Rüzgar ve Biyomas Enerjisi Potansiyelinin Belirlenmesi

İ Ç İ N D E K İ L E R
KIRIKKALE PROJE DERGİSİ
MÜSİAD KIRIKKALE ŞUBESİ
ADINA SAHİBİ
N. Haşim BALOĞLU
(MÜSİAD Kırıkkale Şube Başkanı)
PROJE KOORDİNATÖRÜ
Barış GÜMÜŞBAŞ
PROJE DANIŞMANI
Doç. Dr. Ertuğrul ÇAM
EDİTÖR
R. Çağatay ERSOY - Emine ATA
Barış GÜMÜŞBAŞ
PROJE DESTEK EKİBİ
Batuhan ÖZEV
(Elektronik Mühendisi)
Dr. Dilara GÜMÜŞBAŞ
(Elektrik - Elektronik Mühendisi)
Kırıkkale Üniversitesi
Elektrik Mühendisliği Topluluğu
PROJE TEKNİK DANIŞMANI
İKA ENERJİ / Koray ALTINKILIÇ
Proje Yatırım Teşvik ve Finans Müşaviri
Durgut BAŞGÜZEL
ENERJİ ZİRVESİ DESTEK GRUBU
ENERJİSA - Mustafa DÜZGÜN
ZARİF ENERJİ - Mustafa DOĞRU
GÖRSEL TASARIM
MSG AJANS - Mevlüt ÇAKIR
FOTOĞRAF
Ahmet BALOĞLU - Ezgi ATA
İLETİŞİM
KIRIKKALE MÜSİAD ŞUBESİ
Yaylacık Mah. Ulubatlı Hasan Cad. No: 16
KIRIKKALE
Tel : (0318) 333 33 01
kirikkale@müsiad.org.tr
MÜSİAD Kırıkkale Şubesi Tarafından
Ahiler Kalkınma Ajansı
Desteği ile Yayınlanmıştır.
Para İle Satılmaz.
Her Hakkı Saklıdır.
BASKI
MSG Ajans
0312 314 52 52
ANKARA
1
KIRIKKALE VALİSİ
Ali KOLAT
Dünyada enerji kaynakları gittikçe azalırken enerjiye olan
talep her geçen gün artmaktadır. Şu anki enerji kullanım
koşulları göz önüne alındığında dünya petrol rezerv ömrünün
2012 yılı itibariyle yaklaşık 49 yıl, 2012 yılı toplam kömür üretimi
dikkate alındığında, küresel kömür rezervlerinin ise yaklaşık 142
yıl olduğu tahmin edilmektedir. Doğalgaz içinse dünya rezerv
miktarının 2011 yılı sonu itibariyle yaklaşık 208 trilyon metreküp
olduğu tahmin edilmektedir. Bu kaynakların sınırsız olmadığı
herkes tarafından kabul edilen bilimsel bir gerçektir.
Fosil yakıtların kullanımı insanı, çevreyi ve doğayı olumsuz etkilemiş dünya ortalama
sıcaklığını da son bin yılın en yüksek değerlerine ulaştırmış, yoğun hava kirliliğinin yanı sıra
milyonlarca dolar zarara yol açan sel/fırtına gibi doğal afetlerin gözle görülür bir biçimde
artmasına sebep olmuştur.
Bu nedenle enerjinin çevreye zarar verilmeden üretilmesi
amacının ön plana çıkması ve yenilenebilir enerji üretim teknolojilerinin teşvik edilmesi
gerekmektedir.
Türkiye, büyük oranda enerjide dışa bağımlı bir ülke konumundadır. Bu bağımlılıktan
kurtulabilmemiz için bütün potansiyellerimizin değerlendirilmesi gerekmektedir. Ülkemiz
yenilenebilir enerji kaynakları bakımından oldukça zengin olmasına karşın bu kaynaklardan
yeterince istifade edebilmiş değildir.
Enerjide, maliyetlerin düşürülmesi ve kaynak çeşitliliği ile güvenliği ülkemiz için temel
konulardır. Enerji politikalarımızı oluştururken sürdürülebilir ve yenilenebilir enerji
çözümlerine de gereken desteği sağlamak zorundayız. Bu destekler devlete ek yük
getirmeyeceği gibi, bilakis tasarruf sağlayacaktır.
Bu anlamda sanayicilerimize büyük görevler düşüyor. Hükümetimiz yenilenebilir enerji
kaynaklarına yapılacak yatırımlar için çok güzel teşvikler çıkarmıştır. Bu teşviklerden yeterince
yararlanılması enerjiye olan dışa bağımlılıktan kurtulmamıza çok büyük katkılar sağlayacaktır.
Kırıkkale Valiliği olarak, yönetim kurulunda bulunduğumuz Ahiler Kalkınma Ajansına
yapılacak proje müracaatlarında özellikle yenilenebilir enerji projelerine öncelik vermekteyiz.
Bu kapsamda Ahiler Kalkınma Ajansından alınan destekle hazırlanan “Kırıkkale Rüzgar
Enerjisi ve Biyomas Potansiyeli Fizibilite Projesi” nden ilimizdeki ve ülkemizdeki yatırımcıların
en iyi şekilde istifade etmesini temenni ediyorum.
Projede emeği geçen Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğümüze ve MÜSİAD Kırıkkale
Şubemize teşekkür ediyorum.
2
ENERJİ SEKTÖRÜ
Dünya nüfusunun, kentleşmenin ve sosyal hayattaki refah
düzeyinin artması, sanayileşmenin hızlı bir gelişme
göstermesi ve yeni teknolojiler gibi,faktörler enerji
sektörünü günümüzün en önemli sektörlerinden biri
haline getirmiştir..
Günümüzün geleneksel enerji üretim ve tüketim
teknolojilerinin insan, çevre ve doğal günümüzün
geleneksem enerji üretim ve tüketim teknolojilerinin
insan, çevre ve doğal kaynaklar üzerinde yerel,
bölgesel ve küresel seviyede olumsuz etkilere neden
olduğu bilinmektedir.
Bu nedenle, enerjinin çevreye zarar verilmeden
üretilmesi amacı ön plana çıkmıştır. Ülkeler özellikle
yenilenebilir enerji kaynaklarını güvenilir, ekonomik,
kaliteli ve serbest piyasa mekanizması ileşartlarını
zorlamadan ekonomiye kazandırmak amacındadır.
Ülkeler enerji üretim Teknolojilerini bu yönde
geliştirmeye, ürerimi ile tüketimini teşvik edici çeşitli
politikalar oluşturmaya hız vermişlerdir.
Teknolojileriini bu yönde geliştirmeye, üretimi ile
tüketimini teşvik edici çeşitli politikalar oluşturmaya
hız vermişlerdir.
Bu bağlamda MÜSİAD Kırıkkale Şubesi olarak ülke ve
Kırıkkale ekonomisine ülke ve Kırıkkale ekonomisine
kazandırmak amacıyla ekonomisine kazandırmak amacıyla
rüzgar ve biomasenerjisi ile ilgili bilimsel, teknik ve
uygulamalı araştırmalara ve yatırım destek anlamında Ahiler
Kalkınma Ajansı DFD kapsamında desteklenen “Kırıkkale
Rüzgar ve Biomas Potansiyeli Fizibilite Projesinin” Ülkemize Kırıkkalemize ve tüm katılımcılarımıza katkı
sağlaması temennilerimle, bu projede emeği geçen Sayın Kırıkkale Valisi Ali Kolat Beyefendiye, Bilim Sanayi
ve Teknoloji İl Müdürümüze, AhilerKalkınma Ajansına, Kırıkkale Üniversitesinin değerli hocalarına, Firma
yetkililerine ve tüm mesai arkadaşlarıma teşekkür eder hepinize saygılarımı sunarım.
Namık Haşim BALOĞLU
MÜSİAD KIRIKKALE ŞUBE BAŞKANI
3
KIRIKKALE BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ İL MÜDÜRÜ
Okan ŞAHİN
Sosyal ve ekonomik kalkınmanın en temel gereksinimlerinden birisi enerji üretimidir. Mevcut bulunan ve en çok
kullanılan enerji üretim sistemleri hem pahalı hem de küresel ve yerel ölçekte hava, su, toprak kirlenmelerine yol
açmaktadır. Sürdürülebilir bir kalkınma için enerji kaynaklarının planlı bir şekilde kullanımının sağlanması ve
yenilenebilir enerji kaynaklarından daha fazla yararlanılması gerekmektedir. Hükümetimizce ortaya konan 2023 yılı
milli hedeflerimizi tutturmamızın en önemli ihtiyaçlarından olan enerji maliyetlerinin azaltılması aynı zamanda
küresel pazarlardaki rekabet gücümüzü de artıracaktır. Enerji maliyetini azaltmanın yolunun da enerji üretimindeki
yenilenemez enerji payının düşürülmesinden geçtiği de tartışmasız kabul edilen bir gerçektir.
Enerji kaynakları bakımından kısıtlı kaynaklara sahip ve dışa bağımlı konumda olan ülkemizde, enerji ihtiyacının
yeterli, güvenilir ve ekonomik olarak sağlanması temel hedeftir. Enerjinin verimli olarak kullanılması da bu hedefin
gerçekleştirilmesinde kullanılacak en önemli araçlardan birisidir.
Türkiye 2013 yılında ithalat için ödediği her 100 doların 22,21 dolarını enerji ürünlerine harcamıştır. Türkiye
İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye'nin 2013 yılındaki ithalatı 251 milyar 650 milyon 560 bin doları
bulurken, bu miktarın 55 milyar 915 milyon 234 bin dolarlık bölümü enerji ithalatına gitmiştir. 2013 yılındaki yaklaşık
55,9 milyar dolarlık enerji ithalatının, yaklaşık 99,8 milyar dolarlık dış ticaret açığının yarısından fazlasını
oluşturmuştur.
Birincil enerji kaynaklarındaki tüketim açısından dünyadaki ve ülkemizdeki duruma bakacak olursak;
Dünyada petrol, doğal gaz, kömür, odun gibi doğrudan
tüketilebilen 2011 yılı birincil enerji kullanım miktarı 12.274,6
MTEP (Milyon Ton Eşdeğer Petrol) dir. Birincil enerji
kullanımında en büyük pay ise petrol olarak gerçekleşmiştir.
Ülkemizde ise 2011 yılı birincil enerji üretimi 32.228,9 BTEP
(Bin Ton eşdeğer Petrol) dür. Aynı yıl ülkemizin toplam enerji
tüketimi ise 114.480,2 BTEP olup enerji kaynaklarının enerji
tüketimindeki payları aşağıdaki (Tablo 1) de verilmiştir.
4
6
Ülkemizde 2011 yılı ham petrol üretimi 2.4 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Buna karşılık aynı yıl ithal edilen
18.1 milyar ton petrole ödenen tutar 21 milyar doları aşmıştır. Petrolde %93 oranında dışa bağımlı bir ülke
konumundayız. İthal petrol için ödenen tutar, ülkemizin GSYİH'sının %2.72'sine karşılık gelmektedir.
Dünyada ve Türkiye'de Yenilenebilir Enerjinin durumuna bakacak olursak;
Dünyada yaygın olarak kullanılan yenilenebilir enerji kaynakları; hidrolik enerji, jeotermal enerji, biyokütle enerjisi,
güneş enerjisi ve rüzgâr enerjisidir. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Küresel Durum Raporu'na göre seçilmiş ülkeler
için 2011 yılı yenilenebilir elektrik güç kapasiteleri (Tablo 2) de verilmiştir.
Bu tabloya göre yenilenebilir elektrik güç kapasitesi bakımından yenilenebilir enerjiden en fazla yararlanan ülke
Çin' dir.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından rüzgâr enerjisi için durum değerlendirmesi;
Dünya rüzgâr türbin güç kapasitesi 2011 yılında 237.227 MW olarak gerçekleşmiştir. Aşağıda belirtilen tablo 3
rüzgâr türbin güç kapasitesi yüksek olan ülkeler sırasıyla; Çin, ABD, Almanya, İspanya ve Hindistan'dır. Türkiye'nin
rüzgâr türbin güç kapasitesi Aralık 2011 itibarıyla 1.729 MW düzeyine ulaşmıştır. Rüzgâr kurulu gücü Türkiye 2011
toplam kurulu gücünün (52.911 MW) %3,2'sini oluşturmaktadır. 2011 yılında toplam elektrik enerjisi üretiminin
%2.07'si rüzgâr enerjisinden sağlanmıştır.
5
Belirtilen tablolar ile verilerden ülkemizin yenilenebilir enerji yatırımları açısından çok yeterli bir seviyede
olmadığı anlaşılmaktadır. Temiz ve yenilenebilir enerji kaynağı olan rüzgâr enerjisinin kullanımının arttırılması
ülkemiz menfaati açısından son derece önemlidir. Bu yüzden rüzgâr türbin kurulu gücümüzün Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanlığınca açıklanan 2023 yılı hedefi olan 20.000 MW kapasiteye ve toplam elektrik üretimindeki
yenilenebilir kaynakların %30 a çıkarılması hedefi için ilgili tüm kurum ve kuruluşlar ile girişimci ve
müteşebbislerimizin gayret göstererek enerjide dışa bağımlılığımızın azaltılmasına yardımcı olmaları gerekli
görülmektedir.
Türkiye mevcut sanayi yapısı ile Rüzgâr Enerjisi üretim teknolojilerini üretebilecek yapıdadır ve bu faaliyetlerle
uğraşan yerli şirket sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Yeni teknolojileri geliştirmek için sektöre yeni fikirler şarttır.
Dünya genelinde ve ülkemizde fosil kaynakların kullanımını azaltıp yenilenebilir kaynakların kullanımının
arttırılması hem çevremiz hem geleceğimiz için son derece elzemdir. Her alanda olduğu gibi enerji alanında da ARGE faaliyetlerine durmaksızın devam edilmesine ve bu alana ayrılan destek payının artırılmasına devam edilmesi
gerekmektedir. Enerji AR-GE faaliyetlerinin arttırılması yenilenebilir enerji teknolojilerinin gelişmesine ve
ticarileşmesine önemli katkılar sağlayacaktır. Coğrafi koşullardan etkilenen yenilenebilir kaynaklar için ülkemiz çok
yüksek bir potansiyel içermektedir. Bu potansiyelin kullanımı için yerli teknoloji üretiminin teşviki ve sanayiciye ek
desteklerin verilmesi ülkemizin geleceği açısından çok büyük önem arz etmektedir.
Yukarıda belirtmiş olduğum tüm bu değerlendirmeler ışığında milli hedeflerimize katkı sağlanması ve İlimizde
rüzgâr enerjisi alanında olmayan yatırımların sağlanması amacıyla Müdürlüğümüz bünyesinde yatırımcılarımıza
yön vermek, rehberlik etmek için kurulu bulunan “Tek Adımda Yatırım Bürosu” ve “Proje Ofisimizle” gerçekleştirmiş
olduğumuz, Ahiler Kalkınma Ajansınca desteklemeye değer bulunan “Rüzgâr Enerjisi ve Biyomas Potansiyeli”
projesinde ortaya çıkan raporların, yatırımcı ve müteşebbislerimize faydalı olmasını diliyorum.
Her türlü faaliyetimizde bizlerden desteğini esirgemeyen Sayın Valimize, Üniversite sanayi işbirliği konularında
yapmış olduğumuz faaliyetlerimizde destek olan Sayın Rektörümüze, işbirliğinden dolayı MÜSİAD Kırıkkale Şube
Başkanımıza ve Projede emeği geçen İl Müdürlüğümüz Proje Ofisine teşekkürlerimi sunuyorum.
6
ELEKTRİK ÖĞRETMENİ
PROJE KOORDİNATÖRÜ / DERGİ EDİTÖRÜ
Barış GÜMÜŞBAŞ
TURKKIZILAYI
1868
BAHŞILI ŞUBE BAŞKANLIĞI
Merhaba,
MUSİAD Kırıkkale Şubesi ve Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Kırıkkale İl Müdürlüğü ortaklığıyla , Ahiler Kalkınma Ajansı Doğrudan
Destek Faaliyeti (DFD) kapsamında hazırlanan“ Kırıkkale Rüzgar ve
Biyomas Potansiyeli Fizibilite Projesi “ 6 aylık faaliyet döneminin
ardından yapılan ölçüm ve saha çalışmalarıyla tamamlandı. Nevşehir
Ahiler Kalkınma Merkezinde proje imza töreni ile başlayan faaliyetlerimiz
arasında sürdürülebilir proje ofisinin kurulması, ortaklarla birlikte düzenli
toplantılar, ulusal ve uluslar arası envanter araştırmaları, saha çalışmaları,
Türkiye Rüzgâr Enerjisi Kongresine katılım, Enerji Bakan Yardımcısı
Murat MERCAN ile toplantı, Almanya Hamburg NORDEX Rüzgar Türbini
ve Kanat Fabrikası ziyareti, Eneji Bakanlığı Ziyareti, Yenilenebilir Enerji
Kaynakları Genel Müdürlüğü RİTM Projesi takibi, Ülkemizin 4
bölgesindeki rüzgar santralleri ziyareti ve etüt, 7 Lokasyon ziyareti ve
ölçümlerin tamamlanması, Kırıkkale Katı Atık Tesisi Zarif Enerji Çöp Gazı
Elektrik Üretimi Tesisi iyileştirme çalışmaları; (Tesis ilimizden topladığı
170 ton çöpten çeşitli düzenekler aracılıyla elde ettiği metan gazını
çevrim ünitesine vererek 820 KW üreterek kurulan pano ve iletim hattıyla
BEDAŞ'a satmaktadır. Amaçlanan 820 kw elektriğin 1 mw üzerine
çıkarılmasıdır.) Kamuoyu bilgilendirme ve basın lansmanları, Ara Rapor
Kitapçığı, Kırıkkale Üniversitesi işbirliği ile düzenlediğimiz ve ilimizde ilk
olan“ Kırıkkale Enerji Zirvesi” Bedaş İl Müdürü Mustafa Düzgün, Zarif
Enerji Sahibi Mustafa Doğru, İKA Enerji Koray ALTINKILIÇ , Kırıkkale
Üniversitesinden Doc. Dr. Ertuğrul ÇAM 'IN sunumlarıyla işadamlarının ,
akademisyenlerin, ulusal ve uluslar arası yenilenebilir enerji firmalarının
katılımıyla önemli bir hal almıştır.
Projemizin sürdürülebilirlik çalışmaları devam etmektedir. İlimizde 7
lokasyon çalışmasından elde ettiğimiz bulgulara göre 4 nokta ( Topal
Dede, Dinek Dağı, Kırıkkale Üniversitesi Kampüs Sırtları ve OSB ) Rüzgar
Santrali açısından yatırımcısına kazandıracak bölgeler olarak
görülmektedir. Ahiler Kalkınma Ajansı DFD Desteğinin amacına ulaşmış
olması bizleri son derece memnun ederken ilimize santralin yapılması
ile ilgili görüşmeler ve çalışmalar devam etmektedir.
Koordinatörü olduğum“ Kırıkkale Rüzgâr ve Biyomas Potansiyeli
Fizibilite Projesi “ kapsamında desteklerini esirgemeyen Ahiler Kalkınma
Ajansı Genel Sekreteri M.Fatih YILDIZ, Ahiler Kalkınma Ajansı Kırıkkale
Uzmanı Abdurrahman ÖZBAŞ'a,Musiad Kırıkkale Şubesine ve Başkan
N.Haşim BALOĞLU'na , Doç.Dr. Ertuğrul ÇAM'a, Elektronik Mühendisi
Batuhan ÖZEV’e, Elektrik-Elektronik Mühendisi Dr. Dilara GÜMÜŞBAŞ'a ,
BEDAŞ İl Eski Müdürü Yılmaz FİDAN'a , Kırıkkale Ticaret Meslek Lisesi
Müdürü İbrahim ŞİMŞEK, Müd. Baş. Yard. Yusuf ÇİMENDAĞ, Müd.
Yardımcısı Şerife UYAR, Kemal ERGİŞİ, Ayşen ÖZCAN'a, Saha
çalışmalarında Emine ATA, Çağatay ERSOY ve Uğur BALCI'ya ve Fatma
BAYKALDI, Uzman Mehtap TANRIVERDİ’ye, Sosyal Sorumluluk
öngörülerini geliştiren www.anakucagizedem.com’a, Bahşılı Kızılay
Temsilcilğine, Kırıkkale Üniversitesi Elektrik Mühendisleri Topluluğuna,
ayrıca Nurcan BATTALOĞLU", ve İnsan Yüceliğini Gerçekleştirme
Derneği nezdinde Değerli Büyüğümüz Sadettin ERBAŞ çok teşekkür
ederim.
7
TÜRKİYE RÜZGÂRA TEKNİK ELEMAN
YETİŞTİREN 3. ÜLKE OLACAK
Enerji Günlüğü ‐ Amerikan Iowa Lakes Community College ve Alternative Energy
Solutions Limited Şirketi ortaklığı ile Eskişehir'de `Wınd Academy Turkey` eğitim
merkezi açılacak.
ABD`de rüzgâr enerjisi ve teknolojisi eğitimini fakülte seviyesinde veren Iowa Lakes
Community College ve Alternative Energy Solutions Limited Şirketi ortaklığı ile
kurulacak `Wınd Academy Turkey` eğitim merkezinin temelinin 2013 yılı içerisinde
atılacağı kaydedildi.
Alternative Energy Solutions Limited Şirketi Yönetim Kurulu üyesi Ethan Hunter, konuyla ilgili görüşmek üzere
Odunpazarı Belediye Başkanı Burhan Sakallı`yı ziyaret etti. Gerçekleştirdiği ziyarette konuşan Hunter, mart ayında Iowa
Lakes Estherville Yerleşkesi`nde, Iowa Lakes Community College yetkilileri ve rüzgar türbini üreticilerinin katılımıyla
gerçekleştirdikleri toplantıda `Wınd Academy Turkey`in kurulmasına karar verildiğini belirterek, Başkan Sakallı`ya proje
hakkında bilgi verdi.
TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİ SEKTÖRÜNE TEKNİK
ELEMAN YETİŞTİREN ÜÇÜNCÜ ÜLKE OLACAK
Türkiye`de rüzgâr enerjisi konusunda yetişmiş elemanın yok denecek kadar az olduğunu ifade eden Ethan Hunter, şöyle
konuştu: "Rüzgâr enerjisi alanında çalışacak teknik elemanları yetiştirecek bir eğitim merkezinin açılması Türkiye`ye büyük
fayda sağlayacak. Dünyada doğrudan rüzgâr enerjisi sektörüne teknik eleman yetiştiren sadece iki ülke var. Bunlar ABD ve
Danimarka. Üçüncü ülke Türkiye olacak. Wınd Academy Turkey kurulduğunda bu merkeze Balkanlar, Ortadoğu ve Orta Asya
ile dünyanın her yerinden öğrenci kabul edebilecek”
Enerji ve Tabii Kaynaklar ve Milli Eğitim bakanlıklarıyla görüşmeler yaptıklarını, araştırmaları sonucunda eğitim
merkezinin Antalya`dan sonra Eskişehir'de kurulmasına karar verildiğini aktaran Hunter, şunları söyledi: "Ağırlıklı olarak
Amerikalı öğretim görevlilerinin vereceği 14 haftalık yoğun bir eğitim sonrasında öğrenciler başta rüzgâr enerjisi teknolojisi,
rüzgâr türbini bakım ve onarımı, rüzgâr türbini tarla kurulumu ve rüzgâr türbini kontrol sistemleri derslerini alarak, Amerikan
standartlarını ve deneyimini yakalayacaklar”
"ÖĞRENCİLER, BİRÇOK ÜLKEDE İŞ BULABİLECEK”
Hunter, öğrencilerin, rüzgâr türbini simülatörleri ile gerçek ebatta rüzgâr türbininin kullanılacağı müfredatla
karşılaşabilecekleri her türlü senaryoya yönelik uygulamalı eğitim alacaklarını da anlattı. Eğitimlerin, Amerikan İş ve Sağlık
Kurumu (OSHA) standartları çerçevesinde verileceğini belirten Hunter, sözlerini şöyle tamamladı: "Başarılı öğrencilerin
alacakları diplomayla uluslararası alanda iş bulmaları sağlanacak. Çok sayıda ülkede rüzgâr enerjisi endüstrisinde çalışan
kişiler için alınması zorunlu olan `Wind Turbine Climber` ve `Wind Turbine Emergency Rescuer` sertifikaları verilecek.
"
Hunter, bu merkezden mezun olacak teknik elemanların sadece Türkiye`de değil, dünyanın birçok ülkesinde rahatlıkla iş
bulabileceklerini sözlerine ekledi
Batuhan ÖZEV
Elektronik Mühendisi
8
MÜSİAD KIRIKKALE ŞUBESİ
RÜZGAR ENERJİSİ KONGRESİNE KATILDI
T.C Kalkınma Bakanlığı Ahiler Kalkınma Ajansı 2013 yılı Doğrudan Faaliyet Desteği ( DFD) kapsamında hibe almaya
hak kazanan ve MÜSİAD Kırıkkale Şubesi proje ekibi tarafından hazırlanan “ Kırıkkale Rüzgâr ve Biyomas Enerjisi
Potansiyeli Fizibilite Projesi” çalışmaları başladı.
Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı himayesinde Türkiye Rüzgâr Enerjisi Birliği tarafından organize edilen 6-7 Kasım
tarihleri arasında WOW Convection Center'da gerçekleşen kongre Türkiye'nin ilk ulusal Rüzgar Enerjisi Kongresi oldu.
Kongreye Enerji Bakan Yardımcısı Murat MERCAN, EPDK Başkanı Hasan KÖKTAŞ , TBMM Enerji Komisyon Başkanı
Mahmut Mücahit FINDIKLI, Enerji İşleri Genel Müdürü DR. Zafer DEMİRCAN, Yenilenebilir Enerji Kaynakları Genel
Müdürü Yusuf YAZAR, TEİAŞ Genel Müdürü Kemal YILDIR, Avrupa Rüzgâr Enerjisi Başkanı Andrew GARRAD, Uluslar
arası Yenilenebilir Enerji Ajansı Başkanı Adnan AMİN, TUREB Başkanı Mustafa Serdar ATASEVEN, yerli ve yabancı
firma temsicileri, santral sahipleri, akademisyenler, ilgili sektör yöneticileri katıldı. Enerji Bakanı Taner YILDIZ yurt
dışında olduğundan kongreye video mesaj yoluyla katılmıştır. İlimizden proje dahilinde Musiad Kırıkkale'den Proje
Koordinatörü Barış GÜMÜŞBAŞ , Proje Asistanı Emine ATA ve Vahit USLU katılmışlardır. 100'e yakın konuşmacı ve
toplam 14 atölyenin yer aldığı kongrede tüm stantlardan bilgi almaya çalışan proje ekibi Rüzgar Santrali Fizibilite
çalışması ile ilgili gerekli envanterleri topladı.
Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakan Yardımcısı Murat MERCAN'dan Projeye Büyük İlgi
Enerji Bakan Yardımcısı Murat MERCAN'ın katıldığı Rüzgâr Topu maçından sonra proje ile ilgili sunum yapan Barış
GÜMÜŞBAŞ ; Bakan Yardımcısı MERCAN'a bilgi vererek destek istedi. Kongre ile ilgili açıklamalar yapan MÜSİAD
Kırıkkale Şube Başkanı N. Haşim BALOĞLU ; 6-7 Kasım'daki Kongrenin kendileri için çok faydalı geçtiğini , Projenin ilgi
çekmesinden dolayı Danimarka Ticaret Ateşeliğinden Danimarka “ STATE OF GREEN” çalışma ziyaretine davet
aldıklarını ,Bilim ve Sanayi Teknoloji İl Müdürlüğü, Kırıkkale Üniversitesi ve diğer ortaklarımızla Kırıkkale'de Rüzgâr ve
Biyomas Santrali ölçüm ve saha çalışmalarının en kısa sürede başlayacağını bildirdi.
Kalkınma Ajansı
Geleceğe Yön Verir
9
KIRIKKALE'DE BİYOGAZ VE RÜZGAR SANTRALİ
POTANSİYEL PROJESİ KAPSAMINDA
ENERJİ BAKANLIĞI ZİYARETİ
Kalkınma Bakanlığı Ahiler Kalkınma Ajansı tarafından DFD (Doğrudan Faaliyet Desteği ) kapsamında
desteklenen “Kırıkkale'de Rüzgâr ve Biyomas Potansiyeli Fizibilite Projesi “ faaliyetleri devam ediyor. Rüzgâr
Santrali ile ilgili ölçümlerin ve fizibilite çalışmasının yakında başlayacağı bildirilirken bir yandan proje ekibi saha ve
envanter çalışmasına devam ediyor.
Proje ekibinden Barış GÜMÜŞBAŞ ve Çağatay ERSOY; Enerji Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Kaynakları Genel
Müdürlüğünü ziyaret ederek TUBİTAK'la ortak gerçekleştirilen RİTM'i (Rüzgâr İzleme ve Tahmin Merkezi) hakkında
bilgi aldı. Tüm Rüzgâr Santrallerinin online bağlı olduğu merkezde korelasyon ve uygulama modelleri yerinde
incelendi. Kırıkkale il merkezi itibariyle çok yoğun rüzgâr potansiyeli olmamakla birlikte birkaç hakim noktada
santrallerin kurulabileceği üzerinde duruldu.
Kırıkkale'de Biyogazdan elektrik üretilmesi ile ilgili çalışmayı yaş-işlet yöntemiyle 10 yıllığına Zarif Enerji ve
Elektrik Üretim AŞ üstlenirken Kırıkkale Katı Atık Yönetimi Belediyeler Birliği Başkanlığı aynı zamanda Ahılı Tepesi
civarı vahşi depolama çöp alanın kapatılıp ağaçlandırılacağını açıkladı. Proje ekibinin ziyaret ettiği Katı Atık
Depolama Merkezi Kırıkkale Çöp Gazı Elektrik Üretim Santrali saha sorumlusu Cafer USLU yaptığı açıklamada “
Kırıkkale'de her gün ortalama 170 ton çöpün katı atık merkezine geldiği santral de Bakteriler ve başka mikro
organizmalar kullanılarak biyogaz tesislerinde biyokütle ( çöp) ayrıştırılır. Bu çok aşamalı fermantasyon sürecinin
nihai ürünleri olarak, hava (oksijen) ve ışıktan arındırılmış olan nemli ortamda özellikle metan (% 45-70) ve karbon
dioksit (% 25-55) oluşur. Biyogazın enerji olarak kullanılabilirliği öncelikle biyogaz içerisindeki metan oranına
bağlıdır. Üretilen biyogaz genelde kombine ısı ve enerji santrallerinde (kojenerasyon), doğrudan lokal çapta
kullanılabilen veya elektrik şebekesine verilebilen elektrik enerjisine dönüştürülmektedir. Yanma aşamasında
ayrıca oluşan ısının da tesis yakınındaki binalar veya seraların ısıtılmasında, saman kurutulmasında, süt
soğutulmasında veya ahırların iklimlendirilmesinde kullanımı mümkündür. İşletme ekonomisi açısından başarılı
olabilmek için elde edilen her iki ürünün de (elektrik ve ısı) kapsamlı bir şekilde kullanılması büyük önem arz
etmektedir. Biz şu an Kırıkkale BEDAŞ'la anlaşma doğrultusunda buradan elde ettiğimiz yaklaşık 1 MW 'a yakın
elektriği sisteme enterkonnekte olarak ilave ettik. Proje Koordinatörü Barış GÜMÜŞBAŞ ; Biyogaz Santralinde
yapılacak yeni otomosyan ve biyokütlenin daha iyi ayrıştırılmasıyla enerji kapasitenin artacağını ve bu konuda
çalışacaklarını belirtti.
10
BİLİM SANAYİ İL MÜDÜRLÜĞÜ VE MÜSİAD KIRIKKALE
ORTAKLAR STRATEJİ GELİŞTİRME TOPLANTISI YAPTI
Kalkınma Bakanlığı Ahiler Kalkınma Ajansı
Doğrudan Faaliyet Destekleri (DFD) Programı
kapsamında desteklenen “ Kırıkkale Rüzgar
ve Biyomas Potansiyeli Fizibilite Projesi“
çalışmaları devam ediyor. MÜSİAD Kırıkkale
Şubesi ve Bilim Sanayi ve Teknoloji İl
Müdürlüğü ortaklığıyla gerçekleşen proje
çalışmalarında ara raporlama için toplantılar
yapılıyor.
Proje ortağı Bilim Sanayi ve Teknoloji İl
Müdürlüğü ev sahipliğinde gerçekleşen “
strateji geliştirme“ toplantısına ev sahibi
Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürü Okan
ŞAHİN, MÜSİAD Kırıkkale Şube Başkanı
N.Haşim BALOĞLU, Müsiad Eğitim Merkezi Sorumlusu Uzman İrem Nur ÖZER, Proje Asistanı Emine ATA,
R.Çağatay ERSOY, Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü Proje personeli Uğur BALCI, Rüzgâr ve Biyomas Projesi
Koordinatörü Barış GÜMÜŞBAŞ katılmışlardır.
Toplantıda projenin safhaları görüşülmüş olup ara raporlama, ölçümler, Kırıkkale Enerji Zirvesi program taslağı
ve strateji geliştirme gibi konular üzerinde çalışmalar yapılmıştır.
KIRIKKALE'DE RÜZGÂR ÖLÇÜMLERİ YAPILDI
Kalkınma Bakanlığı Ahiler Kalkınma Ajansı Doğrudan Faaliyet Destekleri (DFD) Programı kapsamında
desteklenen “ Kırıkkale Rüzgâr ve Biyomas Potansiyeli Fizibilite Projesi “ çalışmaları devam ediyor. MÜSİAD Kırıkkale
Şubesi ve Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü ortaklığıyla gerçekleşen proje çalışmalarında ilimizde 7 saha
gezilerek lokasyon çalışmaları başladı.
Proje kapsamında İstanbul'dan gelen İka Enerji Yöneticisi Koray ALTINKILIÇ, WindThink Firması Ölçüm
Mühendisi Sadık ÇETİNKAYA ve Proje Ekibinden Doç.Dr. Ertuğrul ÇAM, MÜSİAD Başkanı N.Haşim BALOĞLU, Proje
Koordinatörü Barış GÜMÜŞBAŞ ilimizde 7 noktayı gezerek en verimli olabilecek 4 noktanın ; Denek Dağı , Topal
Dede Mevki, Kırıkkale Üniversitesi Kampüs alanı içindeki sırtlar, Ahılı Tepesinin koordinatları alınarak çalışmalara
başlandı. Birkaç ay sürecek ölçümlerde Yenilenebilir Enerji Kaynakları Genel Müdürlüğü, Meteoroloji Genel
Müdürlüğü, Rüzgâr Enerjisi Potansiyel Atlası ve ölçüm programlarının yanı sıra uluslar arası kuruluşlardan datalar
satın alınarak raporlama yapılacaktır. Ahiler Kalkınma Ajansı DFD destekli “Kırıkkale Rüzgâr ve Biyomas Potansiyeli
Fizibilite Projesi” nde yatırıma dönüştürmek için ellerinden gelen gayreti gösterdiklerini belirten proje koordinatörü
Barış GÜMÜŞBAŞ “ Yatırımın ekonomik olması için en ince ölçüm detaylarına da dikkat edeceklerini vurgulayarak
rüzgâr ölçümleri ve enerji potansiyeli, enerji üretim kapasitesinin ortaya çıkmasıyla gerekli mâlî analizin ardından
konsersiyum ve ulusal/uluslar arası kaynakla projenin yatırıma dönüşmesi için enerji alanında ilimize çok değer
katacaktır “ dedi.
Öte yandan proje kapsamında gerçekleşecek ve ilimizde de bir ilk olacak “Kırıkkale Enerji Zirvesi“ çalıştayı
hazırlıkları tüm hızıyla devam ediyor.
11
HAMBURG'A PROJE ZİYARETİ
Almanya Hamburg NORDEX Firması tarafından Rüzgâr Türbini, Kanat Fabrikaları ve Rüzgâr Santralleri gezdirildi.
Kalkınma Bakanlığı Ahiler Kalkınma Ajansı DFD (Doğrudan Faaliyet Desteği) kapsamında desteklenen ve
MÜSİAD Kırıkkale Şubesi tarafından uygulanan “Kırıkkale Rüzgâr ve Biyomas Potansiyeli Fizibilite Projesi“
kapsamında NORDEX firmasının davetlisi olarak Almanya Hamburg'a giden proje ekibinden; MÜSİAD Başkanı
N.Haşim BALOĞLU, Proje Asistanı Emine Ata, Proje Danışmanı Doç.Dr. Ertuğrul ÇAM, Proje Koordinatörü Barış
GÜMÜŞBAŞ ; Rostock kentinde kurulu bulunan Rüzgâr Türbini Fabrikası (1-3 Mw'lık) , Kanat Fabrikalarını ( 30 - 50
mt'lik) ve bölgede bulunan Rüzgâr Santrallerini ziyaret edip bilgi almıştır. Teknik geziye NORDEX Firmasının
İstanbul Satış Mühendisi Güngör BAŞAR'da iştirak etmiştir. Güngör BAŞAR Türkiye'de de bir fabrika kurmak
istediklerini ve bu şekilde orta doğu'ya açılmak istediklerini kaydetti. Ayrıca NORDEX Firmasının “1985 yılında rüzgar
türbini üretmek üzere Danimarka'da kuruluyor ancak daha sonra 1992 yılında üretim ve yönetim faaliyetlerini
Almanya'ya taşıyor. Bugün itibariyle NORDEX'in merkez ofisi ve üretim tesisleri Rostock, Almanya'da yer almaktadır.
Diğer taraftan Çin Halk Cumhuriyeti ve Amerika'da birer üretim tesisi bulunan şirketin, 30 ülkede de şubeleri var ve
bu şubeleri aracılığıyla yine dünyanın her yerindeki müşterilerine, rüzgâr santralleri konusunda anahtar teslimi
çözümleri sunuyor. Ayrıca yapılan servis ve bakım anlaşmaları ile müşterilerimiz aldıkları ekipmanları anlaşmaların
içeriklerine bağlı olarak uzun yıllar boyunca NORDEX servis personelinin gözetiminde, yedek parça ve kullanım
garantisi altında sorunsuz işletmektedirler” dedi. Teknik Ziyaret konusunda da açıklamalar yapan MÜSİAD Başkanı
N. Haşim BALOĞLU ziyaretin Kırıkkale için önemli olduğunu, ölçümlerle ilgili tüm tekliflerin alındığı ve şu an 5
lokasyonda çalışmaların yakında başlayacağını” bildirdi. Yine geziye katılan Kırıkkale Üniversitesi Elektrik-Elektronik
Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç.Dr. Ertuğrul ÇAM, şubat ayında Kırıkkale Enerji Zirvesi yapmayı plânladıklarını ve
özellikle Rüzgârla ilgili daha önce yapılan çalışmalar varsa envanter açısından kendilerine ulaştırılmasını rica etti.
Ayrıca Balıkesir, Çanakkale, İzmir Santral saha ziyaretleri yapıldı.
12
>
RÜZGAR ENERJİSİ İLE
YENİLEBİLİR ENERJİYE BİR BAKIŞ
Ülkemizde Elektrik Enerjisinin ve Rüzgâr enerjisinin Durumu
Ülkemiz rüzgâr, güneş, jeotermal, gel-git ya da dalga enerjileri gibi doğal kaynaklar ve
bor, toryum, uranyum, kaya gazı gibi madenler açısından Avrupa’nın birçok ülkesine
göre çok şanslı durumdadır. Bu kaynaklar içerisinde rüzgâr enerjisi önemli bir yer tutar.
15 sene öncesine kadar Türkiye rüzgâr üretiminde Avrupa ülkeleri arasında sıralamaya
dahi giremezken 2012 sonu itibariyledünyada 18. sıraya yükselmiştir. Bununla birlikte,
türbinlerde kullanılan çoğu cihazhalen yurtdışı üretimine bağımlıdır. Türkiye’nin 3 tarafı
denizlerle çevrili olmasına karşın denize kurulu rüzgâr türbini bulunmamaktadır.
2010 yılında dünya genelinde 39 GW rüzgâr kurulu gücü devreye girmiş, toplam kurulu güç 198 GW’a ulaşmıştır. 2010
yılında devreye alınan kapasitenin 18,9 GW’ı Çin’e aittir. Bunun sonucu olarak Çin, rüzgâr enerjisi kurulu gücünü 44,7 Gw’a
çıkararak bu alanda birinciliğe yükselmiştir. İkinci sırayan gerileyen ABD’nin rüzgârenerjisi kurulu gücü 2010 sonu itibariyle
40,2 GW’tır. Kaynak: REN21, Global Status Report 2011.
Rüzgâr enerjisi kurulu gücünde Çin ve ABD’yi Almanya (27,2 GW) ve İspanya(20,7 GW) izlemektedir. 2010 yılında rüzgâr
enerjisinden Almanya’da 37 TWh, İspanya’da 43 TWh elektrik üretilmiştir. Avrupa Birliği ülkelerindeki toplam rüzgâr
enerjisi kurulu gücü 2010 sonu itibariyle 84 Gw’tır.
Türkiye’de rüzgâr enerjisi kurulu gücündeki değişim şu şekildedir.
2012 Ocak itibariyle rüzgâr enerjisi kurulu gücü 2312 MW, 2013 Temmuz ayı itibariyle de 2577 MW’a ulaşmıştır. Grafikten
de ülkemizde rüzgâr enerjisinin artışı görülmektedir. Türkiye’nin 2023 rüzgâr enerjisi kurulu güç hedefi 20000 Mw’tır.
Kırıkkale Bölgesinin RüzgârEnerjisi Açısından Durumu
Ülkemizde uzun yıllar rüzgâr türbinlerinin deniz kıyılarında kurulabileceği düşüncesi hâkim olmuştur. Bu düşünceye paralel
olan diğer bir fikir ise İç Anadolu, Doğu Anadolu bölgelerinde rüzgâr yatırımı yapmanın mantıklı olmayacağı yönündedir.
Rüzgâr sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaşması ve basınç farkından dolayı oluşan bir olgudur. Bu açıdan bakıldığında
rüzgâr yatırımında çok geniş alanlar için tahmin yapmak bilimsel olmaz. Örneğin Yozgat’ta rüzgâr enerjisi az olabilir ama
Boğazlıyan’da çok verimli rüzgâr esebilir. Bir bölgede fizibıl rüzgâr enerjisi yatırımı yapmak için o bölgenin rüzgâr hızını
bilmek gerekmektedir. Bu ise ancak 30 ya da 60 m yüksekliklerde 1 ila 3 yıl arasında ölçüm alınarak anlaşılabilmektedir.
4,5 m/s rüzgâr hızının üzerinde büyük rüzgâr türbinleri kurulabilir. Kırşehir-Kaman yol ayrımı rüzgâr ölçümü 5,6 m/s, yine
Kırşehir bölgesi Hirfanlı dolaylarındaki çeşitli ölçümlerden 5,5-6 m/s arası ortalama rüzgâr hızı değerleri elde edilmektedir.
Bu değerler Kırıkkale’de yatırım yapılacak daha birçok bölgenin olduğunu göstermektedir. Kırıkkale bölgesinde sulak
alanların çok olması da rüzgâr yoğunluğunu etkileyen önemli bir coğrafik durumdur.
3 yıllık ölçümler neticesinde Kırşehir Mucur ilçesinde ülkemizdeki en büyük rüzgâr santrallerinden birisi olan Geycek RES
inşa edilmektedir. 70 adet türbinden oluşan ve şu an için 150 MW olan bu tesis bu bölgede de rüzgâr enerjisinin üretimi
noktasında insanların bakış açısını değiştirmek açısından önemli bir yatırımdır. Bu santral tamamlandığında 191500 kişinin
elektrik ihtiyacını karşılayacak ve bu bölgede yetişen teknik insanlar için de önemli bir istihdam alanı olacaktır.
Benzer şekilde Kırıkkale ve bölgesi bu anlamda çok şanslı yerler arasındadır. Bu konuda MÜSİAD Kırıkkale tarafından
yapılan projede kapsamlı olarak bir fizibilite çıkarılmış ve Kırıkkkale’de de Denek Dağı başta olmak üzere, Topal Dede mevki
ile Üniversite civarında uygun noktalara Rüzgâr türbini kurulabileceği öngörülmüştür. Potansiyelin paraya dönüşmesi
ancak toplumsal bilincin ve yatırımların artması ile gerçekleşecektir. Sularımızın boşa akmaması, rüzgârımızın boşa
esmemesi ve bize ve gelecek nesillerimize teknoloji, bilgi ve zenginlik getirmesi en büyük dileğimizdir.
Proje Danışmanı
Doç.Dr. Ertuğrul ÇAM
13
MÜSİAD KIRIKKALE ŞUBE’SİNİN
EĞİTİM PROGRAMLARI VE PROJELERİ
Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) hakkın ve hukukun, adaletin ve eşitliğin, barışın ve güvenin,
refahın ve mutluluğun sağlandığı; tarihe ve topluma mal olmuş mahalli ve evrensel değerlerin gözetildiği, kendi
içinde bütün, bölgesinde, ekonomik ve siyasi alanda etkin, dünyada saygın bir Türkiye hayaliyle yola çıkan
hassasiyet sahibi iş adamlarının kurdukları işadamları derneğidir. MÜSİAD Kırıkkale Şubesi, MÜSİAD ailesine 11
Ocak 2012 tarihinde T.C. Başbakan Yardımcıları Sayın, Bülent ARINÇ ve Sayın, Beşir ATALAY‘ın katılımlarıyla
açılmıştır. Açıldığı günden itibaren bir çok faaliyete bulunan MÜSİAD Kırıkkale Şubesi eğitim programlarına,
sağlıklı yaşam çalışmalarına, sektörel ve hukuksal alandaki çeşitli yenilik ve değişikliklere, projelere özellikle önem
vermiştir.
Eğitim Programlarımız
1- MÜSİAD Kırıkkale Şube Üye ve eşlerine İngilizce öğretmeni Serhat VARLI tarafından 12 haftalık pratik İngiliz
dersleri verilmiştir. Amacı yurtdışına çıkıldığı zaman üyelerimizin rehber yardımı olmadan basit seviyede
konuşabilmelerini sağlamaktır.
2- MÜSİAD Kırıkkale Şube Üyelerine Diyetisyen Yeşim ERKUT tarafından Sağlıklı Yaşam Programı uygulanmıştır.
Programda üyelerimiz için kişiye özel hazırlanan beslenme listeleri yapılmış, haftalık takibi Yeşim Hanım tarafından
izlenmiştir.
3- MÜSİAD Kırıkkale Şube Üyelerine Edebiyat Öğretmeni Sema ERÇETİN tarafından diksiyon dersleri, ağız ve dil
egzersizleri programı yapılmıştır.
4- MÜSİAD Kırıkkale Şube Üye Eşleri ve çocukları için Edebiyat Öğretmeni Sema ERÇETİN tarafından diksiyon
dersleri verilmiştir.
5- 0 - 18 Yaş Çocuk ve Aile Eğitim Programını Psikolog İrem Nur ÖZER MÜSİAD Kırıkkale Şube Üye eşleri için
uyguladı. Programda 0 – 18 yaş aralığındaki çocuk ve gençlerin davranışları karşısında nasıl bir tutum alınması
gerektiği, özellikle ergenliğe girecek olan çocuklara karşı davranışlar gibi konular işlenmiştir.
6- Kırıkkale Belediyesi, İŞ- KUR, MÜSİAD Kırıkkale Şube işbirliği ile MÜSİAD Kırıkkale Şube Binasında 100 kişiye
Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi verilmiştir.
7- MÜSİAD Kırıkkale Şube Üyelerine İş Sağlığı ve Güvenliği seminerini Hüseyin AKÇELİK tarafından verilmiştir.
Projelerimiz
1- Ahiler Kalkınma Ajansı 2013 Yılı Doğrudan Faaliyet Desteği Programı (DFD)
Proje Adı : “Kırıkkale ‘de Rüzgar ve Biyomas Potansiyeli Fizibilite Projesi”
2013 – 2014 Nihai Rapor Hazırlandı. Sürdürülebilirlik Çalışmaları Devam Ediyor.
2- İPA 2 Bileşeni Avrupa Komisyonu Kayıtlı İstihdamın Yenilikçi Yollarla Teşviki Operasyonu II
Proje Adı : “Kayıtlı Dinamik Vizyon (KDV)”
Bütçesi : 228.000 Euro
Proje Değerlendirme Aşamasında.
3- Gençlik ve Spor Bakanlığı 2014
Gençlik Destekleri Hibe Programı
Proje Adı : “İŞsizSİNİZ Genç Ahiler”
Bütçe : 55.510 TL
Proje Değerlendirme Aşamasında.
4- Avrupa Komisyonu Dezavantajlı
Kesimlerin Toplumsal Entegrasyonu
Proje Adı : Kırıkkale Çok Amaçlı Yaşam
Paylaşım Merkezi
Bütçe: 560.000 Euro
Proje Hazırlanıp Teslim Edilecek.
14
RÜZGAR TÜRBİNİ HESAPLARI VE FİZİBİLİTE ÇALIŞMASI
Rüzgâr enerjisinde bulunan enerji hesaplanması temelini geometri ve kinetik enerji arkasındaki fizik kurallarından alır.
Kinetik enerji, bir nesnenin (KE) (yada toplam kütlesi (M) ve hız( V )ile nesneleri toplama) ifadesi ile verilir:
Kinetik enerjinin formülünü biliyoruz : KE = ½ * M * V²
Rüzgâr türbinlerinin rotorları dönerken bir alan kaplarlar bu alan rüzgâr
gülü kanatlarının uzunluğu taradığı dairesel alandır,
Kanatların bir tanesinin boyu r=kanat boyu; taradığı alan, daire
alanından
Rüzgârın, rüzgar türbinine etki ettiği hacim ise, (silindirin hacmini baz
alacağız).
Rüzgârın kat edeceği yol kanadın kalınlığına eşittir=X(yol)=D(kanat
kalınlığı) öyleyse;V(hız)=D(kanat kalınlığı)/t(zaman)
Rüzgârın , rüzgâr türbinine etki ettiği hacim ise, (silindirin hacmini baz alacağız)
Rüzgârın katedeceği yol kanadın kalınlığına eşittir=X(yol)=D(kanat kalınlığı) öyleyse;V(hız)=D(kanat
kalınlığı)/t(zaman)
Şimdi artık kinetik enerji formülüne geri dönebiliriz=
KE = ½ * M * V²
KE= ½ * (q* Vol)* * V²
KE = ½ * (q * A * D) * V²
KE = ½ * (q * A * V * t) * V²
KE = ½ * q * V³ * A * t
Şimdide kanatların alanına vuran anlık enerjiyi bulursak;
Pwr = KE / t = (½ * q * V³ * A * t) / t = ½ * q *V³* A
Bulduğumuz anlık enerjiyi kanat tarama alanına bölersek;
Pwr / A = ½ * q * V³ formülünü buluruzki bu rüzgâr enerjisiyle uğraşanların aşina olduğu ve İngilizce tabiriyle
"Wind Power Density" (WPD) rüzgar gücü yoğunluğunu bulmuş oluruz.
Birimide watt/m² olarak bilinir.
Buradan anlıyoruzki ; rüzgâr gücü yoğunluğu hava yoğunluğuna ve hıza bağlı olarak değişir.
Yukardaki eşitlikte q, deniz seviyesindeki standart atmosfer şartlarında kabul edilen yoğunluk olup sayısal değeri
1.223 kg/m3
Bu deniz seviyesindeki yoğunluk, 25 Cº için yazılabilecek sayısal sabitedir.
Peki hava yoğunluğu değişirse, hava yoğunluğu nasıl hesaplanacak;
1.Metot=Çalışma alanımız deniz seviyesindeyse 1.223 kg/m³ değeri olduğu gibi alınmasında sakınca yoktur.
2.Metot=Alan deniz seviyesinden ise, sadece daha kesin olmak istiyorsanız, yükseklik değişimlerini de hesaba
koymak için, aşağıdaki yaklaşımı kullanabilirsiniz:
ρ = 1.225 - (1.194 * 10¯4) * z (z = yerin yüksekliği metre deniz seviyesinden)
3.Metot=Eğer mevsimsel sıcaklık değişimleri çok fazla olursa , yani çok sıcak ve soğuk olunan bölgelerde;
q=P / RT (kg/m³) burada
P = hava basıncı (Pascal veya Newtons/m2 birimlerinde)
R = sabit spesifik gaz (287 J-kg-1 Kelvin-1)
Derece T = hava sıcaklığı Kelvin (deg. C + 273)
4.Metot=Eğer mevsimsel sıcaklık değişimleri ve yükseklik değişimleri çok fazla olursa;
q= (Po / RT) exp (-g * z / RT) (kg/m³)
Po = Standart deniz seviyesi atmosfer basıncı (101,325 Pascal) [deniz seviyesinin kullanabilirsiniz yada yakın bir
meteoroloji istasyonundan bu değeri alabilirsiniz];
15
g = yerçekimi sabiti (9.8 m/s2) ve
z = bölgenin yüksekliği deniz seviyesinden (metre) üzerinde ise
Peki havadaki hız değişirse , nasıl hesaplanacak;
Metot 1= Rüzgâr güç yoğunluğu ,hıza ve yoğunluğa göre değişimi baz alınıyor ve örnekleme zamanları ve
ölçümlere göre iş yapılmak isteniliyorsa;
Burada bulunan n=kaç tane ölçüm yaptığımız belli eder.
Peki ölçümler yapılmış bir istatistiksel sonuçtan alınırsa; Rüzgârın değerlendirilmesi gerekir;
Rüzgarın Değerlendirilmesi
Elde edilen rüzgâr kayıtları, kalite kontrolü yapılarak istatistik çözümlemeler de kullanılmak üzere değerlendirilir.
Değerlendirmelerde, hem uzun dönemli rüzgâr kayıtlarını elde etmek, hem de farlı alan ve farklı yüksekliklerde
rüzgâr özelliklerini belirlemek için rüzgâr hızı dağılımı olasılık yoğunluk fonksiyonları kullanılır. Bu fonksiyonlar,
Weibull dağılımı, Rayleigh dağılımı ve Beta dağlımı dır.
Weibull Dağılımı:
Rüzgârın belli bir periyotta değişimi ve dağılımı, hem enerji üretimi değerlendirmelerinde hem de rüzgâr
endüstrisinde çok önemlidir.
Türbin tasarımcıları, türbin iyileştirilmesinde ve maliyetleri en aza indirmede rüzgâr dağılımı ve değişimi ile ilgili
bilgilere gerek duyarlar.
Eğer bir yıl boyunca rüzgâr ölçülürse, genel olarak çok şiddetli rüzgârların nadiren, ılımlı ve şiddetli rüzgârların daha
çok ortaya çıktığı görülür.
Bir bölge için rüzgâr dağılımı ya ölçülerek, yada ölçümlere dayalı değişik nokta ve yüksekliklerde “Weibull dağılımı “
ile belirlenir.
Burada;
f(u), rüzgâr şiddeti frekansı, u, rüzgâr şiddeti (m/s), A, ölçek parametresi, k, boyutsuz şekil parametresidir.
Weibull dağılımı rüzgâr şiddeti verisinin temsilinde en çok kullanılan yöntemdir. Bu dağılım, şekil ve ölçek
değişkenleriyle belirtilir.
Bu dağılımın altında kalan alanın toplam olabilirliği “1” dir. Yani, sakin havalar da bunun içinde olmak üzere, belli bir
periyotta rüzgârın her aralıkta toplam olma olasılığı %100 dür.
Weibull dağılımı eğrisi simetrik değil çarpıktır. Bu eğriyi oluşturan her bir hız frekansları, ortalama hızın bulunmasını
da sağlar.
16
Rayleigh Dağılımı:
Eğer Weibull dağılımı şekil değişkeni k=2 ise, böyle bir dağılıma “Rayleigh dağılımı denir.
Rüzgâr türbini üreticileri genellikle makine başarımlarını Rayleigh dağılımına göre verirler. Bunun nedeni, değişik
yerlerdeki rüzgar dağılımlarının bilinmemesidir.
0.20
4 m/s
Olasılık
0.15
6 m/s
8 m/s
0.10
10 m/s
0.05
0.00
0
5
10
15
Rüzgâr Şiddeti m/s
20
25
Şekil 1: Değişik Ortalama Rüzgâr Şiddetlerindeki Rayleigh Dağılımı Grafiği
Şekil parametresi(olasılık) ekvator yakınlarında 1 civarında, ılıman enlemler için 2 ve sürekli rüzgâr alanları için 3
civarındadır. Ekvator yakınlarında düşük şekil parametresinin elde edilmesinin nedeni sakin geçen saatlerin fazla
olması ve bu nedenle Weibull dağılımının verilere uydurulmasındaki zorluktur (Troen ve Petersen, 1989).
Şekil ve ölçek parametrelerinin tahmininde rüzgâr şiddetinin ortalaması ve standart sapma değerleri önem taşır.
Özellikle standart sapma ve çarpıklık katsayısı türbülansı ifade eden büyüklüklerdir. Bunun yanında, standart sapma
esaslarına bağlı olarak risk ve güvenilirlik hesaplamaları da yapılabilmektedir
Weibull şekil parametresi rüzgâr şiddeti persistansı ile doğrudan ilgilidir. Şekil parametresinin yüksek değerleri için
rüzgâr şiddeti persistansı yüksek, düşük değerleri için rüzgâr şiddeti persistansı düşüktür.
Metot 2= Biz burada metot 2 olarak Rayleigh Dağılımı Grafiği ile çözümü yapalım;
WPD = 0.5 * K * q * (v)³
K=Olasılık faktörü ; Rayleigh Dağılımı grafiğinden öngörülebilinir.
Rüzgâr Gücü Yoğunluğunun Sınıflandırılması Nasıl Oluyor?
Diyelim ki iki ayrı rüzgar türbinimiz var birini 10 metrelik direğe, diğerini de 50 metrelik direğe yerleştirdik, bazı
istatistiksel verilerle sınıflar oluşmuş ve rüzgâr yoğunluğu gücü bu sınıfların yüksekliği ve düşüklüğüne göre değer
kazanmıştır.
17
Şimdi örnekleri çözebiliriz;
Soru 1) : Rüzgâr hızında iki okuma yaptığınızı düşünün 5 m/sn ve 15 m/sn olmak üzere bu iki değerle rüzgâr gücü
yoğunluğunu hesaplayınız?
(q=1 kg/m³ laınacaktın bu kabullenmenin nedeni matematiksel olarak kolay hesap yapmak içindir.)
Cevap 1):
Soru 2) : Diyelim ki Karadeniz Bölgesinde, rüzgâr türbini kurmamı isteyen bir iş adamı var.
Önce bazı verileri toplamam lazım;
Karadeniz’deki iş adamının gösterdiği alan deniz seviyesinden 692 metre yukarda,ve uzun vadeli ortalama rüzgar
hızı 5.8m/s, meterolojiden aldığım Rayleigh varsayalımlarının o bölgedeki tahmini (K ) olasılık faktörünün=1,91
olduğunu gösteriyor. Bende 10 metrelik bir direğe rüzgar türbini kurmak istiyorum. Rüzgâr türbinin kurulacağı
alandaki , rüzgârın sınıfı nedir?
Cevap 2 ) :WPD = 0.5 * K * q * (V)³, burada K = 1.91
WPD = 0.5 * 1.91 * (1.091 kg/m³) * (5.8 m/s)³ = 203 W/m².
Çıkan rüzgâr yoğunluğu gücü ,rüzgar gücünün 4 sınıfa girdiğini bize gösterir ki gerçekten bu çok iyidir.
Soru 3): Erzurumda palandöken dağında kışın -31 derece ,yazın ise 32 derece sıcaklık gözlendiği alanda, kışın hava
basıncı 101392 paskal ,yazında 101935 paskal olduğu ölçümlenmiştir.
Ortalama rüzgâr hızının 10 m/s olduğunu bilmekteyiz, meterolojiden aldığımızda Rayleigh varsayalımlarının o
bölgedeki tahmini (K ) olasılık faktörünün=0,58 olduğunu gösteriyor.
Bende 10 metrelik bir direğe rüzgar türbini kurmak istiyorum.Rüzgar türbinin kurulacağı alandaki, rüzgârın sınıfı
nedir?
Cevap 3): q kış = P / RT = (101392 N/m²) / [(287 J K¹̄ kg¹̄) * (273K -31 K) ] = 1.459 kg/m³
q yaz= P / RT = (101935 N/m2) / [(287 J K ¹̄ kg¹̄) * (273K + 32 K) ] = 1.165 kg/m3
WPDkış / WPDyaz = q kış / ρ q yaz = 1.459 kg/m³ / 1.165 kg/m³~ 1.25
Yaz ayına göre kış ayının hava yoğunluğu %25 daha fazladır, biz türbinimizin hesaplarken her iki kısımda da
çalışacak rüzgar gücü yoğunluğuna göre hesaplayalım.
WPD = 0.5 * K * q * (V)³, burada K = 0,58
WPDkış = 0.5 * 0,58 * (1.459 kg/m³) * (10 m/s)³ = 423 W/m².
WPDyaz = 0.5 * 0,58 * (1.165 kg/m³) * (10 m/s)³ = 337 W/m².
WPDkış/ WPDyaz=~ 1.25 kış döneminin rüzgâr yoğunluğu %25 daha fazladır.
18
RÜZGAR TÜRBİNİ TASARIMI
Rüzgâr türbini tasarımında çok fazla seçeneğe sahibiz, bu yüzden en önemli hususları şöyle sıralayabiliriz, rotorun
ekseni (yatay yada düşey), rotordaki pala sayısı (1,2,3 yada daha fazla), hız (yüksek yada düşük hızda enerji çevrimi),
rotorun devir sayısı (sabit yada değişken), önden-rüzgarlı (up-wind) veya arkadan rüzgarlı (down-wind) rüzgar
türbünleri, güç kontrolü (kanat eğimi (pitch) denetimli yada durdurma (stall) denetimli ), rüzgara direnme kuvveti
(kanatlı (flaps) yada yön saptırma (yaw) denetimi), vites kutusu (vitesli yada vitessiz), jeneratör (senkron yada
asenkron yada doğru akım), şebekeye bağlanma (direk bağlantı yada doğru akım çeviricisi vasıtasıyla)
Rüzgâr türbinleri için yer seçimi
Bir bölgedeki rüzgarın şiddeti ve diğer karakteristikleri üzerinde meteorolojik ve topografik özelliklerin etkisi
büyüktür. Rüzgar türbini kurmak için uygun yerler ;yuvarlak kenarlı tepeler, kuvvetli rüzgar alanları, kuvvetli basınç
gradyanı, hakim rüzgar yönüne paralel vadiler, yüksek ova ve platolar, sürekli inici akım bölgeleri, tepe ve dağ
zirveleri, termal gradyan oluşan sahil bölgeleri Rüzgar türbini kurmak için uygun olmayan yerler; dik kenarlı tepeler,
sivri tepeler zayıf rüzgar alanları, hakim rüzgar yönüne dik vadiler, engebelerle gölgelenmiş arazi kısa, dar vadi veya
kanyonlar, pürüzlülük yüksekliğinin büyük olduğu alanlar
Rüzgâr Türbinlerinde Aerodinamik Verim
Bilindiği gibi rüzgâr türbinindeki verim Betz Teoremine göre en fazla %59 dur.
Emax =0,5* Cp*q*A*Vi³
Maksimum güç eşitliği ile Cp, maksimum güç katsayısı yani maksimum kapasite faktörü bulunur. Buradan teorik
olarak en yüksek oran 16/27 yani 0.59 dur. Bu yüzden bir rüzgar türbinin üretebileceği enerjinin gelen rüzgara oranı
%59 dur (Şekil 2.2). Modern rüzgar türbinleri teoride %50 lik bir verime ulaşmaktadır. Bir türbinin üreteceği enerji bu
denkleme göredir. Cp=0.5 olarak alınırsa;
Plimit(watt)= 0,25 * q*A*Vi³ Türbinin üreteceği enerji bulunur. Rüzgar türbinlerinin performans değerlendirmeleri
kapasite faktörü, Cp ile belirlenmekte olup bu ifade kısaca Cp= Türbin tarafından üretilen güç toplamı Türbin
tarafından nominal hızda üretilen güç toplamı şeklindedir. Dünyadaki bir çok saha uygulamasında türbinlerin
kapasite faktörleri %25 civarındadır. Ülkemizde ise rüzgar şiddetinin yüksek olmasından dolayı ortalama bu oran
%30'a yaklaşmaktadır.
Rüzgar türbininin güç eğrisi
Bir türbinin güç eğrisi ortalaması ile üretebileceği güç hesaplanabilir. Güç eğrisi ortalama gücün ortalama rüzgar
şiddetine bağlılığını gösterir. Böylece 4 durum teşekkül eder. (Şekil 2)
0.7
0.6
CP
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0
0.2
0.4
0.6
0.8
10
Vo:Vi
Şekil 2 : Cp, Maksimum Güç Katsayısı Grafiği
19
Birinci durum; ortalama rüzgar şiddeti başlama (cut-in) hızından düşükse elektrik üretilmez. Türbin enerji
üretmeden hareketsiz kalır.
İkinci durum; ortalama rüzgar şiddeti başlama hızından fazla ise sistem elektrik üretmeye başlar. Ancak türbinin
üreteceği maksimum elektrik için gerekli hız sistem tarafından ayarlanmaya çalışır.
Üçüncü durum; ortalama rüzgar şiddeti en uygun elektrik üretilecek şiddeti yani nominal şiddeti geçerse türbin
içindeki fren sistemi vb. araçlarla palaların dönüş hızı en uygun hıza düşürülür.
Dördüncü durum; ortalama rüzgâr şiddeti türbinin tasarlandığı en yüksek (cut-off) hızı aşarsa sistem mutlaka
kapatılmalıdır aksi takdirde türbinde hasarlar meydana gelir. Bu durumda enerji üretilemez.
Şekil 3: Rüzgar türbininin güç eğrisi
Yerleşim alanlarında rüzgâr türbülanslı ve düşük şiddette ve değişik yünlerden eser. Bu yüzden buna çözüm
bulabilmek için yaptıkları çalışmalarda ev ihtiyaçlarını karşılamak için ve düşük şiddetteki rüzgardan daha fazla
enerji elde edebilecekleri bir metot geliştirmişlerdir. Küçük rüzgar sistemleri ile büyükleri arasındaki fark
elektriğe nerde ihtiyaç duyuluyorsa her ne kadar rüzgar şiddeti azda olsa oraya kurulabilmektedir. Bu yüzden
küçük sistemler için enerji üretimini arttırmak için değişik yollar aranmaktadır .
Yaptıkları modellemede ve rüzgar tünelindeki testlerde yerleşim yerlerinde ve düşük rüzgarlı yerlerde kepçe
usulü ile tasarlamış rüzgar türbinlerinin ürettiği enerjide 2.2 kat artış meydana gelmiştir.
Soru 4): Rotor çapı 43 metre olan rüzgar türbini için soru üçdeki kış koşulları için türbin gücünü hesaplayınız?
qkış =1.459 kg/m³
Formülümüz;
Plimit(watt)= 0,25 * q*A*Vi³
;A=1/4 *3.1416*(43)²=1452 m³
Plimit(watt)=0.25*1.459*1452*(10)³
Plimit(kw)=529kw lık bir türbin gerekiyor buda 600 kw türbin demek.
20
Rotor Ölçüsü Değişimi ile Elde Edilen Enerji Miktarı Değişimi
80 m
2500 kW
72 m
2000 kW
64 m
1500 kW
54 m
1000 kW
48 m
750 kW
44 m
40 m
600 kW
33 m
27 m
500 kW
300 kW
225 kW
Yukarıdaki resimden rüzgâr türbinlerinin rotor ölçüleri hakkında fikir edinilebilir. Tipik bir rüzgâr türbini düşünelim
(600 kW gücünde jeneratöre sahip ve 44m rotor çapında).
Eğer rotor çapını 2 kat arttırırsak rotor alanı 4 kat artar böylelikle elde ettiğimiz enerjiyi de 4 kat arttırmış oluruz.
Rotor çapı arttırılabilir (Rotor çapının arttırılması elde edilen enerji miktarındaki artış Resimde ifade edilmiştir.)
çünkü türbin üreten firmalar bölgesel rüzgâr şartları için ürünlerini optimize ederler. Büyük güçlü bir jeneratör daha
güçlü bir rüzgâr ile kullanılabilir bundan dolayı eğer düşük rüzgâr gücüne sahip bir bölgeye kurulum yapılacaksa
düşük güçlü jeneratör seçilmelidir.
Türbinlerin Yerleşim Etkisi (Park Effect)
Her rüzgâr türbini rüzgârdaki enerjiyi alıp elektrik enerjisine çevirdikten sonra rüzgârı yavaşlatır.
Bundan dolayı türbin yerleşim planında, türbinler arasında, hakim rüzgâr yönünde yeterli mesafe bırakılmalıdır.
Diğer taraftan, türbinlerin elektrik bağlantıları için türbinleri mümkün olduğunca yakın planlamalıyız.
Türbin yerleşim planında, türbinler arasında hakim rüzgâr yönünde rotor çapının 5 veya 9 katı, düşey yönde 3 veya
5 katı mesafe bırakılır.
4
7
4
7
Yandaki Resimde 3 sıradan oluşan ve her sırada 5 türbin olan bir örnek
vardır(noktalar türbini simgeliyor). Hakim rüzgâr yönünde(ok ile
gösterilmiş) türbin sıraları arasında rotor çapının 7 katı ve aynı sıradaki
türbinler arasında rotor çapının 4 katı mesafe bırakılmıştır.
4
Tünel Etkisi (Tunnel Effect)
Yüksek binaların arasında veya dar dağ geçitlerinde yürüdüğümüzde bu etkiyi hissederiz.
Hava binalar veya dağlar arasında rüzgarlı taraftan sıkıştırılır ve rüzgarın hızı engeller arasında hissedilir derecede
artar. Rüzgar açık alanda 6m/s hızla esiyorsa doğal tünelde (dağ aralarında) 9m/s hızla esebilir.
21
Yandaki Resimde görüldüğü üzere, rüzgâr türbinini bu şekilde
bir tünele yerleştirerek çevre arazide esen rüzgârdan daha
yüksek bir rüzgâr hızı elde edilir.
İyi tünel etkisi elde etmek için türbini yumuşak engellerin arasına
yerleştirmek gerekir.
Eğer tepeler çok pürüzlü ve engebeli olursa alanda türbülanslar
oluşur (rüzgâr farklı döner yönlerde).
Tepe Etkisi (Hill Effect-Speed Up Effect)
Türbin yerleşiminde uygulanan yaygın bir yolda, türbini tepenin üstüne yerleştirmektir.
Aşağıdaki resimdede gösterildiği üzere.
Özellikle rüzgarın hakim yönünde geniş alanlar varsa bu yerleşim avantajlıdır.
Tepelerde rüzgar hızı yere göre daha yüksektir. Rüzgar, rüzgar türbini rotorundan geçerken çok düzensizdir. Eğer
tepe sarp (dik) ise veya engebeli ise türbülansı göz önünde bulundurmalıyız.
Rüzgar Türbini Alanının Seçimi
Rüzgar santrali kurarken (rüzgar tarlası) göz önünde bulundurulması gereken faktörler;Arazinin engebeliği, rüzgar
engelleri, park etkisi, tünel etkisi,tepe etkisi olarak düşünülebilir.
Rüzgar türbinini yerleştirecek en uygun yeri bölgenin doğal şartlarına bakarak seçeriz.
(Eğer bölgede ağaçlar, çalılar, fundalıklar varsa bunlara bakarak rüzgarın hakim yönünü kolayca belirleriz.)
Meteoroloji verileri (30 yıllık bir periyotta çıkarılmış rüzgar gülünden) bizim için en iyi rehberdir. Fakat bu rüzgar
verileri direk olarak kurulum yapmayı düşündüğümüz bölgeden elde edilmemiş olabilir buna dikkat edilmelidir.
Eğer kurulum yapmayı planladığımız bölgede rüzgar türbini varsa bunlardan elde edilen veriler bölgenin rüzgar
şartlarını tespit etmede en iyi rehberimiz olur. Almanya ve Danimarka gibi ülkelerde ülke geneline yayılmış çok
sayıda türbin olduğundan, imalatçı firmalar kurulumdan sonrası için hesaplanan değerlerde üretim garantisi
verirler.Rüzgar şartlarını belirledikten sonra bölgenin hakim rüzgar yönünde geniş ve açık olup olmadığı kontrol
edilir. Eğer bu geniş ve açık alanda hakim rüzgar yönünde birkaç tane engel varsa ve düşük pürüzlülük sınıfında ise
bunlar kabul edilebilir. Eğer bölgede türbin yerleştirecek yuvarlak tepeler varsa bu çok iyi olur(Hill Effect).
Büyük rüzgar türbinleri elektrik şebekesine bağlanmalıdır. Daha küçük projeler içinde bu gereklidir fakat bağlantı
masrafları analiz edilmelidir(uzun iletim hatları gerekebilir.)
Modern rüzgar türbini generatörleri 690V'da üretim yaparlar bir transformatörün türbine çok yakın veya türbin
kulesi içinde olması gerekir. Eğer iletim hattına çok rüzgar türbini bağlanırsa iletim hattına takviye
gerekebilir(dönüştürme oranları daha yüksek transformatörler, hat devre sayısının arttırılması, kesicilerin
değiştirilmesi).
22
Türbin alanının seçiminde toprak şartları analizi de gereklidir. Hem türbin temeli için fizibilite hem de türbinin ağır
parçalarını bölgeye götürmek için yol yapımı fizibilitesi gereklidir.
Meteoroloji her zaman rüzgar verilerini hava tahmini ve havacılık için toplar ve veriler bölgenin genel rüzgar
şartlarını belirlemede (çıkarmada) kullanılır. Rüzgar hızı ölçümlerindeki hassaslık (kesinlik) rüzgar enerjisi
planlamasında diğerlerine (hava tahmini vb) göre daha önemlidir.
Türbinin kurulabileceği bölgenin genel görünümü Uydu Fotoğraflarıylada incelenmelidir.. Bu genel görünümden
yola çıkarsak türbin kurulumunda dikkat edilecek ana hususların daha net görünebilir.Bunlar genel hatları ile
aşağıda sıralanmıştır.
· Rüzgarın teknik özellikleri ve türbin yerleşimi.
· Ulaşım yolları.
· Kurulacak alanın özel mülkiyet olup olmaması.
· Göçmen kuşların göç yolları üzerinde olmaması.
· Enerji iletim şebekelerine uzaklığı.
· Yapılan rüzgar ölçümleri ile kurulum için tasarlanan yerin rüzgar değerlerinin aynı olması.
· Kurulum zeminin temel için nitelikleri.
· Yarım adanın tarihi konumunu bozmayacak olması.
· Hakim rüzgar yönünün dikkate alınması.
· Yerleşim birimlerine 2km uzaklıkta olması (radyo,TV sinyallerini etkilememek için.)
Rüzgar Türbini Fiyatları
Aşağıdaki grafikte Danimarka'da kullanılan rüzgar türbinlerinin fiyat karakteristiği gösterilmiştir (Şubat 1998).
Grafikten de görüleceği üzere fiyatlar generatör gücü ile değişmektedir. Çünkü generatör gücünün değişimi ile
rotor çapı ve kule yüksekliğide değişmektedir. Kulenin boyunun 1m artması maliyeti 1500 USD arttırmaktadır.
Büyük rotor çapına sahip küçük rüzgar türbini (bütün maliyetleri göz önünde bulundurursak),küçük rotor çapına
sahip büyük rüzgar türbinine göre daha pahalıdır.
Rüzgâr Türbini Fiyat-Güç Eğrisi
150kW gücünde ki rüzgâr türbini ile 600kW gücündeki rüzgâr türbinini maliyet olarak karşılaştırırsak, gücün 4 kat
artmasına karşın fiyatın kabaca 2 kat arttığı görülür.
Bu fiyat artışındaki oran sebebi 150kW'lık türbin inşa etmek ile 600kW'lık türbin inşasında yapılan harcamaların
hemen hemen aynı olmasıdır. Tek türbin yerine, bir rüzgâr tarlasını(bir çok türbinden oluşmuş) işletmek ekonomik
olarak daha avantajlı olabilmektedir.
Maliyet ve ürün karşılaştırmaları 1000kW civarında yapılır. Bu şekilde mevcut rüzgâr şartlarına en uygun türbin
seçilir. 600kW – 700kW civarında maliyetler birbirine çok yakındır, bu durumda büyük güçlü olanı seçmek gereklilik
olarak düşünülmemelidir.
750kW gücünde jeneratörü olan türbin küçük rotor çaplı olarak,600kW gücünde jeneratörü olan türbine nazaran
daha az enerji üretir(düşük rüzgâr şartlarının olduğu bölgede). Jeneratör gücü, kule yüksekliği ve rotor çapı için
23
tipik olarak bir ölçü şöyledir. 1000kW gücünde jeneratöre sahip bir türbinin kule uzunluğu 60-80m arasında ve rotor
çapı 54m civarındadır. Bir rüzgâr santralı kurulumu için ortalama fiyatlandırma her kilo Watt için 1000USD
şeklindedir. (Bu sadece kurulum içindir, üretim maliyeti değildir.
Örneğin, 10000kW gücünde bir rüzgâr santralı için kurulum maliyeti ortalama olarak 10000x1000=10000000 USD'
dir.) Tek türbin veya az sayıda türbinlerden oluşan rüzgar santrallerin maliyeti, çok sayıda türbinden oluşan
santrallere göre daha fazladır.
2013 fiyatlarıyla bir rüzgar türbinin kurulumundaki her kilo Watt için kurulum maliyeti 1500 Eurodur.
Rüzgar Türbini Kurulum Maliyetleri
Kurulum maliyetlerinin temel bileşenleri, betonarme temel(kuleyi yerleştirmek için),yol yapımı(ağır ve büyük
parçalardan oluşan türbini taşımak için),transformatör(gerilim seviyesini değiştirmek için), iletişim
bağlantıları(türbini uzaktan kontrol etmek ve durumunu takip etmek için), kablo maliyetleri(türbinden
transformatöre ve transformatörden iletim hattına) şeklinde sıralanır.
Yol ve kulenin dikileceği temelin yapım maliyetleri tümüyle toprağın şartlarına bağlıdır. Yapılan bu yol veya yollar 30
tonluk kamyonları taşıyacak kapasitede olmalıdır. Maliyeti etkileyecek değişken türbin kurulumu yapılacak yerin
yollara olan uzaklığı (montaj için kurulum yerine vinç getirmek gerekir) ve santralde üretilecek enerjiyi iletecek
iletim hattına olan uzaklıktır. İletişim bağlantıları ve uzaktan kontrol kurulum için zorunluluk değildir(bu sistemler
pahalı değildir). Fakat bu sistemler türbin kurulum maliyetlerinin içinde tutulur. Türbin ekipmanlarının kurulum
yerine taşınması,kurulum yapılacak alan çok uzak ise maliyet hesaplamalarına katılır ve bu maliyet genellikle 15000
USD' yi aşmaz.
Bir rüzgâr tarlası oluşturup bir çok türbini kurmak, tek bir türbin kurmaya göre daha ucuza mal olur (burada maliyeti
etkileyen faktörler, yıllık bakım için gitme, işletme ve üretim takibi vb). Fakat elektrik şebekesine bağlanmada bir
sınır vardır. Eğer kurulum yapılacak bölgenin şebekesi (veya en yakın şebeke) üretilecek enerjiyi taşıyacak
kapasitede de değilse (gerilim kademesi düşük vb) iletim hatlarının güçlendirilmesi gerekir. Bundan dolayı kurulum
yapılacak bölge incelenerek, iletim hatları için bir harcama yapılıp yapılmayacağı değerlendirilir.
İşletme ve Bakım Masrafları (O&M)
Modern rüzgâr türbinleri 20 yıllık ömür ve 120000 saat işletme süresi esasına göre tasarlanırlar. Türbinin gerçek
ömrü, türbinin kalitesine ve bölgenin hava şartlarına bağlıdır.
Elde edilen tecrübeler türbinler yeni iken bakım masraflarının çok düşük olduğunu fakat türbinler eskidikçe bakım
maliyetlerinin arttığını göstermiştir. Bu tecrübe Danimarka'da 1975 yılından beri kurulan 5000 rüzgâr türbininin
işletilmesi esnasında elde edilmiştir. Bu çalışma da aynı yaşa sahip fakat farklı üretim kapasitesine sahip türbinler
karşılaştırılmıştır. Eski türbinlerin (25kW-150kW) yıllık bakım maliyeti ortalama olarak (türbin kurulumunda ki güce
göre) 3cent/kW dir. Büyük ve sağlam yeni türbinler, daha az bakım masrafı gerektirir (modern makineler büyüdükçe
bakım masrafları aynı oranda artmaz). Yeni makineler, türbin ilk kurulum gücüne göre, yıllık 1.5-2 cent bakım
masrafı gerektirir. Türbinin yıllık bakımlarından oluşan masraflar sabittir ve 0.001USD/kWh civarındadır.
Türkiyede Rüzgar Enerjisi
Türkiye’deki rüzgâr enerjisine gelince, 2007 yılın ilk günlerinde Enerji Bakanlığında yapılan bir toplantıda, Elektrik
İşleri Etüt İdaresi tarafından hazırlanan Rüzgâr Enerjisi Potansiyel Atlası (REPA) açıklanmıştır. Bu açıklama,
Türkiye'nin enerjide doğal gaza ve nükleer enerjiye mahkûm olmadığını rüzgâr, hidroelektrik ve jeotermal gibi
yenilenebilir kaynaklarla enerji ihtiyacımızın karşılanabileceğini vurgulamıştır. REPA'ya göre, saniyede 7,5 metrenin
üzerinde rüzgâr hızına sahip bölgelerde santral kurulursa, Türkiye genelinde toplam 48000 MW gücünde
potansiyel bulunmaktadır. Bu oldukça ihtiyatlı bir rakamdır öyleyse enerji üretmek için rüzgârın saniyede 6,5 metre
hızla esmesi bile yeterli görülmektedir. Türkiye'de şu anda işletmede bulunan tüm
elektrik santrallarının toplam kurulu gücünün 41000 MW seviyesinde olduğu dikkate alınırsa, saniyede 7,5 metre ve
üzerinde esen rüzgâr enerjisi potansiyelinin tümünün değerlendirilmesi, mevcut üretim kapasitesinin bir kat
artırılabileceğini göstermektedir. Bu teorik bir yaklaşımdır. Pratikte iletim hatlarının kapasitesi bu enerji miktarını
taşıyabilme özelliğe sahip değildir.
24
Türkiye Rüzgâr Atlası
REPA'ya göre Türkiye'de rüzgâr enerjisi üretmek için en uygun yerler Kuzey Ege ve Marmara bölgelerinde
yoğunlaşmaktadır. Ayrıca Güney Ege, Hatay, Mersin, Karaman, Niğde, Sivas ve Doğu Karadeniz bölgelerindeki bazı
yerler de elektrik üretimine elverişlidir. Özellikle Çanakkale ile Bozcaada ve Gökçeada en şanslı bölgelerdir. Bu
bölgede gerek adaların çevresinde gerekse kıyıya yakın yerlerde 50 metre derinliğe kadar olan bölümlerde deniz
üzerine rüzgâr tarlaları kurulması.
Rüzgâr Elektrik Santralının Avantajları
·Rüzgâr enerjisi kirlilik yaratmayan ve çevreye çok az zarar veren yenilenebilir bir enerji kaynağıdır. Yeryüzünde %95
gibi bir alanda rüzgâr enerjisi elde edilebilir ve bu alanlarda aynı zamanda ziraat, ormancılık gibi faaliyetlerde
sürdürülebilir.
·Fosil yakıtlar ile enerji üretmede her 1kW/h üretim için yaklaşık olarak 0.7 kg karbondioksit gazı ortaya çıkar. Buna
göre rüzgâr santralı ile ürettiğimiz her 1 kWh enerji ile dünyamızı 0.7 kg karbondioksit gazı salınışından kurtarırız.
·Rüzgâr Enerji Santralleri diğer enerji santralları gibi çevreyi kirletecek kimyasal ve benzeri atıklar yaymaz.
Dolayısıyla santralın bulunduğu cevre her zaman temiz ve doğal kalır. (600 KW lık bir rüzgâr türbini gücünde olan bir
kömür santralı yılda yaklaşık 1200 ton CO2 üretir. Buna karşın Rüzgâr Enerji Santralı ise CO2 emisyonuna neden
olmaz. Bu maddeler atmosferi kirlettiği gibi sera etkisi sebebiyle küresel ısınmalara yol açmaktadır. Şimdiden
buzulların erimeye başladığı ve hızlı çölleşme süreci bilinen bir gerçektir.)
·Rüzgâr enerjisi gerçek anlamda yenilenebilir enerjidir yani hiç bitmez (Fosilyakıt rezervleri sınırlıdır. Yapılan
araştırmalar 2030 yılında bu rezervlerin tükeneceğini göstermektedir.)
·Gelişen teknoloji ile birlikte enerji birim maliyetleri düşmektedir.
·Dünya enerji rezervlerinin ömürlerine bakarsak rüzgâr enerjisinin sonsuz olan kaynağı ile en önemli avantajını
görebiliriz.
Nükleer enerji→ 200 yıl, Kömür→ 200 yıl, Gaz→ 65 yıl, Petrol→ 40 yıl,
Rüzgâr→ sonsuz
Rüzgâr Elektrik Santralının Dezavantajları
·Türbinlerin sesli çalışmaları, yakın çevrelerinde yaşayan insanlar için rahatsız edicidir. Bu nedenle yerleşim
merkezlerinden ve hassas vahşi yaşam alanlarından uzakta kurulmaları gerekmektedir.(Gelişen teknoloji ile birlikte
bu dezavantaj giderek azalmıştır.)
·Rüzgâr Türbinleri yalnızca rüzgâr estiği zaman enerji üretir. Enerji üretimi rüzgâra göre değişir. Rüzgâr türbinleri
endüstriyel standartlara göre dikilirse modern bir rüzgâr türbini yılın %98 inde çalışır halde bulunur. Buda demektir
ki iyi rüzgâr alan bir bölgede modern bir türbin 6 aylık kontroller dahilin de güvenilir bir şekilde
sürekli enerji üretir.
·Kuş ölümlerine neden olur, radyo ve TV alıcılarında parazitleşme yaparlar Bu nedenle İngiltere başta olmak üzere
bir çok Avrupa ülkesinde büyük rüzgâr türbinlerinin yarattığı çevre sorunları nedeniyle milli park alanlarının sınırları
içine ve çok yakınlarına kurulması yasaklanmıştır. (Türbinlerin haberleşmede parazit oluşturması ise 2-3 km alanda
sınırlı kalmaktadır.)
25
Şimdide 4'üncü sorudaki türbinin fizibilite çalışmasını taslak halinde yaparsak:
Bu çalışmada enerji nakil hattının sahasının içinde rüzgâr türbini kurduğumuzu düşündük dolayısıyla enerji nakil
hattı bağlantısı bulunmuyor.
·bu çalışmada yol yapım maliyetini yoktur. Yolun yapılmış olduğunu kabul ettik.
·Bu çalışmaya, 1 Kw türbinin kurulum maliyeti içerisinde elektrik anahtarlama elemanları (kesici,…vs) , inverterler
gibi elektrik malzemelerinin maliyetlerini de koydum.
Bu çalışmada rüzgâr türbini hariç bütün diğer malzemeler yerli olduğu için enerji satışımız 14 cent gelmiştir.
·eğer rüzgar türbinimiz yerli olsaydıki ben yabancı rüzgar türbini alarak ,fizibilite hazırladım. Enerji satışımız 20 cent
gelecekti.maliyetlerimizde düşük olacaktı.
Yukardaki verilere göre ilk kurulum maliyeti: (türbinin kurulum maliyeti toplamı(600kw ))900.000euro+
(Kullanılacak Alanın Maliyeti) 10.000Euro+ (Taşıma(Yol Yapımı Yok İse))10.000Euro+ (Şehire Bağlantı Maliyeti
(senkronizasyon)) 10.000 Euro Totaldede Bulunan Maliyeti+(Anemometre ölçüm)25.000 Euro=955.000 Euro
olacaktır.
Yılda rüzgar enerjisinden %50 oranında verimle çalıştığını düşünürsek (Her zaman rüzgar türbinini
çalıştıramayacağız. Rüzgârın azlığında ve gereğinden fazla çokluğunda durdurmak zorunda kalacağız)600 kw için
yıldaki elektrik üretimi 1.314.000 KWh olarak karşımıza çıkar.
Kurulacak tesislerde üretilecek olan 1.314.000 KWh için x 14 € cent : 183.96 € karşılığı enerji üretilmiş olacaktır.
Yukarıda görüleceği gibi 600 Kw tesis kurulumu için edilen tutar 955.000 € dur ve sonuç olarak : 955.000 €/183.96 €
= 5 yıl da yatırım geri dönüşü gerçekleşmektedir.
Önemli Not= Rüzgâr Türbini kurulacak alanda muhakkak rüzgâr ölçümleri (kalibrasyonu sağlam anemometreyle
yapılmalı,aksi taktirde anemometrenin her %10 sapmasına karşılık, %75 varan rüzgâr yoğunluğu gücü sapmaları
yaşanır)bir yıl boyunca yaptırılmalı ve meterolojiden o bölgenin istatistiksel verileri istenmeli,deniz yüksekliği,
sıcaklık farklılıkları (çok soğuk , çok sıcak için) gözetlenmelidir.
Araştırmalar
Oklahoma University
Barış GÜMÜŞBAŞ
Wind Power
Proje Koordinatörü
Burçin Şahin
26
IKA_KTR_OSB_01
KIRIKKALE OSB
İKA ENERJİ MÜHENDİSLİK, (İKA ENERJİ)
Project Characteristics
Proje Özellikleri
Turbine Properties
Class of Turbine
Nominal Power
Number of Turbine
Wind Speed (m/s)
Predicted Capacity Factor
Türbin Özellikleri
Türbin Tipi
Türbin Kapasitesi
Türbin Sayısı
Rüzgar Hızı (m/s)
Tahmini Kapasite Faktörü
IEC IIa
800 kWh
1
6,7 m/s
29,3%
Production
Monthly Elec. Produc.
Yearly Elec. Produc.
Reduction in Production/year
Üretim
Aylık Elek. Üretim
Yıllık Elek.Üretim
Üretimde Yıllık Azalma
169 MWh
2.026 MWh
0,50%
Consumption Area
Monthly Elec. Consump.
Yearly Elec. Consump.
Con. And Pro. Elect. Counter
kW Offset. Predicted Amount
Tüketim Bölgesi
Aylık Elek.Tüketim
Yıllık Elek.Tüketim
Tüketim ve Üretim Sayacı
kW Mahsup. Tahmini Miktar
500 MWh
6.000 MWh
Aynı (Same)
1.908 MWh
CAPEX
Yatırım Maliyeti
Turbine
Civil Works (Turnkey) + Diğer inş. + Tel Çit
Electrical Works (Turnkey)
Transportation + Harbour
Assembly + Crane + Commissioning
Project Management (Application + Permit)
Insurance
Total CAPEX
Rüzgar Türbini
İnşaat İşleri (Anahtar Teslim) + Other Construction
Elektrik İşleri (Anahtar Teslim)
Nakliyat + liman taşıma
Montaj + Vinç + Devreye Alma
Proje Yönetimi ( Başvuru + Proje Onay)
Sigorta
Toplam Yatırım Maliyeti
OPEX
Operasyon ve Bakım Maliyeti
Turbine&BOP O&M
Escalation rate
Türbin ve BOP Yıllık Bakım
Fiyat Artış Oranı
Other OPEX
Insurance (% installed costs)
Operation tax (% incomes)
Management (k€ per year)
Diğer Maliyetler
Garanti (% toplam maliyet)
Operasyon vergisi (% gelir)
Yönetim (k€ yıllık)
Financial
Finansal
Currency Exchange
TL / Euro (₺/€)
TL / Dolar (₺/$)
Kur Değişim
TL / Euro (₺/€)
TL / Dolar (₺/$)
Inflation (Electricity Fee)
Enflasyon (Elektrik Fatura)
Operating Revenue
Electricity Sale Price
Alternative Guaranteed Fed in
Faaliyet Geliri
Elektrik Satış Fiyatı
Teşfik Geliri (CETVEL II)
Dept
Equity
Dept
Total
Term
Dept Interest Rate
Banka Kredisi
Özsermaye
Borç
Toplam
Vade
Borç Faiz Oranı
Depreciation
Değer Kaybı/Amortisman
33,8%
Total cost (k €)
Toplam Maliyet (k €)
980
98
127
49
69
39
10
1.372
Cost / turbine (k€)
Maliyet / Türbin (k €)
980
98
127
49
69
39
10
1.372
Total cost (k €)
Toplam Maliyet (k €)
35
2,0%
Cost / turbine (k€)
Maliyet / Türbin (k €)
35
%
%
‐
10
13
5
7
4
1
0,25%
2,5%
12
2,98
2,19
7,0%
0,073 $/kWh
0,006 $/kWh
15%
613.284,00 ₺
85%
3.475.276,00 ₺
100%
4.088.560,00 ₺
15 Yıl (Years)
5,00%
25 Yıl (Years)
IKA_KTR_OSB_01
KIRIKKALE OSB
İKA ENERJİ MÜHENDİSLİK, (İKA ENERJİ)
PROJE KODU/PROJECT CODE:
İŞVEREN/CLIENT:
YÜKLENİCİ/SUBCONTRACTOR:
SONUÇ
Yatırım Maliyeti
4.088.560,00 ₺
2015 Yılı Brüt Gelir
618.690,53 ₺
GÖS (Geri Ödeme Süresi)
5,2
İVO (İç Verim Oranı)
10 Yıl
15,0%
15 Yıl
18,9%
25 Yıl
24,0%
Yıllık Gelir ve Borç
₺1.400.000
₺1.200.000
₺1.000.000
TL
₺800.000
Brüt Gelir
₺600.000
Kredi Taksidi ve Faizi
₺400.000
Operasyon ve Bakım Gideri
₺200.000
₺‐
0
2
4
6
8
10
12
₺(200.000)
14
16
18
20
22
24
26
28
Yıl
Nakit Akış (Kümülatif)
₺12.000.000
₺10.000.000
₺8.000.000
₺6.000.000
TL
Kırıkkale OSB Santral Maliyet Fizibilitesi
PROJE KODU/PROJECT CODE:
İŞVEREN/CLIENT:
YÜKLENİCİ/SUBCONTRACTOR:
₺4.000.000
₺2.000.000
₺‐
0
₺(2.000.000)
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
Yıl
27
Kırıkkale Katı Atık Merkezi
Zarif Enerji
Çöp Gazı Elektrik Üretim Tesisi
Günlük Kapasite : 170 Ton Katı Atık
820 kw. Elektrik Enerjisi
28
DİNEK DAĞI RÜZGAR ÖLÇÜM RAPORU
Aşağıda yer alan fizibilite raporu ölçüm yapılan 7
lokasyondan biri olan “ Dinek Dağı “ nın sadeleştirilmiş
bir rapor örneğidir. Ayrıntılı bilgi için MÜSİAD Kırıkkale
Şubesi ile iletişime geçebilirsiniz. Bu bağlamda İKA
ENERJİ’den Koray ALTINKILIÇ ‘a ve WİNDTHİNK
den Sadık ÇETİNKAYA’ya teşekkür ederiz.
Barış GÜMÜŞBAŞ
DEĞERLENDİRİLEN RÜZGAR TÜRBİNLERİ
Bu çalışmada değerlendirilen rüzgar türbinleri Tablo 4
te verilmiştir. Değerlendirilen
türbinlerin güç eğrileri EMD veritabanından alınmış
olup gerçek değerlerle örtüşmeyebilir.
Üretici Model IEC Sınıfı Kanat
Çapı
[m]
Hub
Yüksekliği
[m]
Anma
Gücü
[kW]
Değerlendirilen
Rüzgar Türbini
Sayısı
NORDEX N131 IEC IIIA 131 99 3000 7
ENERCON V126 IEC IIIA 126 117 3300 7
Bu çalışmada değerlendirilen rüzgar türbinleri.
Belirlenen rüzgar türbin tipleri IEC Class III sınıfında
olup, bu raporun hazırlandığı tarihte en büyük kanat
çapına sahip türbinlerdir. Sahaya yerleştirilebilecek
asgari türbin sayısını tespit etmek ve bu türbinlere
göre tahmini bir dizilim çalışması yapmak için kanat
çapının mümkün olduğunca büyük seçilmesi tercih
edilmiştir. Daha küçük kanat çapına sahip rüzgar
türbini modellerinin saha için diziliminin oluşturulması
kolaylıkla yapılabilecek ve gerekirse daha küçük
kanat çapı olan türbinler kullanılarak, sahadaki türbin
sayısı arttırılabilecektir. WINDTHINK bu çalışmada
değerlendirilen rüzgar türbinlerinin sahaya uygunluk
değerlendirmesini yapmamış sadece ürün teknik
tanımlamalarında yer alan rüzgar sınıflarını dikkate
almıştır. Çalışmada kullanılan rüzgar türbinlerinin
sahaya uygunluğu, türbin üreticileri tarafından teyid
edilmelidir. Rüzgar türbini seçiminde, önerilen rüzgar
türbini konumu için referans verilerinin incelenmesi
sonucu beklenen rüzgar sınıfı dikkate alınmıştır.
Rüzgar değişimi (wind shear), rüzgarın geliş açısı gibi
parametreler sahanın rüzgar sınıfının belirlenmesi
için dikkate alınmamış olmasına rağmen kullanılacak
rüzgar türbininin sahaya ugunluğunun
değerlendirilmesi ve çalışma ömrü bakımından
önemli parametrelerdir. Türbülans yoğunluğu
sahanın rüzgar sınıfında belirleyici olmakla birlikte,
sahada rüzgar ölçümü olmamasından dolayı
belirlenememiştir. Bu çalışmada türbülans değeri IEC
A sınıfında belirtilen %18 limitinin altında kabul
edilmiştir.
Belirtilen bu parametrelerin bazıları WINDTHINK
tarafından hesaplanmış olmakla birlikte, kurulacak
olan rüzgar türbinlerinin tasarım limitleri
bilinmediğinden kullanılmamıştır. Önerilen rüzgar
türbini konumları için türbin üreticisinden, sahaya
ugunluk teyidinin alınması önemlidir ve tavsiye
edilmektedir. Değerlendirilen rüzgar türbinlerinin
sahaya uygunluk değerlendirmesi bu çalışmanın
kapsamı dışındadır.
Dinek Dağı
8. RÜZGAR ELEKTRIK SANTRALI
KONFIGÜRASYONU
I. Rüzgar Türbini YerleĢim Optimizasyonu
Dinek Dağı proje sahası için mevcut arazi yapısı
değerlendirilerek 7 adet rüzgar türbini konumu
seçilmiştir. Türbin sayısı belirlenirken, TEIAŞ
tarafından 60 MW olarak açıklanan bağlantı
kapasitesi dikkate alınmıştır. Belirlenen 7 adet
lokasyon seçilecek türbin tipine göre 14 MW ile 21
MW arasında bir kapasiteye denk gelmekte ve bu
açıklanan trafo kapasitasinin %34 üne denk
gelmektedir. Önerilen rüzgar türbini diziliminin
koordinatları Tablo 5 te verilmiştir. Kullanılan
koordinat sistemi UTM ED50 Zone 36 dir.
Ġsim Doğu Kuzey Rakım
T01 562328 4405713 1740 m a.s.l.
T02 562365 4405337 1710 m a.s.l.
T03 562894 4405342 1670 m a.s.l.
T04 563530 4405537 1560 m a.s.l.
T05 563758 4405297 1580 m a.s.l.
T06 564081 4405215 1540 m a.s.l.
T07 564383 4405085 1540 m a.s.l.
Tablo 5: Önerilen rüzgar türbini konumunun
koordinatları.
Şekil 21 Dinek Dağı için öngörülem rüzgar türbini
dizilimini göstermektedir.
ġekil 21: Dinek Dağı için öngörülen rüzgar türbini
dizilimi.
14022014_E_0004_TR_R01_Dinek Dağı
SONUÇLAR
Yapılan çalışmanın ve incelenen referans verilerinin
değerlendirilmesi ile şu sonuçlar
çıkarılmıştır;
- Proje sahası açık bir arazıde bulunmakta ve
öngörülen türbin dizilimi için arazi yapısından
kaynaklanacak herhangi bir olumsuz etki
beklenmemektedir.
Yer seviyesinden 50 m yükseklik için beklenen
ortalama rüzgar hızlarını gösterir Kırıkkale rüzgar
potansiyel atlası.
- Proje sahasında özellikle yamaçlarda kısmen ağaçlık
alanlar bulunmaktadır. Bu alanlarda bulunan ağaçlar
henüz birkaç yıllıktır ve yükseklikleri 2 ile 7 m arasında
değişmektedir.
Dolayısıyla, mevcut ağaçların kurulması planlanan, 50
m ve üzeri kule yüksekliği olması öngörülen rüzgar
türbinlerini etkilemesi beklenmemektedir. Türbinin
işeltme ömrü olan 20 – 25 yıl içerisinde ağaç
yüksekliğinin 15 metreyi geçmesi beklenmemektedir.
- Proje sahasında herhangi bir elektrik altyapısı
bulunmamaktadır. Kurulacak olan rüzgar elektrik
santralinin elektrik sistemine bağlantısı yaklaşık 20 km
mesafede bulunan KIRIKKALE Trafo istasyonundan
sağlanabilecektir. Bu bağlantı yatırımcı tarafından inşa
edilecek bir elektrik nakil hattı ile yapılmak zorunda
olduğu için, yapılacak olan elektrik nakil hattının inşaat
maliyeti, proje giderlerinde önemli bir kalemi
oluşturacak ve projenin ekonomik fizibilitesini öenmli
ölçüde etkileyecektir. Belirtilen bu hususun, yapılacak
finansal hesaplamalarda önemle incelenmesi tavsiye
olunur.
- Dinek Dağı proje sahası için öngörülen hakim rüzgar
yönü kuzey-kuzeydoğudur. Ancak arazi yapısından
kaynaklanan sebeplerle, her bir türbin konumunda
yerel değişikliklerin olması muhtemeldir. Hakim rüzgar
yönünün ve tübinler arası etkileşimin, sahada
yapılacak olan rüzgar ölçümü sonuçlandıktan sonra
tekrar incelenmesi gerekmektedir.
- Proje sahasının rüzgar türbülans koşullarının IEC A
limitlerinde olması (%18 oranını
aşmayacağı) tahmin edilmektedir. Yapılacak olan
rüzgar ölçümünden sonra ortam
türbülansı ve kuyruk türbülansı (wake turbulence)
değerlerinin tekrar incelenmesi yararlı olacaktır.
- Önerilen türbin diziliminde, trübinler arası mesafe
hakim rüzgar yönüne dik olarak asgari 330 m olarak
belirlenmiş ve türbinler arasında oluşacak kuyruk
türbülansı etkileşimi asgariye indirgenmeye
çalışılmıştır. Türbin diziliminin, sahada yapılacak olan
rüzgar ölçümünün ardından yeniden değerlendirilmesi
tavsiye edilir.
14022014_E_0004_TR_R01_Dinek Dağı
- Kullanılan uzun dönem referans verilerinin ve rüzgar
potansiyel haritasının
değerlendirilmesi sınucunda, ve arazinin rakımı da
dikkate alındığında, proje sahasında yer seviyesinden
50 m yükseklikte beklenen ortalama rüzgar hızı 6,2
m/s dir. 0.15 lik bir rüzgar değişim katsayısnın
kullanılması ile yer seviyesinden 80 m yükseklikte
beklenen ortalam rüzgar hızı yaklaşık 6.6 m/s dir.
Kullanılan referans verisindeki yükek belirsizliklerden
dolayı Dinek Dağı proje sahasın rüzgar sınıfı IEC 3
olarak tahmin edilmektedir.
Bölgedeki elektrik nakil hatları ve trafo istasyonları.
Proje sahası, E-88 karayolunun yaklaşık 13 km
güneyinde yer almaktadır.
29
““ENERJİ
ENERJİ ZİRVESİ
” KIRIKKALE’DE
ZİRVESİ”
Kalkınma Bakanlığı Ahiler Kalkınma Ajansı DFD Programı kapsamında
desteklenen “Kırıkkale Rüzgar ve Biyomas Potansiyeli Fizibilite Projesi”
çerçevesinde ilk kez Kırıkkale’de “ENERJİ ZİRVESİ” düzenledik.
30
BASINDA PROJEMİZ
Çalışmalarımız ve projelerimizde bizlerle birlikte olan değerli basınımıza teşekkür ederim.
N. Haşim BALOĞLU
MÜSİAD Kırıkkale Şube Başkanı
31