KAHRAMANMARAŞ İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013

KAHRAMANMARAŞ İLİNDE
DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI
2013 – 2023
1. GİRİŞ
1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL
KALKINMA,
SÜRDÜRÜLEBİLİR
TURİZM
ALTERNATİFİ
ve
KAHRAMANMARAŞ VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve
sağlıklı yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık nüfus ile
beraber yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. faaliyetler için
kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür girişimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya
dışında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin koruna alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de
görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif
ilişkiler içinde olmamız lüzumludur. Proaktif kişi; ilişkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi eline
alan kişi demek olup tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü taşra kuruluşlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliştirilmesinde öncü
olması doğru bir harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kuruluşlar korunan alanlar, doğal alanlar,
kırsal kalkınma, kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamıyla farklı bir bakış açısı ile
algılamaya başlamışlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin yarattığı olumsuz
tesirler ve bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karşı alternatif çevre duyarlı
turizmi ve tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir doğa turizmi ve ekoturizm tabiatın
korunması için bir umut olarak ortaya çıkmıştır. Algılamadaki bu değişiklik, doğal alanlar,
korunan alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme ilişkin proje ve çalışmaların
giderek artmasına yol açmıştır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların
kalkınmasında, yoksulluğun azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğinin korunmasında
anahtar bir kelime haline gelmiştir.
Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir
bakış açısı yaratılması, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında en önemli seçeneklerden
biri olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru şekilde
bütünleştirildiği takdirde beklentileri karşılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına
fayda sağlayacağı unutulmamalıdır.
1
1.2 DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
1980’li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP) çevre
konularına ilişkin çalışmaları giderek artan bir etki yaratmıştır. Dünya Çevre Kalkınma
Komisyonu’nun 1987 yılında tamamladığı çalışmalar sonunda “ortak geleceğimiz” adlı bir
rapor hazırlanmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına çok
farklı yaklaşılması gerektiği bu raporda vurgulanmış olup, kalkınmanın ve insanlığın sahip
olduğu
kaynakların
sürdürülebilir
olduğuna
değinilmiştir.
Raporda
ortaya
konan
“sürdürülebilir kalkınma” kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu
ekolojik, kültürel ve sosyo-ekonomik kaynakların nadir ve eşsiz olduğu görüşüne
dayanmaktadır.
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir.
Örneğin, bir orman kereste imalatı için kullanılabilir, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım
toprağı olarak kullanılabilir, korunan alan olarak kullanılabilir. Alanın ve alanda yaşayan yöre
halkının özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilirken, bazıları ise
kesinlikle uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde doğru görülen
seçenek ormanın el değmemiş eski haline bırakılması olsa da yöre halkı ve diğer iş
gruplarının bu kaynakların sürdürülebilir kullanımı yaşam kalitelerini yükseltmek için
ormandan hak iddia etmeleri mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya
her zaman ulaşılamasa da bu hedef üzerine yoğunlaşılmalıdır.
Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile arazinin
beraberliği çok önemli olmaktadır. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının
anlamı da değişmeye ve gelişme göstermeye başlamıştır. Bu gelişme içinde yöre insanlarının
varlığı ve faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır.
Bir doğal alan ve korunan alanın ve içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı,
turizm, ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta
enerji üretimindeki yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı olacaktır.
Doğal
alanlarda
faaliyetlerin
açıklanmasında
Kırsal
alan,
Kırsal
kalkınma
ve
Sürdürülebilir Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir, bu kavramlar şu şekilde
açıklanabilir;
Kırsal alan; Şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili
etkinliklerin yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla anılan insan
yerleşimlerinin var olduğu alanları “kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
Kırsal kalkınma kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları
ekonomik, toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabaların devletin
2
bu konudaki çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle
kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanma
süreci şeklinde tanımlanmıştır.
Kırsal alan kalkınması; Hem bir eğitim hem de örgütlenme işi olup kırsal alan,
toplumun gereksinimlerinin göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili
planların alınması sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum
istediklerini elde etmedikçe kırsal alan çalışmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalışmalar,
beslenme, eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler,
sosyal güvenlik çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke
planları ile bir bütünlük sağlamalıdır.
Sürdürülebilir kalkınma: ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların
sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel
sürdürülebilirlik şartlarının tamamının sağlanması önemli olmaktadır.
Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır.
Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005 yılında Fransız
vatandaşları tatillerinin %52’sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaşının evinde, %26’sı
evlerinde geçirdiklerini ve %9’luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını
ifade etmişlerdir. Kırsal alanlar ayrıca doğa için önemli role sahiptirler.
Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karşı
koruma, iyi hayat şartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili
hususlardır.
1.3 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Sürdürülebilir kalkınma, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin gelişimi de sürdürülebilir kalkınma ile
bağlantılı bir yaklaşımdır. Sürdürülebilir turizmin gelişiminde turistlerin ve ziyaret edilen
yerlerin bugünkü ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup genişleterek karşılanması
amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün,
gerekli ekolojik süreçlerin, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik
süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içerçektedir.
Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm
gelişimi;
Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı,
Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli,
3
Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun
vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin gelişme ölçütleri;
a. Biyolojik çeşitliliğin korunması,
b. Ekonomik tutarlılık,
c. Kültürel zenginlik,
d. Yöre halkının refahı,
e. İstihdam kalitesi,
f. Sosyal eşitlik,
g. Ziyaretçi memnuniyeti,
h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
j. Fiziki bütünlük,
k. Kaynakların etkin kullanımı,
l. Çevre temizliğidir.
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki
bağ, korunan alanların tarihçesi kadar eskidir.
Korunan alanlar turizme, turizm korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan
alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bir bileşendir.
Aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve insanın
yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de turizm bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün
bozulmaması için tedbirler gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının “sürdürülebilir kırsal
kalkınma” ilkeleri çerçevesinde tespiti de lüzumludur.
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin
büyüme eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur. Turizmdeki büyümeyle
beraber sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan talep artmış ve turizm
ürünleri ile destinasyonlar çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri de değişmiş ve çeşitlenmiştir.
Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü kültürel değerler
hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve faunası, özel ekosistemler,
doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat deneyimi
kazanmak da söz konusudur.
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır ki,
turizm eşiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların
çevresinde yaşayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir.
4
Bu durumda turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin
arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli bir araç olabilmektedir. Dolayısıyla turizm
sayesinde koruma çalışmaları için gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra
ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluşturulması ve
uygulanması gibi hedeflere de ulaşılabilmektedir.
En önemli husus; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş
kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve
izlenmesi de gereklidir.
Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü mümkün olmayan
olumsuz etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelecektir.
İşte bu nedenle bu çalışmaya “SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME
(MASTER) PLANI” çalışmasına lüzum duyulmuştur.
1.4 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ
Yukarıda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm
söz konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır.
Alışılmış turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi arasındaki fark
şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan aşağıya bakış açısı ile uygulanmaktadır.
Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taşınmaktadır. Yöre halkı
katılımcı olamamaktadır.
Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir.
Bu yaklaşımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı
kurulur, yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması
için kararlar ortak alınır ve karar almanın yanında uygulama ve izleme aşamalarında da yöre
halkının becerilerini, bilgisini, en uygun şekilde kullanmak esastır. Bu yaklaşım yöre halkının,
yerel otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır.
-Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz
konusudur. Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dışında
olmalıdır. Bu durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonculuğu gibi
faaliyetlerin yapılabileceği gibi yöreye faydayı arttırabilir.
-Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır, söz
konusu gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin
korunmasında da sorumluluk alacaklardır.
-Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle
hedefleniyorsa, doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler
ortaya konmalıdır.
-Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile
sınırlı olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal sosyal ekonomik yapılar da aynı
zamanda turizmin temel kaynağı olmaktadır.
5
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın ilimizde/bölgemizde ve
ülkemizde doğa turizmine konu olacak sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir
bakış açısına dayandırılmasına esas olmalıdır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nda turizm doğayı koruma,
kırsal kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele
alınmalıdır. Halihazırda olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir. İlde
sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetler de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir
yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler
ortaya konmalıdır.
-Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip
olduğu doğal, tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi
de önemlidir.
-Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir. Bir alanın turizm
potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi ve özgün bir destinasyon oluşturması için gerçekçi
beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm
değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman başarılı olabilir.
Özellikle hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken, bu alanlardan beklenen
faydalar yüksek olmaktadır. Taşıma kapasitesinin düşüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu
sebeple taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemli olmaktadır.
-Entegre doğal alan yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı
ile doğa ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi
gruplarının etkin desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne alınırsa,
ilgi gruplarının etkin işbirliği oldukça önemlidir, planın herkes tarafından sahiplenilmesi
ayrıcalık olacaktır.
-Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç
vardır.
-Pazarlama stratejisi de Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın bir
parçası olup, kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaşımlar
içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaşımlar bu
stratejide yer almalıdır.
-Turizm destinasyonu yönetimi; yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu
rekabete açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir
destinasyonu rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir rekabetçi
yaklaşımdır.
6
-İyi tanımlanmış amaçlarla ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı
bütçe, mali portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iş planı
hazırlamak gereklidir.
-Ziyaretçinin izlenmesi ve ziyaretçi yönetim planı: Madem ki doğa gibi hassas bir
sistemde çalışılıyor bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim
planı lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme, hem de taşıma
kapasitesinin kontrolü için izleme programı da olmalıdır.
Geribildirimler
kalitenin
arttırılması,
sunumların
taleplere
uygun
hale
getirilmesi
(iyileştirilmesi) ve hizmetteki aksamaların doğadaki değişimlerin takibi için çok gereklidir.
Şu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaşmak
garanti edildiği takdirde teşvik edilmelidir.
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR
2.1 KAYNAK ANALİZİ
Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması zorunludur. Bir
alanın sahip olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel
oluşturmaktadır. Bu kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin
etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo-ekonomik özellikler de turizm gelişimi
için önemli bir temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin tarımsal faaliyetleri
desteklemediği durumlarda kırsal turizmin gerçekleştirildiği bölge hem kendi sermayesini
hem de kırsal olma özelliğini kaybedecektir.
Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut durumuna
bağlı olduğundan kaynak envanterinin mutlaka yapılması gerekir.
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar
a. Doğal Kaynaklar: turizmin gelişimi için önemli olan yöreye özgü doğal
kaynaklardır. Bu kaynakların halihazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları,
statüleri, iklim gibi turizm gelişimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
Seçkin Doğal Kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir.
Eşsiz manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici
olmaktadırlar. Örneğin; ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları konakladığımız evin
penceresinden gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk
amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirebilmektedir.
Seçkin
Doğal
Kaynakların
Halihazırdaki
Ekonomik
Kullanımlarının
Tanımlanması Doğal kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların
7
odunculuk amaçlı kullanımı, nehirler ve göllerin sportif balıkçılık, su sporları ve enerji
üretmek için kullanımları gibi. Bu kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düşük etkilere
sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar turizm gelişimi için de uygun
değildir.
Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla
korunur. Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır.
İklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal
güneş ışığı saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin
farklı mevsimlerde turizm için elverişli olup olmadığıdır.
Turizm Gelişimi İçin Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti
turizm planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların
envanter çalışmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin gelişmesi ve
altyapı ile tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır.
b. Kültürel Kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara ilişkin
çalışmalara benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşan
kombinasyonlar, turistler tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın
korunmasının önemi konusunda farkındalık meydana getirilebilirse, sürdürülebilir turizm
gelişimine ve doğa korumaya verilen destek artacaktır.
c. Sosyo-Ekonomik Kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik
sektörlerin bileşimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalışması, birbiri ile
bağlantılı birçok farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta
kavranamaması mümkündür. Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet
edebilirlik unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaşımı, turizm
sektöründe çalışma isteği gibi bazı unsurların turizm ile doğrudan ilişkisi bulunmaktadır.
Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için
alatyapı kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini
ortaya koymanın yanı sıra turizim gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli içme suyu,
donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm gelişimi asla başarılı
olamayacaktır.
Altyapının farklı unsurları için şartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir.
Kaynak halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın turizm gelişimi
için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir.
-
Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının
sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
8
-
İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan cep
telefonlarının da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etüdleri
içermektedir.
-
Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
-
Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirme için
enerji kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa
ve tehlike içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır.
-
Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen
turistlerin sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
-
Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir.
Katı atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
-
Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
-
Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli
olmaktadır. Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da
çok önemlidir.
-
Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
İnsan Kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm
gelişiminde anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi
nitelikteki kültür ve kimliği oluşturmaktadır.
İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir;
-
Yöre halkının nüfusu,
-
Göç vb. eğilimler,
-
Demografik yapı,
-
Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik,
geleceğe odaklanma, çalışma ahlakı,
-
Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
-
Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
-
Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki işbirliğini
içeren sosyal yapı,
-
Yerel kurumlar, idareler, yönetişim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal
kaynaklar ve yönetimleri,
-
Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri, ilgileri,
yaklaşımları, algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait
olma ve o toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
9
-
Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye ve ile yoğunlaşma durumları,
firma sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış
ilişkileri, sektörler arası işbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile
ilişkili olabilmektedir.
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi
oluşturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut
kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim
sunmaktadır. Analiz aynı zamanda; bölgenin sürüdürülebilir kalkınmasına yönelik bir
vizyon oluşturulmasını ve turizm gelişiminin diğer sektörlerle bütünleştirilmesini
sağlayacaktır.
2.2 TURİZM POTANSİYELİ
Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli
içermezler;
- Bazı doğa parçaları araştırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir.
Bu alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
- Bazı doğal sahalar, erişim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elverişli olmayan yerlerde
bulunurlar,
- Ekolojik kaynakların kullanımlar karşısındaki duyarlılığı (taşıma kapasitesi), ziyaretçi
girişinde kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli
önemli bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir.
Bu potansiyel sınırlıysa başarılı bir turizm girişimini başlatmak imkanı olmayacaktır.
Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir
talebi karşılaması lüzumludur.
Turizme ilişkin motivasyon ve istekler değişkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değişen
tüketici davranışları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli
tüketicinin bakış açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
Turizm potansiyeline ilişkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri
elde edilebilir, ayrıca derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde
çalışmalar ile veri elde etmek için kullanılan niteliksel araştırma metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aşağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir;
-
Halen yapılan turizm,
-
Halihazırdaki turist miktarı,
10
-
Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
-
Ortalama kalma zamanları,
-
Turist profili,
-
Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık,
güneş, vb.)
-
Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile
kıyaslama yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
-
Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
“Turizm arzı” incelemesinde ise aşağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
-
İlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı
makul müdür?
-
Alan ulaşım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taşıt, genel taşımacılık, vd.), bunlara
yaklaşım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi),
-
Alana ulaşma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli)
-
İle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu?
-
Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?,
-
Güvenlik ve ulaşım açısından ne gibi problemler yaşanabilir?
-
Alt yapı incelemesi; taşımacılık ağı, yerel yolun durumu (toptak, asfalt), anayolla
bağlantısı, demiryolu ağı, yerel genel taşımacılığın yaygınlığı, program, ücretler,
hat/duraklar, döngü patikaları, patikalar, yollar, işaret levhaları, genel enformasyon
levhaları, araç-otobüs park kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
-
Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması (iyi-sayısı,
orta iyi-sayısı vb.)
-
Hangi standartta yiyecek sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü)
-
İl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü
barınma kulübeleri, bungalov, parkları, kamp alanı, diğerleri),
-
Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü),
-
İlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz
farklı mı?, diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
-
Alan turist gezi rotasına girecek şekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara
yakın mı? (diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düşük veya yakında
böyle bir potansiyel bulunmamakta),
11
-
İlin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı,
farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.),
-
Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, şans veya
mevsime bağlı),
-
Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
-
Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötü-yeterli-iyi),
Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
-
doğal değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuş izole
olmuş alanlar, şelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı, hayvan-kuş, deniz
canlıları, iklim, diğerleri),
-
kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve
koleksiyonlar, folklor ve gelenekler, el işleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası
vb.)
-
Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı,
eğitim düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karaktestik ve
geleneksel özellikleri, ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil,
resmi olmayan bilgi ve beceriler, turizm gelişimine yaklaşımlar, misafir severlik
anlayışı, hizmet eğilimleri, yerel kuruluş ve idareler ile yönetişim, alanın kültürü ve
kimliği,
-
Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve
diğer),
-
Altyapı; (su sistemleri, ulaşım ağları, sağlık imkanları, ulaşım terminalleri, enerji
kaynakları, kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar,
güvenlik sistemleri vd.)
-
İş ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satış
yapan çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet,
kiralık spor malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar,
dişçiler, eczaneler, kafe ve restoranlar, atm’ler, bankalar, diğer iş ve hizmetler.)
Turizm Talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi;
Ziyaretçi; boş zamanlarını geçirmek için bir yere gelen kişi olarak tanımlanabilir, turist ise
alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her
ziyaretçi turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir.
12
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca her ikisinin
de farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman
geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha
yüksek olmaktadır.
Turizme ilişkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
-
Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
-
Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değişimi,
-
Ortalama kalış süreleri, konaklama ve ulaşım şekilleri önemlidir.
(Sürdürülebilir doğa turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan;turizme ilişkin
veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait verielr
üzerinden değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır).
-
Turist başına ortalama harcama,
-
Grup hacmi ve düzeni,
-
Turistlerin ağırlıklı yaş grubu,
-
Yaptıkları faaliyetler,
-
Ziyaret edecekleri-ettikleri yere ilişkin seçimleri,
-
Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama şekilleri,
-
İkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
-
Kullanılabilir ilave veriler.
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il
veya illerle karşılaştırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm Arzı:
Konum Faktörü; Bir ilin başka turizm pazarları ile ilişkili olarak nasıl konumlandığını,
bir turistin alana ulaşmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaşılabilir değilse asla
başarılı bir turizm gelişimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu
dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla
ulaşılan yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düşünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı
sayıda turist potansiyeli olacaktır.
13
-
Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
-
Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaşımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple
bağımsız turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
-
Tren, otobüs veya özel araçlarla erişim de konum faktörleri içinde önemlidir,
-
Alana ziyaret iklim şartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
-
İle özgü yapılan bürokratik işlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik
birimleri tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
-
Turizm arzında; işaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaşma kolaylığı da
önem arz etmektedir. Haritalar, broşürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli
bir arz faktörüdür.
-
Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik
standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeşitliliği, ortam ve
konukseverlik önemlidir.
-
Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
-
Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle
hijyeniklik konaklamada çok önemlidir.
Doğal Alanın Kendine Has Özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal
kalkınmada rol oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüştür. Doğal alanların
alternatif kaynak kullanımına dönüştürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında
olduğu yerlerde devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karşısında
koruma ve kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine
bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras, yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve
korunması gereken öncelikli türler, doğa ile ilgili çalışan ve doğanın kıymetini bilen ekoturistler için son derece önemlidir.
2.3 TAŞIMA KAPASİTESİ
- Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya
bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip olmayan ve
sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek
ziyaretçi sayısı,
- Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları
tehlikeye atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca
destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin
(örn: iklim değişikliği, kirlenme.vb.) baskısı,
14
- Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını
tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl,
ay, gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır.
Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir
planlama aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır.
Taşıma
kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. Taşıma
kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elverişli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet
etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca
Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planındaki “sürdürülebilirlik” taşıma kapasitesinin
aşılmaması ile temin edilir.
Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan içinde tek
tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleşik
etkisidir.
2.3.1. Taşıma Kapasitesinin Elemanları;
Sosyal Taşıma Kapasitesi,
Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz
etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan kaçınılmasını içerir.Bu
unsurun turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse
kalkınma asla olmaz.
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun
değişimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile ziyaretçilerin
ilişkileri, kullanıcı grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş olmanın ekonomik ve
toplumsal faydalarıdır.
Ekonomik Taşıma Kapasitesi;
Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir ve diğer
sektörleri de desteklemektedir.
Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel
ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm gelişimi anlamına gelmektedir. Yani
temel kıstas; turizm gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir.
Ekonomik taşıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist
sayısı ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır.
Ekolojik Taşıma Kapasitesi;
Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler,
ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik
15
değerlerin, ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi
ve veri toplanması önemli olmaktadır.
İdari/fiziki Taşıma Kapasitesi;
Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak alınabilecek ziyaretçi
sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki
şartlar (doğal, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm altyapısının kapasitesine
dayanmaktadır. Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkışıklığıdır.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır;
-
Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
-
Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı
liste ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas
türler,
Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa
koruma planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme
sistemi, izleme sistemi,
Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler,
konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı,
özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere ilişkin
bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleştirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine
ilişkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ölçütler ve
göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
Psikolojik Taşıma Kapasitesi;
Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri
üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi
sayısıdır.
3. İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN
OLUŞTURULMASI
3.1 İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR
İlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda
sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen
bireyler, gruplar veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
16
Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve amaçlarımıza
ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir.
İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları
gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak
için işbirliği yapmalıdır.
Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi
gruplarını işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri verilmesi ile mümkün olur.
3.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ
Turizmde ilgi grupları;
-
Yöre halkı, kişiler ve kurumlar,
-
Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
-
Bölgesel yetkililer,
-
Ulusal yetkililer,
-
Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar,
taşımacılar,
-
Turizmle ilgili sektörler,
-
Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret
ve sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
-
İşçi sendikaları, dernekler, STK’lar,
-
Eğitim ile ilgili birimler,
3.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ
İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve
uygulamasında yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet
okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır,
sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler
olduğunu ve hangi tarafla çelişkiler yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı
seviyelerinde destek temini için de son derece elverişli bir analizdir.
İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının
yönetiminden sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
-
Genel hedeflerini,
-
Turizmden beklediği faydaları
-
Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
Bu süreç; şu adımlardan oluşur;
17
1. İlgi gruplarının tanımlanması,
2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
3. Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi,
4. İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün
tahmin edilmesi,
5. İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi,
6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin
kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması,
8. Paydaşların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya
konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması,
11. Uygulama
(zaman
çizelgesinin
ve
hedeflerin
ortaya
konması,
iletişim
organizasyonunun oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.)
12. İzleme ve geri bildirimin yapılması
3.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı’nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım
uygulanması neticesinde;
-
Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
-
Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve
-
Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür,
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel
mirasının bozulmamış ve turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki
olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi
yerel kültürlerini yaşatma ve değerlendirmeye teşvik etmelidir.
3.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa
Turizmi Gelişme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve
tüm ilgi gruplarının resmi işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını,
karar verme gibi hususları düzenler.
18
3.6 TARİHÇE
Maraş Adının Kaynağı
Maraş adının nereden geldiği ve anlamının ne olduğuna dair birkaç görüş ileri
sürülmektedir. Ünlü tarihçi Herodot, Maraş şehrini Hitit komutanlarından Maraj adlı birisinin
kurmasından dolayı şehre Maraj adı verildiğini belirtmektedir. Hitit İmparatorluğu ( M.Ö.
2000 - 1200 ) zamanında bu devletin önemli merkezlerinden biri olan şehrin adı, Hititlerden
kalan yazıtlarda Maraj ve Markasi şeklinde geçmektedir. Maraş'ın adının Hititlerden geldiğini
doğrulayan Asur kaynaklarında bu şehrin adı Markaji şeklinde geçer. Asur krallarından
Sargon'un zamanından kalan Boğazköy yazıtlarında Maraş'ın adı geçmektedir. Hitit
Devleti'nin merkezlerinden biri olan Maraş'ın adı bu dönemde Gurgum şeklinde
belirtilmektedir.
M.S. I. yüzyılda Roma İmparatorluğu bölgeyi ele geçirince Maraş'ın adı Germanicia
olmuştur. Roma ve Bizans İmparatorluğu döneminde bu adla anılan şehir Müslümanlar
tarafından fethedilince ilk şekli ile kullanılmaya başlanmıştır. Arap alfabesinde "j" harfi
olmadığından Mer'aş şekline dönüşmüştür. Bunların yanında Maraş adının Arapça "zelzele titreme" anlamına gelen "Re'aşa" fiilinden türeyerek "Mer'aş" olduğunu da iddia edenler
bulunmaktadır. Osmanlılar döneminde şehrin adı bölgede Dulkadiroğulları Beyliği'nin
kurulmasından dolayı Zülkadir şeklinde de ifade edilmektedir.
19
Maraş'ın bugünkü yerine taşınmadan önce iki kez yer değiştirdiği rivayet edilmektedir.
Bunlardan birine göre ilk Maraş'ın bugünkü şehrin 20 km. güneyinde Erkenez Çayı kenarında
Elmalar Köyü'ne yakın Himli Höyük civarında kurulduğu zannedilmektedir. Asuriler
tarafından M.Ö.2500 yıllarında Maraş'ın burada kurulduğu iddia edilse de bunun böyle
olmadığı, buradaki kalıntıları büyük bir şehir merkezinin harabelerinin olamayacağı ve
muhtemel bir Asur ticarî koloni kasabasının Himli Höyük civarında olduğu tahmin
edilmektedir. Maraş'ın ikinci yerinin bugünkü Karamaraş denilen ve Namık Kemal
Mahallesi'nin bulunduğu yer olduğu söylenilmektedir. Maraş'ın, buraya Hamdanoğulları
Hükümdarı Seyfüddevle tarafından (M.S. 944-967) taşındığı belirtilir. Şehrin şimdiki kale ve
çevresine ise Dulkadiroğlu Alaüddevle tarafından taşındığı tahmin edilmektedir. Yukarda
bahsedilen görüşlerin doğruluğu tartışılmaktadır. Maraş'ın bugünkü olduğu yerde ve bilhassa
da Mağaralı Mahallesi'nin bulunduğu mevkide kurulduğunu öne süren araştırmacılar da
bulunmaktadır.
Mağaralı Mahallesi civarında bulunan arkeolojik bulgular da buranın çok eski
dönemlerden beri yerleşim merkezi olduğunu ispatlamıştır. Ayrıca, kalenin de tarihi Hititlere
kadar dayanmaktadır. Maraş'ı ilk fetheden Müslüman Arapların, fetihlerini belirten kaynaklar,
Maraş'ın ortasında büyük bir kale olduğunu ve etrafının hendeklerle çevrilmiş bulunduğunu
(hendeklerden kastedilen kalenin iki tarafındaki dere) açıklamaktadır. Ayrıca Maraş'ı kuran
Hititlerin, Anadolu'ya Asurlar'dan önce sahip oldukları görülmektedir. Hitit tarihinin
Anadolu'daki başlangıcı belli değildir. Ancak M.Ö.2000'li yıllarda yazılı belgeler sayesinde
Hitit tarihi bilinmektedir.
Maraş'ın yerinin, birkaç defa yer değiştirdiği görüşlerinin ortaya çıkmasının sebebi
bilhassa Arap kaynaklarında buraların tarihi anlatılırken, Maraş'ı fetheden Müslüman
komutanların şehri ele geçirdiklerinde "şehri yeniden bina etti" ifadesinin kullanılmasıdır. Bu
ifade şehri tamir etti, onardı, yeniden inşa etti anlamlarına gelmektedir.
20
Tarih Öncesi Devirlerde Kahramanmaraş
Maraş ve çevresinin tarih öncesi devirleri tam olarak aydınlatılamamıştır. Çünkü
bölgede bulunan birçok höyükte kazı çalışmaları yapılamamıştır. Sadece Maraş'ın 35 km.
güneydoğusunda bulunan Domuztepe Höyüğü'nde şu anda hâlâ devam eden kazı
çalışmalarında bölgenin M.Ö. 5000 yılına kadar giden tarih öncesi devrine ait arkeolojik
buluntulara rastlanılmıştır. Yaklaşık 20 hektarlık bir alana yayılan Domuztepe Höyüğü'nün bu
genişliğe ulaşması ilginçtir. 7000 yıl önce burada bu kadar büyüklükte bir yerleşim
merkezinin bulunması, buranın ticarî bir koloni olduğunu göstermektedir. Buranın Irak,
Kuzey Suriye, Anadolu ve Akdeniz'i birbirine bağlayan ticaret yolunun kesiştiği bir nokta
olduğu anlaşılmaktadır. Kuzey Suriye'de Tell Halaf Höyüğü'nde çıkan arkeolojik bulgularla
Domuztepe Höyüğü'ndeki bulguların birbirine benzerliğinden dolayı Halaf Çağı olarak
adlandırılan bir medeniyetin bölgede yaşandığı anlaşılmaktadır.
Domuztepe Höyüğü'ndeki kazıda tarih öncesi döneme ait seramikler, mühürler vs.
eşyalar üzerinde resimlere rastlanmıştır. Bu çizimler arasında bitkiler, hayvanlar ve insan
sembolleri bulunmaktadır. Açılan bir mezarda bir çok insan iskeleti görülmüştür. Bu
örneklerle insanların ölü gömme törenleri hakkında bilgi sahibi olunmaktadır.
Domuztepe Höyüğü kazısı ve daha sonra yapılacak kazılarla Maraş bölgesinin yazı
öncesi tarihi hakkında daha ayrıntılı bilgilere ulaşılması mümkün olabilecektir.
Domuztepe Höyüğü'nden başka Prof. Kılıç ÖKTEN'in Pazarcık çevresindeki Gani ve
Bozdağlarının (Sarıl ve Ardıl köylerinin bulunduğu yer) güney yamaçları ile Maraş-Göksun
yolunun sağına rastlayan Delihübek Dağı'nın eteğindeki Döngel Mağaralarında tarih öncesi
devirlere ait bulguları ele geçirmesi, insanların binlerce yıldan beri buralara gelip
yerleştiklerini göstermektedir. Maraş'ın Orta Tunç Çağı'nda önemli bir konumda
Mezopotamya ve Kuzey Suriye'yi Orta Anadolu'ya bağlayan yol güzergâhında olduğu
görülmektedir. Mezopotamya'dan yola çıkan tüccarlar Birecik'ten Fırat'ı geçtikten sonra
Maraş-Göksun yoluyla Kaniş'e gitmekteydiler.
Tarih Çağları
1.Hititler Dönemi (M.Ö. 2000-1200)
Hititler M.Ö. 2000-1200 yılları arasında Anadolu'da hakimiyet sürdükleri dönemde
Maraş bölgesinde de egemen olmuşlardır. Hititler döneminde bu şehrin adına Maraj ve
Markasi denilmektedir. Hititler döneminde Maraş bölgesinin Elbistan, Pazarcık ve Türkoğlu
ilçeleri sınırları içinde bir çok yerleşim merkezinin olduğu görülmektedir. Elbistan'ın
Karahöyük harabelerinde yapılan kazılarda Hititlerin hüküm sürdüğü bu alanda Asur ticaret
kolonilerine ait çanak, çömlek, tunç ve kemik buluntuları ele geçirilmiştir. Hititlere ait anıtsal
yapılara rastlanmıştır. Elde edilen eserler Hititlere ait olmamakla beraber Hitit figürlerini
üzerindetaşımaktadır.Hitit İmparatorluğu dağılınca onun yerine kurulan Genç Hitit
devletlerinden Gurgum şehir devleti Maraş bölgesine hakim olmuştur. Asur kaynaklarına göre
bu devletin başkenti Markasi'dir. Gurgum şehir devleti zamanından günümüze, iki önemli
eser kalmıştır. Bunlardan biri meşhur Maraş Arslanı'dır. Bir zamanlar Maraş Kalesi'nde
bulunan bu arslan heykeli Hititlerden kalan en önemli eserdir. XVII. yy.da Maraş'ı ziyaret
eden Evliya Çelebi bu arslanın kalede olduğunu yazmaktadır. Bugün üzerindeki yazısı
tamamen okunmuş olan Maraş Arslanı'ndaki ifadeye göre de Gurgum şehir devletinin
merkezi Maraş'tır.
21
Diğer eser olan Hititlerden kalan Fırtına Tanrısı kabartmasının üzerindeki yazı ise
okunamamıştır. Maraş bölgesinden çıkarılan bir çok eser XIX. yy.ın sonları ile XX. yy.
başlarında Hıristiyan misyonerleri tarafından Avrupa ve Amerika'ya kaçırılmıştır.
2.Asurlular Dönemi (M.Ö. 720-612)
M.Ö. VIII. yy. sonlarında Asur krallarından Sargon II. zamanında (M.Ö.721-705)
Gurgum şehir devleti yıkılmış ve Maraş bölgesi Asurlulara bağlanmıştır. Asurlular döneminde
şehir bir ara Urartuların yönetimine geçmiştir. Yine iki Türk kavmi olan Kimmerler ve İskitler
Anadolu istilâları sırasında Maraş'ı da ele geçirmişlerdir. Asurlular zamanında Maraş, ticaret
yolları üzerinde bulunması sebebiyle önemini korumuştur. Kapadokya-Mezopotamya ticareti
Maraş üzerinden sağlanmıştır.
3.Persler Dönemi (M.Ö. 612-333)
Maraş bölgesindeki Asur egemenliği fazla sürmedi. M.Ö.612 yılında Med devletinin
kralı Keyaksases, güney komşusu Babillerin de yardımı ile Asur başkenti Ninova'yı alarak
bütün Asur ülkesinin kalelerini yağmalayarak bu devlete son verdi. Bir süre sonra da
Güneybatı İran'da Ahameniş soyundan gelen II.Kiros, Medleri ortadan kaldırarak İran'da Pers
İmparatorluğu'nu kurdu (M.Ö.550). Anadolu'yu istilaya başlayan II. Kiros, Lidya kralını
mağlup ederek diğer Anadolu şehirleri gibi Maraş'ı da topraklarına kattı. Pers kralı I. Darius
zamanında Anadoludaki istila edilmiş şehirler idari bölümlere ayrıldı. Maraş şehri de
Kapadokya Satraplığı'nın (Eyalet) sınırları içinde kaldı.
4.Makedonyalılar Dönemi (M.Ö. 333-64)
Perslere bağlı Kapadokya Satraplığı Hakimiyetinde kalan Maraş şehri M.Ö.333
yılında İskender İmparatorluğu'na bağlandı. Makedonya İmparatoru Büyük İskender M.Ö.333
yılında Pers İmparatoru III.Darius'u Issos'da (Ayas-İskenderun) yenerek bu devleti yıktı ve
Maraş'ı da ele geçirdi. Böylece Maraş şehri Helenizm uygarlığına bağlandı. Afşin, Göksun ve
Maraş'ın geniş ovalarında bu dönemlere ait sikke, sütun başları ve heykeller bulundu.
M.Ö.323'de Büyük İskender ölünce Makedonya İmparatorluğu, onun generalleri arasında
paylaşıldı ve Maraş şehri de İskender'in generallerinden Selefkus'un payına düştü. Suriye'yi
içine alan Asya krallığı topraklarından sayılan Maraş, bir süre sonra Kapadokya Krallığı'na
yeniden bağlandı.
5.Büyük Roma İmparatorluğu Dönemi (M.Ö.64-M.S.395)
M.Ö.192 yılında Romalılar, Anadolu'ya girerek Toroslara kadar Batı ve İç Anadolu'yu
Selefkusların elinden alarak kendilerine bağladılar. M.Ö.64 yılına kadar Selefkuslara bağlı
kalan Maraş, bu krallığın merkezi Antakya'nın Romalılar tarafından alınmasıyla bu devletin
eline geçti. Maraş'ı Roma'ya bağlayan komutan Pompeius'tu. Yukarı Suriye ve Maraş
civarında oturan Kommegenler, Romalıları bir hayli uğraştırarak ihtilaller çıkardılar.
Bazen bağımsız bazen de Roma'ya bağlı, başkenti de Samsat olan Kommegene Krallığı,
Maraş bölgesini de yönetti. Bu dönemde Sasanilerin Maraş'a kadar akınlar yaptığı
görülmektedir.Roma İmparatorluğu döneminde Maraş şehrinin adı Roma generali
Caligula'nın onuruna Germenicia veya Germenika olarak değiştirildi. Roma İmparatorluğu
döneminde oldukça gelişen Maraş, Doğu Torosların üzerindeki geçitlerden biri olması
nedeniyle önemli bir ticaret merkezi oldu. Bu yol o dönemde Kayseri-Göksun üzerinden
Maraş'ı ve Orta Anadolu ile Suriye'yi birbirine bağlıyordu.
22
Hititlerden kalan Maraş kalesi Roma İmparatorluğu zamanında tamir edildi. Maraş
merkeze bağlı Göllü Köyü'nün 2 km. batısındaki Roma Nekropolü son derece önemlidir.
Pazarcık ilçesine bağlı Evri ve Tilkiler Köyünün çevresinde tek parça kayalara oyulmuş
büyük çaptaki su sarnıçları da birer Roma eseridir.
6.Bizanslılar Dönemi (M.S. 395)
Doğu Roma İmparatorluğu M.S.395 yılında doğu ve batı olmak üzere ikiye bölündü.
Balkanlar, Anadolu, Suriye ve Mısır'ı da içine alan Bizans İmparatorluğu'na geçen Maraş
şehri bu dönemde de önemini koruyarak Germanika adıyla anıldı. Bizans İmparatoru I.
Justinianus döneminde Maraş toprakları Bizans-Sasani çatışmalarına sahne oldu. 605-611
yılları arasında Sasanilerin elinde kalan kent tekrar Bizans'ın eline geçti. M.S.634 yılından
itibaren Müslüman Araplar’ın Suriye'yi Bizans'ın elinden almaya başladıkları dönemde
Maraş'a kadar sık sık akınlarda bulundular. Şehir Bizans ve Müslümanlar arasında birkaç kez
eldeğiştirdi. M.S.VII. Yüzyılın ortalarından itibaren X. yüzyılın ortalarına kadar
Müslümanların idaresinde kalan Maraş, Kuzey Suriye'de kurulan Hamdanoğulları Beyliğ'nin
zayıflamasından sonra 962 yılında Bizans İmparatorluğu'nun eline geçti. Türkler tarafından
fethedilinceye kadar Hıristiyanların elinde kaldı. Bizans İmparatorluğu döneminde, İmparator
III. Leon'un Maraş doğumlu olması nedeniyle şehre Krallar Şehri adı da verildi.
Dulkadiroğulları Beyliği Dönemi (1337-1522)
XIII.yüzyıl sonlarında Halep ile Antep arasındaki bölgeye yerleşen Bozok
Türkmenleri, Memluk Türk Devleti'nin kuzeye doğru başlattığı akınlarda bazen Memluk
kumandanlarının emrinde, bazen de kendi istekleriyle Çukurova'daki Ermenilerin üzerine
veya Moğol hakimiyeti altındaki Anadolu içlerine doğru akın yapıyorlardı. Türkmenler,
Memluk fetihleri arkasından Antep'ten Elbistan'a kadar uzanan bölgeleri ele geçirdiler.
Türkmenler, Antakya'dan başlayıp kuzey-doğu yönünde Maraş'a kadar uzanan Amanos
Dağları'nın doğu vadisinde kışlarlar, yaz gelince de vadinin kuzeyinde Binboğalar, Berit,
Nurhak, Akçadağ ve Tohma Vadisi ile çevrili yaylalara çıkarlardı. Bu Türkmenler, Oğuzların
Bozok koluna mensup Bayat, Afşar ve Beydili beyleri idi. Dulkadiroğulları Beyliği'ni kuran
Türkmenlerin hangi boydan geldiği kesin olarak bilinmemekle beraber, Dulkadir halkının
çoğunluğunun Bayat boyuna mensup Türkmenler olması sebebiyle, beyliğin kurucularının da
Bayatlar olması mümkündür. Mısır ve Suriye'ye sahip Memluk Sultanı En-Nâsır Muhammed
b.Kalavun, ülkesinin Suriye sınırları güvenliğini sağlamak amacıyla Dulkadirlilerden
Zeyneddin Karaca Bey'e hilât ve hediyeler vererek onun Elbistan naipliğine atadı (1337).
Böylece Dulkadir Beyliği kurulmuş oldu. Dulkadir Beyliği Memluklulara bağlı olmakla
beraber Zeyneddin Karaca Bey, Memluk Devleti'ndeki taht kavgalarından istifade ederek
bağımsız hareket etmek istedi ve beyliğinin hudutlarının Halep'e doğru genişletmeye çalıştı.
Zeyneddin Karaca Bey, bir yandan topraklarını Suriye'ye doğru genişletirken bir yandan da
kuzeye doğru Eretna devleti topraklarına akınlarda bulundu. Hatta 1348 yılında Karacabey
Melik Zâhir unvanını alarak bağımsızlığını ilan etti. Fakat 1353 yılında Memluklara yenilerek
Kahire'de idam edildi. Zeyneddin Karaca Bey'in idam edilmesinden sonra onun yerine oğlu
Halil Bey Dulkadir Beyi oldu.1354 yılından 1386 yılına kadar Dulkadir Beyi olan Halil Bey
zamanında beyliğin hudutları Zamantı'dan (Pınarbaşı) Harput'a kadar genişledi. Halil Bey de
babasının politikasını takip ederek bağımsızlığını ilan etmek istedi ise de Memluklar buna izin
vermediler. Dulkadir ailesi arasına fitne sokarak 1386'da Halil Bey'i kendi ailesinden olanlara
öldürttüler. Halil Bey'in öldürülmesinden sonra Dulkadir Beyliği'nin başına Sevli Bey (Suli
Bey) geçti. Sevli Bey zamanında Memluklar, Dulkadir Beyliği arazisine hakim olmak
23
istediler. Bu yüzden iki taraf arasında bir çok savaş oldu. Dulkadirlilerin bu savaşlarda başarılı
olmaları nedeniyle Memluk Sultanı Berkuk onun beyliğini tanımak zorunda kaldı. Sevli Bey,
beyliğinin topraklarını genişletmek için Memluk topraklarına ve Kilikya Ermenileri üzerine
akınlar yaptı. Sevli Bey'in Memluklar için tehlikeli olmaya başladığını gören Berkuk, 1398
yılında bir suikast düzenleterek onu ortadan kaldırdı. Sevli Beyin öldürülmesinden sonra
yerine oğlu Sadaka, Dulkadirlilerin başına geçmesine rağmen amcasının oğlu Nasreddin
Mehmet Bey, onun beyliğini tanımayarak 1399'da Dulkadir hükümdarı oldu. Nasreddin
Mehmet Bey Dulkadir tahtını elde etmek için Osmanlı Sultanı Yıldırım Bayezit'den yardım
istedi. Nasreddin Mehmed Bey Yıldırım Bayezit'in desteği ile Dulkadir hükümdarı oldu.
Bundan dolayı Osmanlılar ile Memluklar arasında 1515 yılına kadar devam edecek olan
Dulkadir Beyliği üzerindeki hakimiyet mücadelesi başladı. Nasreddin Mehmet Bey, Timur'un
Anadolu'yu istilası sırasında ona karşı çıkarak Osmanlı yanlısı bir politika izledi. Bu yüzden
Timur kuvvetleri Elbistan'a doğru yürüyerek burayı tahrip ettiler. Bir yandan varlığını devam
ettirebilmek için Osmanlılardan yardım alırken, bir yandan da Memluklarla dostane ilişkiler
kurdu. Karamanoğulları ve Ramazanoğulları ile mücadele etti ve Kayseri şehrini 1436'da
Karamanlılardan aldı. Kayseri şehrinde Nasıriye Medresesi'ni kurarak Kayseri kalesini
yeniden yaptırdı. Uzun yıllar Dulkadir hükümdarı olan Nasreddin Mehmet Bey 1442 yılında
öldü.
Osmanlı Dönemi
1515 Yılında Maraş ve çevresi Osmanlılar tarafından fethedildi. Ancak
Dulkadiroğulları Beyliği'ne hemen son verilmedi Mısır seferi dönüşünde Yavuz İstanbul'a
giderken Ali Bey de memleketine döndü. Beyliğin merkezini Maraş'tan tekrar Elbistan'a
taşıdı. Ali Bey kendisini bağımsız bir devletin hükümdarı olarak görmekle beraber Osmanlı
Devleti ile dostça geçindi ve Osmanlıların her yerde yardımına koştu. 1519 yılında eski
Dulkadir toprakları olan Bozok (Yozgat)'da ortaya çıkan Celâl'in Osmanlılara karşı isyanını
bastırarak, Celâl ve adamlarını ortadan kaldırdı. 1521 tarihinde Suriye'de Osmanlı Devleti'ne
karşı, Memlük Devleti'ni yeniden kurmak için Canberdi Gazali büyük bir isyan başlatmıştı.
Bu isyanı bastırmakla görevlendirilen Osmanlı komutanı Ferhat Paşa'yı beklemeden Canberdi
Gazali'nin üzerine yürüyen Ali Bey, onu mağlup ederek katletti. Bu durum Ferhat Paşa'nın Ali
Bey'i kıskanmasına neden oldu. Ali Bey Osmanlılara bağlılık göstermesine rağmen, kendini
bir hanedan üyesi olarak görüyordu. Osmanlı Devleti ise onu bir sancak beyi olarak kabul
ediyordu. Mısır ve Suriye'yi de fetheden Osmanlılar, toprakları arasında bağımsız bir devleti
asla kabul edemezdi. Dulkadir ülkesinde Ali Bey'in bazı uygulamalarından rahatsız olan
halkın Padişaha şikayetleri üzerine, Osmanlı Devleti Ali Bey'in ülkesine teftiş memurları
gönderdi. Ali Bey içişlerine karışıldığını düşünerek gönderilen müfettişleri derhal katlettirdi.
Bu olay iki taraf arasında bardağı taşıran son damla oldu. Ali Bey'i kıskanan ve ona muhalif
olan Ferhat Paşa, Kanuni'den, onun katline dair bir ferman aldı. İran seferi bahanesiyle
Tokat'a çağırılan Ali Bey, Artukova'da (Artova) oğulları ile birlikte 1522'de katledildi.
Böylece Dulkadiroğulları Beyliği tamamen Osmanlılara bağlandı.
Yavuz Sultan Selim 1514 yılında Çaldıran Zaferi'ni kazandıktan sonra, Doğubeyazıd
civarındaki Türkmen aşiretlerinden biri olan Bayazıdlı ailesini Maraş civarına yerleştirdi. Bu
ailenin Maraş'a getirilmesinden sonra Dulkadirlilerle Bayazıdlı ailesi arasında büyük
çekişmeler oldu. Osmanlı Devleti'nin desteğini elde eden Bayazıdlı ailesi Maraş tarihinde
önemli rol oynadı. Bu aileden birçok kişi Maraş'ın idaresinde etkili oldu. Ailenin lideri
İskender Bey'e Çavuşbaşılık rütbesi verilmesi ile Maraş'ta bu ailenin nüfuzu uzun yıllar
devam etti. Bayazıdlı ailesinden birçok kişi gerek Maraş'ta, gerekse Osmanlı ülkesinin diğer
24
yerlerinde önemli görevler üstlendiler. Dulkadir ailesi ise devlet idaresinden tamamen tasfiye
edilemedi. Bu sebeple iki nüfuzlu aile arasındaki çekişme XIX. yüzyıla kadar devam etti.
3.7 KAHRAMANMARAŞ İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
3.7.1. İlin Jeomorfolojik Özellikleri
3.7.2. Jeolojik Özellikler
İl sınırları içerisindeki kayaçlar Stratigrafik sıraya(yaşlıdan gence doğru yaşlılık
sıralaması) göre aşağıda sıralanmıştır:
Kahraman İli çevresinde yüzeyleyen birimler yaşlıdan gence doğru ; Paleozoyik yaşlı
Keban – Malatya Metamorfitleri, Triyas – Kretase yaşlı Binboğa Metamorfitleri, Üst Jura –
Alt Kretase yaşlı Koçali Karmaşığı ve Göksun Ofiyoliti, Senoniyen – Senomaniyen yaşlı
Karadut Karmaşığı, Alt – Orta Eosen yaşlı Midyat Grubu, Orta Eosen yaşlı Maden Karmaşığı
ve Üst Miyosen yaşlı Kuzgun Formasyonu, Yavuzeli Bazaltlar ve Ahmetcik Formasyonları
bulunmaktadır.
Malatya Metamorfitleri: Kahramanmaraş İlinin kuzey kesiminde Engizek Dağı,
Elbistan,Göksun ve Afşin İçeleri çevresinde yüzeyleyen birim şist ve mermerlerden
oluşmaktadır.
Binboğa Metamorfitleri: Kahramanmaraş İlinin Afşin ve Göksun ilçeleri çevresinde
görülen birim yer yer şist ara katkılı mermer ve kristalize kireçtaşlarından oluşmaktadır.
Koçali Karmaşığı: Kahramanmaraş’ın doğusunda Bindirme Kuşağının önünde doğubatı doğrultusunda uzanır. Ofiyolitik kayaçlar olan dunit, harzburjit, serpantin, gabro, diyabaz,
çamurtaşı ve pelajik kireçtaşlarından oluşur.
Göksun Ofiyoliti: Kahramanmaraşın Göksun ve Elbistan ilçeleri arasında yüzeyleyen
birim; tabakalı ve izotrop gabro, levha dayk karmaşığı ile volkano sedimanterlerden
oluşmaktadır.
Karadut Karmaşığı: Koçali Karmaşığı ile birlikte tektonik birlikler halinde Bindirme
Kuşağının önünde Kahramanmaraşın doğusunda yer alırlar. Daha çok sedimanter kaya
birimlerinden oluşur.
Midyat Grubu: Kahramanmaraşın doğusunda Pazarcık İlçesi ve Türkoğlu İlçesi
çevresinde yüzeyleyen birim tabandan tavana doğru;
Gercüş Formasyonu konglomeradan, Hoya–Kavalköy Formasyonu dolomitik ve
çörtlü kireçtaşı, Gaziantep Formasyonu tebeşirli vekilli kireçtaşlarından oluşmaktadır.
Maden Karmaşığı: Kahramanmaraşın dogusunda Elmalı Kasabası ile Elbistan
ilçesinin güneyinde yüzeyleyen birim volkano- sedimanter kayaçlardan oluşmaktadır.
Kuzgun Formasyonu: Kahramanmaraşın hemen dogusunda ve batısında Türkoğlu
ilçesi çevresinde yüzeyleyen birim çakıltaşı, kumtaşı ve kiltaşlarından oluşmaktadır.
Yavuzeli Bazaltlar: Kahramanmaraşın Pazarcık İlçesi çevresinde yüzeyleyen olivinli
plato bazaltlarıdır.
Ahmetcik Formasyon: Kahramanmaraşın Afşin, Elbistan ve Göksun ilçeleri
çevresinde düzlüklerde genişçe bir alanda bulunan birim çakıltaşı, kumtaşı ve kiltaşlarından
oluşmaktadır.
Metamorfizma ve Mağmatizma
İlin metamorfik kayaçları, jeolojik özelliklerinden dolayı iki başlık altında incelenmektedir.
Malatya Metamorfitleri: Permo-Triyas yaşındadırlar.ist ve kristalize kireçtaşlarından
oluşurlar. Cafana Pb-Zn yatağı bu metamorfitler içerisinde yer almaktadır.
Pütürge Metamorfitleri: Prekambriyen-Üst Triyas yaş aralığında yaş vermektedirler.
Bitlis Metamorfik Masifinin batıya uzantısı olarak kabul edilmektedirler. Gözlü
gnays,amfibolit şist, profillit, muskovit şist, klorit şist, kuvarsit ve kristalize kireçtaşlarından
oluşmaktadırlar. İl sınırları içerisindeki mağmatizma, Jura Alt Kretase, Üst Kretase ve Orta
Eosen dönemine ait magmatik topluluklar olarak 3 ana başlık altında değerlendirilebilir.
I- Jura- Alt kretase dönemine ait magmatik topluluk ofiyolitik kayaçlarla temsil edilir.
25
II- Üst Kretase döneminde ise granitik kayaçların hakim olduğu görülmektedir.
III- Orta Eosen döneminde ise bazik bileşimli volkanik kayaçlar hakimdir.
Bu topluluklar dışında asidik ve bazik bileşimli volkanik kayaçlar bölgede yer almaktadır.
3.7.3. İklim Özellikleri
Kahramanmaraş doğu Akdeniz bölgesinde yer almakla birlikte konum itibarı ile G.
Doğu Anadolu ile Doğu Anadolu bölgelerinin geçiş yerindedir. Bu nedenle çok değişik iklim
karakteristikleri hâkimdir. Genelde Akdeniz iklim özelliklerine sahip iken, Göksun, Afşin,
Elbistan gibi ilçelerimiz Doğu Anadolu iklim özelliklerine, Kahramanmaraş merkez ve yakın
çevreleri hem Akdeniz hem de G. Doğu Anadolu bölgesinin iklim özelliklerine sahiptir. Bu
nedenle yazları sıcak ve kurak kışları ise ılıman ve yağışlı özellik gösterir. Uzun yıllar aylık
sıcaklık ortalaması 16,6 0C, uzun yıllar yağış ortalaması 734,5 Kg/m2, minimum sıcaklık
değeri -9,6 0C (Şubat – 1997), maksimum sıcaklık değeri ise 44.3 0C (Ağustos 1987 ve
Temmuz 1998) dir.
Merkez İlçe deniz seviyesinden 568 metre yükseklikte olup, il genelinin arazi
yüksekliği 350 metreden başlayarak 3.000 metreye kadar yükselir. Denize olan uzaklığı
(İskenderun Körfezi) takriben 140 km dir. İlimizde iki adet meteoroloji istasyonu
(Meteoroloji İstasyonu ve Meydan Meteoroloji İstasyonu) bulunmaktadır.
3.7.4. Hidrografya
Hidrografik açıdan en önemli akarsu Ceyhan nehridir. İlk kaynak yerleri Elbistan ovasını
çevreleyen dağlardır. Uzunluğu 509 km. dir. Orta Toroslarda Nurhak dağından Söğütlü deresi
adı ile çıkar. Hurman ve Göksun çaylarının birleşmesinden sonra Ceyhan adını alır. Engizek
ve Ahır dağlarındaki boğazlardan geçerek Çukurova’ya girer. Misis tepelerini çevirdikten
sonra İskenderun körfezine dökülür. Yol boyunca bir çok dereleri toplar.
Bunlardan Göksun çayı 115 km. lik uzantıya sahiptir. Binboğa dağlarından inen Kömürsuyu
ile başlar. Ceyhan nehrinin bir diğer kolu ise Aksu çayıdır (150 km). Bu çay havzanın
güneyinde Engizek dağlarında yer alan Kaya dibi mevkiinde , Küçükcerit köyünün
doğusunda, kuvvetli bir kaynaktan çıkar.Erince dağının güneybatisından bir yarma boğaz
vadi’den geçerek ve Sarayköyü yakınında Gölbaşı deprasyonuna açılır. Gölbaşı
26
deprasyonunun taban sularınını da alan Aksu çayı İnekli gölünden itibaren güneybatıya
yönelerek Pazarcıkta yer alan Kartalkaya Barajına dökülür.
Aksu çayı daha ileride yan derelerden gelen suları da toplayarak Kahramanmaraş’ın
güneybatısında Sır Barajına dökülür. Kahramanmaraş ilinde Ceyhan nehri ve Aksu çayı
dışında kalan sular genellikle Ceyhan’ın kolları olan küçük akarsulardır. İl’deki diğer
akarsular arasında merkez ilçe ’deki Deliçay, Erkenez çayı, Körsulu çayı, Peynir dere,
Kerhan, Geben, Nurhak, Söğütlü, Hurman, Üngüt, Mismilli, Göksu ve Türkoğlunda yer alan
Gökpınar gibi akarsular sayılabilir.
GAVUR GÖLÜ BATAKLIĞI
Türkoğlu İlçesi sınırları içerisinde bulunan Gavur Gölü Tarıma kazandırılmak amacıyla
1960’lı yıllarda başlayan kurutma çalışmaları sonunda, 72000 hektarlık bir alana sahip olan
göl alanı kurutma çalışmalarıyla 10.000 ha düşmüştür. 03.04.2008 tarihinde Valiliğimiz
Başkanlığında Yerel Sulak Alanlar Komisyonu toplantısı yapılmıştır. Toplantıda Gavur Gölü,
Kumaşır Gölü, Mizmilli ve Bağlama Göletlerinin ekolojik ve bijolojik araştırmalarının
yapılarak koruma çalışmalarının yürütülmesi ve Gavur Gölü için bir alt komisyonun
oluşturulmasına karar verilmiştir. 03.04.2008 tarihinde Doğa koruma ve milli parklar genel
müdürlüğümüzü uzman elemanları eşliğinde Gavur gölü, Kumaşır Gölü, Mizmilli ve
Bağlama göletlerinin sulak alan tampon bölge sınırlarını gösteren haritaları hazırlanmıştır.
KUMAŞIR GÖLÜ- MİZMİLLİ VE BAGLAMA GÖLETİ
27
03.04.2008 tarihinde kurulan Yerel Sulak Alanlar komisyonları kararı gereğinde
14.07.2009 tarihinde kurulan alt komisyon çalışmaları ile Kumaşır Gölünün Tampon Bölge
sınırı görüşülmüştür.
05.05.2009 tarihinde Doğa Koruma ve milli Parklar genel Müdürlüğümüzün yazıları
ile Gavur Gölü, Kumaşır Gölü, Mizmilli ve Bağlama Göletlerinin taslak sulak alan bölgelerini
gösteren haritaları hazırlanarak gönderilmiştir.
07.10.2009 tarih ve 180 karar nolu Kahramanmaraş Belediyesi Meclis Kararı kapsamında
Kumaşır Gölü Malik Ejder Tepesi rekreasyon çalışmalarını başlatmıştır.
Baraj Gölleri
İl alanında Kartalkaya Barajı (Aksu çayı üzerinde,sulama amaçlı ve taşkınların
korunması amaçlı, bitmiş durumda), Sır Barajı (Ceyhan nehri üzerinde, enerji üretim
amaçlı,bitmiş durumda), Ayvalı Barajı ( Erkenez çayı üzerinde, içme ve sulama amaçlı,
yapımı devam etmekte ve Kılavuzlu Barajı (Ceyhan nehri üzerinde sulama ve nerji üretimi
üretimi amaçlı), Menzelet Barajı (Ceyhan Nehri üzerinde, enerji üretim amaçlı) Berke Barajı
(Ceyhan Nehri üzerinde, enerji üretim amaçlı) yer alır
Sır Barajı ve Hidroelektrik Santrali
28
3.7.5. Toprak Özellikleri
İlimiz genelinde görülen toprak çeşitleri:
ZONAL TOPRAKLAR ( YERLİ TOPRAKLAR )
Düz ve hafif eğimli alanlarda iklim şartlarının etkisi altında oluşan fiziksel ve kimyasal
özellikleri açısından farklı horizonlar ve katlar gösteren topraklar olup ilimizin bazı
bölgelerinde rastlanılmaktadır.
KIRMIZI RENKLİ AKDENİZ TOPRAKLARI ( TERRA – ROSSA )
Kireçtaşı marn kil ve konglomera ve gnayslar üzerine oluşmuş topraklardır. Toprağın rengi
kırmızı acık kırmızı ve sarı renktedir. Toprak iri taneli ve killidir. Toprak kireç taşı
üzerinde oluşsa bile kireçli bir yapıda değildir bunun sebebi yeterince yıkanmış olmasıdır.
ilimizin Toros dağları devamında 1000 m den yüksek sahalarda toprağın rengi organik
madde birikiminden dolayı koyulaşarak kırmızımsı kahve ve kahverengine dönüşmektedir.
ANA METERYALİN ETKİLİ OLDUĞU TOPRAKLAR
Kumlu – Çakıllı Topraklar
Aşanımın aktif olarak devam ettiği eğimli yamaçlar boyunca aşağıda yayılışları ve
özellikleri belirtilen ana kaya üzerindeki kumlu – çakıllı topraklar görülmektedir. Filişler
Üzerindeki Kumlu – Çakıllı Topraklar Kuzey Anadolu ve Toros Dağları boyunca yer yer
şeritler halinde uzanan kum taşı kiltaşı kireçtaşı çakıltaşı tabakalarının üzerinde oluşan
topraklardır.
3.7.6. Arazi Varlığı
KAHRAMANMARAŞ İLİ TARIM ARAZİLERİNİN DAĞILIMI
Arazilerin Niteliklerine Göre Dağılımı Tarım Arazilerinin Dağılımı (ha)
Tarımsal
Toplam Alan
Toplam Alan
Arazi Sınıfı
Payı (%)
Arazi
Payı (%)
(ha)
(ha)
Sınıfı
Tarım Alanı 352.426
24
Tarla
276.739,40
79
OrmanFundalık
512.079
36
Nadas
13.023,20
4
Alanı
Çayır-Mera
184.514
13
Sebze
7.842,60
2
Alanı
Diğer
381.046
26
Meyve
54.820,60
15
Su Yüzeyi
15.635
1
TOPLAM
1.445.700
100
352.425,8
100
2009
TUİK
verisidir.
Tarım Alanlarının İlçelere Göre Dağılımı (ha)
Tarım Alanı
Alan
%
Afşin
51.080 14
Andırın 20.271 6
Ç.cerit 9.368 3
Ekinözü 6.835 2
Elbistan 76.712 22
İLÇELER
Tarla
Alan
44.389
15.367
7.955
5.376
65.464
Nadas
% Alan
16 2.000
6 3.840
3 2 350
24 1.819
29
%
15
30
3
14
Sebze
Alan
1.361
283
50
140
1.711
Meyve
% Alan %
17 3.330 7
4 781 1
1 1.363 2
2 969 1
22 7.718 14
Göksun 44.433 12
Merkez 66.344 19
Nurhak 4.099 1
Pazarcık 52.871 15
Türkoğlu 20.412 6
TOPLAM 352.426 100
39.846 14 825
43.862 16 1.000
1.559 1 2.239
35.592 12 400
17.328 6 550
276.739 100 13.023
6 482
8 3.104
17 76
3 350
4 287
100 7.843
6 3.280 6
40 18.378 34
1 225 1
4 16.529 30
3 2.247 4
100 54.821 100
2009 TUİK
verisidir.
3.7.7. Orman Varlığı
İlimizin Toplam alanı 1.434.600 Ha. Olup bu alanın 503.321 Hektarı Ormanlık
alandır.
İlimiz orman varlığı açısından Türkiye’de 11. sırada , toplam arazisinde % 35 orman
varlığı oranı ile, % 26.7 olan Türkiye ve % 29 olan dünya ortalamasının üzerindedir.
Ancak verimli Orman alanı oranı %9.10’dur. Diğer bir ifadeyle İlin bozuk
ormanlarının acilen rehabilitasyonu, gerekmektedir.
KORU
BALTALIK
Normal
Ha.
Bozuk
Ha.
Normal
Ha.
Bozuk
Ha
Orman
Alanı
Ha.
%
Açık
Alan
Ha
Genel
Alan
Ha.
Merkez
72075
172315
8062
21440
273892
45
337987
611889
Göksun
28608
90593
5766
22478
147445
21
551696
699141
Andırın
39758
40866
-
1360
81984
66
41586
123570
Toplam
140441
303774
13828
45278
503321
35
931279
1434600
İŞLETMESİ
3.7.8. Flora-Fauna ve Hassas Yöreler
İlimiz ormanlık alan olarak Türkiye’de 11. Sırada olup %35’i ormanlarla kaplıdır.
Topoğrafik yapı değişken ve kırıktır. Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve
Akdeniz Coğrafi Bölgelerinin birleşme noktası üzerinde bulunmaktadır. Bu nedenle
ilimizde bitki türü zenginliği görülmektedir. Kahramanmaraş, Andırın işletmelerimiz deniz
ikliminin etkisinde olup; relik olarak bulunan kayın dahil çok çeşitli bitki topluluklarının
bulunduğu ormanlara sahiptir. Göksun Orman İşletme Müdürlüğümüz ile Kahramanmaraş
ve Andırın İşletme Müdürlüklerimizin kuzeyi, karaçam - sedir zonunda yer almaktadır.
Kahramanmaraş’da doğal (yabani) olarak yetişen çiçekli bitki ve eğreltilerin
zenginliği Avrupa’daki bazı ülkelerden de daha fazladır. İlin bu zenginliğinin nedeni ise
iklimi, farklı bitki coğrafyası, bölgelerinin karşılaştığı yerde bulunması ve topografyasıdır.
Kahramanmaraş İl sınırları içerisinde 2455 bitki taksonu bulunmaktadır ve bu bitki
taksonlarından 435 takson endemiktir. İldeki endemizim oranı %18’dir.
Kahramanmaraş ilinde yeni yapılacak olan flora araştırmalarıyla toplam bitki
taksonu sayısı, endemik bitki taksonu sayısı ve endemizim oranının artacağı aşikardır. Bu
çalışmalar esnasında bilim için veya Türkiye için yeni bitki taksonlarının bulunması çok
muhtemel görülmektedir.
Yukarıda verilen rakamlar bugünkü bilgiler ışığında verilen rakamlardır.
30
İl florasında yer alan endemik bitki taksonlarından
6 takson CR (Critically Endangered-Kritik),
24 takson EN (Endangered-Tehlikede),
30 takson VU (Vulnerable-Duyarlı),
121 takson NT (Near Threatened-Tehtide yakın),
222 takson LC(Least Concern-Düşük Riskli),
8 takson DD (Data Deficient-Yetersiz verili)
kategorisinde yer almaktadır. (Tolga OK)
Adını Maraş’tan alan Kahramanmaraşlı bitkiler
Aethionema marashicum
Astragalus berytius
Astragalus elbistanicus
Astragalus pycnocephalus var. Seytunensis
Astragalus kurdicus var. Achyrdaghensis
Astragalus plumosus var. akardaghicus
Centaurea cataonica
Convolvulus catanicus
Convolvulus germaniciae
Cousinia cataonica
Festuca cataonica
Heracleum marashicum
Isatis cappadocia subsp. Nurihakensis
Johrenia berytea
Jurinea cataonica
Minuartia dianthifolia subsp. Cataonica
Onobrychis marashensis
Oxytropis engizekensis
Paronychia cataonica
Quercus brantii subsp. Brantii var. Marasiensis
Stachys cataonica
Stachys marashica
Salvia marashica
Thlaspi cataonicum
Verbascum binbogense
Verbascum cheiranthifolium var. Cataonicum
Verbascum germanicia
Verbascum keklikolukense
3.7.9. Yerleşim Alanları ve Nüfus
Kent formunun oluşmasındaki önemli etken Kahramanmaraş’ın topoğrafik
yapısıdır. Kent engebeli bir yapıya sahip olup; iki farklı yerleşme çıkmış gibi görünür.
Bahçelievler bölgesi tarihsel süreç içerisinde kentin gelişmesine paralel olarak ticari
fonksiyon ve ihtiyaç üniteleri şeklinde gelişmiştir. Tüm bürolar, kamu kurum ve
kuruluşlarının yer aldığı bu bölge G.Antep ve Adana yollarının kesiştiği noktada bulunur.
Diğer bölge ise imar planına uygun olarak alt yapısı tamamlanan ve kentin batısına doğru
31
gelişme potansiyeli bulunan, konut ağırlıklı yapılaşmakta olan sahadır. Kent formunu
belirleyen etkenler topografya ve fiziki unsurlardır. Kahramanmaraş kuzeyde Ahır dağları
ve hızla yükselen bir topografya, güneyde çevre yolları ve sanayi, batıda Sır Baraj Gölü,
doğuda ise sayfiye evleri çevreyi donatmış durumdadır.
İmar planlama çalışmaları ve arazi kullanımı kararları hazırlanırken kent formunun
çizilmesine öncülük eden etütler jeolojik, toprak yapısı vs. unsurlar dikkate alınarak
çalışmalar yapılmıştır.
Kentin Bahçelievler merkezli eski yerleşimi çeşitli etkenlerle ağırlıklı olarak batıya
doğru olmakla beraber, Doğukent projesiyle kısmen de olsa doğuya doğru yayılmış
durumdadır. Sanayi Adana, Gaziantep ve Kayseri yolları üzerinde yoğunlaşmış
bulunmaktadır. Kentsel planlama kriterleri belirlenirken yapılan etütler ve kent fiziki yapısı
kent gelişimini şekillendirmiştir. Planlamada hedeflenen kriterlerin başında tarımsal arazi
kullanımını desteklemesi gayesi ile çevre yollarının belirli bir bandı haricinde iskana ve
farklı fonksiyonlara yer verilmemiştir. Kentin tarihsel sürecinin şekillendirildiği ticari
merkez ve yönetim merkezi haricinde çevre yolu arasındaki bölge tamamlayıcı konut ve
büro merkezleri ile tanımlanmış olmakla beraber kentin meskun gelişimine yeni gelişme
alanları dediğimiz yatılı bölge ve çevresinde lineer olarak yer verilmiştir. Bu bölgeyi, kent
merkezine bağımlı kalmayı önleyici ikinci bir ticaret merkezi oluşturulmuştur. Sanayi
alanlarında ise organize sanayi alanının yapım sürecinin uzaması ve sanayinin gelişme hızı
ihtiyaç olan sanayilerimizin alt yapı komşuluğu adı altında çevre yolu güzergâhlarında
yerleşmelerini gerekli kılmıştır.
3.7.10. Tarım ve Hayvancılık
İlin toplam 1.434.600 hektar olan yüzölçümünün %29.73'ü olan 426.467 hektarlık
bölümü tarım alanı, %35.09'u olan 503.321 hektarlık bölümü orman ve fundalık alan,
%8.17’si olan 117.269 hektarlık bölümü çayır ve mera, %25.92’si olan 371.908 hektarlık
bölümü tarım dışı arazi ve %1.09’u olan 15.635 hektarlık bölümü ise su yüzeyidir.
İlimizde sulanabilir arazi 353.580 hektardır. Toplam sulanan arazi 154.505 hektar olup,
61.045 hektarı devlet sulaması, 93.460 hektarı ise halk sulamasıdır. Kuru tarım arazisi ise
271.962 hektardır. Her türlü tarım ürününün yetiştirilebildiği yöremizde susuz tarım
arazilerinde özellikle hububat üretimi, sulu tarımın yapıldığı ova kesiminde de büyük
ölçüde pamuk ve kırmızıbiber üretimi gerçekleştirilmektedir.
3.7.11. Sanayi ve Teknoloji
Kahramanmaraş ekonomisi tarıma ve tarıma dayalı imalât sanâyii ile ticârete
dayanır. Faal nüfûsun % 80’i tarım, ormancılık, hayvancılık ve avcılıkla uğraşır. Gayri sâfi
hâsılanın yarısı tarımdan elde edilir.
Tarım: İl topraklarında çeşitli tarım ürünleri yetişir. Başlıca tarım ürünleri; buğday,
arpa, pirinç çavdar, mahlut, nohut, fasülye, şekerpancarı ve pamuktur. Başta üzüm olmak
üzere pekçok meyve yetişir. Üzümü meşhurdur. Yetişen diğer meyveler ise çilek, elma,
kayısı, armut, zeytin, dut, antepfıstığı, fındık, yerfıstığı ve çamfıstığıdır.
Sanâyi: Kahramanmaraş sanâyii yeni yeni gelişmektedir. 1986’da kalkınmada
öncelikli bölgeler içine dâhil edilmesiyle fabrikaların sayısı hızla arttı. Sanâyi tarıma
dayalıdır. Afşin-Elbistan Termik Santralı ile ilde sanâyi gelişmektedir. 10 kişiden az işçi
çalıştıran sanâyi iş yeri 1200 ve 10 kişiden fazla çalıştıran iş yeri 100’e yakındır. Başlıca
sanâyi kuruluşlarıSümerbankPamuklu Dokuma Sanâyii, iplik fabrikaları, penye dokuma
fabrikaları, çelik tencere ve çaydanlık fabrikaları, SEK’in peynir ve tereyağ fabrikası,
kiremit-tuğla fabrikaları, un yem, yağ, dokuma, iplik, pres ve çırçır fabrikaları, alüminyum
ve bakır, mermer, kırmızı biber, sunta, plâstik ve çimento fabrikalarıdır. Bir milyon m2lik
32
bir sahaya 1973’te temeli atılan sanâyi sitesinde 600 iş yeri tamamlanmıştır. Afşin-Elbistan
Termik Santralı tam kapasiteyle çalışmaya başladığında senede 8,1 milyar kwh elektrik
üretecektir.
3.7.12. Altyapı, Ulaşım, Haberleşme ve Konaklama
İlimiz Merkez içme ve kullanma suyu Pınarbaşı Mevkiinde bulunan Büyükgöz,
Kırkgöz ve Baharpınarı adı ile bilinen kaynak suları, Kahramanmaraş Belediyesince
yaptırılan Andırın İlçe Merkezinin 15 km. doğusunda Gökgedik Köyü sınırları içerisindeki
1.200 lt/sn. debili, Karasu İsale Hattı ve Kahramanmaraş ovasında bulunan iki terfi
merkezinden ve beslenmektedir. Pınarbaşı Mevkiindeki kaynak sularının bir kısmı cazibe
ile diğer bir kısmı ise terfi vasıtası ile şebekeye verilmektedir. Kuyulardan 600 lt/sn. ve
Pınarbaşı Mevkiindeki su kaynaklarından ise 500 lt/sn. olmak üzere toplam 1.100 lt/sn. su
temin edilmektedir.
Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi:
Kahramanmaraş İlinin kanalizasyon sisteminin 3 kısımdan incelenmesi gerekmektedir.
1-Evsel atık suları olan kanalizasyon sistemi;
Bu sistem şehrimizin % 99’unu kapsayacak şekilde yapılmış olup sır baraj gölüne deşarj
olmaktadır. 2010, yılının nüfus kriterlerine göre projelendirilip 5000 Litre./sn. su debisine
göre hesaplanıp yapılmıştır. 480,577 Mt.şebeke hattı, 7,947 adet parsel bacası ve 9,497
Adet muayene bacası ile hizmet etmektedir. Bunların dışında daha önceleri yapılmış olan
tahmini 300,000 Mt. Boyunda şebeke hattı bulunmaktadır. Bu hatlar yeni sistemle entegreli
olarak çalışmaktadır.
2-Yağmur suyu alan – Yağmur suyu kanalizasyon sistemi;
Bu şebeke % 25 oranında evsel atık su ile bileşik sistem oluşturmaktadır. Şehrimizin ana
arterlerinden geçen 20 Km. uzunluğunda 3X2 Mt. Ebadında tonozlara bağlantılı olarak
yağmur sularını toplayıp horozun deresine deşarj etmektedir. Toplam şebeke uzunluğu
bileşik sistem olarak 308,402 Mt. Şebeke hattı 20 Km. tonoz olmak üzere şehrimizin %
50’sini kapsayacak şekilde hizmet etmektedir.
3- Arıtma tesisi ;
K.Maraş (Merkez) Metropoliten alanı dâhilinde kaynaklanan evsel atık suların çevreye ve
insan sağlığına zarar vermeden tekrar temiz su olarak tabi hayata döndürülmesi amacıyla
atık su arıtma tesisinin 1993 yılında proje ihalesi yapılmış olup, 1995 yılında’ da
tamamlanmıştır. İnşaatın yapılması için girişimlerimiz devam etmektedir.
Yeşil Alanlar:
Yeşil alanlar, kentin nefes almasını sağlayan, iklimi dengeleyen, hava kirliliğini azaltan,
gürültüye perde oluşturan, dahası insanları psikolojik olarak rahatlatan önemli faktörlerdir.
Kahramanmaraş yeşil alan konusunda standartların üzerinde olup; kişi başına düşen yeşil
alan miktarı 8,2 m2 dir. Kahramanmaraş kentinde aktif ve pasif yeşil alanların toplamı
1.316.035 m² dir. Büyüklükleri 400 m² ile 67.000 m² arasında değişen 142 adet aktif yeşil
alan ( park, çocuk oyun alanı, spor sahası, dinlenme alanı) bulunmaktadır.
Ulaşım Planlaması; İlimizde kent içi ulaşın Toplu taşıma araçları ile sağlanmakta olup, 5
Adet Belediye Otobüsü, 83 Adet özel Halk Otobüsü, 412 Adet Dolmuş, 215 Adet Okul
Servisi ve 241 Adet Taksi olmak üzere toplam 956 Adet toplu taşıma aracı mevcuttur.
İlimizde 616 Km. Yol mevcuttur.
3.7.13. Madencilik
Kahramanmaraş mâden bakımından çok zengindir. Barit, Türkoğlu ilçesinde
çıkarılmaktadır. Elbistan’ın Bıçakçılar, Murata ve Nargele köylerinde demir yatakları
vardır. Afşin-Elbistan arasında 100 km2lik bir sahada düşük kalorili linyit yatakları
33
mevcuttur. Çıkarılan linyit kömürü Türkiye’nin en büyük kamu yatırımlarından olan AfşinElbistan Termik Santralinin 1984’te devreye giren ünitelerinde kullanılmaktadır. Linyit
rezervi 3,5 miyar tondur. Ülkenin en zengin linyit havzasıdır. Göksun ilçesinde zengin
mermer yatakları bulunur. Türkiye’nin en zengin çimento toprağı bu bölgededir.
Kahramanmaraş’ta ayrıca krom, mâden kömürü, çinko, bakır, mangenez, manyezit, talk,
oniks, kurşun, grafit, amyant ve pirit mâdenleri de çıkarılır.
3.7.14. Enerji
Afşin – Elbistan Termik Santrali Sahası Kömürün Özellikleri
Cinsi : Linyit
UKömür kalınlıkları : U UKömür derinlikleri :U
Minumum kalınlık 4.00 m Minumum derinlik 10.00 m
Maksimum kalınlık 58.00 m Maksimum derinlik 150.00 m
Ortalama kalınlık 9.58 m Ortalama derinlik 50.00 m
Kömür yayılım alanı 120 km2
Orijinal kömürde kimyasal özellikler :
Su : % 50.00
Kül : % 20.00
Kükürt : %1.46
AID Kcal/Kg : 1050
Kömürün yoğunluğu : 1.2 ton/m3
Sahanın rezervi (1989 yılı TKİ verisi)
3.357.340.000 ton görünür rezerv, 2.115.000.000 ton üretilebilir rezerv bulunmaktadır.
Kullanım alanı : Termik Santral
İşletme yöntemi : Açık
Üretim durumu : Üretim yapılmaktadır.
Teknolojik çalışmalar : Yapılan briketleme çalışması sonucu :
Normal biriketlemeye göre daha ince kırılması,
Termik işleme tabi tutulması
Briket yüzeyinin hidrofab madde ile kaplanması
Kömürün zift ve asfalt gibi bağlayıcılarla briketlenmesi gerektiği anlaşılmıştır.
Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum)
İl sınırlarınızda uranyum ve toryum rezervi bulunmamaktadır.
Orman
Kahramanmaraş İlindeki 505.822 Ha ormanlık alanın 154527 Ha’ı Normal Koru, 304523
Ha’ı Bozuk Koru, 6498 Ha’ı Normal Baltalık ve 40274 Ha’ı Bozuk Baltalıktır.
Hidrolik
İl sınırlarınızda hidrolik potansiyel oldukça fazla olduğundan bir çok hidroelektrik santralı
inşa edilmiş ve bir kısmı da projelendirilmiştir. İlimiz yukarı Ceyhan havzasında
bulunmaktadır. İlimizin çok az bir kısmı (Nurhak İlçesi bölgesi) Fırat havzasında yer
almaktadır. Buradan çıkan Göksu çayı Fırat nehri ile birleşmektedir.
Hidrolojik eğimin yüksek olması beraberinde su ile erezyonu da beraberinde getirmektedir.
Bu nedenle barajların kullanım ömrü planlanandan az olmaktadır.
Jeotermal
İlinizde jeotermal enerji potansiyeli olan jeotermal sahalar daha çok kaplıca tesisleri olarak
kullanılmaktadır. Başka bir amaçla kullanılmamaktadır.
34
Güneş
İlimizde konut ve işyerlerindeki güneş kolektörleri haricinde güneş enerjisinden
yararlanılmamaktadır.
Rüzgar
İlimizin hakim rüzgar yönü WNW ( Batı Kuzey Batı ) dır. Uzun yıllar ortalama rüzgar hızı
1.9 m/sec dir. Bu enerjiden yararlanmaya yönelik herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır.
3.8. İLGİ GRUBU ve PAYDAŞ ANALİZİ
K Maraş Avcılık ve Atıcılık Spor Kulübü
K Maraş Halk Sağ Kor.Devl Hst Gel ve Fak Hst
Yr Dern
K Maraş Derneği
T.H.K. K Maraş Şubesi
Kızılay Derneği K Maraş Şubesi
K Maraş Kırmızı Biberciler Derneği
Akdere CD.Akabe Ap Altı.
K Maraş Devlet Hst.
Sanayi Ticaret Odası Üstü
Ekmekçi Mh.K Maraş İş Hanı
Gaziantep Yolu Köy Hizm Bit.
Haller
Bölgesi
Biberciler
Sit.No 4
K Maraş Kırmızı Biberciler Derneği
Haller
Bölgesi
Biberciler
Sit.No 4
K Maraş Turizm ve Tanıtma Derneği
Kurtuluş Mh. Tuna Sk.
K Maraş Klasik Musiki Derneği
Belman Sit.Kat 6 / 126
Türkiye Yardım Sevenler Derneği K Maraş Y
Şehir
Mh.Bahçelievler
Şubesi
Güneş Ap.N3
Anadolu Basın Birliği
Y Şehir Mh.Dedezade Sk.Y
Şehir İş Hn
K Maraş Gazeteciler Derneği
İ Paşa CD.Trabzon CD.Belli
Oteli Krş
Kanarya Sevenler Derneği
M Sinan Mh.NFK CD.Çıraan
Ap altı
K Maraş Kültür Derneği
İl Kültür Müdürlüğü
K Maraş Genç İşadamları Derneği
Züb.
Hanım
Cad.Züb.Han.Apt.Kat:1/2
212-3876
223-5330
212-3974
214-2517
236-1997
235-0867
235-0867
223-7610
236-1255
214-5021
214-5546
225-8181
212-3664
2351502-03
251-3000
fax:
2513006
Fakir Gençleri Koruma Derneği
Karamanlı Mh.Gülistan sk.No 225-1712
2
Tüketicileri Koruma Derneği
Kurtuluş mh Şeyhadil Cad. 224-0555
Aras Galeria 2.Kat No.28
K Maraş Sanayici ve İşadamları Derneği
Kipaş Tekstil
236-3800
Hukuki Araştırmalar Derneği K.Maraş Şubesi
M. Egemenlik CD.Selçuk St. 214-5046
2/267
K
Maraş
Halk
Oyunları
Derneği
223Yörükselim Mh. Akdere Cd.N:17
7137
Atatürkçü Düşünce Derneği K.Maraş Şubesi
ELİT HAN 5.KAT
225-1545
ÇEÇEN-KAFKAS KÜLTÜR YARD. VE DAYANIŞMA 2253050
DERNEĞİ
Türk Müziği ve Türk Halk Oyunları Derneği
Karacaoğlan
234-2191
Mh.M.A.Kısakürek Cd.60/a
Kahramanmaraş Çevre Doğal Hayatı Koruma İsmet Paşa Mah.22.Sok. Maarif 221-6696
35
ve Kültür Derneği
K.Maraş Mahalli Çevresel ve Kültürel Değerleri
Yaşatma Derneği
Lale Eğitim Barış ve Kültür Derneği
K.Maraş Çevre ve Kültür Derneği
Kişisel Gelişim ve Sinerji Derneği
Han No:19
İsmet Paşa Mah.18.Sok.Selçuk
Sitesi B.Blk. Zemin Kat No:55
İsmetpaşa Mah. Hükümet Bul.A
bl Kat 5 No:9
Azerbaycan Bul.Gedemenli İş
Merkezi Kat:4 No:29
İsmetpaşa
Mh.Öğretmenler
Cd.Yıldız İşhanı 21/4
223-1521
221-1751
221-1136
236-6008
46 AVETUR (A)
KAHRAMANMARAŞ Seyahat Acentaları
DESTAN TURİZM (A)
KAHRAMANMARAŞ Seyahat Acentaları
DÖNGEL TURİZM (A)
KAHRAMANMARAŞ Seyahat Acentaları
GÜZELBULUT TURİZM (A)
KAHRAMANMARAŞ Seyahat Acentaları
HSG ELBİSTAN TURİZM (A)
MELİSA TOUR (A)
KAHRAMANMARAŞ ELBİSTAN Seyahat KAHRAMANMARAŞ
Acentaları
Acentaları
ELBİSTAN
Seyahat
NİYAZ TURİZM (A)
VUSLAT TURİZM (K.MARAŞ ŞB.) (A)
KAHRAMANMARAŞ ELBİSTAN Seyahat KAHRAMANMARAŞ
MERKEZ
Seyahat
Acentaları
Acentaları
YŞR KUYBU TURİZM (A)
ZEY-TUR TURİZM (A)
KAHRAMANMARAŞ MERKEZ Seyahat KAHRAMANMARAŞ
MERKEZ
Acentaları
Acentaları
4.
Seyahat
KAHRAMANMARAŞ DOĞA TURİZMİ ARZI
Doğa turizmi faaliyetlerinin yapıldığı alanları korunan alanlar (yönetime tabi) ve
henüz doğa turizmi faaliyetlerinin kontrol edilmediği kontrolsüz alanlar olarak iki başlık
altında incelemek mümkündür.
Korunan alanlar, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları,
doğal sit alanları, sulak alanlar, yaban hayatı koruma ve geliştirme sahaları, özel çevre
koruma bölgeleri ve benzeri koruma statüsü bulunan, biyolojik çeşitliliğin, doğal ve bununla
ilişkili kültürel kaynakların korunması ve devamlılığının sağlanması amacıyla ilgili mevzuata
göre tespit edilen ve yönetilen kara yada deniz alanlarıdır.
Kahramanmaraş genelinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın kontrolünde olan 2 adet
tabiat parkı vardır.
Kahramanmaraş İlindeki Tabiat Parkları
Kahramanmaraş ilinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı XV. Bölge Müdürlüğü
Kahramanmaraş Şube Müdürlüğü sorumluluğunda Kapıçam ve Yavşan Yaylası Tabiat Parkı
olmak üzere 2 adet tabiat parkı bulunmaktadır.
Kapıçam Tabiat Parkı: Kahramanmaraş İline 13 km mesafede bulunan 179 hektarlık
Kapıçam Mesire Yeri ve çevresi, taşıdığı doğal ve kültürel kaynak değerleri nedeniyle Doğa
Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü teklifi Bakanlık Makamının 25.09.2008 tarih ve
362 sayılı Olurları ile 30. tabiat parkı olarak ilan edildi.
179 Hektar Alanı Kapsayan Kapıçam Tabiat Parkının;
60 Hektarı Mesire Alanı,
36
101 Hektarı Mutlak Koruma Alanı,
7 Hektarı Keklik Üretme İstasyonu ve
11 Hektarı Botanik Bahçesi olarak kullanılmaktadır
BOTANİK PARKI
Bünyesinde 400 civarında otsu ve odunsu bitkiyi barındıran Kapıçam Tabiat Parkı
içerisinde yer alan Botanik Bahçesi, aynı zamanda sahaya bir peyzaj özelliği katmaktadır
KAPIÇAM BOTANİK PARKINDA BU GÜNE KADAR YAPILAN ÇALIŞMALAR
Giriş kapısı ve çevre düzenlemesi yapılmıştır. Botanik Bahçesinin su ihtiyacının
karşılanması için, İl Özel İdaremiz tarafından 125 metre sondaj açılarak su bulunmuştur.
Alandaki bitkilerin sulanması ve çeşmelerde kullanılmak üzere 100 tonluk su deposu, su
ishale ve terfi hattı yapılmıştır. Ziyaretçilerin alanı gezebilmeleri için Botanik Bahçesi
içerisinde 1500m uzunluğunda doğal taştan yürüyüş yolu, 4 ahşap köprü, dinlenme amaçlı
seyir terası, banklar ve uyarı levhaları yapılmıştır. Botanik Bahçesine Güzelyurt köyünden
enerji nakil hattı çekilerek 44 Kw gücünde trafo tesis edilmiştir. Danışma ünitesi yapılmıştır.
Doğa Eğitim Merkezi yapılmıştır Gelen ziyaretçiler için seyir terasına 5 adet kameriye
yapılmıştır. Teşhis edilen odunsu bitkiler üzerinde familya ve tür adlarının bilimsel ve Türkçe
adları, ile o bitkinin doğal ortamdan mı, bahçe kökenli mi, olduğunu belirten etiketlerle
isimlendirilmiştir.
Özellikle ilköğretim çağındaki çocuklara yönelik eğitim programları düzenlenerek bu
çağdaki çocuklara doğa sevgisi aşılanmaktadır. Fakültelerin ilgili bölümlerinde okuyan
öğrenciler için uygulama alanı niteliğindedir.
YAVŞAN YAYLASI TABİAT PARKI
Mülga Çevre ve Orman Bakanlığınca Türkiye’nin 39. Tabiat Parkı olarak 15.12.2009
tarihinde ilan edildi. Yavşan Yaylası Tabiat Parkı, 348 Hektar büyüklüğünde olup il
merkezine 36 km mesafededir.
Bitki türleri açısından oldukça zengin olan Yavşan Yaylasında yapılan bilimsel
çalışmalar sonucunda, alanda 67 familyaya ve 287 cinse dağılmış 529 tür takson bulunduğu
tespit edilmiştir. Söz konusu bitkilerden 65 tanesi (%12,3’ü) endemiktir.
Alanda, iğne yapraklı türlerden ülkemizde doğal olarak yetişen Toros Göknarı (Abies
cilicica), Toros Sediri (Cedrus libani), karaçam ile ardıç, yapraklılardan titrek kavak ve meşe
türleri yayılış göstermektedir. Dere içlerinde yabani ceviz bulunmaktadır.
Yavşan Yaylası Tabiat Parkı’nı ulusal ve uluslararası düzeyde koruyarak sahip
olduğu kaynak değerlerinin, koruma-kullanma dengesi içinde devamlılığı ile aynı zamanda
halkın dinlenme, eğlenme ve bilgilenmesini sağlamanın yanında;
Biyolojik çeşitliliğin korunması, Doğa mirasının korunması, Kültür mirasının
korunması Abiyotik doğal kaynakların korunması (toprak,su ve hava) Çevre eğitimi
Rekreasyonel kullanım hedeflenmiştir.
Toplam alanı 348 hektar olan Yavşan Yaylası Tabiat Parkı, üç kullanım alanına
ayrılmıştır.
Mutlak Koruma Alanı:238 hektar
Sınırlı Kullanım Alanı:77 hektar
37
Kontrollü Kullanım Alanı:33 hektar
Mutlak Koruma Alanı:
Tabiat Parkının güney kısmında, 238 hektarlık alan, 600-700 yaşlarında sedir ağaçları,
endemik-çeşitli flora ve fauna türlerini bulundurmaktadır.
Bu alanda bilimsel çalışmalar dışında faaliyet öngörülmemektedir.
Sınırlı Kullanım Alanı:
Tabiat Parkı’nın doğu-batı yönünde mutlak koruma alanı ile kontrollü kullanım alanını
bölen 77 hektarlık alandır.
Bu alan içinde; giriş-kontrol noktası, flora ve fauna tanıtım alanı, doğa yürüyüş
parkurları, seyir terasına ilişkin faaliyetler yer almaktadır.
Kontrollü Kullanım Alanı:
Tabiat Parkı’nın kuzeyinde bulunan 33 hektarlık alandır. Bu alan içinde; giriş kontrol
noktası, idare-ziyaretçi merkezi, açık spor alanları, otopark, doğa yürüyüş parkurları, kamplı
çadır-karavan alanı, bungalov evler, günübirlik piknik alanı, alışveriş ünitesi, wc, büfe, çocuk
oyun alanları yapılması planlanmaktadır.
Kahramanmaraş İlindeki Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları
Kahramanmaraş ili sınırları içerisinde Yaban Hayatı Koruma Sahası
bulunmamaktadır. 3.5.1.3. Bir bölümü il sınırları içerisinde olan Hançerderesi Yaban Hayatı
Geliştirme Sahası bulunmaktadır. Bilgiler girilecektir. Kahramanmaraş İlinde Ramsar
Sözleşmesi dahilin de her hangi bir sulak alan mevcut değildir. Kahramanmaraş ili sınırları
içerisinde bulunan göl ve barajlar hakkında Bölüm 2.1.2’ de bilgiler verilmiştir.
Kahramanmaraş İlindeki Tabiat Anıtları
Kahramanmaraş İli sınırları dahilin de her hangi bir Tabiat Anıtı bulunmamaktadır.
Kahramanmaraş İlindeki Mesire Yerleri
Kahramanmaraş İli sınırları dahilin de 1 adet Başkonuş Mesire bulunmaktadır.
Kahramanmaraş İlindeki Tabiatı Koruma Alanları
Kahramanmaraş İli sınırları dahilin de bir adet Tabiat Koruma Alanı bulunmaktadır.
Andırın ilçesi sınırlarındaki Körçoban Tabiatı Koruma Alanı:
1-ALANIN ADI
: Körçoban
2-ALANIN YER ALDIĞI
:
a)Coğrafi Bölge
: Akdeniz
b)İl
: K.Maraş
c)İlçe
: Andırın
d)Köy
: Kargaçayırı
e)Seri
: Andırın
f)Mevki’i
: Körçoban
g)Bölme No
: 11,12,14,15,16,17,35,36
3-ALANIN YER ALDIĞI PAFTA NO
: Gaziantep M 37-d1
4-ALANIN GENİŞLİĞİ
: 580 Ha
38
: Devlet Ormanı
5-MÜLKİYETİ
6-ALANIN İKLİM ÖZELLİKLERİ
: Akdeniz iklim kuşağında yer alır.
Ancak,asıl Akdeniz ikliminden yağış ve sıcaklık değerlerinin farklı olmasıyla ayrılır.
7-GENEL JEOLOJİK YAPI : Paleozoik şist
8-GENEL JEOMORFOLOJİK YAPI
oldukça meyilli
: Güneyde yamaç meyilli, kuzeyde yamaç
9-GENEL TOPRAK YAPISI
: Esmer orman toprağı
10-BELLİ BAŞLI SU KAYNAKLARI
: Körçoban deresi
11-TABİATI KORUMA ALANI OLARAK AYRILMA SEBEPLERİ: Alanda
bulunan Toros Göknarı(Abies cilicica),Lübnan sediri(Cedrus Libani),ve Toros Karaçamı
(Pinus nigra ssp.pollasiana) türlerinin yer yer saf yer yer karışık meşcereler oluşturması,
aralarında anıt ağaç niteliği gösteren yaşlı ve boylu fertlerin bulunmasıyla nadir orman
ekosistemi özelliği göstermesi.
12-ÖNEM SIRASINA GÖRE BİTKİ TÜRLERİNİN LİSTESİ: Toros Göknarı ( abies
cilicica), Lübnan Sediri ( Cedrus Libani ), Toros Karaçamı ( Pinus nigra ssp.pollasiana)
13-EN ÖNEMLİ MEŞCERE TİPLERİ: ÇkSc2,ÇkSG d1
14-ÖNEM SIRASINA GÖRE YABANİ HAYVAN TÜRLERİNİN LİSTESİ: Kızıl
geyik, Yaban Domuzu, Çakal, Kurt, Tilki, Gelincik, Sincap, Tavşan
Kuşlar: Ağaçkakan,üveyik,karga
Sürüngenler:Yılan,kertenkele
Başkonuş Mesire Yeri Kahramanmaraş İli merkez ilçesinin Kuzeybatısında 1:25.000
Ölçekli Gaziantep M37-d4 no’lu haritada UTMX 286500-Y 4160500 koordinatlarında yer
almaktadır. Ortalama yükselti 1325-1280 metredir. Ormanla kaplı dik yamaçların çevrelediği
geniş düzlüğü ile aktif ve pasif rekreasyonel aktiviteler için zengin alternatifler yaratılmasına
sağlayan hareketli bir topografik yapıya sahiptir.
Kuzeyinde halk ormanı bulunan Başkonuş Mesire Yeri, batıda KahramanmaraşAndırın karayolu, güneyde 1780m yükseltide Başkonuş Dağı zirvesi ve doğuda Başkonuş
sırtları ile çevrilidir.
Başkonuş Mesire Yeri 1987 yılında Geyik üretme istasyonu olarak kurulmuş, 1995
yılında B tipi Orman İçi Dinlenme Yeri olarak tescil edilmiştir.
21.06.2006 tarihinde A tipi Mesire yeri statüsüne alınmıştır. 25.09.2007 tarihinde
Başkonuş Mesire Yeri 10ha’dan 16ha’a çıkartılmıştır.
Başkonuş Mesire Yeri Kahramanmaraş-Kayseri karayolunun 30. kilometresinde
bulunan Andırın yol ayrımından itibaren çift şeritli asfalt yol takip edilerek 25 km sonra
ulaşılan Mesire Yeri il merkezine 55 km dir.
Bölge özellikle yaz aylarında lokal serin iklim özelliğine sahip olup doktorlar
tarafından solunum hastalıkları tedavisinde tavsiye edilmektedir.
Bölgede yüksekliğe bağlı olarak Kermes Meşesi, Tespih Çalısı, Dağ Çileği,
Menengiç, Sumak, Kızılçam, Toros Karaçamı, Lübnan Sediri, Doğu Kayını, Gürgen
Yaparaklı kayacık,Kızılağaç ,Göknar ve Toros Sediri yaygın olarak bulunmaktadır.
Bitki türleri arasında sümbül, lale, Ters Lale ,Kar çiçeği ,Dağ Sümbülü Patlak Çiçeği
ve Siklamenler yaygındır.
39
Mesire Alanında Giriş Kontrol Binası, İdari Bina Bir bölümü Doğa Eğitim Merkezi
olarak kullanılmaktadır, İki Adet Bungalov ev, Kır Kahvesi, Bir Adet Fırın ve 2 adet 2+2 WC
bulunmaktadır.
4.1 KAHRAMANMARAŞ ‘IN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ
ARZI)
4.2.Kahramanmaraş ilinin Doğa Turizmi (Arzı) Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi
4.3. Kahramanmaraş İlinde Doğa Turizmi Amaçlı Kullanılan ve Koruma Statülü
Alanlar
Arz analizi tabloları;
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede: M
1- Milli Park ve Benzeri Sahalar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Kapıçam Tabiat Parkı
Merkez
B
Yavşan Yaylası Tabiat Parkı
Merkez
B
Körçoban Tabiatı Koruma alanı
Andırın
B
Başkonuş Mesire Alanı
Merkez
B
Gavurgölü Sulak alanı
Türkoğlu
B
Hançerderesi Yaban Hayatı
Geliştirme Sahası
Göksun-(Adana Saimbeyli)
B
40
Kapıçam Tabiat Parkı SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Tabiat Parkı il merkezine 13 km
mesafede olup ulaşım yolunun tamamı
asfalttır. Tabiat parkı içerisinde 400’e
yakın çalı, ağaç ve ağaççık barındıran
Botanik Parkı Mevcuttur.
Alanda Uzun Devreli Gelişme Planı
henüz
tamamlanmadığından
sosyal
tesisler yetersiz olup gece konaklama
imkânı bulunmamaktadır.
Fırsatlar
Alan 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu ile
koruma altına alınmıştır.
Tehditler
Bürokratik engeller alanda sosyal tesislerin
yapımı süresini uzatmaktadır.
Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Kapıçam Tabiat Parkında uygulama sürecine başlanmış olan Uzun devreli gelişim planında ön
görülen yapı tesisler bir an önce tamamlanarak faaliyete sokulmalıdır.
Yavşan Yaylası Tabiat Parkı SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Tabiat Parkı yayla özelliği taşımakta
olup ayrıca bitki çeşitliliği açısından
botanikçileri cezbetmektedir.
Alanda Uzun Devreli Gelişme Planı
henüz
tamamlanmadığından
sosyal
tesisler yetersiz olup gece konaklama
imkânı bulunmamaktadır. Ayrıca İl
merkezine 36km olan yolunun 8km çok
bozuk ve bakımsızdır.
Fırsatlar
Alan 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu ile
koruma altına alınmıştır.
Tehditler
Bürokratik engeller alanda sosyal tesislerin
yapımı süresini uzatmaktadır. Alana ait iç
yollar İl Şube Müdürlüğümüzce yapılmakta
olup saha dışındaki yollara mevzuat gereği
harcama yapılamamaktadır. Bu konuda
Valilik
ve
Belediye
kaynaklarından
faydalanmak zorunlu hale gelmiştir.
41
Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Tabiat Parkında uygulama sürecine başlanmış olan Uzun devreli gelişim planında ön görülen
yapı tesisler bir an önce tamamlanarak faaliyete sokulmalıdır. Bozuk olan 8km yolun bir an
önce bakının yapılması gerekmektedir.
Körçoban Tabiatı Koruma alanı SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Alan tamamen bakir bir yapıya sahip
olup bu yapı yasalarla koruma altına
alınmıştır.
Koruma statüsü gereği alanda bilimsel
amaç dışında hiçbir faaliyete izin
verilmemektedir.
Fırsatlar
Alan 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu ile
koruma altına alınmıştır.
Tehditler
Alanda civardaki orman köylerinin arazi
kazanma ve yakacak odun ihtiyacını
karşılama maksadı ile sosyal baskı mevcuttur.
Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Alanın tanıtımı yapılarak belirli izin kapsamında kontrollü olarak botanikçilerin araştırmasına
açılmalıdır.
Başkonuş Mesire Alanı SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Mesire alanı ulaşım yolunun tamamı
asfalttır. Alanda Akdeniz bölgesinde
olmasına rağmen Mart ayları sonuna kadar
kar bulunmaktadır. Endemik bitki
açısından zengindir.
Alanda Uzun Devreli Gelişme Planı
henüz
tamamlanmadığından
sosyal
tesisler yetersiz olup gece konaklama
imkânı çok kısıtlıdır.
Fırsatlar
Tehditler
42
Alanın yayla olması sosyal baskı
bulunmaması en önemli fırsatlardandır.
Bürokratik engeller alanda sosyal tesislerin
yapımı süresini uzatmaktadır.
Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Başkonuş Mesire alanında uygulama sürecine başlanmış olan Uzun devreli gelişim planında ön
görülen yapı tesisler bir an önce tamamlanarak faaliyete sokulmalıdır.
Gavurgölü Bataklığı Sulak alanı SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Ülkemizin önemli sulak alanlarındandır.
Ulaşım tamamen asfalttır.
Ulusal sulak Alan Komisyonu tarafından
alanın sınırları belirlenmemiştir. Bataklık
alan derinliği yetersiz olduğundan ve
D.S.İ tarafından açılan kurutma kanalları
nedeniyle yaz aylarında tamamen
kurumaktadır.
Fırsatlar
Sulak alanların önemi kamuoyu tarafından
kabul edilmiştir.
Tehditler
Civar arazileri kış aylarında su basması ve göl
içerisinde hazine adına tapulu alanların yöre
halkı
tarafından
tarım alanı
olarak
kullanılması sosyal baskıya neden olmaktadır.
En önemli tehdit ise D.S.İ Müdürlüğünün
taşkın koruma amaçlı açmış olduğu drenaj
kanallarıdır.
Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Alanın Sulak Alan Komisyonu Tarafından bir an önce sulak alan olarak ilan edilerek D.S.İ
Müdürlüğü tarafından açılan drenaj kanallarının bir an önce kapatılması gerekmektedir.
Hançerderesi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası SWOT Analizi
43
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Alan av turizmi kapsamında ülkemizden
ve Ülke dışından rağbet görmektedir.
İl ve İlçe merkezine çok uzak, yolu çok
bozuk ve konaklama imkanı yoktur.
Fırsatlar
Tehditler
Alan 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu ile
koruma altına alınmıştır.
Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Alanın envanter sayımları sonucu hasat için gerekli popülasyona ulaşması tespit edilirse av
turizmine açılmalıdır.
4.4. Seçkin Özellikli Diğer Sahalar
Yaylalar, Başkonuş sersem Yaylası, Suçatı Ağıllı Yaylası, Engizek yaylası,Ahırdağı
yedikuyular, Göksun Yaylası, Meryemçil, berit dağı önemli yaylalık lanlarımızdandır.
Göller;Gavurgölü, Kumaşır Gölü, Bağlama ve Mizmilli Gölleri, karagöl
Barajlar;Kartalkaya, Sır, Menzelet,Ayvalı ve Klavuzlu
Şifalı sular;Merkez ilçe Zeytin Ilıcası Kaplıcası ve Ekinözü içmeleri.
Vadiler;Kısık Vadisi, Ceyhan vadisi
.4.5 KAHRAMANMARAŞ İLİNDE DOĞA TURİZİM ÇEŞİTLERİ
Kuş Gözlemciliği
Doğa Yürüyüşü (Trekking)
Yayla ve Festival Turizmi
Mağara Turizmi
Av Turizmi
Hava Sporları Turizmi
Sportif Olta Balıkçılığı
Akarsu Turizmi
Atlı Doğa Yürüyüşü
Bisiklet Turizmi
Botanik Turizmi
Yaban Hayatı (Fauna) Gözlemciliği
Foto Safari
Tarım ve Çiftlik (Agro) Turizmi
44
Mağaracılık (M)
X
Dağ bisikletçiliği
(DB)
X
Dağ-yayla gezisi
imkanı ( DG)
Türkoğlu İlçesi
X
Pazarcık İlçesi
X
Çağlayancerit İlçesi
X
Ekinözü İlçesi
Canyoning/kanyon
yürüyüşü (C)
14
12
12
14
Nurhak İlçesi
Göksun İlçesi
28
Elbistan İlçesi
Andırın İlçesi
23
Değerler toplamı
Afşin İlçesi
Merkez İlçesi
29
Aktivite/değer
15
13
13
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Peyzaj
güzelliği/fotosafari
(PF)
X
X
X
Yaylada
konaklama/kamping
X
X
X
X
(YK)
Tabiata uyumlu
kırsal miras
gezisi(KMG)
X
Pansiyonculuk(P)
X
Kır havasında şehir
merkezleri(KHŞM)
Aktif yaylacılık(AY)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Kuş gözlemciliği
imkanı(KuG)
X
Sportif olta
balıkçılığı
imkanı(SOB)
X
X
X
Milli park vb
sahalar(MP)
X
X
X
Milli park vb. nde
konaklama(MPK)
X
Kış sporları
potansiyeli(KSP)
X
X
45
X
X
X
X
X
X
X
X
Estetik şelale
bulunan yerler(EŞ)
X
Estetik göl/baraj olan
yerler(EGB)
X
Botanik gezilerine
uygun saha(BOG)
X
X
X
Tescilli avlak sahası
(AvS)
X
X
X
Yabana hayatı
geliştirme
sahası(YHGS)
X
Garantili yaban
hayatı
gözlemi(GYHG)
X
İzole ilginç
ekosistemler(İE)
Ormanaltı florası
tanıma gezi
imkanı(Mantar ve
benzeri dahil) (FGİ)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Endemik Bitkilerin
Gözlemi (EBG)
Köy Pazarları(Orman
meyvelerinden reçel
marmelat,
kurutulmuş meyve
satılması kaydıyla)
(KP)
Çayır şeklinde
gruplanmış dağ
çiçekleri gezisi
(görselliği yüksek
olacak) (DÇG)
Bakir doğa parçaları
keşif gezisi(Bakir
vadi ve bakir orman
gibi gizli kalan
değerleri keşfetme
gezileri) (BDPKG)
Gastronomi gezisi
(Gezi günü belirlenir.
Gezi günü
46
ziyaretçilerle yöresel
yemekler yapılarak
yedirilir) (GG)
Yayla gezisi imkanı
(Ya)
X
Tarihi eserler, sit
alanı (Ts)
X
Peyzaj değeri yüksek
yerler,fotoğrafik
yerler (P)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Bakir orman gezisi
(Bo)
Atla geziye uygun
(At)
X
X
Kanyon görme
imkanı (Cn)
Botanik gezisi
imkanı (Bt)
X
X
X
X
X
X
5. SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (X) YILDIZ ALANLARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ VE POTANSİYELİNİ GELİŞTİRME İMKANLARININ
ORTAYA KONULMASINA İLİŞKİN ANALİZLER
1.
2.
3.
4.
5.
Alanla ilgili genel bilgiler (konum, tarihi, topoğrafik özellikler, yükseltiler,
Seçkin Doğa turizmi değerlerine ait bilgiler,
Sahanın Doğa Turizmi Potansiyelinin öne çıktığı ve sunduğu aktiviteler,
Sahanın Doğa Turizmi Yönetimi Amaçları,
Önümüzdeki 3 yıl için Turist artış öngörüsü,
Ulusal ve Bölgesel seviyede bilinirliği olan sahalar;
4.4 KAPIÇAM TABİAT PARKI;
Kahramanmaraş İline 13 km mesafede bulunan 179 hektarlık Kapıçam Mesire Yeri ve
çevresi, taşıdığı doğal ve kültürel kaynak değerleri nedeniyle Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü teklifi Bakanlık Makamının 25.09.2008 tarih ve 362 sayılı Olurları ile 30.
tabiat parkı olarak ilan edildi.
179 Hektar Alanı Kapsayan Kapıçam Tabiat Parkının;
60 Hektarı Mesire Alanı,
101 Hektarı Mutlak Koruma Alanı,
7 Hektarı Keklik Üretme İstasyonu ve
11 Hektarı Botanik Bahçesi olarak kullanılmaktadır
BOTANİK PARKI
Bünyesinde 400 civarında otsu ve odunsu bitkiyi barındıran Kapıçam Tabiat Parkı
47
içerisinde yer alan Botanik Bahçesi, aynı zamanda sahaya bir peyzaj özelliği katmaktadır
KAPIÇAM BOTANİK BAHÇESİNDE BU GÜNE KADAR YAPILAN
ÇALIŞMALAR
Giriş kapısı ve çevre düzenlemesi yapılmıştır.
Botanik Bahçesinin su ihtiyacının karşılanması için, 125 metre sondaj açılarak su
bulunmuştur.
Alandaki bitkilerin sulanması ve çeşmelerde kullanılmak üzere 100 tonluk su deposu,
su ishale ve terfi hattı yapılmıştır.
Ziyaretçilerin alanı gezebilmeleri için Botanik Bahçesi içerisinde 1500m uzunluğunda
doğal taştan yürüyüş yolu, 4 ahşap köprü, dinlenme amaçlı seyir terası, banklar ve uyarı
levhaları yapılmıştır.
Botanik Bahçesine Güzelyurt köyünden enerji nakil hattı çekilerek 44 Kw gücünde
trafo tesis edilmiştir.
Danışma ünitesi yapılmıştır.
Doğa Eğitim Merkezi yapılmıştır
Gelen ziyaretçiler için seyir terasına 5 adet kameriye yapılmıştır
Teşhis edilen odunsu bitkiler üzerinde familya ve tür adlarının bilimsel ve Türkçe
adları, ile o bitkinin doğal ortamdan mı, bahçe kökenli mi, olduğunu belirten etiketlerle
isimlendirilmiştir.
Özellikle ilköğretim çağındaki çocuklara yönelik eğitim programları düzenlenerek bu
çağdaki çocuklara doğa sevgisi aşılanmaktadır.
Fakültelerin ilgili bölümlerinde okuyan öğrenciler için uygulama alanı niteliğindedir.
Kapıçam Tabiat Parkı’nın Ekoturizm Potansiyelinin öne çıktığı ve sunduğu aktiviteler;,
- Yürüyüş ve Sırt Çantalı Geziler
- Dağ Bisikletçiliği ve Bisiklet Gezileri,
- Atlı geziler,
- ATV’lerle geziler,
- Doğa Gezileri,
- Botanik gezileri,
- Doğa Eğitimi Programları,
- Bilimsel turizm,
- Aile/Yerli Turistler,
Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu
48
Halihazırda ki ziyaretçi Sahayı gezmek maksatlı gelen ve konaklayan:
sayısı
Ziyaretçi (konaklamayanlar) : 35.000 bin kişi
Para harcama
Ziyaretçi Profili
Gelişlerinin İlk 5 Sebebi
Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuş veya konserve ürünler alınarak para ödeme şekilleriyle
Kişi başına ortalama en az 300TL harcama yapılmaktadır
Bireysel gezginler : % 10
Eşler: %20 Aileler : %60
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya gelmesi
şeklinde) : %5
Diğerleri : %5
1- Doğa Gezileri,
2- Doğa Eğitimi Programları
3- Botanik gezileri,
4- Kırsal Miras Gezileri,
5- Yaban Hayatı ve Kuş Gözlemciliği (fauna gezileri),
Kıyaslanabileceği saha
Ulaşılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
Özel taşıt
(x)
Toplu taşıma
(x )
Diğerleri
( )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş,
atlı vb.)
Ziyaretçinin Genel ulaşım
kanaati: Özel taşıtlar ve toplu
ulaşım araçları ile
ulaşılabilmektedir.
Ulaşım için problemler:
Altyapı Analizi
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel genel taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
İyi
Yeterli
x
x
x
Açıklama
x
x
x
x
x
x
Saha içerisinde bir adet restoran
bulunmaktadır.
1
Yeme içme konaklama analizi
49
Restoranların durumu
Yemek Standartları
Barınma imkanları
Kategori
Sayısı
Açıklama
Turistik
Az
Girişimci az
Yerel
Yeterli
Yüksek standartlı yemek sunanlar : Az sayıda
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar: Mevcut yeterli
denilebilir.
Kötü standartta yemek sunanlar :
Kategori
Kuruluş Sayısı
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
Yok
Hosteller (Misafirhaneler)
Yok
Yatak&kahvaltı oteli
Yok
Rota üstü kulübeler
Yok
Bungalov tarzı
Yok
Kamp alanı
Orta
Diğerleri: Pansiyon
Yok
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri;
Sunduğu değerlerden
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
şekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl
varlıklar
Tek-eşsiz olanlar
var mı?
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
Evet
Bayrak türler
Diğer ilginç yaban
hayatı (fauna)
Var-Yok
Neler?
400 adet değişik
odunsu ve çalı türü
bitki var.
Nemrut Dağı Milli
Parkı
1.
1.
Botanik Bahçesi
Özelliği nedeniyle.
2.
2.
Kelebekler
….. tür
Endemik bitkiler,
400 tür
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa)
50
Tatmin edici yaban
hayatı izleme imkanı
Garanti edilen türler var
mı?
Genellikle rastlanma
ihtimali
Şans veya mevsime
bağlı olanlar
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Rekreasyonel tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
Kuşlar
Memeliler
Açıklama
Su Kuşları
Yetersiz
Sahada bir adet doğa
eğitim merkezi
bulunmaktadır.
Durum Açıklaması
İyi
Yeterli
x
x
Taşıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme Şekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor
5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve önerileri
ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
İyi bir işbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden
sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
51
1
2
3
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
4
5
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini artırıyor
x
x
Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Kamping&piknik
Ahşap Hediyelik
eşyaların satılması,
Yeme içme
Doğa yürüyüşü
Bilimsel geziler
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Müspet
Müspet
Korunan alan
üzerindeki etki
Kabul
edilebilir
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Müspet
Müspet
Müspet
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aşağıdaki şekilde incelenmelidir.
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok,
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
1
2
3
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, yeterli 2- İyi, 3- Fena değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yer
Korunan Alana Giriş Yolları
Korunan Alandaki Yol Ağı
Korunan Alan İçindeki Toplu
Taşıma Araçları
Park Etme
Akış
Yer Sayısı
Biletleme
Yönlendirme
İşaret Levhaları
Yetkililer
52
Kapasite 1
2
x
x
İhtiyaç
yok
x
x
2.000
x
x
x
3
4
5
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Yaban hayatı izleme noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
Ziyaretçi Merkezi
Ofisler
Basılı Ve Görsel Materyal
Tedarik
Seçenekler
Tuvaletler
Atıkların Toplanması
Yeterlilik Durumu
Sayısı Ve Uygunluğu
Seçenekler
Paket Doğa Turları
Bisiklet Kiralama
Araç Kiralama
At-Katır Kiralama
Yeterli Sayıda
Donanımlı
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
Psikolojik Taşıma Kapasitesi: ( Göstergeler; turistlerle kavga olayları var mı? Sürekli mi?
Turistler hakkında genel kanı-Olumlu/olumsuz vb. göstergeler)
Yavşan Tabiat Parkı’nın Ekoturizm Potansiyelinin öne çıktığı ve sunduğu aktiviteler;,
Çevre ve Orman Bakanlığınca Türkiye’nin 39. Tabiat Parkı olarak 15.12.2009
tarihinde ilan edildi.
Yavşan Yaylası Tabiat Parkı, 348 Hektar büyüklüğünde olup il merkezine 36 km
mesafededir.
Bitki türleri açısından oldukça zengin olan Yavşan Yaylasında yapılan bilimsel
çalışmalar sonucunda, alanda 67 familyaya ve 287 cinse dağılmış 529 tür takson bulunduğu
tespit edilmiştir.
Söz konusu bitkilerden 65 tanesi (%12,3’ü) endemiktir.
Alanda, iğne yapraklı türlerden ülkemizde doğal olarak yetişen Toros Göknarı (Abies
cilicica), Toros Sediri (Cedrus libani), karaçam ile ardıç, yapraklılardan titrek kavak ve meşe
türleri yayılış göstermektedir. Dere içlerinde yabani ceviz bulunmaktadır.
Yavşan Yaylası Tabiat Parkı’nı ulusal ve uluslararası düzeyde koruyarak sahip olduğu
kaynak değerlerinin, koruma-kullanma dengesi içinde devamlılığı ile aynı zamanda halkın
dinlenme, eğlenme ve bilgilenmesini sağlamanın yanında;
Biyolojik çeşitliliğin korunması, Doğa mirasının korunması, Kültür mirasının
korunması Abiyotik doğal kaynakların korunması(Toprak,su ve hava) Çevre eğitimi
Rekreasyonel kullanım hedeflenmiştir.
Toplam alanı 348 hektar olan Yavşan Yaylası Tabiat Parkı, üç kullanım alanına
ayrılmıştır.
Mutlak Koruma Alanı:238 hektar
Sınırlı Kullanım Alanı:77 hektar
Kontrollü Kullanım Alanı:33 hektar
Mutlak Koruma Alanı:
Tabiat Parkının güney kısmında, 238 hektarlık alan, 600-700 yaşlarında sedir
ağaçları, endemik-çeşitli flora ve fauna türlerini bulundurmaktadır.
53
Bu alanda bilimsel çalışmalar dışında faaliyet öngörülmemektedir.
Sınırlı Kullanım Alanı:
Tabiat Parkı’nın doğu-batı yönünde mutlak koruma alanı ile kontrollü kullanım alanını
bölen 77 hektarlık alandır.
Bu alan içinde; giriş-kontrol noktası, flora ve fauna tanıtım alanı, doğa yürüyüş
parkurları, seyir terasına ilişkin faaliyetler yer almaktadır.
Kontrollü Kullanım Alanı:
Tabiat Parkı’nın kuzeyinde bulunan 33 hektarlık alandır. Bu alan içinde; giriş kontrol
noktası, idare-ziyaretçi merkezi, açık spor alanları, otopark, doğa yürüyüş parkurları, kamplı
çadır-karavan alanı, bungalov evler, günübirlik piknik alanı, alışveriş ünitesi, wc, büfe, çocuk
oyun alanları yapılması planlanmaktadır.
- Yürüyüş ve Sırt Çantalı Geziler
- Atlı geziler,
- Doğa Gezileri,
- Bakir Orman Gezileri,
- Fotosafariler,
- Kırsal Miras Gezileri,
- Doğa Eğitimi Programları,
- Bilimsel turizm,
- Aile/Yerli Turistler,
- Enteresan Peyzajlara geziler (jeoturizm),
- Yayla gezileri,
- Köy ortamında ev pansiyonu konaklaması, çitlik turizmi,
- Köy ürünleri satın alma,
Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi Sahayı gezmek maksatlı gelen ve konaklayan:
sayısı
Ziyaretçi (konaklamayanlar) : 2.000 bin kişi
Para harcama
Ziyaretçi Profili
Gelişlerinin İlk 5 Sebebi
Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuş veya konserve ürünler alınarak para ödeme şekilleriyle
Kişi başına ortalama en az 20TL harcama yapılmaktadır
Bireysel gezginler : % 10
Eşler: %20 Aileler : %60
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya gelmesi
şeklinde) : %5
Diğerleri : %5
1- Doğa Gezileri,
2- Doğa Eğitimi Programları
3- Botanik gezileri,
4- Kırsal Miras Gezileri,
5- Yaban Hayatı ve Kuş Gözlemciliği (fauna gezileri),
54
Kıyaslanabileceği saha
Ulaşılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
Özel taşıt
(x)
Toplu taşıma
( )
Diğerleri
( )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş,
atlı vb.)
Ziyaretçinin Genel ulaşım
kanaati: Özel taşıtlar ve toplu
ulaşım araçları ile
ulaşılabilmektedir.
Ulaşım için problemler:
Altyapı Analizi
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel genel taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
İyi
Yeterli
x
x
x
Açıklama
x
Ücretsiz girilmektedir.
x
x
x
x
yok
Alandan piknik amaçlı
faydalanılmaktadır.
Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu
Yemek Standartları
Barınma imkanları
Sayısı
Az
Yeterli
Kategori
Turistik
Yerel
Açıklama
Girişimci az
Yakın civarda
bulunan Kale
beldesinde yeme
içme ihtiyacı temin
edilebilir.
Yüksek standartlı yemek sunanlar : Az sayıda
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar: Mevcut yeterli
denilebilir.
Kötü standartta yemek sunanlar :
Kategori
Kuruluş Sayısı
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
Yok
Hosteller (Misafirhaneler)
Yok
Yatak&kahvaltı oteli
Yok
55
Rota üstü kulübeler
Yok
Bungalov tarzı
Yok
Kamp alanı
Orta
Diğerleri: Pansiyon
Yok
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri;
Sunduğu değerlerden
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
şekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl
varlıklar
Tek-eşsiz olanlar
var mı?
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
Evet
Bayrak türler
Diğer ilginç yaban
hayatı (fauna)
Var-Yok
Bitki türleri
yazılacak.
Neler?
Nemrut Dağı Milli
Parkı
1.
1.
Doğal bitki çeşitliliği
nedeniyle.
2.
2.
….. tür
Kelebekler
Endemik bitkiler,
Taşıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme Şekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor
5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç, istek ve önerileri
ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
İyi bir işbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden
56
1
2
3
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
4
5
sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini artırıyor
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Kamping&piknik
Ahşap Hediyelik
eşyaların satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Rafting
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Doğa yürüyüşü
Mağaracılık
Kanyoning
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Müspet
Müspet
Korunan alan
üzerindeki etki
Kabul
edilebilir
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Müspet
Müspet
Müspet
Müspet
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok,
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
57
Ekolojik göstergeler
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
1
2
3
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, yeterli 2- İyi, 3- Fena değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Yaban hayatı izleme noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
Yer
Kapasite
1
Korunan alana giriş yolları
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park etme
Akış
Yer sayısı
100
Biletleme
Giriş
ücretsizdir.
Yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
Basılı ve görsel materyal
Tedarik
Seçenekler
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
Sayısı ve uygunluğu
Seçenekler
Paket doğa turları
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
2
3
x
x
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Başkonuş Mesire Yeri’nin öne çıktığı ve sunduğu aktiviteler;,
Başkonuş Mesire Yeri Kahramanmaraş İli merkez ilçesinin Kuzeybatısında 1:25.000
Ölçekli Gaziantep M37-d4 no’lu haritada UTMX 286500-Y 4160500 koordinatlarında yer
almaktadır. Ortalama yükselti 1325-1280 metredir. Ormanla kaplı dik yamaçların çevrelediği
58
geniş düzlüğü ile aktif ve pasif rekreasyonel aktiviteler için zengin alternatifler yaratılmasına
sağlayan hareketli bir topografik yapıya sahiptir.
Kuzeyinde halk ormanı bulunan Başkonuş Mesire Yeri, batıda KahramanmaraşAndırın karayolu, güneyde 1780m yükseltide Başkonuş Dağı zirvesi ve doğuda Başkonuş
sırtları ile çevrilidir.
Başkonuş Mesire Yeri 1987 yılında 1987 yılında Geyik üretme istasyonu olarak
kurulmuş, 1995 yılında B tipi Orman İçi Dinlenme Yeri olarak tescil edilmiştir.
21.06.2006 tarihinde A tipi Mesire yeri statüsüne alınmıştır. 25.09.2007 tarihinde
Başkonuş Mesire Yeri 10ha’dan 16ha’a çıkartılmıştır.
Başkonuş Mesire Yeri Kahramanmaraş-Kayseri karayolunun 30. kilometresinde
bulunan Andırın yol ayrımından itibaren çift şeritli asfalt yol takip edilerek 25 km sonra
ulaşılan Mesire Yeri il merkezine 55 km dir.
Bölge özellikle yaz aylarında lokal serin iklim özelliğine sahip olup doktorlar
tarafından solunum hastalıkları tedavisinde tavsiye edilmektedir.
Bölgede yüksekliğe bağlı olarak Kermes Meşesi, Tespih Çalısı, Dağ Çileği,
Menengiç, Sumak, Kızılçam, Toros Karaçamı, Lübnan Sediri, Doğu Kayını, Gürgen
Yaparaklı kayacık,Kızılağaç ,Göknar ve Toros Sediri yaygın olarak bulunmaktadır.
Bitki türleri arasında sümbül, lale, ters lale, kar çiçeği, dağ sümbülü, patlak çiçeği ve
siklamenler yaygındır.
Mesire Alanında Giriş Kontrol Binası, İdari Bina Bir bölümü Doğa Eğitim Merkezi
olarak kullanılmaktadır, İki Adet Bungalov ev, Kır Kahvesi, Bir Adet Fırın ve 2 adet 2+2 WC
bulunmaktadır.
Mesire Yeri Gelişme Planı ve Plan Raporu yaptırılarak Genel Müdürlüğümüzce
27.01.2009 tarihinde onaylanmıştır.
KIZIL GEYİK AVI
1987 yılında 4 Ha’lık bir alanda kurulan Başkonuş Geyik Üretme İstasyonu
Kahramanmaraş Merkez ilçeye 55 km uzaklıktadır.Bir adet dişi bir adet erkek geyikle kurulan
alanda 1999 yılı itibariyle sayıları 36’ya ulaşmıştır. Bu tarihten sonra geyikler doğaya
bırakılmış ve şu anda yaklaşık sayılarının 150-200 civarında olduğu tahmin edilmektedir.
4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu ve Yerli ve Yabancı avcıların Av Turizmi
Kapsamında Avlanmalarına İlişkin Esas ve Usuller Hakkındaki Yönetmelik çerçevesinde
Başkonuş bölgesinde 05-14.10.2006 tarihleri arasında 1 adet Kızıl Geyik avı yaptırılmıştır. Bu
avlanmadan 9.000 YTL gelir elde edilmiş. Bu gelirin 3.240 YTL’si yörede kendileri ile iş
birliği protokolü yapılan Rahmacılar, Suluyayla, Saygılı, Topçalı, Yaylaüstü köylerinin köy
tüzel kişiliği hesaplarına aktarılmıştır
- Yürüyüş ve Sırt Çantalı Geziler
- Dağ Bisikletçiliği ve Bisiklet Gezileri,
- Atlı geziler,
- ATV’lerle geziler,
- Doğa Gezileri,
- Bakir Orman Gezileri,
- Fotosafariler,
- Kırsal Miras Gezileri,
- Doğa Eğitimi Programları,
- Bilimsel turizm,
59
- Aile/Yerli Turistler,
- Enteresan Peyzajlara geziler (jeoturizm),
- Yayla gezileri,
- Köy ürünleri satın alma,
Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi Sahayı gezmek maksatlı gelen ve konaklayan:
sayısı
Ziyaretçi (konaklamayanlar) : 30.000 bin kişi
Para harcama
Ziyaretçi Profili
Gelişlerinin İlk 5 Sebebi
Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuş veya konserve ürünler alınarak para ödeme şekilleriyle
Kişi başına ortalama en az 100TL harcama yapılmaktadır
Bireysel gezginler : % 10
Eşler: %20 Aileler : %60
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya gelmesi
şeklinde) : %5
Diğerleri : %5
1- Doğa Gezileri,
2- Bakir Orman Gezileri,
3- Fotosafariler,
4- Doğa Eğitimi Programları,
5- Aile/Yerli Turistler,
6- Yayla gezileri,
7-Bungalow evlerde konaklama,
8- Köy ürünleri satın alma,
9- Yaban Hayatı ve Kuş Gözlemciliği (fauna gezileri),
Kıyaslanabileceği saha
Ulaşılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
Özel taşıt
(x)
Toplu taşıma
(x)
Diğerleri
( )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş,
atlı vb.)
Ziyaretçinin Genel ulaşım
kanaati: Özel taşıtlar ve toplu
ulaşım araçları ile
ulaşılabilmektedir.
Ulaşım için problemler:
Altyapı Analizi
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Yetersiz
İyi
Yeterli
x
x
60
Açıklama
Anayollara bağlantı
Yerel genel taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
x
x
x
x
x
x
x
Saha içerisinde bir adet restorant
bulunmaktadır.
1
Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu
Yemek Standartları
Barınma imkanları
Kategori
Sayısı
Açıklama
Turistik
Az
Girişimci az
Yerel
Yeterli
Yüksek standartlı yemek sunanlar : Az sayıda
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar: Mevcut yeterli
denilebilir.
Kötü standartta yemek sunanlar :
Kategori
Kuruluş Sayısı
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
Yok
Hosteller (Misafirhaneler)
Yok
Yatak&kahvaltı oteli
Yok
Rota üstü kulübeler
Yok
Bungalov tarzı
İyi
Kamp alanı
İyi
Diğerleri: Pansiyon
2
6
Yok
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri;
Sunduğu değerlerden
Tek-eşsiz olanlar
var mı?
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Diğer ilgi çeken
Var-Yok
Yerel İklim
Özellikleri
Doğal Bitki Örtüsü
61
Neler?
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
şekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl
varlıklar
yerlere benzer
olanlar
Evet
Nemrut Dağı Milli
Parkı
Bayrak türler
Diğer ilginç yaban
hayatı (fauna)
1.
1.Kızıl Geyik
2.
2.
….. tür
Kelebekler
Endemik bitkiler
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa)
Tatmin edici yaban
hayatı izleme imkanı
Garanti edilen türler var
mı?
Kuşlar
Memeliler
Açıklama
Kızıl Geyik
Doksanlı yıllarda
bölgede üretilen kızıl
geyikler doğaya
bırakılmışlardır.
Genellikle rastlanma
ihtimali
Şans veya mevsime
bağlı olanlar
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Rekreasyonel tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
Yetersiz
Kır Kahvesi ve 2 adet
Bungalov
Durum Açıklaması
Piknik masaları ve
bulaşık yıkama
yerleri mevcut.
İyi
x
Yeterli
x
Taşıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme Şekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor
5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç, istek ve önerileri
ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
İyi bir işbirliği içindeler
62
1
2
3
x
x
x
x
x
x
x
4
5
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden
sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini artırıyor
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Kamping&piknik
Ahşap Hediyelik
eşyaların satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Rafting
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Doğa yürüyüşü
Mağaracılık
Kanyoning
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Müspet
Korunan alan
üzerindeki etki
Kabul
edilebilir
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Müspet
Müspet
Müspet
Müspet
Müspet
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok,
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
63
Ekolojik göstergeler
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
1
2
3
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, yeterli 2- İyi, 3- Fena değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Yaban hayatı izleme noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
Yer
Korunan Alana Giriş Yolları
Korunan Alandaki Yol Ağı
Korunan Alan İçindeki Toplu
Taşıma Araçları
Park Etme
Akış
Yer Sayısı
Biletleme
Yönlendirme
İşaret Levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi Merkezi
Ofisler
Basılı Ve Görsel Materyal
Tedarik
Seçenekler
Tuvaletler
Atıkların Toplanması
Yeterlilik Durumu
Sayısı Ve Uygunluğu
Seçenekler
Paket Doğa Turları
Bisiklet Kiralama
Araç Kiralama
At-Katır Kiralama
Yeterli Sayıda
Donanımlı
Kapasite 1
1.000
2
x
x
3
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
5
x
x
yok
yok
yok
x
x
KAHRAMANMARAŞ İLİ VE İLÇELERİNİN KIYAS YÖNTEMİ İLE KISA
DEĞERLENDİRMESİ
Karşılaştırma yöntemi, kapsam dâhilindeki unsurun benzerleri ve rakipleri ile
arasındaki farkı görmesi ve daha ilerlemesine itici güç olması amaç edinilerek verimliliği
arttırma yöntemidir.
64
Karşılıklı bilgi alışverişi olarak değerlendirilen bu yöntemde, kopyalama değil, kendi
ürünlerimize yönelik ilham almak, uyarlamak hedeftir. Gelecek eğilimlerini şimdiden görüp,
müşterinin isteklerini şimdiden karşılamaya hazırlıklı olmayı gerektirir.
Karşılaştırma yapılan ilçenin/ilin başarılı oluğu hususta takip ettiği yolun ilçede/ilde
alınabilirliği araştırılmalıdır.
BENCHMARKING YÖNTEMİ İLE DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİ YÜKSEK
OLAN BAZI İLÇELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
İlçe
Kıyaslanan İl/ilçe
Kıyaslama sebebi,
Merkez
Antalya/Kemer/Çıra
lı
İklim, doğa ve şehir
yapısı
Merkez İlçe
Kahramanmaraş
Kaplıca, doğa
Ekinözü
Kahramanmaraş
Madensuyu
ve doğa
65
Örnek Alınacak
Deneyim
Olimpos-Çıralı
tarihi dokunun yanı
sıra doğaya yönelik
turizmde de öne
çıkmıştır.
Uluslararası düzeyde
tanınırlığa sahiptir.
Kahramanmaraş
Merkez İlçe sınırları
içerisindeki Zeytin
Ilıca Kaplıcası
sağlık yönünden ve
bakir doğal alanları
nedeniyle turizm ile
örnek alınması
gereken özelliklere
sahiptir.
Ekinözü içmeleri
sağlık ve farklı doğa
kaynakları varlığı ile
yerel halkın üretmiş
olduğu ürünleri
pazarlama yönünden
örnek alınması
gereken özelliklere
sahiptir.
6. KAHRAMANMARAŞ İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
STRATEJİLERİ
BÖLÜM 5
5.1 KAHRAMANMARAŞ’DA SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ
Gelişme Stratejileri
STRATEJİ:1
“Doğa turizmi yatırım projelerine uygulanmak için teşviklerin sağlanması ile
Kahramanmaraş’da turizm sektöründe yatırımların arttırılması”
STRATEJİ:2
“Sürdürülebilir doğa turizmi ürünlerinin, turistik kalkınma sürecinde zarar görmek yerine,
faydalı olan yerel çevre, toplum ve yöre kültürüyle uyum içinde işlenmesi”
STRATEJİ:3
“Yüksek potansiyele sahip ilçelere de yerel kalkınmada turizmin güçlü bir araç olarak öne
çıkarılması”
STRATEJİ:4
“Ürün çeşitliliğini artırma yoluyla, gelirlerin artırılmasının sağlanması”
Pazarlama Stratejisi
STRATEJİ:1
“Milletler arası, ülke geneli, bölgesel ve yerel ölçekte markalaşmanın hedeflenmesi, ülke
çapında tanıtım ve pazarlamaya ek olarak varış noktaları bazında tanıtım ve pazarlama
faaliyetlerine başlanması”
STRATEJİ:2
“Doğa turizmi ürünlerinin her bileşeninde toplam kalite yönetiminin, sertifikasyonun ve
özellikle sağlık amaçlı faydalanılabilecek madensuyu(Ekinözü İçmeler) ve Zeytin
Ilıca(Kapılıcalarının) imkanlarının arttırılarak faydalanacak kişi sayısının arttırılması”
STRATEJİ: 3
“ Toplumun farklı kesimlerine uygun fiyatta, kaliteli turistik ürün alternatiflerinin
sunulması, faydalandırmada yüksek ekonomik güç sahibi olmanın gerekmemesi ”
İzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin
izlenmesi)
STRATEJİ 4:
“Turizmin etkilerinin izlenmesi için, izleme birimlerince göstergelerden yararlanılması”
66
6.1 .KAPASİTE GELİŞTİRME Amaç: ilgili paydaşların turizm(ekoturizm) açısından kapasitelerini geliştirmek
Eylem no
Öncelik
Eylem
1
1
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Ekoturizm eğitimi
Yerel halkın eko-turizm hakkında eğitimi,
Ekoturizme sunulabilecek ürünlerin
geliştirilmesi konusunda eğitilmesi.
İTM, OSİ,
Belediyeler,
Muhtarlıklar
Ekoturizm
Dernekleri
2013
Bu konuda plan süresince 15 kurs açılarak
300 kişinin eğitilmesi sağlanacak.
Muhtarlıklar,
Ekoturizm
Eko-turizmde hedef
Eko-turizmde
birliğinin sağlanması,
İTM, Kişiler, Özel
İTM, Kişiler,
Muhtarlıklar,
Özel
2013
Konseyi
İşbirliği
ve için sözleşme
hedef birliğinin
imzalanması girişim
Girişim belediyeler, KYBelediyeler,
KY
Ekoturizm
sağlanması,
Dernekleri
İşbirliği için
Kurulması
sözleşme
imzalanması
2
1
Ekoturizm
1 Konseyi ve
Ekoturizm Dernekleri
Kurulması
3
1
Eko-turizm hizmetlerinin
kademeli İTM,
olarak
KY, İTM,
OSİ,
Belediyeler,
Hizmet1ve Ürün kalitesininEkoturizm
Eko-turizmde
Kişiler, Özel
Muhtarlıklar,
2013
geliştirilmesi
için
birbirliğinin
yerel nitelikler
İÖİ, B belediyeler, KYmuhtarlıklar
geliştirilmesi
Konseyi
ve
hedef
girişim
standardı oluşturulması,
Geleneksel köy
Özel girişimciler,
Ekoturizm
sağlanması,
evlerinin pansiyona
dönüştürülmesi
Dernekleri
İşbirliği
için
projelerinin yapılması,
Kurulması
sözleşmeGeleneksel düğün
kompozisyonunun
canlandırılması
imzalanması
/yaygınlaştırılması, Plan dönemi sonunda
standartlara uygun en az 130 adet ev
pansiyonu oluşturulması
67
2013
2013
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
4
1
Doğa koruma
eğiticileri
1
yetiştirmek
Doğa eğitimi için
görev alacak İTM, Kişiler, Özel Muhtarlıklar, TUBİTAK,
Ekoturizm
Eko-turizmde
2013
eğitimcilerin
eğitilmesi,
plan dönemi
içinde
Konseyi
ve
hedef birliğinin
girişim
belediyeler, KYWWF30 adet eğitici sağlanması,
eğitmek,
Türkiye,
Ekoturizm
OSİ,
ÜNİVERSİTELER TEMA Vakfı,
Dernekleri
İşbirliği için
DKMPGM
Kurulması
sözleşme
2013
imzalanması
5
1
Doğayı anlatmak
için yöre halkınınİTM, Kişiler, Özel
OSİ; ÜN,
KY,
Muhtarlıklar,
Yöre halkının
doğa eğitimiEkoturizm
1
Eko-turizmde
Muhtarlıklar,
2013
eğitilmesi,
ayrıca
çocukların
HEM belediyeler, KYbelde
Konseyi
ve
hedef
birliğinineğitimi,
girişim
Plan dönemi boyunca
1500 yetişkin, 3000
belediyeleri,
Ekoturizm
sağlanması,
çocuğa
doğa
eğitimi
verilmesi,
Dernekleri
İşbirliği için
Kurulması
sözleşme
imzalanması
2013
6
2
Gönüllülük
sisteminin
1
oluşturulması
Doğa gönüllülerinin
seçimi
OSİ, ÜN,
KY, B
WWF, 2013
TEMA
Ekoturizm
Eko-turizmde
İTM, Kişiler, Özel
Muhtarlıklar,
Konseyi ve
hedef birliğinin
girişim
belediyeler, KY
Plan dönemi boyunca
her ilçede 15 er adet
Ekoturizm
sağlanması,
gönüllü
seçilmesi
Dernekleri
İşbirliği için
Kurulması
sözleşme
imzalanması
2013
7
3
Deneyim
1 paylaşımı
Deneyim paylaşım
programları İTM, Kişiler, Özel
Yöre halkı,
KY,
Ekoturizm
Eko-turizmde
Muhtarlıklar,
oluşturulacaktır,
kıyaslama
bölgeleri
ile ve
İTM, İÖİ,
Özel
Konseyi
ve
hedef
birliğinin
girişim
belediyeler,
KY
ülke düzeyindesağlanması,
deneyim paylaşımı için 10
girişimciler
Ekoturizm
adet karşılıklı İşbirliği
gezi düzenlenecektir
Dernekleri
için
Kurulması
sözleşme
imzalanması
2014
68
2013
Doğa Turizmi Eko-turizmde
ve sağlık amaçlı faydalanılan
OSİ, ÜN,
B, Ky,
WWF TEMA
Ekoturizm
İTM, Kişiler, Özel
Muhtarlıklar,
2013
bölgelerde
tamamı
halkından girişim
olmak
MEM belediyeler, KY
Konseyi
ve
hedefyöre
birliğinin
üzere plan döneminde
50 adet Alan
Ekoturizm
sağlanması,
Klavuzu yetiştirilmesi
Dernekleri
İşbirliği için
Kurulması
sözleşme
imzalanması
8
2
Rehber1eğitimi
9
2
Ekoturistler için
rotaların yer aldığı
İTM, OSİ,
KY, İÖİ WWF 2013
Haritaların
oluşturulması Ekoturizm
1
Eko-turizmde
İTM, Kişiler, Özel
Muhtarlıklar,
haritaların
oluşturulması
ve basımı,girişim
Konseyi
ve
hedef birliğinin
belediyeler, KY
Ekoturizm
sağlanması,
Dernekleri
İşbirliği için
Kurulması
sözleşme
imzalanması
2013
10
2
Hedef birlikteliği
için ilgi gruplarının
İTM; OSİ;
Ekoturizm
Eko-turizmde
İTM, Kişiler, Özel
Muhtarlıklar, belediyeler
2013
workshoplarla,
toplantılarla
VALİLİK,
KY B
Konseyi
ve
hedef
birliğininhedeflere
girişim
belediyeler,
KY
yönlendirilmesi,
hedef birliğinin
Ekoturizm
sağlanması,
sağlanması
11
yıl
boyunca
Dernekleri
İşbirliği
için ,her yıl 1
workshop düzenlenecektir.
Kurulması
sözleşme
imzalanması
2013
11
2
Her türlü faaliyetin
planlanma, geliştirme
OSİ, İTM,
Ekoturizm
Eko-turizmde
İTM, Kişiler, Özel
Muhtarlıklar, Dernekler
2013
ve ve
uygulama safhalarında
Kahramanmaraş
Konseyi
hedef birliğinin
girişim
belediyeler, KY
içinde ve yakınındaki
üniversitelerden
Ekoturizm
sağlanması,
bilimsel
destek
alınması
Dernekleri
İşbirliği içiniçin işbirliği
yapılacaktır, sözleşme
Kurulması
imzalanması
2013
İlgi gruplarının
1
eğitimi
Üniversitelerle
işbirliği
1
69
2014
12
2
Av turizmine profesyonel
yaklaşım İTM, Kişiler, Özel
OSİ,HEM,ÜN
,
Yerel profesyonel
av kılavuzu
1
Ekoturizm
Eko-turizmde
Muhtarlıklar,
sağlanacaktır.
eğitimi
Konseyi
ve
hedef birliğinin
girişim
belediyeler, KY
Ekoturizm
sağlanması,
Dernekleri
İşbirliği için
Kurulması
sözleşme
imzalanması
13
3
Yabancı
1 dil eğitimi
Yabancı ziyaretçilerle
iletişim
Ekoturizm
Eko-turizmde
sağlanacaktır.
Konseyi
ve
hedef birliğinin
Ekoturizm
sağlanması,
Dernekleri
İşbirliği için
Kurulması
sözleşme
imzalanması
14
1
Kurtarma
1 Timlerinin
kurulması
2013
2013
OSİ, HEM,
ÜN.
İTM, Kişiler, Özel
Muhtarlıklar,
girişim
belediyeler, KY
2013
2013
Dağ, kanyon veEko-turizmde
mağara kurtarma İTM, Kişiler, Özel
OSİ,AFAD,
Ekoturizm
Muhtarlıklar,
Timlerinin
kurulması
sonucunda girişim
Kaymakamlıklar
Konseyi
ve
hedef birliğinin
belediyeler, KY
ziyaretçilerin güvenliği
sağlanacaktır.
Ekoturizm
sağlanması,
Dernekleri
İşbirliği için
Kurulması
sözleşme
imzalanması
2013
2013
70
6.2. FİZİKSEL ALTYAPININ OLUŞTURULMASI Amaç; altyapıyı güçlendirmek veya geliştirmek,
Eylem
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Eylem no
Öncelik
Başlangıç
tarihi
15
1
Atık yönetimi
Katı atıkların yönetimi konusunda,
vahşi depolama yapılması
engellenecektir.
Muhtarlıklar(M)
belediyeler,(B) İl
özel idaresi (İÖİ)
Dernekler( D)
Çevre ve
Şehircilik md
(ÇŞM)
2014
16
1
Alan düzenleme
Kamping alanlarının ve günübirlik
alanların düzenlenmesi, uygun
yerlerde, ilçe planına uygun olmak
üzere en az 3 motokaravan yeri
düzenlenecektir.
İl Turizm
Md.(İTM)
Kaymakamlıklar
(KY) İÖİ
D, ÇŞM
2014
17
1
Hizmet üniteleri
geliştirme
Favori seçilen ilçelerde alan içinde
kalan, atıl binaların onarımı ve
turizmde kullanımı sağlanacaktır.
KY, İÖİ , orman
ve su işler md
OSİ Özel
girişim ÖG
D;
2014
18
1
Turizm Bilgilendirme
Merkezleri kurulması
Favori ilçelerde bilgilendirme
merkezleri kurulacaktır, Bu
merkezlerin atıl okul binaları veya köy
evlerinin kiralanması veya
restorasyonu ile oluşturulması. 2019’a
kadar 9 ayrı yerde bilgilendirme
merkezi kurulacaktır.
İTM, OSİ, KY,
B, İÖİ
Dernekler
WWF
2014
19
1
Patika düzenlemeleri
(trekking yol ağı
oluşturma ve düzenleme)
3.Bölümde Trekking güzergahı olarak
tespiti edilen tüm sahalarda patika
düzenlemeleri ve her türlü tanıtıcı,
bilgilendirici elemanların yapımı ve
İTM, OSİ, Ky,
B, İÖİ,
Dernekler
2014
71
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
yerine konması 2017 yılına kadar
tamamlanacaktır.
20
2
Doğa Müzesi kurulması
Favori ilçelerde Doğa Müzesi ve
Ekolojik Yorum Merkezleri kurulması
için çalışmalar yapılacaktır.
OSİ, İTM Ky B
İÖİ
Dernekler,
Üniversiteler
2014
21
3
Mağaraların Ziyarete
Açılması
3.bölümde bilgileri verilen
mağaraların ekoturistlerin ziyaretine
açılması için gerekli düzenlemeler
yapılması
İTM, PSİ Ky İÖİ
Dernekler,
Üniversiteler
2014
22
2
Ziyaretçi merkezleri
kurulması
Ziyaretçi merkezi vizyonunun
katılımcılıkla oluşturulması, favori
ilçelerde ziyaretçi merkezlerinin
kurulması için çalışmalara
başlanacaktır.
İTM OSİ Ky B
İÖİ
Dernekler,
KTM,
Belediyeler,
Muhtarlıklar
2015
23
2
Karavan&mobil ev
kampyeri
Favori ilçelerde Karavan ve taşınabilir
ev organize kamp yerleri oluşturulması
OSİ; İTM, Ky,
B, İÖİ
Dernekler
2015
24
2
Dağ bisikleti parkurları
Favori ilçelerde Dağ bisikleti patikası
ağı için altyapı, araştırma ve
organizasyonun tamamlanması,
OSİ; İTM, Ky,
İÖİ; B
Dernekler
2014
25
2
Ulaştırma imkanlarının
arttırılması
Havaalanı ve her türlü ulaşım
seferlerinin arttırılmasıyla ziyaretçilere
kolay ulaşım imkanı sağlanacaktır
Valilik,
İÖİ,THK,UB
2013
26
2
Kırsal kesimlerdeki yol
kalitesinin arttırılması
Köy ulaşım yollarının ve orman yangın
yollarının iyileştirilmesiyle
ziyaretçilere kaliteli ulaşım imkanı
sağlanacaktır.
Valilik,
İÖİ,OGM,OSİ
2013
27
1
Butik otel ve
pansiyonların arttırılması
İl ve ilçelerde butik otel ve
pansiyonculuğun arttırılması ile
ziyaretçilerin konaklama ihtiyaçları en
üst seviyeye getirilecektir.
Ky, Turizm
İşletmeleri,
İKTM,
Kaymakamlıklar
Belediyeler,
2013
72
Muhtarlıklar
28
2
Atıksu Yönetimi
Özellikle belediyeler ve atıksu
oluşturan tüm evsel ve endüstriyel
atıksular oluşturan işletmelerden
kaynaklı atıksular arıtılacak ve turizm
alanları korunmuş olacaktır.
Belediyeler,Özel
İdareler, Turizm
ve Sanayi
İşletmeleri, OSİ
Çevre ve
Şehircilik İl
Müdürlükler
i
29
1
Şifalı su ve çamurların
şifalı/sağlığı
uygunluğunun
araştırılması
Sağlık turizmine katkı sağlayacaktır.
OSİ, İl Gıda
Tarım
Hayvancılık
Müdürlükleri, İl
Kültür ve
Turizm
Müdürlükleri
2013
30
1
Sportif olta balıkçılğına
uygun iskelelerin
yapılması
Sportif olta balıkçılığı meraklılarına ve
sportif olta balıkçılığı turizmine altyapı
oluşturulmuş olacaktır.
OSİ, İl Gıda
Tarım
Hayvancılık
Müdürlükleri, İl
Kültür ve
Turizm
Müdürlükleri
2013
31
1
Kuş gözlem kulelerinin
yapılması
Uygun sulak alanlara kuş gözlem
kuleleri yapılarak kuş gözlemciliği ve
kuş gözlemciliğine dayalı turizm
altyapısı oluşturulmuş olacaktır.
OSİ
32
2
Turizm alanlarına
manzara seyir noktası ve
seyir terasları yapılması
Turizm alanlarında seyir noktası ve
seyir terasları yapılarak cazibe
arttırılacaktır.
Özel İdareler,
Belediyeler,
Kaymakamlıklar
Muhtarlıklar,
OSİ
2013
33
2
Turizm alanlarına kuru
tuvalet yapılması
Yaya, atlı ve bisikletli doğa gezi
güzergahları üzerinde uygun yerlere
kuru tuvaletler yapılarak gezi
parkurlarında atık yönetimi sorununa
OSİ, İl Özel
İdaresi,
Kaymakamlıklar
2013
STK
73
2013
2013
çözüm getirilmiş olacaktır.
6.3. ENVANTER, ÜRÜN OLUŞTURMA, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME VE GELİŞTİRME, SERTİFİKALANDIRMA, TANITIM VE PAZARLAMANIN YAPILMASI Amaç: mevcut ekoturizm
ürünlerinin ortaya çıkarılması, geliştirilmesi, tanıtımı ve pazarlamasını yapmak.
Eylem
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Eylem no
Öncelik
Başlangıç
tarihi
34
1
Kültürel ürün envanteri
ürünleri sunuma hazır
hale getirme
Geleneksel hayat tarzı, kültüre ilişkin
olarak doğadan toplanan, üretilen gıda
maddeleri veya doğal materyalden
üretilen el sanatları vb. Değerlerin
tespiti, satılabilir hale getirilmesi, sözlü
değerlerin envanteri, bunların turizme
sunulabilir hale getirilmesi.
iTM, OSİ, Ky,
HEM,
Dernekler,
üniversiteler
2014
35
1
Doğal ürün envanteri
sunuma hazır hale
getirme
Doğada gizli kalmış, henüz
keşfedilmemiş olan turizme
sunulabilecek değerlerin ortaya
çıkarılması ve sunuma hazır hale
getirilmesi,bunların basılı katalog
haline getirilmesi sağlanacaktır.
İÇOM, Tarım il
Müdürlüğü(İTM
), özel
girişimciler
Üniversiteler
2013
36
1
Milli ve Milletlerarası
seviyede tanıtım
Sunuma ve tanıtıma ait senaryonun
katılımcılıkla oluşturulması ve
çerçevede Milli ve Milletlerarası
düzeyde tanıtım materyallerinin
basımı(1 WEB sitesi, yeterli miktarda
broşür, rota haritası, CD, 2 tanıtım
OSİ; İTM, Ky,
B, İÖİ
74
2014
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
filmi vb.)
37
1
Ekolojik ürün satış
merkezleri
Favori ilçelerde yöre insanının ürettiği
ekolojik ve doğadan toplanan ürünlerin
satışına yönelik her ilçede en az 1 tane
olmak üzere 10 adet satış yerlerinin
oluşturulması, vatandaşların üretim ve
satış için yönlendirilmesi.
İTM, Oİ, Tarım
Md. İÖİ B
38
1
Ev pansiyonculuğu
Favori ilçelerde aynı kalite
standardındaki Pansiyonların
pazarlama ağı içine alınması
sağlanacak,
İTM; B, Ky, İÖİ,
Özel Gr.
39
1
Tur opreratörlerine saha
tanıtımı ve Ekotur
destinasyonları
Tur opartörlerine sahanın gezdirilerek
tanıtımı, görüşlerinin alınması,
isteklerinin değerlendirilmesi,
destinasyon şekillendirmelerinin
yapılması, bu destinasyonlar üzerinde
hizmet kalitesi ağı kurulması,
destinasyonları destekleyici, olumlu
etkileyici eklerin tespiti. Yıl içinde tur
operatörleri kanalı ile gelen turist
sayısının arttırılması sağlanacaktır.
İTM, OSİ;
Valilik, K, B,
İÖİ,
Dernekler,
KTM
2014
40
1
Müşteri beklenti ve
memnuniyet anketleri
Ziyaretçilerin beklentileri ve verilen
hizmetlerden memnuniyetinin periyodik
olarak ölçülmesi, her yıl 250 şer kişi
ile, sezon başı, ortası ve sonunda
toplam 3 anket yapılacaktır.
İTM OSİ KY
ÜNİVERST.
2014
41
3
Fuar sempozyumlar,
festivaller
Fuar ve sempozyumlara aktif
katılımlarla stand oluşturma,
Kahramanmaraş konulu sempozyum
düzenleme, festivallerin kültürel
değerleri öne çıkaran hale getirilmesi,
İTM, OSİ,
tarım d. HEM
Belediyeler,
Dernekler
ÜNV.
2014
75
WWF
ÇEKÜL
TATUTA
2014
2014
her yıl en az 2 milli fuara katılacaktır.
42
2
Eko köy ve Eko beldeler
Belirlenen alanların civarında doğal ve
kültürel değerleri bozulmamış veya
küçük bir çaba ile bu değerlerinin
sunumu ve korunması kolayca
başarılabilecek ve ekolojik
uygulamaların sürdürülebilirliği söz
konusu olan yerleşim yerlerinde ve
benzer her ilçede 1 olmak üzere
Ekoköy olarak dizaynı ve sunulması, bu
konuda diğer koruma alanlarına örnek
olacak pilot uygulama yapılması,
İTM, OSİ, Ky,
İÖİ,
Muhtarlıkla
rWWF
TATUTA
2014
43
2
Satış-Tutundurma
çalışmaları
Ekoturizm değerleri dağıtım programı
yapılacaktır. Ekoturizm tutundurma
programı hazırlanacaktır. Bu amaçla,
gerekli kişisel satış, reklam, tanıtım ve
satış geliştirme etkinlikleri
belirlenecektir.
İTM, OSİ, Tic.
Ve San Odası,
Özel Gr.,
Dernekler,
Belediyeler
2013
44
1
Yerel standardı koruma
Eko-turizm hizmetlerinin kademeli
olarak geliştirilmesi için bir yerel
nitelikler standardı oluşturulması, bu
şekilde orijinalliğin korunması ile
bozulma ve kültürel melezleşmenin
önüne geçilmesi
İTM OSİ Ky
Dernekler
2013
45
2
Yeni ürünler ve Ürün
geliştirme
Yeni ürünlerin geliştirilmesi, yeni
dizaynlar, yerel kültür elemanlarının
figüre edilmesi, bilinmeyen veya
kaybolmaya yüz tutmuş, yöresel
yemeklerin sunulabilir hale getirilmesi
bunların kataloglar halinde basımının
İTM ÜNİV OSİ
Ky HEM
Dernekler,
Üniversitele
r,
2015
76
sağlanması
46
2
İyi örnekleri öne çıkarma
Yılda bir kez Örnek pansiyon, Örnek
lokanta, Örnek Ürün satış yeri seçimi,
bunlara göre kalite standartlarının
diğer aynı faaliyette bulunan kişi ve
kurumlara yaygınlaştırılması
İTM OSİ İOİ
Ky
Dernekler
2015
47
1
Sertifika/kalite standardı
programı
Pansiyonculara, lokantalara, ekolojik
ürün üreticilerine yönelik sertifika ve
kalite standardı programının
hazırlanması ve uygulanması
İTM HEM Ky
B OSİ
Üniversitele
r,
Dernekler,
Hizmet
üretlenler
2014
48
2
Yeni tesisler
Zamanla gelişim gösteren ve
potansiyeli artan yerlere belirlenmiş
ekoturizm standartlarına uygun yeni
eko-turizm tesisleri
Özel Gr. OSİ,
Ky İÖİ, İTM
Dernekler,
Belediyeler
2015
49
2
Kurallar sistemi
Tur operatörlüğü, Rota kılavuzluğu,
pansiyonculuk ve yerel ürünlerin satışı
konusunda halkın da benimsediği bir iş
düzenini ve kurallar sistemini ortaya
koyan mekanizma geliştirmek,
İTM OSİ Ky B
Tur
oparatörleri,
Hizmet
üretenler
50
2
Organik tarım
Korunan alanlarda organik tarımla
üretim prensiplerinin yerleştirilmesi,
plan dönemi sonunda sahaların yüzde
30 unda organik tarımın yapılıyor
olmasının sağlanması
İTM, OSİ,
İL tarım Md.
Muhtarlıkla
r,
Dernekler,
2015
51
1
Yapı sistemi
Favori ilçelerde, köy, belde ve ilçelerde
yeni yapılacak yapıların tamamen yerel
mimariye uygun olmasının zorunlu
hale getirilmesi
B, ÇŞM, M. Ky
Dernekler
Mimarlar
Odası
2014
77
2015
Avlaklarda av potansiyelini artıracak
ve av turizminin cazibesini
arttıracaktır.
Avlaklarda av potansiyelini artıracak
ve av turizminin cazibesini
arttıracaktır.
Avlaklar ve av kaynakları fuarlar,
yabancı ve yerli televizyonlar, av
dergileri vb. kaynaklarla ya da yerli ve
yabancı av turizm acentalarıyla
görüşerek tanıtılması sağlanacaktır.
Sportif olta balıkçılığı meraklılarına
yeni alanlar belirlenmiş olacaktır.
52
1
Avlaklarda av sayısının
arttırılması
53
1
54
1
Avlaklarda av kaynağına
yem takviyesinin
yapılması
Avlakların tanıtılması
55
1
İç sularda sportif olta
balıkçılığına uygun
yerlerin belirlenmesi
56
1
Sportif olta balıkçılığı
alanlarının tanıtılması
Sportif balıkçılık gruplarına ve tüm bu
aktiveteyle ilgilenenlere balıkçılık
sahalarının tanıtımı yapılmış olacaktır.
57
1
Kuş envanterlerinin
çıkarılması
Kuş gözlemciliği gruplarından
faydalanarak alanların kuş
envanterinin çıkarılması sağlanacaktır.
58
2
Yayla Pansiyonluğu ve
yayla turizminin
geliştirilmesi
Yayla turizmi meraklılarına yeni
alanlar oluşturulmuş olacaktır.
OSİ, Avlak
İşletmecileri
2013
OSİ,Avlak
İşletmecileri,
Avcı Dernekleri
OSİ, Avcı
dernekleri,İl
Kültür ve
Turizm
Müdürlükleri,
İl Kültür ve
Turizm Müd.,
Balıkçılık STK,
Üniversiteler,
OSİ, DSİ, Özel
İdasi
OSİ, İl Kültür
ve Turizm
Müd., Turizm
Acentaları
Kuş
Gözlemciliği
STKları, OSİ,
Üniversiteler
Vatandaşlar,
Orman Bölge
Müdürlüğü,
Turizm
Acentaları, OSİ
2013
78
2013
2013
2013
2013
2013
6.4 . iZLEME VE DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK EYLEMLER Amaç: ekoturizm faaliyetlerinin izlenmesine ilişkin kriterlerin belirlenmesi, izlemenin yapılması, raporlama, değerlendirme ve geri
bildirimlerin yapılması.
Eylem
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Eylem no
Öncelik
Başlangıç
tarihi
59
1
Değişimin sınırlarının
belirlenmesi
60
1
61
OSİ, İTM,
Üniversiteler
WWF,
Dernekler
2014
Çevresel etkilerin izlenmesi
Doğal ve kültürel değerleri etkileyen tüm
turizm faaliyetlerinin kabul edilebilir
değişimin sınırlarının belirlenmesi, bu
çalışmanın hedefi yöresel düzeyde kabul
edilebilir sınırların tespitidir.
indikatörlere göre izlenecektir.
ÇŞM OSİ B
Dernekler,
KTM
2014
1
Ekonomik etkilerin izlenmesi
indikatörlere göre izlenecektir
1
indikatörlere göre izlenecektir
63
1
Sosyal ve kültürel etkilerin
izlenmesi
Sürdürülebilirliğin izlenmesi
Dernekler,
Üniv.
Dernekler,
2014
62
İTM, Tarım Md
Ky B Tic San Od.
OSİ, İTM Üniv
indikatörlere göre izlenecektir
OSİ; ÇŞM
Dernekler,
2014
64
1
Uyumun izlenmesi
Kurallar sistemine uyumun izlenmesi,
uyumsuzluğun sözkonusu olduğu hususları
inceleme, uzlaşma arayışı, çözüm
geliştirme, raporlama ve değerlendirme,
yaptırım uygulama,
İTM, OSİ Özel
girişimciler,
Hizmet üreten
herkes
Dernekler
2014
65
1
İzlemenin raporlama,
değerlendirme ve geri
bildirimlere dönüştürülmesi
OSİ; İTM ÜNİV
Dernekler
2014
66
1
Değişimin sınırlarının
belirlenmesi
Doğal ve kültürel değerlere etki yapan
Faaliyetlerin sınırlara göre durumunun
izlenmesi ve raporlama, değerleme ve geri
bildirimlerinin yapılması,
Doğal ve kültürel değerleri etkileyen tüm
turizm faaliyetlerinin kabul edilebilir
değişimin sınırlarının belirlenmesi, bu
çalışmanın hedefi yöresel düzeyde kabul
edilebilir sınırların tespitidir.
OSİ, İTM,
Üniversiteler
WWF,
Dernekler
2014
79
2014
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
67
1
Çevresel etkilerin izlenmesi
indikatörlere göre izlenecektir.
ÇŞM OSİ B
Dernekler,
KTM
80
2014
SONUÇ VE ÖNERİLER
1.Kahramanmaraş ili Merkez İlçe A tipi Başkonuş Mesire alanı 2873 Sayılı kanun kapsamında Genel Müdürlüğümüze Tabiat Parkı olarak
önerilmiştir.
2.Kahramanmaraş ili Andırın ilçesinde Tırıl Dağı ve Çevresi Miklli Park İlan edilmelidir.
3.Merkez ilçe Sır barajı mevkii Düldül dağı ve çevresi Av Turizmi Kapsamında YHGS (Yaban hayatı Geliştirme sahası) olarak İlan edilmelidir.
4.İlimizin önemli sulak alanlarından olan Gavur Gölü Bataklığı Ulusal Sulak Alan Komisyonunca değerlendirilerek sınırları belirlenmeli ve yasal
statüye kavuşturulmalıdır. Özellikle kuş varlığı bakımından zengin olan bu alanda kuş gözlemciliği ve ekoturizm imkanları gelişecektir.
81