Rapora
Transkript
Rapora
II. BİLİŞİM ADASI ÇALIŞTAYI 28-29 MAYIS 2015 ÇALIŞTAY RAPORU HAZİRAN 2015 İçindekiler: 1. GİRİŞ 2. AMAÇ 3. KAPSAM 4. YÖNTEM 5. SUNUMLAR 5.1. Sunum Özetleri 6. KOMİTE TOPLANTILARI 6.1. 6.2. 6.3. Bilişim Hukuku Komitesi ARGE ve Teknoparklar Komitesi-1 ARGE ve Teknoparklar Komitesi-2 7. SONUÇ ve ÖNERİLER 8. EKLER 2 II. BİLİŞİM ADASI ÇALIŞTAYI 1. GİRİŞ Hükümet Programı “Bilişim suçlarını düzenleyen bir yasa hazırlanacaktır “ vurgusunu yapıp “Hükümetin, BAYINDIRLIK, ULAŞTIRMA, HABERLEŞME ve BİLİŞİM alanlarındaki faaliyetlerle ülke ekonomisinin kalkınmasına önemli katkılar yapmayı hedeflediğini” belirtmektedir. Bununla beraber belirli konulara özel çalışmaları ise sıralamaktadır; “Bilim ve teknoloji alanında kurumlar arası işbirliğini ve özel kesimin sistem içindeki etkinliğini artıran bir yapılanma oluşturulacaktır.Bilişim sektörü için gerekli hukuki altyapıya ilişkin yasal düzenleme yapılacaktır. AB başta olmak üzere Ar-Ge alanında yetkinleşmiş ülkeler ve bu alanda faaliyet gösteren uluslararası kuruluşlarla işbirlikleri artırılacaktır.Bilim, teknoloji ve yenilik alanlarında ilk ve orta öğretim kurumları başta olmak üzere toplumsal farkındalık artırılacaktır.Bilgi ve İletişim Sistemleri kapsamında Evrensel Hizmetlerin belirlenmesi ve bu hizmetlerin AB Müktesebatına uygun olarak seçilecek operatörler tarafından kırsal kesime ulaştırılması sağlanacaktır”. Bu vizyon ve amaçlara yönelik olarak Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı ve Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme Kurumu tüm paydaşların görüş ve önerilerini almak üzere 2 gün süreli bir çalıştay düzenlemeyi uygun görmüştür. 2. AMAÇ Bu rapor KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı için düzenlenen II. Bilişim Adası Çalıştayı’nın çıktılarını raporlamak amacıyla oluşturulmuştur. 3. KAPSAM Bilişim Çalıştayı, 28 ve 29 Mayıs 2015 tarihlerinde Girne’deki Acapulco Hotel’de gerçekleştirilmiştir. Çalıştay’ın yöntemi, yönetimi ve raporlanması profesyonel hizmet sağlayıcı bir kurum olan The Management Centre of the Mediterranean tarafından yapılmıştır. 4. YÖNTEM Çalıştay yöntemi iki aşamadan oluşmuştur. Buna göre 28 Mayıs 2015’de geniş katılımlı sunumlar, 29 Mayıs’ta başlıklara bağlı komite toplantıları gerçekleştirilmiştir. Toplantılar süresince, yapılandırılmış diyalog yaklaşımı yöntem olarak kullanılmış ve demokratik katılım sağlanmıştır. Tüm çalışmalar boyunca yönteme bağlı olarak programlama yapılmış ve önceliklendirme yaklaşımı ile ortak akıl çıktılarının elde edilmesi sağlanmıştır. 3 Çalıştay’da hiçbir temsiliyetin ve görüşün dışlanmaması için komitelerde yer alan birincil paydaşlar dışında kalan tüm paydaşlara birinci gün katılım ikinci gün ise komitelerden çıkan sonuçlara gözlemci olma imkanı verilmiştir. Ayrıca, Çalıştay raporunun tüm katılımcılara dağıtılıp son bir görüş alınması da Bakanlık tarafından öngörülmektedir. Çalıştay Programı EK-1’de sunulmuştur. 5. SUNUMLAR Sunumlar, 28 Mayıs 2015 tarihinde Bakanlığın, bilişim sektörü ile bağlantılı olarak listelediği paydaşlar tarafından ayrı ayrı yapılmıştır. Bu amaçla, listelenen tüm kurum ve kuruluşlara resmi davet gönderilmiş ve sunumlar yanında yazılı bildiri sunma imkanları da verilmiştir. İlk güne toplam 202 kişi katılmıştır (Ek-2). İlk gün sunumlarında özellikle komite çalışmalarına doğrudan katkı yapamayacak olan uzmanlar, misafir konuşmacılar, üniversiteler ve Sivil Toplum Örgütleri’ne öncelik verilmiştir. Sunumların başlangıcında, ilgili protokol tarafından açılış konuşmaları ve Bakanlık’ın hazırladığı mevcut durum raporunun sunumu ile BTHK’nın hazırladığı özet kitapçık (Ek-3) katılımcılarla paylaşılmıştır. Protokol konuşmaları sırasıyla aşağıdaki gibi olmuştur: Dr. Suat Yeldener-Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Müsteşarı, Dr. Kadri Bürüncük-Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme Kurum Başkanı, Dr. Tayfun Acarer-T.C. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı, Hasan Taçoy- KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı, Şafak Öneri-KKTC Yüksek Mahkeme Başkanı, Halil İbrahim Akça-T.C. Lefkoşa Büyükelçisi, Dr. Sibel Siber-KKTC Meclis Başkanı Sunumlar sırasıyla aşağıdaki gibi olmuştur: Doğan Ufuk Güneş - YASAD Yönetim Kurulu Başkanı, Tuğrul Sevim - Bilgi ve İletişim Teknolojileri Hukuku Avukatı, Bayram Yılmaz - TUBİTAK TEYDEB Başuzmanı 5.1. Sunum Özetleri Sunumlar sırasında Management Centre tarafından atanan iki raportör her sunumun yönetici özeti notlarını tutmuştur. Ayrı ayrı tutulan bu notlar sunumlardan sonra raportörlerce birleştirilerek özet bilgi notu haline getirilmiştir. Sunuş Özetleri için yapılan sunumlarda ön plana çıkan konular 25 madde şeklinde özetlenmiştir: 1. E-devlet projesi için gereken çalışmalar devam etmekte olup gerekli tanıtım yapılmıştır. 2. Genel olarak hedeflenen gelişim alanları; 4 İnternet ortamında yayın düzenleme ve suçlarla mücadele ve erişim sağlayıcıların sorumluluklarının belirlenmesi o ARGE yenilikleriyle ekonominin uluslararası arenaya teşvik edilmesi ve KKTC’de teknolojik bilgi üretimi ve verimi artırmak o KKTC teknoloji geliştime bölgeleri oluşturulması 180,000-230,000 arası mobil genişbant kullanıcı vardır ve KKTC’de hedeflenen internet hızları; abonelerin %35’ini 20 Mbit, %55’ini 45 Mbit ve %10’u da 75 Mbit/s dir. Hedeflenen Ağ mimarisi ise, kombine olan fiber FTTP, FTTC ağlarını yapmaktır. Binaya kadar fiber hedeflenir. FTTC ise mevcut olan ve abone olanlar içindir. Sabit kablosuz 4G LTE düşünülür ve Mobil-4G LTE hedeflenir. Yol haritası açıklanmıştır; Telekomünikasyon Dairesi yeniden yapılandırılıacak, nufüsün %90’ı 4G kapsamında olacak ve ortalama 50 Mb/s erişim olacaktır. Ana beklentiler; rekabet, inovasyon, ekonomik büyüme, üretkenlik, verimlilik ve istihdamı arttırmaktır. Lokomotif sektörler olan Eğitim ve Turizm’e ilave olarak Bilişim sektörünün de eklenmesi gerekir. Siber tehditler artmış ve tehlikelerle ayrıca riskler çoğalmıştır. Bu da devletler için sorun olmaktadır. Elektronik haberleşme yasası ile BTHK oluşmuştur ve rekabet ortamı sağlanmıştır. Baz istasyon ölçümleri devam ederken mecliste komite kurulup gerekli görüşmeler devam etmektedir. Çevre Bakanlığı da fikri ve önerilerini meclise sunmaktadır. TC’de 2014 yılında %12.1 bilişim sektörü büyümesi ve 100 milyar Lira sermaye oluşmuştur. Son yıllarda data trafiği %100’ün üstünde artmış ve bununla ilgili sabit ve mobil altyapısının kontrolu düşündürücüdür ve fiber ve mobil şebekelerin de ileri versiyonlara gitmesi gerekir. Baz istasyonları olmadan haberleşme olmaz ve ayrıca uzak olmaları telefonların insanlar için daha riskli olması anlamına gelir. Saf karbondan oluşan yeni maddelerle bükülebilir malzemeler üretilecek ve alıcıverici antenlerin sensörlerinin boyutlarını çok kat daha küçülecektir. Bilişim Suçları Yasası, E-ticaret Yasası, Arge ve Teknopark yasalarının bir an önce meclisden geçmesi gerekmektedir. Üniversitlerde ARGE çalışanı olarak görünen personel sayısı yetersizdir. Dünyada 1.6 trilyon Dolar ARGE harcaması vardır ve AB GSMH’nın %2.05’ini harcamaktadır. Teknoloji Transfer Merkezleri ile takip kolaylaşacak ve halka daha yardımcı olacaktır. Geç kalınmış olmakla birlikte bilişm suçları artmakta ve çözümü için çalışmalar devam etmektedir. Yasal boşluk da bunu kötü etkilemektedir. Teknolojik gelişim de bazı etik değerlerin çiğnenmesine sebep olur ama yasalarla korumak ve toplumsal bilinç , medya ve eğitim çok önemli rola sahip olmaktadır. Bu kadar üniversite olan ülkede bilginin sermayeye uzaması gerekir lazım ve bunu teknopark yasaları ve başka yöntemlerle var olan potansiyelin ayağa kalkması gerekir. AB Komisyonu karar yayınladı ve dijital tek marketle ilgili önceliklerini sunmuştur. Buna bağlı hukusal adaptasyonun yapılması kaçınılmazdır. o 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 5 21. Birleştirilmiş tüketici hakkına saygılı değişiklikler planlanır. ‘geo-blocking’ ve kargo düzenlenmesi uluslararsı ticaret ve diğer ülkelerden mal ve hizmeti yavaşlatmakta ve coğrafi engellemeler karşımıza çıkmaktadır. 22. TC’de görsel işitsel medya yönergesi gözden geçirilip e-mahremiyet yönergesi de gözden geçirilecektir. 23. TC’de siber güvenlik alanında kamu-özel sektör ortaklığının kurulması öngörülmektedir. 24. KKTC’nin bilişim adası olması için katalizör gereklidir ve altyapı eksikliği önem taşımaktadır. 25. Sanayi-üniversite işbirliği destek programları uygulanmalıdır. 6 6. KOMİTE TOPLANTILARI 28 ve 29 Mayıs 2015 tarihlerinde, birbirinden bağımsız olarak üç komite toplantısı gerçekleştirilmiştir. Her komite toplantısına azami 14 kişilik katılım sağlanmıştır ve komitelerin yapıları EK-4’de verilmektedir. Komite toplantılarına toplam 37 kişi katılmıştır. Buna ilaveten, komitelerde olmayıp da gözlemci olarak katılım gösteren kişi sayısı ise 4 olarak gerçekleşmiştir. Komite toplantıları süresince belirlenen öncelikli dört soru için önerilerin tespitinin yapılması amaçlanmış ve katılımcıların konularda derinlik sağlamaları planlanmıştır. Buna göre, beklemekte olan yasa tasarıları, eksik diğer yasal mevzuat, istihdam ve teşvik, üniversite işbirliği, patent, kamu ve özel sektör kapasitesi gibi konularda ayrı ayrı görüşler alınarak bir sunum halinde komite tarafından tüm katılımcılara sunulmuştur. Komite çıktıları aşağıdaki gibidir: 6.1. Bilişim Hukuku Komitesi Bilişim Suçları Yasa Tasarısı’nın kapsamı ve düzenlemeleri için neler yapılması gerekir? 1. Fikri sanat haklarıyla ilgili kısmın çıkmaması gerekir, ör. açık kaynak kod kullanılması kamunun genel bir politikası olabilir 2. “Hukuka aykırı” teriminin tanımlanması gerekir (tefsir bölümü) 3. “Teknik donanım” teriminin ne olduğunun tanımlanması gerekir 4. “Mahkeme”nin tanımlanması gerekir 5. Tefsir maddesiyle ilgili; “bilgisayar” kavramını çıkarıp “bilişim” kavramını kullanılması yetersiz kalabileceği endişesiyle önerildi (daha kapsamlı bir terim; cep telefonu, başka aletlerdeki yazılımları da kapsar) 6. Fikri ve sanat eserleri tanımının geliştirilmesi; mevcut hali bilgisayardaki yazılımları ve lisansları kapsamıyor. Fikri ve sanat eserleri ile ilgili tanımın çıkarılmaması lazım 7. Bilişim teriminin sürekli geliştiğinden dolayı tanımlanmaması, sadece unsurlarının belirlenmesi önerildi 8. Basın yasası altına internet haber sitelerinin de girmesinin daha ideal bir düzenleme olacağı konuşuldu 9. İleride daha uygun olacağı için IP Protocol’ü tanımlarken İnternet dışındaki ağları da kapsaması için bilişim ağları terimi kullanılabilir. 10. Veritabanı tanımı – genel veritabanı tanımına uymuyor, yeniden tanımlanması gerekir (Belli bir amaç için toplanma ve herhangi bir araç ile okuma zorunluluğu tanımda yer almıyor, eklenmesi gerekir) 11. URL (tekdüzen kaynak bulucu) adresi tanımının yapılması gerekir, tercihen türkçeleştirilmesi gerekir 7 12. II. Kısım – 5.1. madde: suç unsurları tam belli değil, netleştirilmesi yönünde görüş beyan edildi 13. “Benimseme”nin ispatı zor (Madde 5.1, 2. cümle), çıkarılması konuşuldu 14. Uyar-kaldır sisteminin tefsir bölümünde ya da madde içerisinde açıklanması, geliştirilmesi gerekir (Madde 6.1), tanımlandıktan sonra haberdar edilmenin paralel olarak düzenlenmesi gerekir (Madde 6.1.2) 15. Uyar-kaldır: yer sağlayıcısının içerik sağlayıcının koyduğu yayının hukuka aykırı olması hakkında bildirim alması anında kaldırması sorumluluğunun başlaması gerekliliği tartışıldığı, 1 yıllık mevcut düzenlemenin yeterli olduğu belirtildi 16. Mahkeme kararı yerine mahkeme emri olarak düzeltilmesi önerildi (madde 6.2) 17. 6. ve 7. maddede “bu yasa kuralları uyarınca”nın çıkarılması önerildi 18. Toplu kullanım sağlayıcıları (8. Madde) teriminin kimleri kapsadığının netleştirilmesinin önemi belirtildi. Internet kafelerle ilgili ayrıca düzenleme yapılması önerildi, ve bu düzenin ticari kullanımı olmayan gerçek kişileri kapsamaması önerildi (Bu bağlamda madde 8.1in çıkarılması ve 8.2nin yeniden düzenlenmesi önerildi) 19. Madde 9.2deki gün sınırlaması kaldırılmalı 20. Uyar-kaldır sisteminin tefsir bölümünde ya da madde içerisinde açıklanması, geliştirilmesi gerekir (Madde 6.1), tanımlandıktan sonra haberdar edilmenin paralel olarak düzenlenmesi gerekir (Madde 6.1.2) 21. Uyar-kaldır: yer sağlayıcısının içerik sağlayıcının koyduğu yayının hukuka aykırı olması hakkında bildirim alması anında kaldırması sorumluluğunun başlaması gerekliliği tartışıldığı, 1 yıllık mevcut düzenlemenin yeterli olduğu belirtildi 22. Mahkeme kararı yerine mahkeme emri olarak düzeltilmesi önerildi (madde 6.2) 23. 6. ve 7. maddede “bu yasa kuralları uyarınca”nın çıkarılması önerildi 24. Toplu kullanım sağlayıcıları (8. Madde) teriminin kimleri kapsadığının netleştirilmesinin önemi belirtildi. Internet kafelerle ilgili ayrıca düzenleme yapılması önerildi, ve bu düzenin ticari kullanımı olmayan gerçek kişileri kapsamaması önerildi (Bu bağlamda madde 8.1in çıkarılması ve 8.2nin yeniden düzenlenmesi önerildi) 25. Madde 9.2deki gün sınırlaması kaldırılmalı 26. Uyar-kaldır sisteminin tefsir bölümünde ya da madde içerisinde açıklanması, geliştirilmesi gerekir (Madde 6.1), tanımlandıktan sonra haberdar edilmenin paralel olarak düzenlenmesi gerekir (Madde 6.1.2) 27. Uyar-kaldır: yer sağlayıcısının içerik sağlayıcının koyduğu yayının hukuka aykırı olması hakkında bildirim alması anında kaldırması sorumluluğunun başlaması gerekliliği tartışıldığı, 1 yıllık mevcut düzenlemenin yeterli olduğu belirtildi 28. Mahkeme kararı yerine mahkeme emri olarak düzeltilmesi önerildi (madde 6.2) 29. 6. ve 7. maddede “bu yasa kuralları uyarınca”nın çıkarılması önerildi 30. Toplu kullanım sağlayıcıları (8. Madde) teriminin kimleri kapsadığının netleştirilmesinin önemi belirtildi. Internet kafelerle ilgili ayrıca düzenleme yapılması önerildi, ve bu düzenin ticari kullanımı olmayan gerçek kişileri kapsamaması önerildi (Bu bağlamda madde 8.1in çıkarılması ve 8.2nin yeniden düzenlenmesi önerildi) 31. Madde 9.2deki gün sınırlaması kaldırılmalı 32. Uyar-kaldır sisteminin tefsir bölümünde ya da madde içerisinde açıklanması, geliştirilmesi gerekir (Madde 6.1), tanımlandıktan sonra haberdar edilmenin paralel olarak düzenlenmesi gerekir (Madde 6.1.2) 8 33. Uyar-kaldır: yer sağlayıcısının içerik sağlayıcının koyduğu yayının hukuka aykırı olması hakkında bildirim alması anında kaldırması sorumluluğunun başlaması gerekliliği tartışıldığı, 1 yıllık mevcut düzenlemenin yeterli olduğu belirtildi 34. Mahkeme kararı yerine mahkeme emri olarak düzeltilmesi önerildi (madde 6.2) 35. 6. ve 7. maddede “bu yasa kuralları uyarınca”nın çıkarılması önerildi 36. Toplu kullanım sağlayıcıları (8. Madde) teriminin kimleri kapsadığının netleştirilmesinin önemi belirtildi. Internet kafelerle ilgili ayrıca düzenleme yapılması önerildi, ve bu düzenin ticari kullanımı olmayan gerçek kişileri kapsamaması önerildi (Bu bağlamda madde 8.1in çıkarılması ve 8.2nin yeniden düzenlenmesi önerildi) 37. Madde 9.2deki gün sınırlaması kaldırılmalı 38. Uyar-kaldır sisteminin tefsir bölümünde ya da madde içerisinde açıklanması, geliştirilmesi gerekir (Madde 6.1), tanımlandıktan sonra haberdar edilmenin paralel olarak düzenlenmesi gerekir (Madde 6.1.2) 39. Uyar-kaldır: yer sağlayıcısının içerik sağlayıcının koyduğu yayının hukuka aykırı olması hakkında bildirim alması anında kaldırması sorumluluğunun başlaması gerekliliği tartışıldığı, 1 yıllık mevcut düzenlemenin yeterli olduğu belirtildi 40. Mahkeme kararı yerine mahkeme emri olarak düzeltilmesi önerildi (madde 6.2) 41. 6. ve 7. maddede “bu yasa kuralları uyarınca”nın çıkarılması önerildi 42. Toplu kullanım sağlayıcıları (8. Madde) teriminin kimleri kapsadığının netleştirilmesinin önemi belirtildi. Internet kafelerle ilgili ayrıca düzenleme yapılması önerildi, ve bu düzenin ticari kullanımı olmayan gerçek kişileri kapsamaması önerildi (Bu bağlamda madde 8.1in çıkarılması ve 8.2nin yeniden düzenlenmesi önerildi) 43. Madde 9.2deki gün sınırlaması kaldırılmalı Yapılması gereken diğer yasal düzenlemeler nelerdir? 1. Fikir ve sanat eserleri konusunda yeni bir kanun yapılmalı şu anki yeni yasa tasarısındaki bununla ilgili olan hususlar bu yeni tasarının altında olmalı 2. İnternet haber siteleri Bölüm 79 Basın Yasası kapsamına uyumlu bir şekilde alınmalı 3. Elektronik ticaret ile ilgili yasal düzenleme yapılması 4. Mesafeli sözleşmelerle ilgili düzenlemeler olmalı 5. Elektronik tebligat ile ilgili düzenleme yapılması gereklidir 6. Sınai haklarla (patent) ilgili yasa düzenlemeleri 7. Bilişim yasası birçok yasaya etki edeceği için, başta Ceza ve Ceza Usül yasaları üzerinden karşılaştırılmalı bir çalışma yaplması gereklidir 8. Polis teşkilat yasası altında bilişim ile ilgili konuları geliştirme ve düzenleme 9. Elektronik ticari sicili ile elektronik fatura ödeme sistemleri konusunda yasal düzenlemeler 10. Kişisel verilerin korunması ve gizli tutulması için şu anda bulunan yasanın güncellenmesi ve yeni geçecek bilişim yasa tasarısı ile uyumlaştırılması 11. AB’deki yasaların analiz edilip yeni yasaların yapılması ve mevcut yasaların güncellenmesi 12. Kamu kuruluşları mali mevzuatlarının elektronik ortamda yapılmasıyla ilgili düzenlemeler getirilmesinin gerekliliği 9 13. Bilişim konusunda özel mahkemelerin kurulmasına gerek olmadığı ancak hakimlerin bu konularda sürekli eğitim alması Bilişim hukukunun uygulanması konusunda kamu ve özel sektörün yeterliliğinin artırılması için neler gerekir? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Farkındalık eğitimi (ör. ücretsiz küçük kitapçıkların dağıtılması) Uygulayıcıların eğitimi Bilişim farkındalığı, hukuku, ve etiğinin (Digital Ethics) eğitim müfredatına girmesi Kurum içi/hizmet içi farkındalık eğitimi (bilgi güvenliği) Adli bilişimde standart ve sterilize ortamların geliştirilmesi Farkındalık eğitimi (ör. ücretsiz küçük kitapçıkların dağıtılması) Uygulayıcıların eğitimi Bilişim farkındalığı, hukuku, ve etiğinin (Digital Ethics) eğitim müfredatına girmesi Kurum içi/hizmet içi farkındalık eğitimi (bilgi güvenliği) Adli bilişimde standart ve sterilize ortamların geliştirilmesi Sektörün gelişimi için yapılması gerekenler nelerdir? 1. 2. 3. 4. 5. Farkındalık eğitimi Hizmet içi eğitim Vergi kolaylıkları/ devlet teşviki uygulanmalı Teknik ve hukuki altyapıyı oluşturmak Kurumlar arası koordinasyonun gerekliliği; haberleşme kanallarının açılması ve geliştirilmesi 10 6.2. ARGE ve Teknoparklar Komitesi - 1 ARGE Yasa Tasarısı’nın kapsamı ve düzenlemeleri için neler yapılması gerekir? 1. Doğru yerden başlamak lazım (kıbrısın mevcut durumundan yola çıkmak gerekir) kıbrıstaki argenin ekosistemine bakmak lazım(kapasitesi nedir? Sonucunda cazip hale gelip devlet tarafından destek alabilsin 2. Hedefler kimlerdir (yurt dışı yatırımcı mı? Mühendisler mi? Şu anki görüşüleen tasarı türkiye’de var olan yasa düzeyidir ve şu anda o bile yeterli gözükmemektedir. 3. Arge’de devlet desteğinin olması ve ülke politikaları olması gerekir. 4. Küçük şirketler, uzmanları, vb. herkesi bir çatı altında toplamaktır.(Bu tür paydaşların bir araya getirip eğitmek ve gerçek anlamda yatırımcı olarak yetiştirmek gerekir. Dolayısıyla da yerli sermaye de hareketlenir) 5. Varsayımları doğru tespit etmek ve potansiyelimizi iyi analiz etmeliyiz. Gerçekçi hedef koyulmalıdır 6. Yasada teşvik var fakat tek bir yerde toplanma yoktur(KOBİGEM katılımı faydalıdır) 7. Modeli bir yerden illa almak gerekmez kendi modelini oluşturup geliştirebilir. 8. Dış yatırımcılar için Tahkim mahkemesinin KKTC’de olmaması 9. KKTC AB ve diğer dıştan gelen fonlardan gelen kaynakları kullanabilir 10. Yasa çok başarılı olamadı; ünilerde teknopark kültürü ve tek başına kalma gücü yoktur. (LAÜ VE DAÜ) teknopark bir üninin organik bağında olmamalıdır. Öncelikle ARGE ortamı oluşturulmalı ve yeterli hoca olmalıdır. 11. Nitelikli yabancı yatırımcıların adaya gelmesi için varolan yasaların gözden geçirilmesi 12. yasa düzenlenirken içerisinde sayısal sınırlamalar koymak yerine niteliksel kriterlere önem verilmesi gerekir. ARGE için nasıl bir eğitim, istihdam ve teşvik politikası gerekir? 1. Arge kültürünün yerleşmesi için ilkokuldan yaşam boyu girişimcilik eğitimlerinin verilmesi gerekir 2. Ülke için potansiyeli gelecek vaad eden stratejik konular belirlenip bu konularda gerek eğitim politikaları gerekse teşvik politikaları ile rekabetçi uzmanlaşma sağlanabilir. 3. denetim mekanizmaları düzgün çalıştırılmalıdır 4. ARGE çalışanlarının maaş ve yatırımlarından vergi alınmamalıdır 5. Öğrencilere açılacak proje yarışmaları sonucunda kazanacak projelerin ürünlerinin kazandırılması (yurt içi-yurt dışı) 6. Çalışan turnover’ı çalışan kişiyi yetiştirmek açısından zor olacaktır 7. Fikrin eğitim düzeyi ve kimden geldiği bakılmaksızın daha çok desteklenmesi 8. Bu sektördeki kuruluşların 10-15 yıl vergisi aynı zamanda sosyal sigorta ihtiyat sanıdğı dahil muafiyete eklenmesidir 9. Fon yoksa devlet olarak yurt dışındaki angel investorlerle devlet işbriliği yapsın ve onlardan gerçek yatırım alınsın. Venture Capitalistlerle 11 10. Ünilerdeki öğrencilere sunulacak teşviklerle iyi öğrenciler adada tutulmalıdır. 11. Ünilere ARGE kapsamında belli oranda zorunluluk getirilmelidir (bütçelerinin belli bir oranı) 12. Bunlar yapılırken mevcut devlet kaynaklarının kullanılabilmesi 13. Kümelenmeye önem verilmelidir 14. Yatırımcı ve yatırımcıyı etkileme potansiyeli olan etkin şahısların ülkeye getirilip ülkenin tanıtımı 15. Ünilerin istihdam ve yükselme kriterleri araştırmayı teşvik edici olmalıdır 16. Değerlendirici kurumun bünyesinde ARGE personeli olması gerekir ARGE gelişiminde patent ve fikri hakların geliştirilmesi için neler gereklidir? 1. Fikri mülkiyet ve patent yasaları ile ilgili düzenlemelerin AB muktesebatlarına uygun olarak bitirilmesi gerekir. 2. Patent masrafları devletçe desteklenmelidir 3. Türkiye Patent Ofisi kaynakları kullanılarak (danışma/destek) burada bir kurum buna destek sağlamalıdır 4. Patentin pazarlanması için de devlet destekleri yapılmalıdır ARGE için üniversite – sanayi işbirliği nasıl olmalıdır? 1. KKTC’deki üni gelirlerinden belli bir %’lik bütçe ayırma zorunluluğu getirilebilir 2. Yurt dışındaki kıbrıs türk kökenli potansiyel yatırımcıların bu konularda birikimlerinden yararlanmak 3. üni- sanayi lokal/yerel projeleri öne çıkarılmalıdır operatörler teşvik edilmelidir özellikle küçükler 4. Öğretim elemanlarının teknoparktaki faaliyetlerinden elde edecekleri gelirler döner sermaye dışında kalmaları sağlanacaktır 5. TÜBİTAK, SANTEZ,1505 gibi destek projelerini ülkemizde sağlanmalıdır 6. Tez konularında sektör ve üniler arasında iki yönlü bir ilişki olması lazım (yurtiçi/yurt dışı) 7. üni-özel sektör ve kamu 3lüsünün işbirliği ile teknopart konseptinin gelişmesi gerekmektedir 8. Şans oyunları sektörü geliştirilip ilgili sektörün gelişmesi için kaynaklar sağlanmalı (bilişimi kullanma açısından) 9. Üni kurulma modelleri konusunda global ve farklı model örnekler alınarak teşvik edilebilir 10. Eğitim sektörüne yönelik yazılım sanayisi geliştirilip ilgili sektörün gelişmesi için kaynaklar sağlanmalı 11. Ünilerin eğitim amaçlı hizmetlere yoğunlaşıp ihtiyaç duyulan diğer hizmetleri varolan sektörden sağlaması 12. Ünilerin Araştırma desteklerinde sanayi sektörü işbirliği olan projelere pozitif ayırımcılık yapılması gerekir 13. Sanayi sektörü işbirliğinde gerçekleştirilecek projeler sonucunda çalışan öğrenciye iş garantisi sağlanmalıdır 12 6.3. ARGE ve Teknoparklar Komitesi - 2 ARGE Yasa Tasarısı’nın kapsamı ve düzenlemeleri için neler yapılması gerekir? 1. Yasada var olan çalışan personel sayısının ülke şartlarına uygun olarak aşağıya çekilmesi veya sınırın kaldırılması (yasada 30 kişi). 2. Yasanın işletilebilmesi için gereken tüzüğün hazırlanması sırasında paydaşların (sanayi, üniversiteler, teknopark, devlet kuruluşları, vb.) görüşlerinin toplanması. ARGE için nasıl bir eğitim, istihdam ve teşvik politikası gerekir? 1. Teşvik: ARGE yapacak sanayicilerin ve akademisyenlerin hibe (karşılıksız %?) şeklinde fonlanması. Güven artırıcı önlemler konuşulurken Avrupa’nın ARGE fonlarına ulaşım imkanının görüşülmesi. 2. Eğitim: Bilimsel merakı uyandıran bilimsel düşünce ve bilimsel şüpheyi öğrencilere yerleştirmek. Çalışanların eğitimi (hizmet içi eğitim), çalışanların bilgilerinin güncelleştirilmesi. Toplumsal eğitim, üretici veya kullanıcı olarak vatandaşların bilimsel ve teknolojik eğitimi. Vatandaş için bilim merkezleri ve bilim parkları kurulabilir. Desteğin kendisi istihdamı artırma amacını beraberinde getirmektedir. Teşvik fonları ile ilgili ise teşvikten yararlanacak hedef kitlenin çeşitlendirilmesi gerekmektedir. 3. İstihdam: Üniversite akademisyenlerinin ARGE yapabilmesi için gerekli zamanın ve uygun iş yükünün sağlanması. Üniversitelerimizde araştırma görevliliğinin bir görev olarak görülmemesi. Eğitilmiş veya üniversite mezun oranı yüksek olan ülkemizde ARGE’nin yaratacağı istihdam turizmden daha uygun olacaktır. ARGE gelişiminde patent ve fikri hakların geliştirilmesi için neler gereklidir? 1. En erken zamanda bu konularda kapsamlı yasa çıkarılması lazım. Yasal kullanım yaptırımının uygulanması lazım. Bu konulardan sorumlu devlet kurumunun sorumlulukları genişletilebilir (uluslararası patent haklarını kapsayacak şekilde) veya patent ofisi oluşturulabilir. 2. Bilişim adasında üretilecek patent ve fikri hakların küresel olarak korunması için Türkiyedeki Türk Patent Enstitüsü ile işbirliği yapılabilir. 3. Olması gerekenler: YASA, tescil (patent) ofisi veya merkezi, fikri mülkiyet alanında uzman hukukçu ve uygulayıcı. Hukuk fakültelerinde fikri mülkiyet hakları ile ilgili yüksek lisans ve doktorada dersler verilsin. 4. Devletin verdiği eğitim burslarının ve kontenjanlarının uzman hukukçu ihtiyacını karşılayacak şekilde düzenlenmesi gerekir. Yurtdışındaki bu konuda çalışan ofislerde öğrencilere staj imkanı tanınabilir. 13 5. Patent sahibi kurumun yanı sıra mucit haklarının detaylı olarak yasada tanımlanması lazım. ARGE için üniversite – sanayi işbirliği nasıl olmalıdır? 1. SORUN ile ÇÖZÜMÜN doğru adresde buluşturulabilmesi için, teknoloji transfer merkezi TEKNOPARK ile birlikte kurulmalıdır. 2. Öğrencilerin de sürece dahil olması için staj süresinin düzenlenmesi, ARGE merkezi barındıracak kuruluşlarda stajyer kontenjanın sağlanması, ARGE merkezi bulunduran firmaların üniversitelerden stajyer alması. 3. ARGE çalışmalarının işbirliğinin sağlanması için düzenli toplantıların veya çalıştayların olması (örneğin yılda 2 kez olması gibi). 4. Yetenekli ve meraklı öğrenciler ARGE yapmaya ve start up şirket kurmaya motive ettirilebilir. Mezuniyet projelerinde sanayi ile işbirliği yapılabilir. Türkiyedeki SANTEZ modeli burda da uygulanabilir, özellikle start up şirketleri ile ilişki daha çok manevi menfaat üzerine kurulu ilişki olabilir. 5. Üniversitelerin sanayi sektörüne eğitim vermesinin kolaylaştırılması lazım. Aynı zamanda sanayicilerin de tecrübelerini öğrencilere aktarabilmesi sağlanmalı. 14 7. SONUÇ VE ÖNERİLER Bilişim Suçları yasası ve hukuk komitesi’nin ortak paydalara bakıldığında 9 ana konu göze çarpmaktadır: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Tefsir, tanımlar ve kavramlarla beraber terimlerde netleştirme İlgili maddelerdeki ibarelerde önerilen düzeltmeler AB Siber Suçlar sözleşmesinin dikkate alınması Madde 24’ün tadilatı AB yasalarına vurgu yapılması Elektronik ortam ve ödeme gibi konulara vurgu Eğitim ve farkındalık Adli Bilişim Uzmanlığı Polis’in kapasitesi ARGE ve Teknoparklar komiteleri’nin ortak paydalara bakıldığında 24 ana konu göze çarpmaktadır: 1. Yasa’daki personel sayısı kalkmalı 2. Paydaşlar ile Tüzük çalışması 3. Mucit hakları yasaya eklenmeli 4. Teşviklerin tek elden olması 5. Tahkim imkanı 6. Geçmiş Teknopark tecrübesi 7. Yurtdışı yatırımcılar için yasalar 8. Yaşamboyu girişimcilik, bilim parkları 9. Stratejik konularda uzmanlaşma 10. Denetim mekanizmaları 11. Proje yarışmaları, SANTEZ modeli 12. Yıl/zamana bağlı vergi muafiyeti 13. Venture capital sistemi 14. Universiteler için ARGE zorunluluğu (cironun %’i gibi) ve ARGE’ye uygun istihdam 15. Kümelenme yaklaşımı 16. Proje değerlendirmelerde ARGE uzmanı olması 17. Fikri mülkiyet ve patent için yasalar 18. Türkiye Patent Ofisi’nden destek 19. Yurtdışı Kıbrıslı Türkler için girişim 20. Farklı model üniversitelere yönelme 21. Öğrenci iş garantisi 22. TTO ile birlikte 3 sektörü içeren teknoparklar 23. Sanayici üniversite arası tecrübe ve eğitim alışverişi sağlanmalı 24. Belirli konular için ilave çalıştaylar 15 Çalıştay’ın tamamlanması ve raporun Bakanlık’a sunulmasını müteakip önerilen yol haritası aşağıdaki gibidir: 1. Rapor’un, Sayın Bakan, Bakanlık yetkilileri ve BTHK tarafından gözden geçirilmesi ve Danışman kuruluşla istişare yapılması 2. Rapor’un tüm katılımcıların görüşlerinin son kez alınması için kısıtlı süreli olarak katılımcılara gönderilmesi 3. Rapor’un, katılımcıların ek görüş ve önerileri doğrultusunda Bakanlık ve BTHK tarafından son kez revize edilip tamamlanması 4. Rapor’un daha sonra bir basın toplantısı ile kamu oyu ile paylaşılması 5. Bakanlık ve BTHK’nın bu raporu esas alarak kendi bünyesinde ve paydaşlardan oluşacak temsilcilerin de katılımı ile öncelikli konularda yapılması gerekenleri tespit etmek amacıyla ilave çalıştaylar düzenlemesi ve Bilişim Adası için bir Stratejik Plan/Eylem Planları çalışması yapması 6. Bu Planların, Bakanlar Kurulu tarafından onaylanması ile yürürlüğe konulması 16 EK -1 PROGRAM 28 Mayıs 2015: 08:30 - 09:30 Kayıt 09:30 - 11:00 Açılış Konuşmaları Dr. Suat YELDENER - Bayındırlık veUlaştırma Bakanlığı Müsteşarı Dr. Kadri BÜRÜNCÜK - Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme Kurumu Dr. Tayfun Acarer - Bilgi Teknolojileri Kurumu Sn. Hasan TAÇOY - Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı Sn. Şafak ÖNERİ - Yüksek Mahkeme Başkanı Dr. Sibel SİBER – KKTC Meclis Başkanı 11:00-11:15 Kahve Arası 11:15-11:45 Doğan Ufuk Güneş - YASAD Yönetim Kurulu Başkanı 11:45-12:15 Tuğrul Sevim - Bilgi ve İletişim Teknolojileri Hukuku Avukatı 12:15-12:45 Bayram Yılmaz - TUBİTAK TEYDEB Başuzmanı 13:00-14:15 Öğle Yemeği 14:15-17:30 Komite Çalışmaları GRUP 1 – BİLİŞİM HUKUKU GRUP 2 ve 3 – ARGE & TEKNOPARK 17 29 Mayıs 2015: Komite Çalışmaları 08:30-09:00 Kayıt 09:00-11.30 Komite çalışmaları 11:30-11:45 Kahve Arası 11:45-12:45 Komite çalışmaları 12:45-14:00 Öğle Yemeği 14:00-15:00 Komite sunumlarının hazırlanması 15:00-15:30 Komite Sunumları: Grup 1 - Bilişim Hukuğu Komitesi Sunumu Grup 2 - ARGE & Teknopark Komitesi Sunumu Grup 3 - ARGE & Teknopark Komitesi Sunumu 15:30 Kapanış 18 EK -2 28 Mayıs 2015- II.Bilişimadası Çalıştayı Katılımcı Listesi No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 İsim Murat Fırat Ayhan Erbuğ Hasan Mustafa Devrim Ferhat Müesser İlkay Necati Doğan Erkan Dalman Erhan Arda Berk Direnç Suad Ömer Tuğrul Halit Mertcan Cenker Buket Aybars Fevzi Erkut Halil Durmuş Sadık Mustafa Emre Bilgiç Soyisim Pehlivan Derya Aliusta Çelebi Arkol Sofi Seral Atik Nat Diren Özkan Şah Muhtaroğlu Yücel Özbeşer Mercan Özen Kural Suiçmez Çöllüoğlu Sevim Marar Çetin Kendir Deniz Karaatmaca Tanpınar Culluoğlu Sakallı Yavuz Ülker Defteralı Aksu Kanal Kurum ICT MEDIA Vodafone Mobile Operations LTD UKÜ Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Dairesi UKÜ YYK UKÜ YYK Özkan Corporation Telekominikasyon Dairesi DPÖ Telefon Dairesi YYK Orsatechmedia Orsatechmedia Management Centre Orsatech Turksat BTS LAÜ Longnet İletişim LTD KKTCELL KKTCELL KKTCELL Vodafone Mobile Operations LTD KKTC Başbakanlık Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Tc Büyükelçilik GAU Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Başbakanlık Kamunet Telekominikasyon Dairesi 19 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 Kemal Hülya Mehmet Ahmet Şener Serenay Nihat Feridun Rauf Özgür Vehbi Kamil Gaye Bülent Kasım Mine Ali Atilla Mehmet Ebru Seda Emete İbrahim Tamer Eylem Recep Mustafa Nevhan Seniha Lisani Bertan Mehmet Seyfi Hüseyin Halil Rasim Cengiz Berk Tayfun Hüseyin Elmas Harutoğlu Karkutoğlu Şensoy Tutkulu Yalçınkaya Yılmaz Üstün Kürşad Eralp Aktün Ercan Özarın Genç Erkan Gündüz Tüzünkan Bulancak Civisilli Engür Kuyucu Kordal Gözügüzelli Erşan Tulgar Yılmaz Boztemur Akyıldız Öztemiz Tulgar Deniz Özerdağ Toycan Yıldız Bicen Güneşel Karas Tayza Tuncalı Nesimoğlu Ademgil BTHK Lefkoşa İngiliz Üniversitesi (BUN) Telekominikasyon Dairesi Telekominikasyon Dairesi Telekominikasyon Dairesi KKTCELL Bilişim Derneği Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Güzelyurt Kaza Mahkemesi Eralp Avukatlık Bürosu BTHK Telekominikasyon Dairesi KKTC Kalkınma Bankası Birnet Yazılım Cratos Premium Hotel&Casino Innovia Bulancak LTD/KT Sanayi Odası Avaliz Bilgisayar KKTCELL KKTCELL Business Management School GAÜ GAÜ BRTK ODTÜ TBD İzmir Şubesi ODTÜ KKTC Kampüsü Denizhan Bilişim Mahkemeler UKÜ Dışişleri Bakanlığı YDÜ Dışişleri Bakanlığı Vodafone Mobile Operations LTD Dışişleri Bakanlığı BTHK ODTU-KKK LAÜ/BTHK 20 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 Mehmet Emre Eda Suay Huriye Deniz Yeşer Ferhun Ozan Tuncer Hüseyin Emre Emete Esma Oğuz Umut Derya İlknur Nadir Derviş Hasan Ersin Bilinç Yavuz Uğur Aytaç Afif Gülten Burcu Ali Ceyda Ayzer İrfan Ayça Sevilay Özgür Erdinç Özlem Ayhan Zafer Ceylanlı Dağgül Sözcü Anıl Özyamanlı Türem Özdenya Yorgancıoğlu Çağlar Aslan Gezbul Yıldırım Laçinler Nevzat Eroğlu Saler Uslutürk Gürşan Bıldır Ekşici Amca Taşcı Dolmacı Erdoğan İrtem Çerkez Say Karanfiloğlu Topal Gürler Ustam Mungan Atik Arifoğlu Tacel Özülkü Uzunoğlu Tüylüoğlu Barış Erenel BTHK Management Centre McMed The Management Centre Management Centre McMed LAÜ KKTCELL ZTE ZTE KKTCELL KT KIyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma KT KIyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma KT KIyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma BTHK BTHK BTHK DAÜ DAÜ Türkiye Bilişim Derneği Management Centre LAÜ TAK DAÜ Ensonnet KKTCELL KKTCELL KKTCELL KKTCELL KKTCELL Gönyeli Belediyesi BTHK BTHK Longnet İletişim LTD Longnet İletişim LTD BRTK KKTCELL LAÜ 21 139 Doruk Cengiz Murat Abdurrahman Timur Erdal Baki Alihan Duygu Ahmet Neslihan Lale Mehmet Aykut Wang Hakan Hakan Erdal Gökhan Ali Hüseyin Yasin Uğur Barış Umut Tansel Fatih Kadime Nezir Benekli Kartal Kanallı Lekesil Han Aydın Arıcı Pehlivan Eroğlu Mithat Akçaba Çelik Karadeniz Yıldırım Hocanın Jianbo Bakır Kazma Şanlıdağ Gülcan Aylanç Ağırtaş Ersin Mutlu Göçmez Seral Işık Göğebakan 140 Bora Tüccaroğlu 141 Zeynep Tuğrul Doğan Bayram Aysu Erdal Ümral Kemal Hakan Tolga Akan Akçalı Kurt Yılmaz Arsoy Kutlu Mertsoy Gökay Behiç Pekiştiren 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 142 143 144 145 146 147 148 149 150 ODTÜ KKTC Kampüsü Telekominikasyon Dairesi PGM PGM Tc Büyükelçilik TC yardım heyeti YYK Akçaba LTD TURKSAT TURKSAT YAGA DAÜ ZTE HUAWEI PGM PGM TURKSAT Tarım Bakanlığı TURKSAT TURKSAT TURKSAT TURKSAT KKTC Başbakanlık TURKSAT İTÜ-KKTC K. Vakıflar Bankası KTMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odası GAÜ Jeoloji ve Müd. Dairesi İngiliz Üniversitesi Tubitak DAÜ Kamu Kuruluşu Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Bilişim Teknolojileri Başkanı Turizm Bakanlığı Acapulco Resort 22 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 Ceyhun Cavit Gülistan Fatma Alkam Esat Mehmet Hasip Osman Yusuf Şahin Özgür Ali Mustafa Hassan Ertan Sami Hanife Ensar Şenol Ensar Hasan Oğuz Burak Fatoş Yıltan Emre Refet Ünsal Altınok Selçuk Gürol Laden Hasan Nihat Umut Arda Osman Onur Refik Halil Sadık Hüseyin Arıcı Şah Değirmencioğlu Serdaroğlu Hulusioğlu Ufuk Beyaz Sağlı Yıldız Çeri Pamit Boral Vahib Birinci Özuslu Mutlu Gül Gülgönül Aksoy Çoban Akçay Güney Yolcu Tabak Ertugrul Yoldaş Gürok Darıcı Asım Gürkan Alper Erduran Nami Pastırmacıoğlu Asilkan Ernez Sarı Arkan Devlet Dairesi Devlet Dairesi DAÜ Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Lefkoşa Kaymakamlığı Meclis Çatalköy Belediyesi BTHK YDÜ YDÜ PGM Management Centre Kıbrıs Genç TV Kanal Sim TURKSAT TURKSAT TURKSAT Planlama ve İnşaat Dairesi Planlama ve İnşaat Dairesi ICT FIB Mondial ÖDTÜ Kıbrıs ÖDTÜ Kıbrıs Arınet Dışişleri Bk. Karayolları Dairesi NEU BUB Arkan 23 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 Behiç Münür Mustafa Halil Arif Ahmet Salih Kerem Serhat Mehmet Korhan Mehmet Ali Hüner Yıldan Arık Gölek Atakan Diyarcılar Ekenoğlu Oday Özgen Tanaman Sungur İnce Arıkbuka Coşkunsu Arkan Özel Şirket Teknik Ermataş Esentepe Estates MESAN MPB MPB EK -3 Bakanlık Mevcut Durum Raporu Sunumu BTHK tarafından hazırlanan bilgi kitapçığı basılarak kayıt sırasında katılımcılara dağıtılmıştır. 24