BABY CORN - Körpe Mısır (Zea mays L.) Mısır Gramineae

BABY CORN - Körpe Mısır (Zea mays L.)
Mısır Gramineae familyasından olup, yazlık ve tek yıllık bir bitkidir. Mısır
tanesinde yaklaşık %70 nişasta, %10 protein, %5 yağ, %2 şeker, %2 kül ve
vitamin A bulunur. Dünya’da üretilen mısırın %27’si insan beslenmesinde, %
73’ü ise hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Bu tüketim oranı ülkelerin
gelişmişlik oranına bağlı olarak değişmektedir. Örneğin gelişmekte olan
ülkelerde %45.9’u hayvan beslenmesinde, %54.1’i insan beslenmesi ve sanayi
hammaddesi olarak kullanılırken, gelişmiş ülkelerde hayvan yeminin payı %
88.9’a ulaşmakta, hatta bu oran A.B.D’de %90’a yükselmektedir. Dünyada
insan beslenmesinde tüketilen günlük kalorinin %11’i mısır bitkisinden
sağlanmaktadır (Kırtok, 1998).
Çok farklı kullanım alanlarına sahip olan mısırda; son yıllarda baby corn (körpe
mısır) yüksek besleyici değeri ve farklı bir tada sahip olması nedeniyle
ekonomik olarak gelişmiş toplumlarda ve özellikle turistik bölgelerde değerli
bir gıda olarak kullanılmaktadır.
Bayb corn (Körpe mısır): Koçan püskülü çıkarma devresinde tozlaşmadan
hemen önce hasat edilen olgunlaşmamış yenilebilen koçanlara denir (Galinat,
1985). Körpe mısır döllenmemiş yumurtalıklar topluluğu olarak ta
adlandırılabilir.
Körpe mısır genellikle taze olarak tüketilmektedir, fakat dondurulmuş ve
konserve olarak ta değerlendirilmektedir. Taze, konserve ve dondurulmuş körpe
mısır; sandviç, çorbalarda, pizzalarda, pirinç biryani, süslü gevrek hali ile sebze
salatalarında, kızartılmış şekilde, turşu olarak, mısır pakora, mısır bajji ve shoup
-suay (Çin yemeği) yapımında kullanılmaktadır. (Satyanarayana, 1997; Najeeb
ve ark., 2011). Mısırın yemlik değeri ve yeşil aksam verimi diğer bütün tahıl
türlerinden yüksek olup, körpe mısır hasadından sonra kalan sap ve koçan
yaprağı gibi yan ürünler taze ot olarak hayvan beslenmesinde
kullanılabilmektedir. Ayrıca kısa dönemde hasat edilmesi, gübrelenmesi,
sulanması ve bir çapa bitkisi olması nedeniyle iyi bir münavebe ve ara bitkisi
olarak üretim planlamasına alınabilir (Satyanarayana, 1997).
Dünyada en fazla körpe mısır üretici ülkeler, Tayland, Sri Lanka, Çin, Tayvan,
Zambiya, Güney Afrika, Kostarika, Guetelama ve Honduras’tır. En fazla
tüketici ülkeler ise İngiltere, ABD, Hollanda, Kanada, Almanya, Malezya,
Tayvan, Japonya ve Avustralya’dır. Tayland dünyada en fazla körpe mısır
üreten ülkelerin başında gelmektedir. Tayland’da taze, dondurulmuş ve
konserve körpe mısır, en fazla tüketilen popüler sebzeler arasındadır. Körpe
mısır üretimi ilk olarak 1976 yılında Tayland’da başlamıştır. 2004 yılında
<st1:metricconverter w:st="on" ProductID="34 858 ha">34 858 ha alanda 249
303 ton körpe mısır üretilmiş, bunun %61.0’i iç tüketimde kullanılmış, kalan %
39.0’unu ise ihraç etmişlerdir. Tayland her yıl yaklaşık 25 milyon dolar körpe
mısır ihracatından gelir elde etmektedir. Dünya körpe mısır ticaretinin yaklaşık
%80’ni tek başına Tayland tarafından yapılmaktadır ve yaklaşık 30 ülkeye
körpe mısır, 100 ülkeye ise tatlı mısır ihracatı gerçekleştirmektedirler (Anonim,
2014a).
Körpe Mısırın Besin Değeri
Körpe mısır düşük kalorili, nişasta içermeyen bir sebze olup kalori bakımından
brokoli, yeşil fasulye ve karnabahara benzerdir. Ayrıca körpe mısır protein,
ham selüloz, karbonhidrat ve lif kaynağı olup besin kalitesi ve sindirilebilirliği
yüksek bir besin maddesidir. Bu nedenle beslenme mönüleri (diet besini) için
önemli bir sebze olabilir.
100 gr taze ve pişirilmemiş körpe mısırda 400 IU vitamin A, 0.3 mg thiaminin,
0.12 mg riboflavin, 1.7 mg niasin, 2.0 mg askorbit asit (Çetinkol, 1989), %31 aB vitamini, %13 potasyum, %14 B-6, %10 riboflavin ve %17 vitamin C
içerdiği bildirilmektedir (Anonim, 1998). Yapılan başka bir çalışmada körpe
mısır %90.03 nem, %17.96 protein, %2.13 yağ, %5.3 kül ve %5.89 ham
selüloz, 23.43 g/100 g toplam çözülebilir şeker, 1.96 g/100 g indirgenmiş şeker,
8.10 g/100 g selüloz, 5.41 g/100 g lignin, 5.43 mg/100 g askorbit asit, 670
mg/100 g b-karoten, 95.00 mg/100 g kalsiyum, 345.0 mg/100 g magnezyum,
898.62 mg/100 g fosfor, 0.05 mg/g metionin, 2.85 mg/g isolisin ve 0.675 mg/g
lisin içerdiği belirlenmiştir (Hooda ve Kawatra, 2013).
Körpe Mısırda Çeşit Seçimi
Körpe mısır yetiştiriciliğinde; şeker mısır, atdişi ve sert mısır kullanılabilir.
Körpe mısır şeker birikiminden önce hasat edildiği için, şeker mısır
kullanımının diğer mısır cinslerine göre tat bakımından bir avantajı yoktur.
Fakat şeker mısır daha erkenci olması, kardeşlenme özelliğinin olması, kısa
boylu olduğu için elle hasadının daha kolay olmasından dolayı tercih
edilmektedir. Şeker mısır tohumluğunun pahalı olması ise dezavantajıdır.
Ancak hibrit çeşitler sentetik ve açıkta tozlanan çeşitlere göre önemli ölçüde
yüksek verim vermektedir. Ayrıca hibrit çeşitlerin üniform körpe mısır koçan
boyu, çapı, bitki boyu, çiçeklenme, koçan püskülü çıkarma ve olgunlaşmasında
dolayı avantajları vardır. Yağışlı bölgelerde ise açıkta tozlanan çeşitler olumsuz
koşullara daha dayanıklı olmalarından dolayı üreticiler tarafında tercih
edilmektedir. Çeşit seçiminde göz önüne alınması gereken başka bir faktör ise
koçanın bitkiden kolay kopması ve körpe mısır yapraklarının kolay ayrılıyor
olmasıdır. Bunun için özel ıslah edilmiş çeşitlerde mevcuttur. Bu çeşitler
geleneksel olarak yetiştirilen çeşitlerden daha kısa boylu, fazla kardeşlenen ve
yüksek körpe mısır koçan verimine sahip olup, bitki başına 20 koçana kadar
oluşturabilmektedirler (Anonim, 2014b).
Körpe Mısır Yetiştiriciliği
Körpe mısır yetiştiriciliği iklim ve toprak istekleri, toprak hazırlığı, sulama,
çapalama ve ilaçlama gibi işlemler bakımından geleneksel mısır yetiştiriciliği
ile tamamen aynıdır. Ancak ekim zamanı, ekim sıklığı ve gübrelemede küçük
farklılıklar vardır.
Körpe mısır maksimum 60-70 gün içerisinde hasat edildiği için I. ürün, II ürün
ve ara ürün olarak yetiştirilebilir. Ülkemizde bütün bölgelerde birinci ürün
olarak yetiştirilebilir. Akdeniz, İç Anadolu, Marmara ve Geçiş bölgelerinde
buğday hasadından sonra sulama olanaklarına bağlı olarak II. ürün ve ara ürün
olarak yetiştirilebilir. Uzun kış mevsiminin yaşandığı karasal iklim bölgelerinin
kısa yaz aylarında başarıyla yetiştirilebilir. Birlikte ekim sistemi içerisinde
birçok sebze ile aynı alanda ve zamanda yetiştirilmeye uygundur (Anonim,
2014b).
Körpe mısırda ekim sıklığı diğer mısır tiplerine göre daha sık tutulmalıdır.
Makinalı tarıma uygun olması bakımından sıra arası mesafe
(<st1:metricconverter w:st="on" ProductID="70 cm">70 cm) sabit tutulup sıra
üzeri mesafe 10 cm’ye kadar ekim yapılabilir. Sık ekimin; erken dönemde
hasat edildiği için körpe mısır uzunluğuna, büyüklüğüne, beslenmesine ve
gelişmesine olumsuz etkisi yoktur. Satyanarayana (1997) körpe mısırda uygun
bitki sıklığı 11 250 - 12 500 bitki/da olduğunu bildirmiştir.
Döllenmeden önce hasat edilen körpe mısırda gübreleme tane amaçlı yada taze
tüketime yönelik olarak süt olum döneminde hasat edilen mısıra göre bir miktar
azaltılabilir. Satyanarayana (1997) körpe mısırda uygun gübreleme miktarı 1520 kg/da azot, 6 kg/da P2 O 5 ve 4 kg/da K2 O olarak belirlemiştir.
Koçan kurdu mısırda en önemli zararlılardan biridir. Fakat bu zararlı koçan
püskülü çıkardıktan sonra başka bir deyişle bu zararlı etkin olmadan önce körpe
mısır hasat edilmektedir. Dolayısıyla koçan kurdu körpe mısır için önemli bir
zarar yapmamaktadır. Sap kurdu, yaprak bitleri gibi böcekler zarar yapabilir.
Erken hasat ve ilaçlama ile bu zaralılarla mücadele edilebilir. Körpe mısırda
solgunluk, pas ve virüsler bazı önemli hastalıklardır (Anonim, 2014b).
Körpe Mısırın Hasat Zamanı
Körpe mısır taze olarak tüketilmesinden dolayı hasat zamanı kaliteyi etkileyen
en önemli faktörlerin başında gelir. Erken hasat hem kalite hemde verim
bakımından dezavantaj oluştururken, geç hasat ise selüloz oranı artmakta ve
tane oluşmaya başlamasından dolayı kullanım alanını sınırlamaktadır. Körpe
mısır elle hasat edilmektedir. Galinat (1985) ekimden yaklaşık 60-70 gün
içerisinde körpe mısır hasadının yapılabildiğini, Bar-Zur and Schaffer (1993)
koçan püskülü çıkardıktan 0-6 gün içinde ve ekimden 45 gün sonra hasat
edilebileceğini, Satyanarayana (1997) körpe mısırda en uygun hasat zamanının
koçan püskülü çıktıktan 2-4 gün sonra, Anonim (2014b) 1-2 gün sonra ve BarZur ve Saadi (1990) koçan püskülü çıkardıktan 3 gün sonra olarak
belirlemişlerdir.
Körpe mısır hızlı bir şekilde büyümektedir ve besin kaybına uğramaktadır bu
nedenle hasattan hemen sonra tüketilmeli veya pazarlanmalıdır. Dolayısıyla
körpe mısır 2-3 gün aralıklarla hasat edilmelidir. Hasat periyodu ise 2-4 hafta
kadar sürmelidir. Bu periyodu uzatmak için farklı ekim zamanlarında ekim
yapılmalıdır.
Baby Corn’da (Körpe Mısır) Verim
Körpe mısırda verim; hasat zamanına, ekolojik koşullara, bakım işlemlerine
(gübreleme, sulama, çapalama, vb.) ve en önemli faktör olan çeşide (hibrit,
açıkta tozlanma ve körpe mısır için geliştirilmiş çeşitler) göre değişmektedir.
Yapılan çalışmalarda körpe mısır verimi; açıkta tozlanan çeşitlerde 4.66-7.5
ton/ha ve hibrit çeşitlerde 9.38-15.0 ton/ha arasında verim vermektedir
(Anonim, 2014b). Najeeb ve ark. (2011) körpe mısır veriminin 11.5-12.0 ton/ha
olduğunu ve en önemli körpe mısır üretici olan Tayland’da verimin 8.0 ton/ha
olduğunu bildirmişlerdir. Başka bir çalışmada Tayland’da körpe mısır verimi
7214.4 kg/ha olarak rapor edilmiştir (Anonim, 2014c).
Baby Corn (Körpe Mısır)’da Kalite
Körpe mısır üretiminde hibrit veya açıkta tozlanan çeşitlerin kullanılmasının
kalite bakımından bir farklıkları yoktur. Fakat hibrit tohumların kullanımı
açıkta tozlanan çeşitlere göre körpe mısır verimini artırmaktadır (Anonim,
2014b).
Körpe mısırda kalite verimden daha önemlidir. Körpe mısır uzunluğu, çapı,
sıraların düzgün olması, tabandan uca doğru düzenli bir şekilde incelmesi ve
kararmaması uluslararası pazarlamada tercih edilmektedir. Körpe mısır hasattan
sonra hızlı bir şekilde büyüme gösterirler, bu nedenle kalite düşer. Bunu
önlemenin yolu ya hemen tüketiciye ulaştırılmalı ya da 2-3 gün aralıklarla hasat
edilmelidir. Ayrıca farklı zamanlarda ekim yaparak, hasat periyodu uzun
tutulmalı (2- 4 hafta), nem ve kaliteyi sürdürmek için yapraklar ayrılmamalı ve
hemen soğuk hava depolarında muhafaza edilmelidir (Anonim, 2014b).
Körpe mısır Tayland tarımsal standartlarına göre (Thai Agricultural
Standard - TAS 1504-2007) 3 kalite sınıfına ayrılmıştır (Anonim 2014a).
1- “Ektra” sınıf
Körpe mısır, bu kalite sınıfında süper kalite olarak pazarlanmaktadır. Körpe
mısır uzunluğu 9.0-<st1:metricconverter w:st="on" ProductID="13.0 cm">13.0
cm, tabanı düz kesilmiş, koçan yaprağı, sapı ve püsküllerden iyice temizlenmiş
kusursuz bir görünüme sahip olması ve çok iyi bir paketleme yapılması
gerekmektedir. Toplam koçan kusurları % 0 olmalıdır.
2- Sınıf I
Körpe mısır, bu kalite sınıfında iyi kalite olarak pazarlanmaktadır. Körpe mısır
uzunluğu 7.0-<st1:metricconverter w:st="on" ProductID="9.0 cm">9.0 cm,
tabanı düz kesilmiş, koçan yaprağı, sapı ve püsküllerden iyice temizlenmiş iyi
bir görünüme sahip olması ve kaliteli bir paketleme yapılması gerekmektedir.
Bu kalite sınıfında; körpe mısırın rengi kararmamalı ve şekli düz olmalıdır,
koçan üzerindeki döllenmemiş yumurtalık sıraları düz olmalı, koçan üzerinde
sürtme, çizilme ve diğer mekanik zararlarla oluşan yüzey kusurları olmamalı,
toplam koçan kusurları %5’i geçmemelidir.
3- Sınıf II
Körpe mısır, bu kalite sınıfında yüksek kalite sınıfı olarak
değerlendirilmemektedir. Fakat kalite için gerekli olan minimum özellikleri
taşıması gerekir. Körpe mısırlar tabanı düz kesilmiş, koçan yaprağı, sapı ve
püsküllerden temizlenmiş ve iyi bir paketleme yapılması gerekmektedir Körpe
mısır uzunluğu 4.0-<st1:metricconverter w:st="on" ProductID="9.0 cm">9.0
cm, koçanlar şekli düz ve kendine has renge sahip olmalı, düzensiz ve
gelişmemiş yumurtalıklar olamamalı, koçan üzerinde sürtme, çizilme ve diğer
mekanik zararlar olmamalı, toplam koçan kusurları %10’u geçmemelidir.
Bütün körpe mısır sınıflarında koçan hacmi 1.0-<st1:metricconverter w:st="on"
ProductID="2.5 cm">2.5 cm arasında olmalıdır.
Pişirme
Körpe mısır, genellikle çiğ olarak tüketilmektedir. Ancak pişirilerek te
tüketilmektedir. Körpe mısır hasat edildikten sonra pişirilmeden öce yıkanmalı
ve yumuşamaması için %5’lik alum içerisinde 45-60 dakika bekletilmesi
önerilmektedir. Daha sonra %0.2’lik sitrik asit karıştırılmış su içerisinde 90-100
0
C’de 10 dakika pişirilir. Pişirildikten sonra mısırlar musluk suyu soğukluğunda
bir su dolu kap içerisinde soğuyuncaya kadar bekletilir. Daha sonra servis
yapılır (Anonim, 2014a). Ancak aile tüketimine yönelik olarak pişirmede alum
ve sitrik asit kullanmadan da pişirilerek tüketilebilir.
Niçin Körpe Mısır
1- Ülkemizde büyük marketlerde ve turistik bölgelerde her ne kadar konserve
şeklinde tüketilse de taze tüketimi yoktur bu nedenle yeni bir sebze olarak
üretimi yapılabilir.
2- Türkiye’de son yıllarda ege bölgesinde şeker mısırı tarımı giderek
yaygınlaşmaktadır, diğer mısır cinslerine göre daha fazla kardeşlenme ve
bitkide birden fazla koçan oluşabilmektedir. Şeker mısırda çıkan kardeşler
koparılmaktadır. Bitkide tek koçan bırakılması şeker mısırda koçan iriliğini
artırmaktadır. Hem süt olum döneminde taze tüketilen koçan iriliğini artırmak
için koparılan kardeşlerden hem de ana bitkide tek koçan bırakmak için
koparılan koçanlardan körpe mısır üretimi gerçekleştirilebilir.
3- Bitki sıklığı artırılarak körpe koçan sayısının artırılması ile erken dönemde
daha yüksek ücretle satılarak yüksek gelir elde edilebilir.
4- Orta Anadolu ve geçiş bölgelerinde yılda 2 kere, Akdeniz bölgesinde ise 3
kere yetiştirilebilir. Ayrıca bu bölgelerde ara ürün olarak kolaylıkla
yetiştirilebilir. Bu durum hem işgücünün hemde arazinin daha etkili kullanımını
sağlamaktadır.
5- Kısa vejetasyona sahip olması nedeniyle gübreleme miktarı, sulama sayısı ve
diğer girdiler daha düşük olacaktır ve bu durum üretim maliyetini
düşürecektir.
Sonuç olarak; ülkemizde sulanabilen tarım arazilerinde ara ürün, ikinci
ürün ve birçok sebze ile birlikte ekim imkanları kullanılarak, diğer
bitkilerin ekim alanlarını fazla etkilemeden körpe mısır üretimi kolaylıkla
yapılabilir. Gelişmiş ülkelerde körpe mısırın kullanımı giderek
yaygınlaşmaktadır, bu ülkeler ihtiyaçlarını Uzakdoğu ülkelerinden özellikle
Tayland’dan karşılamaktadırlar. Ülkemizde henüz çok az bilinmekle birlikte bu
ürünün tanınması ve üretilmesi ile daha yakın olan Avrupa ülkelerine ihraç
edilerek yüksek ekonomik gelir elde dilebilir.
Yararlanılan Kaynaklar
Anonim, 1998. http:// www.agsyst.wsu.edu./cornbroc.htm Anonim, 2014a. Baby Corn Production, Processing and Marketing in Thailand. Report Submitted
to Field Fresh Foods Pvt. Ltd., <st1:place w:st="on"><st1:City w:st="on">Gurgaon, <st1:countryregion w:st="on">India</st1:country-region>.
http://www.volkerkleinhenz.com/publications/baby-corn-production-processing-and-marketing-in
-thailand (Erişim tarihi: 11 Haziran 2014).
Anonim, 2014b. Baby Corn.
http://www.uky.edu/Ag/CCD/introsheets/babycorn.pdf (Erişim tarihi: 9 Haziran 2014)
Anonim, 2014c. Thai Agricultural Standard (TAS 1504-2007) in Baby Corn.
http://www.acfs.go.th/standard/download/eng/baby_corn.pdf ( Erişim tarihi: 10 Haziran 2014).
Hooda, S., Kawatra, A., 2013. Nutritional Evaluation of Baby Corn (Zea mays L.). Nutrition &
Food Science, 43 (1):68-73.
Bar-Zur A., Saadi, H., 1990, Prolific Maize Hybrids for Baby Corn. J. of Horiculture Science. 65
(1):97-100.
Bar-Zur, A., Schaffer, A., 1993. Size and Carbohydrate Content of Ears of Baby Corn in Relation
to Endosperm Type. American Soc. Horiculture Science, 118(1): 141-144.
Çetinkol, M., 1989. Tatlı Mısır Üretimi. Hasat Dergisi. Yıl 4, Sayı: 46, Mart 1989.
Galinat, W.C. 1985. Whole Ear Baby Corn, A New Way to Eat Corn. Proc. Northeast Corn
Improvement Conf., 40:22-27.
Kırtok, Y., 1998. Mısır Üretmi ve Kullanımı. Kocaoluk Basım ve Yayın Evi, 445s, İstanbul.
Najeeb, S., Rather, A.G., Sheikh, F.A., Ahanger, M.A., Teli, N.A., 2011. Baby Corn (Zea mays
L.): A Means of Crop Diversification under Temperate Conditions of Kashmir. Maize Genetics
Cooperation Newsletter Vol. 85.
Satyanarayana, E., 1997. Business Line and the India. Informatin January 16. 1997.