niğde turizminin çeşitlendirilmesine yönelik eko turizm eylem planı

Transkript

Orman ve Su İşleri Bakanlığı
7. Bölge Müdürlüğü
Niğde Şube Müdürlüğü
2013
NİĞDE TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO
TURİZM EYLEM PLANI 2013-2023
NİĞDE TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI 2013-2023
Orman ve Su İşleri Bakanlığı 7. Bölge Müdürlüğü Niğde Şube Müdürlüğü
2013
KISALTMALAR
UNEP
CBS
STK
D.S.Ġ.
TMO
DĠE
TÜĠK
OSB
KOSGEB
SEK
HKD
UNESCO
SWOT
MTA
TSO
OSĠM
AHĠ-KA
ÇġĠM
KHGB
ĠÖĠ
ÜN
KTĠM
KY
HEM
UDHĠM
B
WWF
D
MHT
R
M
DB
DG
PF
DGR
KMG
P
KHġM
KeG
KuG
SOB
BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programı
Coğrafi bilgi sistemleri
Sivil Toplum KuruluĢları
Devlet Su ĠĢleri
Toprak Mahsulleri Ofisi
Devlet Ġstatistik Enstitüsü
Türkiye Ġstatistik Kurumu
Organize Sanayi Bölgesi
Küçük ve Orta Ölçekli ĠĢletmeleri GeliĢtirme ve Destekleme Ġdaresi BaĢkanlığı
Süt Endüstrisi Kurumu
Hızlı Kırsal Değerlendirme
BirleĢmiĢ Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü
Güçlü, Zayıf, Fırsatlar, Tehditler
Maden Tetkik Arama
Ticaret ve Sanayi Odası
Orman ve Su ĠĢleri Müdürlüğü
Ahiler Kalkınma Ajansı
Çevre ve ġehircilik Ġl Müdürlüğü
Köylere Hizmet Götürme Birliği
Ġl Özel Ġdaresi
Üniversiteler
Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü
Kamu Yönetimi
Halk Eğitim Merkezi
UlaĢtırma, Denizcilik, HaberleĢme ve Ġl Müdürlüğü
Belediyeler
Doğal Hayatı Koruma Derneği
Dernekler
Muhtarlıklar
Rafting
Mağaracılık
Dağ Bisikletçiliği
Dağ-Yayla Gezisi Ġmkanı
Peyzaj Güzelliği/Foto Safari
DüzenlenmiĢ Doğa Gezisi Rotası
Tabiata Uyumlu Kırsal Miras Gezisi
Pansiyonculuk
Kır Havasında ġehir Merkezleri
Kelebek Gözlemciliği
KuĢ Gözlemciliği
Sportif Olta Balıkçılığı
ii
MP
KSP
EGB
BOG
FGĠ
EBG
KP
DÇG
BDPKG
KMG
Y
Ts
ġ
P
Mğ
Jm
Bt
Bo
At
HS
KK
Milli Park vb Sahalar
KıĢ Sporları Potansiyeli
Estetik Göl/Baraj Olan Yerler
Botanik Gezilere Uygun Saha
Ormanaltı Florası, Tanıma Gezi Ġmkanı
Endemik Bitkilerin Gözlemi
Köy Pazarları
Çayır ġeklinde GruplanmıĢ Dağ Çiçekleri Gezisi
Bakir Doğa Parçaları KeĢif Gezisi
Dokusu BozulmamıĢ Kırsal Miras Gezisi
Yaya Gezi Ġmkanı
Tarihi Eserler Sit Alanı
ġelale Görme Ġmkanı
Peyzaj Değeri Yüksek Yerler, Fotoğrafik Yerler
Mağara Gezisi
Jeolojik ve Jeomorfolojik Değerler
Botanik Gezisi Ġmkanı
Bakir Orman Gezisi Ġmkanı
Atla Geziye Uygun
Hava Sporları
Kamp Karavan
iii
2013
2013
SUNUġ
Önümüzdeki yıllarda Niğde ilimizin sadece yerel turizm için değil, uluslararası turizm için de
cazip bir turizm üssü haline gelmesi dileğimizdir.
Turizmin ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan kalkınmadaki katkısı dünyada olduğu gibi
ülkemizde de gittikçe daha çok vurgulanmakta, ‚sürdürülebilir kalkınma‛ anlayıĢı ile beraber
turizmin konusu olan tarihi, kültürel ve doğal değerlerin korunması, turizm faaliyetlerinin
yarattığı ekonomik gelir miktarı kadar önem kazanmaktadır. Bu yeni anlayıĢ, kitle turizminin
sosyal ve fiziki çevredeki tahrip edici özelliklerini barındırmayan ‚alternatif turizm‛
alanındaki talepleri her geçen gün artırmaktadır. Ancak alternatif turizm çeĢitlerinin bir
bölgede ya da ülkede yaygınlaĢtırılmasının sağlanmasında önemli güçlükler bulunmaktadır.
Sürdürülebilir turizm çeĢitleri planlarda kendilerine rahat yer bulmalarına rağmen turizm
aktörlerinin konu hakkında farkındalığının olmaması ve özel sektör giriĢimlerinin kitle
turizmi üzerine olması uygulamada ciddi sıkıntılara yol açmaktadır. Bu açmazları aĢmak için
geleneksel hibe desteklerinin yanı sıra, yenilikçi yönetiĢim modellerinin de önemi büyüktür.
Dileriz bu çalıĢma, Doğa Turizmi değerlerimizin korunması, tanıtımının uluslararası
düzeylere taĢınması ve etkin bir hizmet dengesinin kurularak yöremiz insanlarının refah
düzeylerinin arttırılmasına katkı sağlar.
iv
2013
ÖNSÖZ
Turizmin Türkiye ve dünya için öneminin her geçen gün artması ve turizm gelirlerinin ülkemiz
ekonomisindeki yeri göz önünde bulundurulduğunda görülmektedir ki, var olan turizm potansiyelinin en iyi
şekilde değerlendirilmesi ve bu amacın sürdürülebilir kalkınma anlayışına entegre edilmesi gelişmekte olan
iller için hayati önem arz etmektedir. Küreselleşen dünyamızda hızla gelişmekte olan turizm; sektörde
yükselen eğilimleri yakından izleme ve talep gören çok çeşitli turizm alanlarında sahip olunan
zenginliklerden etkili ve verimli şekilde faydalanma gerekliliğini de beraberinde getirmektedir. Niğde ilinin
kalkınmasında ciddi katkısı olacağına inandığımız turizm sektörünün gelişimi ve çağın gereklerine uygun
olarak desteklenmesi ilimizin öncelikleri arasındadır.
İlimizin sahip olduğu turizm çeşitliliği açısından son derece zengin bir bölge olup;
önceliklendirilerek açığa çıkarılması gereken büyük bir turizm potansiyelini de sınırları içerisinde
barındırmaktadır. Niğde ili; Tarih, kültür, inanç, termal, dağcılık, kış sporları, av, yayla ve alternatif
turizm için oldukça geniş bir aktivite yelpazesi sunmaktadır. Nitekim ilimizin zenginlikleri ve sahip olduğu
potansiyel, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından da göz önünde bulundurulmuş ve ilimiz kendisine 2023
Türkiye Turizm Stratejisi’nde önemli bir yer bulmuştur. İlimiz için hazırlanan ve 2013-2023 yıllarını
kapsayan Planı’nın hazırlık sürecinde gördük ki, turizm, insanımız için de kalkınmada öncelikler
arasındadır.
Katılımcı bir anlayışla hazırlanan Planımızın vizyonu; ‘Sürekli Üreten, Birlikte Yükselen, Doğal
Dokusuyla Fark Niğde’ olarak belirlenerek ilimiz açığa çıkarılması hedeflenen potansiyelinin sahip Olduğu
doğal dokusunda yattığına vurgu yapılmıştır. Kurumumuz halkımızla yaptığı ortak çalışmalar sonucu
belirlenen hedeflerden biri olan ‘Turizmin il Ekonomisindeki Ağırlığının Artırılması’ hedefini
gerçekleştirmek adına çalışmalarına başlamıştır.
Bu hedefe yönelik aktivitelerin ilk ayağı olarak da kurumumuzun; yapmış olduğu çalışma
toplantılarındaki amacı; ilde dağınık ve bireysel çalışmalar sergileyen turizm paydaşlarını bir araya getirip;
beraber çalışabilecekleri ortak bir zemin yaratarak gelecekteki benzer çalışmaların ilk adımını atmak ve
Niğde’de turizmin gelişimi için bir eylem planı oluşturmak olmuştur. Kurumumuz anlayışının temel
dayanağını sürdürülebilirlik oluşturmaktadır.
Çalışmalarda katkıda bulunan herkese teşekkür ederim.
Turgut KOÇAK
Şube Müdürü
v
2013
ÇALIġMANIN MAKSADI
Turistik bir hedefin pazarlanabilmesi ve turist çekebilmesi için çok yönlü çalıĢmalar
gerekmektedir. Turistik hedeflerde, ulaĢım, konaklama, yeme-içme, müze, ören yeri, eğlencedinlence imkânlarının varlığı oldukça önemlidir. Bu imkânlar aynı zamanda hedefin
çekiciliğini de oluĢturmaktadır. Bir yörenin turistik potansiyelinin pazarlanması son yıllarda
alternatif turizm türlerine dayanarak yapıldığı görülmektedir. Niğde yöresi için yapılan
“Ekoturizm eylem planı”, kapsamında bulunan kaynakları Niğde turizminin pazarlanması
düĢüncesinde bütüncül bir yaklaĢımla ele alınarak, turizm aktörlerinin katılımında sağlanması
amaçlanmaktadır. Niğde ekonomisinin güçlendirilmesinde stratejik öneme sahip turizm
alanında kapasite geliĢtirmeye yönelik araĢtırma faaliyetleri yaparak gelirlerinin artmasına
katkı sağlamak bunun yanı sıra turizmin çeĢitlendirilmesine yönelik stratejik öneme sahip
olan ekoturizm alanında yapılacakları tartıĢmak önem taĢımaktadır.
vi
2013
ĠÇĠNDEKĠLER
KISALTMALAR .....................................................................................................................................ii
ÖNSÖZ.....................................................................................................................................................v
ÇALIġMANIN MAKSADI .................................................................................................................... vi
ĠÇĠNDEKĠLER ....................................................................................................................................... vii
ġEKĠLLER, GRAFĠKLER, HARĠTALAR, RESĠMLER VE TABLOLAR LĠSTESĠ ........................... ix
1.
GĠRĠġ.............................................................................................................................................. 1
1.1
Doğal Alanlar, Yöre Ġnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir
Turizm Alternatifi ve Niğde Vilayetinde Sürdürülebilir Doğa Turizmi ...................................... 1
2.
1.3
Sürdürülebilir Doğa Turizmi ............................................................................................... 3
1.4
Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Stratejisi ................................................................ 4
SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġĠMĠNE ĠLĠġKĠN ÇALIġMALAR ............... 6
2.1 Kaynak Analizi .............................................................................................................................. 6
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar ............................................................................ 6
2.2 Turizm Potansiyeli ........................................................................................................................ 8
2.3 TaĢıma Kapasitesi........................................................................................................................ 12
2.3.1.
3.
TaĢıma Kapasitesinin Elemanları; ............................................................................. 12
ĠLGĠ GRUBU ANALĠZĠ VE YEREL ORGANĠZASYONUN OLUġTURULMASI ........... 14
3.1 Ġlgi Grupları/PaydaĢlar ................................................................................................................ 14
3.2 Ġlgi Grubu Kategorileri ................................................................................................................ 14
3.3 Ġlgi Grubu Analizi ....................................................................................................................... 14
3.4 Toplum Temelli YaklaĢım........................................................................................................... 15
3.5 Yerel Organizasyonun OluĢturulması ......................................................................................... 15
3.6 Tarihçe ......................................................................................................................................... 15
3.7 Niğde Ġlinin Genel Özellikleri ................................................................................................... 18
3.7.1. Ġlin Jeomorfolojik Özellikleri .................................................................................................. 18
3.7.2. Jeolojik Özellikler.............................................................................................................. 18
3.7.3. Ġklim Özellikleri ................................................................................................................. 19
3.7.4. Hidrografya ........................................................................................................................ 19
3.7.5. Toprak Özellikleri ............................................................................................................. 20
3.7.6. Arazi Varlığı ...................................................................................................................... 20
3.7.7. Orman Varlığı.................................................................................................................... 21
3.7.8. Flora-Fauna ve Hassas Yöreler ........................................................................................ 21
3.7.9. YerleĢim Alanları ve Nüfus............................................................................................... 22
3.7.10. Tarım ve Hayvancılık ...................................................................................................... 23
vii
2013
3.7.11. Sanayi ve Teknoloji ......................................................................................................... 24
3.7.12. Altyapı, UlaĢım, HaberleĢme ve Konaklama ................................................................ 26
3.7.13. Madencilik ........................................................................................................................ 28
3.8 Ġlgi Grubu ve PaydaĢ Analizi.................................................................................................... 29
4. NĠĞDE DOĞA TURĠZMĠ ARZI ..................................................................................................... 30
4.1.Niğde'in Doğa Turizmi Değerleri (Doğa Turizmi Arzı) .............................................................. 31
4.1.1. Korunan Alanlar .................................................................................................................. 31
4.2. Niğde Ġlinin Doğa Turizmi (Arzı) Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi ............................. 33
4.3.Niğde Ġlinde Doğa Turizmi Amaçlı Kullanılan ve Koruma Statülü Alanlar ....................... 34
4.4.
Seçkin Özellikli Diğer Sahalar ........................................................................................... 40
4.5 Niğde Ġlinde Doğa Turizm ÇeĢitleri Ve Matrisi .......................................................................... 46
5. SEÇKĠN VE YÜKSEK DEĞER TAġIYAN (X) YILDIZ ALANLARIN
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ VE POTANSĠYELĠNĠ GELĠġTĠRME ĠMKANLARININ ORTAYA
KONULMASINA ĠLĠġKĠN ANALĠZLER ....................................................................................... 49
6.
NĠĞDE ĠLĠ SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ STRATEJĠLERĠ ................................ 66
6.1.GELĠġME STRATEJĠLERĠ ........................................................................................................ 66
6.2. PAZARLAMA STRATEJĠSĠ..................................................................................................... 66
6.3. ZĠYARETÇĠ YÖNETĠMĠ STRATEJĠSĠ .................................................................................... 66
6.4. ĠZLEME VE DEĞERLENDĠRME STRATEJĠSĠ (TURĠZMĠN ETKĠLERĠNĠN VE
SÜRDÜRÜLEBĠLĠRLĠĞĠN ĠZLENMESĠ) ...................................................................................... 66
SONUÇ VE ÖNERĠLER .................................................................................................................... 77
KAYNAKÇA ....................................................................................................................................... 79
viii
2013
ġEKĠLLER, GRAFĠKLER, HARĠTALAR, RESĠMLER VE TABLOLAR LĠSTESĠ
Tablo 1. Niğde Nüfus Dağılımı
Tablo 2. Niğde ilinde bazı tarla bitkilerinin ekim ve üretim miktarları
Tablo 3 Niğde ili hayvan varlığı
Tablo 4. Niğde ilinde ĠĢ kayıtlarına göre giriĢimci sayıları
Tablo 5. Niğde ilindeki karayolu ve demiryolu uzunlukları
Tablo 6. Niğde ilindeki motorlu kara taĢıtlar
Tablo 7. Niğde ilini çevre illere ve bazı büyük merkezlere olan karayolu uzaklıkları
Tablo 8. Niğde Ġlindeki Turizm ĠĢletme Belgeli Konaklama Tesisleri
Tablo 9. Niğde ilindeki maden yatakları
Tablo 10. AraĢtırmanın PaydaĢları
Tablo 11. Doğa Turizmi Faaliyetlerinde Tercih Edilen Bölgeler
Tablo 12. Ketençimeni Avlağı Envanter Tablosu
Tablo 13. Milli Parklar Bilinirlik Tablosu
Tablo 14. Milli Park SWOT Analizi Tablosu
Tablo 15. YHGS SWOT Analizi Tablosu
Tablo 16. Niğde Ekoturizm Değer Matrisi Tablosu
Tablo 17. Ġlçelere göre doğa turizmi aktiviteleri
Tablo 18. Niğde ili ulaĢılabilirlik tablosu
Tablo 19. Niğde Altyapı Analizi
Tablo 20. Yeme içme konaklama analizi
Tablo 21. Niğde'nin kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Tablo 22. Niğde Sosyal ve Ekonomik TaĢıma Kapasitesi Analizi
Tablo 23. Niğde ili ekolojik taĢıma kapasitesi analizi
Tablo 24. Ekolojik taĢıma kapasitesi göstergeleri
Tablo 25. Niğde Fiziki/idari taĢıma kapasitesi analizi
Tablo 26. Niğde Doğa Turizm Potansiyelinin Kıyaslaması
Resim 1. PaydaĢlarla Doğa Turizmi toplantısı
Resim 2. Aladağlar Milli Parkı Genel Görünümü
Resim 3. Aladağlar
Resim 4. Emli Boğazı
Resim 5. Demirkazık Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası
Resim 7. Narlıgöl
Resim 8. Çiniligöl
Resim 9. Narlıgöl
Resim 10.Kilim Seccade
Resim 11.Kilim Seccade
Resim 12.Niğde Müzesi
Resim 13.GümüĢler Manastırı
Resim 14.Küçükköy Kilisesi
Resim 15.Roma Havuzu
Resim 16.Tyana Su Kemeri
Resim 17.Ak Medrese
Resim 18.Bedesten
Resim 19.UlukıĢla Öküz Mehmet PaĢa Külliyesi
Resim 20.Kavlaktepe Yeraltı ġehri
Harita 1. Niğde Haritası
Harita 2. Niğde Doğa Turizmi Haritası
Harita 3. Aladağlar Milli Parkı
Harita 4. Demirkazık Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası
Harita 5. Türkiye Turizm Stratejisi Kavramsal Eylem Planı
Harita 6. Niğde Veri Haritası
ix
23
23
24
26
26
26
27
27
28
29
34
38
43
44
45
47
48
57
58
59
60
61
62
63
64
65
30
35
35
36
37
38
41
41
50
51
51
51
52
53
53
54
54
55
55
56
22
31
32
32
33
43
Orman ve Su İşleri Bakanlığı 8. Bölge Müdürlüğü Niğde Şube Müdürlüğü/NİĞDE
2013
1. GĠRĠġ
1.1 Doğal Alanlar, Yöre Ġnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma,
Sürdürülebilir Turizm Alternatifi ve Niğde Vilayetinde Sürdürülebilir Doğa
Turizmi
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı
yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düĢük ve dağınık nüfus ile beraber
yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. gibi faaliyetler için
kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür giriĢimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya
dıĢında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin korunan alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de
görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif
iliĢkiler içinde olmamız gerekmektedir. Proaktif kiĢi; iliĢkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi
eline alan kiĢi demektir. Tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı
taĢra kuruluĢlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliĢtirilmesinde öncü olması doğru bir
harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluĢları ve diğer kamu kurum ve kuruluĢları; statülü korunan
alanlar, doğal alanlar, kırsal kalkınma, kalkınma için iĢbirliği gibi konuları tamamıyla farklı
bir bakıĢ açısı ile algılamaya baĢlamıĢlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin
meydana getirdiği olumsuz tesirler ve bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine
karĢı alternatif, çevreye duyarlı turizmi ve tabiatı korumayı öne çıkarmıĢtır. Sürdürülebilir
doğa turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması için bir umut olarak ortaya çıkmıĢtır.
Algılamadaki bu değiĢiklik, doğal alanlar, korunan alanlar ve çevresinin bölgesel
planlamasında turizme iliĢkin proje ve çalıĢmaların giderek artmasına yol açmıĢtır. Bu sayede
turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında, yoksulluğun azaltılması ve yöresel
kültürel zenginliğin korunmasında anahtar bir rol haline gelmiĢtir.
Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeĢitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir
bakıĢ açısı meydana getirilmesi, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında önemli
seçeneklerden biri olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru
Ģekilde bütünleĢtirildiği takdirde beklentileri karĢılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi
gruplarına fayda sağlayacağı unutulmamalıdır.
1.2 Doğal Alanlar ve Sürdürülebilir Kalkınma
1980‟li yıllardan itibaren BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programı (UNEP),çevre konularına iliĢkin
çalıĢmaları arttırmıĢ, Bu çalıĢma giderek artan bir etkinin meydana gelmesini sağlamıĢtır.
Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu‟nca 1987 yılında tamamlanan çalıĢmalar sonunda “ortak
geleceğimiz” adlı bir rapor hazırlanmıĢtır. GeliĢmiĢ ve geliĢmekte olan ülkelerde, çevre ve
kalkınma konularına çok farklı yaklaĢılması gerektiği bu raporda vurgulanmıĢtır.
Kalkınmanın ve insanlığın sahip olduğu kaynakların sürdürülebilir olduğuna vurgu
yapılmıĢtır. Raporda ortaya konulan “sürdürülebilir kalkınma” kavramı, insanların elinde
bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik, kültürel ve sosyo-ekonomik kaynakların
nadir ve eĢsiz olduğu görüĢüne varılmıĢtır.
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin,
bir orman, kereste imalatı için kullanılabilirken, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı
olarak kullanılabilmekte ayrıca korunan alan olarak da ayrılabilmektedir. Alanın ve alanda
2013
yaĢayan yöre halkının özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilirken,
bazıları ise kesinlikle uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaĢım içine girildiğinde doğru
görülen seçenek ormanın el değmemiĢ eski haline bırakılması olsa da, yöre halkı ve diğer iĢ
gruplarının bu kaynakların sürdürülebilir kullanımı hayat kalitelerini yükseltmek için
ormandan hak iddia etmeleri mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya
her zaman ulaĢılamasa da bu hedef üzerine yoğunlaĢılmalıdır.
Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmiĢten günümüze yerel topluluklar ile arazinin
beraberliği çok önemlidir. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının anlamı da
değiĢmeye ve geliĢme göstermeye baĢlamıĢtır. Bu geliĢme içinde yöre insanlarının varlığı ve
faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır.
Bir doğal alan ve korunan alanın içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı, turizm,
ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta enerji
üretimindeki yatırımlarla birlikte düĢünüldüğünde daha baĢarılı olacağı açıktır.
Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında Kırsal alan, Kırsal kalkınma ve Sürdürülebilir
Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir. Bu kavramlara baktığımızda;
Kırsal Alan; ġehir diye tabir edilen yerleĢme sahalarının dıĢında kalan tarımla ilgili
etkinliklerin yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla adlandırılan ve anılan
insan yerleĢimlerinin var olduğu alanları “kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
Kırsal Kalkınma Kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları
ekonomik, toplumsal ve kültürel Ģartları iyileĢtirmek amacıyla giriĢtikleri çabalarının, devletin
bu konudaki çabalarıyla birleĢtirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle
kaynaĢtırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam katkıda bulunmalarının sağlanma süreci
Ģeklinde tanımlanmıĢtır.
Kırsal Alan Kalkınması; Hem eğitim hem de örgütlenme iĢi olup, kırsal alan;toplumun
ihtiyaçlarının göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların alınması
sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum istediklerini elde
etmedikçe kırsal alan çalıĢmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalıĢmalar, beslenme, eğitim,
mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler, sosyal güvenlik
çalıĢmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke planları ile bir
bütünlük içinde olmalıdır.
Sürdürülebilir Kalkınma: Ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik
Ģartlarının tamamının sağlanması önemlidir.
Kırsal alanlar turizm ve boĢ zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır.
Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005 yılında yapılan bir
araĢtırmada; Fransız vatandaĢları tatillerinin, %52‟sini ya bir ailenin yanında ya da bir
arkadaĢının evinde,%26‟sı evlerinde geçirdiklerini ve %9‟luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci
bir eve sahip olduklarını ifade etmiĢlerdir. Kırsal alanlar doğa için önemli role sahiptir.
Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeĢitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karĢı
koruma, iyi hayat Ģartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili
hususlardır.
2
2013
1.3 Sürdürülebilir Doğa Turizmi
Sürdürülebilir kalkınma, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır.
Sürdürülebilir turizmin geliĢimi de sürdürülebilir kalkınma ile bağlantılı bir yaklaĢımdır.
Sürdürülebilir turizmin geliĢiminde turistlerin ve ziyaret edilen yerlerin bugünkü
ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup geliĢtirerek ve geniĢleterek karĢılanması
amaçlanmaktadır. Bu yaklaĢım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün,
gerekli ekolojik süreçlerin, biyolojik çeĢitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin
devamını içermektedir. BirleĢmiĢ Milletler Dünya Turizm Örgütü‟nün tanımına göre
sürdürülebilir bir turizm geliĢimi;
Çevresel kaynakların en iyi Ģekilde kullanılmasını sağlamalı,
Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli,
Bütün ilgi gruplarına adil bir Ģekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun
vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin geliĢme ölçütleri;
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
j.
k.
l.
Biyolojik çeĢitliliğin korunması,
Ekonomik tutarlılık,
Kültürel zenginlik,
Yöre halkının refahı,
Ġstihdam kalitesi,
Sosyal eĢitlik,
Ziyaretçi memnuniyeti,
Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
Fiziki bütünlük,
Kaynakların etkin kullanımı,
Çevre temizliğidir.
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki
bağ, korunan alanların tarihçesi kadar eskidir.
Korunan alanlar turizme, turizm de korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan
alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bileĢendir.
Turizm; aynı Ģekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve
insanın yaĢadığı sahalardaki yöresel kültüre de bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün
bozulmaması için tedbirleri gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının “sürdürülebilir kırsal
kalkınma” ilkeleri çerçevesinde tespiti de zorunludur.
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme
eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur.
Turizmdeki büyümeyle beraber sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme
olan talep artmıĢ ve turizm ürünleri ile destinasyonlar çeĢitlenmiĢtir. Turistlerin talepleri de
3
2013
değiĢmiĢ ve çeĢitlenmiĢtir. Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında,
yöreye özgü kültürel değerler hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletiĢim, bölgenin flora ve
faunası, özel ekosistemler, doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha
sorumlu bir seyahat deneyimi kazanmak da söz konusudur.
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taĢımıĢtır ki, turizm
eĢsiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların
çevresinde yaĢayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir.
Bu durumda turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin
arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli bir araçtır. Dolayısıyla turizm sayesinde koruma
çalıĢmaları için gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra ziyaretçiler ile yöre halkına
yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluĢturulması ve uygulanması gibi hedeflere
de kolayca ulaĢılabilmektedir.
En önemli hususta; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniĢ
kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaĢımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve
izlenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüĢü mümkün olmayan
olumsuz etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline
gelebilecektir. ĠĢte bu nedenle; “SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġME (MASTER)
PLANI” çalıĢmasına lüzum duyulmuĢtur.
1.4 Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Stratejisi
Yukarda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz
konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır.
AlıĢılmıĢ turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Stratejisi arasındaki fark
Ģudur; alıĢılmıĢ yöntemler yukarıdan aĢağıya bakıĢ açısı ile uygulanmaktadır.
Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taĢınmaktadır. Yöre halkı
katılımcı olamamaktadır.
Sürdürülebilir turizm ise aĢağıdan yukarıya bir yaklaĢım için gayret göstermektedir. Bu
yaklaĢımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur,
yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için ortak
kararlar alınır. Karar almanın yanında uygulama ve izleme aĢamalarında da yöre halkının
bilgisini, becerilerini, en uygun Ģekilde kullanmak esastır. Bu yaklaĢım yöre halkının, yerel
otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır.
-Sürdürülebilir turizm geliĢim aĢamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur.
Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dıĢında olmalıdır. Bu
durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonculuğu gibi faaliyetlerin
yapılmasıyla yöreye faydayı arttırabilir.
-Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm geliĢiminde önemli ortaklardır. Söz konusu
gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da
sorumluluk alacaklardır.
-Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle hedefleniyorsa,
doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır.
4
2013
-Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı
olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal, sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda
turizmin temel kaynağı olmaktadır.
-Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı’nın ilimizde/bölgemizde ve ülkemizde
doğa turizmine konu olacak sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakıĢ açısına
dayandırılmasına esas olmalıdır.
-Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı‟nda turizm; doğayı koruma, kırsal
kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele
alınmalıdır. Halihazırda olan turizm etkinlikleri de tartıĢılmalı, değerlendirilmelidir. Ġlde
sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetler de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir
yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler
ortaya konmalıdır.
-Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayıĢla (alan ve çevresinin sahip olduğu
doğal, tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de
önemlidir.
-Turizm geliĢimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir. Bir alanın turizm
potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi özgün ve özellikli bir destinasyon oluĢturması için
gerçekçi beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek
turizm değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman baĢarılı
olabilir. Özellikle hassas tabiat alanlarında taĢıma kapasitesi düĢük iken, bu alanlardan
beklenen faydalar yüksek olmaktadır. TaĢıma kapasitesinin düĢüklüğü sınırlı sayıda turist
demektir. Bu sebeple taĢıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemlidir.
-Entegre Doğal Alan Yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı ile
doğa ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi
gruplarının etkin desteği önem taĢır. Turizm geliĢiminin karmaĢık yapısı göz önüne alınırsa,
ilgi gruplarının etkin iĢbirliği oldukça önemlidir. Planın herkes tarafından sahiplenilmesi
ayrıcalık olacaktır.
-Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır.
-Pazarlama Stratejisi; Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı‟nın bir
parçasıdır. Kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaĢımlar
içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaĢımlar bu
stratejide yer almalıdır.
-Turizm Destinasyonu Yönetimi; Yaygın bir stratejik yaklaĢım olup, destinasyonu rekabete
açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir Ģekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu
rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir yaklaĢımdır.
-Ġyi tanımlanmıĢ amaçlar ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe, mali
portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iĢ planı hazırlamak
gereklidir.
-Ziyaretçinin Ġzlenmesi ve Ziyaretçi Yönetim Planı: Mademki doğa gibi hassas bir
sistemde çalıĢılıyor, bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim
5
2013
planı lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme, hem de taĢıma
kapasitesinin kontrolü için izleme programı da olmalıdır.
Geribildirimler kalitenin arttırılması, sunumların taleplere uygun hale getirilmesi
(iyileĢtirilmesi), hizmetteki aksamaların ve doğadaki değiĢimlerin takibi için çok önemlidir.
ġu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaĢmak
garanti edildiği takdirde teĢvik edilmelidir.
2. SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġĠMĠNE ĠLĠġKĠN ÇALIġMALAR
2.1 Kaynak Analizi
GeliĢme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması mecburidir. Bir alanın sahip
olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluĢturmaktadır. Bu
kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluĢturulmasını temin etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo-ekonomik özellikler de turizm geliĢimi için
önemli bir temel oluĢturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin, tarımsal faaliyetleri desteklemediği
durumlarda kırsal turizmin gerçekleĢtirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal olma
özelliğini kaybedecektir. Gerek turizm potansiyeli gerekse taĢıma kapasitesi turizm
kaynaklarının mevcut durumuna bağlı olduğundan kaynak envanterinin mutlaka yapılması
gerekir.
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar
a. Doğal Kaynaklar: turizmin geliĢimi için önemli olan yöreye özgü doğal kaynaklardır. Bu
kaynakların halihazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi
turizm geliĢimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
Seçkin Doğal Kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. EĢsiz
manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici
olmaktadırlar. Örneğin; ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları, konakladığımız evin
penceresinden gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk
amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirebilmektedir.
Seçkin Doğal Kaynakların Halihazırdaki Ekonomik Kullanımlarının Tanımlanması
Doğal kaynakların çok çeĢitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk, nehirler ve
göllerin sportif balıkçılık, su sporları ve enerji üretmek için kullanımları gibi. Bu
kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düĢük etkilere sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir
değildir. Bu sebeple bunlar turizm geliĢimi için de uygun değildir.
Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur.
Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır.
Ġklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneĢ ıĢığı
saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı
mevsimlerde turizm için elveriĢli olup olmadığıdır.
Turizm GeliĢimi Ġçin Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm
planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter
6
2013
çalıĢmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin geliĢmesi ve altyapı ile
tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır.
b. Kültürel Kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara iliĢkin çalıĢmalara
benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluĢan kombinasyonlar,
turistler tarafından yüksek ilgi ile karĢılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi
konusunda farkındalık meydana getirilebilirse, sürdürülebilir turizm geliĢimine ve doğa
korumaya verilen destek artacaktır.
c. Sosyo-Ekonomik Kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin
bileĢimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalıĢması, birbiri ile bağlantılı birçok
farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm geliĢimi için ilk bakıĢta kavranamaması
mümkündür. Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik
unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaĢımı, turizm sektöründe çalıĢma
isteği gibi bazı unsurların turizm ile doğrudan iliĢkisi bulunmaktadır.
Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için altyapı
kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya
koymanın yanı sıra turizm geliĢimi için de zorunlu bir Ģarttır. Alan, güvenli içme suyu,
donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm geliĢimi asla baĢarılı
olamayacaktır. Altyapının farklı unsurları için Ģartlar, kalite ve gelecekteki durum
değerlendirilmelidir. Kaynak halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem
kaynağın turizm geliĢimi için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri
ortaya koyabilmektedir.
-
-
-
-
Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının
sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
ĠletiĢim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm geliĢimi için önemli olan cep
telefonları da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etütleri
içermektedir.
Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik Ģebekesi, ısınma ve yemek piĢirme için enerji
kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike
içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır.
Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin
sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı
atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayiĢi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli
olmaktadır. AĢırı kar yağıĢı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok
önemlidir.
Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
Ġnsan Kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm
geliĢiminde anahtar etmenlerden biridir. Ġnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi
nitelikteki kültür ve kimliği oluĢturmaktadır.
7
2013
Ġnsan kaynaklarına iliĢkin etütler aĢağıdaki unsurları içermelidir;
-
-
Yöre halkının nüfusu,
Göç vb. eğilimler,
Demografik yapı,
Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik,
geleceğe odaklanma, çalıĢma ahlakı,
Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
Turizm geliĢimine iliĢkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal iliĢkilerin kalitesi ve aralarındaki iĢbirliğini
içeren sosyal yapı,
Yerel kurumlar, idareler, yönetiĢim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal
kaynaklar ve yönetimleri,
Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kiĢilerin ortak değerleri, ilgileri,
yaklaĢımları, algılama Ģekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait
olma ve o toplumda yaĢamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye ve ile yoğunlaĢma durumları, firma
sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakıĢ açısı, pazarları ve dıĢ iliĢkileri,
sektörler arası iĢbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile iliĢkili
olabilmektedir.
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi
oluĢturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakıĢı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut
kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim
sunmaktadır. Analiz aynı zamanda; bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına yönelik bir
vizyon oluĢturulmasını ve turizm geliĢiminin diğer sektörlerle bütünleĢtirilmesini
sağlayacaktır.
2.2 Turizm Potansiyeli
Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli
içermezler;
- Bazı doğa parçaları araĢtırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli eko turistlere hitap etmektedir.
Bu alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
- Bazı doğal sahalar, eriĢim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elveriĢli olmayan yerlerde
bulunurlar,
- Ekolojik kaynakların kullanımlar karĢısındaki duyarlılığı (taĢıma kapasitesi), ziyaretçi
giriĢinde kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli
önemli bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir.
Bu potansiyel sınırlıysa baĢarılı bir turizm giriĢimini baĢlatmak imkanı olmayacaktır.
Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir
talebi karĢılaması lüzumludur.
8
2013
Turizme iliĢkin motivasyon ve istekler değiĢkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değiĢen
tüketici davranıĢları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli
tüketicinin bakıĢ açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
Turizm potansiyeline iliĢkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri
elde edilebilir, ayrıca derinlemesine görüĢmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde
çalıĢmalar ile veri elde etmek için kullanılan niteliksel araĢtırma metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aĢağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir;
-
Halen yapılan turizm,
Hâlihazırdaki turist miktarı,
Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
Ortalama kalma zamanları,
Turist profili,
Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık,
güneĢ, vb.)
Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile
kıyaslama yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
“Turizm arzı” incelemesinde ise aĢağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
-
-
Ġlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı
makul müdür?
Alan ulaĢım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taĢıt, genel taĢımacılık, vd.), bunlara
yaklaĢım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi),
Alana ulaĢma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli)
Ġle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu?
Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?,
Güvenlik ve ulaĢım açısından ne gibi problemler yaĢanabilir?
Alt yapı incelemesi; taĢımacılık ağı, yerel yolun durumu(toprak, asfalt), anayolla
bağlantısı, demiryolu ağı, yerel genel taĢımacılığın yaygınlığı, program, ücretler,
hat/duraklar, döngü patikaları, patikalar, yollar, iĢaret levhaları, genel enformasyon
levhaları, araç-otobüs park kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması(iyi-sayısı, orta
iyi-sayısı vb.)
Hangi standartta yiyecek sunuluyor?(yüksek, yeterli, kötü)
Ġl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü
barınma kulübeleri, bungalov, parkları, kamp alanı, diğerleri),
Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü),
Ġlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı
mı?, diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
Alan turist gezi rotasına girecek Ģekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara yakın
mı? (diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düĢük veya yakında böyle bir
potansiyel bulunmamakta),
9
-
2013
Ġlin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı,
farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.),
Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, Ģans veya
mevsime bağlı),
Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu: kötü-yeterli-iyi),
Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
-
-
-
-
doğal değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuĢ izole
olmuĢ alanlar, Ģelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı, hayvan-kuĢ, deniz
canlıları, iklim, diğerleri),
kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar,
folklor ve gelenekler, el iĢleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vb.)
Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim
düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karakteristik ve geleneksel
özellikleri, ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan
bilgi ve beceriler, turizm geliĢimine yaklaĢımlar, misafir severlik anlayıĢı, hizmet
eğilimleri, yerel kuruluĢ ve idareler ile yönetiĢim, alanın kültürü ve kimliği,
Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer),
Altyapı; (su sistemleri, ulaĢım ağları, sağlık imkanları, ulaĢım terminalleri, enerji
kaynakları, kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar,
güvenlik sistemleri vb.)
ĠĢ ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satıĢ yapan
çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor
malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, diĢçiler, eczaneler,
kafe ve restoranlar, atm‟ler, bankalar, diğer iĢ ve hizmetler.)
Turizm Talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi;
Ziyaretçi; boĢ zamanlarını geçirmek için bir yere gelen kiĢi olarak tanımlanabilir, turist ise
alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her
ziyaretçi turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir.
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca her ikisinin
de farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman
geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha
yüksek olmaktadır.
Turizme iliĢkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
-
Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değiĢimi,
Ortalama kalıĢ süreleri, konaklama ve ulaĢım Ģekilleri önemlidir.
(Sürdürülebilir doğa turizm geliĢme planımızda ana unsur turizm olduğundan; turizme iliĢkin
veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait veriler
üzerinden değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır).
10
-
2013
Turist baĢına ortalama harcama,
Grup hacmi ve düzeni,
Turistlerin ağırlıklı yaĢ grubu,
Yaptıkları faaliyetler,
Ziyaret edecekleri-ettikleri yere iliĢkin seçimleri,
Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama Ģekilleri,
Ġkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
Kullanılabilir ilave veriler.
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il
veya illerle karĢılaĢtırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm Arzı:
Konum Faktörü; Bir ilin baĢka turizm pazarları ile iliĢkili olarak nasıl konumlandığını,
bir turistin alana ulaĢmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaĢılabilir değilse asla
baĢarılı bir turizm geliĢimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu
dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla
ulaĢılan yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düĢünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı
sayıda turist potansiyeli olacaktır.
-
-
-
Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaĢımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız
turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
Tren, otobüs veya özel araçlarla eriĢim de konum faktörleri içinde önemlidir,
Alana ziyaret iklim Ģartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
Ġle özgü yapılan bürokratik iĢlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri
tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
Turizm arzında; iĢaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaĢma kolaylığı da önem
arz etmektedir. Haritalar, broĢürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz
faktörüdür.
Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik
standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeĢitliliği, ortam ve
konukseverlik önemlidir.
Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle
hijyeniklik konaklamada çok önemlidir.
Doğal Alanın Kendine Has Özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada
rol oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüĢtür. Doğal alanların alternatif
kaynak kullanımına dönüĢtürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu
yerlerde devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karĢısında
koruma ve kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine
bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras, yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve
11
2013
korunması gereken öncelikli türler, doğa ile ilgili çalıĢan ve doğanın kıymetini bilen ekoturistler için son derece önemlidir.
2.3 TaĢıma Kapasitesi
- Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya
bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamıĢ etkilere sahip olmayan ve
sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek
ziyaretçi sayısı,
- Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düĢünülen değerleri, ekolojik süreç ve koĢulları
tehlikeye atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca
destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin
(örn: iklim değiĢikliği, kirlenme vb.) baskısı,
- Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını
tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl,
ay, gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı Ģeklinde tanımlanmaktadır.
TaĢıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planında önemli bir
planlama aracıdır. Turizmin geliĢimi ve korunmasında önemli bir kavramdır. TaĢıma
kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. TaĢıma
kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elveriĢli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet
etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca
Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planındaki “sürdürülebilirlik” taĢıma kapasitesinin
aĢılmaması ile temin edilir.
Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan iliĢki vardır. Ancak alan içinde tek
tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleĢik
etkisidir.
2.3.1. TaĢıma Kapasitesinin Elemanları;
Sosyal TaĢıma Kapasitesi,
Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz
etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatıĢmalardan kaçınılmasını içerir.Bu
unsurun turizm geliĢimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse
kalkınma asla olmaz.
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun
değiĢimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanıĢı, yöre halkı ile ziyaretçilerin
iliĢkileri, kullanıcı grupların davranıĢları, birbiri ile uyumu ve paydaĢ olmanın ekonomik ve
toplumsal faydalarıdır.
Ekonomik TaĢıma Kapasitesi;
Sürdürülebilir bir turizm geliĢiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleĢmiĢtir ve diğer
sektörleri de desteklemektedir.
12
2013
Ekonomik taĢıma kapasitesi; turizm geliĢimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel
ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm geliĢimi anlamına gelmektedir. Yani
temel kıstas; turizm geliĢimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir.
Ekonomik taĢıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist
sayısı ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır.
Ekolojik TaĢıma Kapasitesi;
Ekolojik taĢıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler,
ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik
değerlerin, ziyaretçi akıĢlarının ve davranıĢlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi
ve veri toplanması önemli olmaktadır.
Ġdari/fiziki TaĢıma Kapasitesi;
Fiziki taĢıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müĢteri olarak alınabilecek ziyaretçi
sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki
Ģartlar (doğal, coğrafi koĢullar ve hava Ģartları) ile turizm altyapısının kapasitesine
dayanmaktadır. Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkıĢıklığıdır.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği Ģu unsurlara bağlıdır;
-
Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Fiziksel kapasiteyi değerlendirmek için aĢağıdaki bilgiler gerekmektedir;
Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm geliĢimine karĢı hassas olan kaynakları: Kırmızı
liste ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas
türler,
Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa
koruma planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme
sistemi, izleme sistemi,
Ziyaretçiler/turistler, turizm geliĢimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler,
konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı,
özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere iliĢkin
bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleĢtirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine
iliĢkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine iliĢkin yöntemler, ölçütler ve
göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
Psikolojik TaĢıma Kapasitesi;
Psikolojik taĢıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri
üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi
sayısıdır.
13
2013
3. ĠLGĠ GRUBU ANALĠZĠ VE YEREL ORGANĠZASYONUN OLUġTURULMASI
3.1 Ġlgi Grupları/PaydaĢlar
Ġlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda
sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen
bireyler, gruplar veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
PaydaĢlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi geliĢimine ve amaçlarımıza
ulaĢmak için güvenebileceğimiz kiĢilerdir.
Ġlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi geliĢimine ortak değildir veya olmaları
gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakıĢı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaĢmak
için iĢbirliği yapmalıdır.
Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi
gruplarını iĢbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaĢ değeri verilmesi ile mümkün olur.
3.2 Ġlgi Grubu Kategorileri
Turizmde ilgi grupları;
-
Yöre halkı, kiĢiler ve kurumlar,
Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
Bölgesel yetkililer,
Ulusal yetkililer,
Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar,
taĢımacılar,
Turizmle ilgili sektörler,
Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret
ve sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
ĠĢçi sendikaları, dernekler, STK‟lar,
Eğitim ile ilgili birimler,
3.3 Ġlgi Grubu Analizi
Ġlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi geliĢme planının ortaya konması ve
uygulamasında yer alan farklı taraflara iliĢkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet
okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır,
sürdürülebilir doğa turizmi geliĢme planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler
olduğunu ve hangi tarafla çeliĢkiler yaĢayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı
seviyelerinde destek temini için de son derece elveriĢli bir analizdir.
Ġlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi geliĢme planının
yönetiminden sorumlu bir organizasyon oluĢturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi geliĢimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
-
Genel hedeflerini,
Turizmden beklediği faydaları
Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
14
2013
Bu süreç; Ģu adımlardan oluĢur;
Ġlgi gruplarının tanımlanması,
Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
Her ilgi grubunun davranıĢlarının belirlenmesi,
Ġlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün
tahmin edilmesi,
5. Ġlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karĢılandığının değerlendirilmesi,
6. Ġlgi grupları ile birebir iletiĢimlerin baĢlatılması ve ilgi gruplarının güveninin
kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve baĢarı unsurlarının tanımlanması,
8. PaydaĢların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaĢmak için gerekli olan stratejinin ortaya
konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluĢturulması,
11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletiĢim
organizasyonunun oluĢturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.)
12. Ġzleme ve geri bildirimin yapılması
1.
2.
3.
4.
3.4 Toplum Temelli YaklaĢım
Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Planı‟nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaĢım
uygulanması neticesinde;
-
Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teĢvik etmek ve
Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluĢturmak mümkündür,
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel
mirasının bozulmamıĢ ve turizmle güçlendirilmiĢ olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki
olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi
yerel kültürlerini yaĢatma ve değerlendirmeye teĢvik etmelidir.
3.5 Yerel Organizasyonun OluĢturulması
Ġlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi
GeliĢme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi
gruplarının resmi iĢbirliğine dayalı bir organizasyon oluĢturulmalıdır.
Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını,
karar verme gibi hususları düzenler.
3.6 Tarihçe
Tarihin İlk İzleri
Niğde'nin tarihi ile ilk buluntular, neolitik döneme(M.Ö. 7250-5500) rastlar. Bunlar Bor
Bahçeli Kasabası Roma Havuzu yakınındaki KöĢk Hüyük‟ten ve Bor PınarbaĢı Höyüğünden
çıkartılan eserlerdir. Anadolu'da Hitit dönemi olarak isimlendirilen M.Ö. 2000-7000 yıllarına
ait eserler ise Kömürcü Köyü Göllüdağ Ören Yeri‟nden çıkartılmıĢtır. Helenistik dönemde ise
15
2013
(M.Ö.330-30) Niğde bölgesi Büyük Ġskender'in komutanlarından Eumenes' in kurduğu
Bergama Krallığı'na dahil olmuĢtur. Tepe Bağları ve UlukıĢla Porsuk Höyük kazılarından bu
döneme ait eserler çıkartılmıĢtır.
Roma İmparatorluğu Zamanı
M.Ö. 30 - MS. 395 yıllarını kapsayan Roma devrinde Niğde bölgesi tarihinin en önemli
konumlarından birini yaĢamıĢtır. Bu dönemde Tyana (Kemerhisar Kasabası) çevresinde
yoğun bir yapılaĢma görülür. Saraylar, mabetler, su kemerleri ve yerleĢim birimleriyle
oldukça büyük bir kent konumuna getirilmiĢtir.
M.S. 395 yılında ise Anadolu Bizans hükümdarlığı altına girmiĢtir. Özellikle Kapadokya ve
Ihlara Bölgesi bu dönemi yansıtır. Niğde bölgesi Bizans hükümdarlığında iken Sasani, Pers ve
Arapların istilalarına uğramıĢtır. Tyana kenti 931 yılındaki Arap Ġstilası sonucu büyük ölçüde
yıkılmıĢtır. Bu dönemin en güzel ve görkemli eserlerinden birisi GümüĢler Kasabası
yakınındaki GümüĢler Ören Yeri ve Manastırıdır.
Türklerin Egemenliği Başlıyor
1166 ve onu takip eden yıllarda Niğde Yöresi Türklerin eline geçmiĢtir. Özellikle Anadolu
Selçuklulardan Alâeddin Keykubat zamanında parlak bir dönem daha yaĢanmıĢtır. Dönemin
valisi Zeyneddin BeĢare'nin yaptırdığı Alâeddin Camii (1223) ve daha sonra yaptırılan
Hüdavend Hatun Türbesi (1312) dönemin günümüze bıraktığı miraslardandır.
Anadolu Selçukluları Kösedağ SavaĢında (1243) Moğollara yenilence bölge Moğolların uç
beyliği olan Ġlhanlıların idaresine geçmiĢtir. 1357 yılında ise Karamanoğulları bölgenin yeni
sahibi olmuĢlar ve Akmedrese ‟yi yapmıĢlardır. (1409).
1471 yılında ise Fatih Sultan Mehmet Karamanoğullarını yenilgiye uğratarak Niğde'yi ve
diğer bölgeleri almıĢtır. Osmanlı döneminde Niğde eski önemini büyük ölçüde yitirmiĢtir.
Cumhuriyetin kurulmasıyla 1923 yılında il statüsüne kavuĢmuĢtur.
Cumhuriyet Dönemi
Osmanlı‟nın çöküĢ dönemi ile baĢlayan ve çok uzun zamandır süregelen kargaĢa ve
belirsizlik, Milli Mücadele ile baĢlayan, Cumhuriyetle devam eden yeni dönemde son buldu.
Cumhuriyetle baĢlayan istikrar, bütün Türkiye‟de olduğu gibi, Niğde‟de de bayındırlık,
eğitim, sağlık, sosyal ve kültürel alanlarda büyük geliĢmeleri beraberinde getirdi.
Büyük bir kasaba görüntüsünde olan Niğde Merkezi Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren
yapılan değerli çalıĢmalarla çehresini değiĢtirmeye baĢladı. Atatürk ve O‟nun kurduğu
Cumhuriyeti gönülden benimseyen, her zaman ona desteğini devam ettiren Ġllerin baĢında
Niğde gelmektedir.
Cumhuriyetin ilan edildiği gün bu mutlu günü top atıĢlarıyla kutlayan ilk Ģehir Niğde‟dir.
Milli Mücadele Dönemi
Coğrafi konumu itibariyle Niğde, Akdeniz bölgesini Orta Anadolu'ya ve Sivas baĢyaylasına
dolayısıyla Doğu Anadolu'ya, Ereğli ve Ankara yolları ile de Batı ve Karadeniz bölgelerine
bağlayan iki çok önemli boğazı kontrol altında tutmakta idi. Bunlardan birincisi Gülek
Boğazı, ikincisi ise Zamantı-Yahyalı yolu idi.
16
2013
Çukurova bölgesi iĢgale baĢlanır baĢlanmaz Niğde‟de bulunan 41 nci Tümen‟in mevcut
askerleri ve Niğde, Bor ve Pozantı gönüllülerinin oluĢturdukları Kuvayı Milliye, Pozantı‟nın
olası bir iĢgale karĢı muhafazası için bölgeye yerleĢti. Stratejik noktaları kontrol altına aldı ve
buradan gelecek herhangi bir düĢman saldırısını bertaraf etmeye hazır bir konuma geldi. Bu
iyi tahkimat ve konuĢlanma sayesinde bu bölgeden düĢman girememiĢtir.
Pozantı‟da alınan bu tedbirlerin diğer bir geçiĢ yolu olan Zamantı-Yahyalı yolu üzerinde de
alınması gerekiyordu. Fransızların Kozan‟ı ele geçirdikten sonra yukarıdaki yol ile
Aladağlar‟ı aĢıp Orta Anadolu‟ya girecekleri anlaĢılınca, hemen bu bölgede faaliyetler
baĢladı. Aladağlar‟ın gerek güneyi, gerekse kuzeyinde hızlı bir harekete giriĢildi.
1920 yılı Kasım ayı baĢlarında Yahyalı‟da adı geçen yolu kontrol altında tutacak 50 kiĢilik bir
birlik oluĢturuldu. Bu birliğin komuta kademesi, askerinin bir kısmı ile silah ve mühimmatını
Niğde „den temin ediyordu.
Fransızların ilerleme ihtimalleri arttıkça bu yoldaki tahkimat ve alınan tedbirlerde artıyordu.
Nitekim 20 nci Kolordu Komutanı A.Fuad Bey‟in Çukurova Bölge Komutanı Kemal Bey‟e
verdiği emirde;
“Niğde Bölgesinde tertip edilen müfrezeler, kararlaĢtırıldığı gibi Karaisalı bölgesine
gideceklerdir. Yahyalı‟da bir nizamiye bölüğü ile milli müfrezeler, Sis dolaylarına hareket
edeceklerdir...”Alınan bu tedbirlere rağmen, bazı Ermenilerin öncülük ettiği bir grup Fransız
öncü birliği Ulupınar Köyü yakınlarındaki bir mağaraya kadar ulaĢabildiler ve burayı karakol
yaparak bir müddet burada kalmaya çalıĢtılar. Bunu haber alan 41 nci Tümen Komutanlığı,
ġükrü Efendi komutasındaki bir taburu bölgeye gönderdi. Anılan birlik Yahyalı‟ya ulaĢınca
Ulucami yanındaki medreseyi kendisine karargah yaptı, çevre köyler, aĢiretler ve Yahyalı
ahalisini teĢkilatlandırarak bir strateji hazırlamaya baĢladı. 41 nci Tümen Komutan
Yardımcısı Yarbay Mümtaz Bey‟in bölgeye gelip komutayı ele almasından hemen sonra
baĢlayan çatıĢma kısa sürede baĢarıya ulaĢtı, düĢman askeri imha edilmiĢti. Fransızlara yardım
eden Ermenilerin pek çoğu bu çatıĢmada Fransızlarla birlikte muamele gördüler, geriye
kalanlar ise bölgeyi terk ettiler.
Stratejik olarak bu askeri tedbirleri baĢarıyla uygulayan Niğde teĢkilatı aynı zamanda bölgede
meydana gelebilecek anarĢik eĢkıya hareketlerine karĢı da icabeden tedbirleri aldı. Bu suretle
Niğde ve civarında Türkiye geneli itibariyle yüksek bir ortalamada bulunan gayr-i
müslimlerin olası taĢkınlıkları ve iç isyanlarına karĢı da gereken tedbirler alınmıĢtı.
Bilindiği üzere bu dönemde cephede eksikliği hissedilen yegâne Ģey, mühimmat ve erzak idi.
Bunların temini hususunda Büyük Millet Meclisi tarafından ilan edilen Tekalif-i Milliye
Kanunu herkesin malumudur. Bu büyük ihtiyaç, bütün yurt çapında hamiyetperver
insanlarımız tarafından karĢılanmaya çalıĢıldı. Bu hususta da Niğde üzerine düĢen vazifeyi
hakkıyla yerine getirdi. Gıda maddeleri olarak özellikle buğday, arpa, baklagiller, soğan vs.
gibi temel besin maddeleri ihtiyaç duyulan yerlere gönderildi. Niğde‟den yapılan bu hayati
destek Mustafa Kemal tarafından yollanan takdirnamelerle ödüllendirilmiĢtir.
Niğde‟den yapılan lojistik destek sadece gıda maddeleriyle sınırlı kalmadı. Nakil Vasıtaları,
araç-gereç ve giyecek maddeleriyle de devam etti. Niğde‟nin yetiĢtirdiği emekli veya terhis
olmuĢ subay, er vs. askerlerde gönüllü birlikler olarak Batı ve Adana cephelerinde
17
2013
vuruĢmuĢlardır. Niğde, gerek Heyet-i Temsiliye döneminde, gerekse Büyük Millet Meclisi
döneminde Anadolu hareketini gönülden desteklemiĢ ve bu desteğini Sivas ve Ankara‟ya
gönderdiği delegelerle de ispatlamıĢtır.
3.7 Niğde Ġlinin Genel Özellikleri
3.7.1. Ġlin Jeomorfolojik Özellikleri
Türkiye‟nin bulunduğu saha kuzeyde Avrupa ve Asya güneyde ise Afrika ve Arabistan
levhalarının sıkıĢtırma alanı içinde kaldığı için Alp orojenezine (Dağ oluĢumu) sahne olmuĢ ve
Paleozoik ve Tersiyerde Anadolu‟nun yer aldığı bölgeyi kaplayan eski Tetis Okyanusunun derin
çukurunda (Jeosenklinal) biriken binlerce metre kalınlığındaki çökeller kıvrılarak yükselmiĢtir. Yine
bu levha hareketlerine bağlı olarak volkanizma ve metamorfizma olayları meydana gelmiĢtir
(Atalay,1987). Güneydeki Arabistan levhasının kuzeye doğru hareketi değiĢik derecelerde
sıkıĢtırmalara neden olmuĢ ve Anadolu blok halinde çökmelere ve yükselmelere uğramıĢ, bunun
yanında ülkeyi farklı yönlerde kat eden yırtılma faylarının oluĢmasına neden olmuĢtur. Ayrıca tektonik
hareketlerin etkisiyle Anadolu‟da sık sık deniz ilerlemesi (Trasgresyon) ve çekilmesi (Regresyon)
olayları meydana gelmiĢtir.
Niğde ilinin yer aldığı saha da doğal olarak bu hareketlerden etkilenmiĢtir. Nitekim ilin güney
sınırını oluĢturan Bolkar ve Aladağların oluĢumu, Tuzgölü fayı, EcemiĢ Fayı ve Hasan Dağı,
Keçiboyduran, Melendiz, Göllüdağ volkanizması ve çevrelerindeki bir çok volkan konisini oluĢturan
volkanik materyallerin yüzeye çıkıĢına olanak sağlayan fayların oluĢumu, önemli Tersiyer ve
Kuvaterner dönemlerine ait havza ve ovalarının geliĢimi (Bor Havzası, Çiftlik Havzası, Misli Ovası),
Niğde arazisinin deniz seviyesinden günümüzdeki yükseltisine ulaĢması sözü edilen yer hareketlerinin
eseridir.
Niğde ili arazisini oluĢturan ana jeomorfolojik birimler; Dağlar, Platolar Ovalardır (ġekil 4).
Bu ana birimler üzerinde kayaç özelliği, iklim, bitki örtüsü derecesi gibi farklılıklara bağlı olarak
elemanter Ģekiller oluĢmuĢtur.
3.7.2. Jeolojik Özellikler
Orta Torosları oluĢturan ve Bolkar Dağları kuzeydoğu uzantıları ile ,Aladağların
güneybatı uzantıları arasında bulunan EcemiĢ Koridoru ile birbirinden ayrılırlar. Bolkar
Dağları'nda Medetsiz Tepesi (3524 m) ve Aladağlar „da Demirkazık Tepesi (3756 m) en
yüksek noktaları oluĢtururlar.
Ġç Anadolu volkanizması içinde Aksaray ile Niğde arasında yer alan Hasandağı (3268 m),
Keçeboyduran (2727 m), Niğde'nin yaslandığı Melendiz Dağı (2936 m) ve kuzeybatıda
Göllüdağ (2143 m) baĢlıca volkanik dağlardır.
Ovalık alanların ortasında yükselen flüvial erozyon ile çevresinin aĢındırılması
sonucunda tek baĢına yüksek bir görünüm sunan farklı aĢınma ile oluĢan Misli ovası‟nda
görülen yassı Tumba tepe, Yumru tepe farklı aĢınılma oluĢup, Bor ovası Çukurkuyu –
Altunhisar hattının bastısında görülen tepelikler volkanik kökenli olurken; Karahöyük,
KöĢkhöyük , Kınıkören höyüğü, Misli ovasında Höyükhan höyüğü de tepelik alanlar olarak
karĢımıza çıkmaktadır.
18
2013
3.7.3. Ġklim Özellikleri
Niğde'de kara iklimi görülür. Kara iklimi nedenleri ise; etrafının dağlarla çevrili olması,
deniz seviyesinden 1200 m. yükseklik göstermesi, denizin bunaltıcı etkilerini ve denizden
gelen rüzgârları alamaması, kuzeyden gelen soğuk rüzgârlara açık olmasındandır. Bu
durumda Niğde'nin genel iklim özelliği; yazları sıcak ve kurak, kıĢları soğuk ve kar yağıĢlıdır.
YağıĢlara kar halinde kıĢın, yağmur halinde ilkbaharda rastlanmaktadır.
Sıcaklık ve GüneĢlenme
Niğde kuzey yarımkürenin orta kuĢağında bulunmaktadır, en sıcak ay ortalaması
Temmuz ayına, en soğuk ay ortalaması ise Ocak ayına rastlar. Gerek mevsimler arasındaki
sıcaklık farkı, gerekse gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkı kara iklimin en açık örneğidir.
Bu durumda Niğde'de 16 yılda yapılan gözlemlere göre sıcaklık ortalaması 10 C dir.
Tespit edilen maksimum (En yüksek 37,7 C° dir) Temmuz ayına, Minimum (En düĢük 21 C°
dir.) ġubat ayına rastlar.
YağıĢlar
KıĢ aylarında yüksek basıncın etkisiyle Niğde'de değiĢik bir yağıĢ rejimi görülür.
Ġlkbaharda yüksek basıncın etkisi altında ve batıdan gelen alçak basınç merkezleri Niğde'yi
etkisi altında bırakır.
Ġlkbaharın gelmesiyle gölgede sıcaklık derecesi yavaĢ yavaĢ yükselir. Yüksek basıncın
hâkimiyeti doğuya çekilir. Bu çekiliĢ ilkbaharda depresyon yağıĢlarının meydana gelmesine
sebep olur. Nisan, Mayıs ve Haziran'ın ilk yarılarına kadar sağanak halinde, bazen de sürekli
yağıĢ yapan Ģartları görülür.
Niğde'de yağıĢ ortalaması 0,9 mm. (Milimetre) dir. YağıĢ en fazla olduğu ay 78,5 mm ile
Nisan, en az olduğu ay ise 0,2 mm ile Temmuz ayıdır.
Nemlilik
Niğde'de ortalama nisbi nem % 56 dır. Nemin en fazla olduğu ay % 80 ile ġubat, en
düĢük olduğu ay % 28 ile Ağustos ayıdır.
Bitki Örtüsü
YağıĢların azlığı sebebiyle ormanlık bölge azdır. Ormanlar Toroslar bölgesinde, Hasan
ve Melendiz dağlarının yüksek yamaçlarında bulunur.
3.7.4. Hidrografya
Karasu : AktaĢ yakınlarından doğarak ,kuzey-güney doğrultusunda uzanırken GümüĢler '
den Kereci Deresini , Niğde ġehir merkezini geçtikten sonra uzantı deresini alır. Yer altı ve
kaynak sularıyla da beslenen Karasu' da Bor ovasında kaybolur. Üzerinde Akaya barajı yer
alır.
19
2013
Çiftehan Çayı: sahanın en önemli akarsuyu Seyhan Nehri‟nin kollarından biri olan
Çiftehan Çayı‟dır. Çiftehan Çayı, Adana - Ankara karayolu ve demiryolunun kenarından
akarak araĢtırma sahasını terk etmektedir. Torosların altından yüzeye çıkan ġekerpınarı
Kaynak Suyu da bir diğer akarsudur. Bunlar dıĢında da bir çok dere vardır. Ancak bunların
suları yazın tamamen kurur.
EcemiĢ Suyu: Kaynağını Aladağ„dan alır. Kuzeydoğu –Güneybatı doğrultusunda
ilerlerken , Çamardı yakınlarında Ġçkuyu Deresini alarak Yelatan Güneyinde Ġl sınırlarından
çıkarak , Seyhan kolu Güngör Deresine karıĢır.
Uluırmak: Melendiz dağlarında doğduktan sonra, Asmasız ve Ramat kısımlarından gelen
kaynak suları ile beslenir. Çiftlik ve Melendiz Ovasını geçerek Ihlara Vadisine ulaĢır.
Göller ve Barajlar: Niğde ili, göller bakımından zengin olmamakla birlikte oluĢum ve
geliĢimleri birbirinden farklı göllere de sahiptir.
Aladağlar ve Bolkarlar üzerinde buzul aĢılımıyla oluĢmuĢ sirk gölleri yer almaktadır.
Akgöl, Alagöl, Çinigöl, Yedi Göller, Karagöl baĢlıcalarıdır. Hasandağı, Göllüdağ üzerinde
volkanik krater gölleri yer alırken kuzeydeki Narlıgöl ise volkanik çöküntü maar gölü olarak
oluĢturulmuĢtur. Narlıgöl yer altından sıcak su kaynaklarıyla beslenmesi nedeniyle minarelce
zengin, suları acı bir göldür.
Diğer taraftan akarsu yatakları önünde sulama amacıyla inĢa edilen setlerin gerisinde da
suların toplanmasıyla baraj göller oluĢmuĢtur. Melendiz Dağlarından gelen Kırkpınar ve
Baldıra dereleriyle beslenen Gebere Barajı 1939 -1941 yılları arasında inĢa edilmiĢ. GümüĢler
Barajı'na, hemen gerisindeki dağlık alanlarda inen sular toplandığı içinde bol miktarda aynalı
sazan balığı yaĢamaktadır. Karasunun aĢağı mecrası üzerine kurulu olan Akkaya Barajı,
Koyunlu, DikilitaĢ, Azatlı, Hacıbeyli ve Murtaza Gölleri de sulama amacıyla yapılmıĢ diğer
göllerdir.
3.7.5. Toprak Özellikleri
Niğde toprakları Kil, Mika, Karbonat (Kalsit, Dolomit), Kristobalit, Amfibol, Kuvars,
Feldispat ve Opal-CT mineralleri belirlenmiĢtir. Ana element dağılımlarında Bor yöresinde
CaO+Al2O+Fe2O3; UlukıĢla yöresinde CaO+SiO2+Fe2O3; Emirgazi yöresinde CaO+MgO
egemenliği gözlenirken, Ġz element analizinde Bor yöresi örneklerde Sr, Ba, Ce, Zn ve As;
UlukıĢla yöresinde U, Ce, Ba, Zr, Sr, Ni; Emirgazi yöresinde ise Ba, Sr, La, Ce, Co, Zr
elementleri dikkat çekmektedir.
3.7.6. Arazi Varlığı
Niğde il arazisi, kuzeybatıda Aksaray ilinin Gülağaç ve Güzelyurt ilçesi, kuzeyde NevĢehir
ilinin Derinkuyu ve Acıgöl ilçesi, kuzeydoğuda Kayseri ilinin Yahyalı ve YeĢilhisar, batı ve
güneybatıda Konya ilinin Emirgazi, Ereğli ve Halkapınar, güneyde Ġçel ilinin Çamlıyayla ve
Tarsus, güneydoğu ve doğuda Adana ilinin Aladağ ve Pozantı ilçeleri ile komĢudur. Ġç
Anadolu Bölgesinin Orta Kızılırmak Bölümünde yer alan il arazisinin bir kısmı Akdeniz
Bölgesinin Adana Bölümünde yer alır.
20
2013
3.7.7. Orman Varlığı
Ġl sınırları içindeki volkanik kütlelerle Bolkar ve Aladağın kuzeye dönük yamaçlarında orman
formasyonunun tahrip edilmesiyle bu kesimlerin büyük bir bölümü ya dağ stepleri ya da antropojen
ağaçlı steplerle kaplanmıĢ durumdadır. Bununla birlikte Ġlin asıl orman potansiyeli bu kesimlerde
yoğunlaĢmaktadır. Açıkça belirtmek gerekirse; Niğde ili orman örtüsü bakımından zengin sayılmaz. Ġl
yüzölçümünün 61 815 ha kadarı orman ve fundalıkla kaplı olup, bu rakam da il arazisinin ancak
%7.93 karĢılık gelir. Bunun yanında nitelikli kabul edilebilecek orman alanı ise 41 583 ha kadardır. En
yaygın ağaç türü ise meĢedir. Nitekim saf meĢe ve karıĢık meĢe toplulukları toplam ağaç türlerinin
%63‟ünü oluĢturmaktadır
Ġlin güney çerçevesini çizen ve orman tür çeĢitliliği bakımından ilin en zengin bölümü olan
Bolkar dağları ile Aladağların sarp ve kuytu yamaçlarına sığınmıĢ Ģekilde bulunan ormanlar iç
bölgenin yarı kurak ve kurak koĢullarından farklı olarak yarı nemli iklim özelliklerine göre ĢekillenmiĢ
topluluklar oluĢturmaktadır. Bu dağların kuzey eteklerinden baĢlayarak 1900-2000 m ye kadar kendini
gösteren orman sahasında en yaygın türler meĢe (Quercus cerris, Quercus infectoria, Quercus
pubescens) ve ardıçlardan (Juniperus excelsa/Boylu ardıç, J. Oxicedrus/Katran ardıcı) oluĢmaktadır.
UlukıĢla ilçesinin güneyindeki dağlık kesimin nemli yamaçlarında ve kuytu vadilerde karaçam (Pinus
nigra), sedir (Cedrus libani), Çiftehan‟ın Akdeniz iklimi tesirinde kalan kesimlerinde kızılçam (Pinus
brutia) ormanları kendini göstermeye baĢlamakta bu ormanlar üst kesimlerinde yer yer göknarlara
(Abies cilicica) karıĢık birlikler halinde tesadüf edilmektedir. Bu ormanların üstünde Ģeritler oluĢturan
titrek kavak (Populus tremula) birlikleri seçilmektedir.
Niğde ilindeki kuru ormanların yayılıĢ sahalarından birisi de Ġlin B-KB sında yer alan
volkanik kütlelerdir. Bu kütlelerden Hasan Dağının 1260-2020 m yükselti basamakları arasında
görülen ormanlar, dağın hemen her yönünde bulunan ancak asıl olarak K-KB yamaçlarda saf birlikler
halinde tespit edilen, asıl üyelerini Quercus cerris lerin (Saçlı meĢe/Türk meĢesi) oluĢturduğu meĢe
birliklerinden meydana gelmektedir. Bu meĢe türüne eĢlik eden diğer meĢe türleri; Q. Pubescens
(tüylü meĢe), Q. Ġthaburensis (palamut meĢesi), Q. Vulcanica (kasnak meĢesi), Q, Ġnfectoria (mazı
meĢesi), Q. Robur (Saplı meĢe), Q, Libani (Lübnan meĢesi/kara meĢe), Q. Macranthera (Ġspir meĢesi)
dir (Kopar, 2007). Hasan Dağı‟nın güneyinde yer alan meĢeler daha çok “bozuk baltalık” diye ifade
edilen cılız, fazla büyüyememiĢ ve yoğun tahrip görmüĢ biçimdedir.
Keçiboyduran, Melendiz ve Göllüdağ‟da da 1300-1800 metreleri arasındaki yükselti
basmağında yer yer birlikler halinde meĢeler (Quercus cerris, Q. Pubescens, Q. libani, Q. vulcanica)
ve ardıçlar (Juniperus excelsa/Boylu ardıç, J. Oxicedrus/Katran ardıcı) yer almaktadır. Bu sahalarda
sözü edilen meĢe birlikleri yoğun Ģekilde insan baskısı altındadır.
Sahanın dağlık kesimlerinde Keçi alıcı (Crataegus momogyna, C. orientalis), Titrek kavak
(Populus tremula), Üvez (Sorbus terminalis var. Pinnafida), yabani armut (Pyrus elaeagrifolius), alıç
(Crataegus monogyna, C. Orientalis) gibi türler meĢe birliklerine eĢlik etmektedir.
3.7.8. Flora-Fauna ve Hassas Yöreler
Ġlimiz coğrafi konum nedeniyle flora ve fauna açısından zengindir. UlukıĢla ilçemiz sınırları
içerisinde bulunan Bolkar Dağları‟nın zirvesinde yer alan Karagöl ve Çiniligöl‟de yaĢayan
Toros Kurbağası Türkiye‟de endemik olup; sadece bu küçük buzul göllerinde bilinir. Yine
Bolkarlar‟da yaĢayan Yünlü Kayauyuru ve halk arasında „arısıpası‟ denen küçük bir böcekçil
türü Türkiye‟de endemik türüdür.
21
2013
FLORA
Tohumlu Bitkiler : 1200 Tür Niğde de bulunmakta olup, bunlardan 265‟i endemiktir.
FAUNA
KuĢlar: Ülkemizdeki 465 kuĢ türünün yarıdan fazlası Niğde il sınırları içerisinde görülmüĢtür.
Memeliler: Ülkemizdeki 160 kadar memeli türünün karasal olan 145 kadarından yarıya yakını
Niğde il sınırları içerisinde de tespit edilmiĢtir.
3.7.9. YerleĢim Alanları ve Nüfus
Niğde ilinde Ģehir özelliği gösteren iki yerleĢme vardır. Bunlar; Bor ve Niğde Ģehridir. Ġlçe merkezliği
görevi üstlenmiĢ olan Bor ġehri, kendi ismi ile anılan Bor Ovası‟ın kuzeydoğu ucunda ve Melendiz
Dağı‟nın güneyinde yer almaktadır.
Harita 2.
Niğde Haritası
22
2013
2011 ADNKS verilerine dayanarak Niğde ilinin ilçelerine göre nüfus dağılımı ise şu şekildedir
Tablo 1.
[14]
:
Niğde Nüfus Dağılımı
İlçe
İlçe merkezinin nüfusu Belde ve köylerin nüfusu Toplam nüfusu
Merkez İlçe 114.376
83.712
198.088
Altunhisar 2.909
11.572
14.481
Bor
39.309
21.095
60.404
Çamardı
3.409
11.330
14.739
Çiftlik
3.373
25.629
29.002
Ulukışla
5.220
15.619
20.839
TOPLAM
168.596
168.957
337.553
3.7.10. Tarım ve Hayvancılık
Tarım alanlarının %89‟u tarla tarımına ayrılmıĢtı. Bu tarım alanlarının da 75 725 ha (%31)
sulu, 169 038 ha (%69) kuru tarla tarımı faaliyeti gerçekleĢtirilmektedir. Kuru tarım faaliyeti
gerçekleĢtirilen tarla alanlarının ise 68 655 ha‟ı (%41) nadasa bırakılmaktadır.
Ġlde tarla tarımı yapılan alanların 120 540 ha‟ı (%68) tahıl tarımına ayrılmıĢtır. Tahıl tarımı
içerisinde buğday büyük bir farkla önde gelmektedir. Bundaki temel neden çiftçi ailelerinin, temel
gıdaları olan ekmeğin hammaddesini teĢkil eden buğdayı öncelikli olarak üretme isteğidir. Ġlde tahıl
ekim ve üretim alanları daha çok Konaklı, Edikli, Çukurkuyu ve UlukıĢla çevresinde yapılmaktadır.
Niğde ilindeki tarla alanlarındaki belki de en önemli ürün patatestir. Ġlde buğdaydan sonra en
geniĢ ekim alanına sahip ürün olan patatesin 2008 yılı üretim miktarı 722 482 tondur (Tablo 48). Bu
üretim miktarı ile Niğde ili ülkemiz patates üretiminin büyük bir bölümünü karĢılar. Patates ekim ve
üretim alanları il bütününe eĢit dağılmıĢ değildir. Ticari amaçlı patates üretimi daha çok Niğde Merkez
ve Çiftlik ilçelerinde sürdürülmektedir.
Tablo 2. Niğde ilinde bazı tarla bitkilerinin ekim ve üretim miktarları (2008).
Ürünler
Buğday
Arpa
Çavdar
Fasulye
Nohut
Mısır (Dane)
Patates
ġekerpancarı
Yonca
Ekim Alanı
(Ha)
Üretim Miktarı
(ton)
Ortalama verim
(Ton/ha)
80 295
28 082
16 054
3 551
4 478
1 536
20.945
2 417
2 742
154 520
53 806
23 564
7 382
4 178
75 983
722 482
120 180
114 203
1 920
1 916
1 468
2 079
0.933
49 468
34 494
49 723
41,650
Kaynak: Tarım Ġl Müdürlüğü 2008 yılı verileri.
Niğde ili ekonomisinde hayvancılık faaliyetleri önemli bir yer tutar. Nitekim sahadaki birçok
yerleĢmenin temel geçim kaynağını hayvancılık oluĢturur. Hayvancılık faaliyeti saha yerleĢmeleri için
23
2013
sonradan geliĢtirilen bir olgu olmayıp, geçmiĢten gelen ve sahadaki birçok yerleĢmenin de kuruluĢ
yerini belirleyen bir coğrafi fenomendir..
Tablo 3 Niğde ili hayvan varlığı
Hayvan cinsi
Koyun
1992
493 925
1996
477 873
2002
324 205
2008
275 100
Keçi
66 400
50 628
351 41
30 504
Sığır
62 885
60 576
51 823
60 090
178
23
47
11
Manda
Kaynak: Niğde Ġl Tarım Müdürlüğü,2008.
3.7.11. Sanayi ve Teknoloji
Niğde, geliĢmekte olan bir imalat sanayisine ve buna paralel ticaret hacmi büyüyen bir ildir.
Bununla birlikte bu geliĢme yeterli değildir. Ġlin 2008 verilerine göre kiĢi baĢı ihracat rakamları bunu
ortaya koymaktadır. Nitekim Niğde kiĢi baĢına 121 dolarlık üretimle 81 il içinde 50. sıralarda
gelmektedir. Ġlde kiĢi baĢına düĢen GSMH ise 1781 dolar olup 81 il sıralamasında ancak 33. sırada
kalmaktadır (2008).
Ġlde geleneksel el sanatlarına ve ev tipi imalatla ile baĢlayan sanayi faaliyetleri, tarım ve
hayvancılık baĢta olmak üzere zengin maden yataklarının varlığına bağlı olarak son yıllarda atölye tipi
sanayiye geçmiĢtir.
Niğde‟de imalat sanayisindeki asıl geliĢme 1970‟lerde baĢlamıĢtı. Daha 1964 yılında 10‟dan
çok iĢçi çalıĢtıran iki sanayi tesisi (Çimento Fab, Azot Sanayi) varken, 1980‟de bu sayı 30‟u aĢmıĢtı.
Organize Sanayi Bölgesinin (OSB) kurulması ile birlikte imalat sanayisinde belirgin bir artıĢ olmuĢtur.
Bugün sadece OSB‟ de çeĢitli sektörlere ait 63 faal, 11‟i inĢaat halinde ve 10‟u da proje aĢamasında
olan 80 den fazla tesis bulunmaktadır.
Ġlde belli baĢlı sanayi kolları gıda, tekstil, ağaç iĢleri, mobilya, taĢ ve toprağa dayalı sanayi
oluĢturur. Ġlde yaklaĢık 10 kiĢi çalıĢtıran 40‟a yakın sanayi tesisinde 3 500 civarında nüfus istihdam
edilmektedir (Tablo 57).
Niğde ilinde bugün mevcut olan sanayi faaliyetlerinin baĢlangıcı oldukça eskiye gider.
GeçmiĢte geleneksel olarak yapılan birçok faaliyet, geliĢerek bugünkü görünümünü kazanmıĢtır.
Sahadaki önemli geleneksel sanayi faaliyetlerinden biri dericiliktir. XVII. yüzyılda, Bor‟daki
dabakhanelerde imal edilen derilerden, Haffaf Hanı‟nda bulunan 25 dükkânda pabuç, çizme, postal ve
zenne çeĢitleri imal edilmekte idi. Günümüzde Bor‟un ekonomisinde dericilik sanayinin önemli bir
yeri vardır. Çoğu küçük ölçekli atölye Ģeklindeki tesislerin sayısı yaklaĢık 100 kadardır. Bu faaliyetin
modern hale getirilmesi için Bor‟da Deri Organize Sanayi Bölgesi‟nin inĢasına baĢlanmıĢtır.
Niğde ili yerleĢmelerinin geleneksel sanayi faaliyetlerinden bir diğeri de dokumacılıktır.
Bor‟da 1676 yılında cullahlar tarafından imal edilen pamuklu dokuma çeĢitlerine ait tezgâhların sayısı
240 adettir. Bugün Niğde ili sanayi tesislerinin yaklaĢık %30‟u tekstil ve konfeksiyon alanında faaliyet
göstermektedir. 2002 yılı verilerine göre çoğunluğu Niğde ġehri‟nde bulunan 12‟si faal ve üçü inĢa
halinde 15 tekstil ve konfeksiyon tesisi yer almaktadır. Bu tesislerde toplam 2 390 kiĢi faaliyet
göstermektedir. Halıcılık, ildeki geleneksel sanayi faaliyetlerinden bir diğeridir. Uzun yıllar evlerdeki
tezgâhlarda yürütülen bir faaliyet olmakla birlikte zaman zaman atölye tipine dönüĢtürme denemeleri
olmuĢtur.
Günümüzde yakın zamanlara kadar olduğu gibi rağbet görmese de, Niğde ilinde el dokuma
halıcılık faaliyetleri de sürdürülmektedir. Yerel yönetimler tarafından da ekonomik sorunlar çeken
24
2013
yerleĢmelerin kalkındırılması amacıyla da teĢvik edilmektedir. Bu amaçla Halk Eğitim Merkezleri
tarafından eğitim çalıĢmaları yürütmekte ve muhtelif yerleĢmelerde atölyeler açılmaktadır. Nihayet Ġl
Özel Ġdare Müdürlüğü tarafından organize edilen Halıcılık ve El Sanatlarını GeliĢtirme ve Yayma
Birliği faaliyetlerine 2002 yılında 47 kasaba belediyesi ve 36 köy muhtarlığı katılmakta olup, bu
faaliyetin yapıldığı 633 tezgâhta 800 kiĢi istihdam edilmektedir. Bu Ģekilde yılda ortalama 10 000 m2
el dokuma halı imalatı gerçekleĢtirilmekte ve sipariĢ veren firmalar tarafından yurtdıĢına ihraç
edilmektedir. Bu arada Niğde Valiliği Halıcılık, El Sanatları GeliĢtirme Mahalli Ġdareler Birliği
DikilitaĢ halı atölyesinde baĢlanan (28 Ocak 2006), 26 m boyunda ve 6,75 cm eninde, dünyanın en
büyük halılarından biri de tamamlanarak sipariĢ edilen ülkeye teslim edilmiĢtir.
Niğde ilinde maden, taĢ ve toprağa dayalı sanayi faaliyetleri eski olmakla birlikte, inĢaat
sektörüne yönelik sanayi faaliyetlerinde son yıllarda büyük geliĢmeler görülmektedir. Bunların dıĢında
ildeki sanayi faaliyetlerin önemli bir miktarının yine inĢaat ve meskenlerin ihtiyaçlarına yönelik
olduğu dikkat çekmektedir. Geleneksel olarak yapılan marangozluk faaliyetinin, geliĢerek mobilya
sanayiye dönüĢtüğü dikkati çeker. Bu faaliyet türünün de büyük oranda Niğde OSB‟de yoğunlaĢtığı
dikkat çekmektedir. Ayrıca ildeki mevcut üç Küçük Sanayi Sitesi dahilinde yer alan marangoz
atölyelerinin sayısı ise 119‟dur. Bunların dıĢında temel ihtiyaçlardan kaynaklanan marangozluk
iĢlerinin yapılması amacıyla kasaba yerleĢmelerinin neredeyse her birinde bir veya birkaç marangoz
atölyelerinin bulunduğu görülmektedir.
Niğde ilinde en fazla iĢçi çalıĢtıran sanayi tesislerinden biri de DitaĢ Doğan Yedek Parça
Ġmalatı ve Teknik Aġ‟dir. 1972 yılında kurulan tesisi 607 kiĢi istihdam etmekte ve otomobiller için rot
baĢı, rotil ve rot kolu imalatı gerçekleĢtirmektedir. Otomobiller için cam imalatı gerçekleĢtiren Niğcam
San. Tic. Ltd. ġti., 1994 yılında kurulmuĢ olup, 25 kiĢi istihdam etmektedir.
Makine sanayisinde ildeki diğer bir sanayi tesisi de dağlıç pompa, patates sökme ve eleme
makinaları imalatı gerçekleĢtiren Niğmak San. Tic. Ltd. ġti.dir. 1997 yılında kurulan tesis 28 kiĢi
istihdam etmektedir. Bunların dıĢında ikisi Niğde‟de biri Bor‟da bulunan küçük sanayi sitelerinde yer
alan Küçük sanayi sitelerinde mevcut 1057 iĢyerinin 331‟i oto tamirci, soğuk demirci ve tornacılık
alanlarında faaliyet göstermektedir. Niğde Ġli sanayi faaliyetleri içerisinde geleneksel olmayan ve
tarım ürünlerinin değerlendirilmesine dayanan gıda sanayi tesisleri de mevcuttur. Bu tesisler büyük
oranda Niğde Organize Sanayi Bölgesi‟nde toplanmıĢtır. Ġlde büyük sanayi tesisleri Niğde ve Bor
Ģehirlerinde toplanmıĢtır. Faal nüfusun Niğde‟de %27‟si, Bor‟da ise %36‟sı sanayi sektöründe
çalıĢmaktadır (Toroğlu,2006).
Niğde ilinde mevcut 348 131 nüfusun 157 362‟si (%45) çalıĢmaktaydı (2000). Ġldeki faal
nüfusun %73,5‟i doğal hammadde üretimi sektöründe, %18,3‟ü çoğunluğu genel kamu idaresinde
olmak üzere hizmet sektöründe, %8,2‟si sanayi sektöründe çalıĢmaktaydı.
Ġl ve ilçe merkezlerinde çalıĢan nüfusun %65‟i hizmet sektöründe, %28‟i sanayi sektöründe ve
%7‟si de doğal hammadde üretimi sektöründe faaldir (Toroğlu,2006). 2000 yılı verilerine göre faal
nüfus içinde ticaretle uğraĢanların sayısı 7 853‟tür. Faal nüfusun %27,5‟ne karĢılık gelen bu oran
toplumsal ve hizmetler sektöründe sonra ikinci gelir.
Ġlde 2007 verilerine göre yıllık kiĢi baĢına düĢen elektrik tüketimi 2 228 kwh di. Bu aynı yıl ki
Türkiye ortalamasından (2198 kwh) fazladır. Niğde‟nin bir yıllık toplam elektrik tüketimi ise 738 482
milyon kwh dir. TUĠK‟in belirlediği KırĢehir, Aksaray, Kırıkkale, NevĢehir ve Niğde illerini kapsayan
(TR71) bölge illeri içinde bu tüketim miktarı ile Niğde ön sırada gelmektedir.
ĠĢ kayıtlarına göre 2007 yılındaki toplam giriĢimci sayısı ise Niğde‟de 12 604 kiĢidir (Tablo
59).
25
2013
Tablo 4. Niğde ilinde ĠĢ kayıtlarına göre giriĢimci sayıları (2007).
Madencilik ve TaĢ ocağı
UlaĢtırma-Depolama-haberleĢme
39
Ġmalat
1 114
2 809
Kira
369
Elektrik-Gaz-Su
47
Eğitim
80
ĠnĢaat
364
Sosyal Hizmetler
116
952
Toptan ve Perakende
5 567
Diğer
Otel-Lokanta-Kahvehane
1 117
Toplam
12 604
Kaynak: TUĠK-2008 Bölgesel Göstergeler TR71,
3.7.12. Altyapı, UlaĢım, HaberleĢme ve Konaklama
Niğde ili, coğrafi konum özelliklerine bağlı olarak hem bölgesel hem de ulusal ulaĢım ağının
önemli bir güzergâhını oluĢturur. Nitekim Niğde, bir yandan Güney ve Orta Anadolu‟yu, bir yandan
da Kuzey ve Batı Anadolu‟yu birbirine bağlayan önemli karayolu ve demiryolu hatlarını geçtiği bir
kavĢak noktasında yer alır. Bu doğal yol güzergâhı olma özelliği geçmiĢte de önemini korumuĢtu.
Hatırlanacağı üzere Ortaçağ‟da yollar genellikle üç amaç için kullanılırdı. Bunlar; ticaret yolları,
orduların geçtiği sefer yolları ve kutsal mekânlara gitme yollarıydı. Niğde yöresi, her üç amaca da
hizmet edecek bir konuma sahipti. O tarihte Anadolu‟yu Çukurova‟ya bağlayan dört önemli yol
güzergâhı, günümüzde de önemini korumaktadır. Bunlar; Orta Torosları aĢan Gülek Boğazı, bunun 15
km doğusundaki Çakıt Boğazı, Göksu ve Saimbeyli dağlık kesimlerinden Kozan‟a ulaĢan yol ve
Develi-Karaköy-Çamlıca hattını takiben Zamantı Çayı vadisini takip eden yoldur (Arınç,2009:294).
Çevre illeri olan Adana, Mersin, Kayseri, Konya, NevĢehir, Aksaray illeriyle karayolu; Adana,
Kayseri ve Konya Ġlleri ile de demiryolu bağlantısı vardır. Ġl Merkezi ve tüm Ġlçeleri arasında
karayolu, Bor ve UlukıĢla ilçeleriyle ayrıca demiryolu ulaĢımı vardır.
Ġl sınırları içinde Karayolu ağının toplam uzunluğu 1 956 km‟dir. Bunun 474 km il ve Devlet
yolu 1 482 km‟si de köy yolları oluĢturur (Tablo 53). Köy ve ünite yollarının 731 km si (%49.5) asfalt,
628 km (%42.3) lik bir bölümü stabilize, 46 km (%3.1) tesviyeli ve 77 km (%5.1) de ham yoldan
oluĢur.
Tablo 5. Niğde ilindeki karayolu ve demiryolu uzunlukları (Km).
Ġl ve Devlet Yolu
Otoyol
Köy Yolu
474
1482
Demiryolu
162
Kaynak: TUĠK-2007
Ġlde, 2008 verilerine göre toplam motorlu araç sayısı 58 697 adettir. Bunun 19 835‟ini
otomobil, 2 093‟ünü otobüs ve minibüs, 12 702‟sini kamyon-kamyonet oluĢtururken, ilde 11 818 de
traktör bulunmaktadır (Tablo 54). Niğde, bin kiĢi baĢına düĢen 59 özel otomobil sayısı ile Türkiye
iller sıralamasında 52. sırada gelmektedir (TUĠK-2008). 2007 yılı verilerine göre Niğde il sınırları
içinde 582 trafik kazası meydana gelmiĢ ve bu kazalarda 45 vatandaĢ hayatını kaybederken, 1 214
yaralanma olayı gerçekleĢmiĢtir.
Tablo 6. Niğde ilindeki motorlu kara taĢıtlar (2008).
Otomobil
Minibüs
Otobüs
Kamyon
Kamyonet
Motosiklet
19 835
1338
758
5832
6870
12 075
Kaynak: TUĠK-2008
26
Öz. Amaçlı
TaĢ. 171
Traktör
11 818
2013
Niğde‟nin konumu gereği komĢu illere ve büyük merkezlere olan uzaklığı fazla değildir . Niğde
ile diğer iller arasında ulaĢım hizmeti veren beĢ otobüs firması (Niğde ÇağdaĢ Turizm, Ġnan Turizm,
Niğde Metro, Niğde Aydoğanlar, Niğde Seyahat) vardır.
Tablo 7. Niğde ilini çevre illere ve bazı büyük merkezlere olan karayolu uzaklıkları.
Ġller
Mesafe (Km)
Ġller
Mesafe (Km)
Niğde-Kayseri
128
Niğde-Ankara
348
Niğde-NevĢehir
82
Niğde-Ġstanbul
797
Niğde-Aksaray
123
Niğde-Ġzmir
785
Niğde-Adana
205
Niğde-Antalya
544
Niğde-Konya
241
Niğde-Bursa
715
Niğde-KırĢehir
173
Niğde-Trabzon
746
Niğde-Mersin
198
Niğde-Samsun
545
Niğde-Antalya
544
Niğde-Erzurum
758
Kaynak:www.kgm.gov.tr
Niğde il sınırları dahilinde 162 km uzunluğunda demiryolu hattı, üç gar ve yedi istasyon
bulunmaktadır. Ġlde mevcut demiryolu iki hat Ģeklinde uzanır (ġekil 21). Bunlardan birisi 1914 yılında
inĢaatı tamamlanan ve Bağdat demiryolunun bir parçasını oluĢturan Ereğli‟den gelip, UlukıĢla‟dan
Pozantı‟ya ulaĢan hattır. Diğer bir hat ise 1933 yılında hizmete açılan ve UlukıĢla‟dan baĢlayıp Bor ve
Niğde üzerinden Kayseri‟ye ulaĢan demiryolu hattıdır. Bu iki hat UlukıĢla‟da birleĢmektedir. Ġlde,
demiryolu ile yıllık ortalama 60 000 kadar yolcu ve 54 000 ton kadar yük taĢımacılığı
gerçekleĢmektedir. Çukurova Mavi Treni, Ankara-Niğde-Adana arasında hizmet vermektedir.
Havayolu: Ġlimizde havayolları terminali bulunmamakla beraber en yakın; NevĢehir GülĢehir
Ġlçesi‟ne bağlı Tuzköy Kasabası‟nda Kapadokya Havalimanı bulunmakta, Adana ve Kayseri
hava limanları mevcuttur.
Konaklama:
Tablo 8. Niğde Ġlindeki Turizm ĠĢletme Belgeli Konaklama Tesisleri.
İLÇE
MERKEZ
TESİSİN ADI
BELGE TÜRÜ
ODA
YATAK
SAYISI
SAYISI
BOR(İLÇE MERKEZ)
OTELŞAHİNER
OTEL NAHİTA
OTEL ŞAHİN
OTEL MURAT
OTEL NİĞDE
GRAND OTEL
OSMANBEY OT.
OTEL TYANA TOLYS
***TURĠZM ĠġLETME
NİTELİKLİBELEDİYE
****TURİZM İŞLETME
NĠTELĠKLĠ BELEDĠYE
NĠTELĠKLĠ BELEDĠYE
45
55
25
21
30
70
56
30
70
70
50
40
60
170
104
60
ULUKIŞLA (MERKEZ)
EMRAH OTEL
BELEDİYE BELGELİ
21
39
ULUKIŞLA(ÇİFTEHAN)
OTEL ÇİFTEHAN
BELGESİZ
50
126
81
330
9
85
OTELLER(Lüks,)
ÇAMARDI
DAĞ EVİ
OBERJ
DEMİRKAZIKKÖYÜ
27
2013
3.7.13. Madencilik
Niğde ili farklı litolojik özelliklere sahip jeolojik yapısı nedeniyle çok çeĢitli maden
yataklarına sahiptir. Nitekim çevredeki eski maden ocakları ve o dönemlere ait bir takım eĢyalar bunu
doğrulamaktadır. Ġldeki maden yatakları daha çok Merkez, Çamardı, UlukıĢla ve Bor ilçelerinde
yoğunlaĢmıĢtır. Ġlde rezervi oranı en fazla olan madenler jips ve bitümlü Ģisttir. Bunun dıĢında demir,
bakır-kurĢun-çinko ve mermer yatakları da nispeten önemlidir (Tablo 56). Bugün faal olarak iĢletilen
mâden yatakları demir, çinko, antimon, kaolin ve alçıtaĢıdır. UlukıĢla‟daki Azot Sanâyi Aġ yılda
yaklaĢık 100 bin ton alçıtaĢı iĢlemektedir. Bunun yanında yıllık 8 664 ton/yıl üretim kapasiteli doğal
karbondioksit gazı üretim tesisleri 1987 yılından beri faaliyetini sürdürmektedir.
Tablo 9. Niğde ilindeki maden yatakları.
Maden
Arsenopirit
Çıkarıldığı Yer
Çamardı-Örenköy
Rezerv
100 000 ton
Bakır
Çamardı-Üçkapılı, UlukıĢla-Kayserini dere
-
Bakır-KurĢun-Çinko
40 000 ton
Demir
Çamardı-Sarıtuzla, GümüĢler, UlukıĢla-Madenköy,
Sulucadere
Merkez-Yumrutepe, Çamardı-Armutlar T., AĢılık T.,
Krom
Celaller Köyü, Eynelik Köyü, Kılavuz Köyü
Merkez-Karatepe
-
Antimon
GümüĢler-Atağıl yaylası
100 000 ton
Antimon-Wolfram-Civa
Çamardı-Ortakaya T., Örenköy,GümüĢler, Tandırlı sırtı
-
Diyatomit
Çiftlik-Ovalıbağ
-
Kaolen
Bor-Çömlekçiköyü
-
Anhidrit-Jips
Bor-Badak,Seslikaya,
-
Jips
150 000 000 ton
Tuğla-Kiremit
UlukıĢla-Darboğaz ,Zeyve Gediği, UlukıĢla güneyi,
Acıpınar
Bor-Bereket, UlukıĢla-Emirler
Mermer
Merkez
354 000 m³
Bitümlü Ģist
UlukıĢla
130 000 000
ton
Kaynak:www.mta.gov.tr.
66 000 ton
4 000 000 ton
Ġlde madencilik faaliyeti arz-talep doğrultusunda ekonomik olduğu sürece yapılan, fakat
çoğunlukla atıl bırakılmıĢ maden ocaklarından ibarettir. Maden yataklarının bir kısmının yeterli
rezerve sahip bulunmaması ve tenörlerinin düĢük olması nedeniyle iĢletilmemektedir. Bunun yanında
ülkemizin pek çok yerinde olduğu gibi Niğde‟de de madencilik konusunda uygulanan yanlıĢ
politikalar yüzünden maden ocaklarının atıl kalmıĢ olduğu da görülmektedir (Toroğlu,2006).
Ġlde faal olan diğer maden ocaklarının büyük kısmı inĢaat malzemesi temin eden taĢ ve
toprağa dayalı isletmelerdir. Niğde Çimento Fabrikası‟nın hammaddesini oluĢturan kalker sahada bol
bulunan ham maddelerdendir.
Niğde ilinde günümüz yerleĢmelerinden hiçbirinin esas geçim kaynağını madencilik faaliyeti
oluĢturmaz. Bununla birlikte Çamardı ilçesinde Çamardı ve Sulucaova, UlukıĢla ilçesinde ise Maden
ve GümüĢ yerleĢmelerinin esas kuruluĢ yerini madencilik faaliyetleri belirlemiĢtir. Ġlde inĢaat
malzemesi olarak kullanılan yapıtaĢı ve mermer iĢletmeleri yoğun olarak yapılmaktadır.
3.7.14. Enerji
Narköy ve Çiftehan jeotermal alanlarında açılan kuyulardan elde edilen akıĢkanların
Sıcaklıkları, Narköy‟de 65ºC, Çiftehan‟da ise 44.5ºC ile 53ºC arasındadır. Narköy jeotermal
alanında 6.43 MWt termal güce sahip akıĢkan görünür hale getirilerek, ülke ekonomisine
kazandırılmıĢtır
28
2013
3.8 Ġlgi Grubu ve PaydaĢ Analizi
ÇalıĢmanın amacına uygun olarak, hedefine ve beklenen sonuçlarına ulaĢabilmek için; “RRA
tabanlı katılımlı yöntem” sayesinde ofis çalıĢmaları, odak grup çalıĢmaları, paydaĢ anketi,
haritalandırma yapılmıĢtır. Yapılan çalıĢmalar genel olarak özetlenirse;
Niğde ile ilgili dergi, doküman, kitap, internet sitelerinin taranması
Envanter bilgilerinin gözden geçirilmesi ve düzenlenmesi
Niğde ve ilçeleri ekoturizm değerlerinin tespiti
Ekoturizm değer matrisinin yapılması
Ġlgili kurum ve kiĢilerin ziyareti
CBS haritalarının hazırlanması
Bilgilendirme toplantısı ve workshop.
RRA(Rapid Rural Appraisal), Hızlı Kırsal Değerlendirme Yöntemine baz alınarak yapılan
projede; Niğde‟de ilgili kiĢi ve kuruluĢlarla yapılan görüĢmelerde standart bilgi toplama
teknikleri dıĢında da teknikler kullanılmıĢtır. RRA yöntemine göre yapılanlar;
Adım 1: Katılımcıları Belirlemek
Adım 2: AraĢtırmanın Katılımcı Beklentilerini Belirlemek
Adım 3: Bilgi Gereksinimleri Değerlendirmek
Adım 4: AraĢtırma Araçlarını Seçmek
Adım 5: Alan AraĢtırması Tasarlamak
Adım 6: Toplanan Bilgi Değerlendirmek ve haritalandırmaktır.
Ofis çalıĢmalarında; Eylem planına uygun ekoturizmle ilgili literatür taraması, turizm
istatistikleri, rapor formatı, turizm veri altlığı gibi konularda çalıĢmalar yapılmıĢtır.
Odak grup çalıĢmalarında; Niğde‟de ekoturizme etki edebilecek turizm aktörlerinin
görüĢleri, ekoturizm değer matrisi ve eylem planı için katılımcıların görüĢlerine
baĢvurulmuĢtur.
Tablo 10. AraĢtırmanın PaydaĢları.
No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Adı Soyadı
Turgut KOÇAK
Cengiz KAYACILAR
ġaban TURGUT
Hüseyin ĠġLER
Emin GÜR
A.Turgut KARAMAN
Gökmen KILIÇ
Ferun KARABIYIK
Nuri DOKUZOĞLU
Bekir DÖNMEZ
Özcan ECEMĠġ
Ahmet ÜÇER
Murat EROĞLU
Kurum/KuruluĢ
Niğde Üniversitesi
Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Çevre ve ġehircilik Ġl Müdürlüğü
Orman ĠĢletme Müdürlüğü
Ġl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
Gençlik ve Spor Ġl Müdürlüğü
NĠDOS
DEMAVEND Turizm Ģirketi
DĠJON Turizm Ģirketi
TERRA ANATOLĠA Turizm Ģirketi
Niğde Avcılar ve Atıcılar Derneği
29
2013
Resim 1. PaydaĢlarla Doğa Turizmi toplantısı
4. NĠĞDE DOĞA TURĠZMĠ ARZI
Aladağlar, dağcılık, yürüyüĢ ve tırmanıĢlar için Torosların en uygun bölümüdür.
TırmanıĢlar için en uygun yollar Çamardı ilçesindeki Demirkazık ve Çukurbağ köylerinden
baĢlar. Hemen bu bölgede konaklamak için 85 yataklı modern bir dağ evi bulunmaktadır.
Bolkar dağları da yürüyüĢ ve kıĢ sporları açısından oldukça cazip bir bölgedir. Özellikle 7
km‟yi bulan doğal pisti ile tur kayağına ilgi duyanları memnun etmektedir. Bolkar dağlarına
özgü kraker gölleri ve baĢka yerlerde nadir olan tespit edilebilen 200′e yakın kır çiçekleri olan
bu bölge her zaman ziyaretçilerin ilgi odağı olmuĢtur. KıĢ turizmi ve kıĢ sporları özellikle
Bolkar Dağlarında büyük gelecek vadetmektedir.
30
2013
Harita 2. Niğde Doğa Turizmi Haritası
4.1.Niğde'in Doğa Turizmi Değerleri (Doğa Turizmi Arzı)
Doğa turizmi faaliyetlerinin yapıldığı alanları korunan alanlar (yönetime tabi) ve henüz doğa
turizmi faaliyetlerinin kontrol edilmediği kontrolsüz alanlar olarak iki baĢlık altında
incelemek mümkündür.
4.1.1. Korunan Alanlar
Korunan alanlar, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, doğal sit
alanları, sulak alanlar, yaban hayatı koruma ve geliĢtirme sahaları, özel çevre koruma
bölgeleri ve benzeri koruma statüsü bulunan, biyolojik çeĢitliliğin, doğal ve bununla iliĢkili
kültürel kaynakların korunması ve devamlılığının sağlanması amacıyla ilgili mevzuata göre
tespit edilen ve yönetilen kara ya da deniz alanlarıdır.
31
Harita 3. Aladağlar Milli Parkı
Harita 4. Demirkazık Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası
32
2013
2013
Harita 5. Türkiye Turizm Stratejisi Kavramsal Eylem Planı
4.2. Niğde Ġlinin Doğa Turizmi (Arzı) Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi
Niğde ilindeki doğa turizmi faaliyetlerin değerlendirildiğinde, öne çıkan faaliyetlerin Doğa
YürüyüĢü, Kamp Turizmi, Dağcılık, Ornitoloji, Foto Safari, Termal Tur, Yayla Turizmi, Av
Turizmi Ģeklinde olduğu görülmektedir. Ayrıca Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Planında
Niğde ili “Sağlık Turizmi ve Termal Turizm” hedefi içerisinde yer almaktadır.
Arz ve talep incelendiğinde, ildeki doğa turizmi faaliyetlerinin yapıldığı alanlarda altyapının
yetersiz olduğu, doğa turizmi potansiyeli alanlarının yeterince değerlendirilemediği
görülmektedir. ġu an için bir sorun gözükmemekle birlikte, ilerleyen zaman diliminde talebin
artacağı tahmin edilebilir. Doğa turizmi faaliyetleri ve doğa turizmi yapılacak alanların
tanıtılması sonucunda bu alanlara olan talebin artacağı görülmektedir.
Doğa turizmi faaliyetlerinin yapıldığı alanlardaki sorunlar konusunda kamu kurumları ve
toplantılara katılan sivil toplum kuruluĢları ile yapılan değerlendirmelerde, altyapı
eksiklikleri, tanıtım faaliyetlerinin yetersizliği, faaliyetlerin plansız ve kontrolsüz olması ve
mevzuat yetersizliği gibi sorunlar ön plana çıkmıĢtır. PaydaĢ anketleri ve toplantıları
sonucunda Demirkazık Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası ve Aladağlar Milli Parkı'nın en
önemli doğa turizm merkezi olduğu ortaya çıkmıĢtır. Ancak bununla birlikte henüz yeterince
değerlendirilemese de Niğde'de doğa turizmine yönelik olarak değerlendirilebilecek Bolkar
Dağları alanın Milli Park alanı olarak uygun yapıda bulunduğu anlaĢılmaktadır.
33
2013
Tablo 11. Doğa Turizmi Faaliyetlerinde Tercih Edilen Bölgeler
Doğa Turizmi
Faaliyeti
Av Turizmi
Dağ ve doğa yürüyüĢü
Dağcılık
KıĢ turizmi ve kayak
Fauna ve kuĢ
gözlemciliği
Yayla
turizmi
Ġzcilik
Kamp turizmi
Termal kaplıca turizmi
Foto safari
Botanik turizmi
Spor turizmi
Tarih turizmi
Bölge
Demirkazık YHGS, Bolkar
Dağları Vadisi, Aladağlar MP, Bolkar, Melendiz ve Hasandağı
Gebere
Aladağlar MP, Bolkar ve Hasandağı
Aladağlar MP, Bolkar ve Hasandağı
Akkaya Barajı ve Karagöl
Ketençimeni, Çamardı, Darboğaz, Altunhisar-Çiftlik Yolu ve Azatlı
Narlıgöl, Demirkazık ve Bolkar Meydan Yaylası
Narlıgöl, Göllüdağ, Aladağlar, Bolkar ve Çömlekçi Vadisi
Narlıgöl Ġçmeli, Kemerhisar ve Çiftehan
Aladağlar MP, Bolkar ve Çömlekçi Vadisi
Gebere Vadisi, Bolkar, Aladağlar MP, Keçibuyduran ve Melendiz Dağı
Demirkazık Dağ Evi
GümüĢler Kale Tyana Su Kem. Kavlaktepe Yer Altı ġehri Ö.M.PaĢa kervansarayı
4.3.Niğde Ġlinde Doğa Turizmi Amaçlı Kullanılan ve Koruma Statülü Alanlar
Milli Parklar: 2873 sayılı Millî Parklar Kanununun 2. maddesinin “Tanımlar” bölümünde,
korunan alanlardan Millî Parkın tanımı Ģöyle yapılmaktadır:
"Millî Park: Bilimsel ve estetik bakımdan, millî ve milletlerarası ender bulunan tabiî ve
kültürel kaynak değerleri ile koruma, dinlenme ve turizm alanlarına sahip tabiat
parçalarıdır."
Türkiye'de de; 31 Ağustos 1956 tarihinde kabul edilen 6831 sayılı Orman Kanununun "VI.
Milli parklar:" baĢlığı altındaki 25. maddesinde "Orman Genel Müdürlüğü"; mevkii ve
özelliği dolayısıyla lüzum göreceği ormanları ve orman rejimine giren sahaları; bilim ve
fennin istifadesine tahsis etmek, tabiatı muhafaza etmek, yurdun güzelliğini sağlamak,
toplumun çeĢitli spor ve dinlenme ihtiyaçlarını karĢılamak, turistik hareketlere imkân vermek
maksadıyla, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma sahaları ve orman
mesire yerleri olarak ayırır, düzenler, yönetir ve gerektiğinde iĢletir veya iĢlettirir." denilerek
Milli Park kavramı ilk kez yasal zeminde yerini almıĢtır (Vikipedi, 2012).
Aladağlar Milli Parkı
Niğde ilinin doğu ve güney doğusunda Kayseri ve Adana illeri sınırlar arasında bulunan
Aladağlar Milli Parkı‟nın bir bölümü Niğde ili sınırları içinde kalmaktadır. Toplam 54 524
ha‟lık park sahasının 11 464 ha‟ı Niğde ilinde yer alır. Sahanın Milli Park ilan edilmesinde;
ilginç Jeolojik ve Jeomorfolojik yapısı, bitki ve yaban hayatı açısından zengin oluĢu gibi
faktörler rol oynamıĢtır. Bölgenin, ana ulaĢım yollarına uzaklığı ve engebeli bir alan olması,
gizlenmek isteyen veya dini inzivaya çekilenler için uygun korunma koĢulları sağlamıĢtır.
34
2013
Resim 2. Aladağlar Milli Parkı Genel Görünümü
KuruluĢu: 2873 sayılı Milli Parklar Kanununun 3. maddesi gereğince, Bakanlar kurulu
Kararı ile 06.09.1995 tarih ve 22396 sayılı Resmi Gazetede; Niğde, Kayseri ve Adana illeri
sınırları dahilindeki 54524 Ha.lık alan Aladağlar Milli Parkı olarak tefrik edilmiĢtir.
Alanı: Millî Parkın Genel Alanı 54524 Ha.dır. Bu Sahanın 31358 hektarı Kayseri ilinde,
11702 hektarı Adana ilinde ve 11464 hektarı Niğde ili sınırları içerisinde kalmaktadır.
Kaynak Değerleri:
Aladağlar Milli Parkı gerçek anlamda bir jeomorfolojik açık hava müzesidir. Yörenin
belli baĢlı jeomorfolojik karakteri, vadilerle derin biçimde parçalanmıĢ olmasıdır. Bu özellikte
tırmanma ve dağcılık faaliyetleri açısından önem arz etmektedir. Aladağlar Milli Parkı orman
açısından çok zengin olmamakla birlikte, Emli vadisindeki ormanı oluĢturan hakim türler
Karaçam ve Kızılçamdır. Yaban hayatı sakinleri olarak yörede yaban keçisi, vaĢak, sansar,
tilki, kurt gibi hayvanlara, kuĢ türü olarak ur kekliği, kınalı keklik, kartal, Ģahin gibi türler
bulunmaktadır.
Resim 3. Aladağlar
35
2013
Resim4. Emli Boğazı
Tabiat Parkları: "Bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip, manzara bütünlüğü içinde
halkın dinlenme ve eğlenmesine uygun tabiat parçalarıdır. Milli parklar ve tabiat parkları
söz konusu özellikleri nedeniyle doğa turizmi açısından önemli alanlardır" (Milli Parklar
Kanunu, Madde 4).
Niğde Ġlinde Tabiat Parkı statüsünde herhangi bir yer bulunmamakla beraber Akkaya Barajı
alanı için tabiat parkına dönüĢtürülme çalıĢmaları devam etmektedir.
Tabiatı Koruma Alanları: bilim ve eğitim bakımından önem taĢıyan nadir, tehlikeye maruz
veya kaybolmaya yüz tutmuĢ, ekosistemler, türler ve tabii olayların meydana getirdiği seçkin
örnekleri ihtiva eden ve mutlak korunması gerekli olup sadece bilim ve eğitim amaçlarıyla
kullanılmak üzere ayrılmıĢ tabiat parçalarına denir (Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü, 2013).
Niğde Ġlinde Tabiatı Koruma Alanı statüsünde herhangi bir yer bulunmamaktadır.
Tabiat Anıtları: tabiat ve tabiat olaylarının meydana getirdiği özelliklere ve bilimsel değere
sahip ve milli park esasları dahilinde korunan tabiat parçalarıdır (Milli Parklar Kanunu, 1983).
Niğde Ġlinde Tabiatı Anıtı statüsünde herhangi bir yer bulunmamaktadır.
Yaban Hayatı GeliĢtirme, YerleĢtirme, Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Avlaklar:
Demirkazık Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası:
36
2013
Niğde ili, Çamardı ilçeleri sınırları içerisinde kalan Demirkazık Yaban Hayatı
GeliĢtirme Sahası; Demirkazık Dağında bulunan yaban keçilerinden dolayı 1988 yılında
49069 ha'lık bir alan olarak Demirkazık Dağı Yaban Keçisi Koruma ve Üretme Sahası olarak
tefrik edilmiĢtir. Sahanın bir bölümü 1995'de Milli Park'a ayrılmıĢtır. Saha içerisinde bulunan
yerleĢim yerlerinin ve tarım arazilerinin de Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası dıĢına
çıkartılması çalıĢmaları sonucunda 07.09.2005 tarih ve 2005/9453 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı ile 18.955 ha'lık alan Demirkazık Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası olarak tefrik
edilmiĢtir. Sahada hedef tür yaban keçisidir.
Demirkazık Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası sınırları içerisinde kalan alanın büyük bir
bölümü orman arazisi, hazine arazisi ve meralardır. Bu alanlarda kullanım hakkı Orman ve Su
ĠĢleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğündedir.
Alanda köy yerleĢim alanlarına yakın yerlerde özel mülkiyetteki araziler de
bulunmaktadır. Bu araziler; geleneksel tarım, yerleĢim, yaylacılık, otlatma amaçları ile
mülkiyet sahiplerince kullanılmaktadır.
Alanda 78 familyaya ait 329 genus, 534 tür, 78 alt tür, 42 varyete saptanmıĢtır.
Alandaki takson sayısı 654' dür. Bu taksonların, 3'ü Pteridophyta, 651'i Spermophyta
divisiolarına aittir. 654 taksonun 4'ü Gymnospermae, 647'si Angiospermae'dir.
Angiospermlerin 540'ı Dicotyledones, 107'si ise Monocotylodones sınıfında yer almaktadır.
2011 yılı envanter sayımı sonucunda 2517 adet yaban keçisi sayılmıĢ ve Av Turizmi
kapsamında 2012-2013 av yılında 17 adet yaban keçisi kotası verilmiĢtir.
37
2013
Ketençimeni Genel Avlağı:
Ġlimiz Merkez-Çiftlik ilçesi arasında 16.400 hektar alanı kapsamaktadır.
Tablo 12. Ketençimeni Avlağı Envanter Tablosu
TÜRLER
TÜRÜN AVLAK
ĠÇERĠSĠNDE
KULLANDIĞI
TOPLAM ALAN
(TAĠKTA) (ha)
HASAT ĠÇĠN GEREKLĠ
MĠNĠMUM
POPÜLASYON
YOĞUNLUĞU (HĠGMPY)
(100 HEKTARDAKĠ
BĠREY SAYISI)
AVLANMA
KATSAYISI
YILLIK AVLANMA
KOTASI = (HĠGMPY) X
(TAĠKTA) / 100 X
(AVLANMA KATSAYISI)
Kınalı Keklik
10000
2.Bonitet: 8
2.00
1600
Yaban TavĢanı
10000
2
1.50
300
38
2013
Sulak Alanlar ve Ramsar Alanları:
Sulak Alan: Ġlimizde sulak alan bulunmamakla beraber sulak alan olmaya namzet alanlar
bulunmaktadır. Akkaya barajının statüsünün sulak alan olarak belirlenmesi çalıĢmalarına
Niğde Üniversitesi ve ġube Müdürlüğümüzce oluĢturulan komisyon çalıĢmalarına
baĢlanmıĢtır. Gerekirse yapılacak çalıĢması sonrası Niğde Üniversitesine proje
hazırlatılacaktır.
Doğal Sit alanları:
Niğde'deki sit alanları ile ilgili bilgiler Ģöyledir (Ġllere göre sit alanları istatistiği, 2013):
NĠĞDE
Arkeolojik Sit Alanı: 63
Kentsel Sit Alanı:Doğal Sit Alanı: 8
Tarihi Sit Alanı: 4
Kentsel Arkeolojik Sit Alanı: 2
Diğer Sit Alanları (üst üste sit alanları): Doğal ve Tarihi Sit: 0
Arkeolojik ve Doğal Sit: 2
Tarihi-Kentsel-Arkeolojik Sit: 0
Kentsel ve Doğal Sit: 0
Tarihi-Kentsel ve Doğal Sit: 0
Kentsel-Doğal-Arkeolojik Sit: 0
TOPLAM: 79
Özel Çevre Koruma Bölgeleri: Bölge; Bakanlar Kurulu tarafından kara ve deniz sınırları
belirtilen Özel Çevre Koruma alanını, Hassas Zon; Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde yer
alan ve BaĢkanlıkça düzenlenen planlarda özel iĢaretlerle gösterilen; niteliğine göre tespit
edilen tedbirlerle zaman, mekan ve faaliyet türleri açısından çok kısıtlı kullanımlara izin
verilen ve gerekli sayı ve nitelikte özel personel tarafından kontrol edilen doğal rezerv alanını,
ifade eder.
Niğde il sınırları içinde özel çevre koruma bölgesi bulunmamaktadır.
Biyosfer Rezerv Alanları: Dünya yüzeyinde canlıların yaĢayabildiği aralığa Biyosfer adı
verilmektedir. UNESCO‟nun Ġnsan ve Biyosfer (MaB, Man and Biosphere) Programı içinde
yer alan karasal veya kıyı ekosistemlerine sahip yerler ise Biyosfer Rezervi olarak
anılmaktadır. Biyosfer rezervlerinde, biyolojik çeĢitliliğin korunması, ekonomik kalkınma ve
kültürel değerlerin devamlılığı arasındaki sorunların, sürdürülebilir bir Ģekilde çözülmesine
dair birçok uygulama geliĢtirilmektedir (Türkiye'nin Biyosfer Rezervleri, 2013).
Türkiye'de 2012 yılı itibari ile biyosfer rezerv alanı bir adettir. Niğde il sınırları içerisinde
biyosfer rezerv alanı bulunmamaktadır
Mesire Yerleri: Ġlimizde 1 adet kent ormanı ve 2 adet mesire yeri bulunmaktadır.
39
2013
Niğde Kent Ormanı:
Niğde ile Bor Ġlçesi arasında yer almakta olup il merkezine ortalama 8 km uzaklıktadır.
Çiftehan Mesire Yeri:
UlukıĢla ilçesi Çiftehan kasabasında Ġl merkezine 70 km uzaklıktadır.
Emirler Mesire Yeri:
UlukıĢla ilçesi Emirler köyünde il merkezine 55 km uzaklıktadır.
4.4. Seçkin Özellikli Diğer Sahalar
Yaylalar ve platolar: Niğde sınırları içerisindeki relief üzerinde platolar alçak ve yüksek
platolar olmak üzere iki kategoride ele alınabilir. Alçak platolar daha çok Miosen-Alt
Pliyosen primer volkanizmasının ardından gerçekleĢen Kuvaterner asit volkanizma evresinde
püsküren piroklastiklerin gölsel ve karasal ortamlarda üst üste depolanmasıyla kalın örtüler
meydana getiren ignimbirit platolarıdır. Kapadokya volkanik provensinde onbin km2 den
daha fazla alana sahip olan bu platoların Niğde ili sınırları içindeki yeri oldukça sınırlıdır.
Göllüdağ kuzeyi ve Misli Ovası kuzey çerçevesi alanında yersel olarak görülmektedir.
Yüksek platolar ise Bolkar ve Aladağ kütleleri üzerinde yer almaktadır.
Alp orojenezi sırasında yükselen yereyin derine aĢındırma hızı canlanan akarsular tarafından
Ģiddetle parçalaması neticesinde oluĢmuĢ düz ve düze yakın, yer yer yüksek tepelerin yer
aldığı, ondülasyonlu relieften meydana gelen bu platoların en önemlileri UlukıĢla ve Üçkapılı
(Çamardı) platolarıdır. Bolkarların EcemiĢ Koridoru ile ayrılan KD uzantılarını oluĢturan
Pozantı Dağı ve çevresine tekabül eden plato sahası EcemiĢ çayına ve Niğde tarafına doğru
yönelen akarsular tarafından parçalanmıĢtır. Aladağ ve Bolkarların asıl litolojisini oluĢturan
kireçtaĢı içeriğin burada konglomera, breĢ ve ofiyolitik içerikli olması ve yüzey drenajına
ivme kazandırması plato oluĢumunda etkili olmuĢtur.
Üçkapılı Platosunun GB sında UlukıĢla Platosu uzanmaktadır. Ereğli Ovasına doğru kademeli
Ģekilde alçalan platonun oluĢumu Üçkapılı Platosuna benzemektedir. UlukıĢla Platosunun
oluĢmasında Çiftehan çayı ve tabilerinin önemli rolü vardır. Bu akarsuyun açtığı koridor aynı
zamanda Ġç bölgenin kıyı bölgesine açıldığı en önemli koridor olup literatürde Çakıt Geçidi
olarak tanınmaktadır.
Göller ve barajlar: Niğde ilindeki, göller bakımından zengin olmamakla birlikte oluĢum ve
geliĢimleri birbirinde farklı göllere de sahiptir.
Aladağlar ve Bolkarlar üzerinde buzul aĢılımıyla oluĢmuĢ sirk gölleri yer almaktadır. Akgöl,
Alagöl, Çinigöl, Yedi Göller, Karagöl baĢlıcalarıdır. Hasandağı, Göllüdağ üzerinde volkanik
krater gölleri yer alırken kuzeydeki Narlıgöl ise volkanik çöküntü maar gölü olarak
oluĢturulmuĢtur. Narlıgöl yer altından sıcak su kaynaklarıyla beslenmesi nedeniyle minarelce
zengin, suları acı bir göldür.
40
Resim 7. Narlıgöl
2013
Resim 8. Çiniligöl
Diğer taraftan akarsu yatakları önünde sulama amacıyla inĢa edilen setlerin gerisinde da
suların toplanmasıyla baraj göller oluĢmuĢtur. Melendiz Dağlarından gelen Kırkpınar ve
Baldıra dereleriyle beslenen Gebere Barajı 1939 -1941 yılları arasında inĢa edilmiĢ. GümüĢler
Barajı'na, hemen gerisindeki dağlık alanlarda inen sular toplandığı içinde bol miktarda aynalı
sazan balığı yaĢamaktadır. Karasunun aĢağı mecrası üzerine kurulu olan Akkaya Barajı,
Koyunlu, DikilitaĢ, Azatlı, Hacıbeyli ve Murtaza Gölleri de sulama amacıyla yapılmıĢ diğer
göllerdir.
Dağlar: Niğde‟ye yüksek bir görünüm kazandıran yüksek dağlık ve tepelikleri oluĢum ve
geliĢimleri itibarıyla üç grupta değerlendirebiliriz.
a- Orta Torosları oluĢturan ve EcemiĢ koridoru ile birbirinden ayıran Bolkarlar ve Aladağlar
sıradağları
b- Ġç Anadolu volkanizması içinde önemli bir yere sahip olan parezit ve piroklastik konileriyle
bir bütün oluĢturan volkanik dağlar,
c- Ovalık alanların ortasında yükselen flüvial erozyon ile çevresinin aĢılandırılması
sonucunda tek baĢına yüksek bir görünüm sunan farklı aĢınma ile oluĢmuĢ dağlar.
1- Sıradağlar: Kambrienden baĢlayan Miosen baĢlarına kadar çeĢitli fasies ortamlarında
geliĢmiĢ kısmen metamorfizmaya uğramıĢ, sonradan kıvrımlanarak yükselmiĢ tortul
kayaçlardan meydana gelen Toros Dağları‟nın orta bölümünde yer alan Bolkarlar ve
Aladağlar iki önemli yüksek sıradağı oluĢtururlar.
Eosen sonu Oligosen baĢlarından itibaren Ģiddetli tektonik hareketlerle yükselerek karasal
ortam Ģarlarına giren Toroslar, Miosen baĢlarından itibaren morfoklimatik denüdasyonal
süreçlerin etkisinde; Morfolojik evrim sırasındaki tektonik hareketlerle faylanarak
basamaklanmıĢ ve değiĢik ortam koĢullarında iĢlenerek bugünkü görünümlerini almıĢlardır.
Çok değiĢik yaĢ ve cinsteki kireçli kayaçlardan meydana gelen bu dağlık alanlar üzerinde
oldukça geliĢmiĢ yüzey ve derinlik karstik Ģekilleri oluĢmuĢtur. Bu nedenle bölgede bol
miktarda yer altı drenaj kanalları ve turizme açılabilecek nitelikte mağaralar yer almaktadır.
Diğer taraftan Anadolu penepleninin yüksek çatı düzlüklerini oluĢturan 3000 metrenin
üzerindeki yerlerde baĢta sirk gölleri olmak üzere birçok buzul Ģekli gözlenmektedir.
Bolkarkar‟daki Akgöl, Karagöl, Çinigöl; Aladağlardaki Karagöler, Dipsizgöl, Yedigöller,
trekking ve dağcılık faaliyetleri amacıyla dağ turizmi açısından da önemli buzul göllerdir.
Bolkar Dağları kuzeydoğu uzantıları ile Aladağlar‟ın güneybatı uzantıları arasında bulunan
KKD-GGB doğrultulu fayın yer aldığı EcemiĢ Koridoru ile birbirinden ayrılırlar. Bolkar
Dağlar‟ında Medetsiz Tepesi (3524 m) ve aldağlar‟da Demirkazık (3756 m) en yüksek
noktaları oluĢtururlar.
41
2013
2- Volkanik Dağlar: Toros Dağları‟nın bir bütün halinde yükselmesiyle birlikte iç kesimde
tektonik hareketlerin etkisiyle yüzeye enjekte olan mağma bölgede aktif volkanizmayı
baĢlatıp. Kayseri Erciyes‟e kadar uzanan, kabaca güneybatı-kuzeydoğu doğrultulu bir hat
üzerinde Ġç Anadolu volkanik kütleleri meydana gelmiĢtir.
Aksaray ile Niğde Arasında yer alan Hasan dağı (3268 m) Keçeboyduran (2727 m) Niğde‟nin
yaslandığı Melendiz Dağı (2936 m) ve kuzeybatıda Göllüdağ (2143 m) baĢlıca volkanik
dağlardır.
Miosen ortalarından itibaren değiĢik dönemlerde değiĢik karekterde çıkardıkları lav akıntıları
ve tüfler akarsularca yarılarak volkanik koni alanlarını çevreleyen arızalı platoluk bir
görünüm oluĢturmuĢtur. ÇalıĢmalarda Plio-Kuaterner‟e atfedilen volkanizmalar sırasında
andezit bazalt karakterli lavların yanı sıra bol miktarda kül, lapili tüf ve aglomeralardan
oluĢan piroklastik materyal çevreye yayılmıĢtır. Özellikle Niğde ve çevresinde yer alan bu
kolay kazılabilir ve iĢlenebilir materyaller, tarih içerisinde bölgede yüzlerce yer altı Ģehrinin
oluĢmasına imkan tanınmıĢtır.
3- Tepelik Alanlar: Bunlar, ya volkanik alanlarda yükselen volkanik parazit veya piroklastik
koniler, ya çevresine göre nispeten sert ve dayanıklı kayaçlardan meydana gelmiĢ akarsu
erozyonu ile çevresi aĢındırılarak çevreye göre yüksek görünüm almıĢ farklı aĢınımla oluĢmuĢ
tepelikler ya da tarihi höyükler olarak karĢımıza çıkmaktadırlar.
Misli Ovası‟nda görülen Yaslı Tumba Tepe, Hasan Tepe, Yumru Tepe farklı aĢınımlı oluĢup
Bor Ovası Çukurkuyu-Altunhisar hattının batısında görülen tepelikler volkanik kökenli
olurken; Karahöyük, KöĢkhöyük, Kınıkören Höyüğü, Misli Ovasında Höyükhan Höyüğü da
tepelik alanlar olarak karĢımıza çıkmaktadır.
42
2013
Harita 6. Niğde Veri Haritası
ġifalı sular: Ġlde bir kaç içme ve kaplıca vardır. Bunlardan en meĢhuru Çiftehan ve Narlıgöl
kaplıcalarıdır.
Kemerhisar İçmesi: Merkez karayolundan 3 km içeridedir. Tesisi vardır. Yöre halkı
tarafından içme olarak faydalanılmaktadır.
Bölgedeki diğer kaplıcalar; Ġçmeli Ġçmesi tesisi vardır.
Arz analizi tabloları;
Tablo 13. Milli Parklar Bilinirlik Tablosu
1- Milli Park ve benzeri sahalar
Adı
Aladağlar Milli Parkı
Ġlçesi
Çamardı
Bilinirlik
M
Değerin bilinirliği;Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede: M
43
2013
Tablo 14. Milli Park SWOT Analizi Tablosu
Aladağlar Milli Parkı SWOT Analizi
Güçlü Yönler








Ziyaret edilebilir olması
Zengin jeomorfoloji ve flora fauna
Tamamlayıcı aktiviteler ile desteklenebilmesi
Bilinirliğinin yüksek olması
Alternatif turizm türlerinin güçlü olması
Eko turizm için doğal kaynaklar ve
bozulmamıĢ doğal çevre
Valiliğin Konu üzerinde hassas olması
desteklemesi
Yetki karmaĢasının bulunmaması
Zayıf Yönler


Personel yetersizliği
Yöre halkının yaĢadığı alan hakkında yeterli
bilgi sahibi olmayıĢından kaynaklanan
problemler
Belli bir dönem ziyaret olanağı sağlaması
Ġl merkezine uzak olması
Seyahat acentalarının bilgi ve birikim eksikliği
ĠĢbirliğine dayalı ekoturizm geliĢtirme olanağı
olmaması
Ekoturizm konusunda deneyimin yetersizliği
Bölgenin kaynak değerlerinin yeteri kadar
tanınmaması
Özellikle yabancı turistlerle ilgili yöre halkının
yabancı dil bilmemesi







Fırsatlar






2023 Türkiye Turizm stratejisinde turizm
geliĢme bölgesi içerisinde bulunması
Ekoturizmle sağlanacak kırsal kalkınma
Turizm yatırımları için sağlanabilecek
teĢvikler
Yeni keĢfedilebilecek alanların varlığı
Kamu ve sivil toplumun ortak tanıtım
çabaları
Eko turizm faaliyetlerinin çeĢitlendirilebilir
olması
Tehditler











Ekoturizm planlamasında olası baĢarısızlıklar
Yoğun turizm ile ekolojik ve çevresel zararlar
Ekoturizm beklentisinin yüksek olması
Korunan alan yönetiminde karĢılaĢılacak
güçlükler
BiyoçeĢitliliğin zarar görmesi
Doğal ve kültürel değerlerin tahribi
Antropojen etkenler (Tarımsal faaliyetler, yeni
imar alanlarına olan talep vb.)
Çarpık yapılaĢma (Turistik eĢya satıĢ üniteleri,
imara aykırı yapılabilecek olması
Alternatif turizm adıyla yapılabilecek
yanlıĢlıklar
YanlıĢ arazi kullanımı
Yaylacılık plansız yapılması
Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliĢtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;




Alanın yönetiminin tek elde toplanması
Yöre halkının bilincinin artırılması
TaĢıma kapasitesine yönelik önlemler
Bu kaynakların ilimizde yapılmakta olan diğer turizm destinasyonlarına entegre edilerek
44












2013
bu destinasyonlara zenginlik katılmasının uygun olacağı,
Kaynakların kullanımında ekolojik sürdürülebilirlik ilkelerine dikkat edilmesi,
Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına dayalı
uygulamaların geliĢtirilmesi,
Korunan alanların kaynak değerlerinin zarar görmemesi için gerekli altyapı
eksikliklerinin, ekoturizm uygulamasına baĢlanmadan önce belirlenmesi ve tamamlanması
Ekoturistlerin alana girmeden önce ziyaretçi alanlarında toplanıp, bilgilendirilmeleri
Alanda yapılan bilimsel çalıĢmaların arttırılması için teĢvikte bulunmak
Alanlarda rehber olmaksızın ziyaretçi kabul edilmemesi
Ekolojik koruma alanları ve kültür alanları farklı olarak belirlenmelidir. Hepsinin
değeri ve getirisi ayrı olacaktır.
Turizmin etkilerinin izlenmesi için, izleme birimlerince göstergelerden yararlanılması
Çarpık yapılaĢmanın önlenmesi
Altyapı eksikliklerinin giderilmesi
Çevresel, ekonomik, Sosyal ve kültürel tüm etkilerin incelenmesi
Tablo 15. YHGS SWOT Analizi Tablosu
2-Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahaları (YHGS)
Demirkazık Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası
Güçlü Yönler







Alan içerisinde dik kayalık yamaçlar mevcut
olup görsel açıdan bir zenginlik OluĢturması,
Manzara Seyir Terasından Yaban Hayatı
Gözlemciliği (Yaban Keçisi , Urkeklik
,VaĢak gibi fauna türleri)
1600 metreden 3700 metreye kadar bir
yükseltiler arasında olması nedeniyle birçok
bitki türünü barındırması
Alanın güneyinde ise yaz aylarında sıcaklar
bastırınca, insanların serinlemek için
kullandıkları yaylaların mevcut olması,
Av turizmi
Dört mevsim ekoturizm imkanı
Jeopolitik ortamı sayesinde ekoturizm, doğa
fotoğrafçılığı ve doğa araĢtırmacıları içinde
önemli bir yere sahip olması
Zayıf Yönler



Fırsatlar



2023 Türkiye Turizm stratejisinde turizm
geliĢme bölgesi içerisinde bulunması
Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası Yönetim ve
GeliĢme Planının bulunması
Eko turizm değerinin olması
Alanın yerleĢim merkezlerine uzak olması
UlaĢımın güç olması,
Alanın sarp kayalıklardan oluĢması,
Tehditler




Yoğun turizm ile ekolojik ve çevresel zararlar
BiyoçeĢitliliğin zarar görmesi
Doğal ve kültürel değerlerin tahribi
Çarpık yapılaĢma (Turistik eĢya satıĢ üniteleri,
imara aykırı yapılabilecek olması
 Yaban Keçilerinin üreme amaçlı kullanmıĢ
oldukları alanların zarar görmesi
45
2013
Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliĢtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;



1- Bu kaynakların ilimizde yapılmakta olan diğer turizm destinasyonlarına entegre
edilerek bu destinasyonlara zenginlik katılmasının uygun olacağı,
2- Kaynakların kullanımında ekolojik sürdürülebilirlik ilkelerine dikkat edilmesi,
3-Yaban Keçilerinin üreme amaçlı kullanmıĢ oldukları alanların
(Mağaralar,kanyonlar, sarp yamaçlar) ekoturizm faaliyetlerinden korunması
4.5 Niğde Ġlinde Doğa Turizm ÇeĢitleri Ve Matrisi
KuĢ Gözlemciliği: Niğde ilinde kuĢ gözlemciliği yapılabilecek iki temel alan bulunmaktadır.
Bunlardan birincisi Akkaya Barajı, ikincisi ise UlukıĢla Ġlçesi Bolkar Dağları üzerinde
bulunan Karagöl dür.
Doğa YürüyüĢü (Trekking): Ġlimiz Çamardı Ġlçesi sınırları içinde Aladağlar Milli Park alanı,
Demirkazık Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası, Merkez sınırları içerisinde Gebere Vadisi,
UlukıĢla Ġlçesi sınırları içerisinde Bolkar Dağlarında, Altunhisar Ġlçesi sınırları içerisinde
Hasandağı Güney yamacı ve Çiftlik Ġlçe sınırları içerisinde Melendiz Kuzey yamacı doğa
yürüyüĢünün yapıldığı alanlardır.
Yayla ve Festival Turizmi: Niğde'de Ketençimeni, Çamardı, Darboğaz, Altunhisar-Çiftlik
Yolu ve Azatlı yaylaları bulunmaktadır.
Mağara Turizmi: Mağara turizmi adına yapılan faaliyet bulunmamaktadır.
Hava sporları turizmi: Hava turizmi adına yapılan faaliyet bulunmamaktadır.
Sportif Olta Balıkçılığı: Olta Balıkçılığı adına yapılan faaliyet bulunmamaktadır.
Yaban Hayatı (Fauna) Gözlemciliği: Ġlimizde Gebere Vadisi, Bolkar, Aladağlar MP,
Keçibuyduran ve Melendiz Dağında Yaban Hayatı gözlemciliği yapılmaktadır.
Foto Safari: Ġlimizde Gebere Vadisi, Bolkar, Aladağlar MP, Keçibuyduran ve Melendiz
Dağında Foto Safari yapılabilir.
Tarım ve Çiftlik (Agro) Turizmi: Son yıllarda özellikle elma, kiraz, Ģeftali ve badem
yetiĢtiriciliği önem kazanmıĢtır.
Kamp Karavan Turizmi: Kamp karavan faaliyetleri için Niğde'deki en uygun alanlardan
Narlıgöl, Göllüdağ, Aladağlar, Bolkar ve Çömlekçi Vadisi vardır. Ġlimizde bu alanda hizmet
veren firmalar bulunmaktadır.
Termal turizmi: Niğde'nin kültürel çekicilikleri ile entegre edebileceği en önemli turistik
imkanlarından biri de termal sularıdır. Bu alanda özellikle Narlıgöl Ġçmeli, Kemerhisar ve
Çiftehan kaplıcaları ön plana çıkmaktadır.
46
2013
Tablo 16. Niğde Ekoturizm Değer Matrisi Tablosu
NİĞDE EKOTURİZM DEĞER MATRİSİ
EKOTURİZM ÖZELLİKLERİ
1-AV TURİZMİ
2-DAĞ VE
DOĞA
YÜRÜYÜŞÜ
3- DAĞCILIK
4-KIŞ TURİZMİ
VE KAYAK
5-FAUNA VE
KUŞ
GÖZLEMCİLİĞİ
6-YAYLA
TURİZMİ
7-İZCİLİK
8-KAMP
TURİZMİ
9-TERMAL
KAPLICA
TURİZMİ
10-FOTO
SAFARİ
11-BOTANİK
TURİZMİ
NİĞDE
BOR
Bitkileri inceleme fotoğraflama özellikle
endemik türleri öğrenmeyi içeren turizm
12-SPOR
TURİZMİ
Boks,Güreş,Halter vb. spor dalları için kamp
hazırlık faaliyetleri
13-TARİH
TURİZMİ
Tarihi ve ören yerleri turizmi
Mevcut ekoturizm alanları
ULUKIŞLA
ALTUNHİSAR
DEMİRKAZIK
YHGS YABAN
KEÇİSİ
BOLKAR
ALADAĞLAR
MİLLİ PARKI
BOLKAR
HASANDAĞI
GÜNEY ROTASI
ALADAĞLAR
MİLLİ PARKI
BOLKAR
HASANDAĞI
GÜNEY ROTASI
ALADAĞLAR
MİLLİ PARKI
BOLKAR
HASANDAĞI
GÜNEY ROTASI
AKKAYA
YHGS
KARAGÖL
(RANAHOLTZİ)
KETENÇİMENİ
ÇAMARDI
DARBOĞAZ
ULUKIŞLA
NARLIGÖL
DEMİRKAZIK
NARLIGÖL
GÖLLÜDAĞ
ALADAĞLAR
İzin verilen sahalarda avlanmak için yapılan
organizasyonların tümü
Uzun ve yorucu yürüyüş anlamına
gelmektedir. Doğa sporlarının en hafif
olanlarından biridir.
Dağlık bölgelerde bir takım kar, kaya
tekniklerinin yazın veya kışın uygulanarak
belirli bir nokta veya dağın belirli bir
rotasının tırmanılması
Kayak sporunun merkezinde bulunduğu ve
buna uygun karlı alanlara yapılan
seyahatleri, konaklama ve hizmetlerden
oluşan faaliyetler bütünü
Yaban hayatı ve kuşları incelemek
gözlemlemek ve fotoğraflamaktan oluşan
faaliyetler
Yaylaların koruma-kullanma dengesi
içerisinde turizm amaçlı değerlendirilmesi
Gönüllü uluslararası üniformalı çeşitli yaş
gruplarındaki gençlerin zihinsel fiziksel ruhsal
sosyal duygusal ve karakter gelişimine
katkıda bulunan gençlik faaliyetidir.
Öncelikle bir dinlenme faaliyetidir ve
insanların geçici olarak açık havada çadırlı
yaşadığı bir faaliyettir.
Bir sağlık faaliyeti olup insanların çeşitli şifalı
sularda hem dinlendiği hem de sağlık
bulduğu bir faaliyet türüdür.
ÇAMARDI
GEBERE
VADİSİ
NARLIGÖL
İÇMELİ
KEMERHİSAR
ÇİFTLİK YOLU
BOLKAR
ÇİFTEHAN
BOLKAR
ÇÖMLEKÇİ VADİSİ
GEBERE
VADİSİ
MP
BOLKAR
KEÇİBUYDURAN
DAĞI
DEMİRKAZIK
DAĞ EVİ
KAVLAKTEPE
YER ALTI ŞEHRİ
Ö.MEHMET
PAŞA
KERVANSARAYI
Ekoturizm potansiyeli yüksek alanlar
47
AZATLI
ÇÖMLEKÇİ VADİSİ
ALADAĞLAR
MP
TYANA SU
KEMERLERİ
ROMA
HAVUZU
MELENDİZ
KUZEY
ROTASI
BOLKAR
MEYDAN
YAYLASI
GEBERE
VADİSİ
GÜMÜŞLER
KALE
SUNGURBEY
CAMİ
ÇİFTLİK
MELENDİZ
DAĞI
2013
Çamardı
Altunhisar
Çiftlik
Değerler toplamı 11 7
UlukıĢla
Aktivite/değer
Bor
Merkez
Tablo 17. Ġlçelere göre doğa turizmi aktiviteleri
15
17
14
13
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Mağaracılık (M)
Dağ bisikletçiliği (DB)
Dağ-yayla gezisi imkanı ( DG)
X
Peyzaj güzelliği/fotosafari (PF)
X
X
DüzenlenmiĢ doğa gezisi rotası(DGR)
Tabiata uyumlu kırsal miras gezisi(KMG)
X
Pansiyonculuk(P)
X
Kır havasında Ģehir merkezleri(KHġM)
X
KuĢ gözlemciliği imkanı(KuG)
X
X
X
X
X
X
X
X
Sportif olta balıkçılığı imkanı(SOB)
Milli park vb sahalar(MP)
X
Milli park vb. nde konaklama(MPK)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Köy Pazarları(Orman meyvelerinden reçel marmelat, kurutulmuĢ meyve
satılması kaydıyla) (KP)
X
Bakir doğa parçaları keĢif gezisi(Bakir vadi ve bakir orman gibi gizli kalan
değerleri keĢfetme gezileri) (BDPKG)
X
Gastronomi gezisi (Gezi günü belirlenir. Gezi günü ziyaretçilerle yöresel
yemekler yapılarak yedirilir) (GG)
X
X
X
X
X
X
Dokusu bozulmamıĢ kırsal miras gezisi (köyler) (KMG)
X
X
X
X
X
X
Yaya gezi imkanı (Y)
X
X
X
X
X
X
Tarihi eserler, sit alanı (Ts)
X
X
X
X
X
X
Peyzaj değeri yüksek yerler,fotoğrafik yerler (P)
X
X
X
X
X
Jeolojik ve jeomorfolojik değerler (Jm)
X
X
X
X
X
Atla geziye uygun (At)
48
X
X
2013
5. SEÇKĠN VE YÜKSEK DEĞER TAġIYAN (X) YILDIZ ALANLARIN
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ VE POTANSĠYELĠNĠ GELĠġTĠRME ĠMKANLARININ
ORTAYA KONULMASINA ĠLĠġKĠN ANALĠZLER
Çamardı: Niğde'ye 72 km. uzaklıktadır. Ġlçenin halen kullanılan ÇAMARDI ismi tarihte
bazen ġamardı, bazen Maden ve Bereketli olarak kullanılmıĢtır. Ġlçe yerleĢim yerinin dağlık
ve ormanlık bölgede kurulu olması Çamardı adını almasında etkili olduğu rivayet edilmiĢtir.
Çamardı Ġlçesi, Niğde Ġlinin güneydoğusunda Toros Dağlarının eteklerinde kurulmuĢtur.
Ġlçenin yüzey Ģekilleri coğrafi açıdan oldukça engebeli ve 2/3‟ü dağlıktır. Torosların en
yüksek zirvesi olan Demirkazık 3756 m. yüksekliğinde ve Ġlçe sınırları dahilindedir. Arazinin
1/3‟ü yayladır. Ġlçenin belli baĢlı su kaynakları Merkez Karapınar Mevkii‟nden çıkan dere ile
EcemiĢ Çayı‟dır. Halk yazın havası çok güzel olan Üç Kapılı Yaylasına çıkar.Aladağlar Milli
parkı ve Demirkazık Yaban Hayatı GeliĢtirme sahası ile Ġlçedeki kavlaktepe yeraltı Ģehri
görülmeye değer yerlerdendir.
Ulukışla: UlukıĢla Aladağlar ve Bolkar Dağları'nın birleĢtiği ve güneye geçiĢ olanağı tanıdığı
yerde, 17. Yy 'da kurulmuĢtur. Ġlçe merkezinde Osmanlı Dönemi eserleri olan Öküz Mehmet
PaĢa Kervansarayı, Porsuk köyü yakınındaki geç Hitit ve Frig dönemi kalıntılarını barındıran
Porsuk Höyük önemli örenlerdir. Ayrıca çok önemli çevre çekiciliklerine sahip Bolkar
Dağlarının önemli bir kısmı UlukıĢla'da bulunmaktadır. Niğde-Adana karayolu Niğde'e 50
km. uzaklıktadır. Ġlçe merkezi Orta Toroslar'ın parçalarından Medetsiz ve Bolkar Dağları
arasındaki geniĢ bölümün ağzında, Akdeniz Bölgesi ile Ġç Anadolu Bölgesinin kesiĢtiği
yerdedir. Maden ve GümüĢ Köyleri civarında altın, gümüĢ, kurĢun, Katrandede yöresinde
linyit, Güney tepelerinde zengin alçı taĢı yatakları vardır, Ġlçe topraklarından çıkan kaynak
sularının önemli bir bölümü Çakıt çayı ile Seyhan baraj gölüne dökülür. Bolkar Dağları
Toroslar'ın orta merkezinde yer alan Medetsiz Zirvesi ile dağcılık sporunun ilgi odağı
olmuĢtur. Bolkarlar torosların bütün özelliklerini taĢır. BaĢlıca zirveler Medetsiz, KeĢifdağı,
KoyunaĢağı tepe, Eğer kaya, Karagöl ve Çinili göldür. Güney yönü, sayısız mağara ve
kanyonları değiĢik gezi bir kamp alanıdır. Bolkar dağları çiçekleri, buzul gölleri, yüksek
zirveleri ve kırsal yaĢama yaptığı ev sahipliğiyle Türkiye'nin en güzel sıradağlarındandır.
Ġlçede ayrıca Çiftehan Kaplıcaları ve tesisleri bulunmaktadır.Ġlçede Bulunan Öküz Mehmet
PaĢa Kervansarayı görülmeye değer yerlerdendir.Ġlçe doğa turizmi açısından Gerek
Bolkarların Milli Park kriterlerinde olması ve gerekse yaylacılık açısından gelecek vadeden
değerlerdendir.
Bor: Niğde‟ye 15 km uzaklıktadır. Ġlçe topraklarının büyük bölümü Obruk Platosu'nda yer
alır. Doğu, kuzey ve güneydoğusu dağlıktır. Doğusu Aladağlar, kuzeyi ise Hasan ve Melendiz
dağları ile çevrilidir. BaĢlıca akarsuyu Küçüköz Deresidir. Bor Ovası, Ereğli Ovası'nın
devamıdır. Ġlçe merkezinden Alaaddin Cami Karamanoğulları döneminden, PaĢa ve Kale
Camileri Osmanlı döneminden kalma önemli eserlerdir. Bor'a 5km uzaklıkta bulunan Tyana
Ören Yeri Roma döneminin çok önemli yerleĢim merkezlerinden biridir. Bor'da yıllardır pek
çok deri imalathanesi olmasına rağmen bunlar geniĢ çaplı ve fabrikasyon üretim yapacak
Ģekilde birleĢememiĢ, geleneksel yöntemlerle üretim yapan küçük imalathaneler olarak ayakta
durmaya çalıĢmaktadırlar. Türkiye'nin ekmek sacını Bor karĢılamaktadır.Ġlçenin Kemerhisar
49
2013
beldesindeki Tyana su kemerleri ve kemerhisar içmeleri ile Bahçeli kasabasındaki Roma
havuzu görülmeye değer yerlerdendir.
Altunhisar: Kasaba ve köyleri genelde (Kayı Boyu) Türkmen yörükleri tarafından
kurulmuĢtur. Niğde'yi Aksaray ve Ankara'ya bağlayan yol Altunhisar'dan geçmekte olup
Niğde'nin batısında yeralan Altunhisar önemli tarım alanlarına sahiptir. Ġlçe Kapadokya
bölgesi sınırları içerisindedir. Eski adı Ortaköy olarak bilinir. MÖ 1500-1300 yıllarında
bölgenin adı Anduğı olarak geçmektedir. Osmanlı zamanında Ortaköy adını almıĢtır.
Altunhisar Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde yer almaktadır. muhteĢem kayaların
oyulmasıyla oluĢturulmuĢ ve tarihi milattan öncelere kadar giden Bayatönü YerleĢimleri
bulunmaktadır. Bakımsızdır ama 3 katlı mağara evleri görülmeye değerdir. Ġlçeye bağlı
YeĢilyurt Kasabası'ndaki Bizans Dönemi kilise ile Keçikalesi Köyü yakınındaki aynı adı
taĢıyan kale önemli eserlerdendir.
Çiftlik: Çiftlik ilçesi Niğde Merkeze 67 km mesafededir. Bölge Melendiz (Malandusa) olarak
da bilinir.Bazı kaynaklarda ise Melendiz isminin Malazgirt savaĢındaki bir akıncı beyinin
ismi olduğu zikredilmekterdir. Ġlçe toprakları orta yükseklikteki dalgalı düzlüklerden meydana
gelir. Güneyinde Melendiz Dağı, güneybatısında Hasan Dağı yer alır. BaĢlıca akarsuyu
melendiz çayıdır. Melendiz Çayının çıkıĢı 3 koldan olup hepsi ovanın aĢağısında ovalıbağ
mevkiinde birleĢir. Çayın kolları Azatlı-Ramat-Duvara, AsmıĢ ve Kula çayı olarak
isimlendirilir.Yakınlardaki Tepecik – Çiftlik Höyüğü'nde bol bol tarihi eser bulunmakla
beraber Çiftlik'te obsidyen taĢları boldur. Bizans Dönemi kaya yerleĢimleri önemlidir. Ayrıca
Narlıgöl ve Nar Vadisi görülmeye değer.
Resim 9. Narlıgöl
Seçkin Doğa turizmi değerlerine ait bilgiler:
Termal kaynakları, ören yerleri, doğal güzellikleri, dağ ve kıĢ turizm olanakları ve zengin
tarihi doku bu güzel kenti turizm merkezi yapabilecek önemli unsurlardır. Elma ağacı
sayısında Niğde ili ülke sıralamasında ilk sırada yer alır. Ülke genelinde patates üretiminin ise
%25‟lik bölümü bu ilde üretilir. Geleneksel el sanatları bakımından Niğde önemli bir ildir.
Niğde ilinde üretilen halılar dünyanın birçok ülkesinde müĢteri bulmaktadır.
50
Resim 10. Kilim Seccade
2013
Resim 11. Kilim Seccade
BaĢkent Ankara‟ya yakınlığı Kapadokya bölgesinde olması, tarihi değerleri ve doğal
güzellikleri bu güzel Anadolu kentini ayrıcalıklı kılmaktadır. EcemiĢ Suyu, Ulu ırmak önemli
akarsulardır. Niğde ve yöresi antik ören yerleri bakımından oldukça zengindir. Bu ören yerleri
kazı buluntularının çoğu Niğde Müzesi'nde sergilenmektedir.
Resim 12. Niğde Müzesi
Önemli ören yerleri, KöĢk Höyük ören yeri (Bor-Bahçeli Kasabası), Göltepe-Kestel ören yeri
(Çamardı), Göllüdağ ören yeri (Göllüdağ), Porsuk Höyük ören yeri (UlukıĢla-Darboğaz),
Tyana ören yeri (Bor-Bahçeli) olarak sıralanabilir.
51
2013
KuĢkayası Mezarlığı: Niğde'ye yaklaĢık 40 km uzaklıktaki Karaltı Kasabası'nın yakınında
bulunmaktadır. Kasabanın Güneybatısında bulunan kaya mezarları bir vadinin iki yamacında
sıralanır.
GümüĢler Ören Yeri ve Manastırı: Niğde'ye 9 km. uzaklıktaki GümüĢler
kasabasındadır.Bizans sanatının Anadolu'daki en güzel ve en iyi korunmuĢ eserlerinden
biridir. 1973 yılında arkeolojik sit alanı kabul edilen manastır oldukça büyük ve geniĢ bir kaya
kütlesi içine kazılmıĢtır.
Resim 13. GümüĢler Manastırı
Kaya oyuğu Ģeklinde dört sütunu bulunan kilisenin duvarlarını freskler kaplamaktadır.
Kilisedeki fresklerin güçlü ve canlı anlatımları, barındırdığı yeraltı Ģehri, büyük mezarlık
odası ve oldukça büyük kaya kütlesine kazılmıĢ yerleĢim birimleriyle birlikte arıtılmıĢ
savunma önlemleri nedeniyle GümüĢler ören yeri ve manastırı döneminin önemli din
merkezlerinden biri olduğunu göstermektedir.
Kiliseler (Yakınçağ): Ġlimizde, 1800‟lü yılların baĢlarında yapılmıĢ 15 kilise bulunmaktadır.
Mimari yapı tarzları birbirine çok yakındır. Dikdörtgen planlı, üç nefli, üç apsisli, yarı açık
narteksli, kırma çatılı ve yontu taĢtan yapılmıĢ bazilikalardır. Mimarisine büyük önem verilen
çatı kaplamaları çeĢitlilik arzeder. Ġç bezemelerindeki kalem iĢlerinde geç dönem Türk-Barok
üslubunun izleri görülür. Bugün bir kısmı sosyal amaçlı kullanılan kiliselerin,
52
2013
Resim 14. Küçükköy Kilisesi
Bulundukları yerler; Yukarı KayabaĢı, Sungurbey Mahallesi, Kumluca, Aravan, Konaklı,
Fertek, Küçükköy, YeĢilburç, Kitreli, Hançerli, Hasaköy ve DikilitaĢ‟tır.
Roma Havuzu: Roma Havuzu Niğde‟nin 17 km. güneyinde Adana-Kayseri yolunun 1 km.
solunda, yeĢilliklerle ve meyve ağaçları ile çevrili Bahçeli Kasabasındadır. Roma mermer
sanatının 23x66x2,5 m. Boyutundaki ender bir örneğidir. Tamamen toprak altındayken 1960
yılında tesadüfen ortaya çıkarılmıĢtır. Antik havuzun arkasındaki höyükte yapılan kazılardan
çıkan geç neolitik döneme ait buluntular müzede sergilenmektedir. Gezginci Roma
Ġmparatorlarının önemli bir mesire yeri olan Antik Havuz ziyaretçilerin kolay ayrılamadıkları
bir yerdir.
Resim 15. Roma Havuzu
53
2013
Tyana Su Kemeri : Niğde‟nin 20 km. güneyinde Adana-Kayseri yolunun 4 km. solunda yer
alan Kemerler, Roma Havuzunun devamıdır. Arazi yapı ve verimli toprakları ile tarihin ilk
dönemlerinden itibaren önemli bir yerleĢim merkezi olan Kemerhisar‟ı Hititliler
“TUVANUVA” olarak anmıĢtır. Antik Roma Havuzunun suyunu bu kente taĢıyan kemerler I.
ve II. Asırda Roma Ġmparatorları Trajen ve Hadriyan tarafından yapılmıĢtır. YaklaĢık 3 km.
uzunluğundaki Kemerlerin 1,5 km‟lik bölümü açıkta, gerisi toprak altındadır.
Resim 16. Tyana Su Kemeri
Akmedrese: Karamanoğullarından Alaaddin Ali Bey zamanında 1409 yılında yontu taĢtan
yapılmıĢ olan medrese bu gün ayakta olup, iki katlı medreselerin güzel bir örneğini teĢkil
etmektedir. Selçuklu Medrese mimarisinin tipik örneğidir.Dekorasyon bakımından portal
hariç sadedir. Beden duvarlarını aĢan portali ve taĢ süslemeleri ile ilgi çeker.
Resim 17. Ak Medrese
54
2013
Müze ve Rahibe Mumyası: M.Ö 5000 yılına kadar 10.000‟e yakın eserin bulunduğu müze,
arkeolojik ve etnografik olmak üzere iki bölümdür. YaklaĢık 1000 yıl öncesine ait olduğu
sanılan ve 1960‟lı yılların baĢında Ihlara Vadisinde bulunan SarıĢın Genç Rahibe Mumyası
ilgi toplar.
Bedesten: ġehir merkezinde Sungurbey Caminin hemen yanındadır. 16.yy‟da
yapılmıĢ,17.yy‟da gördüğü onarımla bugünkü durumunu korumuĢtur.
Resim 18. Bedesten
Öküz Mehmet PaĢa Kervansarayı: ġehre 60 km. uzaklıktaki UlukıĢla ilçesinde bulunmaktadır.
17. yy‟da Öküz Mehmet PaĢa tarafından yaptırılmıĢ bir Osmanlı eseridir. Kervansarayın
hemen yanında aynı devirde yaptırıldığı sanılan bir cami ve hamam bulunmaktadır.
Resim 19. UlukıĢla Öküz Mehmet PaĢa Külliyesi
55
2013
KuĢkayası Mezarlığı : Niğde‟ye 40 km. uzaklıktaki Karatlı kasabası yakınında bulunmaktadır.
Kasabanın güneybatısında bir vadinin yamaçlarında Roma devrine ait 15 adet kaya mezarı
bulunmaktadır.
Kavlaktepe Yer altı ġehri: Çamardı ilcesine bağlı Kavlaktepe köyündedir. ġehre 35 km.
mesafededir. Kapadokya bölgesinde bulunan diğer yer altı Ģehirleri gibi korunma ve barınma
amacı ile yapılmıĢ, 12.yy Bizans dönemi kalıntısıdır. Temizlenip, ıĢıklandırılarak ziyarete
açılmıĢtır.
Resim 20. Kavlaktepe Yeraltı ġehri
Türk Hamamları : Bütün dünyada büyük üne sahip Osmanlı dönemi Türk Hamamlarından
ilimizde dört tane vardır. Kubbeli, Salonları mermer kaplı bu hamamlar soğuk, ılık ve sıcak
bölümlerden oluĢur.
Sıcak bölümdeki göbek taĢında terledikten sonra iĢinin ehli tellakların yapacağı kese (bir tür
masaj) insana büyük bir zindelik kazandırır. Hamamlar Ģehir merkezi, Bor ilçesi ve Fertek
kasabasındadır.
Sahanın Doğa Turizmi Potansiyelinin öne çıktığı ve sunduğu aktiviteler:
Ġlimizde kültür, sağlık, termal, doğa yürüyüĢü, av turizmi, inanç turizmi, sportif amaçlı
turizm, gibi turizm çeĢitleri yapılmaktadır. Turistik tesislerin alt yapısı sportif faaliyetlerin
yapılması ve büyük organizasyonların gerçekleĢtirilmesi için yeterlidir. Özellikle ulusal ve
uluslararası Ģampiyonalar GüreĢ ve boks gibi kamp çalıĢmaları için, spor salonları, ve diğer
spor alt yapısı yeterlidir. UlukıĢla Çiftehan ve çiftlik Narlıgöl Ġlçesinde bulunan termal kaynak
kaplıca turizmi açısından çok büyük bir potansiyeldir.
Sahanın Doğa Turizmi Yönetimi Amaçları:
Niğde il sınırları içerisinde Aladağlar Milli Parkı bulunmaktadır. Bilimsel ve estetik
bakımından, milli ve milletlerarası ender bulunan tabii ve kültürel kaynak değerleri ile
koruma, dinlenme ve turizm alanlarına sahip tabiat parçaları Milli Park olarak
tanımlanmaktadır.
56
2013
Milli Park’ın Alan Yönetimi
 UDGP‟de park sahası idari yönden Zonlara ayrılmıĢtır.
 1-Birinci Zon: (Mutlak koruma zonu) ; Bu bölge, nesli tehlikede olan ve/veya endemik
bitki ve hayvan türlerini barındıran ekosistemler ile ilginç jeolojik-joemorfolojik
oluĢumları bulunduran alanlardır. Milli Park‟ın kuzey-kuzeydoğusundaki Yaban Hayatı
Habitatları, Hacer Boğazı, Yedigöller Vadisi, Demirkazık Tepesinden güneyde Karasay
Tepesine uzanan, doğuda Kaldı ve Torosan Dağı yükselti gruplarını içine alan araziler,
Cımbarboğazı, Narpızboğazı, Yalak Deresi Vadisi, Karagöl Deresi Vadisi, EmliboğazıSıyırma Boğazı, Bölükorman mevkii herdemyeĢil orman formasyonu, Milli Parkın güney,
doğu ve kuzey doğusunda yayılıĢ gösteren submontan ve montan kuĢak herdem yeĢil
orman formasyonları, Alacadağ ve Divrik Dağı mevkiini kapsamaktadır.
Bu bölge içinde aĢağıda açıklanan Milli Parkın kaynak değerlerini iyileĢtirme
çalıĢmaları, araĢtırma ve tanıtım faaliyetleri dıĢında hiçbir faaliyete izin verilmez.



a-Bilimsel, Tanıtım ve Eğitsel Amaçlı Tur Güzergahları ve Durak Noktaları
b-Biyolojik AraĢtırmalar ve Habitatların Korunması
2- Sınırlı Kullanım Alanları
3- Kontrollü Kullanım Alanları
4- Turizme Yönelik ĠĢlev Kazandırılacak Alanlar olarak ayrılmıĢtır.
Önümüzdeki 3 yıl için Turist artıĢ öngörüsü,
2008 yılına kadar yıllık 25.000 ziyaretçinin üstüne çıkan turist sayısı 2009 yılında 20.000
ziyaretçi sayısı ile istikrarsız bir Ģekilde kendini göstermektedir.
Tablo 18. Niğde ili ulaĢılabilirlik tablosu
UlaĢılabilirlik Analizi
Çok yakın; 1 saat
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Alana UlaĢım
Özel taĢıt
(X)
Toplu taĢıma
(X)
Diğerleri
()
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüĢ,
atlı vb.)
Ziyaretçinin Genel ulaĢım
kanaati:ġehre ulaĢım açısından
herhangi bir sorun
bulunmamaktadır. Ancak
özellikle Ģehir içi ulaĢım ile
turistik alanlardan Ģehir
merkezlerine olan ulaĢımın
geliĢtirilmesi gerekmektedir.
UlaĢım için problemler: Bireysel geliĢler için daha çok yönlendirme hizmetlerine ihtiyaç
duyulmaktadır.
57
2013
Tablo 19. Niğde Altyapı Analizi
Altyapı Analizi
Yetersiz
Ġyi
Yeterli
Açıklama
ĠĢaret levhaları
X
Genel yer iĢaret
levhaları
X
ġehir dıĢından ulaĢım açısından
önemli bir sorun bulunmamaktadır.
Ġl Merkezinden turistik merkezlere
karayolu ile toplu ulaĢım
yapılabilmektedir.
Turizm merkezlerinin yolları
genellikle asfalt olmakla birlikte
yolların dar olduğunu söylemek
mümkündür.
Anayollara bağlantı açısından
avantajlı bir bölgededir.
Doğa çekicilik alanlarına tarifeli
seferler anlamında yetersizlikler
sözkonusudur.
Yörenin tanıtımına katkı
sağlayacak uluslararası
organizasyonlara ihtiyaç
bulunmaktadır.
Turistik alanlara giriĢ ücretleri
oldukça makul düzeydedir.
UlaĢım sağlayan yolların
geniĢletilmesi gerekmektedir.
Henüz tam anlamıyla yeterli
olmasa da bu konuda çalıĢmalar ve
projeler devam etmekte ve büyük
oranda çözüme kavuĢturulmuĢ
durumdadır.
Önemli bir sorun bulunmamaktadır.
Bilgi panoları
X
Araçlar için park
kapasitesi
X
TaĢımacılık ağı
X
Yerel ağ(toprak, asfalt)
X
Anayollara bağlantı
X
Yerel genel taĢımacılık
Programlar
X
X
X
Ücretler
Ring patikaları
X
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
X
Restoran sayısı
X
Bölgenin tarihi ve doğal özellikleri
ile ilgili bilgi sağlayacak hizmetler
konusunda yetersizlikler
sözkonusudur. Bireysel gelenlere
hizmet verecek turist rehberleri
istihdam edilebilir.
Bölgedeki restoran sayısı ve
nitelikleri, bölgeye olan turistik
talebi karĢılama ve farklı
kültürlerden gelen turistlere hizmet
verme konusunda yetersizdir.
58
2013
Tablo 20. Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu
Yemek Standartları
Kategori
Sayısı
Açıklama
Turistik
10
Niğde'de konaklama
tesislerinin kendi restoranları
dıĢında 10 nun üzerinde
turistik yeme-içme tesisi
bulunmaktadır. Bunlardan 10
kadarı kaliteli hizmet
vermektedir. Ancak
diğerlerinin hizmet kalitesinin
yeterli olduğunu söylemek
mümkün değildir.
Yerel
5
Yüksek standartlı yemek sunanlar : Kolcuoğlu restaurant, Beykoz
restaurant, Sofra Restaurant,GümĢler et restaurant,Damak
lahmacun, , Hanedan,Hünkar, Konyalı Ömer Usta,Burger
king,ġafaklar restaurant
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar: ġehir lokantası,Bol
kepçe lokantası,Sini
Kötü standartta yemek sunanlar :
KuruluĢ Sayısı
Yatak Sayısı
Ġyi
10
415
Kötü
5
40
Kamp alanı
Orta
1
--
Diğerleri: Pansiyon
Orta
3
16
Barınma imkanları
Kategori
(iyi-kötü-orta)
Oteller
Hosteller (Misafirhaneler)
Yatak&kahvaltı oteli
Rota üstü kulübeler
Bungalov tarzı
Niğde ilinin tamamı açısından konaklama arzı konusunda önemli bir yetersiz olduğu ifade
edilebilir. Bölgedeki konaklama tesisi sayısı yeterli düzeyde olmasına rağmen kalıĢ süreleri
konusunda önemli bir olumsuzluk bulunmaktadır. Çiftehan ve Narlıgöldeki termal tesislerin
konaklama alanında yeterince değerlendirilemediği görülmektedir. Bu iki bölgedeki termal
nitelikli tesislerin özellikle yabancı turistlere hitap edecek nitelikte konsept termal tesisler
haline dönüĢmesi gerekmektedir. Bölgedeki yiyecek-içecek tesislerinin sayısı ve niteliğinin de
yeterli olduğunu söylemek mümkün değildir. Mevcut iĢletmelerin hiçbirinin turizm iĢletme
belgeli olmaması dikkat çekicidir.
59
2013
Tablo 21. Niğde'nin kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Var-Yok
Sunduğu değerlerden
Tek-eĢsiz olanlar
var mı?
Var
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
Alandaki yabanıl varlıklar
Evet
Bayrak türler
GeliĢtirme Sahası
15815 tarihi eserin sergilendiği bir Niğde
müzesi
Kapadokya
Ihlara Vadisi
Kapadokya, Türkiye'nin en önemli turizm
merkezlerinden birisidir. Özellikle tarih, kültür
ve inanç turizmi değerleri açısından dünyada
tek örnektir. Peribacalarının buna eklenmesiyle
Kapadokya dünya turizminin gözde
merkezlerinden biri olmuĢtur. Bölgenin tarihi
Hititlere kadar gitmektedir.
Yeraltı Ģehirleri (Derinkuyu ve Kaymaklı)
Ihlara vadisi
1.Yaban keçisi
2.Ur kekliği
3.Dikkuyruk
1.50 memeli
2.212 kuĢ türü
3.31 sürüngen
2.Rana holtzi
Kelebekler
8 adet
1 adedi alana has tür
Endemik bitkiler,
170 adet
17 si alana has
1-Aladağlar Milli Parkı
2-Demirkazık Yaban Hayatı
Aladağlar milli parkı tırmanma ve dağcılık ve
oluĢum ve geliĢimleri birbirinden farklı göller
Bolkarlar çinili ve Karagöl Rana holtzi
Türkiye genelinde inanç turizmine yönelik
olarak seçilen 8 eser arasında yer alan
GümüĢler Ören Yeri ve Manastırı
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Alan turist ziyaret döngüsüne
girecek Ģekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer alanlara
yakın mı?
Neler?
Diğer ilginç yaban
hayatı (fauna)
3-Bolkarlar
60
2.78 alt tür
2013
TaĢıma Kapasitesi Analizi
Tablo 22. Niğde Sosyal ve Ekonomik TaĢıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesiDeğerlendirme ġekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor 5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
1
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eĢit pay alırlar
Tüm ilgi grupları turizm geliĢimine oranlı bir miktar para yatırımı
yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
2
X
3
4
X
X
Turizm geliĢimiyle ilgili paydaĢların ihtiyaç,istek ve önerileri ele
alınıyor
X
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
X
X
Ġlgi gruplarının birbiriyle olan iliĢkileri iyi
Beraber çalıĢmanın önemi biliniyor
X
Ġyi bir iĢbirliği içindeler
X
X
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
X
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
X
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm geliĢimine fayda sağlıyor
X
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
X
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm geliĢiminden sonra
geliĢme gösterdi
X
Turizm geliĢimi istihdamı artırma beklentilerini karĢılıyor
X
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iĢ imkanı ortaya çıktı
X
X
Kendi turizm iĢini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
Turizm iĢi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
X
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
X
X
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiĢtir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
X
X
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
X
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
X
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm geliĢimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
X
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
X
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
X
X
Turizm hayat kalitesini artırıyor
61
5
2013
Sosyal ve Ekonomik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi değerlendirildiğinde turizmin yerel halkın ekonomik ve
sosyal hayatına önemli katkılar sağladığı anlaĢılmaktadır. Ancak bölgede oluĢan turistik
hareketliliğin bölgenin doğal ve kültürel değerlerinin korunmasını zorlaĢtırdığı
anlaĢılmaktadır. Özellikle yöre halkının turizme katılımının sağlanması gerektiği
görülmektedir. Yerel halkın turizme katılımının sağlanmasının bölgedeki turizm değerlerinin
korunmasına önemli bir katkı sağlayacağı görülmektedir. Yöre halkının turizm faaliyetlerine
katılımı yüksektir.
Tablo 23. Niğde ili ekolojik taĢıma kapasitesi analizi
Ekolojik taĢıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Genel
etkiler
Korunan alan
üzerindeki etki
Kabul
edilebilir
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Müspet
/menfi
Kamping&piknik
AhĢap Hediyelik
eĢyaların satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Rafting
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Doğa yürüyüĢü
Menfi
Olumsuz
--
Müspet
Olumlu
X
---
Müspet
Olumlu
X
---
---
---
---
---
---
Müspet
Olumlu
---
---
---
Müspet
Olumlu
---
---
Müspet
Olumlu
---
---
Müspet
Olumlu
---
---
Alanlarda bilinçli ve
mevsimsel yasaklara
uygun hareket edilmesi
gerekmektedir.
Motorlu araç
kullanmadan bisiklet,
yamaç paraĢütü gibi
etkinlikler planlanabilir.
---
Müspet
Olumlu
---
---
62
---
Bu alanda hizmet
verecek yerlerdeki
temel altyapı
eksikliklerinin
giderilmesi
gerekmektedir.
Doğa yürüyüĢü yapılan
alanlarda doğaya uygun
temel altyapı
eksikliklerinin
giderilmesi
gerekmektedir.
Mağaracılık
Kanyoning
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
Müspet
Olumsuz
---
---
Müspet
Olumlu
---
---
Müspet
Olumlu
---
---
Müspet
Olumlu
---
---
2013
Korunan alanlarda eĢĢiz
kıymette olan
değerlerin daha iyi bir
Ģekilde korunması
gerekmektedir.
--Doğal yaĢam
döngüsüne müdahale
etmeden ve canlıların
rutin yaĢam
faaliyetlerini rahatsız
etmeyen planlanmaların
yapılması
gerekmektedir.
Bilimsel gezilerin sıkı
denetim içerisinde ve
sonuçların
kaydedileceği Ģekilde
planlanması faydalı
olacaktır.
Tablo 24. Ekolojik taĢıma kapasitesi göstergeleri
Ekolojik taĢıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
1
2
3
4
5
X
Bitkiler turizm artıĢından etkilenmemektedir
X
YürüyüĢ yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
X
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür Ģekilde kirlenmektedir
X
Turizm geliĢimi sebebi ile balık miktarı azalmıĢtır
X
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıĢtır
X
X
X
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlıĢ, 5- Hiç yok,
63
2013
EkolojikTaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Niğde'de ekolojik taĢıma kapasitesi anlamında önemli bir sorun bulunmamaktadır. Turistler
yaban hayatı açısından herhangi bir tehdit unsuru değildir. Turizm faaliyetlerinin fauna ve
floraya herhangi bir olumsuz etkisinin bulunmadığı düĢünülmektedir.
Fiziki/idari TaĢıma Kapasitesi Ġncelemesi ve Değerlendirmesi;
Tablo 25. Niğde Fiziki/idari taĢıma kapasitesi analizi
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi
Yer
Altyapı
Kapasite
Korunan alana giriĢ yolları
Park giriĢi
Park yeri imkanları
3
X
akıĢ
X
Yer sayısı
X
X
X
yönlendirme
X
ĠĢaret levhaları
X
Yetkililer
X
Ziyaretçi merkezi
X
Ofisler
X
Basılı ve görsel materyal
Yiyecek içecek temini
Tedarik
Ticaret
Seçenekler
Kolaylık tesisleri
Tuvaletler
X
X
X
X
Atıkların toplanması
X
Patika ağı
Yeterlilik durumu
Yaban hayatı izleme noktaları
Sayısı ve uygunluğu
Aktiviteler
Seçenekler
X
X
X
Paket doğa turları
ÇalıĢanlar
4
YOK
Biletleme
Bilgi imkanları
2
X
X
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu taĢıma
araçları
Park etme
1
Bisiklet kiralama
YOK
Araç kiralama
YOK
At-katır kiralama
YOK
Yeterli sayıda
X
Donanımlı
X
(1-Akıcı,Yeterli 2- Ġyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
64
5
2013
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
Niğde ilinde doğa turizmi faaliyetleri açısından fiziki/idari taĢıma kapasitesi bakımından
önemli bir sorun bulunmadığı düĢünülmektedir. Ancak doğal ve kültürel çevreye zarar
vermeden turistlerin memnuniyetini artıracak yapıların yetersiz olduğu düĢünülmektedir.
Turistleri bilgilendirme imkanlarının da yeterli olduğunu söylemek mümkün değildir.
Bunların yanında turistlerin bölgedeki kalıĢ sürelerini artıracak aktivite imkanlarının da
yetersiz olduğu belirlenmiĢtir.
Psikolojik TaĢıma Kapasitesi: Bölge halkının turizm konusundaki düĢüncelerinin oldukça
olumlu olduğu görülmektedir. Turistlerin bölge ile ilgili güvenlik algısı oldukça olumludur.
Yerel halk tarafından turistlere karĢı yapılmıĢ bir saldırı ve olumsuzluk yok denecek kadar
azdır. Yerli halk turistler ile gönülden iletiĢim halinde bulunmakta ve oldukça misafirperver
davranmaktadır.
Niğde ili ve ilçelerinin kıyas yöntemi ile kısa değerlendirmesi
KarĢılaĢtırma yöntemi, kapsam dahilindeki unsurun benzerleri ve rakipleri ile arasındaki farkı
görmesi ve daha ilerlemesine itici güç olması amaç edinilerek verimliliği arttırma yöntemidir.
KarĢılıklı bilgi alıĢveriĢi olarak değerlendirilen bu yöntemde, kopyalama değil, kendi
ürünlerimize yönelik ilham almak, uyarlamak hedeftir. Gelecek eğilimlerini Ģimdiden görüp,
müĢterinin isteklerini Ģimdiden karĢılamaya hazırlıklı olmayı gerektirir.
KarĢılaĢtırma yapılan ilçenin/ilin baĢarılı oluğu hususta takip ettiği yolun ilçede/ilde
alınabilirliği araĢtırılmalıdır.
Tablo 26. Niğde Doğa Turizm Potansiyelinin Kıyaslaması
KIYAS YÖNTEMĠ ĠLE DOĞA TURĠZMĠ POTANSĠYELĠ YÜKSEK OLAN BAZI
ĠLÇELERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
Niğde ili
Ġlçe
Kıyaslanan
Ġl/ilçe
Merkez
NevĢehir Ürgüp
UlukıĢla
Güzelyurt/Aksaray
Çamardı
Beypazarı/Ankara
Kıyaslama
sebebi,
Örnek Alınacak Deneyim
Aktivite
olanakları
Tarihi ve doğal
çekicilikler
Kırsal faaliyetler
Turistlere sağlanan aktiviteler ve alıĢveriĢ olanaklarının
sağlanması.
Doğal ve kültürel mirasın korunması
Yerel özelliklerin turistlere tanıtımı ve yerel ürünlerden
önemli oranda ekonomik getiri sağlanması.
Sonraki bölümde verilecek doğa turizmi stratejilerinde yapılan detaylı karĢılaĢtırmaların
sonuçlarına göre stratejik faaliyetler oluĢturulmuĢtur.
65
2013
6. NĠĞDE ĠLĠ SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ STRATEJĠLERĠ
6.1.GELĠġME STRATEJĠLERĠ
Strateji 1. Doğa turizminin geliĢtirilebilmesi için ekoturizm potansiyelinin yüksek
olduğu yerlerde alt yapı eksikliklerinin giderilmesi.
Strateji 2. Ekoturizm alanlarında verilen hizmetlerin kalitesini artırma
Strateji 3. Bölge turizm yönetim ve geliĢim planının hazırlanması
6.2. PAZARLAMA STRATEJĠSĠ
Strateji 1. Tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin etkinliğinin artırılması
Strateji 2. Bölge halkının ekoturizm faaliyetlerine katılımının sağlanması
Strateji 3. Özel ilgiye yönelik zengin içerikli turların planlanması
6.3. ZĠYARETÇĠ YÖNETĠMĠ STRATEJĠSĠ
Strateji 1.Ekoturizm alanlarının korunması ve denetiminin sağlanması
Strateji 2. Alan bilgisine sahip rehberlerin yetiĢtirilmesi
Strateji 3. Koruma ilkelerinin yaygınlaĢtırılması, bunun yanında, müĢteri
beklentilerine de dayalı sürdürülebilir ziyaretçi yönetiminin sağlanması
6.4. ĠZLEME VE DEĞERLENDĠRME STRATEJĠSĠ (TURĠZMĠN ETKĠLERĠNĠN VE
SÜRDÜRÜLEBĠLĠRLĠĞĠN ĠZLENMESĠ)
Strateji 1. Turizmin etkilerinin izlenmesi için izleme birimlerince göstergelerden
yararlanılması
66
2013
6.1 .GELİŞME STRATEJİLERİ
Strateji 1: Doğa turizminin geliştirilebilmesi için ekoturizm potansiyelinin yüksek olduğu yerlerde alt yapı eksikliklerinin giderilmesi
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve Finans
kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
Göstergeler
2
0
2
3
1
1
Eko turizmin envanterini
oluşturmak
Niğde’nin 5 ilçesine bağlı tüm ekoturizm değerlerini
içerecek bir envanter çalışması yapılacak, bu envanter
çalışması sayısal bilgiler, resimler ve sayısal haritaları
içerecek planlama çalışmaları için güvenilir veriler elde
edilecektir.
Orman ve Su
İşleri Şube
Müdürlüğü,
Niğde Ticaret
Odası, Kültür
Turizm İl
Müdürlüğü
Valilik,
Kaymakamlıklar,
Belediyeler,
muhtarlıklar
Turizm Acenteleri,
Bankalar,
Üniversite, AHİ-KA
2014
Orman ve Su İşleri
Bakanlığı
Niğde İli
Ekoturizm
evnvanterinin
hazırlanması
2
2
Eko turizm finansman
olanaklarının
belirlenmesi
Turizm faaliyetleri konusunda sağlanan teşviklerin
belirlenmesi ve bu belirlenen teşviklerin dışında eko
turizm faaliyetlerine yönelik verilebilecek destekler
konusunda ilgili kurumlar ile görüşmeler yapılması.
Orman ve Su
İşleri Şube
Müdürlüğü,
Niğde Ticaret
Odası, AHİ-KA
Belediyeler,
muhtarlıklar
Ekoturizm
Dernekleri,
Bankalar, İlgili
devlet kuruluşları
2015
Bakanlığı
Alternatif 5 farklı
kurumdan eko
turizm yatırımları
için hibe desteği
alınması
Orman ve Su
İşleri Şube
Müdürlüğü,
Niğde Ticaret
Odası, Kültür
Turizm İl
Müdürlüğü,
AHİ-KA
Esnaf ve
Sanaatkarlar
Odası, NTO,
Üniversite
2017
Bakanlığı
Niğde için Eko
turizm yatırım
rehberinin
hazırlanması, 10
adet yatırım
fizibilitesinin
hazırlanması
Bu konuda plan süresince 10 odak toplantısı yapılarak
eko turizme yönelik alternatif 5 farklı kurumun desteği
sağlanacak.
3
3
Eko turizm yatırımlarına
yönelik fizibilite
çalışmalarının yapılması
Eko turizm yatırımları için yatırımcılara fizibilite çalışması
desteği verilecektir.
Bu konuda plan süresince 1 eko turizm yatırım rehberi
hazırlanacak ve 10 potansiyel yatırımcı için fizibilite
çalışması yapılacaktır.
67
2013
Strateji 2: Ekoturizm alanlarında verilen hizmetlerin kalitesini artırma
4
Açıklama
Yapacak kişi
ve kuruluşlar
İşbirliği ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
1
Eko turizm alanlarına yönelik
hizmet kalitesi envanteri
çalışmalarının yapılması
Eko turizm faaliyetleri yapılabilecek alanların ve
turizme yönelik olarak hizmet verebileceği
özellikler belirlenecektir.
Bu konuda plan süresince üniversitenin ilgili
bölümleri, seyahat acentaları ve eko turizm
derneklerinden destek alınacaktır.
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
Bütçesi ve Finans
kaynağı
Göstergeler
2
0
2
3
Orman ve Su
İşleri
Şube
Müdürlüğü,
Üniversite
Belediyeler,
muhtarlıklar ilgili
federasyonlar
2014
Bakanlığı
Niğde ili eko
turizm alanları
envanterii ve
yapılabilecek
faaliyetler için
gerekli altyapı
ihtiyacının ortaya
koyan rapor
5
2
Eko turizm alanlarında mevcut
hizmetlerin altyapı
eksikliklerinin giderilmesi
Eko turizm alanlarındaki altyapı eksiklikleri
giderilmek maksadıyla; plan süresince yüksek
potansiyel vaat eden 10 eko turizm alanındaki
altyapı eksiklikleri tamamen giderilmiş olacaktır.
Çevre
ve
Şehircilik
İl
Müdürlüğü, İl
Özel İdaresi
Belediyeler, KGM
2014
Bakanlığı
Niğde için Eko
turizm yatırım
rehberinin
hazırlanması, 10
adet yatırım
fizibilitesinin
hazırlanması
6
3
Eko turizm alanlarında verilen
hizmetlerin tanıtım
faaliyetlerinin yapılması
Altyapı eksiklikleri giderilen eko turizm
alanlarının etkin tanıtımı gerçekleştirilecektir.
Kültür Turizm
İl Müdürlüğü,
Orman ve Su
İşleri
Şube
Müdürlüğü,
Belediyeler,
Muhtarlıklar,
2015
Bakanlığı
Düzenlenen 5
Ulusal ve
uluslararası fuara
katılmak ,
hazırlanan 3
belgesel film,
hazırlanan 10
farklı broşür
Seyahat Acentaları,
Tur Operatörleri
68
2013
Strateji 3: Bölge turizm yönetim ve gelişim planının hazırlanması
7
Açıklama
Yapacak kişi
kuruluşlar
ve
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
1
Turizm Yönetim ve
Planının Hazırlanması
Gelişim
Turizm faaliyetlerinin sağlıklı bir zeminde ve
sürdürülebilir bir şekilde devam ettirilebilmesi
için Turizm Yönetim ve Gelişim Planı
hazırlanacaktır.
Bu konuda plan süresince ilgili kurumların bir
araya gelmesi sağlanacak ve yönetim planına
son şekli verilecektir.
Kültür Turizm İl
Müdürlüğü, Çevre
ve
Şehircilik
İl
Müdürlüğü, Orman
ve Su İşleri Şube
Müdürlüğü,
69
Belediyeler,
muhtarlıklar
2014
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
Bütçesi ve Finans
kaynağı
Göstergeler
Bakanlığı
Turizm Yönetim ve
Gelişim Planının
hazırlanması ve
onaylanması
2
0
2
3
2013
6.2 .PAZARLAMA STRATEJİLERİ
Strateji 1: Tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin etkinliğinin artırılması
8
Açıklama
Yapacak kişi
kuruluşlar
ve
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
1
Turizm Bilgilendirme Merkezleri
kurulması
Favori ilçelerde bilgilendirme merkezleri
kurulacaktır, Bu merkezlerin atıl okul binaları
veya köy evlerinin kiralanması veya restorasyonu
ile oluşturulması sağlanacaktır.
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
Bütçesi ve Finans
kaynağı
Göstergeler
2
0
2
3
Kültür Turizm İl
Müdürlüğü,
Belediyeler,
Muhtarlıklar,
İlgili dernekler
2015
Bakanlığı
5 ayrı yerde
bilgilendirme
merkezinin
kurulmuş olması
Kültür Turizm İl
Müdürlüğü,
Belediyeler,
Muhtarlıklar,
Seyahat
Acentaları, Tur
Operatörleri
2015
Bakanlığı
Düzenlenen 10
uluslararası
yarışma,
hazırlanan 5
belgesel film,
hazırlanan 4 farklı
dildeki 10 farklı
broşür
Kültür Turizm İl
Müdürlüğü,
Dernekler, KTİM
2014
Bakanlığı
Ağırlanan 10
büyük tur
operatörü, 50
yabancı gazeteci
ve televizyoncu.
2019'a kadar 5 ayrı yerde bilgilendirme merkezi
kurulacaktır.
9
2
Eko turizm alanlarına yönelik
tanıtım faaliyetlerinin yapılması
ve Ekoturizm alanlarına ait
ürünlerin sertifikalandırılması
Bu konuda plan süresince ulusal ve uluslararası
yarışmalar ve festivaller organize edilecek ve eko
turizm alanlarını tanıtıcı ödüllü belgeseller
hazırlatılacaktır.
Ekoturizm ürünleri sertifikalandırılacaktır.
10
3
Tur operatörlerine, yabancı
gazeteci ve televizyonculara
saha tanıtımı
Tur operatörlerin, yabancı gazeteci ve
televizyonculara eko turizm sahaları gezdirilerek
tanıtılacak, görüşleri ve değerlendirmeleri
alınarak sahaların iyileştirilmesi sağlanacaktır.
Plan süresince 10 tur operatörünün ve 50
gazeteci ve televizyoncunun katılımı
sağlanacaktır.
70
2013
Strateji 2: Bölge halkının ekoturizm faaliyetlerine katılımının sağlanması
Açıklama
Yapacak kişi
kuruluşlar
ve
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
11
1
12
2
13
3
Ekoturizm eğitimi
Yöre halkının doğa eğitimi
Gönüllülük sisteminin
oluşturulması
Yerel halkının eko-turizm hakkında eğitimi,
Ekoturizme sunulabilecek ürünlerin geliştirilmesi
ürünleri geliştirilmesi konusunda eğitilmesi.
Bu konuda plan süresince en az 10 kurs açılarak
toplam 200 kişinin eğitilmesi sağlanarak eğitim
sonunda en başarılı 10 kursiyer ekoturizmin etkin
uygulandığı Beypazarı, Safranbolu gibi örnek
yerlere ziyaretleri sağlanacaktır.
Ekoturizm değerleri konusunda yöre halkının
eğitilmesi;
Plan dönemi boyunca 500 yetişkin, 1.000 çocuğa
doğa eğitimi verilecektir.
Doğa gönüllülerinin seçimi ve eğitimi.
Plan dönemi boyunca her ilçede 15 er adet
gönüllü doğa denetçisi seçilecek ve bu denetçiler
kamu otoritesine denetim için yardımcı
olacaklardır.
Kültür Turizm İl
Müdürlüğü,
Belediyeler,
muhtarlıklar,
Ekoturizm
Dernekleri,
Üniversiteler
2014
Şube Müdürlüğü,
Üniversite,
Kaymakamlıklar,
Halk Eğitim Merkezi
Üniversite,
Kaymakamlıklar ve
Belediyeler
Muhtarlıklar,
Belediyeler
2014
WWF, TEMA,
Üniversiteler
2014
71
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
Bütçesi ve Finans
kaynağı
Göstergeler
Bakanlığı
10 ayrı kurs
düzenlenmesi ve
200 kişiye eğitim
verilmesi
Bakanlığı
500 yetişkin ve
1.000 çocuğa doğa
eğitimi verilmesi
Bakanlığı
Her ilçeden 15
gönüllü doğa
denetçisinin
seçilmesi ve
eğitimi
2
0
2
3
2013
Strateji 3: Özel ilgiye yönelik zengin içerikli turların planlanması
14
Açıklama
1
Yöre halkına girişimcilik
eğitimlerinin verilmesi ve
girişimleri için destek sağlanması
Belirlenen eko turizm rotalarında yer alan köy ve
beldelerdeki halka KOSGEB onaylı girişimcilik
eğitimleri verilecek ve kendi işini kurmak isteyen
girişimciler desteklenecektir.
Plan dönemi boyunca 50 kişinin girişimcilik
eğitimi alması ve kendi işini kurmak isteyen 25
girişimcinin desteklenmesi sağlanacaktır.
15
Yapacak kişi
kuruluşlar
ve
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
2
Tur güzergahlarındaki alt ve
üstyapı eksikliklerinin giderilmesi
Belirlenen eko tur güzergahları üzerindeki alt ve
üstyapı eksikliklerinin giderilmesi sağlanacaktır.
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
Bütçesi ve Finans
kaynağı
Göstergeler
2
0
2
3
Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğü,
Üniversite, KOSGEB,
AHİ-KA
Muhtarlıklar,
Belediyeler
2015
Bakanlığı
50 kişiye
girişimcilik
eğitiminin
verilmesi ve 25
girişimcinin
desteklenmesi
OSİM, ÇŞİM,
KTİM,UDHİM,İÖİ
Muhtarlıklar,
Belediyeler,
Dernekler
2015
Bakanlığı
10 farklı eko
turizm faaliyeti
için tüm alt ve
üstyapı
işlemlerinin
tamamlanmış
olması
Plan dönemi boyunca 10 farklı eko turizm
aktivitesi için alt ve üstyapı eksiklikleri
giderilecek, eko turizm faaliyetleri için en az 10
farklı turizm aktivitesi için rotalar hazırlanacak
ve haritalar bastırılacaktır.
72
2013
6.3. ZİYARETÇİ YÖNETİMİ STRATEJİLERİ
Strateji 1: Ekoturizm alanlarının korunması ve denetiminin sağlanması
Açıklama
Yapacak kişi
kuruluşlar
ve
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
16
1
17
2
Eko turizm alanlarının sosyal ve
ekolojik taşıma kapasitelerinin
belirlenmesi
Eko turizm alanlarının taşıma kapasiteleri
bilimsel olarak ortaya konularak fiziksel, sosyal
ve ekolojik taşıma kapasiteleri belirlenecektir.
Şube
Müdürlüğü,
Müdürlüğü,
Üniversite
Doğa
dernekleri,
Belediyeler,
Muhtarlıklar,
Acentalar,
Turist rehberleri
2014
Ekoturizm alanlarında kapalı
devre kamera sistemi kurulması
Kurulacak kamera sistemiyle hem gelen
ziyaretçilere alan hakkında bilgi verilecek hemde
alanın fiziksel korunmasına yönelik sürekli
gözetleme ve denetim yapılacaktır.
Kaymakamlıklar
Muhtarlıklar
2015
73
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
Bütçesi ve Finans
kaynağı
Göstergeler
Bakanlığı
eko
turizm
aktivitesi
için
sahaların fiziksel,
sosyal ve ekolojik
taşıma
kapasitelerinin
belirlenmiş olması
Bakanlığı
Kapalı kamera
sisteminin
kurulması
2
0
2
3
2013
Strateji 2: Alan bilgisine sahip rehberlerin yetiştirilmesi
Açıklama
Yapacak kişi
kuruluşlar
ve
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
18
1
19
2
Rehber eğitimi
Niğde'de tamamı yöre halkından profesyonel
turist rehberi olmak üzere isteyen 30 rehberin
eko turizm konusunda uygulamalı eğitime tabi
tutulması ve sertifikalandırılması sağlanacaktır.
Üniversite,
Dernekler
WWF ,TEMA
2014
Yerel profesyonel av kılavuzu ve
alan klavuzu eğitimi
Av turizmi için Niğde'e gelenlere rehberlik etmesi
için yöre halkından 10 kişi av kılavuzu ve 15 Alan
Klavuzu olarak yetiştirilecektir.
Halk Eğitim
Merkezi,Üniversite
Avcı dernekleri
2015
74
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
Bütçesi ve Finans
kaynağı
Göstergeler
Bakanlığı
30 rehbere eko
turizm eğitimi
verilmesi
Bakanlığı
25 yerel av ve alan
kılavuzunun
yetiştirilmesi
2
0
2
3
2013
Strateji 3: Koruma ilkelerinin yaygınlaştırılması, bunun yanında, müşteri beklentilerine de dayalı sürdürülebilir ziyaretçi yönetiminin sağlanması
Açıklama
Yapacak kişi
kuruluşlar
ve
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
20
1
Ziyaretçi bilgilendirilmelerinin
yapılması
Eko turizm faaliyetlerine katılan turistlere eko
turizm alanlarının doğal ve tarihi geçmişi ve
özellikleri ile ilgili kısa bilgilendirmeler yapılarak
ziyaretçi kaynaklı çevre zararları minimum
düzeye indirilecektir. Plan boyunca 5
bilgilendirme merkezinde gelen tüm turistlere
bilgilendirme hizmeti verilecektir.
Kültür Turizm İl
Müdürlüğü
Üniversiteler,
Belediyeler,
Muhtarlıklar,
Dernekler
2014
21
2
Yöre halkı ile etkileşimin
artırılması
Eko turizm faaliyetleri için bölgeye gelen
turistlerin yöre halkı ile etkileşiminin artırılması
sağlanacaktır. Yöre halkının sosyal
organizasyonlarına turistlerin katılımı
sağlanacak ve yörede yetişen organik ürünlerin
turistlere tanıtımı sağlanacaktır.
Kültür Turizm İl
Müdürlüğü,
Muhtarlıklar
Yöre halkı,
Rehberler
2015
75
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
Bütçesi ve Finans
kaynağı
Göstergeler
Bakanlığı
5 bilgilendirme
merkezinde gelen
tüm turistlere
bilgilendirme
hizmetinin
verilmesi
2
0
2
3
Turistlerin yöre
halkıyla
iletişiminin
sağlanması
2013
6.4. İZLEME VE DEĞERLENDİRME STRATEJİLERİ (TURİZMİN ETKİLERİNİN VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN İZLENMESİ)
Strateji 1: Turizmin etkilerinin izlenmesi için izleme birimlerince göstergelerden yararlanılması
Açıklama
Yapacak kişi
kuruluşlar
ve
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
22
1
Çevresel etkilerin izlenmesi
İndikatörlere göre izlenecektir.
Müdürlüğü,
Organize Sanayi
Dernekler,
Kültür Turizm İl
Müdürlüğü
2014
23
1
Ekonomik etkilerin izlenmesi
Kültür Turizm İl
Müdürlüğü, GTHİM,
M, Ticaret Sanayi
Odası
Dernekler,
Üniversite.
2014
24
1
Sosyal ve kültürel etkilerin
izlenmesi
Kültür Turizm İl
Müdürlüğü,
Üniversite
Dernekler,
2014
25
1
Sürdürülebilirliğin izlenmesi
Müdürlüğü
Dernekler,
2014
26
1
Uyumun izlenmesi, İzlemenin
raporlamansı, değerlendirme ve
geri bildirimlere dönüştürülmesi
Gelişen turizm ile yöre halkı arasında gerçekleşen
uyum izlenecek, uyumsuzluk hususları
değerlendirilerek, uzlaşma arayışı, çözüm
geliştirme uygulamalarına karar verilecektir.
Doğal ve kültürel değerlere etki yapan
Faaliyetlerin sınırlara göre durumunun izlenmesi
ve raporlama, değerleme ve geri bildirimlerin
yapılması sağlanacaktır.
Kültür Turizm İl
Müdürlüğü,
Üniversite
Dernekler
2014
76
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
Bütçesi ve Finans
kaynağı
Göstergeler
Bakanlığı
İzleme ve
raporlamaların
gerçekleştirilmiş
olması
Bakanlığı
İzleme ve
raporlamaların
olması
Bakanlığı
İzleme ve
raporlamaların
olması
Bakanlığı
İzleme ve
raporlamaların
olması
Bakanlığı
İzleme ve
raporlamaların
olması ve
gerekenlerin
yapılması
2
0
2
3
2013
SONUÇ VE ÖNERĠLER
Tarihin binlerce yıllık sürecine tanıklık eden ve yerleĢik yaĢamı günümüzden on bin yıl
öncesine kadar uzanan Niğde ili, tarihi değerleri, doğal güzellikleri, termal kaynakları ile
ülkemizin Kapadokya bölgesinde bulunan en önemli bir turizm merkezidir.
MÖ 7000‟den baĢlayıp günümüze kadar gelen Hitit, Frig, Tyana, Kapadokya, Roma, Bizans,
Arap, Selçuklu, Karamanoğulları, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi izlerini taĢıyan Camiler,
Medreseler, Bedestenler, Türbeler ve diğer tarihi eserler bu kentin dokusuna adeta bir nakıĢ
gibi iĢlendiği,
Kentin turizminin geliĢmesine önemli katkılar sağlayan dünyaca bilinen dağcılık ve doğa
sporları ile önemli merkezlerden Bolkar ve Aladağlar‟a ev sahipliği yapması ile
Niğde ili; Tarih, kültür, inanç, termal, dağcılık, kıĢ sporları, av, yayla ve alternatif turizm
cenneti olarak, yerli ve yabancı turistler ve araĢtırmacılar için bulunmaz zengin olanaklar
sunmaktadır.
Tüm bu turizm potansiyeli düĢünüldüğünde yeni stratejik hedefler belirlenmesi gerektiği
açıktır. Ancak bu hedeflerin doğru belirlenerek doğru geliĢme planı ve stratejisi için; doğru
kaynak analizi yapılması gerekmektedir.
Bu kapsamda;
Envanter bilgilerinin güncellenerek yeniden değerlendirilmesi,
Niğde ve ilçelere ait yapılan ekoturizm değerler matrisine göre yeni hedefler belirlenmelidir.
77
2013
HAZIRLAYAN
KONTROL EDEN
………….. Ġli Doğa Koruma ve Milli
Parklar ġube Müdürü
…………. Bölge Müdürlüğü/ …………../
………… ġube Müdürü
Uygun Takdim
……….……… Bölge Müdürü
..………………….
Doğa Turizmi Master Planının uygulanması
UYGUNDUR
……………….
VALĠ
78
Vali Yardımcısı
2013
KAYNAKÇA
(tarih yok). ġubat 4, 2013 tarihinde Niğde Ġl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü:
www.nigdetarim.gov.tr/ adresinden alındı
Aksaray Ġlinin Coğrafi Özellikleri. (2012). Ocak 17, 2012 tarihinde Aksaray Belediyesi:
http://http://www.aksaray.bel.tr/ adresinden alındı
Cengiz, T., & Çelem, H. (2005). Hızlı Kırsal Değerlendirme Yöntemi: Alpagut Köyü (Seben,Bolu).
Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Dergisi , 161-170.
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü. (2013, Ocak 27). Ocak 27, 2013 tarihinde Doğa
Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü: http://www.milliparklar.gov.tr/mp/t_korumaalani.pdf
adresinden alındı
Doğal Çevre. (2013, ġubat 2). ġubat 2, 2013 tarihinde Niğde Belediyesi:
http://www.nigde.bel.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=5&Itemid=119 adresinden
alındı
Doğal Sit Nedir? (2013, Ocak 27). Ocak 27, 2013 tarihinde Restoratürk:
http://www.restoraturk.com/sit-alanlari/dogal-sit/1005-dogal-sit-nedir.html adresinden alındı
Dönmez, Y., Gökyer, E., & Yazgan, M. (2012). Seyfe Gölü Örneği‟nde Biyosfer Rezervi Alanların
Planlanması Üzerine Bir AraĢtırma. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi , 128-141.
Ġllere göre sit alanları istatistiği. (2013, ġubat 2). ġubat 2, 2013 tarihinde T.C. Kültür Varlıkları ve
Müzeler Genel Müdürlüğü: http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,44974/illere-gore-sit-alanlariistatistigi.html adresinden alındı
Kültür Varlıkları. (2011). Ocak 27, 2013 tarihinde T.C. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel
Müdürlüğü: http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,44974/illere-gore-sit-alanlari-istatistigi.html
adresinden alındı
Milli Parklar Kanunu. (1983, Ağustos 11).
Niğde Ġli 2009 Yılı Çevre Durum Raporu. (2009). Niğde: Niğde Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü.
Niğde Ġli Doğa Turizmi Master Planı. (2012). Niğde: Niğde Orman ve Su ĠĢleri Müdürlüğü.
Niğde Kent Rehberim. (2013, ġubat 2). ġubat 2, 2013 tarihinde Niğde Kent Rehberim:
http://www.nigdekentrehberim.com/?SyfNmb=4&pt=Nev%C5%9Fehir adresinden alındı
Niğde Valiliği. (2013, Ocak 29). Ocak 29, 2013 tarihinde Niğde Valiliği: www.nigde.gov.t adresinden
alındı
Niğde'in Sosyo-Ekonomik Yapısı. (2013, Ocak 29). Ocak 29, 2013 tarihinde Niğde Ticaret ve Sanayi
Odası: http://www.nitso.org.tr/viewpage.php?page_id=39 adresinden alındı
Niğde-Turizm. (2013, ġubat 2). ġubat 2, 2013 tarihinde Coğrafya Dünyası:
http://www.cografya.gen.tr/tr/nigde/turizm.html adresinden alındı
SeçilmiĢ Göstergelerle Niğde. (2012). Niğde: Niğde Belediyesi.
79
2013
Sesli Türkçe Sözlük. (tarih yok). Ocak 17, 2012 tarihinde Türk Dil Kurumu: http://www.tdk.org.tr/
adresinden alındı
Türkiye'nin Biyosfer Rezervleri. (2013, Ocak 27). Ocak 27, 2013 tarihinde BirleĢmiĢ Milletler
Kalkınma Programı: http://www.undp.org.tr/Gozlem3.aspx?WebSayfaNo=4070 adresinden alındı
Vikipedi. (2012, Ocak 25). Ocak 25, 2012 tarihinde Vikipedi:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Mill%C3%AE_park adresinden alındı
80

niğde turizminin çeşitlendirilmesine yönelik eko turizm eylem planı

Transkript

Benzer belgeler

Ntv Gezisi (Mayıs) Niğde Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu

Veda Gecesi (Mayıs)

niğde polis meslek yüksekokulu müdürlüğü stratejik plan

Turizm Akademisyeni, Mezunu ve Öğrencisi! Mesleki Yeterlilik

Turizmde sosyal sorumluluk projesi

2004 yılı çalışma raporu

Makalenin tamamı için tıklayınız.