всеки месец раздава надежди

Transkript

Aylık Aile, Çocuk
ve Kültür Dergisi
Месечно списание за семейството, детето и културата
все
ки
ме
сец
разд
ава н
а д е жд и
Eğitimin
Gayesi
Целта нa
образованието
Kâinatın
Ucu Bucağı
Безкрайната
Вселена
Deniz
Analarindan
Haber Var
Послание от
медузите
EYLÜL 2014, sayı: 199, yıl: 20, fiyatı: 2,00 lv.
СЕПТЕМВРИ 2014, брой: 199, година: 20, цена: 2,00 лв.
ФЕВРУАРИ 2013 / ŞUBAT 2013
1
içindekiler
1
KÂ
БЕ
04
EĞİTİMİN GAYESİ
ЦЕЛТА НA ОБРАЗОВАНИЕТО
8
10
16
26
28
32
34
36
38
40
20
съдържание
SOR Kİ BİLESİN
ПОПИТАЙ, ЗА ДА РАЗБЕРЕШ
JACQUES CARTİER
ЖАК КАРТИЕ
IŞIĞIN FOTOĞRAFI
СНИМКА НА СВЕТЛИНАТА
ASRIMIZIN HASTALIKLARINDAN: İSRAF
РАЗТОЧИТЕЛСТВОТО – БОЛЕСТТА НА НАШЕТО ВРЕМЕ
HABERLER
НОВИНИ
SİZDEN GELENLER
ВАШИТЕ ОТЗИВИ
GENÇ RESSAMLAR
МЛАДИ ХУДОЖНИЦИ
MİZAH
ХУМОР
NASRETTİN HOCA
BULMACA
КРЪСТОСЛОВИЦА
DENİZ ANALARINDAN
HABER VAR
ПОСЛАНИЕ ОТ МЕДУЗИТЕ
E D İ TÖ R
Aylık Aile, Çocuk
ve Kültür Dergisi
Месечно списание за семейството, детето и културата
©¸¬
±¯
³¬
¸¬½
·§®
«§©§
´ § « ¬ « ¯
Eğitimin
Gayesi
ĒĀĤĨÿĦX
āěĂÿĠāĜÿĦġĀĨā
12
Kâinatın
Ucu Bucağı
ĆĀĠģĂÿĢĦÿĨÿ
öăĀĤĀĦÿ
ÂİNATIN UCU BUCAĞI
ЕЗКРАЙНАТА ВСЕЛЕНА
Издава: „ДЪ БОСФОРУС“ ООД
ISSN 1310-6422
Genel Yayın Müdürü
Главен редактор
CEYHUN GÜNGÖR / ДЖЕЙХУН ГЮНГЬОР
[email protected]
Yayın Editörü & Görsel Yönetmen
Отговорен редактор и Графично оформление
NİHAT DAUD / НИХАТ ДАУД
[email protected]
Yayın Kurulu
Издателски колектив
EYUB AHMED / ЕЮБ АХМЕД
SAMİRAY MEHMED / САМИРАЙ МЕХМЕД
İSMET KİKOV / ИСМЕТ КИКОВ
HASAN SEBAHTİN / ХАСАН СЕБАХТИН
ABONE - 2014 / АБОНАМЕНТ - 2014
12 месеца: 24.00 лв., 9 месеца: 18.00 лв.
6 месеца: 12.00 лв., 3 месеца: 6.00 лв.
Abone ve Dağıtım
BULGARİSTAN POSTASI
PK No: 1940
Абонамент и разпространение
БЪЛГАРСКИ ПОЩИ
ПК No: 1940
ADRES / АДРЕС
Sofya 1360, kv. “Moderno predgradie”,
ul. “367” No: 31, Tel: 0988865045
София 1360, кв. “Модерно предградие”,
ул. “367” № 31, тел.: 0988865045
www.umitdergisi.com, e-mail: [email protected]
Dergiye gönderilen eserler iade edilmez. Yayınlanan yazı
ve şiirler kaynak gösterilerek yayınlanabilir. Yazılarda
gerekli görülen düzeltmeler yapılır. Yazıların sorumluluğu
yazara aittir.
Получени материали не се връщат. Всички
материали се публикуват с посочен източник.
Материалите се редактират по необходимост.
Отговорност за материала носи авторът.
NOT: Dergide yer alan tercümeler, harfiyyen olmayıp
mana olarak verilmiştir.
Deniz
Analarindan
Haber Var
ďāăĤÿĦġĀāĨ
ĥĀĞĄĠġĨĀ
EYLÜL 2014, sayı: 199, yıl: 20, fiyatı: 2,00 lv.
СЕПТЕМВРИ 2014, брой: 199, година: 20, цена: 2,00 лв.
ФЕВРУАРИ 2013 / ŞUBAT 2013
1
Yeni sezona merhaba!
Nihayet yaz tatilini de yedik bitirdik. Haydi
herkes okula! Sakın bana “yahu böyle iyidik, ne
güzel alışmıştık” falan demeyin, bozuşuruz. Tatil
modundan çıkıp okul ve ders moduna girmekte geç kalmayın sakın. Unutmayın her gecikme
sıkıntılı sonuçlar doğurabilir.
Bazıları da; “ne diyorsun sen biz çoktan okul
havasına girdik ve heyecanla okulların açılmasını bekliyorduk” diyordur. Bu yapıdaki arkadaşlara bir diyeceğimiz yok tabi.
İyi yada kötü bir tatil de geçti. Şimdi her şeyi
geride bırakıp okul ve derslere odaklanma zamanı. Tabi bu odaklanma işinde Ümit dergimizi
de ihmal etmiyoruz dimi?
Tüm eğitim camiasına, yeni eğitim – öğretim
sezonunda başarılar dileriz.
Привет на новия сезон!
Най-накрая приключи и лятната ваканция.
Хайде всички на училище! Само не ми казвайте: „Добре си бяхме тъй, колко много свикнахме така”, да не развалим отношенията си. Не
закъснявайте да излезете от ваканционния
режим и да се върнето в училищния режим и
уроците. Не забравяйте, че взяко закъснение
може да причини неприятни последици.
Някои може би казват: „Какво говориш.
Ние отдавна сме на училищна вълна и с нетърпение очакваме откриването на училището”. За тези приятели разбира се няма какво да кажем.
Добре или зле и тази ваканция приключи.
Сега е време да оставим всичко в миналото и
да се съсредоточим върху уроците и училището. Правейки това нали няма да пренебрегнем списанието ни „Юмит”?
Пожелаваме успех на цялата образователна общност в новия учебно-образователен
сезон!
4
EĞİTİM / ОБРАЗОВАНИЕ
Bir milletin en büyük sermayesi, eğitim ve öğretimin bağrında gelişen kültür, irâde sağlamlığı, ahlâk ve fazilet sermayesidir. Bu sermayeyi elde eden
milletler, dünyaları fethedebilecek bir kuvvet ve dünya hazinelerini açabilecek sihirli bir anahtar bulmuş sayılırlar.
Eğitimin Gayesi
Целта нa образованието
Ceyhun GÜNGÖR
ğitim ve öğretimden ne anlamalıyız? Nesiller, nasıl ve ne
şekilde eğitime tâbî tutulmalıdır? Onlara, neleri, nasıl ve niçin okutmalıyız? Ve bu kutsal vazîfeyi kimler
görecektir?
Eğitimle alâkalı konuları ele alırken, kendi kendimize soracağımız bu sorulara, inandırıcı cevaplar bulma mecburiyetindeyiz.
Hedef ve gâyesi belirlenememiş bir eğitim ve öğretim sisteminin, nesilleri şaşkına
çevireceği açıktır. Ayrıca, nelerin nasıl öğretileceği ve eğitimde takip edilecek yol ve
metodun neler olacağı bilinmeden, gençlerin kafa ve ruhlarına yerleştirilen şeyler de
onları sadece birer bilgi hamalı yapacaktır.
Milletlerin toplumsal yapılarıyla, eğitim
yöntemleri ve esasları arasında belirli bir ilgi
ve bağ mevcuttur. Millet fertlerine nasıl bir
eğitim verilirse, toplum da yavaş yavaş giderek o şekli almaya başlar. Buna bağlı olarak,
bugün yetiştirilen nesiller, yarının yetiştiricileri olarak vazife başına geçecek. Ve günümüz eğiticilerinden aldıkları aynı şeyleri, yarınki nesillerin gönüllerine boşaltacaklardır.
Milletlerin, fiziksel varlıklarını devam ettirmelerinde, evlenme ve üreme ne ise onların ahlâkî ve toplumsal hayatları için eğitim
de aynı şeydir. Evlenme aile kurma konusunu sağlam temellere oturtamamış milletler,
E
СЕПТЕМВРИ 2014
К
акво трябва да разбираме от учебно-оброзователна система? Как и
по какъв начин трябва де се обучават поколенията? Защо, как и по какъв
начин трябва да ги обучим? Кои ще поемат този свещен дълг?
Когато споделяме темите, свързани с
образованието, ние сме длъжни да намерим убедителни отговори на тези въпроси, които ще зададем на себе си.
Една образователна система без ясно
очертан план и цел единствено би объркала идните поколения. Нещата, установени в съзнанието и духа на младото
поколение без да се знае как трябва да се
възпитат поколенията, без да са известни
начините и методите, които трябва да се
спазват в образованието ще ги превърне
само в хамали на знания.
Социалната структура на страната е
тясно свързана със значението, което тя
отдава на образованието на своя народ.
Обществото започва постепенно да приема формата в зависимост от начина по
който страната е възпитала своите членове. Ето защо, поколенията, възпитани
днес ще започнат да работят като възпитатели на бъдещето. Те ще предадат
нещата, усвоени от учителите на нашето
време, на сърцата на идното поколение.
За продължаването на физическоEYLÜL 2014
kendilerini sıkıntılardan kurtaramazlar. Bununla beraber toplumun rûhî ve ahlâkî durumuna gereğince ehemmiyet veremeyen
milletler de kat’iyyen uzun süre varlıklarını
sürdüremeyeceklerdir.
Bir milleti meydana getiren fertlerden
her biri, az çok diğerine tesir eder veya ondan bir şeyler alarak onun tesirinde kalır.
Bunun gibi gelenek ve görenekler, uzak-yakın çevrenin tesiri de yetişmede önemli birer
yer tutarlar. Bir âile reisi kendi âile bireyleri
arasında, milleti idare edenler de toplumun
çeşitli kesimleri ve fertleri arasında kuvvetli
tesire sahiptirler. Buna göre, bir milletin kabiliyeti ölçüsünde yükselmenin en son noktasına ulaşması; o milleti meydana getiren
bireylerin düşünce, kültürüyle ve toplumun
örnek şahsiyetlerinin plân, basîret ve hasbîlikleriyle yakından alâkalıdır.
Nesillerin yetiştirilmesiyle meşgûl olanlar, bu vazifeyi hangi ünvan altında yerine
getirirse getirsinler, üzerlerine aldıkları mesûliyetin büyüklük ve önemini bir an bile hatırdan çıkarmamalıdırlar.
Bizler, çocuklarımızın geleceğini garanti altına alma uğrunda, her yolu dener, her
ihtimâli değerlendiririz. Onların hiçbir şeye
muhtaç olmamaları için her sıkıntıyı göğüsler, her zorluğa katlanırız. Onlara “cennet
gibi” bir dünya hazırlamaya çalışırız! Acaba
то съществуване на народите са важни
бракът и размножаването, а за моралния
и социалния им живот – образованието.
Тези народи, които не успеят да изградят брачната институция върху здрави и
ключови ценности без да вземат под внимание духовното и морално състояние на
своето общество са обречени на изчезване. Всяка личност, изграждаща един народ, въздейства малко или много на останалите членове или остава под негово
въздействие възприемайки нещо от него.
Освен това, обичаите и традициите, влиянието на близките и не само също играят важна роля за възпитанието. Главата
на семейството има силно въздействие
сред членовете на семейството както и
управляващите народа сред различните слоеве на обществото и личностите
в него. Достигането до крайната точка
на развитие на един народ в зависимост
от способностите му е пряко свързано с
мислите и културата на личностите, които го изграждат, както и плановете, благоразумието и безвъзмездието на примерните хора в него.
Тези, които са ангажирани с възпитаването на поколенията не трябва да забравят дори и за миг важността на отговорността, която са поели въпреки поста,
на който стоят в това тяхно начинание.
ТЕЗИ, КОИТО СА
АНГАЖИРАНИ С
ВЪЗПИТАВАНЕТО НА
ПОКОЛЕНИЯТА НЕ ТРЯБВА
ДА ЗАБРАВЯТ ДОРИ И
ЗА МИГ ВАЖНОСТТА НА
ОТГОВОРНОСТТА, КОЯТО СА
ПОЕЛИ ВЪПРЕКИ ПОСТА, НА
КОЙТО СТОЯТ В ТОВА ТЯХНО
НАЧИНАНИЕ.
СЕПТЕМВРИ 2014 / EYLÜL 2014
5
6
EĞİTİM / ОБРАЗОВАНИЕ
İYİ BİR TERBİYE GÖRMÜŞ VE YETİŞTİRİLMİŞ
NESİLLER, HAYAT
MÜCADELESİNDE,
KARŞILARINA ÇIKAN
HER ENGELİ GÖĞÜSLEYEBİLECEK. MADDÎMANEVÎ HER ÇEŞİT
ZORLUĞU YENEBİLECEK VE HİÇBİR ZAMAN
ÜMİTSİZLİĞE DÜŞMEYECEKLERDİR.
onları, gerçek sermaye olan ahlâk ve fazilete
yükseltemediğimiz; anlayış ve kültürle istikrara ulaştıramadığımız zaman, bütün emek
ve gayretlerimiz boşa gitmez mi?..
Evet, bir milletin en büyük sermayesi,
eğitim ve öğretimin bağrında gelişen kültür,
irâde sağlamlığı, ahlâk ve fazilet sermayesidir. Bu sermayeyi elde eden milletler, dünyaları fethedebilecek bir kuvvet ve dünya hazinelerini açabilecek sihirli bir anahtar bulmuş
sayılırlar. Aksine, bu eğitim ve bu anlayışa
yükselememiş yığınlar, ileride verecekleri
hayat mücadelesinin daha ilk raundunda nakavt olup eleneceklerdir.
İyi bir terbiye görmüş ve yetiştirilmiş nesiller, hayat mücadelesinde, karşılarına çıkan
her engeli göğüsleyebilecek. Maddî-manevî
her çeşit zorluğu yenebilecek ve hiçbir zaman ümitsizliğe düşmeyeceklerdir. Böyle bir
anlayışa sahip olamamış tâlihsizler ise babalarından kalan maddî serveti, bir çırpıda yok
edip tükettikleri gibi, mânen de hep boşlukta, sallantıda ve karamsar bir hayat geçireceklerdir. Sonra da sefâletin dişleri arasında
kahrolup gideceklerdir.
Bugün yolların ayrımında; kendi evlâtlarını ya insanlığa yükseltme veya insan azmanı
olmaya terk etme konumunda bulunuyoruz.
Başta nesillere bir şeyler öğretme ve de örnek olma konumunda olan öğretmenlerimiz
olmak üzere hepimize büyük sorumluluk
düşmektedir. Okulların açılacağı şu zaman
diliminde bu konuyu bir kere daha düşünmeye ne dersiniz?
Yeni eğitim – öğretim sezonu, tüm öğrenci ve öğretmenlerimize hayırlı olsun.
Като членове на общество ние даваме
мило и драго, за да подсигурим възможно най-доброто бъдеще на децата си,
като вършим всичко, що е по силите ни
и преодоляваме всякакви и всички трудности, така че децата ни да не са лишени от нищо в старанието си да им подготвим един свят като Рая. Няма ли да
бъде загуба на всичките ни усилия, ако
не успеем да ги извисим до нивото на
морала и добродетелта – богатството на
истинската ценност, ако не ги издигнем
до задоволително равнище, придобили
съзнателност и култура?
Най-голямото богатство на един народ
е културата, твърдата воля, морала и добродетелта, развити в сферата на обучението и образованието. Народите, сдобили
се с това благо ще спечелят тайнствения
ключ за съкровищниците на света. И обратното, народните маси, които не са се
изкачили до такова ниво на образованост
и разбиране ще пропилеят първото си
усилие за бъдещ социален живот и ще бъдат нокаутирани още в първия рунд.
Добре обучените и възпитани поколения ще могат да преодолеят всички
пречки в борбата им за живот. Ще преборят всички видове материални и духовни
трудности и никога няма да изпаднат в
отчаяние. Злощастните, непритежаващи
това разбиране, ще изхарчат за миг материалното богатство, останало от бащите
им, винаги ще бъдат в духовна празнота,
ще имат нестабилен живот, изпълнен с
песимизъм. След това ще бъдат съкрушени от тежеста на нещастието.
Днес избираме един от пътищата, дали
ще усъвършенстваме личността на децата си, или ще ги оставим да не бъдат хора.
Затова на учителите, възпитаващи поколенията бидейки техен пример, както и
на всички нас се полагат големи отговорности. Какво ще кажете да обмислим още
веднъж тази тема в този период на откриването на училищата?
Нека новият учебно-образователен сезон бъде благополучен за всички ученици
и учители!
EYLÜL 2014
честит първи учебен ден
Детенце хубаво,
пиленце любаво,
къде под мишница
със тази книжница?
-Отивам бабичко,
макар и слабичко,
книга да уча,
добро да сполуча!
СЕПТЕМВРИ
2014 // ŞUBAT
EYLÜL 2014
ФЕВРУАРИ 2013
2013
7
8
SOR Kİ BİLESİN / ПОПИТАЙ, ЗА ДА РАЗБЕРЕШ
Çocuklara cep telefonu
niçin zararlıdır?
Y
apılan araştırmalar, cep telefonlarının
hafızayı ve pek çok zihinsel fonksiyonu
olumsuz etkilediğini gösteriyor. Öyle ki cep
telefonu sinyalleri hücreye ve DNA’ya zarar
veriyor. Uzun süreli kullanımda herkes için
zararlı olan cep telefonu çocuklar için çok
daha zararlı. Bunun sebebi, çocukların kafatası ve sinir sistemi gelişimlerinin henüz
tamamlanmamış olmasından dolayı radyasyona daha çok maruz kalmaları. Mesela
5 yaşındaki bir çocuğun kafatası kalınlığı
bir yetişkinin kafatasının yaklaşık dörtte
biri kadar. Bu sebeple 8 yaşından küçük çocuklar en yüksek risk grubundalar. 8-14 yaş
aralığındaki çocukların ise cep telefonunu
zorunlu hâllerde ve mesaj ile haberleşme
şeklinde kullanması tavsiye ediliyor.
Защо мобилните телефони
са вредни за децата?
И
зследванията показват, че мобилните телефони имат негативно влияние върху паметта и особено умствената дейност. Още повече, че сигналите,
които мобилните телефони излъчват,
вредят на клетките и ДНК. Продължителната употреба на мобилен телефон
влияе негативно на всички и особено на
децата. Причината е, че развитието на
черепа и на нервната система на децата
все още не е приключило. Затова са податливи в по-силна степен на негативното влияние на радиацията. Например,
черепът на едно 5-годишно дете е с една
четвърт по-тънък от черепа на един
възрастен човек. Затова децата под 8годишна възраст са най-много изложени на риск. За децата на възраст между 8
и 14 години се препоръчва да провеждат
разговори по мобилни телефони само
когато имат нужда. Иначе е по-добре да
изпращат кратки съобщения.
Kas yorgunluğu nedir?
K
as yorgunluğunu, kaslar zorlandığında veya uzun
süre kullanıldığında hissedilen bir kas güçsüzlüğü ve derinden gelen bir ağrı şeklinde tarif edebiliriz.
Bir başka deyişle yorgunluk, kasın enerji ihtiyacıyla,
enerji üretme kapasitesi arasındaki geçici dengesizliktir. Enerji ihtiyacı enerji tedarikinden fazla olduğunda
yorgunluk hissi sayesinde kas hücresine yaptırılan iş
azaltılmakta ve böylece hücre hasardan korunmaktadır. Hücrenin canlılığını sağlayan mekanizmalar için
enerji gerektiğinden, yorgunluk çok faydalı bir koruma
mekanizmasıdır. Eğer bu böyle olmasaydı çalışmayı
bırakmaz ve hücrelerimizi öldürünceye kadar zorlayabilirdik. Zorlanan kasta yorgunluk ortaya çıkınca kas
aktivitesi bırakılmakta veya yoğunluğu azaltılmakta,
böylece adale, kiriş, bağ ve kemiklerde hasar meydana
gelmesi engellenmektedir. Bize verilen yorgunluk hissi
olmasaydı, hangi zorluktaki kas aktivitelerinin iskelet
sistemine zarar vereceğini bilemeyeceğimizden, kas liflerimizde veya bağlarımızda kopma, adale içine kanama gibi zararlı hâdiseler başımıza sıkça gelebilirdi.
EYLÜL 2014
Örümcek ağı ne kadar
esnektir?
Ö
rümcekler bütün canlılar gibi mükemmel yaratılışlarıyla dikkat çekmektedir. Örümcek ağı aynı kalınlıktaki
çelik telden iki kat daha sağlamdır. Ne kadar çekilirse çekilsin bırakıldığında orijinal
durumuna gelebilecek kadar da esnek yaratılmıştır. Bu esneme kabiliyeti günümüzde
üretilen en esnek telin esnekliğinden dört
kat daha fazladır. Bu maddeyi yapay olarak
elde etmeyi hâlâ başaramayan bilim insanlarının örümcek çiftliği kurup örümcekleri
sağarak ipliklerini aldıklarını biliyor muydunuz? Yaklaşık 2,5 santimetre boyundaki
bu örümceklerden günde hayvan başına
320 metre (yaklaşık 3–5 gram) iplik elde
edilir ve bu iplikler kurşungeçirmez yelek
yapımında kullanılır.
Що е мускулна умора?
Колко гъвкава е
паяжината?
М
К
ускулната умора може да се определи като изтощение на мускулите, което се усеща след тяхното пренатоварване или продължително използване,
и като дълбока болка. Казано по друг начин, умората
е състояние, което се появява при дисбаланс между
енергийната потребност на мускула и капацитетът
му да произведе тази енергия. Тъй като потребността от енергия е по-голяма от произведената енергия,
се появява усещане за умора, поради която дейността на мускулните клетки се забавя, за да се запазят
от увреждане. Понеже е необходима енергия за механизмите, които осигуряват жизнеността на клетките,
умората на практика е много полезен защитен механизъм. Ако не беше така, щяхме да работим безспир,
докато не изтощим и не убием клетките. Когато се появи усещане за умора в натоварения с работа мускул,
тогава той спира да работи или забавя интензитета
на дейност и така се предотвратяват увреждания на
мускулните влакна, на сухожилията, на ставите и на
костите. Ако не притежавахме усещането за умора,
нямаше да знаем кои мускулни дейности могат да увредят на костната ни система при натоварване и по
този начин често щяхме да си причиняваме скъсване
на тъкани, ставни травми, мускулни кръвоизливи.
ато всички други създания на този
свят и паяжината въздейства със
своето съвършено устройство. Нишката
на паяжината е по-здрава от стоманена
тел със същата дебелина. Тя е много гъвкава и колкото да я дърпаме, като пуснем, пак се връща в първоначалното си
състояние. Нейната гъвкавост е четири
пъти по-голяма от най-гъвката в днешно
време тел. Учените още не са успели да
направят изкуствено копие на нишката
на паяжината. Известно ли ви е обаче,
че учените правят ферми за паяци, от
които се снабдяват с паяжина? Паяците
в такива ферми са големи около 2,5 см и
всеки ден произвеждат по 320 м паяжина с тегло около 3-5 грама. Придобитата
паяжина се използва при направата на
предпазни жилетки срещу куршуми.
9
10
KİM KİMDİR? / КОЙ КОЙ Е?
JACQUES CARTIER
Mehmet ÜZEYİR Plovdiv
ransız denizci. Kuzey Amerika kıyılarını araştırmış ve bu topraklara Kanada adını vermiştir. 1491’de Britanya’daki St. Malo’da doğdu, 1 Eylül 1557’de aynı
yerde öldü.
Fransa Kralı I.Franço- is, 1534’de altın, baharat bulma, ya
da Asya’ya bir geçit bulma umuduyla, Kuzey Amerika topraklarına bir
keşif gezisi düzenlemeye karar verdi. Bu seferin komutanlığına Cartier getirildi. Cartier; 20 Nisan 1534’de iki gemi ve 61 denizci ile
St. Malo’dan yola çıktı. 20 günde, daha önce John Cabot tarafından bulunmuş olan New foundland’e ulaştı. St. Lawrence
Körfezi’ne girdi, Anti- costi adasında araştırma yaptıktan
sonra Gaspe yarımadasında karaya çıktı.
Kötü hava şartları nedeniyle St. Lawrence nehrinin girişini yitirdi. İki Kızılderiliyle Eylül 1534’de St. Malo’ya
döndü. Kral I.François, ertesi yıl yeni bir sefer hazırlanmasını istedi.
Bu kez üç gemi ve 110 denizciyle yola çıkan Cartier, iki Kızılderilinin rehberliğinde St. Lawrence
nehrinden içeri doğru yol almaya başladı. Sonunda
Iroquois Kızılderililerinin köyü Stadacona’ ya (bugünkü Quebec) ulaştılar. Cartier; Hochelaga (bugünkü Montreal) köyüne vardığında köyün çok
yüksek bir dağın yamacında kurulduğunu görerek
bu dağa “Mont Real” (Gerçek Dağ) adını verdi.
Bu topraklara verdiği “Kanada” adı ise bölgedeki Kızılderililerin dilinde “köy” anlamına geliyordu. Cartier; 1535-1536 kışını Stadacona’da geçirdi.
Çetin geçen kış onları çok etkiledi. Ayrıca gemiciler arasında ortaya çıkan ve yayılan bir hastalık (iskorbüt), 25 kişinin ölümüne neden oldu. Mayıs’ta,
Fransa’ya döndü.
Avrupa’daki savaş, I. Fronçois’nın 1541’e değin
yeni bir sefer hazırlatmasını önledi. Ancak bu kez seferin komutası Jean François de la Rocque de Roberval’e
verildi. Cartier onun emri altındaydı. Cartier daha önce
yola çıkarak 23 Ağustos’ta Stadacona’ya vardı. Silahların
gelmesini bekleyen Roberval, bir yıl görünmedi.
Cartier ve adamları Stadacona yakınlarında kışı geçirdi.
Yapılan araştırmalarda altın ve elmas olduğu sanılan bol miktarda maden bulundu. Bahar gelince Cartier, Roberval’in gelişini
beklemeden Fransa’ya gitmek üzere yola çıktı. Newfoundland yakınlarında Roberval’in gemileriyle karşılaşan Cartier Stadacona’ya geri
dönme emrini aldı. Buna karşın gece karanlığından yararlanarak kaçtı ve
Fransa’ya gitti. Bir salgın hastalık nedeniyle 66 yaşında, doğduğu şehirde öldüt.
Öldüğünde, Kanada’da Avrupalı yerleşim henüz başlamamıştı. Altın ve elmas sandığı
madenlerin değersiz olduğu anlaşıldı.
F
EYLÜL 2014
ЖАК КАРТИЕ
Т
ой е френски мореплавател. Изследва бреговете на Северна Америка, а земите, които открива по-късно нарича Канада. Роден е през
1491 г. във великобританския град Сен Мало. Умира в същия град
на 1 септември 1557 г.
През 1534 г. френският крал Франсоа I решава да изпрати експедиция до земите на Северна Америка, надявайки се да бъде
открито злато, подправки или проход към Азия, като начело
на нея застава Картие. На 20 април 1534 г. Картие тръгва
от Сен Мало заедно с 61 моряка и 2 кораба. За 20 дни той
успява да стигне до остров Нюфаундленд, който преди
време е открит от Джон Кабот. Преминава през залива
Сейнт Лорънс и след като прави няколко проучвания
на остров Антикости акостира на полуостров Гаспе.
Поради лошото време се изгубва на влизане в
Сейнт Лорънс, а през септември 1534 г. се завръща
в Сен Мало заедно с двама индианци. На следващата година крал Франсоа I решава да изпрати
още една експедиция.
Този път Картие начело на 3 кораба и 110 моряка успява да си пробие път в реките на Сейнт
Лорънс, използвайки двамата индианци като водачи. Накрая успяват да стигнат до индианското
селище Стадакона, известно днес като Квебек,
Канада. Когато пристига в селцето Хочелага бива
възхитен от това, че тамошното население живее
високо в планината, на която дава името Монреал (истинска планина). А Канада, името, което
дава на тези земи на езика на индианците означавало „село“. Картие прекарва зимата на 1535-1536
г. в Стадакона. Тежките зимни условия и болестта
разпространила се измежду моряците (скорбут) погубва 25 от тях. През май се завръща във Франция.
Поради войната в Европа Франсоа I не организира повече експедиции в периода до 1541 г. След
това прекъсване изпраща поредната експедиция
начело на която този път застава Жан-Франсоа де ла
Рок де Робервал, а Картие е част от екипажа. Картие
тръгва по-рано и на 23 август пристига в Стадакона.
Робервал не се появява в продължение на цяла година,
очаквайки да пристигнат нужните снаряжения.
Картие и хората му презимуват близо до Стадакона. Открива различни минерали и руди, които мисли за елмаз и злато.
С настъпването на пролетта тръгва към Франция без да дочака
идването на Робервал. Близо до Нюфаундленд Картие се среща с корабите на Робервал и получава заповед да се върне обратно към Стадакона. Не се подчинява на заповедта, изчаква да настъпи нощта и поема
към Франция. Умира на 66-годишна възраст в родния си град. След като умира се
разбира, че откритите от него минерали нямат никаква стойност.
ЮЛИ 2013
TEMMUZ 2013
11
12
ASTRONOMİ / АСТРОНОМИЯ
т
а
н
рай
а
н
е
л
е
с
В
а
!
ижи се
л
б
и
р
п
рани,
, лешака встълки, орехиси к упа
т
й
о
т
Не с
вас яби? Да! Донеи? Нека
yaklaş Има ли у ъ
ц
л
e
l
e
H
,
ф стъ ще правим и я?
az .
z
i
и
v
m
l
и
e
o
ц
c
,
и
a
л
о
l
н
elma
несе
Какв
.
rmak
rda du aş. Sizin evde arı kap getir. за тях. зненада. До и тетрадкаи
a
n
e
k
e
с
м
и
l
l
е
k
k
а
n
е
a
e
м
д
д
Öyl
O
y
е
ъ
а
!
б
Evet
стиг
си вз
aklaş
söylem
biraz. Y fıstık var mı? ; öyle hemen i not def- Сега даи компютър
его.
н
а
fındık , i yapacağız in mi? Şimd otlarını Ставаш записки н
Ne m Sen getird anımıza. N olur. води
olmaz. zi de alalım y lıyorsan, o da
terimi ilgisayarda a
b
Безк
EYLÜL 2014
Hey Gidi Koca Dünya!
Şimdi ilk notumuzu alıyoruz. Neymiş:
Dünya’mızın ekvatoral çevre uzunluğu
yaklaşık 40 bin km’dir. Yani ekvator
üzerinde saatte 1000 km hızla giden bir
uçakla hiç durmadan 40 saat uçarsanız,
başladığınız yere tekrar gelebilirsiniz.
[Vücudumuzdaki damarların uzunluğunun, ekvator uzunluğunun üç katı
olduğunu biliyor muydunuz? Bu da
ekstra bilgi olsun.]
Ех, че голяма Земя!
Да започваме! С какво ли? С това че
дължината на екватора е приблизително 40 000 км. Тоест, ако пътувате
със самолет, летящ с 1000 км в час в
продължение на 40 часа без да спира
никъде, ще стигнете отново на мястото откъдето сте тръгнали. (А знаете
ли, че дължината на вените в тялото
ни е 3 пъти по-дълга от дължината на
екватора? Нека това бъде допълнение
към знанията ви.)
Ay, Ay!
Gecenin karanlığında birden ağaçların arasında onu görürse insan
böyle seslenir elbet: Ay, Ay! Haydi, biraz da ondan bahsedelim. Ay,
Dünya’mıza en yakın gök cismidir. Yaklaşık 300 milyon çocuk, kollarını tam açıp el ele tutuşarak Dünya’dan Ay’a giden bir yolu kaplayabilirler. Bu kadar yakın (!) yani.
Bilim insanları Ay’ın gezegenimize uzaklığını yaklaşık 385 bin kilometre olarak hesaplamış. [Yani ekvator uzunluğunun 9 katından fazla.]
Peki, Dünya’mızın içine 50 tane Ay sığabileceğini biliyor muydunuz?
Ах, Луна, Луна!
Bir Jüpiter Kaç Dünya Eder?
Güneş sisteminde Dünya’mızdan çok
daha büyük gezegenler var. Mesela
en büyük gezegen olarak tanıdığımız
Jüpiter, Dünya’mızdan yaklaşık 1321
kat büyüktür. Jüpiter’in içine kaç tane
Ay sığabileceğini de siz hesaplayın.
Ако изведнъж човек я зърне през нощта измежду дърветата,
непременно ще възкликне: „Ах, Луна, Луна!“ Затова нека сега
поговорим малко и за нея. Луната е най-близкото небесно тяло
до Земята. Ако близо 300 милиона деца разтворят широко
ръце ще запълнят разстоянието между Земята и Луната. Представете си колко е близо!
Учените са изчислили, че Луната се намира на 385 000 км от
нашата планета. (Тоест 9 пъти и повече от дължината на екватора.) А знаехте ли, че на Земята могат да се поберат 50 луни?
Един Юпитер колко
Земи прави?
В Слънчевата система има доста по-големи
планети от нашата. Например най-голямата
планета – Юпитер – е близо 1321 пъти поголяма от Земята. А сега вие пресметнете
колко пъти Луната може да се събере в нея!
13
14
ASTRONOMİ / АСТРОНОМИЯ
Peki Güneş?
Bize en yakın yıldız olan Güneş’in
Dünya’ya uzaklığı Ay’a göre çok daha
fazladır: Yaklaşık 150 milyon kilometre.
Peki, Güneş’in içine kaç tane Dünya’ya sığabileceğini hiç düşündünüz mü? Yani bizim
için hem ışıl ışıl bir lamba hem de içimizi ısıtan
bir soba olarak yaratılan Güneş’in, Dünya’dan
kaç kat büyük olduğunu merak ettiniz mi? Hemen
söyleyelim: Güneş, Dünya’dan yaklaşık bir milyon
üç yüz bin [1.300.000] kat daha büyük bir yıldızdır.
Ами Слънцето?
Dön, Dön, Yine Dön!
Güneş ve diğer yıldızlar da tıpkı Dünya’mız gibi
küre şeklinde yaratılmıştır. Onlar da Dünya’mız
gibi kendi eksenleri etrafında durmadan dönerler.
Peki, gezegenler, uydular ve yıldızlar niçin sürekli
dönerler? Dönmeyince düşerler mi? Sabit duramıyorlar mı acaba? Bunu hiç merak ettiniz mi?
Dünya’mızın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızı
[ekvator bölgesi için] saatte yaklaşık 1670 km’dir.
Bu dönüş, günümüzdeki bütün yolcu uçaklarından daha hızlıdır. Dünya’mız, Güneş’in yörüngesinde saatte 107 bin km hızla döner. Yani koskoca
Dünya, Güneş’in etrafında bir merminin yaklaşık
60 katı hızla döndürülmektedir.
Gezegenimiz aynı anda hem kendi ekseninde
hem de Güneş’in etrafında bu kadar hızlı dönüyor ve biz bunu hiç hissetmiyoruz. Yerinde
duruyormuş gibi geliyor bize değil mi?
Най-близката до нас звезда – Слънцето – е на
много по-голямо разстояние от Земята в сравнение с Луната – на около 150 милиона км.
А помислихте ли колко Земи може да побере едно Слънце? Тоест, поинтересувахте
ли се колко пъти Земята е по-малка от
Слънцето, което за нас е и светилник,
озаряващ със светлината си и едновременно с това, стоплящ сърцата ни огън? Веднага ще ви отговоря – Слънцето е по-голямо с
около 1 300 000 пъти от Земята.
Завърти се и пак се завърти!
Слънцето както и другите звезди са тела със сферична форма също като Земята. И те като нашата
планета се въртят постоянно около оста си. Но
защо планетите, спътниците и звездите се въртят
непрекъснато? Нима ще паднат ако спрат да се
въртят? Или явно не могат да стоят неподвижно?
Мислили ли сте някога за това?
Скоростта, с която Земята се върти около оста си е
близо 1670 км. в час. А скоростта на това въртене е
много по-висока от тази на всички пътнически самолети днес. Земята се върти около слънчевата орбита с 107 000 км. в час. Значи скоростта и е близо
60 пъти по-бърза отколкото на изстрелян куршум.
Нашата планета се върти едновременно около оста
си и около Слънцето толкова бързо, а не усещаме
нищо. Струва ни се, че си стои намясто, нали?
EYLÜL 2014
Yalnız Değiliz!
Не сме сами!
Şimdi sıkı tutunun da şunu dinleyin: Güneş, Samanyolu Galaksisi’ndeki 200 milyarı aşkın yıldızdan sadece
bir tanesidir. Uzayda, Samanyolu gibi milyarlarca
yıldız topluluğu [galaksi] var. Bu da kâinatın akıl almaz
derecede büyük olduğunu hatırlatıyor bize. İşin ilginç
tarafı; gezegenler ve yıldızlar hem son derece hızlı, hem
de harika bir düzen içinde hareket ediyor. Yollarını şaşırıp çarpışmıyorlar. Hareket hâlindeki galaksiler bazen
birbirlerinin içinden bile geçiyor.
Дръжте се здраво, за да не паднете! Слънцето е само
една от 200 милиарда и повече звезди в галактиката
Млечния път. В космическото пространство има
милиарди галактики като нея. А това ни кара да си
спомним, че Вселената е толкова голяма и необятна.
Интересен факт е, че планетите и звездите се движат не само изключително бързо, но и под невероятен ред. Никога не се сблъскват. Понякога, движещите се галактики дори минават една през друга.
Peki Şimdi!
Ами сега?
Evet, şimdi bazı arkadaşların defterleri yanında olmayabilir. Onlar yazının sağına soluna küçük notlar
alabilir, bazı satırları bizim gibi fosforlu kalemle boyayabilir. Aklınıza takılan sorularınızı [email protected] adresine bekliyoruz. Sorular sizden, araştırıp
cevabını bulmak da bizden.
Някои наши приятели може и да нямат тетрадки
в момента. Затова могат да си изкарат най-важното отстрани на статията или да подчертаят като
нас някои редове с маркер.
Очакваме въпросите ви на адрес umit@umitdergisi.
com От вас въпросите, от нас отговорите!
15
16
FİZİK / ФИЗИКА
Işığın kırınım (dar bir yarıktan geçtikten sonra yön değiştirmesi) hâdisesinde de görüldüğü gibi tanecik modeli yetersiz kalmaktadır. Işık ve mâhiyeti, Elektromanyetik
Dalga Teorisi veya Parçacık Teorisi ile açıklanmaya çalışılsa bile bugün için bunların da yetersiz kaldığı düşünülmektedir.
Işığın Fotoğrafı
Снимка на светлината
örmek için insana bahşedilmiş
iki büyük nimete, göze ve ışığa
ihtiyaç duyarız. Yeşil bitkilerin
beslenmek için fotosentez yapabilmesi de ışık gerektirir. Gözün işleyişini
çözmüş olmamız bu mucizevî yapıyı çoğu
zaman âdiyattan yani sıradan görmemize sebep olur. Aslında, sürekli kullandığımız ışık
da ülfetimizin kurbanıdır.
Kâinatın yaratılması hakkında günümüzde genel kabul gören görüş, Büyük
Patlama’dır (Big-Bang). Büyük Patlama neticesinde kâinat ve ışık birlikte var edilmiştir.
Film, en başa sarıldığında, zerreden küreye
kâinattaki bütün maddenin başlangıçta tek
bir noktadan yaratıldığını ima eden Büyük
Patlama modelinin tutarlı olduğu görülmektedir. Büyük Patlama sonrasıyla alâkalı
görüşlerin en güncel ve makbul olanı ise,
Inflation (şişme) Teorisi’dir. Buna göre, Büyük Patlama’nın ardından (daha bir saniye
geçmemişken) kâinatın inanılmaz bir hızla
genişlediği, ilk ândaki kuantum dalgalanmalarının her yere saçıldığı, her istikamette ga-
G
З
а да виждаме се нуждаем от очи и
светлина, които са два великолепни дара предоставени на човека.
Зелените растения, за да фотосинтезират и хранят също се нуждаят от светлина. Тъй като сме разкрили функцията
на окото това често ни кара да приемаме
тази чудотворна структура като обичайно нещо. Светлината, която използваме
непрекъснато, също е жертва на нашата
привикналост.
Общоприетото мнение относно създаването на Вселената днес е Големия взрив
(Big-Bang). В резултат на Големия взрив
Вселената и светлината са създадени заедно. Когато лентата се навие напред се
вижда, че намека на модела на Големия
взрив – от частиците до сферата всички материи на Вселената са създадени от
една единствена точка – е достоверен.
Най-новото и приемливо мнение относно случиното се след Големия взрив е Теорията за разширението. Според нея се
приема, че след Големия взрив (преди да е
изминала и секунда) Вселената се разшиEYLÜL 2014
laksiler oluşacak şekilde homojen bir şişme
hâdisesi meydana geldiği kabul edilir. İşte
ışık ilk defa bu ilk dönemde yaratılmıştır.
IŞIK NEDİR VE ONUN MAHİYETİ NASILDIR?
Işığın hızının ölçülebileceğini ilk söyleyen
İbn-i Sina’dır ve bu, yüzyıllar sonra 1675’te
Danimarkalı fizikçi Ole Romer’in Jüpiter’in
uyduları üzerinde gözlem yaparken tespit
ettiği bir husustur. Newton ise, ışığın farklı
dalga boylarından oluşan renklerini açıklamak için bilye metaforunu kullanmıştır. Fizikçiler bunun tek başına doğru olmadığını
daha sonra ortaya koymuşlardır. Işığın kırınım (dar bir yarıktan geçtikten sonra yön
değiştirmesi) hâdisesinde de görüldüğü gibi
tanecik modeli yetersiz kalmaktadır. Işık ve
mâhiyeti, Elektromanyetik Dalga Teorisi
veya Parçacık Teorisi ile açıklanmaya çalışılsa bile bugün için bunların da yetersiz kaldığı düşünülmektedir.
Işık, modern teoriye göre, foton denilen
kütlesiz ve yüksüz parçacıklardan oluşur.
Kırılma ve yansıma özelliklerinin yanında,
enerji taşıdığı bilinen elektromanyetik dalgadır. Kâinatta, en hızlı nesnenin ışık olduğu ve
ışığın ortam değişmediği müddetçe de aynı
istikamette, aynı hızla yayıldığı bilinmektedir. Işığın, son birkaç yüzyıldır dalga özelliği
de gösterdiği anlaşılmıştır. Günümüze dalga
modeli daha ön plâna çıksa da ışık, her iki
modelle de izah edilebilecek hususiyetlerde
yaratılmıştır.
FEMTO-FOTOĞRAFÇILIK
Işığı anlamaya yönelik birçok deney yapılmıştır. Bunlardan biri, Dr. Edgerton tarafından 1964’te uygulanan fotoğraflama tekniğidir. Bu teknikle çekilen fotoğrafta, merminin
elmanın içinden geçtikten hemen sonraki
görüntüsü gözle görülebilir hâle getirilmiştir. Saniyenin milyonda biri zaman aralığında çekilen bu meşhur fotoğraf, günümüzde
ışığı gözle görünür kılmak için MIT (ABD)
Öğretim Üyesi Prof. Ramesh Raskar’a ilham
vermiştir. Raskar, saniyede bir trilyon kare
рява с невероятно висока скорост, като
в първия миг квантовите вълни се разпръскват навсякъде и възниква хомогенно разширяване, което води до сформирането на галактиките по космическото
пространство. Светлината е създадена за
първи път в този първи период.
КАКВО ОЗНАЧАВА СВЕТЛИНА И КАКВА Е
НЕЙНАТА СЪЩНОСТ?
Първият човек, който казва, че може да
измери скоростта на светлината е Ибни
Сина (Авицена). Векове по-късно през
1675 г. датският физик Оле Ромер установява това наблюдавайки спътниците
на Юпитер. Нютон пък използва блъскащите топчета за да обясни цветовете на
светлината възникващи от различните
дължини на вълните. По-късно физиците разкриват, че това не е вярно само по
себе си. Както се вижда и при явлението
на пречупването на светлината (промяната на посоката след преминаване през
тесен процеп), модела с частиците е недостатъчен. Светлината и същността й
днес се правят опити да бъдат обяснени
с Теорията на електромагнитните вълни
или Теорията на частиците, но се смята,
че това също е недостатъчно.
Според модерната теория светлината
възниква от фотоновите частици с нулева маса. Освен свойствата на пречупване
и отразяване тя е електромагнитна вълна, която притежава енергия. Знае се, че
светлината е най-бързият обект във Вселената и тя се разпространява със същата скорост и в същата посока докато не
възникне промяна в средата. През последните няколко века се е установило, че
светлината има и вълнови свойства. Вълновият модел в наше време излиза на попреден план, но светлината е създадена
със свойства, които могат да се обяснят и
с двата модела.
ФЕМТОФОТОГРАФИЯ
Направени са много опити относно разучаването на светлината. Единият от тях
17
18
FİZİK / ФИЗИКА
ЗА ДА ВИЖДА ОКОТО ИМА
НУЖДА ОТ СВЕТЛИНА.
ФЕМТОФОТОГРАФИЯТА
Е НАЙ-НОВОТО И
НАЙ-ЗАБЕЛЕЖИТЕЛНО
ПРОУЧВАНЕ НА ЧОВЕКА,
СВЪРЗАНО СЪС
СВЕТЛИНАТА, КОЯТО ЧОВЕК
СЕ ОПИТВА ДА РАЗУЧИ С
ПОМОЩТА НА ДАРЕНИЯ МУ
РАЗУМ.
fotoğraf çekebilen özel bir fotoğraf makinesi
geliştirmiştir. Böylece X ışını kullanmadan
insan vücudunu görüntülemek mümkün
olabilecektir. Femto-fotoğrafçılık denilen
bu yeni teknolojide ışığın dalga özelliğinden
faydalanılmıştır.
Işığın hareketi, başka bir ortamla karşılaşmadığı müddetçe elektrik ve manyetik (elektromanyetik) dalgaların tabiatı gereği doğrusaldır (lineer). Farklı bir şeffaf ortama geçme
söz konusu olursa hareketine devam eder.
Işığın ve diğer bütün elektromanyetik dalgaların boşluktaki (havasız ortamda) hızı saniyede 299.792.458 metredir (300 bin km). Bu
yüksek hız ile Dünya’nın çevresinde saniyede
yaklaşık yedi tur atılabilir. Lâtince celeritas
(hız) ismine atfen “c” ile ifade edilir. Herhangi
bir maddenin içinden geçerken (meselâ hava,
su, cam vb.) ışık hızı c’den küçüktür.
Eğer, bir lazer işaretleyici saniyenin trilyonda birinde (bir kaç femto-saniye) açılıp
kapanırsa, yaklaşık bir milimetre genişliğinde bir foton demeti elde edilir. Bu foton
demeti, elmayı delip geçen mermiden milyonlarca kat daha hızlı hareket eder. Acaba
bu demet, su dolu cam bir şişenin altından
gönderilip femto-fotoğrafı çekilse ne olur?
Işık yavaş çekimde nasıl görünür? Femto-kamera ile ışığın hareketi on milyar kez yavaşlatılarak çekildiğinde bütün bu kısa seyahat,
bir nano saniyeden daha kısa sürede gerçekСЕПТЕМВРИ 2014
е приложената от страна на д-р Еджертън фотографска технология. В снимката
снимана с тази технология е възможно да
се види образа на куршума веднага, след
като е пронизал ябълката. Тази прочута
снимка, заснета в интервал от време една
милионнна част от секундата, днес дава
вдъхновение на професор Рамеш Раскар
във факултета на Масачузетския технологичен институт (САЩ) в днешно време да
направи светлината видима за окото. Раскар разработва специален фотоапарад, с
който могат да се заснемат един трилион
кадъра в секунда. По този начин, без използването на рентгенови лъчи, ще бъде
възможно да се заснеме тялото на човек.
Именно тази нова технология се нарича
фемтофотография.
Въз основа на същността на електрическите и магнитните (електромагнитни)
вълни движението на светлината е линейна докато не се срещне с друга среда.
Ако настъпи преминаване към прозрачна
среда тя продължава да се движи.
Скоростта на светлината и всичките други електромагнитни вълни в
пространството (среда без въздух) е
299.792.458 м. в секунда (300 хиляди км.
в час). С тази висока скорост може да се
направят около седем обиколки на света
за секунда. Скоростта се означава със „с”
поради названието й celeritas на латински. Когато преминава през някое вещество (например въздух, вода, стъкло и др.) е
по-малка от „с” скоростта на светлината.
Ако една лазерна показалка се включва и изключва в една трилионна от секундата (няколко фемтосекунди) се получават фотонни лъчи с ширина около един
милиметър. Тези фотонни лъчи се движат
милиони пъти по-бързо от куршума, пронизващ ябълката. Какво ли ще стане, ако
тези лъчи се изпращат под стъклена бутилка пълна с вода и се заснеме фемтофотография? Как ще изглежда светлината в бавен кадър? Когато движението на
светлината се заснеме с фемтокамера,
като се забави 10 милиарда пъти, въпреки
че това цялостно пътешествие се извършва за по-кратко време от една нано-секунда, при бавно заснемане може да се
види движението на светлината. С тази
фемтокамера, гледайки средната скорост на светлината във вътрешността на
домата, можем да разберем вътрешната
EYLÜL 2014
leşmesine rağmen, yavaş çekimde ışığın nasıl
hareket ettiği görülebilir. Bu femto-kamera
ile, ışığın meselâ domates içindeki ortalama
hızına bakarak domatesin iç dokusunu ve
kalitesini dokunmadan anlayabiliriz. Gönderilen foton demeti araştırılan herhangi bir
maddenin yüzeyine çarpıp farklı zamanlarda geri geldiğinde, hassas zaman çözünürlüğü sayesinde üç boyutlu bir görüntü elde
edilir. Nur isminin tecellilerinden bir tecelli
olan ışığa verilen bu hızdan faydalanılarak,
sürücüsüz yol alabilen vasıtalar tasarlanabilir, pencerelerden yansıyan ışık kullanılarak
tabiî âfetlerde canlılar kurtarılabilir, yeni nesil endoskopi, kardiyoskopi veya kolonoskopi cihazları geliştirilebilir.
Gözün görebilmesi için ışığa ihtiyaç vardır. Kendisine bahşedilen akıl ile, insanoğlunun kavramaya çalıştığı ışık hakkında yapılmış en son ve dikkat çekici araştırmalardan
birisi femto-fotoğrafçılıktır. Işığı hareket
hâlindeyken yakalama tekniğine dayanan
bu metodun daha da geliştirilmesi ile belki bir gün köşelerin arkasını fotoğraflamak
veya X ışını kullanmadan insan vücudunu
görüntülemek mümkün olacaktır. Eğer bir
femto-kamera cep telefonumuza adapte
edilmiş olsaydı, manava gittiğimizde domateslere dokunmadan ışığın domates içindeki hareketini izleyerek taze olup olmadığını
anlayabilecektik.
структура на домата и качеството му. Когато изпратените фотонни лъчи се върнат
обратно по различно време, блъскайки се
в повърхността на всяко едно вещество,
което се изследва се получава триизмерно изображение с помощта на прецизното разпределение на времето. С помоща
на скоростта, дарена на светлината, която
е израз на името Нур, могат да бъдат проектирани превозни средства, движещи се
без шофьори; светлината, отразена в прозорците може да се използва за спасяването на живите същества при природни
бедствия, когато се усъвършенстват нови
поколения ендоскопи, колоноскопи и
кардиоскопи.
За да вижда окото има нужда от светлина. Фемтофотографията е най-новото
и най-забележително проучване на човека, свързано със светлината, която човек
се опитва да разучи с помощта на дарения му разум. С усъвършенстването на
този метод, свързан с техниката на улавяне на светлината в движение, може би
един ден ще бъде възможно снимането на
задната част на ъгълите или заснемането
на човешкото тяло без използването на
рентгенови лъчи. Ако фемтокамерата се
приспособи към мобилния телефон, когато отидете на пазара може да разберете
дали доматите са пресни без да ги докоснете следейки движението на светлината
във вътрешността им.
NUR İSMİNİN TECELLİLERİNDEN BİR TECELLİ
OLAN IŞIĞA VERİLEN
BU HIZDAN FAYDALANILARAK, SÜRÜCÜSÜZ YOL ALABİLEN
VASITALAR TASARLANABİLİR, PENCERELERDEN YANSIYAN IŞIK
KULLANILARAK TABİÎ
ÂFETLERDE CANLILAR
KURTARILABİLİR, YENİ
NESİL ENDOSKOPİ,
KARDİYOSKOPİ VEYA
KOLONOSKOPİ CİHAZLARI GELİŞTİRİLEBİLİR.
19
20
HAYVANLAR ALEMİ / СВЕТЪТ НА ЖИВОТНИТЕ
Послание от медузите
Искате ли да
се запознаете с
пъстрите и нежни
създания на
морето? Тези наши
приятели, кои от
кои по-красиви
и интересни,
приличат на
кристални
полилеи. Разбира
се, говорим за
медузите, които
са едно чудо
на природата.
Изпращат
ни толкова
специални
послания!
Слушането им,
според мен,
ще бъде едно
вълнуващо
изживяване.
Хайде,
обличайте
водолазния
костюм, за да
се гмурнем
на дълбоко
и да започне
морското ни
приключение!
EYLÜL 2014
Âdeta Su Gibiler Почти като водата
Denizanaları, omurgasız deniz hayvanlarıdır. Onlar, bildiğimiz tarzda
organlara sahip olmadıkları hâlde,
bütün ihtiyaçlarını karşılayacak
sistemlerle donatılmışlardır. Bu da,
onların ne kadar sanatlı ve muhteşem yaratıldıklarını gösterir bizlere.
Медузите са безгръбначни,
морски животни. Те са създадени по такъв начин, че могат да
задоволят нуждите си, въпреки
че нямат органи като нашите.
А това ни показва колко съвършено са създадени тези морски
обитатели.
Denizanalarının vücutlarının
%90’dan fazlası sudur. Yumuşak peltemsi ve saydamdırlar. Vücut şekilleri, çoğunlukla kubbeli bir şemsiyeye
benzer. Bu kubbeli organın açılıp
kapanması sayesinde ileriye hareket
ederler. Bunun altındaki ‘ağız kısmı’
çok sayıda dokunaç içerir. Bu dokunaçlar avlanma görevini yaparlar.
Повече от 90% от мекото и прозрачно тяло на медузата е вода.
Формата на тялото им при повечето от тях наподобява чадърче.
Те се движат напред благодарение на свиването и разпускането
му. В долната му част се намира
устата, както и множество пипала, с които улавят жертвите си.
Şimdi, sudan oluşan bu
dostlarımızla ilgili çok ilginç
ve belki de ilk defa duyacağınız bazı bilgileri paylaşalım
sizinle; Denizanaları beyin
yerine, geniş bir sinir ağına
sahiptirler. Sinir sistemleri, ışığa ve kokuya duyarlı
olarak yaratılmıştır. Küçük
balıklarla, diğer küçük deniz
canlılarıyla beslenirler.
Kısaca bahsettiğimiz bu zarif
şemsiyelerin bazı türleriyle
tanışalım.
А сега ще споделим с вас
много интересни неща,
свързани с тези наши водни
приятели, които може би ще
чуете за първи път. Медузите
нямат мозък. На негово място е разположена силно развита нервна система, която е
чувствителна към светлина
и мирис. Хранят се с малки
рибки както и с други малки
морски обитатели. А сега да
се запознаем с някои медузи,
които притежават различни
чадърчета.
21
22
HAYVANLAR ALEMİ / СВЕТЪТ НА ЖИВОТНИТЕ
İlginç Görünümlü Bir Denizanası:
за
Една интересно изглеждаща меду
bildiniz. Tavaya kırılmış bir yuBu canlı neye benziyor sizce? Evet,
aynen görünümüne uygun olamurtayı hatırlatıyor. İsmi de zaten
izanası. Oldukça büyük olan bu
rak verilmiş: Sahanda Yumurta Den
santimetreye ulaşıyor. Kısaca
ilginç canlının şemsiye genişliği 60
bazı türleriyle tanışalım.
bahsettiğimiz bu zarif şemsiyelerin
според вас? Точно така.
На какво прилича това същество
, което носи отговаря на
Прилича на пържено яйце. Името
о яйце. Чадърчето на тази
външният й вид – медуза пържен
е да достигне до 60 см.
сравнително голяма медуза мож
En Büyük Най-голямата
медуза
Denizanası
ebiyle “Aslan yelesi
Bu dev denizanasına, uzantıları seb
denizanaları aradenizanası” da denir. Bu tür, bilinen
sahip olabilen dev
sında en büyüğüdür. 2,5 metre çapa
birlikte 37 metreyi
denizanasının boyu, dokunaçlarıyla
bulabilmektedir.
лъвска грива. Тя е
Тази огромна медуза се нарича
познаваме. Менай-голямата от видовете, които
ата дължина на
дуза с размер на купола 2,5 м общ
с пипалата.
тялото й може да достигне 37 м
En Zehirli
Denizanası
Най-отровната
медуза
Kutu denizanaları ise, dünyanın en ölümcül zehrine sahip olarak yaratılmışlardır. Zehir, hemen kalp ve bütün sinir sistemini
etkiler. Bir insanı çok kısa sürede öldürebilir. Bu zarif canlının
kolları, 3 metreyi bulan uzunluktadır. Gövdesi küp şeklinde bir
görüntüye yakındır. İlginç göz yapıları, gövdenin yanlarında
kümeler hâlinde toplanarak gruplanmış şekildedir.
Кубовидната медуза е най-смъртоносната медуза в света.
Отровата й веднага поразява сърцето и цялата нервна
система. Може да убие човек за много кратко време. Пипалата на това създание достигат 3 метра. Тялото й прилича на куб. Има интересна структура на окото. Очните
струпвания се намират от страни на тялото й.
EYLÜL 2014
Burada sadece birkaçından bahsettiğimiz denizanaları dünyası öyle zengin ve eşsiz bir dünyadır ki hayretler içerisinde kalırsınız. Tanıdıkça,
onları bu kadar çeşitli ve gösterişli
yaratan, ayrı ayrı sistemlerle donatan Eşsiz Sanatkâr’ına hayranlığınız
artacak.
Дотук се запознахме само с
някои от медузите. Но техният свят е толкова пъстър
и богат, че човек може да
онемее. С опознаването им
се увеличава и възхищението ни от техния велик създател.
Haydi, devamını araştırmak da
sizin vazifeniz. Bakalım neler neler
keşfedeceksiniz.
Сега е ваш ред да се поразровите малко. Да видим
вие какво ще откриете!
23
Ю
М
И
Т
Ü
m
i
t
СЕДМИЧНА
лни
е
д
е
н
по
к
сряда
четв
ъртъ
к
ПРОГРАМА
втор
ник
а
ък
т
е
п
Ю
М
И
Т
Ü
m
i
t
26
İsrafı sâdece yeme içme bazında ele almamak lazım. Mesela zamanımızı boşa harcama da ısraftır, yirmi dört saatimiz bize verilmiş yirmi dört altın gibidir.
Asrımızın hastalıklarından:
İsraf Разточителството
– болестта на нашето време
Небибе МЕХМЕД, БУРГАС
öp tenekesine atılmış bir
ekmek parçası görsem hep
cız eder içim . Eskiden ekmeği öpüp başına koyarlarmış çünkü kutsaldır ekmek, başa taçdır
ekmek. Üç gün aç kalsan, bir parça kuru
ekmek baklavadan tatlıdır. Ama bizler
bolluk içinde o kadar kaybolmuşuz ki
herşeyin kıymeti yitip gitmiş gözümüzde.
Geçenlerde babannemin sözü çivi gibi çakıldı beynime; “Ben yerde bir kırıntı görsem gözlerim dolar yavrum”. Çünkü onlar
açlık gördü, yokluk gördü. Peki ya biz?...
Tüketim çılgınlığı, doyumsuzluk, varlık.
Yine de tatminsizlik içinde çırpınıp duran
zavallı bizler. Afrikanın bir köşesinde bir
çocuğun hayal bile edemeyeceği kadar çok
eşyası olup yine de giyecek hiçbir şeyim
yok diye surat asan nesiller. Yeni yılda eve
gelen üç portakalı çığılıklarla karşılayan
eskiler, ve evdeki kilolarca meyvelere bakmayıp, ”Canım bişeyler istiyor ama ne?”
diye mırıldanan bizler. Kim daha mutluymuş?, onlar mı bizler mi?
Cocuklarımıza kıymet bilmeyi ve maddiyata çok bağlanmamayı öğretebilsek,
belki bu soruna bir nebze çözüm olur.
Ç
В
инаги, когато видя парче хляб
изхвърлено в кошчетата за смет сърцето ми трепва. Преди хляба е бил
целуван и въздиган, защото той е свещен,
той трябва да се тачи. Когато останеш гладен три дена парчето сух хляб е по-сладко
от баклавата. Ние обаче толкова много сме
свикнали с изобилието, че стойността на
всичко е загубила същността си. Наскоро
думите: „Когато видя троха на земята очите ми се насълзяват чедо” на моята баба
се забиха като пирон в съзнанието ми. Те
преживяха глада и бедността. Но така ли е
и при нас? Безумно потребление, недоволство и богатство. Въпреки това ние сме обладани от недоволството. Имаме толково
много неща, за които детето в Африка не
може дори и да мечтае. Въпреки това сме
поколение, което се мръщи, че няма какво
да облече. В миналото тези, които посрещаха с викове трите портокала, донесени
вкъщи на Нова година, казваха: „Иска ми
се нещо, но не знам какво” без да виждат
килогромите плодове вкъщи... Кои са пощастливи? Те или ние?
Ако научим децата си да ценят нещата
и да не се привързват много към материалното, това може да е определена част
от решението на този проблем. Хората,
неподвластни на душата си могат да при-
EYLÜL 2014
Özentiden kurtulmuş kişilikli insanlar,
bunu hayatına daha kolay yerleştirebilirler.
Aslında insana değer katan onun giydikleri, yedikleri değil âdâbı ve güzel ahlâkıdır.
Marka giymek insanı saygın yapmaz, güzel
ahlakın giydiğini marka yapar.
İktisat bereket sebebidir, nimete saygıdır. Bir parça ekmeği attığmızda nice haklara giriyoruz – buğdayı yetiştirenden tutun,
onu toplayan, satan, ekmek yapan... Hepsinin emeğine saygısızlık olur. Ayrıca kamu
malı sayılan elektrik, su gibi şeyleri boşa
harcamak, büttün bir milletin hakına girmektir. Bunları düşünerek hareket etmeli!
İsrafı sâdece yeme içme bazında ele
almamak lazım. Mesela zamanımızı boşa
harcama da ısraftır, yirmi dört saatimiz
bize verilmiş yirmi dört altın gibidir. Televizyon başında, uykuda, boş boş gezmekle
onları çar çur etmek büyük yanlıştır.
Her anımızı faydalı şeylerle değerlendirerek hayatımıza bereket katabiliriz. Bir
diğer israf türü de israfı kelamdır. Yani kelimeleri de israf etmemeli. Biz de kelime israfı yapmadan konumuzu noktalamış olalım!
ложат по-лесно това в живота си. Това,
което прави човека ценен не са нещата,
които облича и яде, а добрите му нрави.
Обличането на маркови дрехи не ни прави по-уважавани. Добрите ни нрави правят дрехите ни маркови.
Икономисването допринася за благодатта и е уважение на благата. Когато изхвърлим парче хляб, потъпкваме правата на
много хора: произвеждащият пшеницата,
събиращият я, продаващият я и правещият
хляба. Това е неуважение към труда на всички тях. Излишното харчене на тока и водата,
които са обществена собственост е злоупотреба с правата на цялата общност. Когато
правим това трябва да се замислим добре.
Разточителството не трябва де се
свързва само с храненето и пиенето. Прахосването на времето също е разточителство. Дарените ни двадесет и четири часа са
като двадесет и четири златни лири. Пропиляването им пред телевизора, спейки и
бродейки безцелно също е голяма грешка.
Оценяйки всеки миг и всяко нещо, което имаме ще допринесе за пошече берекет в нашия живот. Другият вид разточителство е многото говорене. Думите също
не трябва да се харчат напразно. Нека и
ние завършим темата преди да сме изхарчили думите напразно!
ПРЕДИ ХЛЯБА Е БИЛ
ЦЕЛУВАН И ВЪЗДИГАН,
ЗАЩОТО ТОЙ Е СВЕЩЕН,
ТОЙ ТРЯБВА ДА СЕ ТАЧИ.
КОГАТО ОСТАНЕШ ГЛАДЕН
ТРИ ДЕНА ПАРЧЕТО СУХ
ХЛЯБ Е ПО-СЛАДКО ОТ
БАКЛАВАТА.
27
28
HABERLER/ НОВИНИ
Uluslararası karikatür yarışmasının birincisi İvaylo Tsvetkov
zmir Büyükşehir Belediyesi tarafından, sanatın hayal
gücüyle dünya barışına katkı
sağlamak amacıyla düzenlenen “Barış ve Çocuk” konulu uluslararası karikatür yarışması sonuçlandı. 72 ülkeden bin
400’ün üzerinde eserin gönderildiği yarışmada, Bulgaristanlı karikatürist İvaylo Tsvetkov birinci oldu. Büyükşehir Belediyesi’nin
kardeş şehirler arasındaki dostluk bağlarını
güçlendirmek, barışa yönelik duyarlılık ve
farkındalık oluşturmak amacıyla ilkini düzenlediği yarışmanın sonuçları belli oldu.
Bütün karikatüristlere açık olan ve jürisinde
Türkiye’den ve yurtdışından seçkin karikatüristlerin yer aldığı yarışmaya, başta İzmir’in
kardeş şehirleri olmak üzere 72 ülkeden 670
karikatürist, bin 400’ün üzerinde eserle katıldı. Ukrayna’dan Vladimir Kazanevsky,
İ
Almanya’dan Valeriu Kurtu, Belçika’dan Luc
Descheemaeker ile birlikte Türkiye’den Eray
Özbek, Ömer Çam, Mustafa Yıldız, Sadık
Pala ve Dr. Pınar Meriç’ten oluşan jürinin internet üzerinden yaptığı değerlendirme sonucunda dereceye giren ilk üç eser belirlendi.
Değerlendirme sonucunda Bulgaristan’
dan İvaylo Tsvetkov birinci, İran’dan Ali Mirae ikinci, Kazakistan’dan Galym Boranbayev ise üçüncü oldu. Ödül töreni ise 1 Eylül
Dünya Barış Günü’nde düzenlenecek. Yine
aynı gün, dereceye giren ve değerlendirilmeye layık görülen eserlerin yer aldığı bir sergi
açılacak. Ödül töreninden sonra dereceye giren karikatürlerin yanısıra yaratıcı bulunan
eserlerin de yer aldığı albüm basılacak. Barışa dikkat çekmek için oluşturulan albüm,
dünyanın farklı köşelerine gönderilecek.
EYLÜL 2014
29
HİKAYE / РАЗКАЗ
SİYAH VE BEYAZ KÖPEK
aşlı
adam
kulübesinin
önünde torunuyla oturmuş,
az ötede birbiriyle boğuşup
duran iki köpeği izliyorlardı. Köpeklerden biri beyaz, biri siyahtı
ve on iki yaşındaki çocuk kendini bildi bileli o köpekler dedesinin kulübesi
önünde boğuşup duruyorlardı.
Dedesinin sürekli göz önünde tuttuğu, yanından ayırmadığı iki iri köpekti
bunlar. Çocuk, kulübeyi korumak için
biri yeterli gözükürken niye ötekinin de
olduğunu, hem niye renklerinin illa da
siyah ve beyaz olduğunu anlamak istiyordu artık. O merakla sordu dedesine.
Yaşlı reis, bilgece birgülümsemeyle to-
Y
rununun sırtını sıvazladı. “Onlar” dedi,
“benim için iki simgedir evlat.” “Neyin
simgesi” diye sordu çocuk. “İyilik ile
kötülüğün simgesi. Aynen şu gördüğün
köpekler gibi, iyilik ve kötülük içimizde sürekli mücadele eder durur. Onları
seyrettikçe ben hep bunu düşünürüm.
Onun için yanımda tutarım onları.” Çocuk, sözün burasında, mücadele varsa,
kazananı da olmalı diye düşündü ve her
çocuğa has bitmeyen sorulara bir yenisini ekledi:
“Peki, sence hangisi kazanır bu mücadeleyi?” Bilge reis, derin bir gülümsemeyle baktı torununa: “Hangisi mi evlat? Ben hangisini daha iyi beslersem o!”
EYLÜL 2014
30
EYLÜL 2014
СЕПТЕМВРИ
ЯНУАРИ2014
2013//EYLÜL
OCAK 2014
2013
31
32
SİZDEN GELENLER / ВАШИТЕ ОТЗИВИ
Аксел, Хакан, Гюнер, Мелек и др.
Божидара, Мюрюфе, Айсун, Мюзеййен, Нефсе, Синем,
Синем, Мелтем и Есра
Тугай, Джансел, Мюмюн и др.
Алпер, Исмаил, Хакан, Ахмед, Фахри, Самир, Митхат,
Мустафа, Данаил, Ерай, Мустафа, Гюнер, Джихан и Хакан
Есра, Педрие, Джемиле, Нефсе, Фатме, Хамиде, Зейнеб,
Айсун и Синем
Асиана, Даниела, Валентина, Везика, Надя, Алие и Дарина
Фунда, Педрие, Есра, Синем, Мелтем, Синем, Есин, Елиф,
Кериме, Айсун и Есра
Алев, Илмийе и Есра
EYLÜL 2014
Учениците от СОУ Отец Паисий гр. Куклен на летен арт-лагер в с. Бродилово
22 Ağustos 2014 tarihinde Nesebar’da Burgas Recep Küpçü Türk Kültür Merkezi tarafından XI. Geleneksel Türk Kültür
Gecesi düzenlendi. Bulgaristan’da faaliyet gösteren Kültür derneklerinin yöneticileri Nesebar’da bir araya gelerek birliğin,
beraberliğin, dostluğun en güzel gösterisini yaptılar.
33
34
GENÇ RESSAMLAR / МЛАДИ ХУДОЖНИЦИ
EMİNE SÜLEYMAN - VRESOVO/BURGAS
EMİNE NEJMETTİN - VRESOVO/BURGAS
MELİH DURAK - BENKOVSKİ/KIRCALİ
MİYREM CEMİL - VRESOVO/BURGAS
HAVA NEBİEVA MEHMEDOVA
HÜLYA AHMED SELİM
AYŞE BAYRAM - LYULYAKOVO/BURGAS
ELİF TUNJAY - BENKOVSKİ/KIRCALİ
EMİN ARİFOV - KUKLEN
ESRA KAMİL - KUKLEN
NAZAR İBRYAM - DJEBEL/KIRCALİ
VASİ - KUKLEN
EYLÜL 2014
PETYA BATİNKOVA - KUKLEN
ZEYNEB MACİD - LYULYAKOVO/BURGAS
GİNKA - KUKLEN
AYSUN HAŞİM - 1 KLAS
GERİ & PINAR & MEGİ & MİREM - KUKLEN
HATİCE - 1 KLAS
YULİYA - KUKLEN
DJEYDA & PINAR - KUKLEN
GÜLCAN SABRİEVA AKKİEVA
EMEL MUSTAFA - KRAİŞTE/BLAGOEVGRAD
35
MİZAH / ХУМОР
36
Adamın biri lokantada kahvaltı yapıyormuş. Tabakta kalan son zeytini bir türlü çatalla alamamış. Uğraşmış, didinmiş ama nafile. Kendisini gözetleyen garson
gelerek çatalı adamın elinden almış.
Tek hamlede
zeytini yakalayıp
adam uzatmış.
Adam:
– Ben yormasaydım zor yakalardın
onu, demiş.
ВИЦОВЕ
- Бъдете по-конкретен?
- Ами не виждам никакви пари.
Чукча влезнал в магазин за резачки за дърва.
Продавачът:
- Тази резачка е на стойност 500 $ и реже
10 дървета за минута. Тази е за 600 $ и реже 15
дървета за минута. А ето тази е за 1000 $ и реже
30 дървета за минута.
- Вземам тази за 1000 $. - казал чукчата и я
платил.
Няколко дена по-късно, чукчаката отново
дошъл в магазина, потен и изтощен, и казал на
продавача:
- Ти ме излъга! Този трион реже само по едно
дърво за 3 часа!
- Да видим. - казал продавачът, сипал бензин
и включил резачката.
Чукчаката, уплашен, казал:
- Какъв е този звук?
☺
☺
☺
☺
☺
В общински апартамент живеели професор и
студент-пияница. Всеки път, когато се прибирал
у дома през нощта, студентът събувал ботушите,
мятал ги по стената и така събуждал професора.
И всеки път, професорът молел студента да бъде
по-тих през нощта.
Една нощ студентът се прибрал, свалил си
едната обувка и я хвърлил по стената. Но за
първи път той си спомнил молбите на своя
професор и вниматлно събул втория си ботуш,
оставил го на земята и заспал. Един час покъсно се чул вик:
- Мислил ли си някога да свалиш и другата
обувка?
☺
Мъж отишъл на лекар и казал:
- Докторе, след сватбата ми имам проблеми
със зрението.
☺
☺
☺
Жената зад волана е като богиня! Пътниците
се молят, пешеходците се кръстят!
EYLÜL 2014
İki arkadaş bir gün sokakta bir penguen bulmuş ve onu karakola götürmüş. Komiser onlara bu hayvanı hayvanat bahçesine götürmeleri gerektiğini söylemiş. Akşama doğru komiser
pencereden dışarı bakarken iki kafadarı penguenle birlikte
gezerlerken görünce seslenmiş:
– Ben size o hayvanı
hayvanat bahçesine
götürün demedim mi?
İki arkadaş da şaşkın bir
şekilde:
– Götürdük komiserim, şimdi de sinemaya
götürüyoruz.
Sol gözü takma olan adam otobüse binmişti. Otobüs kalabalık,
hava sıcaktı. Bir süre sonra sıcaktan bunalan ve canı sıkılan adam,
takma gözünü çıkardı, havaya atıp tutmaya başladı. Durumun biraz
sonra farkına varanlar dehşete irkildiler:
– Ne oluyor yahu!
Adam gayet sakin
bir şekilde gözü atıp
tutmaya devam ederek cevap verdi:
–Hiç, burada
canım sıkıldı da ön
taraflarda yer var mı
diye bakıyordum.
37
38
NASREDDİN HOCA / НАСРЕДДИН ХОДЦА
EYLÜL 2014
39
40
1. Открийте коя
фигура е различна от
останалите.
2. Сянка: Открийте коя е
сянката на рисунката.
3. Хвърчило: Едно от хвърчилата не се държи
от никое дете. Открийте кое е хвърчилото.
EYLÜL 2014
4. Разлики: Открийте седемте разлики между
двете рисунки. Имате
две минути за целта.
5. Поставете
посочените цифри
в свободните
полета. Но има две
условия: 1. Сбора
във всички захарни
пръчки трябва да
е еднакъв. 2. Всяка
цифра да се използва по един път.
6. Пъзел: Подредете пъзела
в рамките на една минута.
41
42
7. Еднакви цифри: Решете
уравненията като се
движите към изхода
само по отговори с четни
цифри. Имате три минути.
8. Коя фигура е напълно
еднаква с по-горе посочената?
EYLÜL 2014
10. Избери
и събери: Изберете три числа,
при които от
сбора на двете
да получите
третото
число.
12. Различни животни: На кой ред всички животни са различни?
43
44
15. Лабиринт: Може ли да преминете през лабиринта без да
попадате във водата? Имате две минути.
14. Зехра си е намислила едно число. Открийте
кое е то като имате предвид, че е по-голямо от
18 и по-малко от 37. Сбора от цифрите му е 7.
Числото е нечетно.
Отговори на загадките
ОЦВЕТИ
КАК ЩЕ ГИ ВИДИТЕ?
Тихата и спокойна среда ще ви улесни. Поставете
Триизмерните картини,
които се създават с помощта
на компютър, са всъщност
двуизмерни картини с преплетени изображения, които
при внимателни заглеждане
изглеждат като триизмерни.
ЩО Е ТРИИЗМЕРНА
КАРТИНА?
картината на стената или
я дръжте с ръце, но без да
мърдате. Не бива да се концентрирате върху преплетените изображения на картината. С други думи, погледът
ви трябва да се съсредоточи
не върху фигурите на самата картина, а отвъд нея. Ако
ви е за първи път, бъдете
по-търпеливи. Погрешно е
да очаквате, че веднага ще
видите триизмерни образи.
Ако след две минути гледане
МЕТОДИ НА ГЛЕДАНЕ
Метод на пресичане: Погледът се концентрира върху
все още не сте ги видели, не
се измъчвайте. Починете си
малко и опитайте пак с отпочинал поглед. Щом веднъж
“прогледнете” триизмерните
образи, ще изпитате истинско удоволствие. Освен това,
подобно взиране е добро упражнение за очите, но не ги
претоварвайте.
точка между окото и обекта.
При този метод и двете очи
трябва да се фокусират върху една и съща точка. Дръжте картината много близо
пред очите си. Отпуснете очните си мускули. Представете си, че наблюдавате цялата картина. Когато погледът
ви се успокои, започнете да
отдалечавате картината от
себе си с два см на две-три
секунди. Продължете да наблюдавате цялата картина.
Първоначално погледът ви
ще се премрежи, но след
това ще започнете да виждате триизмерните образи.
Метод на отражение: Изберете си някакъв образ,
който се отразява в картината. Например съсредоточете погледа си върху отражението на носа или окото
си. След няколко секунди
ще започнете да виждате
триизмерните образи.
GEÇEN SAYININ ÇÖZÜMÜ
GÖRME METODLARI
Kesiştirme metodu: Bakış göz ile obje
arasında bir nokta üzerinde odaklanır.
Bu metodda iki gözün de kaydırılmadan
aynı nokta üzerinde odaklanması gerekir.
Resmi burnunuza değecek kadar yakından
tutun. Gözlerinizi rahatlatın. Görüntüyü
izliyor gibi düşünün. Sakinleştikten sonra
yavaş yavaş resmi yüzünüzden uzaklaştırın. 2-3 saniyede 2 santim. Resmin tümüne
bakmaya devam edin. Okuma uzaklığında
resmi uzaklaştırmayı durdurun ve bakmaya devam edin. Önce görüntü bulanacak,
ardından üçüncü boyuta geçeceksiniz.
Yansıma metodu: Resmin üzerine
düşen bir yansımayı kendinize seçin.
Mesela görebiliyorsanız gözünüzü ya da
burnunuzu. Israrla bu yansımaya bakmaya devam edin. Birkaç saniye sonra
derinliği farkedecek, daha sonra 3 boyutlu görüntüyle başbaşa kalacaksınız.
NASIL GÖRECEKSİNİZ?
Sessiz ve sakin bir ortam görmenizi kolaylaştıracaktır. Resmi hareket etmeyecek
şekilde sabit bir düzleme yerleştirmeli ya
da elinizle tutacaksanız kımıldatmamaya
çalışmalısınız. Hiçbir zaman resmin görünen şekli olan karışık çizgi ve renklere takılmamalısınız. Bakışlarınızı resme değil de
adeta resmin arkasına, derinliğe yönlendirmelisiniz. Eğer ilk kez böyle bir resme bakıyorsanız biraz sabırlı olmalısınız. Hemen
göreceğinizi sanmak yanlış olur. İki dakika
baktıktan sonra görüntüyü yakalayamazsanız, kendinizi zorlamayın. Biraz ara verip,
sakin kafayla tekrar deneyin. Bir kere görmeye başladıktan sonra büyük zevk alacağınızı kesinlikle söyleyebiliriz. Bu teknikler
gözünüzün sıhhati için iyidir, ancak gözleri
fazla yormamaya dikkat etmek gerekir.
Özel bilgisayar teknikleri ile elde edilen bu resimler sayesinde, iki boyutlu ve
karışık bir görüntü üzerinde, üç boyutlu ve
anlamlı şekilleri görmek mümkün oluyor.
3 BOYUTLU RESİM NEDİR?
В МИНАЛИЯ БРОЙ

всеки месец раздава надежди

Transkript

Benzer belgeler