Derginin PDF formatını okumak için tıklayın... - MAVİ-NOTA
Transkript
Derginin PDF formatını okumak için tıklayın... - MAVİ-NOTA
MUziK VE SANAT DERGisi • YIL: 3 • EKiM 1995 • 100.000 TL. SAYI17 BUSAYIDA • can karahan • gilman kahyaoglu peremecl • mehmet atak • denlz ertan • a. aydln IIik • mehmet cemll u{furlu • ernel bur~in ozgune, • evin lIyasoglu Mavi Nota'dan Ekim ayr ile birlikte yenideu bir kosusturma, biro sevinc, yasammuzda bir yog unlukt!Jr basladl sevgili ckurtanrmz. Ulkemizin gOnden gOne ag lrla~n ekonomik koseflanna ragmen, yaz tatHinin ardmdan 1995-1996 sa nat sezonu ile birtikte okulla r da egitim • 6gretim dOnemini ba~ lath. Sanat kurumlan Agustos aymda basladrklan yeni sezon cahsmalanm vine buyOk bir tuzla sO rdOrO rken ilk lemsillerini halkrrruztn beqenisine sunmak iiVin perdelerini sen. Bu arada bizlerde , dergimizin 17. sayrsuu sizlere ulastrra bilmenin sevircini yasiyoruz. ~ rtu g rul Bayr aktar, "Muzik Ogrellmi ve Cagd af Teknoloji " baslrklr eansrnasmda bu yeni boyut acrsmdan konuyu lrdetemekte ve mOzik egititrciterine yeni ip uetan vermektedir. Saym Ertu grul B ay ~ raldar, ~ h ~maslnda tekoolo]i- nin geli~mi~ OrOnO cla n OzellikIe klavyeli <:algilara degindikten sonra soruna :?6yre yaktasmak- ta dn: "Eg itimc ilig inin ya m 5 1- ra, mOzik ogretmenlnin sanat~I kifiligide cck cnemlldir. Muzik dersi bir sanat der sid lr. Cgretmen, s anate r kimligiyle ogrenc ilerini etk ilemeyi ba,armak...zorundadlr_COnkO bir anla mda suutta varc lusunun nedeni budur.- lste degerli o- FEF MOziK EGiT iMi BOLOMO YETENEK SINAVI BU YIL TRABZON'OA YAPILDI. kurtanmrz. , U andan ilibaren karsumza yeni bir · mfizik ogretme ni modeli" crkmaktadrr: GO nOmOzde, bilgisayar ve elektronik teknolojlsinin ne boyutlara geldigi ve cz ellikle son yirmi yrlda insan yasermr n ne dOzeyde etkiledigi sorusu hep kalama takumrsnr. Va bu soruya yamt ararrnsu n crr kendimce... Yazuan ve s6ylenenlere bakmrsa, yeni teknolo jilerin getirdigi degi~imler _ bira z aba rtlll, bir o kadar ~a~ l rtic i gOrOnmektedir. DOnya haritasmdan tutun, loplumlann ve toplumsal ya~a m bit;iminin deg;~; mine kadar her alanda yeni teknolojilerin paYI vardlr. Bu nedenle, leknolojide ki ge1i~ me le r. dO~le rimizde bile eri~meyece~i miz bir hlzla OnOmOze y eni olanaklar koymaktadlf. Oy le ki bugOnOn leknolo· jisi yan n eskimektedi r. Muzik E ~ i tjmj ve O~ re t i mi de dogal olarak bu g eli ~i mden paYln l a l m l~t l r , ya da almak zorundadl r. C;OnkO elektronik ve bilgisayar teknolojisi gOndelik ya ~a m a gi rmi~tir. Muzik og retimi bunun d l ~ ln~"a kalamaz. Hacetlepe Universitesi Ankara Devlet KonselVatuan MOzikoloji BOlumO 6{l relim gOrevlisi, besteci ve mOzik egitimcisi "Teknolojinin clanakla n m Ost dOzeyde kull anan , yara trcr bilqlterde nyararl anara k kendine ozg u niteli gi olan bi r muzlk og retmeni modelL.... lste. bu modeli qerceklesnrebilmek i~in MOzik Ogretmeni yetisttren e~i tim kutu mla nrmz m tekno lojideki ge li~i mleri n gerisinde kalmamak j~i n, ge rce k~i Onerileri ortaya koyarak, bu Onerileri mOzik e~i limine yansltmalan gerekiyor kaOimca. SozO ~ u raya getirmek istiyorum d e~ e rli okurlarlmlz. Ge~ e n yll .(1994) dogru bir kararla Gazi Universitesi Gazi E ~ i -" tim FakOltesi MOzik Egitimi BO10mOnde yaplla n FEF MOzik EQitimi BOIOmOyetenek smavlan , bu yl l Trabzon'da yapl ldl. Tabii ki bu karan vermede ne gibi baskllar ve yOnlendirmeler oldu bilemiyorum ama, bOlgemizde tek alan bir sanat egitim kur\:lmunun yetenek SlnaVl G.U. G.E.F. Muzik Egilimi BolOmO'nde yap llsaydl dogru olurdu. Bir kere, slnavtn Trabzon'a allnmaslyla birlikte, Slnava girecek alan gem; a rkada~la n n se~ im haklan ellerinden ahnarak onla ra .,ok bOyOk bir ha kSlzhk ya pt l ml~t l r. Sayln yet kilife ~ bunu d O~O nmediler mi acaba? "' 2 Saym .-" G.O. G.E.F. Muzik Egitimi B610mO'nde qecen YII yap'Ian smavlarm dogru ve yerinde cld uqu. birinci stmftarm g ~ ligimiz ogrenim ynmoa verdikleri konsenerdeki basantanda gOzlenebilir. Smavm Trabzon'da yaprlmasmdaki amac , okulun TH M ve 1S M kcrclarrm ayakta tu tm aya dayamyorsa, Trabzo n'da ~o k se sll muzi gin dinleyi ci si yo k dive bir mantarite yasatllJyo rsa buna dergi ola rak yamtrrmz su olacaknc THM ve TSM korolanru ayakta tutabilmek it;in bu yola gid ilmi~ ise bu eok bu yuk talihsizlikti r kent im iz acrsmde n, digerine gelince, bu Trabzon hal kn u ku c;Omsemekt edir. Kent halkmm ~ok sesli m uzige ol an i1g isini der9!mizin "BAHAR KONSERLERI" ortaya k c ym ustur. Qnerimiz su otacaktm Bu Slnay sistermne bir ~OzO m metta~.a gelirilmelidir. Ya sma vlara OSYM el koyara k merkezi si stemle (tam muzik egitimi bOlumlerinin sma vlanm kastediyorum) ge n;e kle~ti ril melidir (ki biz bunu destekliyoruz) ya da tOm mOzik M IOmlen ke ndi 51navl anm kendile ri yapmahdtrlar. Son~a , TOm MOzik Egitimi B6fOmlerimizin 2000'li yillan yakalayabilen ~agda~ okullar 01maSIOi yOrekten diliyoFum. e s o 7 EKiM'OE KONSER TA KVi MiNi HipOORUM 'OA BA ~LATIYO R Cu mhu rba~ kanll g l Sentoni Orkest ras,'nln 7 Ekim'de Ankara! Hipodrum'da b a~latacagl konser takvimine baklld l{Jlnda ilk dikkali ~e ken , bu yl l 2 1 yeni yapltln programa allnml ~ olma5 1. Orkestranl n mOdOrO Husey in Ertug, tum ekonomik sorunlara ragmen, yeni yap ltJann notalann l elde edebilmek it;in hit;bir harcamadan ka~l n maya caklanm seylOyor. Orkeslran ln repertuannda, Gorecki'oin ucuneO senfosi. Svirid oy'un Kar flrtlnaSl, Celin 1 ~l kozlU 'n O n keman kont;ertosu, Fazll Say'm Mavi Nota'dan piyano koncertosu. Respi gh i- 'nin Gregorian koncertosu. Joli. vet'in Fagot koncertosu. Bozza'nm klarnet koncertosu. Goldmark'm Rustik senfonlsl hemen g6ze carpan yapt ttar ola rak 96rOIOyor. Orkestra mOdOru Huseyln Ertug'u en ya k dustmduren, 19·20 Ocak da sesle ndirilecek alan Mahler'in 2. senfonisi. lyi bir Mahler yorumu icin bOyOk ozen gerekiyor kuskuSUZ. esa, bu YII programmda butun seflerirmze yer vermis. da eslik edip , Elgar'l ikinei senfonisini yonetecek. bu yl l kendi bunyesindeki sanatcrlan degerlendirerek. orkestra uyeleri arasmdan solistler crkararak, bircok kon- . sere iki solist yerlesttrerek pekcok sotisjlmizl konse rsiz brrakmanus. Unlu solistlerinuzden I· dil Birel , Verda Erm an, Ay~e g ul s auce, Ay ha n Bar an, Gulsin Onay , Ahmet Ed iz, A y~ e Edi z c rkestrasmm proqrarnmda yer alm aktadrr. eso Orkestrar un sanat yonetmen! GOrer Aykal, on konser yonetecek. Aykal'm Ankara'da verecegi kon serlerin van. sua Hengim Gi:Skmen - Ay;;egill San ca'nm solistliginde 17 - 23 Ekim n sO rmekte. Va r alan kurulu slann kendi alanIan icinde turneye crkmalan fryin batkm kclayca anlayabifeceqi populer yaprtlann secilerek programa elmrrus olrnasr da aynca ir sevinc kaynag I. Devlet Opera ve Bale Ge nel MOdOru Has an Hueeyl n A kbu lut, en onemli sorunlanrun kadrolardaki trkamkuk ve butce cld uqunu belirtirken, emeklilik yasasrmn biran once crkmasrm ve ozel kurulustann sponsor 0larak bu sanatr desteklemelerint istiyor. GULsiN ONA Y' IN "<;:EsiTLEMELER " CD 'si YAY IMLANDI. Piyanist GUlsin o oav'm ye ni kompakl disk inin adr cesltteme ier. Hannover Kuzey Alman Radyosu'nin ii?bi rJigi ile Ars Mustet diskleri arasmoa yayrmlando. tanhleri arasmda Makedonya turnesinde vereceqt konse rJe rde bulunuyor. Ender Sakpmar, Copland'dan Billy the Kid'i, s erodin 'den 2. Senfoniyi yonetecek. Em in Guven Ya ~hcr:am , Devlet Cocuk Korosuyla birlikt e cccuk bay rarm konserini; Naci OzgGcr: penclik konserin de iki sanatcrya Hand el'in Su meatgini caldrracak. FaZl1 Say Turk bestecilerinin hemen her ku ~agln dan yaprtla r sef';ilrnis, Saygun'un aryala nru Murat Goksu seslendiri rken , Tan c'm Yankrla r'rr u ve Fai k Canse len 'in Kay DugunO adh yaprtlanm Gurer Aykal yonetece k. Fazrl Say kendi konce rtosunu seslendirelecek. Orkestrar nn prcqrammdan burada yazamadtqtrr uz pekcok yaprt. solist ve set yer almakta- Verda Erman orr. Gurer Ayka l Erol Erd in cr: gitarist Bek ir Ku cr:u kay'a eslik edecek. Cem Mansur par lak bir gen~ kernancrya, Flori n Galat i'ye Saint Saen s 'in Rondo Capricco'sun- DEVLET DPERA VE B ALESi YURDA YI\YILMA <;:ABASI I<;:INDE •.• Ankara, istanbul, Izmir ve Mersin'den soma Sams un Opera ve Bale MOdQrlOgu'nun kuru- lus karannm onaylandrqtm duymak qercekte n sevinc verici. Bu arada Gaziantep ve Van mudOrlUklerinde kurulus cansmata - Basten sona piyano iryin yazuml ~ cesltlemefer formu ndak i yaprttan fcertyor. Eger tern ve cesneme. bir cekirdeqin cesitlenerek zenginlenmesi nedir, hemen duyup dmeklemek istiyorsamz. GOlsin Onay'm bu son CD'sini arayrp bufun. 8u CD'y i dinfeyerek kendiniz! piyan o edebiyatmdaki cesitlemeler OstOne rahathkta egitebifirsiniz. 3 Mavi Nota'dan iSTANBUL OEVLET OPER A VE BALESi, 35. YILI NI KUT L UYOR. OERGiMiz iN "~AN MuziK OOULU"NE TUM GENC YETENEKLERi KATILMAYA CAC"JIRIYORUZ. 35. yrhm kutlayan Istanbul Devlet Opera ve Balesi. 19951996 sezon unu 5. Ekim a~ · rru Olkemi zde ilk kez seslendiri- teCek olan Gustav Mahler'in ~8. senfon isi " lie aYIY0r. Her yastan ve her kesirnde seyirci nin ilgisini cekmek iyin qenis bit yelp azede dOzenlenen ID0 S:un repertuan, bu yl l yogu nlukla ilk sestencnrnen ve ilk sahnelenen yaprtlan iceriyor. KOIlOr - Sanat alarurun vaz qecilrnez unsunanndan btnsi alan mOzigin ulkemizdeki konumu ve gidi ~i ni nesnel bir bicimde ortay a koya bilmek arryacl yla dergi miz taratmdan Mav l Nota Muzik v e San at Dergisi ~a n Muzik oemo adryla bir ye ns ma duzenlenmis ve yans rna kosulIan acrklanrrustrr. • OM ER GON ER 'E SA YGI. Trabzon Gazeteciler Cemiyet i Baskam gazeteci I yazar Orne r GOner'e 70 . ya~. ned emxIe bit saygl qecesr duzenlendl. KIY! KOllQr ve Sa nat Der gisi ile Cag da~ Yasarm Destekleme Demegi Trabzon Subesi'nin or- taklasa dOzenlE;l:digi geceyi salr . yazar Ah met Ozer y6netti. Ay'fica arkadasrrmz M. Re ~at Sumerka n T rabzo n konulu bit ora gosterisi sundu. . Istanbul Devle t Opera ve Bales! MiJd OrO ve Genel Sanat Yonetmeni Yekta Ka ra, 6nOmOzdeki sezon un repertuvanm bir basm topfa ntrsryla tar uttr. Mah ler'in basyapm "8. senfon i"nin yarn etra. sezo nda ilkler arasmda Richard Straus s 'un " Sal ome"si , Ro dg ers · Hamm erstei o'in "Kral ve Ben- mOzikali, Arif Ma likov' uo "Leyla ile Mecnun" r etest. B izet'nin "Carmen"i, Ro ssin i' nin "ltalya'da bir T Ork'O ve cilea'nm "Adriana Lecauvreur" adh yaprtlan ye r ail yo r. Cern M ansur A9lklanan bu kosullara uyg un tum qenc yans mactlan, yansmamu e katllmaya l;aglrl Yoruz. Yansmayla ilgili afi~ ve nrosurter ulkenuzdeki tOm mG'; zfk ckultanna da g ltl lml ~ bulunmaktadtr. Gereken bil gi oralardan all nacagl gibi, de rgimi zin arka kapaqmda yer ala n 00 10mden edinue bihr. 'ransmaya kall iacak alan tOm yansrn ac.era ~i mdiden basanlar diliyo ruz. AHMET OZER YENi KiTABI ONLARLA YA~ AO I M' I TANITTI. Prospera Yay mla n'nda yen i cucan son kitam. O nla rla Ya:?Bdim Oze rine sair - yazar arkada smuza Ahmet Oz er'le TAT Trabzon Radyosu'nda , 29 . A Oustos 1995 QO nO bir ca nh ya ym ge rl;ekle~tl ril d i. Ahmet O zer, daha Once yayrmla nan kitaplan ile birlikte ye ni kita brru tamttt. 16 EylOI 1995 gOnO ise T rabzon'da Mah mut GoloOlu KOlhi r Me rkezi'nde kitabtr n o kurlann a lmzaladr. Arallk saymuzda bulusma k dileOiyle , mOzik dostlanna saO11k, mutl uluk ve basa nla r diliyorum. MOti t Semih Baylan Genel Yayln Y6netm.nl. Muzik Yazrsrrun Gereklilig i ve • 1~l evi * • Can KARAHAN Australopitek adi verilen ilkel lUrOn ya· ~ad lg l I'aglarda , insanoqlunun ogrenme gocu ve kapasitesi kuiturel evrimin hiztru srrurlarrusttr, Bu I'ag larda, merkezi sinir sistemi dil ogrenmeye elverisli olan insansilar, dil ogrenmede geri kalanlara karsi bOyuk bir OstOnlOk sagladllar. yOnkO, dil ogrenebilenler, onunla birlikte, atalanrun yasantrlanru ogreniyorlardl. Dil, yalmz belli toplumlann anlasrnasrru saglayan bir aray degil, takat ayru zamanda, bOlUn insanlann yasantrlanru biriktiren ortak bir bilgi hazinesi oluyordu. (1) Bu kosullar altmda, onceki kusaklann kulturel birikiminin genl' kusaklara aktanlrnasmda dilin islevini on plana crkaracaglnl d O ~On e b i l i ri z . Bu yOzden dilin evrimi, insan turunun varhqrm surdu rebilrnesi aylsmdan onern tasrmaktaydr, (2) Buraya kadar olan tarnsmarmzda, konusrnarun isitilrnesi otesinde, soylensnlere sureklllik kazandrracak kayrt olanakIanni henuz gozden gel'irmedik. GOnOrn uzde bunu ge rl' ek le~ti rm e n i n birden I'0 k yolu varsa da , insanhqm bu konuda oteden beri kullanageldigi en onemli bulusu hil' kuskusuz yazi olrnustur, (3) Dil ve yazr iki ayn gostergeler dizgesidir. Yazmm biricik varllk nedeni dili gostermektir. (4) Yazirun bulusu gerl'e kten insan gel i~ mesinde onernll bir asamayi simgeler. Biz I'agda~ insanlar icin bu yazuar onernlidir 1'0nkO bunlann aracihjnyla kOllUr atalanrruzrn d O ~Onl erinin derinliklerine inebiliyoruz. Yazrrun geryek onemi, insan bilgisinin aktanlmasmda yepyeni devrim yaratmasidrr. Yazi araclllglyla insan deneylerini 0lurnsuzlestirebllir, cok uzaktaki kisilere, henOz do 9.m am l ~ yeni kusaklara aktarabilir. Yazl, bilimi yer ve zaman s mmrun ustune yOcelten aracnr, (5) Insamn il'i nde dogdugu I'evrede yer a· lan, dogal, toplumsal ve kOllUrel ogeler arasmda ' ses' cok onernli biroyer tutar, Sesin olmadlgl durumlarda iletisim ve etki le~im cok zor olur, lnsarun cevresi, bir bakima sanki "seslerden or Qlm u ~ bir ag" gibidir. Insan kaynagl lUrO ve islevi (i ~ gorusu) cok degi ~ik olan bu sesleri alqrlar, cozurnler, yorumlar ve giderek insan yasarmrun aynlmaz bir parcasrru olusturur, (6) BOlUn dillerde iIIede bir ad vermek gerekirse ·yans.lama ikilemeleri" denebilecek bir sozcuk WrO vardrr; $ akrr sukur, tmgrr mmgrr, tak tuk, mini rnml, takur tukur. Bunlar ilk bakrsta, konusmarun ahsila ge l m i ~ biclmterine tamolarak uymazlar, ama gene da acik secik tammlanabilen ce~ i tl i ozellikleri vardrr, Birincisi bunlar birer yansirnadrr (onomatope), yani dogadaki sesleri veren sozcuklerdir, doqadakl seslerin nesneleri n seslerine benz etilerek tu- retllrn lstir, Bu da onlann insana ozgO bir ~ey olduklanru karutlar, yOnkO maymunlar aogadaki seslere oykunrn ezter, (7) lnsan yavrusunun daha ana karrunda (rahminde) iken annenin kalp atrslanndan etkilendiqi, dogumdan sonra bu bildik sesi yeniden bulmanm bebek Ozerinde rahatlatrci etki yaptlgl ve bu yOzden annelerin 5 bebeklerini rahat tanp uyutmak iyin gene lIikle, kalpleri Ozerine yas ladrklan one surOlmekledir. Nilekim, yap.Ian baz i deneylerde ses bandma ahnrnrs kalp ah ll ' sesl erini dinleyen bebek grubunun , sessiz oda da yatanlara ve banllan ninni dinletilenlere gore co k daha erken uykuya daldlgl gozlenmilllir (GOnay 1978). Bu durum insan yav rusunun bazi mOziksel ogelere karst duyarllilk kazanmaya ballladlgmm srrurh bir gosterges i ya da kanr n olarak kabul edilebilir. (8) insan yasarmnda mOzigin belirli islevle ri I i~ go<oler; (forksiyonlan) vardrr. Bu i~ gorO ler ye~ itl i , cok yon lO ve ka rrnas ikt rr, MOzigin insan yasarru ndaki i ~ gorO lerinin cesitll, co k yonlO ve ka rrnas rk olrnas r, l emelde insanm ya~ad lg l yev renin, bu cevrenin bir parcasi olan mOzig in ve insa n - cevre etkiles imlnin yap ilarmda ki cok yonlOIOk ve karrnasrklrktan kaynaklan rr. (9) lnsarun ya~adlg l cevre co k boyutl udur. Boyutlan bak irnmda n "d ogal" , " top l um sal" ve " ku lt Orel" olmak Ozere 01' all cev reden otusu r. Her birinde kendini ozgO 0geler . buluna n bu all yevreler, gerek olusum, gerek nilelik ve ge rekse islevle ri bakirru ndan birbirlerinin tarnarnlayrc rst ve b010nleyicisidir. (10) Bu bOtOn icinde yer ala n "m Oziksel ~evre · insan cevresinin en anlamll 6gelerinden biridi r. MOziksel yevrenin bir ogesi olarak gozOkse de "d oga - l nsa n - kiiltor" bagla ml iyindeki olusurnu ve niteli gi bak rrnm dan toplumsal ve dogal yevrelerden soyutlanamaz. (11) MOzigin insarun kOltO rel yasarrundakl i ~ gorOleri genel yizgileriyle ~oylece belir lenebil ir; a) MOzik bir kOltOr ogesidir, kOltOrOn 0bOr ogeleriyle etkilesir, (onlardan elkilenir, onlan etkiler.) b) MOzik, bir kOI10r ogesi olarak, icinde olusup biyimlendigi kOI10rOn (yasarna biciminin) ozelliklerini ta~ rr. c) MOzik, insanm kOltOrel ya ~a m m d a 6 " g e y m l ~ " ile "s lmdi ", " ~ I m d i " ile "gelece k" ve boylece de "gey m W ile "gelecek " aras mda bag kura r. Bunun dogal bir son ucu olarak da - belli kOI10rei oze lliklerin goreli sOreklil igini saglar. d) "Bireysel, kOmeler, lopluluklar ve loplumlar arasmdaki benzerlik ve ay nllklarm ortak nedeni kOltO rdOr. (GOveny, 1976) MOzik, soz konusu benzerlik ve ben zemezlikleri simgelemede basta gelen kOllOr ogelerinden biridir. (12) insanlann seslere olan tutkulanru geli~ tirmeleriyle baslarrus olan mOzik macerarruzda yas anan her devirde ozgOn bir leknolojinin b rraktlgl izleri go rmek mOmkOn: Tas Devrinden kalm a yonl ularak oy ulmus taslard an, Ozerine hayvan derisi g e ril m i~ oldugu samIan davullar bul unrnus... Ay nca hayvan kemiklerinin cllalamp delin mesiyle yapilrrus vurma sazlar ve f1 0tlerin 35.000 y ll onces ine ait oldugu karutlamyor, (13) 19. yOzy.1 boyunca, mOzigin dogu ~u na i l i~ki n teori ler ortaya anlrmsnr, Bu teorilere gore mOzik, ' dil' den (Herder), hayvan sesl eri ve ozellikle kUIl seslerinden (Da rwin), insanlann birbirferine seslenmesinden (Stumf), insanlan n birbi rleriyle kurdugu duyg usa l ili~ k ile rden (Spence r) kaynaklanrms ya da dog m u ~tur. (14) insan ses i yalgila rda n da eskiye gider. En alcak basamak lardak i obeklerde sarki va rd rr, yalgl yoktur. (15) i ~ turkule ri, kOrek ce krnek, yOk kaldirmak, ag tciplamak, ekin bicrnek , yOn egirmek gibi ortaklasa ya da bireysel kol emegi cahsrnalanna yon veri r ve eslik ederler. : iki bo turnden otusur ill tOrkOsO: TOrkO icinde yinelenen dizeler, yani nakarat ve du~nO p hazirtanmadan, dogaytan soyteni- veren dizeler. Nakarat ya da heya mola , insa nm ya ll~ ma srrasindakl zo rlanrna arular inda crkardi g. ve hiy d egi ~tirm eden yineled igi anla~ i1 m a z bir y lgllktJr. Geryekte heyaloma, govdenin oteki organlan nm devinimlerine eslik eden ses organlannm bir tepkisinden baska bir ~ey degildir. Ama yap'Ian devinimi duzenliyen ve kolaylasnran bilinyli bir arnac da vardrr, Heyamolalann en yahn blcimlerl iki ya da uy hecelidir. Sozqelimi, kurekcibasmm belli aralrklarla "hop hop!" diye heyamola cekmesini, iki heceli heyamolaya ornek goslerebiliriz. Surada ilk h ece haztrlay rci bir isarett ir, ikinci hece isi zorlanrna' an ini, kureklere asrlmayi belirtir. Oy heceli heyamolalarda uyuncu hece, zorlanma arnndan sonraki rahatlamayl, duraklama arum belirtir. Volga kurekcilerinin turkusunde oldug u gibi ; "E-yuh-nyeml" (1 6) Gunumuzdeki lam olarak geli~m i~ turkunun j ~ ·tG rkus u nden l ark" cahsma surecinden koprnus olmas idrr, Ses ve el ogeleri varhgmi hala surdu rrnektedir, ama aracm yerini yalg, alrrustrr artrk, (17) Muzik her seydsn once "ses" demeklir. "Ses" deyince Sche lling, bundan sunu anhyor: Ses, maddi birseydir ama herhangi bir madde degildir. Maddenin temel ozelIigi zamanda ve uzamda olrnaktrr, Oysa ses, trpki .~ rk gibi belli bir uzama sahip degildlr, belli uzarrun icini doldurm az, bir uzamda zaptedilmez . Ses , bu iki boyuttan yalmz birincisine, yani "zaman" boyutuna sahiplir. Oyleyse herseyden once ses 0Ian "muzik", sanat olarak kokencs birinci boyula tabidir. (Onun yalmz bir boyutu var) Zaman ise ard-arda -olus (sukzession) bicimine sahiplir. Su nedenle "Muzigin zorunlu blclml ard-arda-olus'tur." Schelling, her zamanm her muzigin (sesin) sahip oldugu bu ard arda olus blcim lni, sonsuz olamn sontu olana imgelemin bicimi olarak anlar. Su ~u demeklir: Sonsuz sonlu olanda lmqel enmlstlr: Oreal bir ~ e y olarak ortaya konusrnustur, ama bu ortaya konulan ~ey de, real bir ~eyde 01 mas' gereken ikinci boyut olan uzam eksiktir. Dolayrsryla 0, bir yandan sonlu (real) bir ~ey olmak la, ote yanda n da hala bir bak imdan sensu z olana sahiptir: Yani 0 , sonsuzun sonlu'dan imgelemidir. Demek ki icra edilen anlamda rnuzik, le k boyull u bir sanat olmakla, yalruz bu zaman boyutunda ortaya Konmakla, onun blcimi zamarun biyimi olan ard-arda-olus bicimidir. Su ard arda otusun kendisi real bir seydlr ve real bir ~ey olarak da sonlu bir seydir, halde muzik, sonsuz - sonlu birliginin sonluolan'da meydana geldigi bir sanatn r. Sir ard arda otus boyutunda ortaya crkan rnuzik, hiybir uzamda tesbit edilemez. Ama onun bir bakirna lesbil edilmesi gerekir. Aksi halde onu yeniden icra elmek olanakh otmayacaktrr, (18) Sir ses sanan olan rnuzik, plastik sanatlann aksine, npk r soz sanatlan gibi bir zaman sanatid rr. Plastik sanalla rda kullamIan malzemenin (boya, alcr, carnur, tas vb.) elle bicirn verilebilen nesnel malzemeier olmasrna ve bu malzemelerle yaprIan eserlerin belirli bir mekan boWmu icinde yer almalanna karsm, ses ve soz sanatlanrun ana malzemesi, ancak isitrne duyumuzl a alqrlayablle ceqirnlz sesler'dir. Dotayrsryla bu tur eserler, mekan bolurnleri iyinde degil, zaman kesimleri icinde yer alabilirler. Su nedenle de yer aldrklari zaman kesim inin sona ermesiyle yok olurlar. Plastik sanat eserlerini ikinci kez gorebilmek icin, bulunduklan mekan bolurnune bakmak yelerlidir. Ancak ses sanatrrun yer ald,g, zaman kesimi, ilerleyen her saniyede bir daha gerilerde kalrrns olacaq mdan, bir kez daha yasayabilrnek ve 0 sesleri bir daha dinleyebilmek rnurnkun degildir. (19) Muzigin tesbit i ise "nola" ile olur. "Nola" ise sayisal bir iladedir, yani nota, "n umerik" bir seyd lr, Sir sesi bir nota ile gostermek, onu numara lamak ve sesleri nurnaralandrrmak, onlan saymak demektir. Demek ki rnuzlk bir sayma, bir sayrmdir, o (20) Insanlar soyledikleri sarkrlan kag lt uzerine geyirme istegini duyana kadar yuz y,llar ve yuz yillar geymi~ , istek bir kere du- yulduktan sonra da uygulama yonternlerlnin ge li~mesi de bir 0 kadar surrnustur, (2 1) Ancak ortada buyuk bir sorun vardr. Sorun da, konustuqurnuz dili nasil yaziya aktarabiliyorsak, seslerin alfabesi olan notayt da yaziya aktarabilmekti. Bunun nedeni ise ka hclhgl saglayabilmekti. (22) Nota yazrsmm, bir sesin, bir ezginin yuksekligini, yogunlugunu, ifadesini kesm olarak belirtmesi gerekmektedir. Bugun kullamlmakta olan rnuzik yaztsi sistemi ne olasmcaya kadar yuzy,lIar suren uzun bir yoldan ge,i lmi~ ti r. (23) . Yunanhlar, voka l muzik ve ,algi muzigi icin iki ayn muzik yaz tsi kullarulrruslardir, Bu yazita nn ikisi de Yunan alfabesindeki harflerden olusrnustu, Aneak, harfler tum sesleri isarsnernekte yetersiz kaldlgmda, kimi harfler yank ya da ba~a~ag l ye rl e~ tirlliyordu. Normal yaz llan harfler vokal muzige, yank ya da tepeu stu kullarulan harfler ise ,algi muzigine ozguydu. (24) Calgl icin rnuzik yazts i u,er harften duzenlenrnlsti, ancak seslerin srrasi kahndan inceye dogruydu . (ButUn ,alglsal dizilerde oldugu gibi). Harfler eski Sami alfabesinden ahnmrsn, Dik yazilrms olanlan acrk telleri, yank isaret parrnaq iyla bas ilanlari, ters yazllanlan iseorta parmakla bas ilanlan gosteriyordu. Muzik yazrsrrun ilgin, taran, parmak isaretlerini i,ermesi, yani "tablatu r" olmas ryd r. (25) Seslere ad vermeyi ilk du~unen Romall filozol Boethius (M.S. 480 • 524) olmustu: Dizideki seslerin herb irini bir harf i1 e adland rrmayi ilk 0 one surmu~,u. Bugun Ingilizce ve Almanca konusan ulkelerde notalann La, Si, Do vb. yerine A, B, C vb. di- ye harflerle amlmas i Boethius'tan kalmadir, Iyi ama, notalann harfJerle amlmasi rnuzik yazmak ve okumak isteyenlerin ne isine yarardr? Bir melodinin krvnmlanru, nota yuksekliklerlnl de isaret lemek gerekirdi. Bunun icin de, Boethius'tan ,ok daha once ge,erlikte olan bir yola gidildi: Melodilerin stenografi ,izgilerini andIran bir takrrn lsaretlerle nokalanmasr. Bu tur notalamaya, Yunanca ' i ~ a r e t' anlam ma gelen ' neuma' kelimesinden, "neurnatique' notalama deniyor. ' Neuma'lar, melodinin inlsinl "k ,~ m, yaklasik olarak belirten bir takirn isaretlerdi ve ancak, bir melodiyi bilen kisilerin arulanru tazelemeye yanyortardr, Derken rnuzik kaydetme i~i biraz daha saglamlassm diye bir ',I kl ~ noktasr" belirtecek isaretin ,izgi ustUne konmasi d u~un[jfdu. 80ylece ilk portre , tek ,izgili porte ortaya " ktl . Sonra buna bir ikinci, bir u,uncu, bir dorduncu , izgi eklendi. Cizgiler renkler le de birbirinden aynldr, Do'non , izgisi san, Fa'run ki krrrmZl... Ya bu Do, Fa vb. adlan kim buldu? Notalann boyle aclandmlmasim one suren, onuncu yiizy llda ya~aml ~ bir Milano'lu ke ~i~ Guido Arezzo'dur. Bu adlan da bir ilaninin her bir satmrun ilk hecesinde n almrstrr: UT queant laxis, REsonare libris . ' Mira gestarum, FAmuli tuorum, SOL ve poluti, LAbii reatum, Sonete lohannes. Ut adt yerine buqun kullanllan Do ad rm da kullanan Giovann i Maria Bononcini (1642 - 1678)'dir. (26) Guido Arezzo zamanmdaki yeniliklerden biri de porte ,izgisinin basrnan konan . notalann yerlerini belirlemeye yarayan isaretler yani anahtarlardrr, Gunumuzae de kullam lmakta olan Sol, Do ve Fa anahtartan ashnda G, C ve F harflerinden dogmustur, Anahtarl ann kullarulrnast notalann incelik ve kahnhklanru kesmlestirilmistir, Ancak , sureleri ve bunlar arasmdaki oranIan gosteren isaretler henuz ortada yoktu. (27) Sure gostermeyen duz sarkr yazrsm- • dan sureli yaziya gec;: i~ kon usunda 1225 yrlmdan itibaren baslayan ge li~m eler Koln'lu Ars Cantu s Mensu rabil is ba slrkh kitabmda (1280) tarurnlanan nota bicirnleriyle onemll bir asa rnaya ula~ml ~ ve boytece onu c;:uncu yuzyrloan onaltmc i yuzy lla kadar kullarulacak mensural notasyon (olc;:eksel muzik yaz tsi) evresi baslarmstir, Bu nota bic;:imleriyle ifade edilen surese l degerler, gunumuz rnuzik yaz rsryla su sekilde gosteril ebili r: 13. yuzyllm sonuna dogru b.revis, bestecilerin kullanmak istedikleri krsa sureleri , . impe r!ekt deniyordu. (28) 15. yuzy llda notasyon acismdan (rnuzik yazrst ac rsindan) onemf ge l i ~me le r serg iledil er. Bu ge l i~ im in bastrca nedeni tekn olojideki yeniliklerdir. r-- n , I' 3 I A ' ] T~'~' .. . "": • ~ ' [ "l ' " , ,.. . /1 / .11 ]"'' "1'"' [ ./1 ."' ~dJ'J> B 4 I Mui modu$ ./?'1 ] '''It M i n i",~ ,~ I .., Dl l D I; ~ irnpertekt p erfekl I . . ,) [ /1 " •.J J J ....-/1 ] " " " " [ /1 J j j m,,,' m"', J l .)i )i /1 /1 PP PP . n I gostermeye yetmez oldu . Bunun 'c;:,n Fransrz Pierre de la Croix, brevis'i dorde ve sonlan dokuza boldu, Boylece daha bu srralarda semibrevis bic;:iminden ve adrndan vazgec;:ilmeden, sonradan kullarulacak en kuc;:uk degerlere minima'ya dogru bir adrrn atrldr. Din d l ~1 muz igin ui a~tl gl ozgurluk ve yayg mhk, uc;:erli bolunrne antayrsmm yarnna ikiserli bolunrne anlayr srru da get"dl . Muzik yazismda buyuk bir devrim olan bu d egi ~iklikl ere birlikte kuc;:uk degerlerin daha g eni ~ s intrlar iclnd e kullarulrnasma baslandi ve semiminima fusa, sernifusa gibi yeni degerlere ulasrld' . Bu yeni yaz i bic;:iminin onculerinoen Phlippe de Vitri'nin (1291 - 1361 ) ars nova diye adland"dlgl bu evrede olc;:ek brevis olrnustu. Buna gore bir rnuzfk parcasmm basma konulan daire, her brevis'in UC;: brevis'e bolunecegini, yanm daire ise her brevis'in iki brevis'e bolunecegini gosteriyordu. Bu bolunme bic;:iminde uc;:erli bolunrnelere (tam ,.eksiksiz , rnukemrnel) anlammda per!ekl , ikiserli bolunrnelere ise (eksik) anlammda 15. yuzy ilda pe rgament'ten kag lda ge c;: i~ , 0 zamana kadar icleri dolu olarak yazrlan notalarm goz ieri acik blcirnde yazrlabilm esini geti rmi~ti r. Boylece "Olc;:iilii notasyon " un "beyaz olCiilU notasyon" olarak adlad trtlan ikinci evresi ne g ec;:i lmi~ oldu. Nota gozierinin kapah yaz lldlgl 13. yuzylldan 15. yuzy lla kadar olan evre, "siyah mensural notasyon" (sc hwa rze mesurainotation) olarak adlandrnhr, Ancak, 1430 y illan na rastiayan bu deg i~im onceslnde henuz kullarulrnayan semiminima, fusa ve semefusa gibi notalann gozleri bir s ure daha kapah yazrldr. Oaha sonra bu riotalan n goz leri de ac rk yaz ilmak istendiqinden minima ve semiminima'nm birbirine kansmasim onlernek amaciyla semiminima'ya c;:engel takrldr, Boylece semiminima'dan bastarms , dolayrs ryla fusa ve semifusa'n m c;:enge l sayrlan da birer tane artrrus oldu. (29\ 15. yuzy lhn miizik yazrsmdaki ilginc;: ge"tab lat u re" ile de acrklanabillr, Har! ve nota yaz ilanrun aksine tablaturiar c;:algl sesierini belirtmeyi arnacla rmsnr, Seslerin li~me , 9 yalgl uzerinde ylkanlacaklan yerleri ve nasrl crkanlacakla nru gosteren tablaturlar (Latincesi tabula, tabilatura tabela'dan), buqun kullanmak aldugumuz rnuzi k yazrsrrun tarihsel asarnala rmdan I;>iri degil , muzik yaz rsmm dismda gel i~mi~ (yak kez de muzik yazrs ryla birlikte kullarulrms) baska bir yazr lUruydu . Nilekim, yalgl partilerini tablaturlarla yazrnarun yaygm bir gelenek aldugu 18, yuzy rla kadar alan donemde, insan sesiy le soylenecek partiler rnuzik yazrs ryla yazi lryor ve boylece , ayrn seslerin vokal o larak (sesle) soyl enecek partilerinde rnuzi k ya zrsr, cal q rlarta cannacak partilerinde ise tablatu r kullaruliyordu. Ail aldugu yalgmm turune gore lavta tablaturu, gitar tab laturu, arg tablaturu gibi lUrlere ay nlan tabla turlan n en yayqr m lavta icln olaruydr . Lavta tablaturlannda alt alta yizi l m i~ (gunumuz dizek yizgilerini andrran) paralei yizgiler lavtanm, .bu yizgilerin uzerine yazrlrnrs hart alarak ya da rakamlar calqmm parmak basacaqi perdelerin, bu hart ya da rakamlann uzerine konulrnus gozsuz nata kuyrukla n ya da otaqan no talar ise seslerin surrnesini gosteriyardu. Hartlerin ya da rakarnlann altma kanulan natalar genellikle ya h~ ozellikleriyle ilgillydi. Bazi kaynaklarda rastlanan lavta tablaturunun en eski tarihlisi Italyan lavta tablaturudur. (1507) Italyan, Ingiliz ve Fransiz arg tablaturIan ise (gunumuz piyano' yazrsmdan oldugu gibi) yitt dizek uzerinde yazi hyordu. Tablaturlar, vakal ya da yalg.sal aynrm yap ilmaksrzm turn partilerin bugunku rnu- zik yazrsiyla yazilmaya b a~ l andl gl 18. yUzylldan itibaren kullarumdan d u~up tarihsel rnuzi k yaz rst haline ge l m i~s e de calgl partilerini tablaturl arla gosterme gelenegi ozellikle gitar, zihter, akardean ve ukulele gibi yalgllarda (bir kendi kendine ogrenim yontemi alarak) bugun de yer yer surdurulrnektedir, brnegin flamenka gitar metadu. (30) 17. yuzy rlm orta la nna rnuzi k ya ztsi (notasyan), gunumuz rnuzlk yazrsma yak ya klasan bir ilerleme gosterd i. Ancak rnuzik terimleri uluslararast bir dil kazanamadl. Terimlerin buyuk yagunluguy uzynlardan beri kullanilan Latince sozc uklerdi , <;:algl notasrnda tablatur kull an rrru suruyardu . "En yayqrn tablatur lUrleri alan Italyan, Ispanyal, Fransrz ve Alman lavta tablaturlannd an baska perdeleri Fransiz lavta tablaturlann da olduq u gibi hartlerle gosteren Palanya lavta tablaturu, ya da Fransrz lavta virtuozu Denis Ga ultier'in (1597 - 1672), tellerin duzenini LA3 - RE4 - FA4 - LA4 - RE5 - FA5 olarak d egi ~t ir masi sonucu ortaya crka n yeni Fran srz tablaturu gibi farkh yalg l yaz itan da vardr. (31) $a rkrcrlar nata ku llamlmasir u bilselerdi hem kendilerine, hem de muziklerini ogrenmek isteyen yabancrlara yak yararh alurdu. Oysa anlar bu alanaktan habersizdirler. Antik kok en li musikilerinin ayrrdedici ozelligidir bu notasizhk. Antik yagda , sesin yukselis ve alcahsm: gosteren baz i isaretlerin var olrnus aldugu bilinen bir geryektir. Bugunku notasrzlrk ise Sark musikisin in f fLffffff ilerlemesine buyuk bir engeldir. Geryekten bilim iyin yazr ne .ise m~siki icin de n.at,a adur...u~ta brr ~~, ~r n dedrgl glbl ·yaz.l, Ilkor ve du~uncele"mn ashna sadrk blr tab- - gmr §fiprr'l"""'1 .3 [FE' ~t rm!d ~ - [:~l \\':. . ,~_ ) - ~ '4 • .\" 1 - 'I' .• n 0 . ,_ ~:rr,,~ . " . "" ~"'C' I· lasu Ef";af.J1!ti . 1<Jo'= .= ~- '!!:1~,~ :L --- ."~-..:.-~ . = gibidir." Gecrnisten miras olarak "_"' " ,'_' devrald ijnm rz bilgiler bize yaz ryla aktarrl- ~'I masayd i ve onl an her an zen qinlestirmek olanajnndan mahrum bulunsaydik zihnimizle kultur evrenimiz san derece krstth kahrdr, Musiki de notanm i~levl i~in aynl yarg' ge~eriidir. Nota, ne kadar giizel bir icall", bir dii~iiniinl Bu sessiz lisan giizel sanatlann geli ~tigi turn Avrupa U1kelerinin ortak dilidir. Notanm degerini bilmeyen sarkrcilar ise onsuz yapabileceklerini sarurlar, Gerce kte yaparlar da. Ama ne pahasma? Giivenebilecekleri tek ~ e y hanza oldugundan, musikiyi ogrenmekte biiyii k zorluklarla karsrlasrrlar, En mahir miizisyenleri bile Pesre v ad, verilen havalardan yiiz kadanru bilirler ve bunIan bir ustadm yanrnda yiizy,lIarca eme k vererek ogrenirler. Bu ogrenim, bilinmeyen Pesrev kalmaymcaya dek devam edebilir. $ ark musikisini ogrenmekteki gii ~l iig iin ana nedeni ogretim yonternls ri degil (oda aynca ele almmasi gere ken bir konudur) notasizhktrr, (32) lletlsirn olmadan ogrenme olmaz. [letisirn kurulmadan ogretme ge r~ekle~ mez. Ogrenme ve ogretme, ternelde, bir iletisim i ~iriir. Bu nedenledir ki, tiirii, diizeyi, siiresi ve i~eri gi ne olursa olsun egitimde i1 eti ~ i m e bii yiik onem verilir. (33) lletisirn ~e~itl i alanlarda ger~ekle~i r. Bu alanlardan biri "sanat'trr. Temelinde "esl elik Iletl slm" olgusu yatan "sanal sal i1eti~im " Kendi icinde ~e~it li dallara aynhr. Bunlardan biri de miiziksel iletisimdir. (34) Yahn ve ozlii bir anlatrmla "miizlksel lletislm", "duygu, clii~iince, izlenim veya lasanmlan veya bunlan i ~ i n e davraruslen belirli giizellik anlayrslarma gore birle~lirilmi~ seslerden olusan eslelik biiliinlerle k uruIan belli i1i~kiler yoluyl a ortaklasma ve paylasrna siireci "dir. (35) Etkili bir miiziksel iletisirn sirasmda veya sonunda ahci da belli bir a h~ka n hg m veya degi ~ ,k ligin ol us masi beklenebilir. Halla belli ortaml arda belli kosullarda ger~ekle~ti ril en belli miiziksel il eti~ im le r, alrcrlarda belli miiziksel alrskanhklann veya belli miiziksel davrarus deg i ~ikl i klerinin , yani belli miiziksel ogrenimlerin olusturulmasrru arnac lar, (36) Miiziksel bildiri, baskasma iletilip onunla payla~'lmak istenen duygu, dii~iince , izlenim ve tasanmiann yerini tutan belirli seslerle veya ontann belirli ozelliklerini belirterek pnlann yerini tutan ya da tutmasi beklenen belirli sembollerle olusuturulur, Bu sesler sistem ine "miizik dili", bu semboler sistemine ise "miizik yaz,s," denir, Bir miiziksel bildirinin durumunu. niteligini dogrudan belirleyen bashca elm enler onun dili, turu, ozii, ii slubu, il'e rigi, il'er,gin i~le n i~ bicirni, bildiri ogelerinin bir araya get i rili~ ve bildirinin kuru tus diizenidir. Miiziksel lletlsimde bestecinin katasmdaki duygu, dii~ii n c e , izlenim ve tasanmlar oldugu gibi dinleyicinin / yogalt,cmm kafasma ltetllemern ektecnr, iletilebilenler 0 duygu, d ii ~iin ce, izlenim ve tasanrnl ann <endileri degil, onlan temsil eden, onlann yerini tutan uyancrdrr, (37) Bu acidan baktldrqrnca , bir mii ziksel bildiri aslrnda belli bir "uyancuar biiliinii" ya da "uyancrlar sislemi"dir. (38) Miizik yaprnm ya da mii ziksel bildiriyi olusturrnada kullarulan sembollerle, bu bildiriyi ahcrrun auyu organlanna gotUrmeye yarayan ileliel arac, yontern ve tekniklerin turnu birden "m ii ziksel lletlslrn arac, yonlem ve leknikleri" diye adlandrnhr. (39) Miiziksel iletisirn kanallanni olusturan arac, yontern ve teknikler [rnuziksel iletisim teknolojisi) hizla ge li~ mek le birlikte bunlar muziksel iletisim diizenlemele rinde ve uygulamalannda henuz istenen elki lilik ve verimlilikte kullarulrnarnaktadrr. Bu bakrmdan ilgili kisl, kurum ve kuruiuslar arasrnda varhg, gozlenen dayarus ma, yardrrnlasrna, i~bir lig i ve e~g iid iim eksikligi ya da yele rsizligi olabildiqinca hizla giderilmelidir. (40) Mii ziksel iletisirn, hem kendine ozgii bir iletisirn bicirni, hem etkili bir lletisim aract ve hem de onernti bir iletistm alarudrr, Bu nedenle muziksel i le t i~i m, bir yandan da11 ha etkil i bir egit im arac r, di ger ya ndan 0 nemli bi r egiti m alan! d urum una getiri lme lidi r. (4 1) Muzik yaz.s i, g a runtOse l ve ca nlandrnCI nitelig i ile m uzigi uzamsal b ir boyuta tas ir. Boyl elikle o nu garmem ize ve tek ra r zaman b oy utun a akta rma rmza o la nak ta- rur, NOTLAR: (*) Bu cahsma. Can Kara han'm "Baqlarna MOzigine lltskln Eserl erin v azurms Bi ~i m i lle Seslendirllls i Arasmoekl Farkhhklann [neatenmost, Smanmast, Dejrerlendi nlrnesl" konulu tezinin girj ~ metnidir. (1) Bozkurt Guvenc, insan ve KOltU r, Remzi Kitabevi, istanbul, 1991 , S: 150 ve Dunyasr, Aemzi (3) Calvin We lls, a. g. m. S: 174 (4) Ferdinand de Saussure, Genel Oilbilim dersleri, Cevir en: Be rke Va rda r, Biray ve Toplurn Yaymlan. Ankara , 1985 , S: 27 (5) V. Gordon Childs, Kendini Yaratan insan, S:74 (6) Prot. D r. Ali Ucan , insan ve Muzik insan va Sa nat Egitimi, Muz ik Ansiklopedisi Yayi nlan, Ankara, 1994, S: 9 (7) Geoge T homson, [nsarun Ozu, yeviren: Cela l Oster, Payel Yaymlan. Istanbul, 1987, S: 44. (8) Prof. Or. Ali Uca n. insan ve Muzik insan ve Sanat Egitimi, Muz ik Ansiklopedisi Yay mlan, Anka ra, 1994, S: 17. (g) Prof. Dr. Ali u cen . a. g. m. S: 17 (10) Prot. Dr. All u can. a. g. m. 17 (11) Prof. Dr. Ali ucan a. g. m. s: ' 7 (' 2) Prof. Dr. Ali u can, a. g. m. 5:.21-22 12 (14) Ahme t Say, Muzik Ta rihi, Muzik Ansiklopedlst Yaymlan. Ankara , 1994, S: 24·25 (15) Curt Sac hs, Krsa Dunya Musiki T arihi, Cevlren: ilhan Usmanbas, Devle t Konserva tuva n Yaymla n Serial, istanbul, 1965 , S: 3·4. (16) George Thomson, a. g. m. S: 45 Tabli ki - baq larna muzi gini d e uza m sal bir boy u ta · ta ~ ly a rak , yeni kusaklara, akta rac a k, soyut a n la m la n so rnutlastrraca k ve on u anlarnland rrma rruzt saqlayacak tek gastergedir " miizik yazr sr" ... \ Calvin Wells, insan Kitabe vi, istanbul, S: 158 (13) Dugrul Gence, yagda~ Teknoloji ve Sa nat, H . O. G . S. F. Yaym lan 8 , Ankara, S:91. (17) George Thomson, a. g. m. S: 46 (18) Orner Nad Soykan Kuram - Eylem Birll.gi Ol.arak Sanat, kabalc t Yaymevi, istanb ul, 1995, S: 126· 127. (19) Ahm et Say, a. g. m. 5: 78-79. (20) Orner Naei Soykan, a. g. m. s: 127 (2 1) ilhan Mirnaroglu , Muzi k T arihi, Va rhk Yaymlan , istanbul, 1990 , S: 20 (22) Bulent Alaner, Osmanh lmpa ratonugu'ndan Gunurnuze ~elgelerle TOrk Muzigi T arihl Dizfsi, Anka ra, 1989, S: 12. (23) Cavidan Selanik , G enel Muzik Tarihi Ders Notlan, Ankara, 1986, S:'4 · (24) Ahmet Say, a. g. m. S: 6 1 (25) Ahmet Say, a. g. m. S: 61 (26) llhan Mlmaroqlu, a. g. m. 5: 20 (27) Ca vidan Se lanik, a . g. m. s: 20 (28) Ahme t Say, " . g. m. 5. 89-91. (29) Ahmet Say , a. g. m. s: 111 (30) Ahmet Say, a. g. m. S: 111-1' 2 (3 1) Ahmet Say , a. g. m. S: 186 (32) Cha rles Fonton, 18 . Yuzynda Tu rk Muzi· gi, Ceviren : Ce rn Behar, Pan Yayrnlan. lstan- bul, 1987, S: 65-66 (33) Prof. Dr. Ali u can. a. g. m. S: 26 (34) Prof. Dr. Ali u can, a. g. m. S: 26 b5) Prof. Dr. Ali ucan, a. g. m. '8: 30 (36) (37) (38) (39) (40) Prof . Dr. All Ucan. a. g. m. S: 30 Prof. Dr. Ali Ucan. a. g. m. S: 32 Prof. Dr. Ali Ucan, a. g. m. S: 32 Prof. Dr. All u can, a. g. m. S: 35 Prof. Dr. Ali u can, a. g. m. S: 4 1 (41) Prof. Dr. Ali u can, a. g. m. S: 4 1 AN KARA KO$ MAS I '+' " n"... ,. ... ... ... ... ... ... ... 0 ... n '" n ...... • n v ... ... ... n 11'" ." ~ef~::=:~3 :: : ... ... " Fn 13 ANKARA KOSMAS I -2- '4 Trabzon'a Mektup Sevgili Trabzon; • Gilman Kahyaoglu PEREMECi Mektup g ellr d ostlonmdan gozete dergi gellr color postcci kcpmu bona seni getirir. Gelip dize diZe d izili~l erim beni <;ogrrJr qlbtdlr. Ge lirim blr gun elbet sa na sevgili sehlr belki stern slclrn yo g mu rlar la Ylka ndrQrn d a be l~ dalgolar g 6kle re <;:rktrg rnd a g elirim Menekseler g oz goz a C;:lldrgrnda belki urnutlcrdollcro baglandrgrnda g ellrim ulu c ornie r k u~ tuyu yorgana sonndiqmd o belld de kimbilir b lr vo z srcoqmdo g e Urim Gelirim b ir gun sa na elbet sev g iJI sehlr gelirim ya gOr vesll scclonom kiron vu rm u s kelligini 0<; b eton c c novonn o gZJ ocik bekledlqlnl g6rmekten Orkerim . Tertemiz ma sum bekaretinin kirle tilmi$lig ini ' sucocn ~hi r· domqcsr yemi$lig ini bilm ekt en c e ktninm... Gelirim bir g un sa na elbet sevgill Tro bzo n gelirim yo g onlumu baglo yon e fendillql scocik sevgi d o lu vu rekle rl cond o n konukseverllql bulomozsom d ive e ndiselenirlrn. Beni 0 111 p ulu yosm oco kor suomooon derbeder pfslige sovunrnu sluqurnlo ko mlcsmokton Benl sororson ne tom ic;i ndeyim vosorrsn ne de tom cnsnoovun. Bazen c onoczvun olovlonn bozen okrvlor cc rnboz m... Ha yd i kol soqhcoklo son vereyim ornk rnektuoo, ATALARDAN YADiGAR YE~i l ORTONE SUVADEGEN DANTEl ETEKlERiNE YOZLEI<CE KEZ DOLANDIGIM ZAGNOS SEliNE VEKENDiNE iyi SAK SEVOiGiM ... Pmdik findlk kc rc yemls g 6zlerinden seyre tmekte n cok h o~and l glm Boztepe'nden 6perim ... Ca b bor c ohskc n horurnloro dagda kudo toriada rostlorsm o nloro benden selo m sovle. Selams6yle yozon clzen i~ lsleyen saz c olon elle re . d oqru du~unen bevmlere t atl1 so ytese n dlllere. G un isnnodon senl g One ho zmovo n ccocuere sela m sovle . Horona d urup genul tltretenlere se ni koruvup g azetenlere selam sOy!€;! . SiR DE HER KESE SENi CO K SEVDiGiMi SOYl E ... kovqncnmm... SENiM ANI ANI TUTEN TARiH TARiH A<;ILAN YE~il MAVi SEVDAM GELiRiM SANA ElSET SiR GUN GELi RiM YA TANIYAMAMAKTAN SEN i TANINMAMA KTAN KORKARIM. .. 15 Candan Ergetin "Hazmm" Demek lcin On VII Bekledi • Mehmet ATAK ·Hazlnm·... Candan ERfetin nihayet Ilk ka· selini ,<Ikardl. cerc am ta n~1I a~r yll oIUyol. 0 osnem Mehmel Teoman, Se~in Okyay ve Serap Ozcan'la birlikte, F~en Baturun oetore en~. caz ve cnensoe agn11kll 'Slyah &. G(j ~' isimlij bir qece kulubii ~Ietiyordllk . careen ilk bu mekanda prolesyonel olmu~lu . Once Mahl&r, Bizet aryalan SOy1erdi. erdmcan chanson'lar ' Jer endmi', "Milord", "La Vien Rose' , finalde de ~iri iki caz. Mekamn siyahma kansen siyahlar il;inde sahne allml, Veronica lak e'den &lii~ a llnml~. bir ~un(j arlen 'Peek-a-boo' salflanmn allinda- ki ~~ gOzleri ve lidan misali boyuyla guzel bir gelllf kadllll!l. Ama bu guzellik kolar cinsinden deglldi. Candan'ln suretin~ bugilne kadar renkli medyanln ~k tuketilen SUSU olmasmdan koruyan zorl~un mesaf£:siydi. Hep kaset leklifleri ahrdl, ama 0 direnirdi bootare. Chanson'un bu co!Ira!yadaki yegane sesi oImu~u zaman ~ nde. Gen i~ kiUelerin a~ kalh~lndan lrak, ama 5~ki n bir m(iplelalar gru· bIlnun gOzdesi. Bir gUn kasel yaparsa bu muhakkak Chanson'darl gec;ecek diye dU!iunOrdUm. ~I. Otuz iki ya!i1nda, ba!ika bir cografyada, Balkanla( ln llnlslnda 'hazmm' dedi. Kelimelerin oneminimuhafazaederek... Ebeveyni Balkan Sava~1 sirasinda Turlliye'ye ~ etmi~ Yuqoslav Amavutlanydl. Baba mOzik ogrelmeni... ~ but;uk ya~ lnda Alman· ya'ya gilmi~lerdi. Babanm ya ~dl~1 IWskiJ'lIOkler, ogrelmenligi blraklp kUlLip/lanecilige ba~lamasl izledi 0 gOnlen. Bu kez mekan Klrklareli'ydi, babahaltada iki gun iOOCuklara m(izik dersi venyorduo Candan ve agabesiyle ablasma ise bir giin lazla. 'Ders siraslooa lam bir sen Amavullu' diyor Carldan. 9ocuklu{l:.mda sokakta oynadl9IAI hi¥ ha\lrlaml)'Or, bir iki tecnJbesinde de lIYIJm sa~layamaml~ . Okul ~ rkl~1 ~ru kUtiiphane. '1lkakul biIli{jinde Klrldareli 90cUk Kiililphanesfndeki tUm kilaplan bilinn i~tim.' KonservallJVann keman bOIiimOne girmeyi dii ~Oniir ken, kurs· suz murssuz, Ozel derssiz Galatasaray Lisesi'ni kazaool. Sinav sonl.lCU gelince baba sevi~en lJltUyor ama yine de Candan'l IdilUphaneye ~l nlO soruyordJ: "Karan s~ ver.' SENEDE aiR GUN... 11 Ya~lnda, Galalasaray'a pa.raslz yalill OIa· rak girdi. Galalasara y sosyalle~lirecekti Can· dan'l; "Hepimiz karde~ gibiydik. Galalasaray bu a~ldan yak ooem~di r, ~nkU ayrlmclhk }'lJkIuf. Farkh klitlUr yapllanndan, farkll ~ehi rierden, larkh ekonomik k~rdan geli)'Orduk ama he· pimil birdik orada vearamlzda giit;lObir ba~ var· dl: Halen Galalasaray'da miizik agrelmenliQi yaplyor. ' $imdi aynl biil(jnlO~ii gOremiyorum. Belki de asltncia bunu saglayan Galatasarayllhk d~ir de yallhllktl.' 1001 Gece Masallan'nl ~se vi· )'Or, defalarca okuyor. 'Biraz sal't'l bir ~k' " mu~. 13ya~'nda cinseR~e clair ilk kefllTleler kula- 16 ~ Ina phndlgmda 'rOll. ters getm~ . ' Yak camm salflTl3hyorsunuz! Benim annem babam bOyle ~eyfer yapmaz' demi~~. 2.5 ya~lannda sokakta yiinJrken Sir GOn'ii sOyledigini ve annesinin baglrmasln dive agzlnl kapall l~lnt halllhyor. 16 ya~lnda ti· yalro bOliima slnavlanna hazlrlanml!i ama Ylkllz Kenler ~fte ledrisalh bir okulda okudugunu Clglllnince, onu izlemi!ib bile. Hala ~ iyi bir tivane oyuncusu olabilirdim dive dO~iiniiyor. Villar sonra bir csa filmde Mii~fik Kenterfe kamera kalilSIM gec;ip, banraarca k.a lml~ bir hayal diva t61iinde oyunculugu bir kez deneyecekti. Aylll yll Belediye Konservatuvan'nln yan zamanll san bOIiil'Tliinu kazandJ. Tam 12 sene, bir yandall da lise, ardmdan iiniversile. Konservatuvar eg~imi seasmca dl~nda ~rk l sOy!emenin, hele hele klasik dl~( liir denemenin yasak olmastnl tavsjp ediyorCandan. Pek coaen gibi bunu 'bagnazllk' olarak dege ~endirmi yor, '$an egllimi a~lr bir eQilim::lir, sesi glrllai}a degdinnedeft ~Ikarmam , gerekir. Sen daha leme! teknigin olu ~dan, gidip t1aftada birgiln bile oIsa glrtlaklan baglrsan lekniQinin oIurmasl giir;le~ ir, egilimin glltikt;e imkanslz la~ lr. Once lemel lekniQini 0091lJ dUNSl olurlmahSln ki iizerine ba~ka bir deneme yapmall. .isliYOfSan ondan soma oona giri~.' Ilk ba~rda orepa.Yl dO~nmO~ ama soora vaz~ . HocaSI <;~ek (Kurya) Kanlere rOOt ~kkir. zal~ hil;operalardan olmaml~, 0 Iied'Cllerdenmi~ . Voliin'lO bir sese sahip oImaslM ra~m~ , daha nail, daha vOIiimsiiz, 'sOz Olerine ruhla s6y1ef1en' ~atkl1an lercih edemi!i, !iimdiki gibi. _ UniversHede atkeoloji egitimi akll. Be!i yll yazlart Efesl e kazllara kaliidi. 24 ya~ lnda bir oors kazallIp AwslUrya'ya gitti ve oralia masler yapll. 'MeoIo;i bUyiik slklnll ~inde. lfitnkli bVyiik madci imkanlar gerektiriyor; TOrlliye gibi 'r09u ki~in in karntnt doyuramadlgl bir iJlkede bOyle bir yaltrlm yapllmaSlnl beklemek de sa~ mallk oIur' diyor. Avuslurya'da ya~d l kla n, irianCIIlI yilirmesine sebep oIlflUi, oorsunu uza· tabilecekken vazge9p dl:inmii~. 'AvuSluryaltlar ekSe elmek isledikferi rn!iyazlar ilfin, buradan bi rka~ biirokrall kanlanyla berater clavel edip bi rka ~ fe Y $UALJyor ve Turk y60elicilerin bir anlam::laki a~lgtndan faydafanlp bunu ba fCIrtyorlar. Tanhi eser ka~ l rmak boyulunda degil ama, bj· lim$&! OIarak yanll~ olabilecek baZI izinler koparabilmek iltin ~rti 00. Yani bir anlamda tarihi mirasln pepe~ ~ek.ilmesi" Avusturya'da OOIdora yapma t1akkl hala baki, ama ~iinnilyor . 'Gurkin binnde inandlglm bir kaZlda birka~ ay 't'I11' ~bilirim, 0 kadar.' till. ve lek evliligini de, kazllarda lan'~llgl AVlJsturyahbir arkeoloji ogrencisi OIan Andreas'· ..~ .yapmlt <ima yiin)mem~ . lalen ~ yogun i1~. kiae bile,13hsi OzgOrItlk alanlanm muhafaza el· mek isleyen iJsanlardan Candan. 'seoece "'Birin dOrdU memur QXU9uyum' diyor, yani hep kazanmtlk zorundakalml~. Dana ue Yillannda pek 'rOk naIatasarayll gibi lurizme ginn i~ eece. scnra organizasyon ~' bir SUre Melih Kibar, ardlndan Mehmel Teoman1a 't'I11~m l~. Renkli ve k~u~lurmah bu ~ severek yapml!i. Derken m~a}e~ilc$Cj;tk lcl larl ise Emel ve Harun KoI't'Ik... Mesle{li soruldugunda hata 'illrklcl' derriyor 'halkla ili~kiler', ' arkeoloji" yada' organizasyon' dIyor, miizigi bir tarz kulsamak bu, para kazanltacak bir meslek olarak bakmaml!i ba~tan beri. Geni~ killeler {)nOne ilk ~lkl~1 19B6'da. Melitl Kba(tn Eui'ovizyon pa~S l 'Haney'i seslendiren Klips vaOntar grubunun, Sevingul Bahadl(1a b rlikle iki Onla(mclan biri olarak. Aldlklan ' dokuZOfiCu'luk _ hala Tiirkiye'nin Eurovizyon'daki en iyi derecesi. Galata· sara yllllklan gelen cl\anson'a hir yalklnhk ve Edith Pia! f hayranllgr olsa cla, pohiIer miizige Ylliarca ~ ilgi duymaml~. Sadece MFO. Ayteft Alpman veNiikhel Duru'r:un birka~ fCIrklS lnt zevkle dirlledigini hallrilyor.'Siyah & Giimii~~e prolesyonel oIma Yl da anlik aryalar s6y1eyebilece· gi it;in kablJ el mi~. Ve il<. kez klasik dr~lnda, on kadar fClrll iYI ba~tan sona eZberlemi~. Candan arahkll olarak, ~unlu9u ozel gecelerde kendi fonnasyonundan taviz vermed~ fCl rklClhglAl siirdiiriiyor, 'Made in TC, Ctlanson Diva' oIarak bugiine geliyor. aiRSIRGial.. "Hazmm' daki on ~tk lda n anlSlnln miizigi GOkhan Ktrdara art; Biri Sezen Aksu'nun, biri Yusuf BUliinley'in, bin ' Ah Canlm Ahmel'in ve bin de Balkan halk IOrkusO. 'M Ganim Ahmel'in beslesi 'Bir Sor Gibi' dl~lndakilerin IOmiiniin s6zleriri Once sinemada sanal y6nelmeligine, ardlndan meo - klip yOnelmeligine yapan ressam Mele Qzgencii yazm l~. Bu alandaki ilk ~It~s .. ' Mele benim9 n alkacla ~lan daOle' diyorGandan, sakll ~r1erini bikligi Ozgencil'i bu i~ zo~amakla 'rOll. iyi elli~ini OO!iii· niiyor. Akuslik aglrllkh bit albUm; ul, akorden, baglama gihi sazlar da kullantlml~. 'Sir Sir Gibio de Levent AljIn· dag'ln soprano saksafonu ve "Vakil Vark~ 'de Ya~ln A1~"1Il ano saksalonu dikkal ~iyor. Furyanln dl!ilnda, kendi kimligi oIan bir ~. 'Qzellikle ses smlrlanml ve lek· niklerimi gOsterebilecegm bir konsepl de9'l, dinleyenlerin de zorlanmada~ .e!ih1< edebilec~i bir larz ~m . Benim it;in Onemli olan yorumcuolmak. Aynca klslk sesin daha elkileyici oldugunu du~niiyoru m.' Bu.albumu, burada, burantn insanlart it;in yaptlgllll Ozellikle vurglJluyor. "Tiirk nsanlAa Ball larzl bir ~y vermek istemedim. Dna yabancl olmadrgl ama Arabik de oImayan bir ~ey m ! vermek isledim. Bir kaseli I SO bJrlliradan satlyorsan, ta- . roam, 50 bin Jirasini l\avadan kazan ama 100bin lirallk cia bir ~yler vermeye ~h~ diVe d(j~ij nOyorum. Bu hepimizin sorumlulugu. Ge.;en haftalarda Dergi'de $enay'ln bir sOzOnO okudum 'jnsantar belki zeytinyagh enginann ladlna baYllacaklar ama peynir - ekmek dl~lnda bir ~ey yernediklen ir;in habeneri bile yak' diyor, kesinlikle aym Iikirdeyirn. Tamam, insanlmlzm kiiltiir dOzeyi dO~(jk ama yabancl la~cagl boyulla olmadal'!, adlm adlm bir li!!ylerver· mezseniz begeni dOzeyi de hit; geli~mez. Ben tounu hedefledim. Yapligm'l lam dogru kesit mi? Bunu zaman gos- terecek.' GOnOmiiz pop mOzigine ate~ piiskiiruyor. ' Aclmaslz konu~acagl m ama tam bJr yozluk. Sadece para dOniiyor. BirYlgln ~rklc IYI (adllla parantezil;inde '1' konmaslnl is· tiyor) neduymaya ne gormeye tahammOIOm yok. Isimlere 6zellikle gilecegim. Mesela en ba ~la Serdar altar;, duy' dum irll i~m , 'Nebuya!' dedim. Sonra Hakan Peker, Tayfun, Burak Kut, daha bir Y[~ln isim. Ama insana aslf!okal gibi yarpan bunlann kasellerinin COk satmasl. Bir 'Dim nka Tak'La bu kadar satma\( mumkun mii1 a zaman ~h sen sonuna kadar saygl duydu{jum otantik miizik niye satmlyor? Ya da Ferdi Ta)'lur'lann gOnahl neydi ki adamlara bu kadar yiiklenildi. Arabeslc. iyi mi ketO mii tar1 I~ mlyorum burada ama, bunlarda da bal gibi arabesk yapl' yorama 'pop' adl altmda kendilerini me~ rul~ tlrlyor1a f. Bir dOnem arabesk 6yIe kemkle~ mi~ ti ki, insanLar clost soh· betlerinde arabeske s6viiyor, soma tek ba~larina arabalanna bindiklerine teybe arabesk kaseli keyuyoriardl. Sezen (Aksu) bu anlamda insanlan rahatlatll diyebiliriz. Artlk hem arabesk dinliyor, hep de arabesk oIarak adlandlnlmadlgl iyin bunun sosyal baSklSIOl ya~amlyorlardl. Sezen, Oretkenligine hayran oIdugum, dolu bir kadln ama (!aha Ihman olan 'Giiliimse' abumOne kadar, ona bir bu· rukluk duydum. Bugtln kulak kirlil~i yaratan birtlirinin aynl o kadar pa~a iyinde en ulak ozel bir ~ey dtJydlJ~umda oyle saflhyonrm kL Bir de ~unu soyleyeyim: Ben din· leyeyim, dlnlemeyeyim, kendisi gibi, kendi muzi§jni yapan insanlara enulak sOzum yok Geldigi, oIdugu yerorasldlr ve yapllglnda sahicidir. a noldada kendi ir;inde bir sayglYI bile hak edef. Ama bir de 'Bu albiimde piyasa yaptlm' diyerier var. En biJy(ik ihanel! Yapllgm l~ mi ~iimsfryor· sun? Yaptlgln ~in ula~cagl insanl ml? Yoksa keooini mi? Asia milliyetr;ilik ~il ama, bu halk egilime muhtat;, Ka· pasitemiz iyinde bir ¥lyler vermekdehepimizin gOrevi, sorumlulugu. Sen Franslz restoranlna git, Dandy stili gi-yin, sonra arabesk ~rII,lar yap. Yalan, ahlakslzca geliyor bana,hiy aftetmiyorum: Candan guniimiiz pop mOzik etamna COk doIu. 'Prodiik!6rIer genr; cocoaan allyor, kendi katatarma gOre craarm buralarlnl diizellip, sonra stlidyoya so-kup gene kendi xataanna g6fe seytikleri parca-tan s6yletiyor. Fotograllar, leleviyon tajan lilal'l. Vaadedi:el'l tek ~ey de ~rel. para bile degil. Klz i)l'Iiversiteyi kazanamaml~ evde otumycr, birden birileri 'Bendeniz Harum bir imza verir misi·niz?· deyinte, bu lolipop cea yetiyor. Meseleled yok basn, tek bir kelime: "Tanmmak'. lnsanlar ruhlanndan.feragat ediyor, tabii 0 oa oIu~mu~sa. Aclmaslz olmek gereldi~ini dOiUniiyorum' diyor. xooservaicvar mezunu pcpcular teranesoe lse sinirlenmemek iyin tetessem ediyor. ' Kenservatuvarda verilen egitim, guncel muzige dOn(j~tu rum eyecegi hedeflenen bir egitimdir. tekniginde asia glrtLaga siirtmeden ses ylkanrSin, tUm populer rOO ziklerde ise mutlaka glrtlak seslen varor. Klasik fi n leknigiyle populer miizik s6ylemeye keuarsan COk iflrkin olur. Bu egitimden popUler lnizikle yararlanabile<:egin nefes teknigi olabilir, diyalramdan sOyliiyorsan rahat edersin, bir de sesin yorulmu~ teknikle sesini biraz daha uzun sere kullanabilirsin, hepst bu. Birdelormasyon vartabii, ama bu dabir iki yllda kazam!acak bir ~ey deQil. l alen bu ((OCukIa.r konservalUvardan mezun talan da deQil: bir YII, iki Ylr ~e bOyle ziyaret etmi~, sonf<! da papliler muzige bula~t lklal'l iyin uza kla~tlrl lml~llr. Konservatuvar buinsanlar iyin enteresan bir isim sadece, halk da bHmedigi iyin ona da el'lteresan geliyor. Hepsi bu.' san A$LApOLiTiK DEGiL.. Ben sOzu dOndOrup dola~ tlnp gene chan· son'a getiriyorum, Bir dOnem duygusal tllr yakll'lIlk da ya~dlgl Mehmel Teeman'la bir chanson kaseti uzerooe yall~rl1l~lI Candan. 'Chanson deQil, chanson tarzma benzeyen' diye duzeltiyor. Candankendini teslim edebilen insanlardan deQil, kendinedairson karafl hep kendisi ahyor. ' Kendinden ba ~ka kimse senin iyin bir ~ey yapamlYOr. 9unkO sensin, ruhsuz bir malzeme degil' diyor. Asia polilik degil, olmaya da r;alJ~mIYor. Mehmet'e straleji olarak inanm l~ , ama gene de konsepti kendisi t;izm i~. Ama scour; yak: ' Hi¢ir ~eye karar veremedi. Bu sur;lamak degH, ontln da oyle bir donemine denk geldL Oy ~ rl(l yazml~t l, iiyiinciiyii begenmedim. Benim s6yleyece\lim sOzler degildi, ba~kalan ustaya ka~1 sayglslzhk olarak degerlendirebilir arna booce degi!, 'Begenmedim. olrnaml~, bu benim ~rkm 00' maz.' dedim• • «Ikan kasetil'l mutlaka bir tican amaClnm okl u~ nu, olmasl da gerekl~ini d(j~u niiyor Candan. Peki, ' Hazlflrn' demek iyin ne· den on sene kadar beklemi~ti? 'Kaset yapmak ~rt ml1 DegH. Kaset yapmak kendini ortaya key· mak, ben buyUf'l'l demek bence. Bu, tUmden ba~ · kaslnm yizdiQi bir model olamaz. Franslzca bir chanson kaseli de yapabilirdim ama benburadaki insanlara bir ~eyIer vermek istedim' diyor. Piyasadan beste a rama ml~, kendisi bir konpest la· sariaml~ ve 94~' ba~mda , daha kaseli ylkmadan Gokhan Kl rda ~ ln demolanl1l d inlem i~. 'MOzikal yapl oIarak bana tersgetmedi. Ke l'ldiyaplnda, kendisi gibi bir ~yler yapmaya yah~IYOrdu.' Kudar'a Ismarlama bl!ste yaplp yapmayacagll1l sormu~, oIumlu yaM alinca ona tasarla.dlQt konseph anlalmll Sonuyta Klrdar'ln yapttgl 11 bestenin 6'SII1l albUmde kUlla n ml~. 'Bir de Ayten Alpman'm 1 ek Ba ~ ln~'s l gibi bir ~rI\l istiyordum. StUdyosunda yali~tlglm Yusuf BUiiinley bu . bazda ue teste hazuladl. Birini 5eiV1im.' Bu ~rIIl 'Vakit Varl<.en': ' Affetmeyi ogren vakil veeen J G~ kalmadan kaybetmeli / zsienee Odiil yanllzllkllr, yanll zllk·... $alill sezlen, yok 6nemli cancan iyin. Miizikal bir kelime yorumcusu o. ' SOziin iVOk iyi yasanmasr, anlahlmasl, halta Oy' nanmasmdan yal'laylm. $arllmln sozlerini y(}rumluyorum. Eger sOzler bana bir ~ey ifade e!miyorsa kili1lenip ka!lyorum, seyleyemiyorum.' BEYiN VEYOREKLE••• $arlll saylemenin hayatla bire bir bagl oldu· gunu du~iiniiyor. Ya~nml~hk, lecli.ibeler yok onemli onun iyin, ' voksa bir enstriirrianclan terkm kalmaz' diyor. $arkl soylemenin ruhunu, beyin, yiirek ve hammaddenin bil e~kes inde gtiriiyor. "DOnya iVCIpmda birses olab~irs in ama, ~ rkl sOyIeyemezsin. $arklclhk sahlp oIdugun sese dogru orantlll degildir. Hatta tam tersi, yok az bir sesle yak iyi fl rklcl, yorumcu olabilirsin. Mesela Humeyra. Sahicilik COk onerrs. MeseLa dl~f1da bana sorduklannda 'Poplilel muzilde Tiirldye'nin eniyi ~ rk IC ISI Kibariye' diyorum. <;:Ok sahici, yOreginden sOyliiyor, Yaptlgl miiziQi dinlemiyorum ama eminim klcazsOyieseydi, yokiyibif cal y(}rumcusu oIurdu.' Birikimle dogru orantlli olarak, yorumcutukta ya~m bnemine inal'llyor Canclan; 'OluZbe~ ya~ civa fl OIUruyor" diyor va kadln seslerinin son geli~imlenn i dogumLa tamamladrklaflOt anlallyor. 'Bu hem lizyolojik, hem de ruhsal.' Televizyonlar ilk kaseOerini yapan ~ rkICIIa nn kliplerini para ka~i1lgl yaYlmhyorlar, BlI da, eger arkaslnda bir yatlOmclSI yoksa, a ~arlllcimn ve muziginin kiOe tarallOdan tanmmaslnln onirrl· de biiyiik bir engel. Bu candan it;in de, ba~a ylkmaSI hayli gUt; cid(jj bif maddi kuRet. Ama Ie· levizyon ve yazlll baslndaki magazin gazete<:mginin ilgisine lazlaslyla mazhar oluyor. au da insanlara tanltma engelini a~ma yolunda 6nemli bir raldor, Ama 0 medyadan yana da dertli, sapia samanllf durmadan birtlirine kan~tlflldlg l ve tieari kaygllara alet oIunup seviyenin a~gl r;elUldigi kanlsmda. Gulteyle bestenin aynmll'll bilmeyen gazatedlere muhatap oIuyor. ' Oyle abuk ~eyler sorutuyor ki bazenkilillenip kaltyorum' di'lOr ama idare etmeye iVCIh~ryor. Onun iyin 6nemIi olan insanlann_yaptrgl miiziklen habefdar oJ. masl Oncelikle. Ozel hayatml miimkiin oldugu kadar medyadan uzak hJtmaya yah~ IYOr. 'Ben bir ~ r\(lcIYlm, yenl bir alOOm yapm l~lm, bu konuda s6ylenecek sOzlerim var ama, bunlar yak az insamn urrurunda.' a ozelhayatlOl uzak lui· tukya, medyanlO magazin kanadl da sakladlgl bir ~ey var diye pe~ine dii~iiyo r. 'Tabii bir ozel ya~mlm var. Ama son derece sade, zaten onlara malzeme olacak bir ~ey yak:. Ama glisteri diinyaslOdaki insanlar biriyle ,yemege ylkarken bile ~uraya gidiyorum diye bunlara faks t;ekiyorlar. Yani buiki laratll bir ~ey : Malzeme eden de, edilen de halinden memnun' diyor. 'Dik ba~h' , 'sart sozlii' Olmakla ele~inyor yevresi. 'Ger;efllerde bir 'canh yaymda Ebru Giinde~1e Ahmet'i aYni kulvarda degeriendirmelerini ale~tirdim , $uursuz davrandlglml soylediler. Dobra oImak insanlan rahalslz ediyor. «unkii pek itok ~ey sahte, aldatmacaya y6nelik dengeler uzerine kuruiinu~: Candan'a papuler miizik kulvanna howeldin diyor ve ekliyoruz: 'Kendi bildigin yolda, kendin gibi devam et. $onuy iyi ya da k6tu olu(ama, en azmdan hesablnl varabilirsin,lfiinkii sana aiUir.' 17 Resim ve Muzik Sanatlarlnda Empresyonizm • Deniz ERTAN Nedir Empresyonizm? Bu sorunun yar unm yok krS:8 ve genel o larak yatutla maya calrsrrsak, dillmizde ' tzlenlm citik" anlamma gelen bu akrmm. sanatta. bir nesnen in ya da manzar amn insan duygul an Ozerind e blrakt lOI elkinin bir ce~ it ya nslmaSI olduqunu sOyler.ebiliriz. 11k olarak, 18. yuzyllln sorriannda. Fransa da Mane t. Monet , Renoir. Sisley ve Degas ile qelisen bu sanat akmu ve anl aY I ~ I. muzik sananru da oldukca etkilemistir. Klasik Ball mOziginde Empresyonizm kurucusu ve en bOyOk temsilcisi, Vine Fransrz sanatcr Oleude Debu ssy'dir. "Empresyo nizm" terimi, Claude Mone t'in "Impression" adlt tabl osundan gelir. Daha soma bu terim , Monet, Manet , Renoir, SisleYI Cezanne gibl ressamlann benimsedikleri yeni bir resim akrmma adnu verir. Besim sanatmda muzige g~en bu terim, muzik dunyasl i~i n ilk kez Renoir'in 188 2 tarihli bir mektubunda, unlU besteci Wagne r ile yapt.gl bir sohbeti anlaurken kutlam l ml ~t l r: "MOzigin Em pres~o nist l er i nd en kcn ustuk.' (Britannica, 12. cilt. sayf a 10). 20. yuzylhn ilk ceyre{linde bu akrm, Debussy d l ~lnda , dah a bir yok besleeiye ya krstmlrmstm Ravel, Delius, Scriab rn, Faure, Vaughan Williams , Bax, Sette v.b. 19. yOzYllin son tanna OOgru, insantar iyin bi((imle· rln ve renkle rin hissedilm esi, nos kokulan n duyulma Sl, ve seslerin isitilmesi onern kazanmaya bes tar. Monet, Pissaro, Sisley ve Renoir gibi em presyo nist ressam lar, 0 gOnOn lrisarun d uyulan m gO((lendirerek daha da ge li~l i ri l mi ~ l erd i r. Aym donemde. sairler de ~iirlerinde sazcukle nn duyulu~larln a ve seslerine ka r~ 1 giderek daha fazla Onem vermeye ba~lar. Sanat((llar once likle ses ve ritmlerle dinleyiclde hayali ve anll k bir ruh halini uyand lrmay l hade allrken, dah a onceki sanatc .lafl n terslne , b,r hikaye anlatma veya belirli bir ders verme gibi ama((lan blr kenara !terler . Ressamlar, dogada 1~ l gln yarattl g l etkileri on plana ((Ikara· bitmek i((in, nesne ya da doga manzara lannl ge· lenek((i ve ger((ek((i bi r tutum la anlatmay. b.raklr[ar. Konu eski onemin i yitirm i~tir; renk ise art.k en onemli unsu rd ur. Ren k ince likle nnin farkedi li~ine Omek olarak , Monet' in bir saman y,Q.mm gOnun degi$ik sa· atlerinde resmetmesini vere6iliriz. Resimde ge[enekci kOmt .:lzisyon an [ay. ~ . , mOzikteki gelenek ser armon ik ve yap isa kallplar kada r onemsiz nale g elmi~tir. Empresyonisl m uzik dendiQinde akla gelen ilk besteei, Debussy'di r. Ken disi arlik 0 bOyOk, dra matik an ve yO rOy O~le r l e ilgilenmeyerek , ince ve insan lara ba~ ka ~eyle r ((agn~hra bi1 ecel<. mOzigi 'y'aratmay. hedefler. MOzik tarihinde Debussynin mOzigi 19. ve 20. yUzyl l· lar araslnda Onemli bir kopru olw; turur. MOzik sana tlnda sanat((1 kendi duygula nm , dO ~Oncelerini ya d~ imgeleri ses dOzeniyle anlatmaya ca ll~ .r. GelenekCI Bal l m OziQinde , yam Orta yaa'da n 20. yuzy ila kadar deva m eaen Klasik Batl muzIK sanatlnda, ritm , ezg i, armoni, bie;:im gib i oaeler hOkOm sO rm O ~tO r. Ilk .kez , 9. yOzYllin ba ~l annda Beethoven'ln son daneml nde sarsllmaya ba~layan bu gelenekci "uyum" kurallar, daha soma Debu ssy'nin muziginde h.zft ve keskin bl( 18 sekllde degi ~me ye basla r. Empresyonist muzik, gerek ezgHeri, formu , renkleri, ger ekse ntmteriyle Romantik muzfkten oldukca farkllydi. Debussy'nin "Bir Kif Tannsmm Ogladen Somas." adh ese nn ilk sesle ndiriiisi, bircok k l~i taratmden e;:agda~ mOzigin ba~lang rcl ola rak kabu l edilir. Aym sekilde resim sanatmdaki Empresyonisl ak trr uda, ilk bOyuk modern akim olarak kabul edilir . Art.k sanat cr - m uz isyen , ~a ir , ressam olsun - da ha OzgOrdur . klaslk anlaYl~ lar bir kenara itilir. Diger bir deY'$le, saoetc r gen;:egi bpatrp yansrtmaktan vazqecerek. ana kendince blr yorum katar; bOytelikle sanaf y • gittik.;e somutta n soyuta doQru ilerlemeye baslar. . Debu ssy hen uz gene;: yastayken. onun mOZiiiine, "Ilginc ama kuram sar yanunden sacma' dendicinde. a da , ' Kuram Onemli olarnez. lsltme temeld ir. Sanatcr"In duyu~u aS11 kuramdrr" ka ~ . lI g . m vetmis tir (Say, cilt 2, 185:326). Bir Empresyonist ressam kadar De· bussy de bizlert ucucu ktputrlarla dolu, ger((ek ile d UJ! arasmdaki 0 bugul u anlatumna golOrur. Onu n mOzigl ilgin C, taze ve zengin renkler iyem , bu yazden de Debussy'nin esenert -empresyoOlst en iYl ve uygun Orneklerdendir. Ozellikle "La Mer- adh yaprtr, muzik tanhinin en Onemli eserlerinden biridir. Orke stra seslerinin zeng inliQi, rahatl lg., serbesthqi. "dezonant" yani uyumsu z eserlerin kullarurm, ani ((Ikl$ VB intsler l ve karmastk armo nl, bizi dussel bir imgeler dunyasma g61OrOr. Dana once sOzOnOetti{Jim "Monet'nin "Im pression" adh yap.tlOlO gelenekc;:i anlamda k')nusu yoklur. Daha dogrusu , onun konusu ha va, su uzerindeki pus, aklp gioen, oynayan bir almos ferdir. BOylelikle d iyebilinz Ri, izlenimcilikte sOrekli deg i~ i m le r ve 0 zaman birimine ait renk ve ' ~ I k l a r sanal y' ic;:in ti n planda yer allr. Empresyonist ressamlar 1~ lk uze rinde , Nal Oransl edebiyat ak.mlOdaki yazarla r gibi ca h~m l~ lard l r. Bu yazarla r sadece a an ve mekandaki geryekle ilgilenirler. Monet de , bit saman YIQIOIO Ozerine dO$en gOne~ r~ 10 1a n n l , gOnOn farkll saatlerinde ade ta bir bilim ada· m r gibi inceleyerek, dogad a h e ~evin I$.kla ne kadar farkh bie;:im ve kompozlsyonlara glrebileceg ini anlar. Renkler art.k deg i~ken va anll kl lr, va deriritigi veren artlk sadece aClk ve kOYu l onlardlr. Dlgar bir deyi~le derinlik, renkle rle kendiliginden gelir. Qizgiler yok Qlur· ken. 1~ l k ve ' ~ l g lO yaratt .fll elkiler onem kazamr. Izle· nimei ressam oize dogadaki sO rekli deg i~ken l iai ve r· mek durumundad.r, c;:unkO doga ve onun bi zdeDtrakt'9 1 etkil er de sOrekle deQi~ im halindedir. Empresyo· mzm, isler muzik. ister resim sanal lOda olsun, blze nesneleri degil, ye~illi ruh hall erini yans.tlf; bu yOzden de statik formlar ve nesne ler "erir". ' 886 y'W;lda. a danemin 6nemli fizikyi lerinde n Ernst Mach , · DuyumlarlO Analizi" adlOda bir kitap Va· zar. Kendisi bu Kitapta dOnyayt, bir duyg utar, hisler dOnyasl olarak ineeler (Grar, 1"946 : 103). j ~te Empresyonistler de dOnya'y'a bu ~e ki l de baklyo rlardl; bu evren art.k nesn el degil , aznel ruh halerinin de~ i~ i m· inin bir yanslmaslydl . Gune~ , . ~. k , saman, renkler, k.- rumala r, yansrmalar. he r~ ey yay illyor, parll yor, utreserek akip gidiyordu. Bu fzfenlmcilide ornek <;'l l,a.rak Fransrz sarr Albert Sama in'rn su satrrla nru verebtliriz: ;'J'adore l'lndeci s, les sons, les co uleur s fr ele s Tout ce qui trem bl e. on dule et f risonne et chato it e Les cheveux et res yeux, I'eau, les f uilles la sole Et la sp ir it uali te des forme s greles.(Gr.I, 1946 : 105) Bu $iirde de gOruldOgO gibi artrk e." bn.em1i ~eyler. belirsizlikrer, sesler. kmlqan renkler, tJ lreYI~ler, dalq alat. krpntuar, pmltrlar. SU, _,. ve "la spintualite", yani ruhsafhk, ruhanilik olu r. Debussy nin mDzj~jnin coqu. dinleyiciJerin e, Monet Sisley. ve Pissa ro n unk~etgibi, rsrk, renk, hareket ve aklp glden ~yler ve ruh halleri ile dolu bir dunyadan kesifler suna r. Genc liginde ressam clmayr ~k ISteyen Debussy ;cin renklerin ~ok JJzel ve onemll bir veri var du. Beste lem i ~ oldugu "Lk; Noktum ", onun renklere ka r$1olan ilgi ve hayranhgln ln muzikteki ya.n. sim as tdtr. "La Mer" (Den iz) " Ima~s" (imaj lar), U~ NoktOrn: "Nuages" CBulullar), "Fetes " (Kutl amalar) ve · Sirenes" (Demzkl zfan) , tOm bu eserler bize hep sovut, du yularl a dolu , ean h ama dO~sel resim ler ~izer. Debussy, gunun alaea karanhk saaUerini! nesne le n ~ puslu blr gorOnume bOrUnQ~lerini, gec emn nesne len gOloelerle 6rtmesini, gOne~i n bat t ~ lm ve suyun Oze mdeki yanslmalanm, yagmurun yagt~ l m , okvanusun beyaz k:OpOklQ mavi va gri dalgalanm ve onrann hareketlerim saa llerce izler ve tum bun lardan ~ok etkilenirdi . Yukanda saydlQlm tOm bu sQrek.li de vinimler, degi~meler ve anlar, Empresyonlzm tn tonu nu, rengin i ve ruh haljni yans ll makta a ra~ olarak kulla na· Ian k onula rdan bazlla nd tr, Ancak, dentlebilir ki, bun lar Debu ssyi en r;;ok etk i lem i ~ olanlard tr. Kullandl {jt artlk Oc;:10 ve dOrtIO arallk lar, armon inin katt , kesin ve ma ntlklt yaplstnr bozar. BOyuk ve ke skin cizgiler ye rJerini klsa ve tekrarlanan kUy ~k ak t~l motillere btraklr. Onun aradtgt yapmaclk tekntk ve b!gilerden uzak , duyu ve d u y'g':l l ar~n da~a . sad_e . b~r Elir;;imde , do{jrudan doOruya tlettleb llecegt btr muzt kll . Debussy'nin m Ozi!li anli k m Oziklerden, Japon sanattndan ve Rus mOzigtnd en e tk ilem i ~t i r ; ortaya y tkan m.Ozik, inca, d O ~ sel ve daha karma ~t ktl r. Empresyontst muzik, bir yok arpeji, l erm oloyu aktci ve renkli ses leri, glisandolan (daha Onceden c;:ok bOyOk blr armoni ha l ast saYl lan~ paralel yOrOyo$rer, tonlann bir anda de Qi ~m eS I , modlart, pental onil< ( be~ ~es ~~) ga m l~ rt. y~ I(romat ik ara hklt kulla na rak, ytrmlnct yuzy tl muztglnt fazla ca etk isi all rna .alan Atonal ite ve onikl nota mu zigini hamlar. Debu ssy , best eciler aras rnda en c;:ok Wagne r, Mussorgsky ve Rim sky - Korsa kov'dan el kilem i$lir. Debu ssy'nin 'izlenimci" mOzillinin etkileri, mOzik dUnyas rnda cok gen i~ ve one mri bir y~re sah iptir . Onun ve E n~'p resyonizm etkiler ini Ravel, Delius, V. Williams , Bax, SCott, G riffes, Loo fll er, Carpe nter, Bloch, Casella, Bart ok, Kodaly, Skryabin, Faure , Alb eniz- G rana dos, De Falla ve Salie gibi be stecilerin eserlerinde gOrebiliriz. Romanlik mOzikten hO$lanmayan Debussy, yepyeni bir mOzik yaratmak ist iyord l:l. Gelenekci FranslZ; mOzigini .faz!a. bas.it, temiz ve klba r buluyordu. Eskl kah muz ak biClmlenne de ka r~l Clkan Debuss y, A-B-A sonat yaplslm bir .kena ra iterek, kendi b~imrerini ya rattl. 5 u yeni yap llar daha klsa ve esnek iken, bir belum ic;inde ~k farklt MIOmlere rastlamak m Omkun· duro Debussy nin mOzigini bir bOtOn yapa n, ruh, du ygu birlir;.i ve bOtunlOr;.UdOr. Empresyonist resimlerde oldur;.u g ibi, bu mOzikte de nesneler sekltle rinl kaybede rek, rstkta CazOlen renkli ve pustubir gtl rii.,Ome kavueurter. Manet her ne kadar di6er Empresyonist ressamlardan otdukea farklt 015& oa , resjm tekniqi nde yerle smi~ ku ralla ra kar~1 olma sr ve gozlerini cfoOaya r;;eVIfmest bexer undan birc;:ok J<i$i, bu akmun koKlerini coda bulur. Mane!'nin "Ktrda ogle Yemeg i" adlt tab losunda bir kaouun Ct nl ctptak resmedihsl ve boy alann aind inlmesinden daqttifmam asr ve old uOu glbl brraktlmasr, bu resmi tOm Kurallara ve qelenejde re ayk trl kl hyordu . "Manet'deki bu iki Ozellik, yani resimde gune$ l~:t r;. rnrn renkleri parla k gOsteren tesi rine yer verme si ve tuslan, fl rca vu ruslanm oldu{j u gibi brrakmasr empresyonistler tarauridan benimsenen bir r;;ci,h~ma ~e kl i otacaktrr" (GOVenli, 1982; 113). GOvenli'ye gore Manet. Empresyonizmin kurucusu de<iil, sadece onlan etkileyen, destekleyen ve onlara fil<irler vere n bir r~~a:n drr. Eski gelenek.;t resjm an layt~lOda oldur;.u glbl atclyelerde sadece bazr mod ellen resmetmektense. Empresyonist ressamlar ger.;ek bayatm If;lne gtrerek, hatta baz r zam anlarda act k navada cahsarak. ba r ktztan gibi farkh konulan da ele alml$lardlr: Manarin ya pttgt gibi koy u renkleri palette be rabe r bar kenara bt ~ ka ra k, i.; alf:lcl ve taz e renk len .8;r,,!-ma yol una glrm l~!e.r dir. Su ressamlar uzak./lk etklSlnl crtaya crkafmak IC(lI'"! sogu k renkler kullan trken, yaklnltk 'Cln de turuncu gtbl sleak renklerden yararlam rlar. Bunun yan tnda turu n· cuyu l ~ l k icin kullamrken, mavi ve mor ton lanr:ll da 901ge 'Cin J(ulJanmayl terc ih ede rler. Zi t renklen ya~ yana koyarak, renkleri belirli ktlmaYI amacltyorla f!lt , ~l bu lngiliz ressamlardan Constable lO da k:unand lgl bl r teknila i. Em presyonist ressam lar havadaki l ~ tg tn titre$imler ini goslerebilmek icin, k(j(;;Ok tU$lan van yana J(oyarak ve bir ce~it Cizgi h areketi meydan a getirerek , renkleri cIvil CIVIl, oyna$l r gibi g6ste rirler. Empresyon izm aktml, alt lgt te mellerle birc;:ok akl min do{jmaslna da ya rdlmcl olmasl baklm tndan. sa' tiro M uzi~ ve r~ nat tarihinde If:ok Onemli bir yere sah~ sim dOn as rnda, modem sana lln do U$unu y6nlendlren bu a~lm, katl ku rallan y.karak, a gllan n, duyulartn ve ruh halle rinin One If:lkmastnt sall lam l~ . ve sanat ve mOzi k tarihinde yeni utuklann a.;il mas rna ned en 0 1· m u~t u r, Empresyonizm aktmly la doq a, anl tk bir . r~ h haltne burOnurken, tO m dOnya renkli ok atmos fer ICmde , minik parlak zerreler halinde " b u h a r t a ~ l r". Boylelikle, Empresyonist m Ozisye n ressama, ya da $aire donO~ O r ken , ~ii r de mOzik olur. Ma x Graf'a g6re, Em'p resyonizm le aranan bu d O ~se l dOnya, bu zor va ag tr hayattan bir tOr kaQt $. Su d6nemd e sanat, hayatla bu t Onl e ~tiri l erek , alacaka ranl tgm golgelerinde veya ge cenin ic;:indeki d u ~e benzeyen ba$k:a bir ge n;:eklik arayt§iJnda ken dini gosteri r. Su d6nemde kesin kont urla r, tittz aynnttlar yerlne arttk, "izlenimler" vard tr. KAYNAKLAR: - Encyclopedia Britann ica. Encyclopedia Britannica Incorporallon. Chicago, London, 1970, volume 12. - Gral, Max. Modern Mus ic: Composers and Musi c of Our Time. Kennikat Press, Washington 1964. - GGvemli, Zahir. Sanat Tarih i. Varhk, Istanbul, 1982. - Hansen, Peter S. Twentieth Cent ury Mus ic. Allyn and Bacon Inc., Boston, 1967. ~ - LynJon, Norben. Modem Sanatm Oykusu. Remzi Kilabevi, Istanbul, 1991. - Mimaroglu, hhan K. Musiki J arihi . Varhk, Istanbul, 1961. - Say, Ahmet. MuzIk Ansik lopedisi. Ankara, 1985, cm 2. - S6zen, Melin ve Ugur Tanye.lL Sana' Kavram ve Terimleri SOzlOgG. Remzi Kilabevi, Istanbul, 1986. 19 Uluslararasl Muzik Festivalleri ve Dunden Bugune Ankara Muzik Festivali • A. Aydin iLiK ' Festival" latince kOkenli bir sozcuk olup senllk anlamma ge fmekted ir. S6zl0k anla rm ise; acrhs ve ka pa n) ~ tarthle ri, gerCekle$tirilen cevre. katrlanlann niteli!}l, programda yer alan yaprtla r bakrmtnda n ozel 6nemli olan , periyod ik bir zaman diHminde yinelenen lspanya : Barcelona "Uluslararas t Muzik Festivali" : Stockholm "Opera ve Caz Festivali" : Ascan a MOzik Festlvall "Engadin MOzik Festivali" , "Luzem Muzik Festivafi". "Montreu Caz ve Roc k MOzigi Festi- kapsamh sanatsat etkinlikler bOtOnOdOr. Dunya'da eski mOzik tesnvall (1655) 17. yy.da IngiJIe re'de gen;:ekle$ti rilmi$tir. Afmanya'nJn Bonn kentlndeki "BE ETHOVEN FE STIVALl "i 1945'de bas- vall", larrustrr. Wagner, Bayreuth kentinde dOzenledigi sanatsal etkinlikler iyin "Sa hne Festivafi" deyiminl kul- lanrmsttt. GOnOmuzOn modem anlamdaki sana! lestivalle n Ikinci DOnya Sava$m dan soma bastanusnr; SOzgelimi lngiltere'de Ikinci OOnya Savasmm sona ermestnden sadece iki yll sonra Ilk kez 1947 vrluu n Agustos aymda MOzik Festivali otarak d O~ O nO re n ve ge r~kle ~ll ril en "Edinburg Festivali", 0 yrtlarda halka savasm acuanm unutturmayr amaclarmsnr. Festival savas nedeniyle bozulan dcstluklann kurulmasmda Onemli rol oynaya rak ousman ufketerin birbiriyle kaynasma olanag ml yaratrmstrr. Bu gOn Avrupa Dlkelerinde dOzenlenen ba snca mDzik festivalleri sunlardtr. Almanya Avusturya ;"Berlin Festivali" (bOtO n sanat dallarl nda) Ansbach "Bach Festlvali" Augsburg "Mo zart Festivali" Bayreuth "Richard Wagner Festivali' Bonn "Beethoven Festlvall" : Bre,penz'de "Ope ra ve Operet Fes!ivali Graz "Steier Sonb ahan" (her sanat datmda} Linz "Bruc ker Festlvatl" Ossiach "Ka rintiya van' (her sanat dalmdat Vilana Festival Hattatan" Belcika : Flandr Festlvali" (deQ i~i k kentlerde yaygm olarak dOzenfenen bu 10m sanat dajlanm kapsar.) Bulgaristan : Varna "Bale Festival!" <;Elk Cumhurir eti: Prag Bahan" (Ulusta ra rasr Muzik Fe s tivali) Dan imarka Finlandiya Fransa Hollanda Ingiltere 20 , : "Bale Festivali" : Helsinki "Finlandiya Festivall' : 'Aix - en - Provence" (ope ra ve muzik festivali), Avignon 'Ttyatro Festivali", . Besancon "MOzik Festival!", Lyon "Uluslararasl Muzi k Festivati" ; "Hollanda FestivaU" (her sanat dalinda ve Olkenin bi ~ok kentinde birden dOzenlenir.) : 'Alderburgh FestivaU", "Bath Festlvali", "Brighton Festivali" "ZOrih Opera ve Tlyatro Festivali" : Flyoransa "Opera ve MOzik Fe sti- halya vali Scoleto ' Uluslararasr MOzik FestiveU;rVerona "Opera Festivali' Macaristan ; Budapeste "Utuslararasr MOzik Festivah" : "Bergen Festivali' (10m sanat dalNorvec lan nda) Polonya : "v arsova Sonbahan' (her sanat dalln da) : Lizton "GDlbenkyan MOzik FestiPort ekiz vali" Bu testivallen baztla nrunda yer aldlQI 1952 Yill nda Cenevre'de (lsvec) kurule n AEFM (Association Europeen ne des Fe stivals de Mu siqu e) Avru pa MOzik Festivalleri BirliOi 1985'de 43, 1955'de 63 kent merkezinde dOzenfenen Uluslararasr Festivallere yOnlendiricilik destek ve katkr emacr ile bir can gOrevi Ostlen m i~tir. Bu Iestivalle r ise bu yll 26 Olkede qereeklestirilmlstir. Alfabetik srrayla: Almanya : 7 Avuslurya: 6 Bel~i ka : 2 Bulgaristan : 2 Cel< Cumhuriyetk Finlandiya: Fransa: Hollanda : Ispanya: srail: sv~: /sVi~re : ng i ~e re: Ital ya: 2 2 2 2 7 1 1 3 3 8 Japonya: 1 LOksemburg: 1 (Bad Kissingen, Bayreuth, Oresfen. Ludwigsburg, MOnih, schwetzingen) (Bregenz, Insbruek, Linz, Osstacn - Villac h, Salzb urg, Viyana) j Vlaanderen, w ollonie) Sofya, Varna) . ' ~Bmo. Prag) ' Helsinki, Savonlinna) Aix • en - Provence, Orange) Holland, Utrecht) Barcelona, Cuenca , Grana da, erelada, San Seba stian, Santander.Torroella de Montgri) Jerusa,em), . Drottiningholm), Gstaad, Luze m, Montre ux Vevey), ri g h IOn , Chel tenha m, Edinburg), . Brescia - Bergamna, Frenze, orlina • Franca, Pesara, Revanna, Spoleto, Stresa, Torino), I o saka), '-.~ Ec htemach), I ~ l Macaristan: 1 Budapeste), Monte Caryo:l Monte Carro), Norvelt: 1 Bergen), Polonya: 1 Wroclaw), Portekiz: 1 Estoril). Stovakya: 1 Bratislava\. Siovenya: 1 Lyublijana TOrkiye: 2 Ankara. Istanbul), Yugoslavya: 1 Dubrovnik), Yunanistan; 1 Al ina) dir. Ulkemizde : festlval sOzcugu Turkceye ilk kez lJIu Onder ATATUAK'On Cumhurbaskar n, Ismet In6nu'nun 'B asbakan oldugu 1931 yrhnda lstanbul'da I fi loplanan -2. Balkan Konte ransr" dolayrsr lie Beylerbevi Saraymda dOzenlenen "Balkan Oyunlan Festi vafl" ile girdi. 1948 ydmda ilk kez Ankara'da "TOrI.. • Ingiliz Muzik ve Tiyatro Festivali" dOzenlendi. 11· 17 Nisan 1948 yrlmda ilk Uluslararasr Festivali Hasan Ali YUCEL'den sonra Milli Egitim Bakaru olan Besat Semsettin SIRER'in himayelerinde g e n;:e k l e~t irirdi. 1951'e dek yinelenerek surdO. Aym yil "Yerfl Film Ya n~masl " adlyla ' Yerli Film Yapan lar CemiyeW nce lstanbul'da Film Fe stivali dOzenlendi. 1957, 1958 ve 1959 yrllarmqa ard arda "Ankara MOzik Festivali" uc kez yapl ldJ. Bu testivalle rde TO rk bestecilerinin cc k sesli ryagda~ eserleri topluma tamtma ve sevdirme acrsmda n buyOk cnern tasrmaktadtr. Milli Egitim Bakanll glmn hima yesinde qerceklestirilen bu sanat ve kUlWr ortamlan nm ~.. nanu des tekleyiciteri "Universiteltler MOzik Derne i" nde biraraya gelen Siyasal, Hukuk. Oil ve Tarih oq rafya FakOltelerinde ogrenim g6rrnekte olan gen,le" J1r. (2) Ilk tivatro festivali Devfet Tlyatro su tarafmdan 1953 Yin Mayls aymda Antalya'da Aspendos Antik Tiyatro'da dOzenlend i. Bir di ~ e r ciddi muzik festivali 1959, 1960 yillannda Erdek de "Erdek Festivali" ile g er~e kle ~tiri la i. Bu yillarda ba ~ la ya n ve gOnOmOze degln sOregelen 9anakkale "Traya (T ruva) FestivaU" zaman zama n ilgl ve kalitesini vil irmesine ka r~ m gelenekselligini ko ru m u~ bir festivaldir. 1964'den bu na dOzen[enen -Antalya AIM portakal Film Festivalini- yanl slra Istanbul, Adana, ve Ankara'da film festivalleri dOzenlenmektedir. 1973'de Uluslararasl Istanbul Festivali, 1985'de Uluslararasl Ankara Muzik Festivali 1989 'da Ankara'da Oda MOzigi Festivali (daha sonra Yeni Muzik Fe~ti vali , adlvla sOrdO rOIdO.), 1987'de Uluslararasl lzmir Muzik Festiv.ali, 1994'de Uluslararasl Anadolu Festivali (Bilkent Universitesi, MOzik ve Sah ne Sanatlan Fakultesince organize edil mektedi r. 1 1995'de Uluslararasl Bursa Festivali ba ~lam l ~t l r. Aynca 20 ¥lla yakm bir sOredir TRT'nin dOzenlemekte oldug u 23 Nisan Uluslararasl Cocuk Festivali" DOnyanrn en ge ni ~ katlhmll ilk ryOCUK festivalidir. Jstanbu l'da yapllan Uluslararasl Moda ve Tekstil, Uluslararasl Caz Festivalleri, Ulusiararasl Marmara Folklor Festivali gittikrye Onem kazanarak sOrdOrOlegelmektedir. Ulkemi zde Turizm BakanlJ gl Yerel Etkinlikler Takvlm'de yer alan 80'ne yakln t;:e9itli alanlardaki festivallerin vans l uluslararasl olarak dOzenlemektedir. So. saYI sadece Paris (Fransa)'deki bir yl lhk festivallere denk d09mektedir. e unlartn, uluslar.arasl mOzik sanatl alanmda en 6nemlileri Istanbul, Ankara ve I:~.mi r UluslararaSI MOzik Festivalleridir. 1995 yll mda Istanbul Festivali 23. kez, Ankara Festivall 12. kez , Izmir Festivali 9. kez DOnyanln ve Turkivenin cnde gelen sana t etkinliklerine kap llan nl a9m l ~t l r. AEFM (3) (Avrupa MOzik Festivalleri birliqi) uyesi olan "Uluslararasl Ankara MOzik Festivali nin Organizasyonu Sevda - Cenap And MOzik Vakflnca gers;eklestlrilmektedir. Sevda - Cenap And MOzik Vakfl-n ln k uru l u ~ OykOsO 1940 II ylliara dayanmaktadlr. 1940'larda ku- va- rulan "See ve Tel Birligi'nin dagllmasmln ardmoan 1965 Ylhnda kurulan Sevda - Cenap And MOzik Te-. slsl" 1973 yrhnda "Sevda - Cenap And MOzik vaku- na dc nO~m e si yl e kurulmus Bakantar Kurulu karan ile Kamu yaranna cahsa n kurumtar arasmda yer ini almrs , Olkemizde evrensel yok sesli mOzigin sevdirilmesme, tar ntrlrnasma, bemmsenmesine ve 9.eli~ti ri l mesine, her tOrlOolanaklan ile hizmet vermeyr amaclayan ve vermekte olan vakrt olrnustur. "Sevda - Cenap And MOzik va ktr' adtr uCumhuriyet donemimlzin ilk mebbuslanrtdan (mtlletveklllertn den) Tunali Hilmi Bey'in krz t Sevda 'Iunau (1902 1958) ite evlenen lnsaat muhendlsi ve huk ukcu Mehmet Cenap And (1894 - 1982) dan almaktadi r. 1929 ytlmda Ankara'da Kavakhdere'de "Kava krdere Sarap Fabrikesr'm (4) kuran bu sanatsever aile, bu gOne kadar uzanan kusaklarmca da sO rdOrOlerek gelen ve geteneksel1eyen l<Olta r sanat hizmetlerinin destekciferi olmuslardrr. Aynca vakrf des tekli rye" itli topluluklar, konserler vermek arnacr lle Anadolu ya acrlma k- tadtrlar. . Bugun YOksek Makina Muhendlsi Mehmet Ba~ man'rn b a~ka nll gl n l yaptlgl "Sevda Cenap And Muzik Vaktr' TOrk bestecitenmn eserterini tarutma. plak, bant, CD, vb... yaptrm t;:e~it li kitap yaymla n, mOzikte yetenekli c grencilere kar~ ll l ks f Z bursfar ~e~itl i yansmalar ve 60 01ler, egitici calrsmala r, yurtl r.;:i - yurtdrsr konse rler, bilimsel topla r inlar. t;:e~itu yardrm ve bagl91a r ile bu YII 29 Mart - 5 MaVIS 1995 ta rihle rinde 12.si yapllml;; alan "Ulusta rarasr Anka ra MOzik Festlvall" bOyOk bir c zveri ile qerceklestirilme ktedir . Vakrt yonetimi devamh nitelikte ' Yonetim Kurulu", "Darnsma Kurulu" ve "Destekleme Kurulu" ile festival oncesi olust ururen "Festival Kurulultan" ta raun dan saglar ut. c ansmafan vakrt sekreteryasr taratm dan yO rutO lOr. au arada festivalin ba ~ kentte bOyOk canllirk getirmesine ka r~m , yerel yOnelim birimterinin son za manlarda destek vermemesi 9.0k aCI va dOsOndO rucOdO r. Bilinmektedir ki Ankara mn siyasi kimflgi gOzel sanatlarla tac1anarak sOslenecek ve estetik blr go rOnOm kazanacakt lr. kentin kOltOrel ve sanalsal verimHliai, ticaret ve ekonomik traligine de katkrda bulunaca'Ktlr. Destek vere n (sponsor) ki~i ve kurumla r OrOnlerinin tanltl mlarrnl rek lam edebil ecekleri ulusla rarasl d6kOmaniara (mate ryellere) ula~aca kla rd l r. Uluslara rasl Ankara Muzik Festivali ilk kez 22-3 1 Mart 1985 de Ankarall sanatseverlerle tam~t l. 10 gOn ieinde 12 etkinlikte Slnrrh ilk festiva lin adl Tuflzm' 85 Anka ra Sanat FestivaJidir. 0 yl ldan bu yana aksamadan ve bOyOyerek gerge kle~ti rilen festlvale bu gOne kadar 30 dan lazla Orkestrasl, 15 kadar Koro, 15 kada r Oda Orkestras l, saYlslz resital, opera, bale, caz, pop folk gibi pekr.;:ok tarde dOnyaca OnlO sanatr.;:l lar kat l l m l~t1 r . 8 ugOne kada r toplam 35 deq i~ i k OIKeden 200'e yakln aktivite ir.;:in binlerce sanafyl sanatseverle rfe bul u~m u~t u r. Yllda yakla~ lk (festival ite birlikte) 40 sanat faallyeli ger((e kre~tiren Sevda Cenap AND MOzik Vakfl gelecege ybn elik projereri ile call ~ ma la rm l arahkslz surdGrmektedi r. Gflcen yll ve bu VII Cumh u rba~ka mmr z SOler.man DEMIREL'ln yOksek himavelerinde ge rr.;:e kle~ti ri mekte olan festivalle ri, Sevda - Cenap And Muzik VakII'n l tanltmak amac lyla "Vaklf Destekleme Kurulu" 0yeleri 2 Ylldlr Oniversitele rde ve t;:e~it l i Olkelerin Ankara'dakl kOltOr derneklerinde tanltlm panel!eri dOzenlemektedirler. Daha yok mOziksevere u ta~m a k onlan kOltUr ve sanat ortamlarm l ceke rek bu alanda bilgilendirilmektedirler. Sonury olarak; DOnyadaki bazl i1ginr.;: ornekler; anlmsatmak gerekirse; "8 0ston Pop Orkest rasl " Arthur FIEDLAR yo· netiminde 4 Temmuz 1976'da Boston Hatch Memorial Shell'de 400 bin ki~iye kon ser ve rm i~ti r. 29 Tem - 21 muz 1973'de (A.B .D) New Yo rk'da yapl lan "Summer Jam Pop Festiv al!" m 150 bini blletll. 600 bini bin ki!ii lzlemistir. Frank SINATRA'nl n 26 Ocak 1980 guntl Rio de Jane iro'da ve rdiQj acrk ha va konserini 175 bin ki ~j i z lem i~t ir. Elton JOHN taraflndan New York, Central Park'da verilen Dcretslz konserini 400 bin Turkiye Bayrarm • Mehmet Cemil UGURLU muzlksever izlermstir. Bu gOn opera sanan, Italyan tenor Luciano PAVAROlTl ile tOm dOnyayl ayalla kaldmrken ve bizde 168 yllhk Cumhurba$kanllgl Senloni Orkestrasr acrk hava konserlerinde 70 binin Ozerinde sanatseverle bulusurxen, tOm resml • ozer, kurum ve kutulusla n sana ta ve sanat9lya destek 01maya cag 1nyoruz. Bansa ve mutl uluga giden yclu n Bu gun $U beytemt insanlarm Hayvan /arm Bitkiferin Topreiun sanata va sanatctya tOkOrerek degil maddi va mane- vi 10m ola nakla n o labild igince onla n n hlzrnetine sunmakta anyoruz . Festivaller ve yans mala r yo luyla dOnya ile daha srk, diyalogun ku rulm asr saglanacakttr. Sanat ve kOllUr alanmda ku rulan, dostlukl ann T urkiye'ye dig e r alanlarda da yaran otaca ktrr. 8 6ylece 2 1. yuz yrhn e ~ gi n de sa nata ve sanatcrya kucak ecen ATAT URK'c u ve mod ern d O~ Onceye sahip kusaklarla utasabflrrie mutlurug una erlseceqiz . NOTLAR: 1) Gazl Onive rsitesi, Gazf Egitir:n Fakult esl. MOz ik Egitim i 8 610m O, Ogretim Uyesi ve Sevda 'C enap A nd M uzik Va kf l Destekle me Kurulu Uyesr .. 2) Orkestra der gisi 1989 sayr 192 O nde r KU· TAH YALI 'm n "Fes tiva lle r ve Du gOnler" , say r 195 Uner eIRKAN:J n ' T urkiy e'd e Du zenlenen M uz ik Fe st ivalle ri Uze rine Ta rihsel Bir septama 1957 - 1959 An ka ra Muzik Festivaf ve U ~ nfversltener M uzik Oern egi" bashkh yaztlann dan yara rtanumrstn. . 3) AEFM uyesi clan testivallerimiz A nkara ve Istanbul Festivalle ridir. lzmi r Festivali hen Oz uvest degildi r. 4) Ilk Tu rk Sa rap Fabnkasr YARARLANI LAN KAYNAKLAR: 1) Ah met SAY - M uzik A nsfklopedist 1,2,3 ,4 cutler. 1985 Anka ra 2) Associat ion Eu ro pee nne des Festivals - Fest ival Kataloglarr 3) Ba sba kanhk Basm ve Enformasyon Ge nel M OdOrlOgO- TOrkiye 1987 Katalogu 4) HOrriyet G cste ri Der qileri - Festivalle rle 1Igili yaztta r 1973, ..... 1994 5) Istan bul KOIIOr ve Sanat Vakf l - Istanbul Festivaller katatoqlan 1973, ...... 1994 6) Izmir kOItOr Sa nat ve EgJtim Vakfl - Istan bul 1994 FestivaJler kata lo glan 1973 , 7) M illiyet Sa nat Oe rgi leri - Festivallerle ilgili yamar 1973 , .... 1994 M illiyet I G uinnes - Beko rlar kitabr 1985 9 O rke stra Oergileri - 1989 Istanbul 10) Sevda . Cenap A nd Muzik Va kfl - Ulu sla rara sr Ankara MOzik Festiv alleri Tamtr m. Program Katologlan , Konse r EI Programla n 11) Tu rizm Bak an llgl , Tamtrna Genel MOdurlUgO - Ye rel Ektin likler T akv im i 1994 12j Turk Oil Kurumu - T Orkce Si:iziOk 13 Turk Oi.! Kuru mu - Franslzca ~ TOrkge Si:iziOk 14 Turk - Ingiliz M Ozi k ve T iyat ro Festlvali KitapCigi - 1948 Ankara 8l 22 Bu bayram Herren 'm $an/lUrfa'nm GOneydogu Anadofu'nun Vatanm Bu gOn $enlik var TOrkiye 'de Ruhun seviniyor A tatiirk Ha/ay ,ekiyorfar kadm erkek 9 0euk gen , y eti$kin ya$fI Aftml$ mily on TOrk Bu g un Harran'm Ftrat'm dugunu Dindi bin ylllik oztem Da/ga/amyor bayrakfar U/usun birlik gOnO Bu g On emegin $o/eni Nesut! elleri optnes! Bin/eree TOrk mOhendisi teknisyeni i$,isi Ferhat orriegi De/difer dag/art I bag/adl/ar birbirine Flfat boyun egdi on/erine insanlik go/O ye reutd: yer yOzOnde AtatOrk Barajl GAP 'm yOregi Keban, Karaka ya baraj/art san tralleri $an/lUrfa TOnelleri 9 agm bir mueizes i Artlk biteeek insanfarm go,O Toprak ana gO/Omserye$iI ye$iI f$lk/ar do/ar ya$am BOyOr TOrkiye 'mizin g OeO Batl Teknigi ire Beste Yazan Turk Bestecilerinin Beste Dizini • Derleyen: Ernel Bur-rin OZGUNE$ azOR: 12 15. sayumzda yaYlmlanan bu yanda, dizgi hatasr nedeniyle. yapllan arasurmanm sagllkll bir ~ekilde muzik cevrelenne va ilgilenenlerine UIa¥Jl3S1 mOmkOn oImaml$tlr. au oeceue. SOz konusu call$rnaYI yapan saym Ernel Bur~ln 02gu oe, 1eo ve siz degerli okurlarlmlzdan bzur dileyerek veoiden yaylnhyoru z. BATI TEKNiC\i ILE. B.ESTE YAZA.N.TORK BESTECILERININ BESTE DIZINI 13 14 15 16 Bait teknigiyt e yazan bestecuenmtm yepma n Ozerine ilk kez bilgi deneyip yaylnlayanlar Mahmut Raglp Gazimihal ile Halil Bed ii Yonetken oImu$: Yo netken, s arvet Ata binen ve zen Area fie yapllgl konu$maran Hayal dargisinin 13 Ocak ve 17 ~ubat 1927 l arihli saYllannda ektarrms . daha soma bir !;Ok dergilere, Ozellikle ~T urk BeJ leri " diVe bilinen Cemal Re,it Rey. Hasan Ferid Alnar, Ulvl Cemal Er kin , A hmat Ad nan Saygun , Nec il Kazim Akse s'le ilgili yezuar yazrms; Gaz imlhal 1928'de basllan Anadolu Tur kulerl lie Mus lk l ist ikbali miz kltabmda Rey'e 18 sayla ayudlgl gibi 1931'de Mus!,ki lie 1934'de Varhk dergilerinde 0 gOnku bestecilerimizin aynnbll yazl dizilerini yaYlnlanml~tl . Bu turiO bilgileri tooiuca elimizin smna bulundurabilmemizi saglayan ilk ~11~mayr 1948'de HOsame tti n Ega yapn. Bu tOrden bilgilerin bir elkitabr ~klinc:le ojusmasr ise 1954'1 e yaynntanan u re ve'e Di ctio nar y of Mu sIc an d MUSIci an s' a GUltekin o rensa l taraflndan yalilan altl makaleyle saglanm l~II, Batl teknigiyle beste yapan TOrk Bestedlerinin u la~bildi gi m lie elde edebildigim beslelerini bir dizin halinde, ge~ ku~klara bilgi li e rehber olmasl amac .yta sunuyorum . 21 CEMAL RE~iT REY 22 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 : Je Me Demanc:le (1919; ezgi) ~iir: Ekrem Re,id, Ir lie pi yano. : 09 melodi (1920) $ iirler: Verlaine, Lahore, Paris'leki Editions Fromont yaymellince basllnldl. : Faire sans dire (1920) 1 perdelik opera. Ekrem Re~d larallndan Alfred de Mussefden uygulama. : Le petit Chaperon· Rouge (1920) opere! 2lablo. : Iniliales sur un Bane: ( 1921) Ezgi, $iir; Ekrem Re~ . Ir lie piyano. : Chanson du printemps (1922) Ezy i. $iir: Ekrem Re, id. Ir lie piyano. : Au J ardin (1922) Ezgi, $ iir: Philoxene Boyer. Ses lie pi. yano i9in. Ilk S6y!eni,i: bariton Roger Bourdin (Paris, Salte des Agriculteurs dinlentilerinde.) : Yann Marek (1922) 3 perde 4tabloluk opera. SOzler: Xallier Fromentin. : Sultan Cern (1922 • 23) 5 perde 12 tabloluk opera. Ubreno : Ekrem Re, id. : L'oftrande Lyrique '(1923) (Gatanjli) ,iirleri Rabindranalh Tagore'dan franSlzcaya Andre Gide gellirmi, li r. (8 ezgl.) : L'euchantemet (1924) 2 perdelik opera. Usrell oyu Ma'dame Roussel Oespierre'in sceenario'su Ozefine Ekrem Re, id yazml,tlf. : Sonate (1924) iki piyano i9in. ilk 9allnl,I: [st. On~n Fransez dinlentisinde Vedat U~k"gil li e bagdar. : Ncx:l\Jrne (1925) Ezgi. $ilr: Ekrem Re~d . tr ile piyaoo i'Yin. : 12 Chants d'Analolic (1925-26) TOrkhalk temlen Ozerine Ir lie piyano il;in. DOrt tanesinin ilk sOyleni~ : 16 OCak 1927 gunil Paris'de Assooanon des Concerts Pasdeloup dinletisi gerlf911esi i'Yinde Albert Wolff ytine timincte TriO Kedroff Irlaylctlan taratrndan Paris'de ki Edibons Heugel taranocan 1927'de basuc•. : Anadolu halk WrkOleri (1926). Ka ll~l k koro iqin dort seen armonileme. : Zeybek (1926) 3 Perdelik opera. uorenc su Ekrem Re~'in . 17 18 19 20 Ba,lic a Beste leri: 1 ." 23 24 25 26 27 28 29 30 : Scenes Turques (1927 - 28) Anadolu oyu n havatan molilleri Cu:erine e n pa~ 1- YOnJk zeybek havasr, 2- Aglr zeybek hevasr. 3- Barnn havasr. 4· Aydin havasr, 5- YOrOk zeybek navess. 6- Mandra reveer. ilk ~l m"I: Paris'de Ecole Normale dinletisinde Madame Janine Weill ile Monsieur Pierre Maire. Baskrsi: Paris'te Editions Haugel, 1928. : IOntroductiOn et Danse (1928) lIiyotansel ile crkestra il;in koo;:ertosu parca. : La legende du Bebek (1928) Poeme symphooique. ilk ~lrm,.: Concerts Pasdeloup gergellesi i'Yincte 15 Arallk 1929 gOnO Paris'1e logelbrechl y6netiminde o rcreetre Pasdeloup. : SCenes Turques (1928). Version c rcn estrare. Oyun navalan Ozerine dOrt parca. il k <;:allmyl: ParisT e 6 Mart 1932 gonil Eugene Bigot yoneli minde Orchesl re Symphonique de Paris. : KOyde bir facia (1929) Sir perdelik oyun. SOzleri: Ekrem Re§;id. : 12 Melodi (1929) Anadolu hallalan motifleri Ozerine. Ir Ue piyano it;in. : Vatan (1930) Ir ile piyano il;in ezgi. Hulusi Oktem 'in Mekteplerde Musikl (sonraki baskllarda : Okullarda MOzik) kilabllld a yayllli adi. : Paysages de soleil i 1930-31) Anadolu oyun hallalan Ozerine piyano iqin alt. par~. : KaragOz (Kara - GeUl; 1930 - 31) Poeme symphooiqu e en forme de suite. Oniki b610m10 sCMl bit;iminde bir orkestra ,iin. ilk t;ahm,l: Paris'1 e Concerts Pasdeloup ger~vesi il;inde 14 $u bal 1932 gilnil baQdarl yOnetimindeki Orc· heslre Pasdeloup tarahndan. : Paysages de solei! (1931) Impressions pour orchestre. : Instantanes (1931) Impressions pour orchestra. Ilk 98l1nl'l: Paris'de 12 $ubat 1932 gOnu Alfred Cortot yOnebmlnde Orches tre de l'EcoIe Normale de Mustque de Paris tarafilldan. TOrkiye'de ilk ~lIm'l : 1950'de bagda n y6netiminde Istanbul Belediye Orkestrasl tarahndan. : 518 lik (1932) (iflema 98'glla n be,ili il;in par~ . ; 09 saat (1932) 3 perd.., 21 Iabloluk opere!. Oynam,.: Islanbul $ehir Tiyatrosu. : Concerto chromalique (1932-33) piyano lie orkeslra i9in. Ilk 98 l1nl~l: Paris1e 12 Mart 1933 gOnO Orchestre Symphonigue ds Paris. YOnetsn: Dimitri Mil ropoulos, soIocu. Avusturya'da ilk 981101'1: Viyana RAVAG radyosu, 3 Nisan 1995, 23 soll.JQJ: ba gdar, Viy ana 'daku Unive rsal - Edition 1. bOlQmQ "Rank - Prisme · Farbe nspiel" adlyta ba SrTllijlllf. 31 : Oz Yurt (1933) Prolog icin Kug . F. Nefiz C&mhbel'in Oz Yurt piyesl i~in. Ilk seslendjrili ~i 1946 Istanbul Kon- 60 serve tcva n dinle lile rinden blrind e, ba9da fl y6n etiminde . 61 32 : Cumhuriyetin onuncu yll malll (1933) M zler: Behl;:et 33 : LUkOs Hayat (1933) 3 pedelik cce ret. Metni: Ekrem Re~t. Kamal Cagier ve Faru k Nal iZ <;amhbel. 62 [Rey] . Ilk oynam~l : Ista nbul $ ehir Tryatros u. 34 : Adalar rOvQS\i (1934) rew . Metni: Ekrem R e~id I Aey]Ilk Istabul $ ehir Tiyalrosu. : Deli - DoIu (1934) 3 perdelik operet. Memi: Ekrem Re~id oynanl~l: 35 e~l igi yle ahnm l ~ll r. 63 [Rey] Ilk oynanl" : lstabul $ehir Ti yatrosu . 36 : Aysel filmi i~n kug (1934). RejisOr: Ertugrul Muhsln. Bu eserden: melodi (It ve c reestra ityin) Aysel siiviti (orkestra ~n . ) Ilk cahnl~ l : 1945 islabul xceservaiwan Orkestras•• 64 bagd ar y6n etim inde. 37 38 39 40 41 : Hamlet ioyin sanne kOgO (1934) Shakespeare'in dram! io;:in. ilk seslend irili~i: {Rey] Istabul $ehir Tiy atro su . : Saz - Caz (1935) 3 perdelik ope ret. ilk Oynanl ~l: Istabul $ ehir Tiyarrosu. : Oenizciler Ma~l (1935) HOseyin Suat YalO;:ln. Piyam, tr, bando ce vriyazuan var; basnrmsnr. : Yeyll dOrdOI O (1935) OM bOI0mO. Ilk oyahnl~l : Viyana'da Musikverein salonunda 4 Nisan 1935 gunO Galimir OOrdUlO'nce. : Initiation (Turko;:esi: Slrda~ ; Poerre symphonique. Ankara'de 21.4.1951 aksarru oyalinacagl bildirilmi~se de senen oyahnamaml ~tl r. 42 43 44 45 46 47 48 49 50 ; Maskara (1936) 00;: perdelik cceret, Istabul $ehir Tlyalrosu'nce i1 kverildi. : Kral lear saMe kOgO (1936). Shakespeare1n draml ioyin. Ilk kez Istabul $e hir Tiyatrosu'nda verildi. : Macbeth Sahne kOgO(1936) Shakespeare'in draml ioyin, Ilk kez Istabul $ehir Tiyalrosu'nda verildi. : $ona te (1936) Piyano ioyin dOrt b610mlO. Ilk kez 1942 yrhnda bagdarlnca Istanbul'da oyahndl . ; Klsa paroya (1936) Keman ve piyano Ioyin. Ilk kez oyah m~l bagdan e~liginde Ali Sezin'ce Istanbul Saray Si· nemasl'nclaki bin dinletide, : 2 Chocurs a capella (1936) Yunus Emre'nin yl rlan Ozerine kac! ln korosu ioyin. : Hava • elVa (1937). SOzleri Ekrem Re~it Bey'in oIan Oc;: perdelik opere!. Yeni Ses Tlyatrosu 193Tde oynadl. : Mylique (1938) Ir ve orkestra jo;:in poeme. Mevlana'nln Mesnevi'si onSOzOnOn Ekrem Re ~id Beyce Franslzca'ya yapllml ~ t;:evirisi Ozerine . : Piyanoru dOrdul (1938-39) Piyano, keman, viyola ve vi- 65 66 67 69 52 53 54 55 56 57 58 59 24 ; Keman kOl'1t;:&rtosu (1939) Vtyana'da Universal -Edition'ce satIn a/lndl . HenOz oyahnmaml~tlr. ; Altll (1939 yada 40 ) Assl Halet celebi 'nin MevlanA,'dan o;:evirdigi ilk gazel,Ozerine piyano, Ir (tenor~ va yayll dOrdOIO it;:in dOrt bOlOmiO. : Yedeksubay Mar~l (1940) If ve banclo o;:eviri yazllan var. : Peierinages dans la ville n'est plus que souvenir (1940 41; AOIdan ba~ka bi!'i8y oImayan kentte geziler) Piyano ioyin yedi part;:8. ilk kaz baQdannca 1943'te Istanbul'da l(aIlncll, : Alabanda (1941) sOzleri Ekrem R e~it 8e y'in oIan !"OvO. 1941'de Tepe ba~ 1 yazhk bahoyesind& oynandl . : Symphonie(1941) Ork estra ilin, kOc;:iik reden, dOrtbOlumlO. Ilk kez oyalml ~1 2 Nisan 1948 ak~aml Ankara D evlet Operasl'mn aO;:l h ~ 1 dinletisinde bagdar y¢ootimindeki CumhUrba~kanhg l Filarmonik Orkestras l'nca. ; AIdIrm8 (1942) SOzlen Ekrem Re ~it Bey'in oIan rOvO. 1942'00 Istanbul Opereti Tiyatrosu'nda verildi. : Celebi (1943; fraos lzcasl: Tchelebi) Sazlerl Ekrem Re~it Bey1n oIan dOrt perdelik ope ra. 1942 ile 1945 ylila rl arasmda b agdanrrH ~, ofkestralanmasl o;:ok soma bitm i~ti r. : Piyano K~ertosu (1946-48) Piyana ile orkestra it;:in, bOyOk do'dan. Kogan yaZIlI~l 5 Ekim 1947 gOno bitmi~ , ilk keZ -ba{jdam\Ca Clarence Rayboold yOoetimindeki Cum- : Falih (Le Conquerant 1953) c rkesna Ioyin. Ilk t;:aIlOl ~1 baQdan yOnetimindekl Paris Radioctillu sion Senloni Orkestrasirca. 1958 Bahan. : instrumental (Sazlann sohbeti; 1,957) Ode kogo . Ilk t;:aIlOl ~1 baQljan yOnetimindeki Paris Radiodillusion Senloni Orkestras! ve soIoculan, 1958 Baha n . 4 Melcdi (1956) If ve piyano ioyir. $i irler: Baki SOha Ediboglu'nun. ; Iki piyano paroyasl (1959) : Piyana ve o reeene jo;:in "Katibim" ~rkiSI mounert uzenne varyasyoolar (1961) ·OskOdara gider iken" uzenne. : 10 halk tOrkOsCI (1963) DOr1 seeskoro ve piyano it;in. Yapr ve Kredi aeoeesrrce 1963 Ha zlraa'mda rsmartann us, bir ay it;:inde yazlli p bankaya teslim edil mi~tir. ccaccue HASAN FERio ALNAR Ba,llca Bestelerl: t' 2 3 4 5 6 7 8 9 10· yoIansel. 51 hurba~kanllOI Filarmonik Orkestrasl e ~ ligiyle 26 Nisan 1949 akiQml t;:al lnml~tlr. ; Faniaisie (1948) puyano it;:in. Ilk kez ba-gdannca Istanbul'da t;:allndl. ; Qa!ln h~ (L'Appel; 1950) coeene ~iin , Ilk ttahnl~ 1 3 Nisan 1952 90nO Pa r is'te baQdar yOnetiminde Radio - diffusion Senlon; ooeeeeeroce. : Pieces concertantes (1952 - 55) ViyoIansel ve orkest ra it;:in. Pierre Foumle r'ya ithal edi lmi~, Fou rnier tararmoan Andre Cluytens yoneli mindekl Fransa Ulusat Orkestrasr 11 12 13 14 15 16 17 18 19 : Trio lant ezi (1929) Piyano, keman ve viyolons el it;:in, Viyana ve lstenbe'da t;:ahndl . : SOvit(1930) Kernan lie piyano io;:in. Viyana'da oyallndl. : TOr1l. siviti (1930) Orkestra ittin. : istanbul sokaklan (1931) Filim kOg O. : Romantik tJvertUr (1932) Orkestra ioyin. Prag'da o;:ahOOI. : Oyun havalan (1932) Piyano ioyin. Viyana'daki Universal Edition'un yaYlni oIarak 193T de baslldl. 8e~ paro;:adlr. 1KOl;ek havasl , 2- Zeybek havasl, 3- l az havas l, 4- vifte telli, 5- Sirto. : Yalova TOrkOsO (1932) Singspiel toriinden kOgl0 sahne oyunu. Istanbul ve Ankara'da oynandl. : Sari Zeytle k (1932 - 33) Singpiel tiiriinclen kOglu saM e oyunu. Islanburda oynaod l. : Yay" dOrdOlO (1933) Islanbul ve Viyana'da l;8lrrl<k : PrelOd ve iki dans (1935) Oflte stra it;:in en slk o;:ahnan bagdasl. (Ilk oyahOl ~1 1935 Viyana, daha sonra Berlin, Va~va, Edinburgh, Ankara'da; Ankara'da son r;a1101~larl: 8 $ ubal 1965 Hikmet $im~ k , 19 $ubat bagdat, 9 Mart 1965 Hikmel $im~ek y6netiminde) Universal - Edition bash. : Sekiz piyano paroya sl (1935) 1- $u yamat;:la. 2- Uy~uk dans, 3- Deniz klYlSInda gun dogrusu, 4- Sisli sabah, 5Siraz da yOriikt;:&, 6- Emprovizasyon, 7- Perdeden slzan ay I~lgl , 8- Oyun havaSl, (Sayln og relmenim HCiseyin Sadellin'e ithaltlr.) ; Istanbul Siivi ti (1937 - 38) Orkestra it;:in. Ankara'da o;:ahndl . : Viyolonsel kont;:ertosu (1943) Ilk o;:ahnr ~ 1 15 $ubat 1943 gOnCi Ankara'de Riyaselicumhur Qrkestrasl i'e David Zlrkin. Daha soma 22 Arallk 1962 (Nusret Kayar ile bagdar.) : Goethe'nin Fausfu ioyin sahr'le kOOQ (1944) Koro ve orkestra it;:ln. Oyunun Ankara Halkevi'nde 1946 $ ubafmdaki temsillerinde kuliaOll dl. : Dt;: tOfltO (1948) Soprano Ue orkestra it;:in. Ankara ve Viyana'da seslendirildi. : Namlk Kemal (1949) Filim kOgO. : Kanun Kont;:ertosu (1944 - 51) Kanun ile yayll orkestra ~in. Ciyana'da oyahndl. Ozennde yenklen t;:ah ~l p 1958'de son b~lmi aldlktan soma Ankara'da Avusturya BOyQkelt;:i1igi'ndeki Ol el bir dinletide yayll dordUiu e~liginde kanun lie seslendirildi. ; Halrcl klZ (1953) Firim kOgO, Kanun lie kendisi t;:aldl. : PrelOd ve FOg (1961) Piyano it;:in. ULvi CEMAL ERKiN Ba$lic a Besteler i: 1 : ikj dans (belki 1930) iki$er ft . 00 , kl. Ig . ile kontratagot, 3 kc rro. 2 trornpet, 2 trombon, tuba , arp . celesta, timpan i, V\Jrmalar ve yayll be$ilinden kunnu bUyUk creesee icin 2 3 Pans'te yazlldl. fki ayn bOIumdOr. : Ninoi, Emprovizasyon ve Zeybek IOrkOsCl (1929 - 1932) Kernan ve piyano lcin Ninnin ne zeybek TQl'kOsO balki 1929'00 Paris'le, Emprovizasyon 1931 • 32 ynennea Ankara'oa yentor. Ninol ila Zeybek t;:evri Yalld lr. Her ~ pareayr Necdet Remzi [AtakJ bagdafl n e$ligiyle Ankar a'da t;:s.lml$llr. : Be, Damla (1931) Piyano ~in. 10 Ankara'da Evkaf Apart· mernrca oturdugu srraoa yazrms. 1950 Yllinda balet kuga 4 5 6 7 8 . 9 oIarak orke sfralarmstn . Piyano ~in oIan ash Berlin, Viyana, Budape,le, Bukrae ve VaflOW'da yahoo!. Hakimiyel -i Milliye Malba asl'nda bas lldl: 1-lfOk eeon. 2- agl f, 3- seen, 4~ ce o n. 5· sakin. : BUlbOI ve Aym ondOrdO (balki 1932) Soprano ne 2 II, 2 kl, kom o, arp ve yayll eesnn een o ueme kU9uk orkestra i9in ikl IQrku. 1932 ydmda Ankara'da kl Selar ak ceooesrroe sag koldaki ilk apartmanm birinci katrnda otururken yazdI. see lendirme iki pat9<!mn slrasl bagdan nca sarbes t blrakllmli?lIr . (Deme k Once aYIn ondOrdu, som a BUlbUl ses· lendirilebilit.) Henuz hi(; se slendirilmemi~ oIup Istanbul'daki Numune MatbaaSI'nda basl lan Muzik ve Sanat Ha reketlen dergisinln eki olarak yayln laneJ!. (Kaslm 1934 l arihli, 3. sayld a aYIn oOdordu ve Arallk 193410ca k 1935 tarihl; 4· 5 9ift say tsmda Bulbiil. : Kon9ertino (1932) Piyano ve 2 f1, 2 01> (2.sl altol>va), 2 kl, 2 Ig, 2 komo , 2 trom pet, 2 trom bon, lu ba, timpani, zil, bOyiik davul, atp ve yayh bei?ilinden oIUi?ffi8 biiyfik o rkestra i9in ii9 bOlii m: a : allegre ltoall egro, b: andante, c: allegro vivo. Ankara'da 1932 yllinda bitti. Orkestralanmasl 1932 Kaslm 'lnda gene Ankara'da bini. Once Ferhunde Hamm iJe bagdar ikl piyanoyla Ankara Halk evi'nde 9aldl lar, sonra Fer· hunde Hamm gene Ankara'da Riyaselicu mhur Or· kestras l'yla 981d1. : Bayram (1934) Kii¢k ve 2 fI, an ve 2 00. 2 kl, 4 komo, 2 trompel, 3 1rombon , luba, timpani, vurmalar, celes ta, arp ve yayll bei?ilinden olu}8n bUyUk mestra !'tin tek b610m. Ankara'da yazrhp, 26 Ccak 1934 gOnO bilti . Ilk kez bagdar y6neliminde ki Riyaseticumhur Orkestrasr'nca 11 MaYl s 1934 gunu , Rusya'da ilk kez Zeki OngOr yOnelimlnde ki Mos· kova F;larmonik Orkestrasr'nca BakO'de 23 ve 24 Temmuz 1934 gunleri 98lrndr. : Yayll dOrdOlCl (1935 • 36 ) lki keman , viyola ve viyolonsel i(;in. DOrt bOI0m/O: a . allegro non tappa, b. allegro scherzando , v. andante sostenuto, d. Sirinei b61Umde 14 Agusl os 1936, son bOI0mde yrl oImaksrzrn sadac e 6 Haz iran tarihi var. (1951'de yaz11ri? yilimn 1934 oldugu nu sOyIemii?ti.) Asil ikil Simrock yaylnevinde, agartrlmli?l baQdarda. Ilk kez belki 1936'da Ankara Radyos u'nda Gerhard Winkler, Enver Kapelman, luet Albayr ak, David Zirkin 9SJm1i?lar, Almanya'da ilk 9allmr SChlasisches Ouartett, y ekOSlovakya'da ilk eall mi?' 194Tde Czcchosio wensko Oua rtel (Prag Radyosu'nda.) Bu 9alrmi? radyoca plaga da alrnm l$, sonradan Supta phon i9in yeniden plaga alm lp piyasaya 9Ikarrlmli?tlr. : Yedi tO rkO (belki 1936) ses (yazlh $baSbariton) lie piyano il;:in yedi IUrkO uYgulamasl 1· Hanile , 2· Maya, 3· c;amdan sakl z ak,yor, 4- TOrkmeni, 5· Va rdlm kI yufdumdan ayak gOl;OrmO$ , 6- CS:$fTle, 7- Ayln ordOrtIO (Bu sonunc::usu 1932'de 1i?ledigi turkOnOn aynl ise de ii?lenli? degli?ii() Yalnl z 5 iOO rurkDyO Nu rullah $ evkat Tai?klran kendi dinletilerinden birinda sOylemii?lir. ASII ikiti de Ooda Idi. Bagdarda yalnl z kUflun kalemle taslagl ~lm l ~. Otek~arin hilfbiri sOylanmemii?, aS11ikitle ri bagdal'da. : Iki sesli IOrkiil er (1936 yOresi) lki sasH koro lein. Paul PIndemith yenl kurulmakt a oJan Devlet Konservalu van Il;:ln danli?manlrk yapa rken baOdarlanml zdan Akses, Alna r V9 Erkin'e blr yol oIarak tQrkQterlmizl armonllemelerinl sallk 11 12 13 14 15 16 17 verm~, Oteki bagdarlat gibi Erkin de bunun Ozerlne birka9 lane yazmli? ve okul korc suna s6yla lmii? Asil Ikit dizekll bir defterdir. Bagdar i91erinden en k09Ok . "ZOhre" adhslm begendigini 195 1'dfl !l1y!errri~ti. TOrk Kog 8elgeli{ji'nde ikiti oIanla r: Aglama yar aglama (Una), Istanburun her larah meresndan (Kaysari), ZOhre TarkOsQ (Aydi n), Giderim ben de bende (Uffa ), Ela TOrkOsO (Aydin), Silla TQrkOsO (Konya), Kall rcloglu Zeybek (Odem~) , San Zeybak (Aydin), A}8madlm Berqarne'mn eunden (Karaman), y lkabilsam i?u daglarln basma. Yoc uklar i9in yedi kolay parca (1937) Piyano 19in. Duyuslar ve bu yedi parea ashnda kani?lk onseki z par98lrk bir dlzi Idi. 1t;:larinden kolay oIan yedi tanest sonradan alrlltp 'Yocuklar I9in yedl kolay parca" ba~ l glnl aldl , genye kalan onbin de "Ouyu~ar" bai?llgml . : Ouyu~r (1937) KOc;Ukler va bCryOkler i(;in onbi r piyano par98s1: 1- Oyun, 2- KUl;:Ok t;:Oban 3- Dere, 4· Kagm, 5Oyun ,6- Mafl , 7- $aka, 8- .... 9- U9U~ar, 10- Aglama yar aglama, 11- Zaybak havasr. 4 OncO 1 MaylS, 3 OOCOSO 8 Mayls, 5 incisi 15 Haziran ilki 30 Temmuz 193Tde bagdanm 1i?; ote kiler de 0 euererc e Ankara 'da. : KaragOz (belki 1940), lsmayil Hakkl Baltaclogl u'nun bir KaragOz oyunu Ic;:ln sahne kQYu. : Plyano ecoc eeceu (,1942) plyano ne 2 ft, 2 Db, 2 kI (2 . si aynl zamanda baskl), "2: Ig (2. si ayn, zamanda konttfg), 4 1 komo, 2 trompe l, 3 trombon , rubs, ~mpani , ve yayll bei?ilinden kurulu b(ry(ik mestra i9n, E ~ Fertlu ocle Erkin'e ithal etmi~ti r. 27 daki ka sOren dOrt bOlOm: a. alleg ro, b. andant e, c. SCHERZO, d. andan te - allegro, 1942'de yazllrp 0 slrada CumhUriyet Halk Partisi'nin sanat OdOlQnQ kazandl ve Ferhunde Erin ile Oiyaseticumh ur Orkestrasl'nca Ankara'da t;:alrndl. 1943 Eklminde gene Femunde Erkin Fritz laun yOnetimindeki Stadtisches Orchester ei?ligiyle Ber· lin'de dinlelid e ve aynca radyoda t;:alrndl . Ankara'da Mithal Fenmen lie Cumhurbai?kanhgl Filarmonik Orkestrasl Devlel Korservatuvan salonunda, 14 Nisan 1949'da Noel Mewton • Wood lie George Weldon yOnetimindeki City 01 Birmangham Orchestra. 1950'de Ferhunde Erkin ile Cemal A e~1 Rey yOnelimindeki Istanbul Fdarmonik Orke straSI Jstanbul 'daki Modem Muzik FestivaM 91:trt;:evesi i(;inde va aynca radyoda t;:aldllar. 1951'de Ingille re'de seslend irildi. DOrt el iki piyano il;:in B. Blache 'nln dQz:enIedigi piyano indirgemesi Viyana'daki Universal · Edition yaYIO! oIarak (UE 11555) 1951'de baslld , (68 yUz). : K~ekt;:eler (1943) Kli90k ve 21 1, alk ve 2 Db, bas ve 2 kl, konlra ve 21g , 4 komo , 3 trompet, 2 trombon, luba, timpani , vurmalar, arp va yayll bei?ilinden olui?8n bOyCik orkestra It;:in dans rapsodisi. Ilk 9alrnli?1 Piyano k~ertosu ~a birlikle 1943'1e Dt. Etnst Praetorius yOnetimindeki Riyaseficumhur Filarmonlk Orkestrasl'nca Anka ra Radyosu 'nda , J;ekoslovakya'da ilk9ahnl$1 2 Haziran 194Tde Prag Radyosu 'nda (9 EylOl 1947de tekrarland l) ISvil;:re'de ilk 981lnli?! 1949'da Radii Beromunster'de , Cumhurbai?kanhgl 5en1oni Orkes tra'slnln son 9Qlti?lan: 29 Ekim 1960 Bruno Bogo yOnetiminde, 20 Atallk t960 H. Tauber yOneliminde , 4 Arahk 1002 Otto Matzeralh yOnebminde. gene Matz eralh yOnetimindea orkestranm Avrupa dinl eti gezisinde (1963), 1943'de Viyana 'daki Universal · Edition'a satlldl. Piyam be$i1 (1943) Piyam ile iki keman, viyola ve viyoIonsel il;:in dOrt bOI[im: a . moderato, b. adagio mesto, e. energi co, d . alleg ro vivo. Ilk 9SJlmf i 23 OCak 1946 gOnO Ankara Radyosu'ncIa Fertl unde Erkin. Gilbert Back ve dOrdOlunce. : Yedi tCrrl<Q (1945) kani?lk koro -(SA TB) .i9n: 1- Ev1erin 0nQ mef$in, 2- Ferayi, 3· Sen kimln cam sm (Fincam ~tan oyarlar), 4- SU gelir ark uyanl r, 5· Kekllk turkOsu, 6- Yeng& klzlm, 7- Cei?me. Ikincl si 14 $ub at, ilki 12 Mart, IJ9Unc1l ve dOrdQncOsu 12 Nisan , be~inclsi 23 Nisan 1945 gOnQ bitm l~. Ilk SOylenli?leri: Ankara Radyosu'nda Mesud Cemi l yOnellmlndeki kanf lk koroca . : 1. Sintoni (1944 - 46) Ka9uk ve 2 ft, alt ve 2 00, bas va 2 kl, kontra ve 2 fg, 4 komo , 3 trompe!, 3 trombon , luba, tim- 25 18 19 20 21 22 23 24 pani, vurmalar, arp ve yayll be~i1inde ol u~an boyOk orkestra "rin dOrt bOlOm: a . allegro aperto. b. araglo, e. allegro scher~ndo, d . mode ralo • allegro. Yazllmasl 26 Haz'ran 1944 gOnO ba~laYlp 10 $ubal 1946 gunu biten yarallyl Dr. Praelorius'un 27 Mart gunO OImesi Ozerine baQdann kendi 24 Nisan 1946 gunu Ankara Devlel KonservatLNan saIonunda yOnelli . 1947 Prag Bahar $en fi{li dinlentilerinden birinde baQdar yOnelimindeki t;ek Filarmonisi'nce ~lI nd l. (11 MaYls ve 29 Temmuz 1947 gonleri Prag Aadyosu'nctan yaYlnlandl) Cumhurba~anllgl Sinloni Orkestrasr'rca son ~h~maJan : G. E. Lessing yOneliminde 18 Arahk 1964 ve 3 Mart 1965 Ankara'da . 6 Mart 1965 lstanbul'da . : Piyano Sonal l (1946) l"r bOIUm1Odur: a . allegro, b. adagio moIIo scs teooic, e. allegro . Ilk kez 15 0Cak 1-948 gUnil Ankara Aaclyosu'nda Ferhuncte Erkin ~I . Devtet KOI' SBrvaluvan yaYlnlann ln 11. si oIarak 19S5'de coQaIllldr. : Kernan ~e rtosu (1947) Keman ile 11, 2 ob (2. si atloYba), 2 kl 2. si baskl), 2 Ig (2. si kontrlag), 4 komo, 2 trompel, 3 lrombon , tuba, ~ mpani, pialli , grancassa ve yayll ~Iinden oIu?J'l3 bUyOk orkestra lein. ~ bOlOmlO: a. allegro giusto, b. adagio , e. allegro ccotocec. 22 Temmuz 1946 gOnO ba ~amp 7 NiSan 1947 gOno biliri!en yarallmn ilk t;ah m~r bagdar yOoelimincteld AiyasetiCUmhur Finarmonik Avusturya'da Ilk ~lInl~ 1 Wollgang Schnciderhan'ca 22 $ ubal 1950 guno. Son ~h~malan : Hans Hoemer yOnetimiodeld Cumhu rba~kanllg l Sintonl o reeseee'nm e~i 9iyle Suna Kan: 9 ve 13 ocak 1962 ertesi yili n bahannda Moskova'da yahnlp plaga ahndl. : 2. Sintoni (1948 - 51) DOrder: II, 00, kl, 19. 4 komo, 31rompet, S trombon, tuba , timpani, vurmalar, arp ve yayh be~i1inden ol u~ma bUyOk orkeslra il;:in ~ bOIUm: a. allegro , b. adagio, e. allegro (alIa K~ekore) . KOgu nOn yazllmasl 12 Temmuz 1948 gOnO ba~laml ~ , 30 Nisan 1951 gunu u.;: di· zekli yazl olarak b ilmi ~ ; orkestralanmasl daha soma . Karl CThhring yOnetimindeki MOnih Filarmonisi Bavyera Aad· yosu'nda yaylnla ndl. TOrkiye'de son cal l m~: Henry Swoboda yOnetimindeki CUmhurba; kanllg l Sinloni Or· keslrasl'nca 13 $ubat 1962. Erkesi yllln bahamKla Moskova'daki Ozel dinletide Niyazi Taglzade yOnelimindekl Sinema Sintoni Orkestrasl o;:aldl ve p1aga alctl. : Keloglan (1950) Balet kOgO. Miss Joy Newton'un Ismal1amasl Ozerine piyano i9 n Be; Damla'mn til;: parc;asl 1950 itkbahaflnda orkestralanml;tlr. Balet Ye;jlkOy Balet Akademisi'nin (soma Devle! Konservaluvafl Ba:et bOlOmO) rTlUdOrii olan Miss Newton'un koreogralisl ile piyane e;Jiginde Istanbul ve Ankada'da verilcti. : Sinloniella (1951) Yayll be;ilincten oIu~ yayll orkestra lein. Yazllmas rna 1951 Haziran'lnda ba;Jandl . : TarkO armonilemelefi (1963) Yapl ve Kredi BankeSl'n ln Ismal1amaSI Ozerine. : lid prelot (piyane ~n.) 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 AHMED ADNAN SAYGUN Ba,hea Best alerl: : Divertimento (ilk acll: Divertissemenl) Opus 1. Dalbuk a ve saksalonlu bOyOk orkestra il;:in. 11 Arahk 1930 gOoO Paris1e bilti, 1931'de Paris'le SOmOrgeler Sergisi doIaylslyi a aO;: ltan yan~ kazanarak seslendirildi. 1933 Ylhnda Va~a Fj. Iarmanosi'nce t;allnctl ve bir ikiti salin allodl . 2 : Orkestra il;:in til;: parea. IIId 1931 Marflnda Paris1e, ikincisi 1931 .EylOl'unde Izmir'de, ' ~oncosu 1933 ydlnda Ankara4da yalllml' , ilk iki paro;:asl Istanbul'un Opera Cemiyeti dlnle~leri verorevesi il;:iode 1 Nisan 1932 gona baQdarca pi. yanoda t;ahnml;llr. 3 : 0I01er. BOyOk orkeslra il;:in O~ bOI0mlOsOvillsmayd Haklu BaltaclOOlu'nun OtOter adh tiyatro oyunundan eslntenerek 1932 EylOI'Onde KadlkOy'Onde baOdandl. Oo;:oncO bOlOmde orkestraya karlflk koro kahllr. '4 : BOrlesk (BUrlesque)' Piyano ve orkestra il;:in oIup 1933 ylli nra Ankara'da baOdandl . 5 : D6rdOI , OplUl, 8. 1933 vlhnda Anka ra'da tibemot klarinel, 26 19 20 21 22 23 24 tibermol tenor sakseron. dOrt limpani ne piyano il;in yazlldl. : Sezifler (ilk adi: iki melodi) 1932 ve 1933 yrllarmda Ankara ve Istanbul'da iki tane tibermol klarinet io;:in yazrldt, bin;:ok kez caltndl . (Son callm;laflndan biri Ses ve Tel Birligi 1965 benan dinlelilerincten birinde) : lki mol el (dOrt sesli kan~r k koro il;;in) XVI. yOzyrl usrObunda. : Be; yakan;. Herkesin sOyleyebilecegi bir yolda, 1933 Ylllncta Arkara'da YSZlldr. : AgrUar (Tenor solo ne dOrt erkek sesi i9 n) Opus , 3. ilkkez Istanbul'daki Opera Cemiyeti'nin korosu-ca bagdar yOnetimincte 1 Nisan 1932 gOI'lO seslendirilcti. ilk parcasr Cumhuriyet Halk Partisl yayl nl oIarak baSIIctI. : ManastlrTOrkf.rsa (DOrt es sesn koro lle c reestra iorin) Opus 5. (1993). : Ktzjhrrnak TOo<05O (Sopran solo lie orkestra ~n) Opus 6. yazdlf I 1933. : <;oban Armagam (Karl;lk koro il;:in halk 10rkOsO) Opus 7. 1· SilIe, 2· AAkoyun meier gelir, 3· Bebek ("Elmah'dan Iflkllm yayan1, 4· Karadeniz (sOzsOz I'Ioron), 5· Kevenk yolu. hid zne TOrkOsO olarak 1933 MaYls'lnda Ankara'da yazllmr~!l. Be~ de Cumhuriyel Halk Partisi yaylnl olarak partitur Ue altl (BATTBB) parti halinctebasll dl. : Be~ prelOd (piyano llfin) Opus 2. yazlll; l 1931. : Fertdun (ilk adl: Ozsoy) Opus 9. Bir perdelik lirtk dram. Iran $a hl'nln Ankara'ya gelmesi doIaYlsryla tarihteki TOrk . Iran karde;ligini eanlandmnak "rin tam nml~ bir efsaneye dayamlarak M. H. Egeli'nin yazdlgl sOzler Ozefine 1934'te bagdandl ve Ilkkez 19 Haziran 1934 ak;aml Ankara Hal· kevi'ncte verilcti. : loci'nin kilabl (piyan il;:in) Opus 10 . Madame Eugene Bar· rel'e ithal edi lmi~ yedi parlfall sOvi!: 1· inci, 2· Alaean "Kedi", 3· Masal, 4· Kocaman Bebek, 5· Oyun, 6- Ninni, 7· AOya. 1934'le yazllcll . Once Ses ve Tel bil1igi yaYlnr olarak, sonra Soulhem Musie yaylnl oIarak (1952) iki kez baslldl. Orkestra io;:in o;:evriyaslz 12 Nisan 1948 gOnO Ankara'da Ge· orge Weldon yooetimindeki Aiyaseticumhur Filarmonik Or· keslrasl'nca ilk kez cahnctl. Cumhu rba~kan ll g l Sinfoni Or· kestrasl'mn 1964/65 mevsiminde zaf ladlQI okul dinlelilerl lfert;:Qvesi "rinde de Hikmet $im;ek yOOelimind e her ay iki kez cahndl. : Duyu;lar (Kadln kOlOSU io;:in) Opus 11. : Sonal (Keman ve piyano it;:in) Opus. 1935 ylhncla yazlldl. : Ta, bebak (Bir perdelik opera) Opus 13. M. H. Engeli'nin OnlO elsa nemize dayanarak yazdlgl sOzler Ozerine 19341e ba9ctaoo l ve AlalUrk'On Ankara'ya vafl; lnln Yllct600mO tOreninde 27 Arahk 1934 akfaml Ankara Halkevi'ncte verilcti. Bu eserden O;: lkafl lml; Sihir Aaksl (Opus 13 B) IIkkez 1939 $Ubaf lnda Halkevleri yddOnOmO doIaYlslyia TOrk baQdarlafifl yarahlanndan oI u~ bir program il;:inde Aiyaselicumh ur Filarmonik Orkesl rasl'nca baQdann yOnetiminde , daha soma 14 Nisan 1951 gOOO George WeI· don yOr'letimincteki Cumhurba~anllgl Filarmonik Orkaslrasm'ea o;:a!lndl. : sanal (Viyolonsel ve piyano "rin) Opus 12 . 1935 yllinda yszlldl. : Orkestra siivi ti (yade ; Zeybek, EnterlOd ve Horon ya Zey· bek Halay ve Horon, Opus 14. 1936 Ylhncta yazlldl , 195O'de Horon eklendi, 11khz 14 nisan 1951'de G. Wold en yOnetiminda t;ahndL : Sonalin (Piyano l~in) Opus 15. 1938'de yazdi , Omer Aefik Yaltmaya'ya ithaf eni. IIkyallm;1 1938 ba;,nda Islanbul'da Galatasaray Usesi'nde Yaltkaya'mn verdigi dinlehde , Southem MusiCPublishing 195T de yaylnladl. : Masal (Bariton ile Orkeslra i~i n poem) Opus 16. 1940'da yazlldl. : Bir Orman Masal l (Oo<esi ra io;:in koreografik sOvil l Opus 17. alii bOltimlO olup 1939 - 43 Yillanncta yazlld l. Once EminOnO Halkevi'n1n balet topluluOunca (1944), sonra Ankara Oevlet Konservatuvarl balel OOrencilerince oyna odl. :. Dal'llardan, ovalardan (Koro ilfin dOrt sesli halk 10rkOleri) Opus 18. On Taf1l:0. be, 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 . 37 38 39 40 41 42 43 : x eotat "eski ustupta' (Sopran, terce. bas soic ran. kOlo ve c rxestra il;:in) Opus 19. Baqdar ytinelimind eki Cumhurt>a~kanhg l Sintoni Oekestrasr 8 Kasun 1960 gOnO sesleOOirdi. ; Sonat (Piyano ite keman iein) Opus 20 : 1941'de yazllc:li. : e eceo dakikalanrn (Bariton solo ile orkestra icin poem) Opus2 1. Yazlh$11941. : Bir Tutam Kekik (Karl$l k korc il;in halk tii rkOieri) Opus 22, yazlll$1 1943 yoresi. : TOrkOler (Barilon ile piyanc il;:in halk turkOleri) Opus 23. oort tOrku, 1945'le yazil dl. : Sivas halayl (Orkestra iein) Opus 24, Yazlll$ l 1943. : Anadolu'dan (Piyano il;in) Opus 25. 1945 ylllnda bagdanm'$ 09 parca : 1- mesen. 2- Zeybek, 3- Halay, S0uthern Muse 195T de yaymla dl. : Yunus Emre (Solocular , korc ve orkestra iein orotoryo) Opus 26 . 0" bOlOmrO, ilkkez 25 MaYls 1946 aksarm An· kara'da seslendirildi. (Ba!)dar y60ebminde Cumhurba$kanhgl Filarmonik OrkestraSI), Eugene Borrel'ln rra nsrece'ye cevirisi ile i1 kk~z 29 Mart 1947'de Pans a aoyosu'nda ve 1 Nisan 1947'da Paris'in Salle Pieyet'mde bagdann yooeliminde SainI - ecetecn e Korosu ve Lamoreux Orkestrasi'nca. u ene sonra ingilizce sOzlerle ilkkez leopold Stokowski yOnetimiOOeki Symphony of the Air [ eski NBC symphony Orchestra] taranndan, Miss Helen Hoswer'in 9ah$tlrdrgl New York University Music Teacher's Collage Crane Department of Music korosunun katllmas.y1a New York'ta 25 Kasun 1995 90nO UNO loreni ce-cevesooe seslendirild i. Amerika'cIa ikinci sesleOOirili~ adr 98gen c kulun Postdam. N. Y. oe 14 Arahk 1958 ak$aml verdig; yllhk Chrislmas dinletisinde bagdann ytinetiminde ve koro iicYOzelli ki$iye elkarllml$ olarak. 1. Yayll dbrd OIO (1947) Opus 27 . ilk calinl ~1 1954'te Paris'le Salle del'Ecole Normale de Musique'de Centre de Documenta ~ on Inlermationale ~enligi eereevesinde verilen dinletide QuartllOr Parrenin'ce . : Ker'3m (Oe perdelik oper a) Opus 28. Libretlosu Selahat~n Batu'nun. 1947 ile 1952 Yillarl araslnda bagdandl. ilk sahnesi Ankara eevlet OperaSI'n1n ('BOyUk Tiyatro" yaplSI) aelh$ toreninde (2 Nisan 1948), tOm(i ilkkez 22 Mart 19531e Ankacla Devlet Operasl'nca oynandl. : 1. Sinfoni (Orkestfa iein) Opus 29. 1953'te yazll dl. Cumh urba ~kanli g, Sintoni Orkeslras .'nca 27 Kaslm 1954 gOnO calmd l. Daha Once 2 Mayls 1954 gOnO Viyana Radyosu'nda cahnml$ll. Piyano Koncerlosu (Piyano ve orkeslra lein) 1952'de ba$lanlp 1958'de bilti , Opus sayls, 34 olan yarall ilkkez 1958 DOnya Sergisi dolaylSlyia BrOk sel'de verilen Ozel dinleli de Orcheslre des Concerts Colonne e~ligiyle Idd Biret'ce cahoot 1963 bahannda Moskova'claki Ozel dinie tide Niyazi Tagzlde ytin etiminde ki seslendiri li$i Sovyel Rus Devlel l;i~ilevi'nce piyasaya Clkarl ldl . : 2. Sinfoni (Orkeslra ic;in) Opus 30; 1958'de yazddl. : Partita (Viyolonsel icin) Opus 3 1. Schiller'in anlSlna. ,: 2 . yayh dbrdOIO (Elisabeth Sprague Coolidge Fo· undation'ce Ismarlandl ) Opus 35. ilkkez Juilliard DordOIO'nce 22 Kaslm 1958 gOnOWashington, D.C.'de library of Congr ess saJonunda Cahndl. : Oc Ballade (Amerikan halk ballade'lallndan esinli) Piyano e~ligind e Ir il;:in. 1· ~eytanln rOyaSl, 2- Allin sogOl. 3Sllaya. SOzleli 1950 ylbnda baQdannca Amerikan halk balIade1annc!an dilimi ze ceYfilmi~ , salt SOzler 90zl:inOncle tutularak 1955'Ie bagdanml~llr. 1958 Ocak'1 nda Cemil SOIImen Ankara 'da Dieler Bru ~ e~ligi nde s6y1edi. : Demel (Keman ile piyano iein) Opus 33. Dostlarl Henri ve t-t enrielta GuillouK'ya ithaf ettiQi dort parea: 1- PrelOd (Iento), 2- horon (vivo), 3· Aglr Zeybek (Col< aglr), 4· Sepetr,;ioglu, Suna Kan calml ~tl L Tema con variazioni i"Piya no iCin be$ parca' adh yaralld an) Devlet konserval uvan yaym1 olarak 1960'da cogalllJdl. melin Ogut Ankara Radyosu'nda r,;aldl. : Partila (Yalnlz kaman il;in) Opus 36. dbrt parca . Soulhem 44 45 46 47 Music yaymevince basl lnldL : 3. Sinloni (Orkestra il;in) Opus 39. Koussevil zky Focrcauce'ce Ismanlar.dl. 1960 yrhnda bitti. ilk ikl "altnl$l: 1963 BakO'de Saygun y6netiminde. Birkal,; gun soma Moskova'da Ni)lazi Ta ~ l zade yOr'letimlndeki Devlet Sinloni k Si· nema o rkest-asrrca venlen Oze! cotenoe arcek birind bOlOmO cahnabilmi$, Sovyel Devlet l;lzilevi 'nce eizitlenerek piyasaya C1kanlml$tlr. ; Aksak tartrlar Oz erine on eteo (Piyano ir,;in) Opus 38 , 3. Sinloni 'den Once yazllmaya ba ~la nm! ~ , son iki parcasr 19641e bitirilmi$tir. : OIO'nOn kitabl (ses ile degi~ik ealgllar ityin) Opus 37. Eski MISlr yazJlannda n esinli be$ parea. : 'roreser okuma kitabr (Opus 40) Devlet x o-servarcvenwn ccrererre oersien ic;in dO$OnOlmu$ nota okuma eusurrneian. NECiL KAzlM AK SES Ba~lll;: a 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Bestelerk : Prelud ve liigler (1929) Piyano iein. easurnaor. : Be~ piyano parcasl (1929 - 30) ilk ikisi Kilty SbrOsi'ye, cc coceeo Jaje'ye, oc rocncceu Hasan s enre IAlnarJ, soncncus u anne'me: 1· $ii r, 2- saxecrk, 3- Mersiye, 4- Bir yaz hallrasl (Bogazici'nde sabah • xareoeruz'e dogru • Boga'in KaradeniZ'deki akislen), 5- KOy, Be$inCisi 2 1 $ubal, dOrduricOsu 7 Ekim, o.;:Oncusu 23 Ekim, ikiocisi 10 Kasun 1929, ilki 8 Ocak 1930 gOnu bi lmi ~ . ilkkez Viyaoa'OO "llanm palr,;alar Viyana'claki Universal - Edilion'un 9625 strasayrh yayml olarak 193O'cia basl1d1. : Allegro teroce (1930) Trbemol klarinetle ke$ik le~ e eannan Mlbemol allsa ksofon ve piyano il;in. Viyana'daki 1931 ilk· baharmda bilk Friedrich Sla tzer (piyano ) ile Friedrich Wildgans'a (klarinel) ilhaf edildi va ilk kez 1931 ilkbahannda onlarca calmd!. SOresi iti dakikaYI biraz gecer. Viyana'dak i Universal • Edition'un 10.024 slrasa Yl1i yay ml olarak 1932'de baSlld,. PiyallO sonall (1930 ) MaYls'lnoa billi ve orada r,;ahl'ldl, fstanbul'daki Papajorjiu yaymlannm 73. SO olarak 1936'cIa baslldl. iki bOI0mlO: a , allegro, b. allegro molto. : FlOt sonalr (1933) f lOt ile piyano iein. i1kkez Prag'da 20 ~ubat 1934 gOnO callndl , istanbul'daki Papajorjiu yayml (SlrasaYlsl 64) olarak baSlldl. 0e Poem (1933) Mezzosopran ile yayll dordOIO iein. Prag'da 1933 Ylhnda yazlldl . Basll ma m l ~I IL : Mete (1933) bir peldelik opera. Prag'da yazdi. : BayOnder (1934) Bir perd elik opera. Ankara'da yazd i. KOgOnO sopran, barilon ve or1leslra iCin ' Bay6nder SOvili" olarak saklamaktadlL : MinyatiJrler (1936) Piyano iCin yedi parea. Ulvi Cemal Erkin'e ilhaf edilmi~lir, Ankara'da 1936 Ekim'inde bitb. AYni yll fstanbul'daki Papajorjui yayln l (SlrasaYls1 80) olarak 1936'00 baslldl , Istanbul'da ve 27 Mayls 1947 gOnOPrag'pa cahndl. 1- Lento. 2- Allegro giusle , 3· Andante cantabile , 4Allegro moderato, 5· Andanle e rnollO Iranquillo , 6- Allegro, 7- alleg ro moderato. : Keman lie piyano it;in poem (yazma). Notasl yitikli r, belki Necdel Remzi Atak'ta. : l;ittelelli (1934) Orkestra ir,;in dans. Prag'da cahndlve Viyana'daki Universal · Edilion'ca yaymland l. 1965'Ie yeniden gozden ge<;irmekteydi. : $iir va Muzik: Omer bedrettin U ~kh ile Ahm et Kutsi Tacer'in Yillan Ozerine, Konu ~an ve Irlayan basbarilon ile or1c.eslra i" in. Ankara'da sesleOOirildi, basllmad,. : TOrkO armonilemeleli (belki 1937) Paul HiOOemilh'in sall k venne si Ozerine Erkin ile Alrn:: n:fan ba ~ka Akses de ikisesli koro iein t\irkOler armoniledi: TOrk KOg BelgeliQi'ode ikiti 00lunanlarl: Karadeniz TOrkOsu (Ha buradan a ~g l ) , Bozkaya (Aydi n), Urlahylm (Urlal , Er.zincan TOrkOsO {Ezinganda bir k u~ var.), Klr al (Konya) Harmardall Zeybegi, CaYlr ince bio;:emedim (Konya), Kelpu$um (Kulahya). Ak koyun (Eski$ehir.) : Ankara Kalesi (1936 , 42) Orkaslra $iiri. Yedeksubayll gl Slraslnda Ceval ' Dursunoglu 'nun le ~Yi kiyl e 1938 - 39 27 yill annda yazd i lie 1942'de son bicimini verdL Dr. Ernst Praetorius ybnelimirtdeki Riyase licumhur Filarmooik 0 1eeseasrrca 22 Ekim 1942 gunO An kara Radyosu'nda «alind!. Fntz Zaun y6ne lrminc!eki eersner Si adtisches orehester 18 Ekim 1942 gunu Caldl ve Polydor praktanna da aldr. Viyan a'daki Universa l - Edition'un yayeu buluna n yarall yl bagdan son y,lIarda gozden get;:i, ih dOzellti. Bu yeni biCimi i1 kke z 23 Ekim 1964 gOnO Gottho ld E. Lessing yOoelimind eki Cumhurba~kanllgl Sintoni orkestrasrnca ~hndl. 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 28 ; x o-servarovar Mar~ 1 (balki 1940 ) Ulvi Cernal Erkin ila birlikle yazd I. Ankara Davie! Kcoservatcvan'mn bUgUn de resmi marill d lr, : Yay" dOfdOJO (193 1 - 46 ) 28 Nisan 194 6'da Ankara Radyosunda. som a 27 Ten-muz ve 26 EylOI 1947'de Prarda «allnd l. Ankara o ev tet Kons erva tuvan YaYln l otara k lfOQaltrldl, : Antigone iCin senne kugu (Sofollles 'in traqedrsme ] Ufleme calgllan k;in. Ankara 'da verildi. easumaor. : Kral Oidipus k;in zahne kOgO (Sofokles'in traged isine) Onene calgl lan ityin. Ankara'da verso. bas dmad l. : Julius Caesar iCin sahn e kOgO (Sofokles'in oyu nuna) uneme oreesnasr icin . Anka ra'da vernn. casurnaor. : Yayh iJt;:iilu: Yalrnz Adagio'su 1946'da Ankara Rad yo su'nd a calm dr. Ba stlm arr ushr. : Poem (1942 - 46) Viyolonsel ile onesrra k;in. i lkkez 29 Haztran 1946 g~ Ank ara 'da ~hndl. Antonio Saldar elli daha soma 10 EYr01 1949'da Roma Radyosu'nd a 'Ie 1950'de islanbul'da caldL Bas l lmam li?llr. : D6rt ses li koro ba9dalarl (ei?liksiz koro k;in.) : Ballade ( 1947) BOyOk orkestra iCin . 14 Ni san 1948 gOnO Ankara 'da Feril Alnar yOnetiminde, 1950 yll rnda BB C yaYlnl olarak Lond ra'da. 1951'de Birmi ngham'da cahndl, : Itri sinfonis i. BOyOk orkestra icin 1948'd e ba ~landl. Yahya Kem at beyalh 'mn Itri ~i i ri ni kullanma yl dOi?OnUyordu. 1965 bahannda bagdamn havaslOdan Clkmli? oldugunu, ba lki ar1lk tamamlamlyacaglnl sOyledi. ; Par1i ta Or kastr a ityin . 1951'de bai?ladL : O rkestra iCin Koncerto (bitmedi) 1950 ya da 1952'de bai?lad l. : TimuL Beheet Kemal yaglarm librettosu Ozeri ne opera. 1956'da bai?lanan ve ara - Slra ilerleyen kOgO birkaC par93S1 Devlel Konserval uvannda kull an ltmak uz ere cogal ll im li?llr. : Eskile rden iki dans (orkeslr a il;in ) Minue tto ve siciliano. : On piyano pa rcasl (1963) Yedinci parca tyiftfOg, dokUluncu parea eenaze ma~ldlr. ~OncOsO 2 Temm uz, cIOrdiJncOsii 5 Temm uz, birincisi 7 Temmuz , ikineisi 14 Temmul 1963 gOnleri Ankara'da . on uncusu 30 l emm uz , sekinieisi 6 Agu stos 1963 gOnO is tan bul'da, yed ineisi 28 Ekim 1963 gOnO (be lki Ankara'da) be!j , aUI ve doku zuneusu Ankara'da M tL : On 10rkO ( 1964 ) Ei?liksiz 'ka n!jf k koro iCin on IOri<O uygulamasl. Yap l ve Kredi BankaSl'nln Ismarlamasl Olerine 1964 'te yazl ldll ar: 1- Kolbai?1 (7 Ocak), 2- Ka, s'a giderim ( 11 Ocak), 3- Ekini bk;er oklum ( 12 OCak), 4· Tevenk'te uZOm ka ra (15 OCak), 5- Su gelir ( 15 Dcak), 6- Eli eleldi gelin (18 Ocak), 7- Koyunu hor eyledim (19 OCak), 8Tutam yer elinden (20 OCak). 9· hahi (27 Oeak ), 10- Gelin havasl (3 $u bat 1964) , DcOIlCU ve bei?inci !OrkO Ban ka'n m dinl etisind e SOylendi. : Poo reler (1964 - 65) Kimi orta, kimi yOksek ses ile piyano ityin i?imdilik yedi parca. Kon se rvatuvarlall 'nda Ir ogreneile rine verdigi derslerde kullanl lmak Ozere yazlldl lar : 1- Mumlarm karanligl (2 1 Ma rt 1964 ), SOz Veta Karatay}, 2- Dos! ( 4 Ekim 1964 ; S6z : Cahit KObeli), 3- tokat'a de>gru ( 18 Kaslm 1964 ; SOz: Cahil Kab eli), 4- Alalurka (3 1 Arahk '964; SOz: Melih Cevde t Anday ) 5- Anlalamlyorum (23 OCak 1965, sOz: O rhan V eli). 6- 50 1 (8 Nisan 1965; SOl : CaM KObeti), 7- Ag lt (Ok tay Rltat ). EKREM ZEKi UN Bashc a Beste leri: 1 : La nute de Jade (Paris 1928 ) ooce'oe ay n adl a l;evl ihni~ sone r czenne ses ile piyano il;in. .2 les chansons de Bililis r SihliS'ln i?arkllan ") (par i'Sl seansuca soziO ses - piyano parcalan. 3 : Kel Emin tOrkOsO (AIl kara 1932) Aoaooiu'dan der lenmi:;; bir ezgi uzecne ses ve piyano iCin. 4 : vcsme'run 10rkOsO (Ankara 1932) Anado lu agzlyla kendl buldugu bir ezgiyi ku)lanmakta. ses ile piyan o iCin 5 : 'ruoosun mezarmda (AIl kal a 1932 ) Flu l ve piyeru icin . ilk basilan yalallSldlr. DI :;; ulk elerde de cokc a canocn. 6 : lile IUrkOsii ( 1933) Anadol u'dan de rle nmi:;;bir ezgi Ozerine ses ile piyano H;:in. 7 : Andante ( 1933) Solo kernan iTe l e:li dOrdi.ll io;:in. 8 : Olke m {1933 ) Anadol u ag zlnd a, viyolonse l ile piyan o ivin. 9 Fuga (r ertorceo ouzememej 22 .4. 1937 Peesembe gOnu isl anbul Saray smerresrroa Verda Kanm [ sonraki Onl ei?li gind e ba{jdanoca ca!n'l(1l, 10 : Piyano H;:in 1. cesrev ( Papajo~i u basum 1935 ) 11 : iki piyano pareas t (1- Qocu klara maser. 2- Pas rev no . 2) Verd a On 1.5.1944 Pazartesi gOnO Istanbul sehir T iyauosu'oda ca ld l. 12 : iki melodi (1· Ninni, 2- HOZOn) ses ve piyano iCin. Verda On'On e~lig inde Lamia Anda y'ca 1.5.1944 Paza rtes t gOnO istanbu l sehir Tiya trosu'nda ses lendirild i. 13 : Duyu:;; (piyano icin, 1940) P<::p<::jorjui oassm. 14 : Yayl l d6rdOlO (~Jlcvla na'ya ithaf) 1 SlrasaY lh dO/dOlden once yazltmli? ve Kaleplman Kuvarteli'nc:e Ankara'da 20 Kaslm 1950 9OnO ca llnml:i olan bu yaz lyl art lk say· mamaktadlr. 15 1. Yayh dOrdOJO (TOrk dOrdUlO) 194 7 ylhnda Ekram Zeki On, Emi ne Erel, Haruylan Han esy an ve LGlliye D6len soy'dan kurulu dOldOlce Isla nbul Komedi Tiyalrosu'nda Cal/ndl. pa pai o~ iu yay ln l ola rak baSllm li?llr. Oc bOI0mOnOn bai?hklan: a) TOrkO sOyler gibi. b) Agl r, c) YOrDk usul 16 : Yayh DOrdlilO ( 3 bOlGmIO) 1948 ylhnda Ekrem Zek On. Emine E, el, Harutyan Hanesyan ve l O!liye D61ensoy'dan kur ulu dOrdOlce istanbUfdaki halyan kOltOr Merkezi'nde cahoot. 1953 'te basllmli?l lr. BOlumTeri: a) Ak li?II, b) Agl ' , c ) YOrGk us ul. 17 : iki keman icin par ryalar (1951'de yaz lld l) Yalnl z ik isi Pa pajorjiu yaYlnl oIarak baSlld l. 18 : Yayll 0.;:010 (Keman, viyola. viyolonse l k;in) 1952'de bini. Dc bOIOmGnOn bai?llgl: a) Olla akli?, b) derOni, c) canll. 19 : Ob vall dOrdUl (O bva, keman , vi viyolonsel il;in) 1955'le Celal Akat lar , Ekrem Zeki On, Haru lyan Hanesyan, l(itfiye OOlensoy'ca iSl anbu l Kom edi Tiyalros u'nda eahnd l. 20 : Korangle kont;:ertosu (Tek bo)umIG) Solo krongle iii yayh ve vurm a calgllanyl a alP H;:in. Celal Akatlar a ih!al edilmii?, sanalCI tarallOdan ba gdar yone timindeki Isl an bul $ehlr O rkesl rasl i?Iigiyle 1955 ylhnda $an sinemas l'nda ~hnml~tlr , 21 Piyano , \'Olma calgllar ve yaylilar il;:in kont;:erto (Birbirine bagt l Oc;: bOlum) E~ Verda On'e ilh al edilmii? olan yarall 1956 yll1nda Istanbul Yeni Komed i Tiyal rosu'nda Verda On (piyano). Celal Yed ican (vu rmalar) ve ba{jdar yon elimindeki $ehir O rkestras l yayl ilan tarafrndan cahnd l. Ankal a'oa Ilk £alml!jl 11 OCak 1958 Robert Lavrenee yOrietimindfl Verda Un Ue, 22 : Sinlon ik par ea (Iek l>OlOm) 3 11, 2 ob, 2 kl, all ob , 4 ko mo. 4 tlOmpe l, 4 l rombon , tuba, vurmalar , yaylil ar ve arp icin orkeslralanmli? yara ll 1957 Ylhnda bagdar yOnelimindeki $ehir Orkeslrasl 'nca $an Sin ema sl 'nda Cahnd l. 23 Viyolonsel konce rtosu (Iek b61umlli) Kadanslan da ba{jda rlndlr. Ali Avcloglu'na il hal ed i lmi~ , 1959 ylhnda $an Sinemaslnda ba{jdar yOnel imindeki $ehir Or kes lrasl 'nl n ei?ligiyle Ali Avcloglu'nc:a calmm li?lIr. Ol kes trasl : 2 ft , 2 ob, 2 kl. 2 Ig, 4 komo , 2 trampe!. 2 l rombon , l uba , vurma l::lr ve yaylila r, 24 ; Manasllr TOrkOsO (ei?liksiz koro ICin) Sela hattin Eveil ile ai?i Flkrel Evcil 'e ithal edi!mii?, basl!ml~hr. irk sOylenii?i 1961 )'IlInda Istanbul Robert KoIejrnde amerfkall sana~llar . tarafrndan. 25 26 27 28 29 30 31 : Piyano iljin llkel duyu~ . Verda On'e ithal edllmj~ oIarak bastian yap'W4Yl Verda On 1962 yllinda Istan!Jurdald Alman kUllOr Merkezi 'nde owakk : Piyano ~in PrelUd, Verda On'e llhal edilmii, bas llmaml,tlr. Ilkkez yallOl~1 1962'de Istanbul Alman KOlIOr Merkezrnde Verda Un taratmdan. : Kernan x creert ceu [kadanalan da ba~dann) Birbirine ba~1i iki bOI0m'den kurulu oIup ErgOn Teklnsoo 'a lthal edilrni" bu. seretcr taratmcan Verda On'1Jn piyaoo e,ligiyle 1963 yllinda lngiliz KonsolosluQu salonunda ~ Inml~tl r. : Ikl keman ~n duo (iki bOlumlO) 1963 yllinda Ekrem Zakl On ile Okan Oemiri~ taral lndan tngiliz KOltOr merkezrnde q&lIndt. : 00f1 keman ilJin dOrdOl (iki bOI0mlO) Ooc:ter A~baba, Berge Aran Musa A1bukrek ve Sinan yayalar'dan kurulu dOrdOlce 1963Vtllnda Alman KUllOr Merkezi'nde trsllndl. : s ee ve piyano ~in OIJ parowa (1963) 1.- ceeen, 2- reies'e bir yo! gider ircecen. 3- KOprOnOn am emak, HenOz seslendirilme<li. : Dy mak (Yayl l ea-Igllar dOrdOIO) Prof. Dr. Necdet seeer'e iItlal edi lrni~ tek bOI0mtO yaratl 19641e yazllm l~ , henOz 9 10· ea-li nmaml~tl r. 32 33 ~n sooet (1964) birbirine bagll iki bOI0ml0 oIup henOz ea-linmaml~t l r. : Piyano iljin kOlJOk paryalar (1964) 1· Eski konakta., 2- Mor cepken, 3- $a1varh klZ, 4· Masaldaki all l, 5· Ovade 8~m , Re~t Tardu'ya ithal edilmi~, Rernzi Kitabevi yaYlnl olarak : Piyano 11 baSl lml~tl r. BOLENT TARCA N Ba,hca Bestelerl: 1 2 3 4 5 6 7 8 : iki EtOd (1935) Opus 2. Piyano iljin. Istanbul'da 1935 ylhndl:l yazllan iki parea-mn ilki Karol Syzmanowski tarz.odadJr va ona arma~n edilmi~tir. lkind pan;anln nolasl yiliklir. : 1. kemaan Sonatl (1937) Opus 1. Keman ile piyano iljin. Izmir'de 1937 ylhnda barJdanml' , i1 kkez baQdarca ·Cemal R e~ 1 bey'in e~i~iyle Gal atasaray Lisesi salonunda 1938 yllinda ea-hnrm~tl r. Ikinei bOlOrnO oIan yankl'yl ertesi 1939 Ali sezin ile Ferdi Statzer Franslz Tl)'atrosu salonunda ea-Idllar. 1943 ylli nda bagdar sonatl yeniba,tan i"emi ~ ve yaratl bu ikinci biljimiyle aym yll ba9darca Cemal Re~it Bey'in e$li~i nde Ankara Radyosu'oda ea-Imml, tlr. Baslh degildir. : Divertimento (1939 • 40) Opus 3. Viyolonsel ilJin. Mesud Cemil'in calmesl· ilJin 1939 • 40 yillannda BOyOkdere'de yazll ml' , lakal 0 ~lrnaYlnca gerl ahnarak malzemesi 2. Kernan Sonatl 'na aktafllm~l l r. : Demirltapl M ar~l (1941) Opus 4. 1941'de alJllan banda ~n mall va r l ~sl na girrnek arnaClyia 0 yll BoIaylr'da banda it;in yaz lldl. Yafl ~~ )k i nci kategoriye s9IJil mi~ ise de ihsan KO.-.;:er begndiginden RlyasetiCUnYlur Armon! Mlzlka sl'nca Ankara Radyosu'nda 1942· 44 yillannda birkalJ kez orahnml~ll r. Partitur va partileri bandonun kitapllg lndad lr. : Masallar (belk! 1942) Opus 5. Orkestra i1Jin. BOyOkdere ve Bola YI r'da yazllan bu9da-Yl Dr. Emst Praetorius begene rek Riyaselicomhur Filarmonik Orkestrasm 'ca ea-Idlrmak istedi ise de y6neticinin 1946'da OIOmQ ile cahnmadan kaldl. : Piyano KOflIJertosu (1942 • 43) Opus 6. Piyano ile orkestra il;:in. 1942 • 43 ylllannda BOyOkdere'de yaz l l ml~ . Cernal Re~t Rey'ce Orner Relik Yaltkaya'nln ikinci piyanoda e~i~iyle 1944 ylli nda Istanbul $e hir TiyatroSU'nda ea-hnrnt~tl r. Partitur ve pa rtiler bagdarda , iki piyano Ilji n in· dirgernesinin bir ikiti Milha t Fenmen'dedir. : 2. Kaman sonatl (1944 - 45) Piyam ile keman iI,i n, 1944 45 yillafinda Ni ~nta 'I 'nda yazl ldl . Bagdann ilk e~j Neela Tarcan ile kemaocl Ali sezin 1945 ydlnda istanbul :?ehir Tiyatrosu'oda ~ld l lar. basllmaml,tlr. : Mozart tn KUljOklO dodan Phantasie'nin orkeslralanmaSI 12 13 14 15 16 (1946) CRus 8. Kchel kOlOgOnde 475 slra saYlsm l ta,lyan plyam Phanlasie'slnin 1946 yllinda Ni~nla'l 'nda orkestrslanl~lI . 1953 Ylhi'J da Cemal Aeit Rey yOnetiminde Istanbul Radyosu'nda yanm bir okumadan sonra b lrakllml~ , bads r y&Zlsl nl 1964;ylll soourida duzaltm&ge b~laml~tlr. : Baltazar (1950) Opus 9. Ba9da-r, $OgOke Nihal'e hazlrlanl~1 librettoyu 1950 ylhnda ErenkOy'd e opera oIarak baOdali<tfa ba,ladl, bir koro bir arya ve bir eenne yazdlktan soma blraktl. : aeiet sCMtI (1954) 10. 3 n, 3 co. 4 k!, 3 Ig, 4 korno, 3 frompel , 3 trombon , tuba, vurmalar, arp ve yaylila rdan oIu~n bUyOk orkestra iljin. Yapl ve Kredi Bankasl'nln 10. kurul~ YIIdOnQmO doIaylslyia alJtt~ 1 yan~ iin ba,landl ve ErankOy'de 27 Nisan 1954 gOnO M tL Honegger'in keran ne birlncili ~i kazanarak 1956'da yalmz Sirto ite Horon s rencasco Mander yOnetimindeki Palazzo Pini oekeseasmca ilkkez orallndl. TOrnO 1957 Ylhnda Pertev Apaydln yOoetimindeki Riyaselicumhur Filarmonik oree stres rrce ilk· kez iY ahndl. Aynl VII Cernal Re~it Bey Istanbul ~ehi r Orkestrasr'na IOmOnO lJaldlrdl . Gene Rey Bruxelles'de DOnyO Sergisl dolaYlslyla dOzenlenen dinletide Concerts Colonne c e estrasirca Sirto, Zeybek ve Horon bOtOmlerine ea-Id lrdl. Partitur ve parnler basllmak azere Wlesbad an'deki lmpero Verlag's veril mi~ti(. OO~Ok nitelikte bir ses ~ ridinin ikilleri Ankara ve Istanbul Radyola n ile Haris'teki Radiodillu sion National'da buJunmaktadlr. : SOvit (1957) Opus 11. piyano it;:in. 1957 ylhooa ErenkOy'de yazlldl, 1959 • 62 YIUannda GOlseren Sadek, Ergican Saydam, GOlay Ugurata s~ parea-laMI dinletilerinde ve radyolarda ljaldllar. Saydam'ln ea-1I~1 Ankara Nadyosu'nda banda ahndl . Wiesbaden'dekl lmpero varlag basmak Oze,e nolaslnln bir ikilini alml,tu. : Keman KOOIJertosu (1958) Opus 12. Keman ile 3 II, 3 0b , 2 kl, 2 Ig, 4 kome , 2lrompet, 3 trombon , tuba, vurmalar, arp ve yayldardan olu$lTl8 bliyUk orkestra ~n 1958 ylhnda ErenkOy'de yaz lldl ve Adnan saygun'a armaOSnland.. PartiM ile partileri gibi piyaoo lndirgemesi de bagdardadl r. : Orkestra SOvili (1960) Opus 11 B. PiyOno ilJin op. 11 SOvit'in ~er fI, 00, kl, Ig, 4 korno, 3 trompe\, 3 trombon, luba, vurmalar, arp celesla ve yayldardan oI u~ma bOyGk or· kestra ~in iY8Vri yaz l l ml ~I , 1960 y ilioda Levent'le or· kestralanch. Altl bOlOmIOdOr. 1- OZleyi~ , 2- Oyun, 3- Ele, 4<;:engi, 5- Ozan, & Karadeniz, Ilkt;:allm'l Cemal Re, it Bey y6netimindeki Istanbul kOflservatuvarl Orkeslrasl'nca Re!?it 1964 Ekim'inde !;lan sinemasl'nda; Ankara'da ilk t;:ahnl$1G. E. Lessing yOnetimindeki CumhlJrba~ kanh~1 Sinloni Or· kestrasl'nca 22 Nisan ,1965 ak~ml . : Introduction, Passacaglia ve Fugue (1961) Opus 13. Keman ile viyolonsel ilJin. Ayla Erduran lie Guy Fallot ile 196 1 Ylhnda Levanrt e yazlld l, onlarca bir kez okundu. DevleI Konservaluvarl yaylOl oIarak co9alli ld.. : On IOrkO (1964) Beyerlik iki defter oIarak opus 14 ve opus 15. Yapl ve Kredi Bankasl 'nln Ismarlamasl Ozerine 1964 Yltmda Levenrte yazdllar. 1· $ah boyIum, 2· Ey Manh var, 3- Oyana hindi, 4- YOrOk Ali, 5- tzmir'in kavaklan , & Bashm igde dalma, 7· Demirciler, 8- <;:ift beyaz gOvencin, 9KOroglu, 10- Muhyi. IljIerinden 1-6 ncllar e~li ksiz karl ~ lk koro, 7 i1e 8'inciler koro ile piyano, 9'uncus u bariton ile erkek korosu, 10'UIlCUSU lJil l kan!?lk koro ilJindir. : Schmann'ln viyolonsel kCllllJertosu ilji n kadans (Opus saYlsl yok). Viyolonselci Re$81Erzin ilJinyazlldl. (Devaml var) Dip NOT: TOrk KOg Bellegi ve GOllekin Oransay'l n KOg yaylnlarl esas ahnarak bUea-h$ma gel'lJ ekle~tiri lmi,tir. Chopin'in ~iiri ve Frrtmast • Evin iLYASOGLU Ge~en haftarun istanbul'daki en. 6nemli Ylldl ZI piyanist Meral Gun eyman 'dl. Istanbul Devlet ~e nfon i Orkestrasi e~ l i9in d e : Era l kol kanat .gerenler artnkca toplumumuzdaki bagnaz du~unce ortarm da snnrtarnu bilecektir. $i ~ li Ettal hastanesi konferans (K lrser) SaErd i n ~ . y6netiminde Chqpin'in 2 numarah Fa lonunda bu haftaki konuktan Saim Akt;ll " orminor piyan o konee rtos unu cald r, Son derece kestrasr ve piyani st Ruya Taner idi. Sairn Ak<;ll, ourmus ofurm us bir teknik, hi<; ". . ,_ . her zamanki gayretli atrhmlan ile kurdugu Mirnar Sinan Univers itesi 3gdalanmaya n ve Chopin'in ~iiri ;'. ;~- -~- ogrencilerinden otusan orkestakadar iC cunyasmdakl flrt lnaYI da ~ ;' . ' nsm r yonetti. Akcrl'm bu atrhmlan yansitan bir yorumdu. Meral .~ Guneyman ile eski soylesilerirnizi ~ her zam an kutlarna ya deger! Bir bakarsiruz karadeniz'e krytsr olan anrmsryorum. Sa natcrnm ir;inde ya~ad lg l cevre ye. her turlu ulkelerin b i rle ~ti gi bir orkestra kurar. Rusya'dan Aze rbaycan'a kosulfara ka r~ 1 sanatrn t surdureoolasip sanatcr toplar. Bir babilm esinden sc z e tmi ~ti k. Buqun bir solls tln kendisln l odala ra kakarsmrz Borusan gibi bir ozel tesebbusun oda orkestrasrnr dupatip ailesinden, cclu k e;ocugunzenlernis, bir bakars uuz, ogrencidan. drsand a akip giden dOnyadan soyuuanamayacaqnu soyleleri bir araya getirip kendi demfsti. Merat GOneyman, ozellikle yimiyle dogru oarn st yOzebilmeferi son iki yrldtr Amerika'da binbir lcln Florya'dan deg il de ylragan'm sorun ve sorumlulukla dolu bir onCinden denize atrvermis, yani orta mda yasamakta. keske yasahneye crkanrms. Bu kez de oncede n planfadrgl OfIeme grubu sanmasa , ama bOtOn bu srkmaynt gece bir baska konsere ttlar onu n sanat mr daha da 01gun ta!?tlrmr!?, bllq elestlrmis. Dekatrlrnak durumunda- kahnca ilk Efsun 6ztoprak kez konsere e;lkardlg l kimizi henOz mek ki soJist ie;inde ya~a d rg l her tOrlu kosulla birlikte sanattm ge li~ti re bil m i~! 3. smrfta olan Ofleme r;algrlar grubunu toiDSQ'dan gerek Chopin koncertosu na e!}- partayive rmls Hangi srrufta olmalan bir yana likte, gerekse Brahms'm 2 senfonisinde aynnt r- oyles i blr ask ir;inde catdrrabilmek ie;in ozel bir Ian gozeten, daha saydam tmilar beklenirdi. elektrik sunmak gerekiyor topluluga. Bu elek triqi de sunabilmis Saim Ake;11. Ozellikle birinci ETFAL HASTAN ESi'NDE Mu ziK keman ve birinci cellodakl ogrencilerr kutlamaya Ettal Hastanesi'nde konferans salonunda deger. Ancak bunca genci orkestrac r otarak ye- , arttk dizi konserler dOzenleniyor. Hem de ftstlrirke n acaba hie; orkestra ~efi yenstirmeyi, bu Ocretsiz. Hem de bir ev konukseverliqi navasm- tur konserlerinin bir bOlOmOnO de genr; seflere da , yayr ile pas talarryla ilac slrxetlerlnln spon- brrakrp onlara sans tammayr dO!?OnOyor mu? Va da hlc !?ef adayt yetistirmiycr mu? sorluqu ile sanaty rlarrn kasesini Odemeyi, piPiyanist ROya Taner, daha once seslendiryano tasimak gtbi konser rnasraflanru Ostlenen yonetlclle r. aym zamanda nitell kli sanatcila n digi Moza rt ve Gireg koneertotarta alk tslanrruz r konut etmeyi de gozetiyorlar. Once kOyOk re- tcpla rmetr. Ktbns'ta yasay ip cahsmatanru zasitaller derke n kOyuk orkestratara ve dans top- man zaman Londra'da sOrdOren senator. fustara luluklanna kada r aymr!?lar sahnelerini. Bu or- hakimiyeti ite Mozart'rn KV 453 Sol Major pf· ganizasyo nu tam mak bu konser diziterine tan rk yano konyertosunda dikkati yekti. 1971 dogumotmak Istanbullular ad rnl krvany verici. Sa nata lu sanaty r, Mozart'l toz pembe renk terde ya!?mm 30 verdigi bir romantizm icinde yorumladt. $ i~ 1i Etfal MOzik Aksa mtan bundan sonra 1 nisan da Hint Muzigi ve da nsla n sunacak. 13 Nisan da Zehra • Stlh a Ytld tz, 27 nisan da Suat Ankan ve c ernaletttn Kurugullu san resitalleriyle 2 Mayrs'ta Akbank Oda O rkestrast'ru id il Biret 'in solis tliqinde sunacak. Bu sevimli ortama ve seslerin cldukca iyi ImladJ gl salona herkes ~a g n h ; mu_ _ zikseverle re duyu- tarafmdan tamamlanan Requiem'ini bu kez istanbul Devlet Opera ve Balesi'nin orkestra -koro ve solistleri Rengim G6 kmen ybnetiminde seslendirdi. Yerinde tempolarla 610mden cok dirime ya rasan bir Oslupta, turnuyle zevkle izlendi Requiem. Opera orkestrasrnm ustahkh e~ligi ozellikle kernanla nn entonasyon birligi, kayda de· gerdi. Koro (yo r_ _ _ _ _ ;:::-;::a;=-'- - , gun bir gOnunde ru'ur. olduqu soy-lendi) yer yer daha enerjik ol abitirdi. MOZART IN O rneqin Rex giSON YA PITI: bi bir bclu mim Ataturk KOIWr gorkemi da ha Merkezl kapaf 01gerilimli yasanadugundan bu yrl bilirdi. opera sanatcrtanSolistlerden rruz da sa natla n m Efsun Oztopsahne ahskanhklarak pmltrh sesi, nm nasrI surdureSO il derece gOceklerini tartrsrr zel yorumu ve haldeydiler. Neyse gOvenli teknigi ki ileriye y6nelik ile ozelfikle di kopera pazarlrktan: kati cekti. Lynn Verdi ve Mozart 9aglar da abarrequiemleri gibi kotISIZ, yap tta yarolu yapttlarta kan rayan 61~0 1 0 ve ootasrrntan saglandikkatli yorumu rrns oldu. Onumuzile basanhydr. deki hafta TuranCem alettin dot ile istanbul 0 Kurugu!lu san perasi neredeyse bilgisindeki ustahgl ile yoruma blr yllilk aynhktan sonra yeniden renk kattt. Suat Ankan'dan duyAKM'nin buyuk sahnesinde perdegulu yorumuna lerini acryor. karsm (Ornegin Opera yonetimi---.J Tabu rnirum'da) nin Cemal Hesid daha koyu bir Meraf GOneyman Rey Salonu'nda atbas tonu bekdlgl etkinliklerden lenirdi. Dort solisbin de Mozart'm Requiem'i idi. tin aralarmdaki dengesi ve uyumu 6vgOye Mozart'm Requiem'i (blum duasi) denince deqerdi. akhma nedense hep iki ~ ey gelir. Birincisi bu Dinleyici, orkestra - koro ve solo icin yazrtrms yapttta Mozart'm, clum e bir dost gibi ya k la~ t l g l, yaprtlara ayn bir ilgi qosteriycr . ikinci ise Cem al Hesid Rey'in 1920'li yillarda ilk Umanz 6nOmOzdeki mevsim boylesi yapukez bir koral yaprt olarak Requiem'i seslara yenileri eklesfn, ornegin bu kez Berlioz'un lendirmeye kalktsmast: fesli beyler ve 9a r~ a f l l o qorkem!i Requiem'ini dinleyelim! harurnlara bir WrlO sozler! ezberletemediqinden formizasyon usulO (Hmmm seklinde) notaran s6yletmesi. Mozart'm 610m d6~eg i n de yazip, ogrencileri A lmtl: Cumhu riyet Gazetesi,22.3.1995 =====-'-"---'===== 3 1- MAVi NOTA Muzi~ YE.$ANAJ" DERGiSi $AN MUZIK ODULU KultQr - Sanat alammn vazgedilmez unsurta nndan bin oren mu,Zigin. ulkemizdeki konu mun u ve ~ i d i ~.i n i. ne.::mElJ oir b~imde ortaya koyrnak emacrvra ergimiz tarafmdan "MAVI NOTA MUZIK VE SANAT DERGISI ~ A MUZIK ODULU M a I altmoa bir San vansmasr du zenlenmistir. Odu t orqanrzasyo nu adt qece n dergi tara tmoan cercesrestmrec ekur. vansmanm " Sei iCll er Kurulu " a,ag ldaki adlard an Olu m akladlr: • Mlifit Sem ih B YLAN Mavi Nola MuzIk ve Sanat e~i si Genet Ya'kln Yonetrneni .009. Suna 9 EViK Gazi Oniversitesi Gazi E~ti m akOltesi Mi.izi Egitimi B61limOOqretrm O ye ~,i. • DOT" Ker.ima ." DAVRAN Ankara Devlet Ope ra lie ales ! Sen atcrsr . De vle! Konservatuvan Ogretlrn Uyesi • MO id e OZG UC Ankara Devlet Opera ve Balesi Sa n a l~l s l ., • Hatice SARA~. Alalu* Universitesi Kazrm Karabekir gitim Fakullesi Muzik ESt. Bolul11u 09r. Gor. Gazi Universitesi Gazi Egitim Fakunest M0zik Egilimi 8 01011'),0 te1im uvesr • O o~ , GUJ~~ n IM ~E K • Nafan YI IT Selcuk Universitesi Egilim Fakultesi Muzik Egitimi 80lCimOOgr. yes! 5 YA R I ~ M A KOt ULLARI: 1) Ya n ~ ma iki asarnan otup, birinci a~a manl " scnunda finale alanlar aynr gOn ilan cdifecektir. A) Btrinc! esameoa seslendirilmcs r istenon repertuar (program): - Arie Antiche - Ued - Opera Arias: - Turk Bestecilerinden oz~ u n bir eser ya da bir ICi rkO dOzenleme (eecnen eserler ozqun diflerinde ve 6zgun tonalitelerinde seslendiri ecektir.) B) iunct asarnaoe seslendirilmesi istenen repertuvar (prow am): Birinci asarnada seslendirilen reoertuvann d l~lnda lark I bir prom-am sunulacakur: ach, Haendet, Mozart veya Beetboven'den a) Barak ya da K1asik Donem Beslec ilennden bir yapit: sey ilmi~ bir yaprt.] b) Romanli k Donem Bestecilerinden bir lied (Schubert, Schumann, Mendelshonn veya Brahms'tan seyi lmi~ bir esez lcekll (teknik zorluktan iyeren) bir opera arias: (Verdi, Puccini, Doruzott! vc ya Rossini'den secilmis 'I BOyuk bir yapIt) d) Turk besteeilerinin bOyOk 61c;:ekti yapttlanndan secijmis bir cmek. 2) Ya rl~ma n l n sonueunda iki odut, bir mansiyon verilecektir. a OdOtter 10.000.000.- TL. b Mansiyon 5.000.000.- TL. d tr. Yansmaya kalil abitmek icin 20 Nisan t s se tantn itibariyte 30 yasmdan ~ u n a,mam'8 olmak gerekmektedir. 4 Yan~may'a Egitim Fakuttelen MOzik Egitimi Bclurnleri, Guzel Sanatlar akulteleri, evtet Konservatuvarlan Muzik b61umu ogrenclleri ve Mezunlanyla, czer censmalarra kendisini ye! l ~ti rm i ~ adaytar kanlabihr. 5) Yansrnaya katilacak olanlar, krsa 6zg ec;:m i~ini , ao: soyadr ve adresini, telelon nurnatastm. bir vesikahk fotografml, seslendirece j nvaourerm partisyonlanyla birtikte a~ag l da ki adrese g6ndereceklerdir. Aynea yan;;:mayla ilgili tum ~z l ~ m a t ar bu acrese vapnacaktrr: Mufit semrn 8AYLA N, MA i NOTA Muzik ve Sanat Dergisi P.K. 205 61004 Trabzon. Sestendiritecek yaprtlann partisycnlanrun (solo ve cly eno e~t ikle ri ) temiz bir lotokopisi dergimize g6nderilecektir. 6) ve nsmecuar. istege bagli olarak e~l ikle rin i qetirebileceklerdir. Aksi la kdirde dergimizce temin ednecek oren bir piyanrst ile (kendilerine prova oranagl venlerek) yansma gerc;:ek le ~ llr ilecektir. 3J 7! V.." mada "de,e de,e,e aloo adayla" n gidi, . d6nO, olobO, glde"e 'i de,gimi"e ' .., "anaoakl". katli an tum yarr~mac l tarrn Trabzon'daki konaktama ve yemek giderleri derglmize aill ir. ieln son ba~vu ru tarihi 20 Nisan 1996'dlr . 10 15130 MaYls lar ihleri arasmda bellrlenecek blr gunde Trabzon'da reapllacaklU. 11)Yarrt manln yapllacagl tarih, bir davel mektubuyla yan ~ macl lara bildiri ecek ve basrn bildirisiyle kal i' '.;C',''Jno aClklanaca hr. MAVI NOTA 8 9 Ya rl ~maya Ya rl~ma Yarl~ma . MAVINOTA MUzik ve San a t D ergisi Ab one KO$ullan Yu rt d l ~ l Abone : Y l lil k 500.000 .· TL. : 50 OM . Yazr ~ ma : P. K. 205 - 61004 - TRABZ ON : 100.000.· TL (KDV dah il) : (0462) 224 26 30 Ad resi Ed eri T e le fa x Sahibi Gene.! yaYIn Yonelm eni Yazl 1 ~ l erj Yonelmen i Kap ak • Iij: Di.izenleme Kapak FOlograf Film - Montaj Sanat Da nl~ manfa n : Sevilay BAYLAN : M . Semi h BA YLA N : Hulya 6ZM ~ N : M . R e~a l SUMERKAN : Candan ER<;ET IN : Aydm OLCAY : GOndogdu SA NIM ER Ahmet O ZER Abone edednin, Mum Semih BAYLA N adma 731986 no lu po sta yek i hesabma ya tlrl ld lkla n s om a, dergi adresine b il gi v erilmes i r ica o Junu r. , I ! Istanbul Tem silci si izmir Temsilcisi : Osman R azi AKSU T el: (02 1,2) 288 16 8 0 : M el ih G UL ER OiZGi : DizTE K T e l: (0232) 44 1 30 72 - Fax : 445 25 32 iZMiR G6nde rilen {jrijnlerin daklilo ile ya zllmasr rica olunur _ Uriinler y ay lmJansln, y aylmJann,,;,sm geri verilmez_ Bas lm Veri : Karadeniz Gaz etesi Ofs et Tesisleri TEL: 0 (462) 3253900 (3 hat) Fax: 325 39 04 TRABZON ._ --- -- 32 I II