.1in çıkarılması ve 8.2nin yeniden düzenlenmesi önerildi)
31. Madde 9.2deki gün sınırlaması kaldırılmalı
32. Uyar-kaldır sisteminin tefsir bölümünde ya da madde içerisinde açıklanması,
geliştirilmesi gerekir (Madde 6.1), tanımlandıktan sonra haberdar edilmenin paralel
olarak düzenlenmesi gerekir (Madde 6.1.2)
8
33. Uyar-kaldır: yer sağlayıcısının içerik sağlayıcının koyduğu yayının hukuka aykırı
olması hakkında bildirim alması anında kaldırması sorumluluğunun başlaması
gerekliliği tartışıldığı, 1 yıllık mevcut düzenlemenin yeterli olduğu belirtildi
34. Mahkeme kararı yerine mahkeme emri olarak düzeltilmesi önerildi (madde 6.2)
35. 6. ve 7. maddede “bu yasa kuralları uyarınca”nın çıkarılması önerildi
36. Toplu kullanım sağlayıcıları (8. Madde) teriminin kimleri kapsadığının
netleştirilmesinin önemi belirtildi. Internet kafelerle ilgili ayrıca düzenleme yapılması
önerildi, ve bu düzenin ticari kullanımı olmayan gerçek kişileri kapsamaması önerildi
(Bu bağlamda madde 8.1in çıkarılması ve 8.2nin yeniden düzenlenmesi önerildi)
37. Madde 9.2deki gün sınırlaması kaldırılmalı
38. Uyar-kaldır sisteminin tefsir bölümünde ya da madde içerisinde açıklanması,
geliştirilmesi gerekir (Madde 6.1), tanımlandıktan sonra haberdar edilmenin paralel
olarak düzenlenmesi gerekir (Madde 6.1.2)
39. Uyar-kaldır: yer sağlayıcısının içerik sağlayıcının koyduğu yayının hukuka aykırı
olması hakkında bildirim alması anında kaldırması sorumluluğunun başlaması
gerekliliği tartışıldığı, 1 yıllık mevcut düzenlemenin yeterli olduğu belirtildi
40. Mahkeme kararı yerine mahkeme emri olarak düzeltilmesi önerildi (madde 6.2)
41. 6. ve 7. maddede “bu yasa kuralları uyarınca”nın çıkarılması önerildi
42. Toplu kullanım sağlayıcıları (8. Madde) teriminin kimleri kapsadığının
netleştirilmesinin önemi belirtildi. Internet kafelerle ilgili ayrıca düzenleme yapılması
önerildi, ve bu düzenin ticari kullanımı olmayan gerçek kişileri kapsamaması önerildi
(Bu bağlamda madde 8.1in çıkarılması ve 8.2nin yeniden düzenlenmesi önerildi)
43. Madde 9.2deki gün sınırlaması kaldırılmalı
Yapılması gereken diğer yasal düzenlemeler nelerdir?
1. Fikir ve sanat eserleri konusunda yeni bir kanun yapılmalı şu anki yeni yasa
tasarısındaki bununla ilgili olan hususlar bu yeni tasarının altında olmalı
2. İnternet haber siteleri Bölüm 79 Basın Yasası kapsamına uyumlu bir şekilde alınmalı
3. Elektronik ticaret ile ilgili yasal düzenleme yapılması
4. Mesafeli sözleşmelerle ilgili düzenlemeler olmalı
5. Elektronik tebligat ile ilgili düzenleme yapılması gereklidir
6. Sınai haklarla (patent) ilgili yasa düzenlemeleri
7. Bilişim yasası birçok yasaya etki edeceği için, başta Ceza ve Ceza Usül yasaları
üzerinden karşılaştırılmalı bir çalışma yaplması gereklidir
8. Polis teşkilat yasası altında bilişim ile ilgili konuları geliştirme ve düzenleme
9. Elektronik ticari sicili ile elektronik fatura ödeme sistemleri konusunda yasal
düzenlemeler
10. Kişisel verilerin korunması ve gizli tutulması için şu anda bulunan yasanın
güncellenmesi ve yeni geçecek bilişim yasa tasarısı ile uyumlaştırılması
11. AB’deki yasaların analiz edilip yeni yasaların yapılması ve mevcut yasaların
güncellenmesi
12. Kamu kuruluşları mali mevzuatlarının elektronik ortamda yapılmasıyla ilgili
düzenlemeler getirilmesinin gerekliliği
9
13. Bilişim konusunda özel mahkemelerin kurulmasına gerek olmadığı ancak hakimlerin
bu konularda sürekli eğitim alması
Bilişim hukukunun uygulanması konusunda kamu ve özel sektörün
yeterliliğinin artırılması için neler gerekir?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Farkındalık eğitimi (ör. ücretsiz küçük kitapçıkların dağıtılması)
Uygulayıcıların eğitimi
Bilişim farkındalığı, hukuku, ve etiğinin (Digital Ethics) eğitim müfredatına girmesi
Kurum içi/hizmet içi farkındalık eğitimi (bilgi güvenliği)
Adli bilişimde standart ve sterilize ortamların geliştirilmesi
Farkındalık eğitimi (ör. ücretsiz küçük kitapçıkların dağıtılması)
Uygulayıcıların eğitimi
Bilişim farkındalığı, hukuku, ve etiğinin (Digital Ethics) eğitim müfredatına girmesi
Kurum içi/hizmet içi farkındalık eğitimi (bilgi güvenliği)
Adli bilişimde standart ve sterilize ortamların geliştirilmesi
Sektörün gelişimi için yapılması gerekenler nelerdir?
1.
2.
3.
4.
5.
Farkındalık eğitimi
Hizmet içi eğitim
Vergi kolaylıkları/ devlet teşviki uygulanmalı
Teknik ve hukuki altyapıyı oluşturmak
Kurumlar arası koordinasyonun gerekliliği; haberleşme kanallarının açılması ve
geliştirilmesi
10
6.2.
ARGE ve Teknoparklar Komitesi - 1
ARGE Yasa Tasarısı’nın kapsamı ve düzenlemeleri için neler yapılması
gerekir?
1. Doğru yerden başlamak lazım (kıbrısın mevcut durumundan yola çıkmak gerekir)
kıbrıstaki argenin ekosistemine bakmak lazım(kapasitesi nedir? Sonucunda cazip
hale gelip devlet tarafından destek alabilsin
2. Hedefler kimlerdir (yurt dışı yatırımcı mı? Mühendisler mi? Şu anki görüşüleen tasarı
türkiye’de var olan yasa düzeyidir ve şu anda o bile yeterli gözükmemektedir.
3. Arge’de devlet desteğinin olması ve ülke politikaları olması gerekir.
4. Küçük şirketler, uzmanları, vb. herkesi bir çatı altında toplamaktır.(Bu tür paydaşların
bir araya getirip eğitmek ve gerçek anlamda yatırımcı olarak yetiştirmek gerekir.
Dolayısıyla da yerli sermaye de hareketlenir)
5. Varsayımları doğru tespit etmek ve potansiyelimizi iyi analiz etmeliyiz. Gerçekçi hedef
koyulmalıdır
6. Yasada teşvik var fakat tek bir yerde toplanma yoktur(KOBİGEM katılımı faydalıdır)
7. Modeli bir yerden illa almak gerekmez kendi modelini oluşturup geliştirebilir.
8. Dış yatırımcılar için Tahkim mahkemesinin KKTC’de olmaması
9. KKTC AB ve diğer dıştan gelen fonlardan gelen kaynakları kullanabilir
10. Yasa çok başarılı olamadı; ünilerde teknopark kültürü ve tek başına kalma gücü
yoktur. (LAÜ VE DAÜ) teknopark bir üninin organik bağında olmamalıdır. Öncelikle
ARGE ortamı oluşturulmalı ve yeterli hoca olmalıdır.
11. Nitelikli yabancı yatırımcıların adaya gelmesi için varolan yasaların gözden
geçirilmesi
12. yasa düzenlenirken içerisinde sayısal sınırlamalar koymak yerine niteliksel kriterlere
önem verilmesi gerekir.
ARGE için nasıl bir eğitim, istihdam ve teşvik politikası gerekir?
1. Arge kültürünün yerleşmesi için ilkokuldan yaşam boyu girişimcilik eğitimlerinin
verilmesi gerekir
2. Ülke için potansiyeli gelecek vaad eden stratejik konular belirlenip bu konularda
gerek eğitim politikaları gerekse teşvik politikaları ile rekabetçi uzmanlaşma
sağlanabilir.
3. denetim mekanizmaları düzgün çalıştırılmalıdır
4. ARGE çalışanlarının maaş ve yatırımlarından vergi alınmamalıdır
5. Öğrencilere açılacak proje yarışmaları sonucunda kazanacak projelerin ürünlerinin
kazandırılması (yurt içi-yurt dışı)
6. Çalışan turnover’ı çalışan kişiyi yetiştirmek açısından zor olacaktır
7. Fikrin eğitim düzeyi ve kimden geldiği bakılmaksızın daha çok desteklenmesi
8. Bu sektördeki kuruluşların 10-15 yıl vergisi aynı zamanda sosyal sigorta ihtiyat
sanıdğı dahil muafiyete eklenmesidir
9. Fon yoksa devlet olarak yurt dışındaki angel investorlerle devlet işbriliği yapsın ve
onlardan gerçek yatırım alınsın. Venture Capitalistlerle
11
10. Ünilerdeki öğrencilere sunulacak teşviklerle iyi öğrenciler adada tutulmalıdır.
11. Ünilere ARGE kapsamında belli oranda zorunluluk getirilmelidir (bütçelerinin belli bir
oranı)
12. Bunlar yapılırken mevcut devlet kaynaklarının kullanılabilmesi
13. Kümelenmeye önem verilmelidir
14. Yatırımcı ve yatırımcıyı etkileme potansiyeli olan etkin şahısların ülkeye getirilip
ülkenin tanıtımı
15. Ünilerin istihdam ve yükselme kriterleri araştırmayı teşvik edici olmalıdır
16. Değerlendirici kurumun bünyesinde ARGE personeli olması gerekir
ARGE gelişiminde patent ve fikri hakların geliştirilmesi için neler gereklidir?
1. Fikri mülkiyet ve patent yasaları ile ilgili düzenlemelerin AB muktesebatlarına uygun
olarak bitirilmesi gerekir.
2. Patent masrafları devletçe desteklenmelidir
3. Türkiye Patent Ofisi kaynakları kullanılarak (danışma/destek) burada bir kurum buna
destek sağlamalıdır
4. Patentin pazarlanması için de devlet destekleri yapılmalıdır
ARGE için üniversite – sanayi işbirliği nasıl olmalıdır?
1. KKTC’deki üni gelirlerinden belli bir %’lik bütçe ayırma zorunluluğu getirilebilir
2. Yurt dışındaki kıbrıs türk kökenli potansiyel yatırımcıların bu konularda birikimlerinden
yararlanmak
3. üni- sanayi lokal/yerel projeleri öne çıkarılmalıdır operatörler teşvik edilmelidir
özellikle küçükler
4. Öğretim elemanlarının teknoparktaki faaliyetlerinden elde edecekleri gelirler döner
sermaye dışında kalmaları sağlanacaktır
5. TÜBİTAK, SANTEZ,1505 gibi destek projelerini ülkemizde sağlanmalıdır
6. Tez konularında sektör ve üniler arasında iki yönlü bir ilişki olması lazım (yurtiçi/yurt
dışı)
7. üni-özel sektör ve kamu 3lüsünün işbirliği ile teknopart konseptinin gelişmesi
gerekmektedir
8. Şans oyunları sektörü geliştirilip ilgili sektörün gelişmesi için kaynaklar sağlanmalı
(bilişimi kullanma açısından)
9. Üni kurulma modelleri konusunda global ve farklı model örnekler alınarak teşvik
edilebilir
10. Eğitim sektörüne yönelik yazılım sanayisi geliştirilip ilgili sektörün gelişmesi için
kaynaklar sağlanmalı
11. Ünilerin eğitim amaçlı hizmetlere yoğunlaşıp ihtiyaç duyulan diğer hizmetleri varolan
sektörden sağlaması
12. Ünilerin Araştırma desteklerinde sanayi sektörü işbirliği olan projelere pozitif
ayırımcılık yapılması gerekir
13. Sanayi sektörü işbirliğinde gerçekleştirilecek projeler sonucunda çalışan öğrenciye iş
garantisi sağlanmalıdır
12
6.3.
ARGE ve Teknoparklar Komitesi - 2
ARGE Yasa Tasarısı’nın kapsamı ve düzenlemeleri için neler yapılması
gerekir?
1. Yasada var olan çalışan personel sayısının ülke şartlarına uygun olarak aşağıya
çekilmesi veya sınırın kaldırılması (yasada 30 kişi).
2. Yasanın işletilebilmesi için gereken tüzüğün hazırlanması sırasında paydaşların
(sanayi, üniversiteler, teknopark, devlet kuruluşları, vb.) görüşlerinin toplanması.
ARGE için nasıl bir eğitim, istihdam ve teşvik politikası gerekir?
1. Teşvik: ARGE yapacak sanayicilerin ve akademisyenlerin hibe (karşılıksız %?)
şeklinde fonlanması. Güven artırıcı önlemler konuşulurken Avrupa’nın ARGE
fonlarına ulaşım imkanının görüşülmesi.
2. Eğitim: Bilimsel merakı uyandıran bilimsel düşünce ve bilimsel şüpheyi öğrencilere
yerleştirmek. Çalışanların eğitimi (hizmet içi eğitim), çalışanların bilgilerinin
güncelleştirilmesi. Toplumsal eğitim, üretici veya kullanıcı olarak vatandaşların
bilimsel ve teknolojik eğitimi. Vatandaş için bilim merkezleri ve bilim parkları
kurulabilir. Desteğin kendisi istihdamı artırma amacını beraberinde getirmektedir.
Teşvik fonları ile ilgili ise teşvikten yararlanacak hedef kitlenin çeşitlendirilmesi
gerekmektedir.
3. İstihdam: Üniversite akademisyenlerinin ARGE yapabilmesi için gerekli zamanın ve
uygun iş yükünün sağlanması. Üniversitelerimizde araştırma görevliliğinin bir görev
olarak görülmemesi. Eğitilmiş veya üniversite mezun oranı yüksek olan ülkemizde
ARGE’nin yaratacağı istihdam turizmden daha uygun olacaktır.
ARGE gelişiminde patent ve fikri hakların geliştirilmesi için neler gereklidir?
1. En erken zamanda bu konularda kapsamlı yasa çıkarılması lazım. Yasal kullanım
yaptırımının uygulanması lazım. Bu konulardan sorumlu devlet kurumunun
sorumlulukları genişletilebilir (uluslararası patent haklarını kapsayacak şekilde) veya
patent ofisi oluşturulabilir.
2. Bilişim adasında üretilecek patent ve fikri hakların küresel olarak korunması için
Türkiyedeki Türk Patent Enstitüsü ile işbirliği yapılabilir.
3. Olması gerekenler: YASA, tescil (patent) ofisi veya merkezi, fikri mülkiyet alanında
uzman hukukçu ve uygulayıcı. Hukuk fakültelerinde fikri mülkiyet hakları ile ilgili
yüksek lisans ve doktorada dersler verilsin.
4. Devletin verdiği eğitim burslarının ve kontenjanlarının uzman hukukçu ihtiyacını
karşılayacak şekilde düzenlenmesi gerekir. Yurtdışındaki bu konuda çalışan ofislerde
öğrencilere staj imkanı tanınabilir.
13
5. Patent sahibi kurumun yanı sıra mucit haklarının detaylı olarak yasada tanımlanması
lazım.
ARGE için üniversite – sanayi işbirliği nasıl olmalıdır?
1. SORUN ile ÇÖZÜMÜN doğru adresde buluşturulabilmesi için, teknoloji transfer
merkezi TEKNOPARK ile birlikte kurulmalıdır.
2. Öğrencilerin de sürece dahil olması için staj süresinin düzenlenmesi, ARGE merkezi
barındıracak kuruluşlarda stajyer kontenjanın sağlanması, ARGE merkezi bulunduran
firmaların üniversitelerden stajyer alması.
3. ARGE çalışmalarının işbirliğinin sağlanması için düzenli toplantıların veya
çalıştayların olması (örneğin yılda 2 kez olması gibi).
4. Yetenekli ve meraklı öğrenciler ARGE yapmaya ve start up şirket kurmaya motive
ettirilebilir. Mezuniyet projelerinde sanayi ile işbirliği yapılabilir. Türkiyedeki SANTEZ
modeli burda da uygulanabilir, özellikle start up şirketleri ile ilişki daha çok manevi
menfaat üzerine kurulu ilişki olabilir.
5. Üniversitelerin sanayi sektörüne eğitim vermesinin kolaylaştırılması lazım. Aynı
zamanda sanayicilerin de tecrübelerini öğrencilere aktarabilmesi sağlanmalı.
14
7. SONUÇ VE ÖNERİLER
Bilişim Suçları yasası ve hukuk komitesi’nin ortak paydalara bakıldığında 9 ana
konu göze çarpmaktadır:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Tefsir, tanımlar ve kavramlarla beraber terimlerde netleştirme
İlgili maddelerdeki ibarelerde önerilen düzeltmeler
AB Siber Suçlar sözleşmesinin dikkate alınması
Madde 24’ün tadilatı
AB yasalarına vurgu yapılması
Elektronik ortam ve ödeme gibi konulara vurgu
Eğitim ve farkındalık
Adli Bilişim Uzmanlığı
Polis’in kapasitesi
ARGE ve Teknoparklar komiteleri’nin ortak paydalara bakıldığında 24 ana konu
göze çarpmaktadır:
1. Yasa’daki personel sayısı kalkmalı
2. Paydaşlar ile Tüzük çalışması
3. Mucit hakları yasaya eklenmeli
4. Teşviklerin tek elden olması
5. Tahkim imkanı
6. Geçmiş Teknopark tecrübesi
7. Yurtdışı yatırımcılar için yasalar
8. Yaşamboyu girişimcilik, bilim parkları
9. Stratejik konularda uzmanlaşma
10. Denetim mekanizmaları
11. Proje yarışmaları, SANTEZ modeli
12. Yıl/zamana bağlı vergi muafiyeti
13. Venture capital sistemi
14. Universiteler için ARGE zorunluluğu (cironun %’i gibi) ve ARGE’ye uygun
istihdam
15. Kümelenme yaklaşımı
16. Proje değerlendirmelerde ARGE uzmanı olması
17. Fikri mülkiyet ve patent için yasalar
18. Türkiye Patent Ofisi’nden destek
19. Yurtdışı Kıbrıslı Türkler için girişim
20. Farklı model üniversitelere yönelme
21. Öğrenci iş garantisi
22. TTO ile birlikte 3 sektörü içeren teknoparklar
23. Sanayici üniversite arası tecrübe ve eğitim alışverişi sağlanmalı
24. Belirli konular için ilave çalıştaylar
15
Çalıştay’ın tamamlanması ve raporun Bakanlık’a sunulmasını müteakip
önerilen yol haritası aşağıdaki gibidir:
1. Rapor’un, Sayın Bakan, Bakanlık yetkilileri ve BTHK tarafından gözden
geçirilmesi ve Danışman kuruluşla istişare yapılması
2. Rapor’un tüm katılımcıların görüşlerinin son kez alınması için kısıtlı süreli
olarak katılımcılara gönderilmesi
3. Rapor’un, katılımcıların ek görüş ve önerileri doğrultusunda Bakanlık ve
BTHK tarafından son kez revize edilip tamamlanması
4. Rapor’un daha sonra bir basın toplantısı ile kamu oyu ile paylaşılması
5. Bakanlık ve BTHK’nın bu raporu esas alarak kendi bünyesinde ve
paydaşlardan oluşacak temsilcilerin de katılımı ile öncelikli konularda
yapılması gerekenleri tespit etmek amacıyla ilave çalıştaylar düzenlemesi ve
Bilişim Adası için bir Stratejik Plan/Eylem Planları çalışması yapması
6. Bu Planların, Bakanlar Kurulu tarafından onaylanması ile yürürlüğe
konulması
16
EK -1 PROGRAM
28 Mayıs 2015:
08:30 - 09:30 Kayıt
09:30 - 11:00 Açılış Konuşmaları
Dr. Suat YELDENER - Bayındırlık veUlaştırma Bakanlığı Müsteşarı
Dr. Kadri BÜRÜNCÜK - Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme Kurumu
Dr. Tayfun Acarer - Bilgi Teknolojileri Kurumu
Sn. Hasan TAÇOY - Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı
Sn. Şafak ÖNERİ - Yüksek Mahkeme Başkanı
Dr. Sibel SİBER – KKTC Meclis Başkanı
11:00-11:15
Kahve Arası
11:15-11:45
Doğan Ufuk Güneş - YASAD Yönetim Kurulu Başkanı
11:45-12:15
Tuğrul Sevim - Bilgi ve İletişim Teknolojileri Hukuku Avukatı
12:15-12:45
Bayram Yılmaz - TUBİTAK TEYDEB Başuzmanı
13:00-14:15
Öğle Yemeği
14:15-17:30
Komite Çalışmaları
GRUP 1 – BİLİŞİM HUKUKU
GRUP 2 ve 3 – ARGE & TEKNOPARK
17
29 Mayıs 2015:
Komite Çalışmaları
08:30-09:00
Kayıt
09:00-11.30
Komite çalışmaları
11:30-11:45
Kahve Arası
11:45-12:45
Komite çalışmaları
12:45-14:00
Öğle Yemeği
14:00-15:00
Komite sunumlarının hazırlanması
15:00-15:30
Komite Sunumları:
Grup 1 - Bilişim Hukuğu Komitesi Sunumu
Grup 2 - ARGE & Teknopark Komitesi Sunumu
Grup 3 - ARGE & Teknopark Komitesi Sunumu
15:30
Kapanış
18
EK -2
28 Mayıs 2015- II.Bilişimadası Çalıştayı Katılımcı Listesi
No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
İsim
Murat
Fırat
Ayhan
Erbuğ
Hasan
Mustafa
Devrim
Ferhat
Müesser
İlkay
Necati
Doğan
Erkan
Dalman
Erhan
Arda
Berk
Direnç
Suad
Ömer
Tuğrul
Halit
Mertcan
Cenker
Buket
Aybars
Fevzi
Erkut
Halil
Durmuş
Sadık
Mustafa
Emre
Bilgiç
Soyisim
Pehlivan
Derya
Aliusta
Çelebi
Arkol
Sofi
Seral
Atik
Nat
Diren
Özkan
Şah
Muhtaroğlu
Yücel
Özbeşer
Mercan
Özen
Kural
Suiçmez
Çöllüoğlu
Sevim
Marar
Çetin
Kendir
Deniz
Karaatmaca
Tanpınar
Culluoğlu
Sakallı
Yavuz
Ülker
Defteralı
Aksu
Kanal
Kurum
ICT MEDIA
Vodafone Mobile Operations LTD
UKÜ
Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı
Sivil Havacılık Dairesi
UKÜ
YYK
UKÜ
YYK
Özkan Corporation
Telekominikasyon Dairesi
DPÖ
Telefon Dairesi
YYK
Orsatechmedia
Orsatechmedia
Management Centre
Orsatech
Turksat
BTS
LAÜ
Longnet İletişim LTD
KKTCELL
KKTCELL
KKTCELL
Vodafone Mobile Operations LTD
KKTC Başbakanlık
Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı
Tc Büyükelçilik
GAU
Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı
Başbakanlık Kamunet
Telekominikasyon Dairesi
19
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
Kemal
Hülya
Mehmet
Ahmet
Şener
Serenay
Nihat
Feridun
Rauf
Özgür
Vehbi
Kamil
Gaye
Bülent
Kasım
Mine
Ali
Atilla
Mehmet
Ebru
Seda
Emete
İbrahim
Tamer
Eylem
Recep
Mustafa Nevhan
Seniha
Lisani
Bertan
Mehmet
Seyfi
Hüseyin
Halil
Rasim
Cengiz
Berk
Tayfun
Hüseyin
Elmas
Harutoğlu
Karkutoğlu
Şensoy
Tutkulu
Yalçınkaya
Yılmaz
Üstün
Kürşad
Eralp
Aktün
Ercan
Özarın
Genç
Erkan
Gündüz
Tüzünkan
Bulancak
Civisilli
Engür
Kuyucu Kordal
Gözügüzelli
Erşan
Tulgar
Yılmaz
Boztemur
Akyıldız
Öztemiz Tulgar
Deniz
Özerdağ
Toycan
Yıldız
Bicen
Güneşel
Karas
Tayza
Tuncalı
Nesimoğlu
Ademgil
BTHK
Lefkoşa İngiliz Üniversitesi (BUN)
Telekominikasyon Dairesi
Telekominikasyon Dairesi
Telekominikasyon Dairesi
KKTCELL
Bilişim Derneği
Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı
Güzelyurt Kaza Mahkemesi
Eralp Avukatlık Bürosu
BTHK
Telekominikasyon Dairesi
KKTC Kalkınma Bankası
Birnet Yazılım
Cratos Premium Hotel&Casino
Innovia
Bulancak LTD/KT Sanayi Odası
Avaliz Bilgisayar
KKTCELL
KKTCELL
Business Management School
GAÜ
GAÜ
BRTK
ODTÜ
TBD İzmir Şubesi
ODTÜ KKTC Kampüsü
Denizhan Bilişim
Mahkemeler
UKÜ
Dışişleri Bakanlığı
YDÜ
Dışişleri Bakanlığı
Vodafone Mobile Operations LTD
Dışişleri Bakanlığı
BTHK
ODTU-KKK
LAÜ/BTHK
20
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
Mehmet
Emre
Eda
Suay
Huriye
Deniz
Yeşer
Ferhun
Ozan
Tuncer
Hüseyin
Emre
Emete
Esma
Oğuz Umut
Derya
İlknur
Nadir
Derviş
Hasan
Ersin
Bilinç
Yavuz
Uğur
Aytaç
Afif
Gülten
Burcu
Ali
Ceyda
Ayzer
İrfan
Ayça
Sevilay
Özgür
Erdinç
Özlem
Ayhan
Zafer
Ceylanlı
Dağgül
Sözcü
Anıl
Özyamanlı
Türem
Özdenya
Yorgancıoğlu
Çağlar Aslan
Gezbul
Yıldırım
Laçinler
Nevzat
Eroğlu
Saler
Uslutürk
Gürşan
Bıldır
Ekşici
Amca
Taşcı
Dolmacı
Erdoğan
İrtem
Çerkez
Say
Karanfiloğlu
Topal
Gürler
Ustam
Mungan
Atik
Arifoğlu
Tacel
Özülkü
Uzunoğlu
Tüylüoğlu
Barış
Erenel
BTHK
Management Centre
McMed
The Management Centre
Management Centre
McMed
LAÜ
KKTCELL
ZTE
ZTE
KKTCELL
KT KIyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma
KT KIyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma
KT KIyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma
BTHK
BTHK
BTHK
DAÜ
DAÜ
Türkiye Bilişim Derneği
Management Centre
LAÜ
TAK
DAÜ
Ensonnet
KKTCELL
KKTCELL
KKTCELL
KKTCELL
KKTCELL
Gönyeli Belediyesi
BTHK
BTHK
Longnet İletişim LTD
Longnet İletişim LTD
BRTK
KKTCELL
LAÜ
21
139
Doruk
Cengiz
Murat
Abdurrahman
Timur
Erdal
Baki
Alihan
Duygu
Ahmet
Neslihan
Lale
Mehmet
Aykut
Wang
Hakan
Hakan
Erdal
Gökhan Ali
Hüseyin
Yasin
Uğur
Barış
Umut
Tansel
Fatih
Kadime
Nezir
Benekli Kartal
Kanallı
Lekesil
Han
Aydın
Arıcı
Pehlivan
Eroğlu
Mithat Akçaba
Çelik
Karadeniz
Yıldırım
Hocanın
Jianbo
Bakır
Kazma
Şanlıdağ
Gülcan
Aylanç
Ağırtaş
Ersin
Mutlu
Göçmez
Seral
Işık
Göğebakan
140
Bora
Tüccaroğlu
141
Zeynep
Tuğrul
Doğan
Bayram
Aysu
Erdal
Ümral
Kemal
Hakan
Tolga
Akan
Akçalı
Kurt
Yılmaz
Arsoy
Kutlu
Mertsoy
Gökay
Behiç
Pekiştiren
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
142
143
144
145
146
147
148
149
150
ODTÜ KKTC Kampüsü
Telekominikasyon Dairesi
PGM
PGM
Tc Büyükelçilik
TC yardım heyeti
YYK
Akçaba LTD
TURKSAT
TURKSAT
YAGA
DAÜ
ZTE
HUAWEI
PGM
PGM
TURKSAT
Tarım Bakanlığı
TURKSAT
TURKSAT
TURKSAT
TURKSAT
KKTC Başbakanlık
TURKSAT
İTÜ-KKTC
K. Vakıflar Bankası KTMMOB
Bilgisayar Mühendisleri Odası
GAÜ
Jeoloji ve Müd. Dairesi
İngiliz Üniversitesi
Tubitak
DAÜ
Kamu Kuruluşu
Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı
Bilişim Teknolojileri Başkanı
Turizm Bakanlığı
Acapulco Resort
22
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
Ceyhun
Cavit
Gülistan
Fatma
Alkam
Esat
Mehmet
Hasip
Osman
Yusuf
Şahin Özgür
Ali
Mustafa
Hassan
Ertan
Sami
Hanife
Ensar
Şenol
Ensar
Hasan
Oğuz
Burak
Fatoş
Yıltan
Emre
Refet
Ünsal
Altınok
Selçuk
Gürol
Laden
Hasan Nihat
Umut
Arda
Osman
Onur
Refik
Halil
Sadık
Hüseyin
Arıcı
Şah
Değirmencioğlu
Serdaroğlu
Hulusioğlu
Ufuk
Beyaz Sağlı
Yıldız
Çeri
Pamit
Boral
Vahib
Birinci
Özuslu
Mutlu
Gül
Gülgönül
Aksoy
Çoban
Akçay
Güney
Yolcu
Tabak
Ertugrul
Yoldaş
Gürok
Darıcı
Asım
Gürkan
Alper
Erduran
Nami
Pastırmacıoğlu
Asilkan
Ernez
Sarı
Arkan
Devlet Dairesi
Devlet Dairesi
DAÜ
Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı
Lefkoşa Kaymakamlığı
Meclis
Çatalköy Belediyesi
BTHK
YDÜ
YDÜ
PGM
Management Centre
Kıbrıs Genç TV
Kanal Sim
TURKSAT
TURKSAT
TURKSAT
Planlama ve İnşaat Dairesi
Planlama ve İnşaat Dairesi
ICT
FIB
Mondial
ÖDTÜ Kıbrıs
ÖDTÜ Kıbrıs
Arınet
Dışişleri Bk.
Karayolları Dairesi
NEU
BUB
Arkan
23
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
Behiç
Münür
Mustafa
Halil
Arif
Ahmet
Salih
Kerem
Serhat
Mehmet
Korhan
Mehmet Ali
Hüner
Yıldan
Arık
Gölek
Atakan
Diyarcılar
Ekenoğlu
Oday
Özgen
Tanaman
Sungur
İnce
Arıkbuka
Coşkunsu
Arkan
Özel Şirket
Teknik
Ermataş
Esentepe Estates
MESAN
MPB
MPB
EK -3 Bakanlık Mevcut Durum Raporu Sunumu
BTHK tarafından hazırlanan bilgi kitapçığı basılarak kayıt sırasında katılımcılara
dağıtılmıştır.
24