2008 Yılı - Hatay İl Çevre ve Orman Müdürlüğü

Transkript

T.C
HATAY VALİLİĞİ
İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ
HATAY
İL ÇEVRE DURUM RAPORU
,
HATAY - 2008
Eğer vatan denilen şey, kupkuru dağlardan, taşlardan, ekilmemiş sahalardan, çıplak
ovalardan şehirler ve köylerden ibaret olsaydı, onun zindandan hiçbir farkı kalmazdı.
Mustafa Kemal ATATÜRK
ULUSAL ÇEVRE ANDI
"Şimdiki ve gelecek kuşakların temiz ve sağlıklı bir
çevrede yaşama hakkına sahip olduğu, gerçeğinden
hareketle, çevreye duyarlı bir kalkınmadan yana olduğumu
vurgulayarak; doğal kaynakların ekonomik kalkınmanın
hem kaynağını hem sınırını oluşturduğunu bilerek,
çevrenin korunması ve geliştirilmesinde bireysel katkı ve
katılımın gereğine ve önemine inanarak; çevresel değerlere
sahip
çıkıp
zarar
verenleri
uyaracağıma,
doğal
kaynaklardan faydalanırken tutumlu davranacağıma,
sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda hareket
edeceğime, bu yönde işbirliği ve dayanışma anlayışı
içerisinde hareket ederek, çevre konusunda herkese örnek
olacağıma söz veririm."
TAKDĐM
Đnsanoğlu, çevresiyle sürekli bir etkileşim halindedir. Her geçen gün insan nüfusunun
artmasına paralel olarak, üretimin artması, sağlıksız sanayileşme, çarpık kentleşme gibi sorunlar
nedeniyle doğal kaynaklar hızla tüketilmekte ve çevreye verilen kirlilik yükü hızla artmaktadır.
Yaşanan çevre sorunlarının çeşitliliği ve boyutları dikkate alındığında; günümüzde Endüstri
ve teknoloji alanında meydana gelen hızlı gelişmeler, yaşam düzeyinin yükselmesini sağlarken,
diğer yandan da doğal dengenin bozulması, kaynakların yok edilmesi ve canlıların yaşamını tehdit
eden bir durumun oluşması sonucunu doğurmuştur. Çevreye zarar vermeden kalkınmanın yolu;
yatırım öncesi, çevreyi göz önüne alan iyi bir planlamadan geçer. Bu nedenle, insanların çevre
bilincinin gelişmesi, çevreye duyarlı ve kalıcı davranışlar edinmesi, eğitimin her aşamasında göz
önünde bulundurulması gereken bir husustur.
Sürdürülebilir bir kalkınma için çevre dostu teknolojiler kullanma, arıtma teknolojilerinden
yararlanma yoluyla çevre kirliliğinin minimize edilmesi hedeflenmelidir. Çevreyi korumak, akılcı
kullanmak, sağlıklı sanayileşme, planlı kentleşme çabalarının hepsi insanın sağlığı içindir.
Bu nedenle, insanların çevre bilincinin gelişmesi, çevreye duyarlı ve kalıcı davranışlar
edinmesi, eğitimin her aşamasında göz önünde bulundurulması gereken bir husustur.
Đlimizin çevre değerleri açısından bugünkü durumunu ortaya koymak amacıyla Đl Çevre ve
Orman Müdürlüğünce hazırlanan Çevre Durum Raporu’nun hazırlanmasında katkı sağlayan
kurum, kuruluş ve emeği geçen tüm personele teşekkür ederim.
Mehmet Celalettin LEKESĐZ
Hatay Valisi
ÖNSÖZ
Hatay, tarihte pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış bir ildir. Bu nedenledir ki Đlimiz;
tarihi ve kültürel yönden eşi bulunmaz zenginlikler barındırmaktadır. Bunların yanı sıra akarsular,
ormanlar, vb. gibi doğal kaynaklar açısından da oldukça şanslı olan ilimiz, sahip olduğu değerleri
ile adından sıkça söz edilen bir turizm merkezi haline gelebilecek potansiyele sahiptir. Ancak,
sahip olunan tüm bu değerler, bilinçsizce kullanıldığı takdirde yok olma tehdidiyle karşı karşıya
kalacağı bir gerçektir. Bir kentin ekonomik anlamda gelişebilmesi için sanayinin varlığı
yadsınamaz bir gerçek olmakla birlikte; sanayi ve kentleşmenin olumsuz etkileri mümkün
olduğunca aza indirgenmelidir.
Sağlıklı bir yaşam sürdürülmesi ancak sağlıklı ve temiz bir çevre ile mümkündür. Bunu
sağlayacak olan da insanın kendisidir. Bu aynı zamanda anayasal bir zorunluluktur. Anayasamızın
56. Maddesinde ; ‘’ Herkes sağlıklı ve dengeli çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi
geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşın
ödevidir’’ denmektedir.
Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanabilmesi için koruma
kullanma değerlerinin oluşturulması gerekir. Bu bilinçle sahip olduğumuz canlı ve cansız tüm
doğal değerlerin, biyolojik zenginliklerimizin tespiti ve muhafazası gerekmektedir.
Çevre sorunları, artık bölgesel olmaktan çıkmış, küresel bir boyut kazanmıştır. Gelişmiş ve
gelişmekte olan ülkelerin atmosfere yaydıkları CO2 emisyonunun bir sonucu olan küresel ısınma
ve iklim değişiklikleri dünyanın en önemli gündem maddesi haline gelmiştir.
Đlimizin çevresel değerlerin tespitine yönelik olarak hazırlanmış olan Çevre Durum Raporu
ile, Đlimizin envanter değerlerinin mümkün olduğunca doğru ve güncel olarak çıkarılması
amaçlanmaktadır. Bu sayede, sorunların tespiti ve bu tespitlere yönelik olarak alınacak önlemlerin
belirlenmesi sağlanmış olacaktır.
Çevre Durum Raporu’nun hazırlanmasında katkı sağlayan kurum, kuruluşlara ve
Müdürlüğümüz personellerine teşekkür ederim.
Đbrahim YÜZER
Đl Çevre ve Orman Müdür V.
HAZIRLAYANLAR
TurgutTOMA
ÇEDvePlanlamaŞubeMüdürü
CengizERARSLAN
VeterinerHekim
H.BasriALANLI
ÇevreMühendisi
TuncayÖNAL
ZiraatMühendisi
2008 İl Çevre ve Orman Müdürlüğü.
Orman İşletme Binası 3.Kat Antakya / HATAY
Telefon 0326 213 77 43 • Faks 0326 214 30 87
[email protected]
www.hatay-cevreorman.gov.tr
Đçindekiler
Giriş
Đçindekiler
Tablolar Dizini
Harita, Şekil ve Grafikler Dizini
Bölüm A
COĞRAFĐ KAPSAM
A.1. Giriş
A.2. Đl ve ilçe Sınırları
A.3. Đlin Coğrafi Durumu
A.4. Đlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu
A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi
Bölüm B
DOĞAL KAYNAK
B.1. Enerji Kaynakları
B.2. Flora ve Fauna
B.3. Toprak
B.4. Su Kaynakları
B.5. Mineral Kaynaklar
Bölüm C
HAVA (ATMOSFER VE ĐKLĐM)
C.1. iklim ve Hava
C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynaklar
C.3. Atmosferik Kirlilik
C.4. Hava Kirleticilerinin çevreye Olan Etkileri
Bölüm D
SU
D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı
D.2. Doğal Drenaj Sistemleri
D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve çevreye Etkileri
D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikalar
D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri
Bölüm E
TOPRAK VE ARAZĐ KULLANIMI
E.1. Genel Toprak Yapısı
E.2. Toprak Kirliliği
E.3. Arazi
Bölüm F
FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER
F.1. Ormanlar
F.2.Çayır ve Meralar
F.3. Flora
F.4. Fauna
F.5. Hassas Yöreler
SAYFA
1
1
1
4
5
6
9
14
14
14
17
20
24
30
32
32
29
51
57
57
59
59
66
54
54
69
70
75
75
75
78
78
84
84
84
88
90
109
114
Bölüm G
TURĐZM
G.1. Yörenin Turistik Değerleri
G.2. Turizm Çeşitleri
G.3. Turistik Altyapı
G.4. Turist Sayısı
G.5. Turizm Ekonomisi
G.6. Turizm Çevre ilişkisi
Bölüm H
TARIMVEHAYVANCILIK
H.1. Genel Tarımsal Yapı
H.2. Tarımsal Üretim
H.3. Organik Tarım
H.4. Tarımsal işletmeler
H.5. Tarımsal Faaliyetler
Bölüm I
MADENCiLiK
I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi OlanDoğal
Malzemeler
Bölüm J
ENERJĐ
J.1. Kaynaklarına Göre Enerjilerin Sınıflandırılması
J.2. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı
Bölüm K
SANAYĐ VE TEKNOLOJĐ
K.1.Đl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler
K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması
K.3. Sanayinin ilçelere Göre Dağılımı
K.4. Sanayi Gruplarına Göre işyeri Sayıları ve istihdam Durumu
K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı
K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler
Bölüm L
ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME
L.1. Altyapı
L.2. Ulaşım
L.3. Haberleşme
L.4. Đlin Đmar Durumu
L.5. Đldeki Baz istasyonları Sayısı
Bölüm M
YERLEŞĐMALANLARI VE NUFUS
M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama
M.2. Altyapı
M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri
M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı
M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri
M.6. Nüfus
Bölüm N
ATIKLAR
N.1. Evsel Katı Atıklar
N.2. Tehlikeli ve Zararlı Atıklar
N.3. Özel Atıklar
N.4. Diğer Atıklar
N.5. Atık Yönetimi
N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu
N.7.Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Transfer Đstasyonları
N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri
N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi
139
139
139
160
179
190
195
196
197
197
197
198
215
215
218
224
224
227
240
240
240
244
246
246
246
248
249
250
251
255
258
258
258
262
281
284
284
288
288
288
291
291
293
294
295
311
311
311
313
315
323
323
324
325
325
326
N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri
Bölüm O
GÜRÜLTÜ VE TĐTREŞĐM
0.1. Gürültü
0.2. Titreşim
Bölüm P
AFETLER
P.1. Afet Olayları
P.2. Afetler ve Sağlık Zararları
P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri
Bölüm R
SAĞLIK VE ÇEVRE
R.1. Temel Sağlık Hizmetleri
R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri
Bölüm S
ÇEVRE EĞĐTĐMĐ
S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile ilgili Faaliyetleri
S.2. Çevre ile ilgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri
Bölüm T
ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE PLANLAMA
T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi
T .2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı,
Korunması ve Geliştirilmesi
T .3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin, Sonuçlarının Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak
Biçimde Plan.
T .4. Çevrenin insan- Psikososyal ihtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması
T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması
326
340
340
340
345
346
346
346
373
374
377
377
377
457
458
458
458
458
464
464
464
465
466
466
466
TABLO HARĐTA, ŞEKĐL VE GRAFĐKLER DĐZĐNĐ
S.No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
Tablo
Hatay Đl Merkezinin Güneşlenme Süresinin Aylık Ortalaması
Hatay Đl Merkezinin Sıcaklık Ortalamaları
Hatay Đli Akarsuları
Hatay Đli Đçin Aylara Göre Rüzgar Hızı Ortalamaları
Antakya Đçin Aylara Göre 27 Yıllık Rüzgar Hızı
Đskenderun Đçin Aylara Göre 31 Yıllık Rüzgar Hızı
2001 Yılında Hatay Ve Alt Bölgelerinde Arazilerin Dağılımı
Su Kaynaklarının Yüz Ölçümleri
Đlimiz Baraj Verileri Ve Sulama Tesisleri
Hatay Đli Yer Altı Su Potansiyeli
Hatay Đli Yer Altı Su Potansiyeli
Büyüklük Sırasına Göre Đlimizde Bulunan Belli Başlı Göller
Hatay Đli Đçin Aylara Göre Yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları
2008 Yılı Ortalama Ruzgar Hizi (M/S)
2008 Yılı En Hizli Esen Ruzgarin Yonu
2008 Yılı En Hizli Esen Ruzgarin Ortalama Hızı (M/S)
2008 Yılı Ort. Firtinali Gun Say. (Ruz.Hız>=17.2 M/S)
2008 Yılı Ort. Kuv.Ruz. Gun Say. (Ruz.Hiz 10.8-17.1 M/S)
Basınç Değerleri
Đlimiz Sıcaklık Verileri
Uzun Yıllar Đçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler (1975 - 2006)
Uzun Yıllar Đçinde Gerçekleşen En Yüksek Ve En Düşük Değerler (1975 - 2007)*
2008 Yılı Ortalama Buharlasma (Mm)
2008 Yılı Gunluk En Cok Buharlasma (Mm)
Ortalama Toplam Yağış Miktari (Mm)
Gunluk En Cok Yağış Miktari (Mm)
1971 – 2000 Yılları Arasında Ortalama Yağış Miktarı;
Ortalama Kar Yağıslı Günler Sayısı
Ortalama Kar Ortulu Günler Sayısı
En Yuksek Kar Ortusu Kalinligi (Cm
Ortalama Dolulu Günler Sayısı
Ortalama Kiragili Gunler Sayisi
Ortalama Orajli Günler Sayısı
Đl Merkezinde 2007-2008 Yılları Arasında Evsel Isıtmada Kullanılan Yakıtların Cinsini
Antakya Merkez Đlçe,Altınözü,Belen,Hassa,Kırıkhan,Kumlu,Reyhanlı Samandağ Ve Yayladağı
Đlçelerinde Isınmada Kullanılacak Yerli Kömür Özellikleri Sınır Değerleri):
Sayfa
14
14
15
16
16
16
18
18
24-26
27
27
29-30
33
33
33
33
34
34
35
38
39
39
39
40
40
40
41
42
42
42
42
42
43
45
45
36
Đskenderun Ve Dörtyol Đlçelerinde Isınmada Kullanılacak Yerl Kömür Özellikleri Ve Sınır
Değerleri:
46
37
38
39
40
41
Isınma Amaçlı Kullanılacak Đthal Taş Ve Linyit Kömürün Özellikleri Ve Sınır Değerleri :
Prina Briketi Özellikleri Ve Sınır Değerleri
Đlimizde Trafiğe Kayıtlı Motorlu Taşıt Araçlarının Sayıları
13.01.2005 - 14.01.2005 Antakya-Đskenderun Hava Kalitesi Ölçümü Sonuçları:
1999/2002 Yılları Arasında Đliniz Kükürtdioksit (So2) Ve Partikül Madde (Pm) Ortalamaları Ve
Değişim Oranları Đle En Düşük Ve En Yüksek So2 , Pm Değerleri Ve Kvs
01.11.2007-01.05.2008 Tarihleri Arasında Đlimizde Ortalama Kükürtdioksit (So2) , Partikül Madde
Pm10,Rüzgar Hızı,Rüzgar Yönü,Hava Sıcaklığı,Bağıl Nem,Hava Basıncı
46
46
50
52
53-54
43
44
Yer Altı Suları
Büyüklük Sırasına Göre Đlimizde Bulunan Belli Başlı Göller
59
62
45
Đskenderun Đlçesi Deniz Suyu Kalitesi Verileri
Đskenderun Ve Yakınında Bulunan Akıntı Sistemleri
Deniz Suyu Sıcaklık Ortalamaları
Asi Nehrinin Su Kalitesi Ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları-1999
66
42
46
47
57
66
68
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
Asi Nehri Demirköprü Ve Antakya Kent Merkezi Đstasyonlarından Elde Edilen Su Kalitesi Ve
Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları
Hatay Đli Arazi Varlığı
Đlimiz Orman Alanları
Đlimiz Arazi Dağılımı
Hatay Đli Çayır Ve Mera Arazilerinin Kabiliyet Sınıflarına Göre Dağılımı
Arkeolojik Sit Alanları
Hatay Đli Turizm Đşletme Belgeli Tesisler
Hatay Đlindeki Seyahat Acentaları
Turizm Đşletme Belgeli Konaklama Tesisleri
Đlimizi Ziyaret Eden Turist Sayıları
72-73-74
78
84
87
89
126-130
180
181
182-189
189
191
Müze Ve Ören Yerlerini Ziyaret Eden Yerli Ve Yabancı Ziyaretçi Đstatistiği
59
60
61
62
63
Hatay’a Konaklayan Kişi Ve Geceleme Sayıları (Đşletme Belgeli Tesislerde)
Hatay’a Gelen Yabancı Turistlerin Kullandıkları Taşıtlara Göre Dağılım
Hatay’a Gelen Yabancı Turistlerin Aylara Ve Yılara Göre Dağılımı Ve Yıllık Değişim Oranları
Turist Değişim Oranları
Đlimizde Tarım Arazisinin Dağılımı
192
193
194
195
197
64
65
66
67
68
69
70
Yem Bitkilerinin Đlçelere Göre Dağılımı
Tarım Arazileri Ve Sulama Durumu
Devlet Su Đşlerince Açılan Sulama Alanları( Brüt)(Ha)
Tarla Ürünleri
Sebzeler(Örtüaltı Dahil)
Örtü Altı Araziler (Sera)
198
199
199
200
201-202
202
203
MeyveVerenAğaçSayısıSütunundaGösterilenAğaçSayısıTopluMeyveliklerdekiAğaçSayısıVeDağınıkAğaçSayısıToplamıdır
71
Buğdaygiller
204
72
73
74
75
76
77
78
Yem Bitkileri
Endüstriyel Bitkiler
2002 Yılına Ait Meyve Ağacı Üretim Miktarları
Sebze Üretim Miktarı
2008 Yılı Đlimiz Hayvan Varlığı
2008 Yılı Đlimiz Hayvansal Ürünler Üretimi
Hatay’da Küçükbaş Mevcudunun Yıllara Göre Değişimi (1000 Baş)
204
205
206
207-208
208-209
209
210
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
Hatay Đlinde Üretilen Deniz Balıkları Ürünlerinin Üretim Miktarı Ve Üretim Değerleri
Hatay Đlinde Üretilen Deniz Ürünlerinin Üretim Miktarı Ve Üretim Değerleri
Hatay Đlinde Üretilen Kültür Balıkları Üretim Miktarı Ve Üretim Değerleri
Hatay Đli Arıcılık Yapan Köy Ve Kovan Sayıları
Adana, Hatay Ve Đçel Đllerinde Đpekböcekçiliğin Genel Durumu
Hatay Đli Arazi Büyüklüğüne Göre Đşletmelerin Dağılımı
Zirai Mücadele Đlaçları Tüketim Bilgileri
Hatay Đlindeki Maden Varlıkları
Đlimiz Sanayi Madenleri
Turkiye-Hatay-Asbest Madeni Haritası
212
213
213
214
214
216
218
226
227
228
89
90
91
92
93
94
95
96
97
Turkiye-Hatay-Dolomit Madeni Haritası
Turkiye-Hatay-Fosfat Madeni
Metalik Madenler
Hatay Đl Sınırları Đçerisindeki Sanayi Madenleri
Turkiye-Hatay-Altın Madeni Haritası
Turkiye-Hatay-Demir Madeni Haritası
Sabit Sermaye Yatırımları, Girdi-Çıktı Ve Katma Değer, 1997* Die 1997
Hatay Đl Merkezinin Güneşlenme Süresinin Aylık Ortalaması
Hatay Đl Merkezinin Sıcaklık Ortalamaları (Meteoroloji Đl Müd.Verileri 2007)
229
230
231
231
232
233
234-237
240
240
98
241
107
108
109
110
Hatay Đli Đçin Aylara Göre Yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları (M.Sec.) (Meteoroloji Đl Müd.Verileri
2007)
Antakya Đçin Aylara Göre 27 Yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları (M.Sec.)
Đskenderun Đçin Aylara Göre 31 Yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları(M.Sec.)
Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı
Sanayi Sicil Belgesi Almış Sanayi Tesislerinin Đlçelere Göre Dağılımı
Sanayi Gruplarına Göre Đşyeri Sayıları Ve Đstihdam Durumu
Elektrik Tüketimi
Sanayi Sicil Belgesi Almış Sanayi Tesislerinin Sektörel Dağılımı Mart 2008
5.Bölge Müdürlüğü 53.(Antakya) Şube Şefliği Sınırları Đçindeki Devlet Ve Đl Yollarının Satıh
Cinslerine, Bakım Programına Ve Kış Programına Göre Uzunlukları (Km.)
Đskenderun Otoyol Bakım Đşletme Şefliği Yol Ağı
Hatay Đli Ulaşım Ağ Durumu
Köy Yollarının Cinslerine Göre Uzunlukları
Haberleşme Santrallerimizin Đlçelere Göre Dağılımı
111
Đlçelerimize Göre Prensibal Ve Lokal Altyapı Şebeke Durumları
282
112
Data Sistem Kapasiteleri
283
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
Transmisyon Sistem Kapasiteleri
Hatay Đli Ve Đlçelerinde Gsm Baz Đstasyonu Güvenlik Sertifikası Durum Çizelgesi
Đlçeler Đtibariyle Şehir , Belde Ve Köy Nüfusları
Đlçeler Đtibariyle Şehir , Belde Ve Köy Nüfusları(1990-2000)
1985-1990 Arasında Đçe Göç, Dışa Göç, Net Göç Ve Net Göç Hızı
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göe Nüfus( 31.12.2007)
Nüfus Hareketleri
Sayımlara Göre Nüfus Ve Artış Oranı
2001yılı Nufusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı
Đlçeler Đtibariyle Şehir, Belde Ve Köy Nüfusları
1990-2000 Nüfus Dağılım Listesi
2000 Ve 2001 Yılı Nufusun Kır Ve Kent Dağılımı
1985-1990 Arasında Đçe Göç, Dışa Göç, Net Göç Ve Net Göç Hızı
Antakya Kentsel Ortalama Katı Atık Karakterizasyonu
Çevkobir Kentsel Ortalama Katı Atık Karakterizasyonu Projeksiyonu
Hatay Đli Tehlikeli Atık Taşıma Lisansına Sahip , Firma Ve Araçlar
Hatay Đli Taşıma Lisansına Sahip Belediye, Firma Ve Araçlar
2007 Yılı Đçin Hatay Đli Sağlık Kuruluşları Yönetmelik Uygulamaları
2007 Yılı Sonu Đtibariyle Đlçe Belediyelerinin Tıbbi Atık Durumu
283-284
285-287
289
291
293-294
295-296
297
299
300
306
306
307
308
311
312
314
315-316
317
318-321
132
133
134
135
136
137
138
139
Hatay Đli Atık Yağ Taşıma Lisansına Sahip , Firma Ve Araçlar
Çevkobir Kentsel Ortalama Katı Atık Karakterizasyonu Projeksiyonu
Antakya’da Geçmiş Tarihlerde Yaşanan Depremler
Kandilli Kayıtlarına Göre Mağnütüdü 4 Ten Büyük Deprem Merkez Üsleri
Deprem Bölgeleri, Olası, Diri Faylar Ve Yaşlı Yanardağlar
Usg Kayıtlarını Göre Mağnütüdü 4 Ten Büyük Deprem Merkez Üsleri
Olası, Diri Faylar Ve Yaşlı Yanardağlar.
Nüfus Yoğunluğu, Otoyol, Yollar Ve Kandilli Kayıtlarına Göre Mağnütüdü 4 Ten Büyük Deprem
Merkez Üsleri
322
325
353
356
356
357
358
358
140
Kandilli Kayıtlarına Göre 1900 Öncesi Ve Sonrası Mağnütüdü 3 Ten Büyük Deprem Merkez Üsleri
359
141
Türkiye Diri Fay Haritası
360
142
143
144
145
1900-1999 Yıllarındaki, Büyüklüğü 5 Ve Üzerinde Olan Depremler
Đllerin Nüfus Yoğunlukları, Fay Hatları Ve Büyük Depremler
Hatay Đli 1192-2002 Yılı Oraman Ynagınları Grafiği
2001 Yılı Orman Yangınları Dökümanı
361
362
367
368
99
100
101
102
103
104
105
106
241
241
244-245
249
250-251
251-252
253-254
263-264
265-266
267
267
281
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
2002 Yılı Orman Yangınları Dökümanı
Hatay Đli Orman Varlığı Durumu
Agm Şube Müdürlüğü 2003 Yılı Tesis Programı Ve Gerçekleşmeleri
Agm Şube Müdürlüğü 2003 Yılı Bakım Programı Ve Gerçekleşmeleri
2008 Yılı Sağlık Kurum Ve Kuruluşları
2008 Yılı Sağlık Kurum Ve Kuruluşların Đlçelere Göre Dağılımı
Özel Hastaneler
Đl Hastaneleri
Hatay Đli Yataklı Tedavi Kurumları Ve Yatak Kapasiteleri
Diğer Sağlık Kuruluşları
Hatay Yataklı Tedavi Kurumları Yatak Durumu
Devlet Hastaneleri
157
369-371
372
372
373
377-383
384-385
385
386
387
387
388
388
158
159
160
161
162
163
164
165
Doğum Ve Çocuk Bakım Evleri
2008 Yılı Sağlık Ocağı Ve Sağlık Evi Durumu
2007 Yılı Hatay Đli Sağlık Ocakları
2005-2008 Sağlık Ocağında Muayene Sayıları
Yıllara Göre Bulaşıcı Hastalık Tablosu
2008 Yılı Hatay Đli Zoonoz Hastalık Durumları
Gıda Đmal Yerleri Kontrolü
Gıda Satış Yerleri
Gıda Numunesi
389
389-396
396
397-410
416
417
418
419
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
2007-2008 Hatay Geneli Yıllara Göre Aşı Oranları
2000 Yılı Ulusal Aşı Günleri Çalışmaları
Sağlık Ocaklarında Yapılan Çocukluk Çağı Aşı Takvimi
Hatay Đli 1999 Yılı Rutin Aşılama Çalışmaları
Geçmiş Yıllara Ait Rutin Aşı Çalışmaları
Đl Genelinde Bebek Ölümlerinin Yıllara Göre Değişim Hızı 2007 Yılı Verileri
1997-2002 Yılları Arası Bebek Ölümleri
Geçmiş Yıllara Ait Ölümler
Bütün Ölenlerin Yaş Ve Cins Guruplarına Göre Dağılımı
Bütün Ölenlerin Yaş Grupları Ve Cinsiyete Göre Dağılımı
Çocuk Ölümleri (Geçmiş Yıllar)
2007 Yılı Đl Genelinde Ap Çalışmalarında Kullanılan Yöntemler
Türkiye Ve Hatay Profili
Avrupa Ülkeleri Temel Sağlık Göstergeleri
Aile Planlaması Çalışmaları
Yıllara Göre Fenilketonüri Tarama Programı Verileri
Yıllara Göre Doğum Ve Fenilketonüri Sayısal Dağılım Grafiği
420
420-421
422
423
423-427
426
429
429-436
436
437-438
440-446
446
447
448
449
450
451
183
184
185
Ria Kursuna Alınan Personel Sayısı
Zatüre, Đshal Vakaları
Aile Planlaması Çalışmaları Sarf Edilen Malzeme
452
452
453
A.1. GĐRĐŞ
Akdeniz Bölgesinde yer alan
Hatay Đlinin yüzölçümü 5403
km2dir ve il arazisi 350 52’ ile 370
04’ kuzey enlemleri, 350 40’ ile
360 35’ doğu boylamları arasında
yer alır.
Hatay ili doğusunda ve
güneyinde Suriye, kuzeydoğusunda
Gaziantep, kuzey ve kuzey batısında
Osmaniye ve Adana, batısında ise
Akdeniz ile çevrilmiştir.
Atçana Harabeleri
Hatay Türkiye’nin en eski yerleşim yerlerinden biridir. Araştırmacılar, eldeki
bilgilere göre yörenin iskan tarihinin M.Ö. yüzbinli yıllara rastlayan orta paleolitik döneme
kadar uzandığını ifade etmekte, bunun 2,5 milyon yıl öncesine kadar uzanabileceğini
belirtmektedirler. 1954-1966 yılları arasında Altınözü, Şenköy, Antakya ve Çevlik’te
yapılan araştırmalarda elde edilen ve M.Ö. 100000-40000 yılları arasında tarihlenen
bulgular orta paleolitik dönem özellikleri taşımaktadır. Yine Yayladağı-Kışlak civarında ve
Çevlik-Kanal mağarasında, M.Ö. 40000-11000 yılları arasında tarihlenen üst paleolitik
döneme ait araçlar ve insan kalıntılarında Homo Sapiens Çevlikensis’ten kalma kemikler
bulunmuştur. Bu mağaralarda insan yaşayışının Milattan sonraki yıllara kadar sürdüğü
tahmin edilmektedir.
Antakya, tarih boyunca depremlerle en
çok yıkılmış şehirlerden biridir.
Bilinen önemli depremler M.Ö.148,
130, 83-90 arası, M.S. 35,37 ve 41-45
arası, 115, 341, 365, 396, 458, 526,
528 ve 531-534 arası, 532, 551, 557,
588, 589 yıllarında meydana gelmiştir.
Bunlardan en şiddetli ve en çok can
kaybına yol açanı, 29 Mayıs 526
19. yy.da Antakya. Köprü Kapısı, şehir ve
akşamı meydana gelen depremdir. Bu
surlar ( Gravür, Bartlett )
depremde 250.000 kişi ölmüş ve
Antakya ile birlikte Defne ve Seleukia Pieria de yerle bir olmuştur. 528 yılında meydana
gelen deprem de en az önceki kadar şiddetliydi, ama can kaybı daha az oldu. 14 Kasım
1918 günü Fransızlar karaya yeni birlikler çıkararak
önce Đskenderun’u, 15 Kasım 1918 günüde Belen’i işgal
ettiler. 7 Aralık 1918 günü Đskenderun’dan gelen bir
Habib Neccar Camii önünde Fransız tankı ve
askerler
Fransız birliği Antakya’yı işgal etti ve “Arap Hükümeti” adıyla sürdürülmekte olan
Faysalcı yönetime son verdi.
2 Eylül 1938 günü Hatay Devleti’nin
kuruluş günüdür. Hatay Devleti Millet Meclisi o
gün Antakya’da Gündüz Sineması’nda toplandı.
Meclis Başkanlığına Abdulgani Türkmen, Devlet
Reisliğine Tayfur Sökmen seçildi. Milletler
Hatay Devlet Bayrağı
Cemiyeti belgelerinde “Đskenderun Sancağı” olarak
yer alan devletin adı “Hatay” olarak kabul edildi.
Hatay Millet Meclisi'nin ilk toplantısını yaptığı
Gündüz Sineması
Hatay Millet Meclisi Reisi
Hatay Devlet Reisi
TAYFUR SÖKMEN
23 Temmuz 1939 sabahı Hatay’da kalan son Fransız kıtası
kışladan saat 07:30’da çıktı. Türk ve Fransız birliklerinin
birlikte katıldıkları törende 07:45’de Kışladaki Fransız
bayrağı indirildi ve hemen yerine Đstiklal Marşı eşliğinde
Türk Bayrağı çekildi. Bu sonuç, töreni izleyen mahşeri
kalabalık tarafından coşkunca alkışlandı. Hatay’ın anayurda
katılma işlemleri tamamlanmıştı. Bu mutlu olay şehirde ve
tüm Hatay’da şenliklerle kutlandı.
-2-
Yakın Tarihte Gezintiler
•
1940 yılında yapılmaya başlanan ve Türk- Đngiliz işbirliği ile yapılan Đskenderun
iskelesi 8 Ocak 1945 günü törenle hizmete açıldı.
•
Ağustos 1945’te Fatikli köyü merkez olmak üzere,”Altınözü” adıyla yeni bir ilçe
kuruldu.
•
Aynı yılın Kasım ayında Asi nehrinin yatağında tarama, derinleştirme
çalışmalarına başlandı.
•
Đskenderun hava meydanı Nisan 1946’da uçak seferlerine açıldı. Yolcu taşıyan ilk
uçak 1 Mayıs 1946 günü kalktı. Her gün Adana ve Đstanbul’a karşılıklı uçak
seferleri vardı.
•
2 Ocak 1948 tarihinde Süveydiye bucağı “Samandağ” adını alarak ilçe oldu.
•
1960 yılı ortalarında Đskenderun’da Hatay’ın ilk radyo istasyonu kuruldu ve iki yıl
yayın yaptıktan sonra Kasım 1962’de kapandı.
•
Đskenderun-Batman petrol boru hattı 4 Ocak 1967’de hizmete açıldı.
•
Antakya’da Asi nehri üzerinde bulunan ve şehrin iki yakasını birbirine bağlayan
tarihi köprünün yıkım çalışmaları Nisan 1970’te başladı. Yeni köprünün yapımına
da birlikte başlanmıştı. Yeni köprü (Ata Köprüsü) Aralık 1970 sonunda
tamamlandı ve 13 Ocak 1971 günü törensiz hizmete açıldı.
•
Yapımına 1969 yılında başlanan Đskenderun Demir Çelik Fabrikası 28 Aralık 1975
günü hizmete açıldı.
•
Erzin 1988 yılında Dörtyol’dan ayrılarak ilçe oldu.
•
Belen 1990 yılında Đskenderun’dan, Kumlu aynı yıl Reyhanlı’dan ayrılarak ilçe
oldu.
•
1992 yılında Mustafa Kemal Üniversitesi kuruldu.
•
TRT tarafından kurulan Hatay Đl Radyosu 20 Nisan 1995 günü hizmete açıldı.
•
Hatay Havaalanı yapımı Kasım 2007’de tamamlanmıştır.
-3-
A.2.ĐL VE ĐLÇE SINIRLARI
Hatay Đl Haritası
HARĐTA 1:
-4-
A.3.ĐLĐN COĞRAFĐ DURUMU
Akdeniz Bölgesinde yer alan Hatay Đlinin yüzölçümü 5403 km2dir ve il arazisi
350 52’ ile 370 04’ kuzey enlemleri, 350 40’ ile 360 35’ doğu boylamları arasında yer
alır.
Hatay ili doğusunda ve güneyinde Suriye, kuzeydoğusunda Gaziantep, kuzey ve
kuzey batısında Osmaniye ve Adana, batısında ise Akdeniz ile çevrilmiştir.
HARĐTA 2:
-5-
A.4. ĐLĐN TOPOGRAFYASI VE JEOMORFOLOJĐK DURUMU
Hatay Đl toprakları;kıyı dağları,çöküntü alanları ve kıyı ovalarından
oluşmuştur.Kuzeyden Amonos Dağları’nın uzantıları ve Islahiye Çöüküntüsü,doğudan
Suriye tektoniğinin fazla yüksek olmayan platoları ve batıda Akdeniz ile çevrilmiştir.
Aşağı Asi Vadisi’nin başlangıcında kurulan Đl Merkezi’nin denizden yüksekliği
yaklaşık 85 m dir.Kahramanmaraş’ta başlayan çöküntü alanları ;güneye doğru önce Amik
Ovası’nı ,sonra Suriye’de Gob Çukurluğu’nu ,Lübnan ve Antilübnan Dağları arasındaki El
Bekaa Vadisi’ni oluşturur.Akabe Körfezi’nden kuzeye doğru sokulan büyük çöküntünün
kuzey ucunu oluşturan Hatay Grabeni önceleri kapalı bir havzaydı.Çöküntü oluğunun
sularını toplayan Asi Irmağı bu kapalı havzaya boşalıyordu.Asi Irmağı,sonraları Amonos
Dağları ile Kel Dağ arasında bir yatak oluşturarak havzayı Akdeniz ile birleştirdi.
Đldeki dağlar
: Güneydoğu Toroslar’ın başlangıcını oluşturur.KuzeydoğuGüneybatı doğrultusunda uzanan bu dağlar,Hatay’daki çöküntü düzlüklerini
doğudan,batıdan ve güneyden sınırlar,Toroslar’ın uzantılarını oluşturan dağlar,ilin
güneyinde Suriye tektoniğinin ana sıralarıyla iç içe girer.Hatay Đli ,Amonos Dağları’nın
batı yamaçlarından kaynaklanan ve doğrudan Đskenderun Körfezine dökülen küçük çay ve
derelerin su toplama alanları dışta bırakılacak olursa,bütünüyle Asi Havzası içinde kalır.
Asi Havzası
: Havza, Anadolu'nun güneyinde Asi Nehri ile sularını Akdeniz'e
boşaltan alanı kapsamaktadır.Kuzeyde Amanos dağları, Doğu ve Güneyden Suriye sınırı
ve batıdan Kösürük ve Kartal dağları ile Akdeniz tarafından kuşatılmıştır.Havza alanı
yaklaşık olarak 764 978 hektardır. Havzanın Türkiye alanına oranı % 0,99 kadardır. Yıllık
su potansiyeli 1,17x109m3 olarak hesaplanmıştır. Bu değer toplam su potansiyelinin yüzde
0,6 sını oluşturmaktadır.
Vadiler ve Ovalar
:
Amik Ovası : Yüksekliği 82 m olup batısından Amonos Dağları,Kuzeyden
Karasu,doğudan Afrin Vadisi ve Güneyden de Asi Vadisi Keldağ Masifinin çıkıntılarınca
çevrelenmiştir.Alanı 112.350 Hektar olan Amik Ovasında Akdeniz iklimi özellikleri
görülmekte olup,yıllık yağış ortalaması kuzey ve batısında 600-800
Dörtyol-Erzin-Payas Ovası
Arsuz Ovası
Samandağ Ovası
Akarsular
:
Asi Nehri
:Suriye'den doğan ve Lübnan Dağları'ndan inen akarsularla beslenen
Asi Nehri'nin Türkiye sınırları içindeki uzunluğu yaklaşık olarak 97 km dir. Kuzeye doğru
22 km boyunca Suriye ile sınırımızı çizdikten sonra, Amik Ovası'ndan yurda girer. Geniş
bir yayla Antakya'yı geçer ve güneybatı yönünde ilerleyerek Samandağ'dan Akdeniz'e
dökülür. Yolu üzerinde bulunan Amik Ovası bataklıklarla kaplıdır. Bu çevredeki suların
kanallarla Asi Nehri'ne bağlanarak, bataklıkların kurutulması işi yıllardır sürdürülmektedir.
Ovanın düzlüğü ve kotun elverişsizliği, çalışmaları zorlaştırmaktadır. Asi Nehri taşkın
dönemlerinde çok hızlı kabarıp, geniş alanları sular altında bıraktığı için bu adı almıştır.
Kimim yıllarda tümüyle kurur.
-6-
Afrin Çayı :Gaziantep’teki Saf Dağlarından doğar.Suriye topraklarına
girer.Reyhanlı ilçesinin kuzeyinde Hatay Đl Sınırlarına girer ve kurutulan Amik Gölünün
yatağında Karasu ile birleşir.
Karasu
: Kahramanmaraş ilindeki Akçadağ ve Kartaldağ
eteklerinden doğan Karasu,çeşitli küçük derelerle birleşip Emen Ovasının ortasındaki
Karagöl’e (Emen Gölü) dökülür.
Göller
:
Hatay’da büyük göl yoktur. Ancak, iç ve dış turizm açısından değeri olan küçük
göller vardır. Bunlar Bağlama, Gölbaşı ve Yenişehir Gölleridir.
Hatay Đli Jeomorfoloji Haritası
HARĐTA 3:
-7-
Hatay Đli Jeoloji Haritası
HARĐTA 4:
-8-
A.5. JEOLOJĐK YAPI VE STRATĐGRAFĐ
Hatay il topraklarının ana çatısını Keldağ ve Amanos Dağları oluşturur. Bu iki dağ
sırası arasında Hatay çöküntü alanı uzanır. Bu arazinin jeolojik yapısını periotit serpantin
ve gabro gibi yeşil kütleler oluşturur. Bunlar Keldağ ve Amanoz Dağları’nda geniş alanlar
kaplar. Amanos Dağları düzgün bir sıra olup bu sıranın temeli paleozoik kütleleri ile
serpantinlerden oluşmaktadır. Üstte ise kretase kalkerleri egemendir. Dağ sıralarının
kuzeybatı yamaçlarında genç fayların etkisiyle ortaya çıkmış dik basamaklar vardır. Hatay
çöküntü alanı pliyosen sonlarında olmuştur. Bu alanın il merkezi ile Akdeniz arasında
kalan bölümü pliyosende olmuş denizel Marn, kum, kum taşı ve küçük taneli
konglomeralarla kaplıdır. Dayanıksız serilerin altında genellikle üst kretase kalkerleriyle
serpanitler bulunmaktadır.
Bölgelerin diğer yapısal özelliklerini ovalarda izlenen faylar, kıvrımlar ve
uyumsuzluklar oluşturmaktadır. Ayrıca Haydar Dağı’nda görülen Kuzeydoğu-Güneybatı
doğrultulu normal faylar Haydar formasyonu diye isimlendirilen pliyosen yaşlı birimleri
etkilemekte olup bunların devamı alüvyon örtüsü nedeniyle izlenememektedir.
Kretase Yaşlı Kayaçlar
Doğudaki dağlık kısımda mostra veren ve yörede temeli oluşturan kayaçlar Amanos
Dağları’nda çalışan araştırmacılar tarafından “Ojjyolotik” olarak tamamlanmıştır.
Ofiyolotik seri Amanos Dağları’nda değişik türlerde mafik ve ultra mafik kayaçlar
içermektedir.
Gri- yeşil, mavi parlak yüzeyli ve kaygan görünümlü serpantinler genellikle masif
olup yer yer yapraklı gösterirler. Masif serpantiniler genellikle düzenli olmayıp akarsular
tarafından vadiler oluşturacak şekilde oyularak engebeli bir topogrofya oluşturur.
Ofiyolitik serinin kalınlığı bilinmemekte ve yerleşim yaşamın üst kresate olduğu
kabul edilmektedir.
Tersiyer Yaşlı Kayaçlar :
Bal serpantinit ve kireçtaşı az kuvars ve … çakılları içeren karbonat çimentolu iyi
pekişmiş konglomera yer yer marn bantları ve merceklerinden oluşmuş olan ve daha yaşlı
birimleri uyumsuzlukla örten bu birim “Haydar Formasyonu” olarak isimlendirilmiştir.
Çakılları iyi yuvarlanmış olup boylanma kötüdür. Tabakalanma iyi gelişmiş ve orta
kalınlıktadır. Tabaka doğrultuları genellikle kuzeydoğu güneydoğu yönünde eğimi 8 ila 10
derece ile güneye doğru uzanır.
-9-
Đskenderun ve Yakın Dolaylarının
Genelleştirilmiş Stratigrafi Çizelgesi ( ölçeksiz)
ŞEKĐL 1:
- 10 -
Amonos Dağlarının Yalınlaştırılmış Jeolojik Haritası
( 1/500000 ölçekli haritadan )
HARĐTA 5:
- 11 -
A.5.1 Metamorfizma ve Mağmatizma
Hatay Đlinin Antakya-Đskenderun asfaltının 18.kilometresinde Serinyol kasabasının
doğusunda Amik Ovası, batısında ise topografya yükselmekte bazikintrüsif kayaçlardan
(serpantin- gabro) ibarettir. Meskün sahaya doğru endezitik bazaltlara geçiş görülür. Bu
mağmatik kayaçlar ile alüvyon saha arasında ince şerit halinde marn ve kireç taşları yer
alır. Bölgenin düzlük kısmı çakıl kum ve kil ardalanmasından meydana gelen alüvyondan
oluşmuştur. Antakya’da ana zemin neojen yaşlı marn ve kil tabakalarından oluşmuştur.
Tabakalr kuzeybatı doğrultusunda 20-25 derece güney batıya eğimlidir. Üzerlerinde bazı
yerlerde 1-2m kalınlığında yamaç molozu dolgusu yer alır.
A.5.2 Tektonik ve Paleocoğrafya
Bölgede Mezozoik, Senozoik ve Kuvarterner yaşlı çökeller ile miyosen yaşlı çökel
birimleri ile Kuvarterner yaşlı alüvyonlar yer alır. Yerleşim yaşı Kretase olan allaktan
birim Kızıldağ Ofiyolit serisi ultrabazik ve bazik kayaç topluluıklarından oluşur. Seri KDGB uzanımı 720 km2 lik bir alanı kapsar. Bu temel birim üzerinde ise volkana sedimentler
oluşan ve içerisinde değişik kayaçların bloklarını içeren karmaşık seri yer alır.
Mezozoik birimler üzerine yaşlı kumtaşı- killi kireçtaşı, Eosen yaşlı, kireçtaşıkumlu kireçtaşı- çörtlü kireçtaşı, miosen yaşlı, konglomera-kumtaşı, kumtaşı- killi
kireçtaşı- marn kiltaşı, kumtaşı –killi kireçtaşı-marn kiltaşı olarak temsil edilir. Kuvaterner
ise alüvyonla temsil edilir.
Ofiyolitik seri, üst monto ve okyanus kabuğu kökenli bazik ve ultrabazik
kayaçlardan oluşan Kızıldağ Ofiyolitleri ve ofiyolitin en üst seviyesini volkana
sedimentlerden oluşur.
Ofiyolitler üzerine tektonik dokanakla gelen ve içerisinde volkana sedimetler ile
bazik ve ultrabazik kayaç blokları ve değişik boyutlardaki kireçtaşı bloklarından ile kırmızı
renkli radyolaritler, bazalt bileşimli volkanik kayaçlar ve tüflerden oluşan karmaşık seri
inceleme alanında Anyakya güneyinde Yayladağı civarında geniş dağılım sunar. Kırmızı
ve yeşil rengi ile kolayca ayırt edilebilir.
Konglomera heterojen bir konglomera olup çakılları iyi yuvarlaklaşmış ve
çimentosu kalsiyum karbonattır.
Bölgede yer alan Amanoz Dağları batıdan doğuya faylarla bloklaştırılmıştır. Bu
faylar aynı zamanda ultrabaziklerin çıkış yollarını oluşturmaktadır.
Amanosların doğu kenarı bir orojenik çöküntü havzasıdır. Güneyde K-G uzanımlı
ultrabazik intrüzüyonları daha sonra (ĐB-KI) doğrultulu yönü takip ederek Maraş, Gölbaşı
istikametinde uzanmaktadır. Karasu vadisi ve Amik ovası bu çöküntü havzasının güney
kesimlerini oluşturur. Çökmeler fliş tektoniğini meydana getiren harejetlerden ve
mağmatik olaylardan sonra meydana gelmiştir.
Orjenik zonda Kretaseden önce oluşmaya başlayan faylar, Eosenden sonra Alpin
hareketleriyle ve post- miyonsen çökmelerle büyümüşlerdir. Bölgede yer alan genç bazalt
- 12 -
akıntılarının fay hatları üzerinde bulunması tektonik olayları uzun jeolojik devirlerde
devam ettiğini göstermektedir.
(A) COĞRAFĐ KAPSAM KAYNAK
•
•
•
•
DSĐ. Şube Müdürlüğü
Đl Turizm Müdürlüğü Envanteri
Hatay Đl Özel Đdaresi
Araştırmacı -Yazar Mehmet TEKĐN ( Hatay Valiliği Web sitesi)
- 13 -
DOĞAL KAYNAKLAR
B.1. ENERJĐ KAYNAKLARI
B.1.1. Güneş
Hatay ve çevresinde yıllık güneşlenme süresi 2600–3000 saat arasındadır.
Hatay Đl Merkezinin
Sıcaklık Ortalamaları
(Meteoroloji Đl Müd.Verileri 2007)
Hatay Đl Merkezinin
Güneşlenme Süresinin Aylık Ortalaması
Aylar
Güneşlenme süresi
(saat /gün)
Aylar
MAX C
o
MĐN C
o
ORT C
o
Ocak
3.15 Ocak
13,2
2,8
7,6
Şubat
4.18 Şubat
15,1
7,0
10,6
Mart
5.54 Mart
19,2
9,3
13,9
Nisan
7.51 Nisan
21,0
11,2
15,9
Mayıs
9.18 Mayıs
28,1
18,6
22,6
Haziran
9.58 Haziran
30,1
21,9
25,6
Temmuz
11.3 Temmuz
33,0
24,7
28,2
32,4
25,8
28,4
Ağustos
10.43 Ağustos
Eylül
9.59 Eylül
32,2
22,1
26,4
Ekim
6.52 Ekim
29,4
17,9
22,7
Kasım
4.15 Kasım
20,4
11,0
15,0
Aralık
3.06 Aralık
13,9
5,0
8,6
Yıllık
Ortalama
7.15
TABLO 2:
TABLO 1:
- 14 -
B.1.2. Su Gücü
Đlimiz de 17 GWh/yıl hidroelektrik enerji üretimi yapılmaktadır. Bunun 15 GWh/yıl
‘lık miktarı DEFNE-HARBĐYE H.E.S den,2 GWh/yıl ise DÖRTYOL-KUZUCULU
H.E.S. üretilmektedir.
(D.S.Đ. Bölge Müd.2002)
AKARSU
Asi Nehri
ORTALAMA DEBĐSĐ
2900 hm3 / yıl
Afrin Nehri
19,6 m3/ sn
Karasu Nehri
1,65 m3/ sn
Muratpaşa Çayı
100x106 m3 / yıl
TABLO 3:
Yandaki tablo haricinde irili ufaklı diğer akarsular şunlardır:
Büyükkaraçay,
Küçükkaraçay, Çokak, Mengüliye, Derseden, Çekmece, Kadınlar, Kavaslı, Tülel, Harim,
Kuseyr, Soğuksu, Felit, Favar ve Düver çayları. Bu akarsuların yıllık debi miktarları
bilinmemektedir.
B.1.3. Kömür
Hatay ili sınırları içerisinde kömür rezervleri bulunmamaktadır.
B.1.4. Doğalgaz
Hatay ili sınırları içerisinde doğalgaz rezervleri bulunmamaktadır.
B.1.5. Rüzgar
Đlimizde hakim rüzgar Güneybatı (SW) yönündedir.Đlimizde rüzgar enerjisinden
yararlanılmamaktadır.
- 15 -
HATAY Đli Đçin Aylara göre Rüzgar Hızı Ortalamaları (m/sec.)
AYLAR
YILLIK
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
YILLIK
1,3
1,4
1,9
2,1
2,9
3,9
4,3
4,4
3,1
1,9
1,5
1,3
2,5
TABLO 4:
ANTAKYA için Aylara göre 27 yıllık Rüzgar Hızı
Ortalamaları (m.sec.)
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
YILLIK
SON 27
YILLIK
3.3
3.4
3.8
4.4
5.3
7.1
8.3
7.4
5.3
3.0
2.6
2.9
4.7
TABLO 5:
ĐSKENDERUN için Aylara göre 31 yıllık Rüzgar Hızı
Ortalamaları(m.sec.)
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
YILLIK
SON 31
YILLIK
2.0
1.8
1.8
1.7
1.6
1.9
2.1
1.9
1.4
1.2
1.4
1.9
1.4
TABLO 6:
B.1.6. Biyomas ( Biyogaz,Odun,Tezek)
Đlimizde Biyogaz ve Biyomas üretim ve tüketimine ait çalışma mevcut değildir.
Odun
:
Đlimiz'in (DörtyolOrman Đşletme Müdürlüğü hariç) yıllık odun tüketim miktarı
50.000 ster'dir. Antakya Orman Đşletme Müdürlüğünün yıllık odun üretimi 15-16 bin
ster'dir. Bu nedenle Hatay ili odun açığını, Türkiye'nin muhtelif Devlet orman Đşletme
Müdürlüklerinden ve zeytin odunlarından karşılar
Tüketilen Odun Cinsi
:
a) Đbreli ormanlardan, kızılçam, karaçam odunu
b) Yapraklı ormanlardan meşe, kayın, gürgen, sandal odunu c) Okaliptüs (sılfato) odunu d)
Zeytin ve meyve odunu
e) Prina odunu (kırılmış zeytin çekirdek presi)
- 16 -
B.1.7. Petrol
Đlimiz sınırları içinde petrol rezervi mevcut değildir
B.1.8. Jeotermal Sahalar
Erzin Başlamış Kaplıcaları ve Şifalı Suları :
Đl sınırları içinde Erzin ilçesinde içme ve kaplıca bulunmaktadır. Đçmelerde su
saniyede 0.2 lt çıkmakta olup sıcaklığı 24 OC' dır. Hem içme hem de banyo
uygulamalarında kullanılan su, karaciğer, safra kesesi, mide, bağırsak, pankreas,
metabolizma hastalıkları ve diabet hastalıklarında olumlu etkiler yapmaktadır.
Yine Erzin ilçesi Başlamış köyünde, debisi 0.2 It i sn olan suların sıcaklığı 22
°C'dir. Bu su, hem içme hem de banyo amacıyla kullanılmakta olup, birçok hastalığa iyi
geldiği belirtilmektedir.
Reyhanlı Hamamat Kaplıcaları
:
Reyhanlı-Kırıkhan
karayolu
üzerinde
bulunan Hamamat kaplıcaları Özel Đdare
Müdürlüğü tarafından yeniden yapılarak modern
bir yapıya kavuşmuş bulunmaktadır.Yörenin en
büyük kaplıcası olup,bir çok hastalığa iyi geldiği
söylenmektedir.
B.2. FLORA VE FAUNA
B.2.1. Ormanlar
Hatay Đlinde toplam 208.165 hektarlık orman alanı mevcut olup,bu rakam genel
alan dilimi içerisinde % 39 ‘luk kısmı oluşturmaktadır
Ormanlık alanların büyük bir kısmı Amanos Dağlarında yer almaktadır ve bu
ormanların ağırlıklı bir bölümünü kızıl çam ağaç türü oluşturmaktadır.Bununla birlikte
ormanlarımızı oluşturan asli ağaç türleri ;Karaçam,Göknar,Sedir,Kayın,Meşe ve Gürgen
türlerinden oluşmaktadır.Tali ve endemik türlerle birlikte Amanos dağlarında 3000 çeşidin
üzerinde bitki türü olduğu saptanmıştır.
B.2.2. Çayır ve Mera
Đlimiz toplam arazisinin %9,9 u , 53.375 ha çayır mera arazisi mevcuttur.
- 17 -
2001 yılında Hatay ve Alt Bölgelerinde
Arazilerin Dağılımı
Hatay Tarım Đl Müd.-2001
Bölge
Tarım Alanı
Orman ve
Fundalık
Çayır Mera
Diğer
Araziler
Yüzölçümü
I.Alt Bölge
64.275
36.681
5.678
477
107.100
II.Alt Bölge
47.815
101.873
11.046
2.966
163.700
III.Alt Bölge
89.935
10.374
27.388
303
128.00
IV.Alt Bölge
68.741
59.237
9.263
4.259
141.500
HATAY
270.766
208.165
53.375
8.066
540.300
TABLO 7:
GRAFĐK11:
6:
B.2.3. Sulak Alanlar
Hatay il sınırları içerisinde bulunan sulak alanların toplamı 1.691,5 hektardır.
Sulak Alan
Büyüklük(ha)
Balıklı Göl
350
Đskenderun sarıseki Sazlığı
29,9
Su Kaynaklarının Yüz
Ölçümleri
Đskenderun Đsdemir
D.S.Đ.6.Bölge Müd.
7,6
Cüdeyde Gölü
20
Baraj rezevuarları
430
Gölet Rezervuarları yüzeyi
10
Asi Nehri ve kolları
844
TOPLAM
1691,5
TABLO 8:
- 18 -
GRAFĐK 2
B.2.4. Endemik Bitkiler
Amonos Dağları endemik bitkiler bakımından oldukça zengin yöredir. İlimizde
bulunan belli başlı endemik bitkiler flora fauna bölümünde verilmiştir
B.2.5. Fauna ve Endemik Hayvanlar
Flora fauna bölümünde verilmiştir.
B.2.6. Milli Parklar ,Tabiat Parkları,Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanları
Đlimiz sınırlarında Milli Park, Tabiat Parkları ve Tabiat Anıtları bulunmamaktadır.
Đlimiz Sınırları içerisinde 3 adet Tabiatı Koruma alanı bulunmaktadır.
• Habibi Neccar Tabiatı Koruma Alanı: Bu alanın ana kaynak değerleri 1. ve 2.
derece arkeolojik sit alanı, Sempiyer Kilisesi, Karon (Charon) Anıtı, Antiokhu
tarafından M.Ö. 3. yüzyılda yapılan günahkarlar hamamıdır.
Tescil edilen alan miktarı 118 Ha dır. Alanın merkeze uzaklığı 10 km dir. Yoğun
bir şekilde yerli ve yabancı turist çeken bu alanın işletmesini Kültür ve Turizm
Müdürlüğü yapmaktadır.
•
Kengerlidüz Tabiatı Koruma Alanı: 63 nolu bölme içerisinde yer alıp 53.5 ha.
büyüklüğündedir.Koruma alanı olarak ayrılma sebebi kayın ağacının dünyanın en
güney noktasındaki saf ve karışık meşcereleri relikt ve izole bir yayılış
göstermesidir.Saha içerisindeki ağaç türleri kayın ,meşe,karaçam ve göknardır.
•
Tekkoz Tabiatı Koruma Alanı: 165 nolu bölme içersinde olup 60,5 Ha.
Büyüklüğündedir. Saha içerisindeki kayın, meşe, karaçam, gürgen, kayacık,
dişbudak, çınar, akçaağaç, erguvan, tespih, sakız, üvez vb. ağaç türleri vardır
- 19 -
B.3. TOPRAK
Hatay iline ait "Genetik Sınıflandırma" sistemine göre toprak kuşakları;
1- Alüvüyal Topraklar
:
Yüzey sularının tabanıarında veya tesir sahalarında akarsular tarafından taşınarak
yığılmış bulunan genç sedimentler üzerinde yer alan; düz, düze yakın meyile sahip, (A) C
profilli, azona! genç topraklardır.
Muhtelif zamanlarda gelen sedimantasyonun şiddetine göre toprak profili ekseriya
çeşitli tabakalara sahiptir. Üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçer. Üzerinden uzun
yıllar geçmiş olanlarında hafif kireç yıkanması mevcut olabilir. Akarsuların meydana
getirdiği oldukça geniş alüviyal selovalarında ırmak yatağından uzaklaştıkça topraklar
bünye, drenaj ve topografya bakımından farklılıklar gösterirler. Buna göre topraklara nehir
sırtı, sırt ardı toprakları gibi isimler verilir.
Toprak drenajının kifayetsiz olduğu kesimlerde alt tabakalar genellikle yaş olup,
ekseriya muayyen derinliklerde redüksiyon horĐzonuna (gley) tesadüf edilir. Bazı alüviyal
ovalar üzerine her sene yukarı havzalarda yeni sedementler olabilir. Havzalarda alınan
çeşitli muhafaza tedbirleri neticesinde sedimantasyonun şiddeti azaltılabilir.
Đklim drenaj ve kullanma tarzına göre organik madde miktarları geniş bir değişiklik
gösterir. Bu topraklar üzerine sediment yolu ile bugün bile muhtelif kalınlıklarda yeni yeni
çok genç ilave katlar da gelebilir.
Azanol topraklar olması hesabiyle özel bir iklim tipi vejetasyonu yoktur. Her iklim
tipi ayrı bir vejetasyona sahip olabilir.
ilde alüviyal arazilerin yanında cüzi bir miktarda Hidromorfik Alüviyal arazi yer
almaktadır. Bu araziler devamlı su duran, su sızan veya etraftan sık sık su alan; uzun süre
yaş kalan alüviyal arazi niteliğindedir. Basit drenaj tedbirleri ile çayır, suyu seven ağaç
cinsleri veya yem bitkileri yetiştiriciliği yapılabilir. Fazla suya maruz kalmaları halinde
uzun süre batak durumundadırlar.
2- Kırmızı Kahverengi Akdeniz Topraklar
:
Bu topraklar esas itibariyle Kırmızı Akdeniz ve Kahverengi Akdeniz topraklarının
karışık halidir. ABC profiline sahip topraklardır. A 1 horizonu iyi gelişmiş orta derecede
organik Imdde ile iyice karışınıştır. Zayıf bir A 2 horizonu da görülebilir. A 1 horizonu
kırmızı veya kahverengi, köşeli blok ve prizmatik yapıya haiz, bünyesel B horizonu içine
tedricen geçer.
B horizonundaki bÜnyesel ped yüzeylerinde taşınarak gelen kil zararları görülür.
Killer illĐt ve kaolen grubuna dahildir. Baz satürisyonu % 35'den fazladır ve bu miktar
derinlik
arttıkça daha da artar. Kurak mevsimlerde A ve B horizonu sert bir hal alır. Bu penler
demir silikat penleri olabilir. Tabii vejetasyon; ot, makiler ve muhtelif orman ağaçlarıdır.
- 20 -
Kurak mevsimli, hümid ve sabhümid iklimIerde görülür. Toprak yılın birçok ayında
kurudur. Fakat serin devrelerdeki yağışlı mevsimlerde rutubetlidir. Yıllık ortalama yağış
400 - 1000 mm. dir.
Ana madde esas olarak sert kalker, ayrıca hafIf dağlık bölgelerde granit, kil taşı,
muhtelif metamorfıkler, kristal kayalar, filiş, kireç taşı; alçak yayla ve ovalarda bazik
karakterli andeztik, desĐtik ve bazaltik kayalar, granit, kil taşı, çimentotaşınış kum taşı ve
konglomera, mamlı depozĐtler muhtelif sediment kayalar çakıllı kumlu killi genç
sedimentler ve kumlu kil taşlarıdır.
3- Kırmızı Akdeniz Topraklar
:
ABC horizonlu topraklardır. Akdeniz iklim bölgesindeki kireç kayaları üzerinde
600 mm. veya daha fazla yağış altında teşekkül eden koyu kırmızı renkli toprkalardır. Bazı
hallerde kalkersiz ana madde üzerinde oluşabilirler.
B horizonu bünyeseldir ve ped yüzeylerindeki kilin baz satürasyonu % 40'dan
fazladır. Renk yüksek kromaya sahiptir. (kırmızı veya sarı) Bazı satürasyonu derinlikle
daha da artmaktadır. B horizonunda yapı, blok veya prizmatik, ped yüzeylerinde veya
boşluklarda kalan killer görülülebilir. B horizonundaki dominat killer 2: 1 tipindeki silikat
killerdir. Muhtelif derinliklere sahip topraklardır.
Tabii vejetasyon ot, makiler ve muhtelif ağaçlardır. Kurak mevsimli, hümid ve
sabhümid iklimIerde görülür. Toprak yılın birçok ayında kurudur. Fakat serin devrelerdeki
yağışlı mevsimlerde rutubetlidir. Yıllık ortalama yağış 500 -1000 mm. dir. Ana madde esas
olarak sert kalker, kireç taşı, dolomit, kalkerli kum taşı, kalkerli kum ve kireçtaşı, mercan
kireç kayası, kalkerli konglomera; kısmen de kil taşı ve volkanik kayalardır.
4 - Kolüviyal Topraklar
:
Yüzeysel akım1a veya yan derelerin kısa mesafelerden taşıyarak eğimin azalmış
olduğu yerlerde depo ettikleri materyallerin meydana getirdiği genç (A) C profil
topraklarıdır. Toprak karakterleri daha ziyade civarındaki yüksek arazi topraklarının
karakterlerine benzemektedir. Yağış şiddetine ve eğimin derecesine göre muhtelif parça
büyüklerini havikatlar ihtiva ederler. Bu katlar, alüviyal topraklar gibi birbirine
paralelolmayıp heterojendir. Dik yamaçların eteklerinde ve vadi boğazlarında bulunurlar.
Daha ziyade az topraklı kaba taş ve moloz1arı ihtiva ederler. yüzeysel akımın hızı azaldığı
nisbetteparçalarında çapları küçülmekte ve hatta alüviyal toprak parça büyüklüğüne eşit
olmaktadır. Böylece tabii eğimin çok azaldığı yerlerde kolüviyal ve alüviyal topraklar
birbirlerine geçişli olarak karışırlar.
Kolüviyal topraklar % 2'den fazla olmak şartı ile mutlak bir eğime sahiptirler.
Ancak, bilhassa sulu tarım yapılan sahalarda uzun seneler tesviye gayesi ile yapılan
dikkatli sürümlerde meylin % 2'den aşağı düşmesiyle; düz veya düze yakın bir eğim
görülebilir.
Sık sık değişebilen meyillerin meydana getirdiği dalgalı topografyadan ziyade
gittikçe artan mütecanis meyle sahip bir topografya arz ederler. Meylin bu artışı materyalin
geldiği
cihete doğrudur.
- 21 -
Kolüviyal topraklarda asli renk tamamen neşet ettiği ana materyale bağlıdır.
Alüviyallere, sulu ziraat sahalarındaki üst toprak hariç, hiçbir zaman drenaj v.s.
sebeplerden değişme göstermez. Reaksiyon keza konup geldiği ana materyalin aynı veya
benzeridir.
Profillerdeki çakılların tabiatı da kopup geldiği ana materyalin tabiatının aynı
olması ile birlikte mesafenin kısalığı sebebiyle yuvarlaklaşamamıştır. Köşelilik arz eder.
Bu topraklar meyil ve bünye sebebiyle genellikle iyi drenajlı (dahili) olup; bunun bir
neticesi olarak tuzluluk ve tuz terakümü göstermezler. Mevcut problemleri bünyelerinin
kaba oluşları, taşlılıkları, meyle sahip olmaları ve taşkına maruz kalmalarıdır.
5 - Kahverengi Orman Toprakları
:
Đnterzona! toprakların kalsimorfik grubuna dahilolması sebebiyle karakteristik
özelliği yüksek derecede kireç muhtevasına sahip ana madde üzerinde gelişmesidir.
Bulunduğu bölgelerin zonal topraklarına nazaran çok zayıf gelişmiş horizonlara sahiptir.
(A. (B).C horizonları mevcut olup bunlar birbirlerine tedrici olarak geçiş yapar.
A horizonu iyi teşekkül etmiş olduğundan açıkça görülür. Gözenekli veya granüler
yapı arz eder. A horizonundaki organik madde mull formundadır. Yani; mineral madde ile
iyice karışmış durumdadır. pH'sı genellikle kalev, nadiren nötrdür, renk kahverengidir.
B horizonu granürler veya yuvarlak köşeli blok yapıda ve kahverengidir. (B)
horizonunun kil muhtevası C horizonundaki silikat kil minareıleri dominant olarak illit ve
zayıf kristalize olmuş kaolinitdir. (B) horizonundaki killerin baz satÜfasyonu orta veya
yüksektir.) (% 60'dan fazla.) (B) horizonunun aşağı kısımlarında CaC03 bulunur. Derinlik
ekseriya 50 - 90 cm. arasındadır.
Tabii vejetasyon yaprağını döken ağaçlar ve çalılardır. iklim, kurak mevsimi
bulunan ılık hümid ve sabhümid bölgelerdir. Ortalama yıllık yağış 620 - 870 mm. dir.
Ana madde; pH değerleri asit veya alkali olmakla beraber, çoğunlukla alkali
görülen kireçce zengin kil taşları, mikaşistler ve gnaysdır.
6- Kalkersiz Kahverengi Orman Toprakları:
A (B) C profiline sahip topraklardır. A horizonu iyi teşekkül etmiş gözenekli yapı
arz eder. A horizonundaki organik madde genellikle asit karakterli olup minarel kısmından
ayrı veya çok az bir karışma gösterir.
(B) horizonu zayıfteşekkül etmiş kahverengi veya koyu kahverengiden granürler
veya yuvarlak köşeli blok yapıdadır. (B) horizonunda kil birikmesi yok veya pek azdır. (B)
horizonunun baz satürasyonu ortadan yavaşa doğru değişir ( % 60 dan az )Profilin
aşagılarına dogru gittikçe Silikat killeri kaolin veya illit grubundadır. Horizon hudutları
geçişli ve tedricidir. Derinlikleri normalolarak 40 - 70 cm. arasındadır.
Tabii vejetasyon esas olarak yaprağını döken orman ağaçlarıdır. Đklim, kuru
mevsimi olmayan
ılık hümid bölgeleridir. Yıllık ortalama yağış 500 - 750 mm. dir. Ana madde moisen ve
pliosene ait kumlu killi veya çakıllı depozitlerden ibarettir.
- 22 -
7 - Bazaltik Topraklar
:
Bu toprakların özellikleri aynı iklim şartları altında kireç taşı üzerinde teşekkül
etmiş olan Kahverengi ve Kırmızı Kahverengi topraklara oldukça benzerlik gösterir.
Genellikle orta derin profile sahip olan bazahik topraklar, ağır killi olup, iyi bir
profil teşekkülü göstermezler. A horizonunun yapısı granürlerden blok yapıya kadar
değişir. B horizonu genellikle A horizonundan daha ince bünyeli ve blok yapılıdır. Fiziksel
özellikleri kalker üzerinde teşekkül etmiş o lan topraklardan daha iyi değildir.
Bazaltik topraklar çok kere kireçsizdir. Reaksiyon nötr ile kalevi arasıdır. Organik
madde muhtevaları oldukça azdır. Değişebilir katyon kapasiteleri orta - yüksektir. Esas
değişebilir katyon kalsiyumdur. Su tutma kapasiteleri yüksek olan bu toprakların diğer
fiziksel karakterleri pek iyi olmadığından verimlilik düşüktür. Sulu veya kuru şartlarda
meyve bahçesi veya tarla bitkileri yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Kesif sürüm isteyen
kullanımlarda taşlardan temizlenmesi gereklidir.
8 - Bazı Arazi Tipleri Kumlu Çakıllı Molozlu Irmak Taşkın Yatakları :
Irmakların taşkın yataklarındaki kumlu, çakıllı, molozlu materyalin bulunduğu
sahaları kapsamına alır. Bu sahalar yağışların az olduğu yaz aylarında görülür. Yağışların
fazla olduğu devrelerde ise ırmak yatağı, yani akış sahası olan bu yerlerde akan su Đnce
toprak materyalini devamlı yıkadığından toprak materyali bulunmaz. Bu sebeple bu kabil
sahalara ırmak yıkantısı da (R w) diyebiliriz. Vejetasyondan yoksundur. AKK
sınıflanmasında vm. sınıf arazi karakteri arz ederler. Irmak taşkın yatağı dışında görülecek
kumlu çakıllı sahalar bu sınıfta dahil edilmeyip, alüviyal topraklarda mütalaa edilmektedir.
9 - Sahil Kumulları
:
Herhangi bir toprak developmanı bulunmayan ve bu sebeple arazi tipi olarak rüzgar
olmak üzere, kısmen de dalga hareketleri ile taşınarak muayyen sahalara depo edilmiş
kum1ardan ibarettir. Topoğrafyaları ondüleli veya tepeliktir. Çoğunlukla fazla rüzgara
maruz kalmaları sebebiyle kum1ar hareket ettiğinden sabit bir vejetasyon göstermediği gibi
bilhassa iklimin (Yağış ve Isı) kiyafetsiz olduğu yerlerde ziraate elverişli olabilir. Keza
bazıkumullarda bilhassa deniz ve göl yakınlarındaki çukurlarda yer aldığında, taban suyu
bulunduğu gibi; bunun bir neticesi olarak da kuvvetli bir vejetasyon da görülebilir.
10 - Çıplak Kaya ve Molozlar
:
Üzerinde toprak katı bulunmadığından dolayı herhangi bir toprak developmanı söz
konusu olmayan ve bu sebeple arazi tipi olarak mütalaa edilen, parçalanmamış veya
kısmen parçalanmış sert kaya veya taşlarla kaplı sahalardır. Bu kaya ve taşlarla kalkerli
veya kalkersiz, jipsli ve tuzlu olabildiği gibi volkanik, tortul ve metamorfik menşeyli de
olabilir. Tarımsızda hiçbir işe yaramayan bu araziler arazi kullanma kabiliyeti yönünden
vm. sınıftır. Bu duruma göre ziraat orman ve meracılıkta kullanılmayan; ancak av sahası,
maden, taş ocağı v.s. olarak kullanılabilecek sahalardır. Bu tip arazilerde bazı hallerde kaya
ve taşların çatlaklarında tutunarak bu çatlaklardaki mevcut topraklardan faydalanarak
- 23 -
gelişen çok seyrek orman ağaçları çalı ve otlar bulunabilir. Fakat genellikle vejetasyondan
yoksundur.
B.4. SU KAYNAKLARI
B.4.1. Đçme Suyu Kaynakları ve Barajlar
Đlimizde içme suyu yer altı kaynaklarından temin edilmektedir.
Tahta Köprü Barajı :
Barajın Yeri
Akarsuyu
Amacı
Đnşaatın (başlama-bitiş) yılı
Tahtaköprü
Hatay
Karasu
S+T
1968 - 1976
Barajı
Gövde dolgu tipi
Zonlu
Gövde hacmi
1,95 hm3
Yükseklik (talvegden)
33,50 m
Normal su kotunda göl
hacmi
200 hm3
alanı
23,40. km2
Sulama alanı
11 900 ha
Güç
- MW
Yıllık Üretim
- GWh
Yeri : Hassa - Kilis karayolu üzerinde Hassa'dan itibaren 20 km'dir. Amacı : Sulama ve
taşkın koruma Göl Hacmi: 200. 000. 000 m3 ve yağışların meydana getirdiği yan
derelerdir.
- 24 -
Yarseli Barajı
:
Barajın Yeri
Akarsuyu
Amacı
Hatay
Beyazçay
S
1985 - 1991
Yarseli Barajı
Gövde dolgu tipi
Gövde hacmi
Zonlu
2,700 hm3
35,00 m
hacmi
60,50 hm3
alanı
4,20 km2
Sulama alanı
Güç
Yıllık Üretim
8 075 ha
- MW
- GWh
Yeri: Demir köprü (Avsuyu köyü yakınında) Antakya'nın 30 km doğusunda Amacı:
Sulama amaçlıdır. Tipi: Toprak dolgu.
Baraj Yarseli deresi üzerinde kurulmuş ancak; Yarseli deresi istenilen su akışını
sağlayamadığından, Baraj gölünde Asi Nehri üzerinde kurulan pompalarla su terfi
ettirilerek yeterli su depolanmaktadır.
- 25 -
Yayladağ Barajı
:
Barajın Yeri
Hatay
Akarsuyu
Kureyşi
Amacı
Yayladağ Barajı
S+Đ
1993 - 2000
Gövde dolgu tipi
Kaya
Gövde hacmi
0,360 hm3
44,40 m
Normal su kotunda göl hacmi
6,500. hm3
Normal su kotunda göl alanı
0,45 km2
Sulama alanı
719 ha
Güç
............... MW
Yıllık Üretim
................ GWh
ĐŞLETMEDEKĐ SULAMA TESĐSLERĐ
Tesisin Adı
Pompajlı
Sulama
( ha )
Cazibe Sulama
( ha )
Đşletmeye
Girdiği Yıl
Brüt
Net
Brüt
Net
Toplam Sulama
Alanı
( ha )
Brüt
Net
AMĐK TAHTAKÖPRÜ
I.MERHALE
PROJ.KIRIKHAN
HASSA SUL.
1996
11 900
-
-
-
11 900
-
SAMANDAĞ POMPAJ
SUL.
1987
-
-
2 167
-
2 167
-
YARSELĐ SULAMASI
1997
5 364
-
1 936
-
7 300
-
1994
644
-
75
-
719
-
17 908
-
4 178
-
22 086
-
YAYLADAĞ PROJSĐ
SULAMASI
Toplam
- 26 -
TABLO 9:
B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları
Đlimizde yeraltı suyu rezervi 346 hm3/ yıl olarak belirlenmiştir. Yeraltı (YAS)
kaynaklarından sulanan 13198 ha sahasının 11903 ha DSĐ Mutasavver projelerinin
gerçekleşmesiyle cazibeli hale dönüştürülecek ve neticede YAS' dan sulanan saha 1295
ha'a düşecektir.
B.4.3. Akarsular
Türkiye'nin 26 akarsu
havzasından biri olan Asi
havzası Hatay ili sınırları
içerisinde
bulunmaktadır.
Đlimizde bulunan en önemli
akarsu Asi Nehridir.
Su kaynağı
Yeri
Debisi
(lt/sn)
Harbiye Kaynağı
Harbiye
492
Antakya/Harbiye ve
Köylere Đçme suyu
Mazmanlı
Kaynakları
Hassa/Aktepe
800
Karasu Nehrine
akmakta
Bağlama
Kaynağı
Maraşboğazı
100
-
Batıayaz
Kaynakları
Musa Dağı
70
Yakın Köylerin
içme suları
Hamda Kaynağı
Çayırgah
250
-
Hatay Đli Yer altı su potansiyeli
D.S.Đ.6.Bölge Müd.-2000
TABLO 10:
Emniyetli olarak
kullanılabilir yıllık su (hm3/
yıl )
Fiili tüketilen su (hm3/
yıl )
294
346
- 27 -
Kullanım
KARASU NEHRİ
AFRİN ÇAYI
ASİ NEHRİ
Asi Nehri
:
Lübnan'ın Elbekaa vadisinden Çıkıp Suriye'yi geçtikten
sonra Etun yöresinde Türkiye'ye girer. Küçük Asi ile
birleşerek Samandağı'nda bir delta oluşturup Akdeniz'e dökülür .
Asi Nehri'nĐn yıllık su potansiyeli 2900 bm3 / yıl, debisi 5.04 m3 / sn' dir. Sulama amaçlı
kullanıldığından yaz aylarında tamamen kurumaktadır. Türkiye sınırları içindeki uzunluğu
94 km'dir.
- 28 -
Karasu
:
Kahramanmaraş ilinin Akçadağ ve Kartal dağ eteklerinden doğar, güneye doğru akar ve
bugün kurutulmuş olan Amik Gölü yatağında Afrin Çayı ile birleşir. Uzunluğu 116 km.dir.
Yıllık ortalama debisi: 1.65 m3 / sn'dir. Đl hudutları içindeki uzunluğu 77 km'dir. Eğri
geçişte başlar, Zülüflühan köyünde küçük Asi ile birleşir.
Afrin çayı
:
Gaziantep ili Saf dağlarından doğan Afrin çayı Karasu ile birleşir. Uzunluğu 160 km;
ortalama yıllık debisi: 0.644 m3 / sn'dir. Đl toprakları içindeki uzunluğu 24 km.dir.
Davutpaşa köyünden başlar, Zülüf1ühan köyünde küçük Asi ile birleşir.
B.4.4. Göller ve Göletler
Havzada bulunan ve günümüzde göl niteliği kalmamış yada göl olmaktan çıkmak
üzere olan birkaç göl dışında ,halen göl niteliği taşıyan birkaç gölden söz etmek
mümkündür.Bu göllerde tıpkı Amik Gölü gibi jeolojik çöküntü ve grabenler sonucu
oluşmuşlardır.
Kurutulmadan ön-ce en büyük göl Amik Gölü idi,16 km uzunluğunda 10 km
genişliğinde olan bu gölün 1980’lerin başında kurutma çalışmaları bitirilmiş ve su altındaki
topraklar tarıma açılmıştır.
ĐŞLETMEDEKĐ GÖLETLER
Sıra No
1
Göletin Adı
Karamanlı Göleti Sulaması
Göletin Yeri
Akarsuyu
Amacı
Karamanlı Göleti
Hatay
Bulanık
S
1995 - 2000
Gövde dolgu tipi
Homojen Toprak Dolgu
Depolama hacmi
2,000 hm3
Aktif Hacim
1,96 hm3
Ölü Hacim
Yükseklik (temelden)
Sulama Alanı
Proje rantabilitesi
- 29 -
0,040 hm3
31,20 m
34,80m
222 ha
1,85
Yenişehir Gölünden Görünüm
Büyüklük sırasına göre ilimizde bulunan belli
başlı göller
Đsmi
Yüzölçüm(m 2 )
Yeri
Şuan ki durum
Bağlama Gölü
6.250
Maraşboğazı köyü
Kurutuldu
Cüdeyde Gölü
20.000
Reyhanlı
Mevcut
Yenişehir Gölü
31.500
Reyhanlı
Mevcut
Gölbaşı (Balıklı) Göl
350.000
Kırıkhan
Mevcut
Amik Gölü
12.500 (ha)
Amik ovası
Kurutuldu
Pınarbaşı Gölü
-
Reyhanlı
Mevcut
TABLO 11:
Ballıöz Göleti
: Barbarlı Çayı üzerinde kurulmuş sulama göleti.
Hassa Dermek Göleti
: Deliçay üzerinde kurulmuş sulama göleti.
Samandağ Karamanlı Göleti
:
Bulanık-Ördek ve Küçük Karaçay derelerinin
suları ile beslenen sulama göleti.
B.5. MĐNERAL KAYNAKLAR
I.Madencilik başlığı altında ayrıntılı olarak incelenmiştir.
- 30 -
(B) DOĞAL KAYNAKLAR KAYNAK
•
•
•
•
2007 Çevre Durum Raporu
DSĐ Antakya Şube Müd.
Orman Đşletme Müd.
Đl Çevre ve Orman Müd.
- 31 -
C. HAVA(ATMOSFER VE ĐKLĐM )
C.1. ĐKLĐM HAVA
Meteoroloji, atmosferde meydana gelen hava olaylarının oluşumunu, gelişimini ve
değişimini nedenleri ile inceleyen ve bu hava olaylarının canlılar ve dünya açısından
doğuracağı sonuçları araştıran bir bilim dalıdır.
Meteorolojik olaylar, insanoğlunun yaşamını ilk çağlardan itibaren etkilemiş,
insanlar günümüze kadar dünya atmosferinde olup biten olayların nedenlerini zamanın
koşullarına göre inceleyip araştırmışlardır. Bu amaçla da çeşitli gözlem ve incelemeler
yaparak hava olaylarını önceden tahmin edebilme yollarını bulmaya çalışmışlar, bunların
olumlu etkilerinden faydalanma, olumsuz etkilerinden de kurtulma ve korunma yollarını
aramışlardır.
Meteoroloji, insanlık tarihi kadar eski bir bilim olmasına karşın, gerçek kimliğine
19. yüzyıl sonlarına doğru kavuşmuştur. Đlk meteorolojik haritalar 1869 yılında Prof. C.
Abbe ve Buchan tarafından yapılmıştır. 1882 yılında Loomis, ilk dünya yağış dağılım
haritasını, 1887 yılında Hann ise, ilk meteoroloji atlasını hazırlamışlardır.
Günümüzde meteorolojik hizmetler tamamen bilimsel yöntemlerle ve uluslararası
işbirliği içerisinde yürütülmektedir. Bugün dünyada, 24 saat sürekli çalışan onbin civarında
kara istasyonu, açık denizlerde görev yapan altı binden fazla gözlem gemisi ve yüksek
hava sondajları yapan istasyonlar bulunmaktadır.
Bölgede genelde yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer. Ancak
yüksekliğe bağlı olarak iklim özellikleri oldukça önemli farklılıklar gösterir.
Bölgemizde Bulunan Đstasyon sayıları
DENĐZDEN YÜKSEKLĐK
ĐSTASYON SAYISI
0 – 500 m
20
500 – 1000 m
2
1000 m üstü
1
Đstasyonların denizden uzaklığı 0 – 25 km arasında değişmektedir.
ĐSTASYON ÇEŞĐTLERĐ: 24 saat meteorolojik gözlem yapılmaktadır. Eski sistem
otomatik istasyona dönüştürülmektedir
ĐSTASYON ÇEŞĐTLERĐ:
ĐSTASYON ÇEŞĐDĐ
ADEDĐ
Ravinsonde
: 7 adet
Sinoptik+B.Klima
Sinoptik +Deniz
: 69 adet
: 23 adet
B.Klima+Deniz
:12 adet
- 32 -
Sinoptik +Meydan
: 31 tane
Meydan
: 17 tane
Büyük Klima :169 / Küçük Klima : 58 tane
Otomatik (Awos)
: 206 tane
Hava Meydan Awos
: 24 tane
C.1.1 Doğal Değişkenler
C.1.1.1.
Rüzgar
Dogu Akdeniz'de rüzgar kış aylarında (NE) Kuzey Doğu, Yaz aylarında (SSW)
Güney,Güney Batı olarak esmektedir.
Yaz rüzgarlarının Hatay ve çevresi için serinletici etkisi vardır.
Đlkbahar mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 3600 saat
Doğudan 1500 saat, ortalama hızı 0,2,107 m/s’dir.
esmekte ,Kuzey
Yaz mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 6000 saat eser,ortalama hızı 0,2 ,10,8
m/s arasındadır.
Sonbahar mevsimi yer rüzgarları Güney ve Güney Batıdan 5400 saat ,Kuzey
Doğudan 2100 saat esmekte , hızı 0,2,10,8 m/s arasındadır.
Kış mevsimi Kuzey Doğudan esmektedir, hızı 0,2,10,7 m/s arasındadır.
Hatay Meteoroloji Đstasyon Müdürlüğünden alınan veriler doğrultusunda 2007
yılına ait rüzgar hızı, yönü, fırtınalı gün sayılarına ait veriler aşağıda çıkarılmıştır.
2008 YILI ORTALAMA RUZGAR HİZİ (M/S)
OCAK
ŞUBAT
MART
NĐSAN
2.6
2.7
2.9
3.4
MAYIS
HAZ.
TEM.
AĞUS.
4.1
5.4
6.1
5.9
EYLÜL
EKĐM
KASIM
ARALIK
4.1
2.5
2.2
2.4
Y.ORT.
3.7
2008 YILI EN HİZLİ ESEN RUZGARİN YONU
OCAK ŞUBAT MART NĐSAN MAYIS
HAZ.
TEM.
AĞUS.
EYLÜL
EKĐM
KASIM
ARALIK
Y.ORT.
SSW
WSW
SSW
SSW
SSW
SSW
WSW
SSW
SSW
2008 YILI EN HİZLİ ESEN RUZGARİN ORTALAMA HIZI (M/S)
OCAK ŞUBAT MART NĐSAN MAYIS HAZ. TEM.
AĞUS.
EYLÜL
EKĐM
KASIM
ARALIK
Y.ORT.
26.2
20.5
19.4
18.0
22.0
28.4
SSW
22.5
SSW
23.6
WSW
21.5
SSW
22.8
20.9
19.3
- 33 -
28.4
2008 YILI ORT. FİRTİNALİ GUN SAY. (RUZ.HIZ>=17.2 M/S)
OCAK
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
0.5
0.6
0.8
0.5
0.4
0.3
TEM.
1.1
AĞUS. EYLÜL EKĐM
KASIM ARALIK Y.ORT.
1.0
0.1
0.2
0.0
0.5
6.0
2008 YILI ORT. KUV.RUZ. GUN SAY. (RUZ.HİZ 10.8-17.1 M/S)
OCAK
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
TEM.
AĞUS. EYLÜL EKĐM
2.6
3.5
9.9
25.6
24.3
6.7
13.1
20.6
14.1
4.7
KASIM ARALIK Y.ORT.
2.0
1.9
129.0
•
Doğu Akdeniz'de rüzgar kış aylarında (NE) Kuzey Doğu, yaz aylarında (SSW)
Güney, Güney batı yönlerinden esmektedir.
•
Yaz rüzgarları Hatay ve çevresi için, serinletici etkisi vardır.
•
Đlkbahar mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 3600 saat esmekte, Kuzey Doğudan
1500 saat, ortalama hızı 0,2–10,7 m/s arasındadır.
• Sonbahar mevsimi yer rüzgarları Güney. Güney Batıdan
5400 saat, Kuzey doğudan 2100 saat esmekte, hızı 0.2, 108 m/s
Arsındadır.
•
Kış mevsimi Kuzey doğu yönlerinden esmektedir. Hızı 0.2 m/s
HATAY VE ÇEVRESĐNĐN
MEVSĐMLĐK YER RÜZGARLARI
ĐLK BAHAR MEVSĐMĐ YER RÜZGARLARI :
0.2
3.3
10.7
m/saniye
- 34 -
3.3 m/s ile 10.7 m/s aralığında NE(Kuzey doğu ),SW ( Güney Batı )
Yönlerinden eser.
YAZ MEVSĐMĐ YER RÜZGARLARI
0.2
3.3
10.8
m/saniye
3.3m/s ile 10.8 m7s aralığında SW ( Güney Batı ) yönlerinden eser.
SONBAHAR MEVSĐMĐ YER RÜZGARLARI
0.2
3.3
10.7
m/s
3.3m/s ile 10.7 m/s aralığında NE ( Kuzey doğu ) ve SW( Güney Batı)
Yönlerinden eser.
KIŞ MEVSĐMĐ YER RÜZGARLARI
0.2
3.3
10.7
m/saniye
3.3 m/s ile 10.7 m/s aralığında NE ( Kuzey Doğu ) Yönlerinden eser.
- 35 -
C.1.1.2. Basınç
Hatay ilinde aylara göre en yüksek, en düşük ve ortalama basınç değerleri aşağıda
verilmiştir. Meteoroloji Đl Müdürlüğünden alınan verilere göre Đlimiz sınırlarında Ölçülen
Ortalama Yerel Basınç, Enyüksek Yerel Basınç, En Düşük Yerel Basınç ve Ortalama
Buhar Basınç değerleri aşağıda çıkarılmıştır.
ORTALAMA YEREL BASİNC (HPA)
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
OCAK
Y.ORT.
1007.5 1005.2
1001.3
1003.0 1000.7
999.3
996.1
TEM.
AĞUS. EYLÜL EKĐM
KASIM ARALIK
993.1
994.3
1006.7
TEM.
AĞUS. EYLÜL EKĐM
998.8
1003.1
1007.7
EN YUKSEK YEREL BASİNC (HPA)
OCAK
ŞUBAT MART
Y.ORT.
1023.7 1020.9
1023.0
NĐSAN MAYIS HAZ.
1017.5 1014.8 1012.8 1008.2
EN DUSUK YEREL BASİNC (HPA)
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
OCAK
Y.ORT.
986.6
887.0
981.6
982.4
987.6
987.0
887.8
1001.9 1003.6
KASIM ARALIK
1009.4 1017.0
1021.0
1021.8
TEM.
AĞUS. EYLÜL EKĐM
985.2
985.8
TEM.
AĞUS. EYLÜL EKĐM
KASIM ARALIK
25.7
26.4
11.1
990.3
991.7
KASIM ARALIK
987.5
989.9
BUHAR BASINCI
ORTALAMA BUHAR BASİNCİ (HPA)
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
OCAK
Y.ORT.
8.2
8.5
10.3
13.4 17.1
21.6
15.8
22.1
15.8
9.3
Aylık Ortalama Basınç Değişiklik Sebepleri: Akdeniz üzerinde hareket eden hava
kütleleri nedeniyle düşüş ve yükselişler görülür.
Yıllık Ortalama Basınç Değişikliği : 993.1 ile 1006.7 mb. Arasında seyreder.
Basıncın En Yüksek Olduğu Ayla :Ocak-Şubat-Mart-Eylül-Ekim- Kasım aylandır.
Basıncın En Düşük Olduğu Aylar :Nisan -Mayıs-Haziran- Temmuz –Ağustos Ayları
1940 – 1970 Yılları Arasında Olmak Üzere 25 Yıllık Rasat Süresini Kapsayan
Basınç Değerleri Aşağıda Çıkarılmıştır;
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
YILLIK
ORTALAMA
1006,5
1005,0
1002,6
1001,1
999,9
997,2
993,4
994,3
998,8
1003,7
1006,4
1007,4
1001,4
EN YÜK.
1020,8
1022,4
1024,2
1006,1
1011,0
1006,8
1007,0
1004,5
1007,5
1015,3
1023,5
1022,8
1024,2
EN DÜŞ.
984,8
981,3
982,4
987,5
988,4
988,1
986,7
998,2
990,5
990,5
986,5
983,9
981,3
TABLO 15:
- 36 -
Đskenderun Basınç Verileri
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
YILLIK
ORTALAMA
1016,4
1015,6
1013,6
1012,6
1011,5
1009,1
1005,6
1006,3
1010,2
1014,4
1016,7
1017,1
1012
EN YÜK.
1031,8
1033,1
1029,5
1024,8
1021,1
1019,0
1014,9
1017,5
1021,9
1025,0
1032,3
1031,5
1033
995,9
991,8
997,9
999,0
992,2
100,4
998,1
998,9
1001,1
1000,0
997,5
996,3
991
EN DÜŞ.
TABLO 16: .
C.1.1.3. Nem
Nemin en fazla olduğu aylar: Ocak-Şubat-Mart-Nisan-Mayıs-Haziran- TemmuzAğustos aylarıdır.
Nemin en az olduğu aylar: Eylül-Ekim-Kasım -Aralık aylarıdır. 2007 Yılına ait nem
oranları aşağıda çıkarılmıştır;
SAAT 07 DEKİ ORTALAMA BAGİL NEM (%)
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
OCAK
Y.ORT.
83
82
81
79
76
73
78
OCAK
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
Y.ORT.
63
57
52 50
51
53
53
OCAK
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
Y.ORT.
78
74
72
73
74
76
75
ORTALAMA BAGİL NEM (%)
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
OCAK
Y.ORT.
76
71
69
68
67
67
69
EN DUSUK BAGİL NEM (%)
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
OCAK
Y.ORT.
24
25
19
22
20
21
18
TEM.
74
TEM.
56
TEM.
78
TEM.
70
TEM.
27
AĞUS. EYLÜL EKĐM
74
76
80
AĞUS. EYLÜL EKĐM
55
50
44
AĞUS. EYLÜL EKĐM
78
73
71
AĞUS. EYLÜL EKĐM
70
66
65
AĞUS. EYLÜL EKĐM
31
19
19
KASIM ARALIK
82
85
KASIM ARALIK
50
64
KASIM ARALIK
74
80
KASIM ARALIK
68
76
KASIM ARALIK
21
18
EN DÜŞÜK BAĞIL NEM: EKĐM
EN YÜKSEK BAĞIL NEM: OCAK VE ARALIK
En Çok
432.1
09.05.2001
kg/m2
Yağış
En Hızlı
102.2
15.12.1978
km/saat
Rüzgar
- 37 -
En
15.0
Yüksek 19.01.2000
cm
Kar
C.1.1.4. Sıcaklık
EN YUKSEK SİCAKLİK YİLİ
ŞUBAT MART
OCAK
MAKSĐMUM
1971
1989 1986
1962
NĐSAN MAYIS HAZ.
TEM.
AĞUS. EYLÜL EKĐM
KASIM ARALIK
1989
1978
1962
1992
TEM.
AĞUS. EYLÜL EKĐM
1945
1942
EN YUKSEK SİCAKLİK GUNU
OCAK
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
MAKSĐMUM
8
28
29
29
26
22
26
8
26
1994
15
1994
7
1943
KASIM ARALIK
2
15
0
EN YUKSEK SİCAKLİK ( C)
OCAK
ŞUBAT MART
MAKSĐMUM
20.2
25.0 30.5
43.9
ORTALAMA SİCAKLİK (C)
OCAK
ŞUBAT MART
Y.ORT.
8.1
9.7
12.8
18.1
EN DUSUK SİCAKLİK YİLİ
ŞUBAT MART
OCAK
MĐNĐMUM
1950
1950 1985
1950
NĐSAN MAYIS HAZ.
TEM.
AĞUS. EYLÜL EKĐM
KASIM ARALIK
37.5
41.5
43.4
43.9
32.4
NĐSAN MAYIS HAZ.
TEM.
AĞUS. EYLÜL EKĐM
KASIM ARALIK
7.6
14.2
17.1
42.5
21.1
24.6
26.9
42.6
25.4
39.2
20.4
22.6
9.6
NĐSAN MAYIS HAZ.
TEM.
AĞUS. EYLÜL EKĐM
KASIM ARALIK
1997
1979
1979
1953
TEM.
AĞUS. EYLÜL EKĐM
1990
1967
EN DUSUK SĐCAKLĐK GUNU
OCAK
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
MĐNĐMUM
15
6
1
11
7
6
15
EN DUSUK SĐCAKLĐK (C)
ŞUBAT MART
NĐSAN MAYIS HAZ.
OCAK
MĐNĐMUM
-14.6 -6.8 -4.2
1.5
7.7 11.6
-14.6
8
14
1992
29
1948
13
1972
KASIM ARALIK
29
26
TEM.
AĞUS. EYLÜL EKĐM
KASIM ARALIK
15.9
15.4
-3.0
7.9
2.30
-6.6
Uzun yıllar ortalama sıcaklık dağılışı: Doğu Akdeniz Bölgesi için 18–21 0C tespit
edilmiştir.
Maksimum sıcaklık Ağustos ayı 34.0 C kaydedilmiş, Minimum sıcaklık Aralık ve Ocak
aylarına rastlar, 2.0 C olmuştur.
En düşük sıcaklık yüksek ve iç kesimlerde sıfırın altında -4,-10 derece arasında
değişmektedir.
Hatay ve ilçelerinde yıllık sıcaklık ortalaması 16 0C ve daha fazla tespit edilmiştir.
- 38 -
Uzun Yıllar Đçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler (1975 - 2006)
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Ortalama
Sıcaklık
(°C)
8.4
9.7
13.0
17.2
21.1
24.7
27.2
27.6
25.5
20.7
14.0
9.6
Ortalama
En Yüksek
Sıcaklık
(°C)
12.3
14.5
18.2
22.7
26.6
29.1
31.2
31.8
31.1
27.7
20.0
13.7
Ortalama
En Düşük
Sıcaklık
(°C)
4.7
5.4
8.2
12.2
16.2
20.7
23.8
24.4
21.0
15.2
9.2
5.9
Ortalama
Güneşlenme
Süresi
(saat)
3.3
4.7
6.1
7.5
9.6
11.0
11.6
11.1
9.8
7.3
4.7
3.1
Ortalama
Yağışlı Gün
Sayısı
15.0
13.6
12.8
9.9
6.0
2.8
1.9
1.7
3.5
7.3
9.6
13.7
Uzun Yıllar Đçinde Gerçekleşen En Yüksek ve En Düşük Değerler (1975 - 2007)*
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
En
Yüksek
Sıcaklık
(°C)
20.2
25.0
30.5
37.5
41.6
41.2
43.4
42.4
42.6
39.2
32.4
21.3
En
Düşük
Sıcaklık
(°C)
-7.0
-4.2
-4.2
1.5
7.7
13.6
15.9
15.4
7.9
4.3
-2.9
-3.4
C.1.1.5. Buharlaşma
Yaz aylarının bulutsuz (açık) geçmesi ve rüzgâr hızının yüksek olması
buharlaşmayı artırmaktadır. Kış aylarında rüzgâr hızının düşmesi, bulutluluğun artması ve
bağıl nemin yüksek olması sebebiyle buharlaşma düşmektedir.
2008 YILI ORTALAMA BUHARLASMA (MM)
AYLAR
1
2
3
4
5
6
Ortalama
Buharlaşma
(mm)
43.8
56.2
85.5
116.0
154.7
189.9
- 39 -
7
8
9
10
11
12
220.6
218.1
183.3
131.8
70.0
39.7
Yıllık
Toplam
1509.6
2008 YILI GUNLUK EN COK BUHARLASMA (MM)
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
Günlük
Buharlaşma
(mm)
4.9
6.8
8.5
10.3
11.7
13.2
8
9
10
11
12
12.9
13.3
10.3
6.7
12.0
7
8
9
10
11
12
6.8
7.0
30.0
81.4
99.9
179.4
13.0
Yıllık
Ortalama
13.0
C.1.1.6. Yağışlar
C.1.1.6.1. Yağmur
ORTALAMA TOPLAM YAĞIŞ MĐKTARĐ (MM)
AYLAR
1
2
3
4
5
6
191.0
Yağış
(mm)
AYLAR
Yağış
(mm)
169.1
140.4
101.0
82.0
GUNLUK EN COK YAĞIŞ MĐKTARĐ (MM)
1
2
3
4
5
6
107.8
117.7
110.1
229.5
432.1
194.1
21.3
Yıllık
Toplam
1109.3
7
8
9
10
11
12
Maksimum
180.0
203.2
130.2
194.1
151.1
110.6
432.1
YAĞIŞIN MEVSĐMLERE GÖRE DAĞILIŞI
•
YILLIK ORTALAMA YAĞIŞIN DAĞILIMI: 600–1250 MM
•
ĐLKBAHAR MEVSĐMĐ ORTALAMA YAĞĐŞ DAĞILIMI: 100–300 MM
•
YAZ MEVSĐMĐ ORTALAMA YAĞIŞ DAĞILIMI: 10–60 MM
•
SONBAHAR MEVSĐM ORTALAMA YAĞIŞ DAĞILIMI: 100–250 MM
•
KIŞ MEVSĐMĐ ORTALAMA YAĞIŞ DAĞILIMI: 250–500 MM
Hatay ve ilçelerinde en çok yağış ilkbahar ve sonbahar aylarında görülmektedir.
Yaz ayları kurak geçmekte, kış ve sonbahar aylarında yağışlar belirgin olarak artmaktadır.
Mart ve Mayıs ayları arasında aşırı yağıştan sel olayları meydana gelmektedir.
Doğu Akdeniz bölgesinde yapılan yağış ölçümlerinde Antakya’da 800-1000 mm
yağış kaydedilmiştir.Yıllık ortalama yağış 600-1250 mm arasında dır
- 40 -
1971 – 2000 Yılları arasında Ortalama Yağış Miktarı;
1971-2000
Normal Periyodu
Ocak
175,0
Şubat
152,0
Mart
142,9
Nisan
103,8
Mayıs
83,9
Haziran
19,3
Temmuz
13,5
Ağustos
4,4
Eylül
28,3
Ekim
84,2
Kasım
109,7
Aralık
167,0
Yıllık Toplam
1084,1
- 41 -
C.1.1.6.2. Kar, Dolu, Sis ve Kırağı
Hatay ve ilçelerinde yüksek kesimlerde ve denizden uzak alanlarda gözlem
yapılmıştır. Hiç kar örtüsü olmayan yerler sahil şeritleri olup, yüksek kesimlerde 1–30 cm
kar örtüsü gözlenmiştir.
Yılık ortalama sisli günler sayısı 1–50 gün arasındadır. Kış, ilkbahar ve sonbaharda
gözlem yapılmıştır.
ORTALAMA KAR YAĞISLI GÜNLER SAYISI
AYLAR
1
2
Ort. Kar
Yağ.Gün.Sayısı
0.9
1.8
3
4
0.1
5
-
6
-
7
-
8
-
9
-
10
11
12
-
0.0
0,6
-
Yıllık
Ort.
3,4
ORTALAMA KAR ORTULU GÜNLER SAYISI
AYLAR
1
2
3
Ort.Kar
Ört.Gün
Sayısı
0,2
0,5
4
5
6
7
8
9
10
11
12
0,1
Yıllık
Ort.
0,8
EN YUKSEK KAR ORTUSU KALİNLİGİ (CM)
AYLAR
1
2
3
En Yük.
Kar Ört.
Kalinliği
(cm)
15,0
15,0
4
5
6
7
8
9
10
11
12
14,0
Yıllık
Ort.
15,0
ORTALAMA DOLULU GÜNLER SAYISI
AYLAR
1
2
3
ORTALAMA
DOLULU
GÜNLER
SAYISI
0,1
0,4
0,9
4
5
0,5
6
7
8
0,2
9
0,1
10
0,2
11
12
0,1
0,4
Yıllık
Ort.
2,9
Dolunu En Yüksek Olduğu Ay : MART
Dolunu En Düşük Olduğu Ay : HAZİRAN, TEMMUZ, EYLÜL
ORTALAMA KİRAGİLİ GUNLER SAYİSİ
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
ORT.
KĐRAGĐLĐ
GUN. SAY.
6.7
5.3
7.5
8.0
9.9
17.5
20.3
20.0
11.3
9.1
7.0
9.2
Krağının en yüksek olduğu ay : TEMMUZ
Krağının en düşük olduğu ay : ŞUBAT
- 42 -
Yıllık
Ort.
131.8
ORTALAMA ORAJLĐ GÜNLER SAYISI
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
ORT.
KĐRAGĐLĐ
GUN. SAY.
1.7
2.3
3.3
3.4
2.6
1.2
0.4
0.2
1.6
4.4
3.1
2.7
Yıllık
Ort.
26,9
SĐSLĐ GÜNLER
Yıllık Ortalam Sisli Günler Sayısı
: 1–10 Gün
Đlkbahar Mevsimi
: 1 -20 Gün
Yaz Mevsimi
: 1–10 Arasında
Kış Mevsimi
: 1–10 Gün
Sonbahar Mevsimi
: 1–20 Gün
C.1.1.7. Seller
14.03.2008
Dörtyol/Hatay
14.03.2008
gördü
Hatay
Dolu
Sebze bahçeleri zarar gördü
Dolu/ yağış
iş yerleri sebze bahçeleri zarar
Konuyla Đle ilgili ayrıntılı bilgiler P.1,3 bölümünde verilmiştir.
C.1.1.8. Kuraklık
Đlimizde Akdeniz iklimi hakim olduğundan yaz ayları kurak geçmektedir. Bölge
yağış ortalaması 49 mm, normali 87 mm., 2007 Mart ayı yağış ortalaması ise 68 mm.dir.
Yağışlarda normale göre % 43, geçen yıl Mart ayına göre ise % 27 azalma gözlenmiştir.
C.1.1.9. Mikroklima
Konuyla ilgili bilgi mevcut değildir.
C.1.2. Yapay Etmenler
C.1.2.1. Plansız Kentleşme
- 43 -
1950'lerde tarımda makineleşmenin ve sanayileşmenin başlaması ile ortakçı olarak
çalışan köylüler topraktan koparak, kentlere göç etmişlerdir. Bu göçler plansız bir
kentleşmeye neden olmuştur. Kentlere göç sonucunda tarım alanlarının bir kısmı yerleşim
alanına dönüşmüştür. Đlimizde nüfus yoğunluğu oldukça fazladır. 1990 nüfus sayımına
göre ülke genelinde km2'ye 74 kişi düşerken bu sayı Hatay'da 210 kişi olarak
hesaplanmıştır.
Nüfus dağılımına ilçeler bazında bakıldığında merkez ilçe ve Đskenderun'un diğer
ilçelere göre oldukça farklı olduğu görülmektedir. Đlimizde oturanların yaklaşık yarısı bu
iki ilçede yaşamaktadır.
C.1.2.2. Yeşil Alanların Azalması
Kentlerde nüfus yoğunluğunun artması nedeniyle yerleşim yerlerinde yeşil alan
oranı gittikçe daralmaktadır.
Hatay'ın doğal bitki örtüsünü makiler ve ormanlar oluşturur. Maki türleri, 4–5
metre boyunda, sert ve tüylü yapraklı bitkilerdir. Bunlar 800 m. yükselti kuşağına dek
yapılır. Mersin, defne, kısa meşe, kermes, sakız, keçiboynuzu, yabani zeytin, zakkum, alıç,
çitlembik, akçameşe, pırnal, meşeleri yörede en çok rastlanan maki türleridir.
Đl’ de doğal örtüyü oluşturan ormanlar, Amonos Dağları ile Keldağ da
yoğunlaşmaktadır. Amanos Dağlarının denize bakan yamaçlarında, makilik alanlardan
sonra, 800 metreden 1.200 metreye dek, ardıç gibi ibreli ağaçlarla, meşe, kayını kızılcık,
kavak, çınar ve tespih gibi yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar bulunur. 1.200 metrenin
üzerinde ibreli ağaçlardan kızılçam, karaçam, sedir, ve yer yer ardıçlardan oluşan geniş
orman alanları vardır.
Keldağ'ın Akdeniz'e bakan kesimlerinde, yaklaşık 900 metreye dek, maki türü
ağaçlardan mersin ve defneler çok yaygındır. Bu yükselti basamağının üzerinde, bazı ibreli
ağaçlarla meşe ve kayın gibi yapraklı ağaçlarla meşe ve kayın gibi yapraklı ağaçlardan
oluşan ormanlar başlar. Keldağ doğal bitki örtüsü açısından, Amonos Dağları kadar zengin
değildir.
C.1.2.3. Isınmada Kullanılan Yakıtlar
Hatay Đlinde 2006 – 2007 Kış Döneminde, Satışa Sunulacak Yerli Ve Đthal, Sıvı Ve Katı
Yakıtların Özellikleri, Üretim, Pazarlama Ve Tüketim Aşamalarında Uyulması Ve Uygulanmasına
Đlişkin Esaslar
- 44 -
Đl Merkezinde 2007-2008 Yılları Arasında Evsel
Isıtmada Kullanılan Yakıtların Cinsini
Ortalama
Tüketim Miktarı (ton)
Temin
Edildiği
Yakıtın
Cinsi
Kalori
PM
SOx
Ağır
Yer
(kcal/kg)
(Taş,liny
it.briket
kömür )
Đthal
Yerli
Kömür
Sosyal
Yardımlaşma
Vakfı
NOx
Max.
-
Evsel Isıtmada
Tüketilen
Sanayide
Tüketilen
56.764
-
Metaller
-
Kömür
Kül
Miktarı
-
-
6000 7000
%14 (+1
tolerans)
6.000
-
TABLO 1:
YAKIT PROGRAMI:
A)KATI YAKITLARLA ĐLGĐLĐ ESASLAR:
2007-2008 Kış döneminde, ilimizde, sanayi ve ısınma amaçlı tüketilecek yerli ve ithal
kömürlerin haiz olmaları gereken özellikler;
a)(Antakya Merkez ilçe,Altınözü,belen,hassa,Kırıkhan,Kumlu,Reyhanlı Samandağ ve
Yayladağı ilçelerinde Isınmada Kullanılacak yerli Kömür Özellikleri Sınır Değerleri):
Alt ısıl değer (orjinalde)
Min 3500 kcal/kg (-200kcal/kg tolerans)
Toplam kükürt (kuru bazda)
Max % 2.3
Toplam Nem (satışa sunulan)
Max % 30
Kül (kuru bazda)
Max % 30
Boyut*
18-150mm (18mm altı ve 150mm üstü için %10 tolerans
*
Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18mm olabilir.
TABLO: 2
- 45 -
b)Đskenderun ve Dörtyol Đlçelerinde Isınmada Kullanılacak Yerl Kömür Özellikleri ve
Sınır Değerleri:
Alt ısıl değer (orjinalde)
Min 4000 kcal/kg (-200kcal/kg tolerans)
Toplam kükürt (kuru bazda)
Max % 2
Toplam Nem (satışa sunulan)
Max % 25
Kül (kuru bazda)
Max % 25
yut*
18-150mm (18mm altı max.%10 tolerans 150mm üstü
max. %10 tolerans)
*
TABLO: 3
c) Isınma Amaçlı Kullanılacak Đthal taş ve Linyit Kömürün Özellikleri ve Sınır
Değerleri :
Alt ısıl değer (orijinalde)
6200 kcal/kg (-400 kcal/kg tolerans)
Kükürt (kuru bazda)
% 0.9 (max)
Uçucu Madde (kuru bazda)
% 10-28 ( +1 tolerans )
Toplam nem (orijinalde)
% 10 (max)
Kül (kuru bazda)
% 14 (max) (+ % 1 tolerans)
Boyut*
18-150 mm (18 mm altı ve 150 mm üstü için
max % 10 tolerans)
*
TABLO :4
d) Prina briketi özellikleri ve sınır değerleri:
Alt ısıl Değer
3700kcal/kg)
Nem (Orjinalde)
Max. %15
YağToplam Kükürt (kuru bazda)
Max. %1,5
Sodyum (Na)
Mak.300 ppm
Boyut
6mm
- 46 -
TABLO :5
(min.)
6mm’den
küçük
ağırlıkça
%5’i
geçemez,ancak mekanik beslemeli yakma tesisleri için
%50’ye kadar olabilir.
e) Prina dışındaki diğer biyokütlelerden elde edilen briketlerin analiz sonuçları, Çevre ve
Orman Bakanlığınca değerlendirilerek kullanılıp kullanılmadığına karar verilecektir.
f) Taşkömürü ve linyit kömürü tozundan elde edilen briket kömüründe TSE 12055’de
belirtilen özellikler sağlanmalıdır.
TORBALAMA:
a) ısınma amaçlı olarak kullanılan katı yakıtların tamamı tüm yerleşim alanlarında
torbalanarak satışa sunulacaktır.Yerli kömür çıkarıldığı bölgede,ithal kömür ithalatın
gerçekleştirildiği limana en yakın alanda kömür ve prina briketleri ise üretildiği yerde
torbalanacaktır.torbalama işlemlerinin belirtilen alanlarda yapılmasının mümkün
olmadığı durumlarda ise, torbalama;kömürün üretildiği veya ithalatın gerçekleştirildiği
ilin İl çevre ve Orman Müdürlüğü ile torbalamanın yapılacağı ilin İl Çevre ve Orman
Müdürlüğünden izin almak kaydıyla başka yerde yapabilir veya bayisi olan/anlaşma
yapılan gerçek veya tüzel kişilere yaptırabilir.
b) Torbalar üzerinde mahalli Çevre Kurulu kararında belirtilen asgari kömür özelliklerini
(kükürt,alt ısıl değer,uçucu madde ,nem,kül v.b.) mutlaka yer alması gerekmektedir.Ancak
bu kararda belirtilen değerlerden daha iyi kömür satacağını taahhüt edenler,istedikleri
takdirde bu kararda belirtilen kömür özeliklerinin yanı sıra taahhüt ettikleri kömür
özelliklerini de kömür torbası üzerinde belirtebilirler.
YAKITLARA UYGUNLUK VE SATIŞ ĐZĐN BELGESĐ VERĐLMESĐ :
Đlimizde kaçak kömür kullanılmasının önüne geçilmesi,denetimin etkin kılınması ve
kolaylaştırılması amacıyla kömür üretimi, ithalatı ve, pazarlaması hususlarında Uygunluk ve
Satış Đzin Belgesi sistemi uygulanacaktır.
KÖMÜR DAĞITIMI ĐLE ĐLGĐLĐLARLA ĐLGĐLĐ ESASLAR :
Fakir ailelere kömür yardımı yapılması ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı
çerçevesinde kömürler vatandaşa dağıtılırken; hava kirliliği ile mücadelede başarı sağlanması
amacıyla başta il ve ilçelerin kirlilik derecelerine göre özellikleri belirlenmiş kalitedeki
kömürlerin dağıtılması ve bu kömürlerin hava kirliliği yaratmayacak bölgelerde özellikle belde
ve köy gibi küçük yerleşim birimlerinde kullanımının sağlanmasına özen gösterilerek ve kurul
dağıtımı yapılan kömür miktarı ve özellikleri hakkında bilgilendirilecektir.
B) SIVI YAKITLARLA ĐLGĐLĐ ESASLAR:
Isınma amaçlı sıvı yakıt olarak, kükürt içeriği maksimum %1.0 (+0.1 tolerans) olan yerli
veya ithal fuel-oil kullanılacak ,ayrıca motorin,gazyağı, kerosen, etanol gibi sıvı yakıtlarda
ısınma için kullanılabilecektir.
YASAKLAMA:
- 47 -
a) Bu karada belirtilen özelliklere haiz olamayan yerli ve ithal kömürlerin,kömür ve prina
briketlerinin ve sıvı yakıtların Hatay Đl sınırları içinde ısınma amaçlı olarak üretilmesi
,satılması ve tüketilmesi yasaktır.
b) Petrol koku, atık yağ, lastik, plastik, tezek, katı atıklar ,tekstil atıkları ,kablolar ,ıslak
odun,boyalı odun , ev eşyaları, tıbbi atıklar,asfalt ve asfalt ürünleri ,boya ve boya ürünleri
ile fuel-oil kaplarının ısınma amacıyla yakılması yasaktır.
C) SICAKLIK ŞARTLARI ve YAKMA SAATLERĐ ĐLE ĐLGĐLĐ ESASLAR:
a- Dış ortam sıcaklığı gece ve gündüz +15 oC nin üzerinde olduğu günlerde, kalorifer ve
sobalar yakılmayacaktır.
b- Kalorifer ve Sobaların işyerlerinde, bina iç ortam sıcaklığı +18 oC, konutlarda ise 20 oC
den yukarı olmayacak şekilde yakılacaktır.
c- Hastaneler, yatılı ve gündüz okulları, öğrenci yurtları, yaşlılar ve güçsüzler yurtları,
kreşler, terminaller ve kolluk binalarının, kalorifer ve sobalarının, iç ortam sıcaklığı
+20 oC den yukarı olmayacak şekilde devamlı olarak, ancak hava kirliliğine neden
olmayacak şekilde ayarlanacaktır.
D) ISI YALITIMI ĐLE ĐLGĐLĐ ESASLAR:
a) Yeni inşa edilecek binalara Belediye sınırlarında belediye Başkanlarınca,belediye
sınırları dışında ise Đl bayındırlık ve Đskan Müdürlüğünce inşaat ruhsatı ve kullanma
izni verilirken;
b) 14/6/1999 tarih ve 23725 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “TSE 825 Binalarda Isı
Yalıtım Kuralları” standardı,
c) 8/5/2000 tarih ve 24043 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Binalarda Isı yalıtımı Yönetmeliği”,
d) 19/11/1984 tarih ve 18580 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Mevcut Binalarda Isı Yalıtımı ile Yakıt Tasarrufu sağlanması ve Hava Kirliliğinin
Azaltılmasına
Dair
Yönetmelik”
hükümlerinin
göz
önüne
alınarak
ruhsatlandırılacaktır.
e) Başta resmi bina ve okullar olmak üzere yeni bina yapımında ısı yalıtımı projeleri
uygulanacaktır.
E) HAVA KĐRLĐLĐĞĐNĐN ARTARAK, UYARI KADEMELERĐNE ULAŞMASI
DURUMUNDA, ALINACAK ACĐL TEDBĐRLERLE ĐLGĐLĐ ESASLAR
a) Hava kirliliği, uyarı kademelerine ulaştığı durumlarda, ölçüm sonuçları her gün düzenli
olarak Çevre
ve Orman Bakanlığına bildirilecektir.
b) Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü,Đl Sağlık Müdürlüğü ve Belediye elemanlarından oluşan
ekipler kurularak,denetimler yoğunlaştırılacaktır.
- 48 -
c) Sağlık kurum ve kuruluşların,hazır ve tedbirli olması sağlanacaktır.
d) Kalorifer ve soba yakma süreleri kısıtlanacaktır.
F) DENETĐM VE DĐĞER ESASLAR:
a) Đlimiz gümrük kapılarından ithalatı gerçekleştirilen ithal kömürlerin gümrük giriş
noktalarında ve depolama sahalarında, briket kömürlerin ise üretim tesislerinde denetimi Đl
çevre ve Orman Müdürlüğünce yapılacaktır.
b) Yakıtın denetimi belediye sınırlarında belediye başkanlıkları,belediye sınırı dışındaki
yerlerde ise Đl çevre ve Orman Müdürlüğüne bağlı birimlerce yapılacaktır.
c) Piyasaya satılan soba ve kalorifer kazanlarının TSE standartlarına uygunluğun
denetimi;Belediye sınırları içerisinde belediye başkanlıklarınca,belediye sınırları dışında ise
Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünce yapılacaktır.
d) Yerleşim yerlerinde perakende kömür satışının nerelerde ve ne şekilde yapılacağı belediye
başkanlıklarınca belirlenecektir.
e) Kalorifer kazanlarının tekniğine uygun yakılması ve kazan bakım işlerinde çalışacaklar
için İl Milli Eğitim Müdürlüğü (Halk Eğitim Müdürlüğü) ve İl Bayındırlık ve İskan
Müdürlüğü koordinasyonunda yetkili kalorifer ateşçisi kursları düzenlenmesine yönelik
çalışmalar yapılacak,bu kapsamda kalorifer ateşçisi ve bina yöneticileri veya ilgilileri
eğitilecektir.
G) YAKMA SĐSTEMLERĐ ĐLE ĐLGĐLĐ ESASLAR:
a) Yakma Sistemleri Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin 7,8,9,10,11,12,13’ncü
maddelerinde belirtilen kriterlere uygun olacaktır. Soba ve kalorifer kazanları TSE
standartlarına uygun olacaktır.
b) Đlk yanma sırasında bacadan atılan partikül madde emisyonlarını kontrol etmek
amacıyla,ön yanmayı temin edecek şekilde,stokerli sistemlerin sürekli yanması,
ayarlarının iyi yapılması kontrol edilmesi ve ehil kişilerce yakılması sağlanacaktır.
c) Kalorifer kazanlarının tekniğine uygun yakılması ve kazan bakımı işlerinde
çalışacaklar için “Yetkili Kalorifer Ateşçisi Kursları” düzenlenecektir.
d) Kalorifer tesisatlarında,iyi izolasyon yapılarak ısı kaybı önlenecek,tüm ısıtma
tesisatı ile bacanın bakımı ve temizliği yapılacak,kazan daireleri yeteince
havalandırılacak ve işletme talimatlarına uyacaktır.
C.1.2.4. Endüstriyel Emisyonlar
SANAYĐ TESĐSLERĐ ĐLE ĐLGĐLĐ ESASLAR:
a) Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında
emisyon izni almakla yükümlü kuruluşların, bu yükümlüklerini ivedi olarak yerine
getirmeleri sağlanacak,izne tabi olamayanların ise hava kirliliği yaratmayacak şekilde
işletilmesi temin edilecektir.
- 49 -
b) Sanayi amaçlı ithal edilen kalsine edilmemiş petrol koku sadece modern teknoloji ile
donatılmış ve Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından tahsisat yapılan çimento ve kireç
fabrikalarında kullanılacaktır. Bunun dışında kullanılması yasaktır.
c) Tozumayı önleyici her türlü tedbirin,satıcı taşıyıcı ve kullanıcı tarafından alınması koşulu
ile sanayi amaçlı tüketilecek yerli ve ithal kömürlerin torbalanması zorunlu değildir.
d) Yanma ısıl gücü düşük veya yanma süresi kısa kazanlarda kullanılacak sanayi
tesislerinde yanma verimi açısından,akışkanlığın arttırılması için ön ısıtma yapılması
şartıyla,sanayi tesislerinde TÜPRAŞ spektlerine uygun %1 kükürt ihtiva eden ve Enerji
ve Tabii kaynaklar Bakanlığından izin alınarak ithal edilen fuel-oil’ler kullanılacaktır.
C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar
MOTORLU TAŞITLARLA ĐLGĐLĐ ESASLAR:
8 TEMMUZ 2005 tarih ve 25869 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
“Trafikte Seyreden Motorlu ve Kara Taşıtlarından kaynaklanan Egzoz Gaz Emisyonlarının
Kontrolüne Dair Yönetmelikte belirtilen esaslar göz önüne alınarak; motorlu kara taşıtları
,kirletici emisyonları açısından egzoz emisyon ölçümlerini süresinde ve düzenli olarak
yaptırmaları sağlanacak ve konuya ilişkin denetimler Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Đl
Emniyet Müdürlüğü ekipleri tarafından düzenli olarak yapılacaktır.
Đlimizde Trafiğe Kayıtlı Motorlu Taşıt Araçlarının Sayıları
1- Emniyet Müdürlüğü (01.04.2008)
2-Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü
Araç
Sayısı
Egzoz
Ölçümü
Yaptıran
Araç
Kat.Konv.
ve Kurş.
Benz.
Kul.Araç
Say.*
3
Kullanılan Akaryakıt Miktarı ( ton, m )
Sayısı
267.802 20.100
N.Benzin
S.Benzi
n
K.Benzin
-
-
-
Mazot
-
TABLO :6
- 50 -
LPG
-
-
EGZOZ EMİSYON ÖLÇÜM İSTASYONLARI:
.
FİRMA ADI
ADRES
.
1-Köse Otomotiv Yedek Parça
Sanayi Sitesi 9/A Dörtyol
2-Ovalı Motorlu Araçlar Tic.Ltd.Şti.
Đskenderun Yolu Üzeri 5. km
3-Günay Otomotiv San.
(TOFAŞ)
E-5 Karayolu Üzeri No:104
Payas/HATAY
4-Reles Đth.Đhr.
Ltd.Şti.
Đskenderun Yolu Üzeri 9. km
Antakya
5-Sağlam Motorlu Araçlar Paz.Taş.Tic.
Đskenderun Yolu Üzeri 6. km Antakya
6-Arslanoğlu Lastik San.ve Tic.Ltd.Şti.
7-Dizelciler Otomotiv San. Tic.Ltd.Şti.
Yeni Sanayi Sitesi Girişi 1/13Antakya
8-Kuş Oto Egsoz San.Tic.Ltd.Şti.
Güzelburç Beldesi No:112 Antakya
9-Günay Otomotiv San.(PEUGEOT)
10-Narin Otomotiv
11-Atmer Otomotiv Đth.Đhr.
Odabaşı Beldesi Đsmet Đnönü Cad.No:21
Antakya
12-Köse Otomotiv San. Tic.Ltd.Şti.
Sanayi Sitesi 315 Sok.No:169 Đskenderun
13-Öztoprak Motorlu Araçlar
Tic.Ltd.Şti. Đskenderun Yolu Üzeri 1.km Antakya
14-Ovalı Motorlu Araçlar Tic.Ltd.Şti
5 Temmuz Cad.No:36 Đskenderun
15-Dinç Petrol Otomativ San. Tic.Ltd.Şti. Sanayi sitesi No:1 Đskenderun
16-Mehmet BERBER
Yeni sanayi Sitesi 40/E Blok No:8 Antakya
C.2. HAVAYI KĐRLETĐCĐ GAZLAR VE KAYNAKLAR
C.2.1. Kükürtdioksit Konsant. ve Duman
C.2.2. Partikül Madde Emisyonları
C.2.3. Karbonmonoksit
(Yok)
C.2.4. Nitrojen Oksitler
(Yok)
C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları
- 51 -
(Yok)
* Konular ile ilgili ölçüm sonuçları tablo 28 ve grafik 3-4’te verilmiştir.
13.01.2005 - 14.01.2005 Antakya-Đskenderun Hava Kalitesi Ölçümü Sonuçları:
Kükürt
ÖLÇÜM YAPILAN
Partikül
Karbon
Azot Monoksit
NOKTA
Dioksit (SO2) Madde (PM10) Monoksit (CO)
(NO)
Antakya Şehir
Merkezi
Azot Dioksit
(NO2)
50,2
102
2248,42
81,7
52,4
17,8
87
458,24
14,7
24,6
4,1
27
26,89
6,6
13,6
Đskenderun
Şehir Merkezi
Payas Beldesi
Not: Ölçüm sonucu birimlerimiz µg/m3 (mikrogram/m3) tür.
- 52 -
1999/2002 Yılları Arasında Đliniz Kükürtdioksit (SO2) ve Partikül Madde (PM)
Ortalamaları ve Değişim Oranları ile En Düşük ve En Yüksek SO2 , PM Değerleri ve KVS
Değerlerinin Aşıldığı Gün Sayısı
Hatay Đl Sağlık Müdürlüğü-2002
Ölç.
AYLAR
Ölç.
Yap.
Đst.
Değişim
Ortalama
Oranları
En
En
Düşük
KVS Değerlerinin
Aşıldığı Gün Sayısı
Yüksek
(µg/m3)
Gün
Sayısı Sayısı
Bir Önceki
Yıla Göre
SO2
PM
SO2
PM
SO2
PM
SO2
PM
Ocak 1999
1
28
71
71
56
53
86
90
Şubat 1999
1
27
72
78
45
43
102
111
Mart 1999
1
29
63
61
51
49
73
73
Nisan 1999
1
28
61
58
49
43
76
73
Mayıs 1999
1
28
62
60
48
46
78
74
Haziran 1999
1
27
61
47
45
76
74
Temmuz 1999
1
30
32
31
20
18
42
41
Ağustos 1999
1
28
31
31
25
23
40
41
Eylül 1999
1
30
36
36
25
24
49
47
Ekim 1999
1
31
52
50
36
29
73
70
Kasım 1999
1
30
71
70
49
53
94
90
Aralık 1999
1
30
70
71
48
54
95
89
Ocak 2000
1
29
96
93
83
80
110
115
Şubat 2000
1
29
63
61
51
49
73
73
Mart 2000
1
28
63
61
52
49
73
73
Nisan 2000
1
28
62
59
50
44
75
72
Mayıs 2000
1
28
63
60
48
45
76
73
Haziran 2000
1
30
62
59
27
19
33
42
Temmuz 2000
1
29
33
30
20
17
45
42
Ağustos 2000
1
30
32
30
24
24
48
46
Eylül 2000
1
30
37
37
24
24
72
69
59
- 53 -
SO2 >400
PM>300
Ekim 2000
1
30
51
50
35
29
96
90
Kasım 2000
1
31
71
71
48
54
95
90
Aralık 2000
1
30
71
65
50
54
100
95
Ocak 2001
1
30
72
63
49
41
102
106
Şubat 2001
1
28
69
62
48
48
74
103
Mart 2001
1
30
62
62
51
48
75
98
Nisan 2001
1
29
63
60
52
44
76
80
Mayıs 2001
1
29
60
61
49
45
34
70
Haziran 2001
1
30
60
59
48
19
45
70
Temmuz 2001
1
30
30
31
28
19
48
41
Ağustos 2001
1
29
32
31
21
25
72
41
Eylül 2001
1
30
35
37
25
25
96
45
Ekim 2001
1
30
52
50
24
27
95
60
Kasım 2001
1
29
70
72
35
55
99
60
Aralık 2001
1
29
70
64
47
55
100
90
Ocak 2002
1
27
95
62
47
41
98
99
Şubat 2002
1
28
70
60
48
49
74
90
Mart 2002
1
30
75
61
49
48
73
70
Nisan 2002
1
30
70
39
51
46
34
40
Mayıs 2002
1
31
38
37
30
34
42
40
Haziran 2002
1
30
26
21
17
16
32
28
TABLO 28:
- 54 -
GRAFĐK :8
GRAFĐK :9
56
01.11.2007-01.05.2008 tarihleri Arasında Đlimizde Ortalama Kükürtdioksit (SO2) ,
Partikül Madde PM10,Rüzgar hızı,Rüzgar yönü,Hava sıcaklığı,Bağıl Nem,Hava Basıncı
(Çevre Bakanlığı Hava Kalitesi Đzleme Đstasyonu ( 2008))
Gün ve saat
PM10 R.HIZI R. YONU H. SIC. B. NEM H. BAS. SO2
µg/m3 m/s
Deg
C°
%
mb
µg/m3
01.11.2007 24:00
73
1
138
20
71
1016
0
01.12.2007 24:00
232
1
169
12
44
1012
01.01.2008 24:00
91
2
186
7
43
1013
36
01.02.2008 24:00
219
1
183
6
59
1024
20
01.03.2008 24:00 139
1
139
16
56
1025
9
01.04.2008 24:00 38
1
150
15
71
1018
0
01.05.2008 24:00
2
35
20
64
1008
1
995
C.3. ATMOSFERĐK KĐRLĐLĐK
C.3.1. Ozon Tabakasının Đncelmesinin Etkileri
C.3.2. Asit Yağmurlarının Etkileri
C.4.HAVA KĐRLETĐCĐLERĐN ÇEVREYE OLAN ETKĐLERĐ
C.4.1. Doğal Çevreye Olan Etkiler
C.4.1.1. Su Üzerindeki Etkiler
Kükürtdioksit, suda hemen çözünen. sıcak ve soğuk suda eriyen renksiz bir gazdır.
Atmosferde hızlı şekilde, sülfirik as ide dönüşmesinden dolayı, atmosferdeki kalış süresi çok
kısadır. Asitler genelde havada aerosoller halinde bulunurlar. Bu aerosoller, kar, yağmur,
dolu gibi yağışlarla yeryüzünde birikirler. Kükürt emisyonu, azotdioksit emisyonu ve
atmosferik şartlarl11 etkinliği, yağışın asidi tesirinin artmasına neden olur.
C.4.1.2. Toprak Üzerine Etkiler
Kükürtdioksit, asit aerosolleri, karbonmonoksit, partiküler madde vb. kirleticiler,
yağışlarla toprağa geçerek, toprak kirliliğine neden olur. Bu kirlilik, belli bir süre sonra,
toprakta birikmelere ve toprak kalitesinde azalmaya neden olur.
C.4.1.3. Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri
Bitkiler, kükürtdioksit gazına, diğer canlılardan daha duyarlıdır. Kükürtlü demir ve
bakır cevherĐ işleyen fabrikaların üretim süreçleri iyi düzenlenmeyecek olursa, çevredeki
bitki örtüsüne büyük zarar verebilirler. Aerosollerin, yapraklar üzerinde birikmesi, ışığa bağlı
bitkisel metabolizmayı olumsuz etkileyebilmektedir.
C.4.1.4.Đnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri
Havadaki zararlı maddeler; vücut direncini ve koruma mekanizmasını
zayıflatmaktadır. Özellikle yoğun zararlı maddeler, kalp ve dolaşım rahatsızlıkları meydana
getirir. Karbonmonoksit ve formaldehit baş ağrısı yapmakta ve solunum yollarl11da hasara
neden olmaktadır. Benzypren, ağır metaller ve asbest tozları, başta akciğer olmak üzere
birçok sistemde kanserojen etki yapmaktadır.
C.4.2. Yapay Çevreye Olan Etkileri
C.4.2.1. Görüntü Kirliliği Üzerine Etkileri
Hava kirliliği; çevrenin bir parçası olan eşyalar ve binalar üzerinde de olumsuz etki
gösterirler.
Havada rutubetin artması ile oluşan asitlerin; binalara ve sanat eserlerine yaptıkları tahribatlar
önem arz etmektedir. Ayrıca; bina taşlarında aşınmaya ve dış cephelerinde kirliliğe neden
olarak görüntü kirliliğine yol açmaktadır. Havada oluşan ozon, lastik malzemenin aşınmasına
ve kolayca yıpranmasına neden olmaktadır. Dumanla atılan is ve kurum, eşya ve giyeceklerin
çabucak kirlenmesine neden olmaktadır.
(C).HAVA (ATMOSFER VE ĐKLĐM ) KAYNAK
•
•
•
•
•
•
•
•
Hatay Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü
Meteoroloji Bölge Müdürlüğü
Hatay Đl Emniyet Müdürlüğü
Hatay Đl Sağlık Müdürlüğü
D.Đ.E.
Hatay Çevre Koruma Vakfı
D.S.Đ.Bölge Müdürlüğü
Tarım Đl Müdürlüğü
58
D.SU
D.1. SU KAYNAKLARININ KULLANIMI
D.1.1. Yeraltı Suları
Đlimizde yeraltı suyu rezervi 346 hm3/ yıl olarak belirlenmiştir. Yeraltı (YAS)
kaynaklarından sulanan 13198 ha sahasının 11903 ha DSĐ Mutasavver projelerinin
gerçekleşmesiyle cazibeli hale dönüştürülecek ve neticede YAS' dan sulanan saha 1295 ha'a
düşecektir.
Emniyetli olarak kullanılabilir
yıllık su (hm3/ yıl )
Fiili tüketilen su (hm3/ yıl )
294
346
TABLO 29:
Hatay Đli Yer altı su potansiyeli
Su kaynağı
Yeri
Debisi (lt/sn)
Harbiye Kaynağı
Harbiye
492
Mazmanlı Kaynakları
Hassa/Aktepe
800
Karasu Nehrine akmakta
Bağlama Kaynağı
Maraşboğazı
100
-
Batıayaz Kaynakları
Musa Dağı
70
Yakın Köylerin içme suları
Hamda Kaynağı
Çayırgah
250
-
TABLO 30:
59
Kullanım
Antakya/Harbiye ve Köylere Đçme suyu
D.1.2. Akarsular
Türkiye'nin 26 akarsu havzasından biri olan Asi havzası Hatay ili sınırları içerisinde
bulunmaktadır. Đlimizde bulunan en önemli akarsu Asi Nehridir.
Asi Nehri
:
Lübnan'ın Elbekaa vadisinden Çıkıp Suriye'yi geçtikten sonra Etun yöresinde
Türkiye'ye girer. Küçük Asi ile birleşerek Samandağı'nda bir delta oluşturup Akdeniz'e
dökülür .
Asi Nehri'nĐn yıllık su potansiyeli 2900 bm3 / yıl, debisi 5.04 m3 / sn' dir. Sulama amaçlı
kullanıldığından yaz aylarında tamamen kurumaktadır. Türkiye sınırları içindeki uzunluğu 94
km'dir.
Asi Nehrinin Menderesler Çizerek Yatak Değiştirmesine Bir Örnek
60
HARĐTA 7:
Karasu
:
Kahramanmaraş ilinin Akçadağ ve Kartal dağ eteklerinden doğar, güneye doğru akar ve
bugün kurutulmuş olan Amik Gölü yatağında Afrin Çayı ile birleşir. Uzunluğu 116 km.dir.
Yıllık ortalama debisi: 1.65 m3 / sn'dir. Đl hudutları içindeki uzunluğu 77 km'dir. Eğri geçişte
başlar, Zülüflühan köyünde küçük Asi ile birleşir.
Afrin çayı
:
Gaziantep ili Saf dağlarından doğan Afrin çayı Karasu ile birleşir. Uzunluğu 160 km;
ortalama yıllık debisi: 0.644 m3 / sn'dir. Đl toprakları içindeki uzunluğu 24 km.dir. Davutpaşa
köyünden başlar, Zülüf1ühan köyünde küçük Asi ile birleşir.
61
D.1.3. Göller, Göletler ve Rezarvuarlar
Havzada bulunan ve günümüzde göl niteliği kalmamış yada göl olmaktan çıkmak
üzere olan birkaç göl dışında ,halen göl niteliği taşıyan birkaç gölden söz etmek
mümkündür.Bu göllerde tıpkı Amik Gölü gibi jeolojik çöküntü ve grabenler sonucu
oluşmuşlardır.
Kurutulmadan ön-ce en büyük göl Amik Gölü idi,16 km uzunluğunda 10 km
genişliğinde olan bu gölün 1980’lerin başında kurutma çalışmaları bitirilmiş ve su altındaki
topraklar tarıma açılmıştır.
Büyüklük sırasına göre ilimizde bulunan belli başlı göller
Đsmi
Yüzölçüm(m 2 )
Yeri
Şuan ki durum
Bağlama Gölü
6.250
Maraşboğazı köyü
Kurutuldu
Cüdeyde Gölü
20.000
Reyhanlı
Mevcut
Yenişehir Gölü
31.500
Reyhanlı
Mevcut
Gölbaşı (Balıklı) Göl
350.000
Kırıkhan
Mevcut
Amik Gölü
12.500 (ha)
Amik ovası
Kurutuldu
Pınarbaşı Gölü
-
Reyhanlı
Mevcut
TABLO 31:
Cüdeyde Gölünden Genel Görünüm
Barbarlı Çayı üzerinde kurulmuş sulama
Ballıöz Göleti
:
Hassa Demrek Göleti
: Deliçay üzerinde kurulmuş sulama göleti.
göleti.
Samandağ Karamanlı Göleti
:
Bulanık-Ördek ve Küçük Karaçay
derelerinin suları
ile beslenen sulama göleti.
62
Fransız Paftalarında Yenişehir Gölü
HARĐTA 8
D.1.4. Denizler
Hatay Akdeniz'e kıyısı olan yerleşim yerlerinden biridir. Akdeniz'in kuzeydoğu
uzantısı olan Đskenderun Körfezi Hatay'ın batısını Güvercin Kaya'dan başlayarak Erzin'e
kadar kuşatır. Körfez ilde 152 km.lik bir kıyı oluşturur. Akdeniz'in bu kesiminde tuzluluk
oranı binde 38.39 ortalama sıcaklık 22.2 °C'dir.
63
Đskenderun Đlçesi Deniz Suyu Kalitesi Verileri
değer
parametre
ph
8,1
Elektrik Đletkenliği
59.761,8 uöho/c
Fenolftalein Alkalinite
76,8 mg/L CaCO3
Metil Oranj Alkalinite
99,2 mg/L CaCO3
Toplam Sertlik
7.450,0 mg/L CaCO3
Kalıcı sertlik
7.272,0 mg/L CaCO3
Toplam Çözünmüş Katılar
44.821,2 mg/L
Bulanıklık
1,0 SiO2
Renk
3,0 PT
Bikarbonat
121,0 mg/L
Kalsiyum
198,0 mg/L
Karbonat
46,1 mg/L
Klor
22,128 mg/L
Çözünmüş Demir
0,02 mg/L
Toplam Demir
0,02 mg/L
Magnezyum
1,690 mg/L
Çözünmüş Mangan
0,2 mg/L
Toplam Mangan
0,3 mg/L
Potasyum+Sodyum sülfat
448,7 mg/L
3,350 mg/L
TABLO 32:
Akıntılar
:
Bilindiği üzere kesitli kıyı akıntılarının taşıma, aşındırma ve şekillendirme
fonksiyonları, özellikle akın tının mekanizmasına ve enerjisine bağlıdır. Kıyı akıntıları rüzgar
etkisiyle sürüklenen dalgalar tarafından meydana gelmektedir. Körfezde akıntılar değişik
şekilde oluşmaktadır. Körfezde sık sık meydana gelen şiddetli doğu ve güneydoğu yönlü
rüzgarlar ile hakim kuzeydoğu yönlü rüzgarlar yüzey sularını açıklara doğru
sürüklediklerinden, dengenin sağlanması için dip sulan körfezin doğrultusu yönünde yüzeye
64
doğru yükselmektedir. Körfezde ölü dalga (up-welling) tipi su kütlesinin hareketi körfezin
dışından içeriye doğru kuvvetlice bir dip akıntısının olduğunu ifade etmektedir.
Kıyıdan açığa doğru rüzgar ile meydana gelen bu dip ve yüzey akıntılarından başka,
körfezin esas akıntısı kuzey yönünde ve kıyıya paralel olarak tespit olunmuştur. Akıntı hız
değerleri minimum 0-296 km/saat, maksimum 0-648 km/saat arasında değişmektedir. Bu
akıntı Suriye ve Güney Anadolu kıyıları boyunca ilerlerken bir kol körfez içerisine girmekte
ve körfez de kollara ayrılarak girdap sistemleri meydana getirmektedir. Aşağıda Đskenderun
yakım ve çevresinde bulunan akıntılar verilmektedir.
Đskenderun ve yakınında bulunan akıntı sistemleri
Derinlik
Sınırları(m)
Kalınlık
(m)
Genişlik
(m)
Ort.Hız
(km/saat)
0-10
10
1200
0,161
10-15
5
900
0,142
15-20
5
660
0,092
20-25
5
360
0,070
25-30
5
220
0,052
TABLO 33:
Đskenderun Körfezi Akım Şeması
65
Taşıdığı Su
(m3/gün)
46,5x106
15,3x106
7,3x106
3,0x106
1,4x106
Yüzeyden derinlere doğru inildikçe, suyun sıcaklığı düşmektedir. Yazın yüzeyde
kaydedilen en yüksek su sıcaklığı 29 oC, en düşük 14 oC olarak (Ocak-Şubat) tespit
edilmiştir. Aşağıda 1995- 1999 yılları arasındaki deniz suyu sıcaklıkları verilmektedir.
Deniz Suyu Sıcaklık Ortalamaları
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
YILLIK
1995
15,9
16,5
17,3
19,6
21,4
25,5
27,8
28,9
28,9
25,3
21,2
17,2
22,12
1996
15,8
15,8
15,4
17,8
21,4
25,1
28,3
29,1
27,4
23,6
19,2
17,1
21,22
1997
15,2
15,2
15,5
18,2
22,4
25,9
29,5
29,7
28,2
24,5
19,5
17,0
21,73
1998
14,7
14,6
16,7
19,9
23,8
25,5
28,7
28,6
27,5
24,5
21,0
17,6
21,92
1999
15,1
14,6
16,4
18,2
21,8
25,8
28,1
28,6
27,7
25,0
21,03
18,8
21,78
Ort.
15,34
15,34
16,26
18,74
22,16
25,56
28,48
28,98
27,94
24,58
20,44
17,54
TABLO 34:
Körfezin yüzey suyunun tuzluluğu, derin sulara oranla yüksek olmaktadır. Bunun
sebebi yörenin iklimi gereği buharın fazlalaşmasından kaynaklanmaktadır.
D.2. DOĞAL DRENAJ SĐSTEMLERĐ
Hatay ilini doğal drenaj yönünden iki bölgeye ayırabiliriz. 1.bölge Amik Ovasını
içine alan kısım,buranın drenajını Asi nehri karşılamaktadır.2.bölüm ise Đskenderun ve yakın
bölgesidir,burası da irili ufaklı dereler vasıtasıyla Akdeniz’e drenaj sağlamaktadır.
Yıllık ortalama yer üstü su potansiyeli 2.900 hm3 /yıldır.Yıllık ortalama yağış 856
mm.ortalama akış verimi 6.9 L/km2 dir.Bölgenin Akış/Yağış oranı %25’dir.
D.3. SU KAYNAKLARININ KĐRLĐLĐĞĐ VE ÇEVREYE ETKĐLERĐ
D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik
Yeraltı suyu kirliliği, yeraltı su havzalarının ve akiferlerin, çeşitli yollarla ve
kaynaklarla kirlenmeye maruz bırakılması sonucu ortaya çıkan kirlilik türüdür. Yağışlar,
doğal olaylar, tarımsal ve endüstriyel etkinlikler, yeraltı nükleer denemeleri ve diğer insan
etkinlikleri yeraltı sularının kirlenmesine neden olmaktadır. Özellikle yağmur sularının
yeryüzüne inmesiyle başlayan kirlenme sürecinde organik ve inorganik partiküller, hayvansal
ve bitkisel yaşam artıkları, doğal ve yapay gübreler, pestisitler ve mikroorganizmalar ile
radyoaktif elementler yeraltına doğru süzülür. Bu süzülme sırasında üst kısımlardaki toprak
katmanlarında, zeminin yapısına bağlı olarak
, . suyun niteltğinde bir iyileşme olur. Bu nedenle yer altı suları içme ve kullanma
açısından daha kaliteli ve temiz sayılabilir. Ancak, bu sular kirlenmeye ve kirleticilere karşı,
diğer su kaynaklarından daha duyarlıdırlar. Özellikle, toksik ve kalıcı bir kirlenmeye uğrayan
bir yer altı su kaynağı pek çok kullanım açısından değerini uzun süre yitirir. Çünkü,
yeraltındaki değişim ve seyrelme kapasitesi oldukça sınırlıdır (Uslu, 993, 63).
66
Evsel ve endüstriyel atıkların yer altı sularına karışması, tarımsal etkinliklerde
kullanılan gübre ve pestisitlerin çeşitli yollarla yeraltına süzülmesi, deniz kıyılarındaki yer
altı sularının aşırı kullanılmasına bağlı basınç farklılığının oluşmasıyla tuzlu suyun tatlı suya
karışması, nükleer kazalar ve denemelerden kaynaklanan radyoaktif maddelerin yağışlarla
yeraltına sızması ve artezyen kuyularından kirletici maddelerin ve tuzların yer altı sularına
karışması sonucunda yer altı suları kirlenmektedir.
D.3.2. Akarsularda Kirlilik,
Görüntü olarak kirli akan ve atık suların doğrudan verildiği Asi Nehri'nde yapılan "su
kalitesi ve kirlilik düzeyi ölçütleri" kirlenmenin sayısal ve niteliksel boyutunu ortaya
koyması bakımından önem taşımaktadır. Bu bölümde, Nehirdeki kirliliğin gerçek düzeyi ve
niteliği, kimi kamusal kurumlarca ya da ilgili birimlerce yapılan su kalitesi ve kirlilik düzeyi
ölçümlerinden elde edilen sayısal veriler ışığında ele alınmıştır. Bu ölçümler çok kapsamlı ve
amaca uygun olmasa da, düzenli ve sürekli yapılmaları ve kirletici leri n türünü ve miktarını
(sınırlı da olsa) ortaya koymaları bakımından önemlidirler.
Asi Nehri'nde Yapılan Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Çalışmaları
Nehir suyunun kalite düzeyini ve kirlenmenin derecesini ortaya koymada bizlere ışık
tutacağına inandığımız su kalitesi ve kirlilik düzeyi ölçümleri uzun yıllardır iki kamu kurumu
tarafından yapılmaktadır. Bunlardan biri Elektrik Đşleri Etüt Đdaresi (EĐEĐ), diğeri Devlet Su
Đşleri (DSĐ)'dir. Bu kurumların dışında, son yıllarda Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi
(MKÜ)'nin ilgili fakülte yada bölümlerince yapılan, ancak sürekliliği ve kapsamlılığı
olmayan, belli bir dönemdeki ve belli noktalardaki kirlenmeyi yansıtan parçacık ölçümler de
vardır. Bu ölçümlerden de yararlanma yoluna gidilmiştir.
Ancak, Asi Nehri'nin su kalite düzeyi ile kirlilik durumunu gösteren, kirlenme
kaynaklarını, kirletici türlerini ve bunların miktarlarını ortaya koyan araştırmalar içerik ve
kapsam açısından yeterli olmadığı gibi, bilimsellik ve deneysellik açısından da yeterli
değildir. Ülkemizin su kaynaklarıyla ilgili kuruluşlardan EĐEĐ ve DSĐ’nin Asi Nehri üzerinde
kurmuş oldukları ölçüm istasyonları dışında düzenli bir ölçümden söz etmek mümkün
değildir. Ancak bu düzenli ve sürekli ölçümlerde de çok az sayıda kirlilik ya da su kalitesi
parametrelerine bakılmaktadır.
Havzada bulunan ve su kaynaklarıyla ilgisi olan yerel düzeydeki kuruluşların
çalışmaları daha çok kişisel düzeyde yapılan ve belli bir değişkeni yada belli bir dönemi
kapsayan çok sınırlı ölçümlerden ileriye gitmemektedir. Öte yandan Đl Sağlık Müdürlüğü'ne
bağlı Çevre Sağlığı Şubesi ile Belediye Çevre Sağlığı Biriminin geçmiş yıllarda su örnekleri
alarak yaptıkları ve sudaki koliform bakteri düzeyini ortaya koyan analiz sonuçlarına, arşiv
düzenleri ve saklama alışkanlıkları olmadığından, ne yazık kj ulaşılamamıştır. Asi
Nehri'ndeki kirlenmenin gerçek düzeyini ve çevresel etkilerini ortaya koyacak çalışmaları
asıl yapması gereken Đl Çevre Müdürlüğü ise, ne yazık ki bu güne kadar bu tür bir ölçiim
çalışması yapmamış, yapan kuruluşlarla da herhangi bir yakın işbirliğine girmemiştir. Yerel
düzeyde bu tür çalışmalarda sorumluluğu bulunan kamusal ya da özel kuruluşlar, kendileriyle
yaptığımız görüşmelerde araç gereç eksikliği, teknik personel yetersizliği ve parasal kaynak
(ödenek) yokluğu gibi gerekçeler ileri sürmüşler ve bu tür ölçümler yapamadıklarını
belirtmişlerdir.
Havzaya yeni bir umut ışığı getirmesi umulan ve son 5-6 yıldır etkinlikte bulunan
MKÜ' ye bağlı Ziraat, Fen Edebiyat, Mühendislik ve Su Ürünleri Fakülteleri henüz kurulma
ve kurumlaşma aşamasında olduklarından, konuyla ilgili kapsamlı ve düzenli bir çalışmaya
henüz başlayamamışlardır. Üniversite ölçeğinde yapılan ve Asi Nehri yada havzanın diğer su
kaynaklarıyla ilgili olan çalışmalar, şimdilik bireysel düzeyde ve çok sınırlı çalışmalardan
oluşmaktadır. MKÜ ĐĐBF Kamu Yönetimi Bölümü henüz yeni açılmış olup, bu bölümün
öğretim üyeleri olarak bizlerin gerçekleştirdiği Asi Nehri 'yle ilgili bu çalışma, belki de ilk
kapsamlı ve bilimsel içerikli çalışma niteliğindedir. Ancak, çalışmamızın teknik boyutunu
oluşturan su kalitesi ve kirlilik düzeyi ölçümleri, MKÜ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji ve
67
Kimya bölümlerinin katkılarıyla tamamlanmak istenmişse de, bu bölümlerin katkısı kimi
kişisel ve bürokratik nedenlerle çok sınırlı düzeyde kalmıştır.
Asi Nehri'nin su kalitesi ve kirlilik düzeylerini ortaya koyan veriler, üç ayrı
kuruluştan sağlanmaya çalışılmış, bu amaçla EĐEĐ ve DSĐ'ye resmi yazıyla başvurulmuş,
yalnızca EĐEĐ Genel Müdürlüğü'nden Asi Nehri'nin son beş yıllık su kalitesi ve kirlilik ölçüm
sonuçları sağlanabilmiş, DSĐ' den herhangi bir veri alınamamıştır. Üçüncü kaynak olarak da
MKÜ Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Kemal
SANGÜN' ün öğrencileriyle gerçekleştirdiği ve toplam 5-6 parametreyi esas alan Asi analiz
sonuçları değerlendirilmiştir.
Asi Nehrinin Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları-1999
Köse ve diğerleri,Asi Nehrinin Kirlilik Düzeyleri Antakya-1999
ÖLÇÜM NOKTALARI
PARAMETRELER
1.NOKTA
2.NOKTA
3.NOKTA
4.NOKTA
PH
8.38
8,28
7,84
8,24
AKM
5
19
21
17
KOĐ
34
13
20
16
BOĐ
2,5
10
358
233
Nitrit Azotu
0,2
0,04
0,44
0,33
Nitrat Azotu
4,42
4,21
4,92
4,63
TABLO 35:
D.3.3. Göller,Göletler ve Rezervuarlar da Kirlilik
Yağışların yeterli miktarda yağmaması, doğa dengesinin insan eliyle tahribatı
neticesinde değişmesinden kaynaklandığı bilinmektedir. Ormanların, yangınlar ve plansız
kesimler neticesinde yok edilmesi, hava kirliliği vs. gibi nedenlerden dolayı yağmurlardaki
azalmalar, kaynak sularının verimini de etkilemiş, bu durum yurt ekonomisindeki kayıpların
büyümesine de sebep olmuştur.
Nüfus ile beraber su ihtiyacının artması, toprakların küçülmesi gibi özelliklere bağlı olarak,
dünya tarımında verim düşüklüğü görülürken, diğer taraftan suları, göletler, barajlar ve suni
68
beslenme yollarıyla kontrol altında tutmak suretiyle üretimi arttırıcı yatırımlar da
yapılmaktadır.
Göl tabanında materyal birikimi ve civarında açılan sondaj kuyuları sebebiyle suları
tamamiyle kuruyan Cüdeyde, sazlıklardan geçilmez hale gelmiş, Reyhanlı Belediyesi
tarafından plansız ve programsız bir şekilde yapılan çalışmalar da yarım bırakılarak göl kendi
kaderine terkedilmiştir. Göstermelik sarf edilen çabaların hiçbir amaca hizmet etmeyeceği,
faydadan çok zarar vereceği ortadadır.. Bir zamanlar Hatay'ın önemli göllerinden gösterilen
Bağlama'daki göl yok edildiği gibi, şimdi sıra Gölbaşı, Yenişehir, Pınarbaşı ve Cüdeyde'ye
gelmiştir.
D.3.4. Denizlerde Kirlilik
Akdeniz, nüfus artışı, kentleşme ve endüstrileşmenin en hızlı olduğu bölgelerimizden
biridir. Bölgede 1985 yılında toplam nüfusun yüzde 19,5 i yaşamakta olup, bu oran giderek
yükselmektedir. Türkiye'de 1983-1993 yılları arasını kaplayan "Ulusal Deniz Ölçme ve
Izleme Programı"ndan elde olunan verilere göre, Akdeniz'in bize ilişkin bölümünde açık
deniz kirliliği henüz yoktur, daha çok kıyı kirliliği söz konusudur.
Akdeniz bir bütün olarak ele alındığında, çevresinde yaşayan 350 milyon insan (ve
yaklaşık 100 milyon turist) dolayısıyla, yoğun bir kanalizasyon kirliliği etkisindedir.
Kıyılarındaki kanalizasyonların yüzde 85 i hiçbir arıtmadan geçirilmeden denize
verilmektedir. Ayrıca Dünya petrol ticaretinin yüzde 12-25 arası Akdeniz üzerinden
yapılmakta olup, petrol kirliliği bu denizi kirleten ikinci önemli tehlikeyi oluşturur.
Akdeniz hemen tümüyle kapalı bir deniz olduğundan, suları ancak 80-100 yılda bir
yenilenebilmektedir. Akdeniz'in son yıllarda kirlenme hızının arttığını belirleyen kıyı
ülkelerince, 1975 yılında Barselona'da "Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunması
Sözleşmesi" hazırlanmış, Türkiye bu sözleşmeye ve eski protokollere imza koyarak taraf
olmuştur. Barselona bildirisine taraf olan ülkeler, 1985 yılında yeniden bir araya gelerek,
hemen uygulanması gereken önlemleri içeren "Cenova Deklarasyonu"nu onaylamışlardır.
Türkiye, "Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" ve eski protokoller
çerçevesinde yürütülmekte olan "Akdeniz Eylem Planı" çalışmaları, çeşitli kuruluşlar
aracılığıyla ve daha çok kendi olanaklarıyla yürütmektedir.
D.4. SU VE KIYI YÖNETĐMĐ, STRATEJĐ VE POLĐTĐKALAR
Sorunlara yönelik öneriler başlıklar altında aşağıda sıralanmıştır.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Asi Nehrinin gereksiz ve savurganca kullanılması önlenmelidir.
Asi Nehrinin kirlilik düzeyini belirleyici ortak çalışmalar yapılmalıdır.
Kentsel atık suların havzadaki akarsulara doğrudan boşaltımı önlenmelidir.
Havzadaki endüstriyel kuruluşların ÇED uygulaması tamamlatılmalıdır.
Kirleten kurum ve kuruluşlara etkili yaptırımlar uygulanmalıdır.
Tarımsal ilaç ve gübreleme konusunda çiftçiler eğitilmelidir.
Tıbbi atıkların su kaynaklarına karışması önlenmelidir.
Asi ve sahillerimizin korunması için Suriye devleti ile ortak çalışmalar yapılmalıdır.
69
D.5. SU KAYNAKLARINDA KĐRLĐLĐK ETKENLERĐ
AKM (Askıda Katı Madde)
: Birinci noktada 2.5, ikinci noktada 10,
üçüncüde 358 ve dördüncüde 233 olarak saptana AKM değerleri, Nehir suyunun özellikle
kent merkezine yakın noktalarda oldukça kirli olduğunu göstermektedir.
KOĐ (KimyasalOksijen ihtiyacı)
: Birinci noktada 34, ikincide 13, üçüncüde 20 ve
dördüncüde 16 olarak saptanan KOĐ değerleri, değişkenlik göstermekle birlikte, birinci
noktada normal sınırları aşmakta ve kirliliğe işaret etmektedir.
BOĐ (Biyolojik Oksijen ihtiyacı)
: Birinci noktada 5, ikincide 19, üçüncüde 2 i ve
dördüncüde 17 olarak belirlenmiştir. Buna göre, dördüncü noktada, yani endüstri
kuruluşlarının yoğunlaştığı bölgede BOĐ değerlerinin yüksek çıktığı, dolayısıyla bu noktada
suda kj oksijen oranının düşük olduğu ve BOĐ yönünden yoğun bir kirlenme yaşandığı
görülmektedir.
Nitrit Azotu
: Birinci noktada 0.2. ikincide 0.04. üçüncüde
0.44 ve dördüncüde 0.33 olarak belirlenmiştir. Buna göre, Nitrit Azotu değerleri 1,3 ve 4.
noktalarda yüksek, 2. noktada düşük çıkmıştır. Nitrit azotu yönünden i, 3 ve 4. noktalarda
kirlilik oranı daha yüksektir.
Nitrat Azotu
: Birinci noktada 4.42, ikincide 4.21, üçüncüde
4.92 ve dördüncüde 4.63 gibi değerlerle birbirine yakın sonuçlar elde edilmiştir. Değerlerin
tümü normal sınırların üzerinde olup, Nitrat Azotu yönünden Nehrin oldukça kirli olduğu
görülmektedir.
Debi
: Ocak ve Şubat aylarında fazla, Mart, Nisan ve
Aralık'ta düşük, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında ise çok düşüktür. Ocak ve Şubat
aylarında yüksek olması yağışların artmasına bağlı olabilir.
Sıcaklık
: Genel olarak su sıcaklığı her iki istasyonda da,
aşırı kirlilik yansıtacak kadar yüksek değildir. Yalnızca debinin çok düşük seyrettiği ve
suyun neredeyse tamamen kesildiği, ya da çok yağışsız geçen Temmuz i 997 ile Haziran i
998 ve Temmuz 1999 tarihlerinde, su sıcaklığı kirliliğe neden olacak ya da işaret sayılacak
kadar artmıştır. Bu tür organik maddelerin artmasına ve alglerin (suyosunlarının) aşırı
üremesine yol açmıştır. Buna bağlı olarak da Nehir ortamında kötü koku oluşmaktadır.
Hidrojen Đyonu (Asidite)
: Kış aylarında yağışlara bağlı olarak Nehirde
toplanan dere ve çay sularının çevreden çözerek taşıdıkları kireçli sular, Nehir suyunun
hidrojen iyonu düzeyini ortalama 8 civarında tutarken, yaz aylarında su düzeyinin düşmesi ve
kirlenmenin artmasına bağlı olarak suyun asidite oranı, yani hidrojen iyonu yoğunluğu
artmıştır.
Đletkenlik
: Đletkenlik ölçütü, suya verilen kirletici
maddelere, yağmur sularına, erozyonla taşınan çamur ve çökeltirle askıdaki katı maddelere
ve debisel değişikliklere !ağlı olarak aylar itibariyle farklılıklar göstermektedir. Đletkenlik,
özellikle kış aylarında artmıştır. Đletkenliğin artması, suda iyon yoğunluğunun artmış
olduğunu, yani asitleşmenin yükseldiğini göstermektedir.
Sodyum (Na+)
: Kış aylarında artan yağışlara bağlı olarak,
Nehir suyundaki sodyum tuzları oranı da artmıştır Su miktarının azaldığı dönemlerde ve
özellikle yaz aylarında ise, sodyum tuzları azalış göstem1iştir. Sodyumun azalması, suyun
kalitesini arttırmıştır ancak bu durum kirlilik düzeyi açısından bir ölçüt değildir.
Potasyum (K+)
: Yağışların arttığı dönemlerde fazla artış
göstem1eyen potasyum, yaz aylarında oldukça yükselmiştir. Bunun nedeni, yaz aylarında su
70
miktarının azalması yanında, Nehre verilen kirletici atıkların oran olarak artış göstermesinin
etkisidir denilebilir.
Kalsiyum (Ca+) ve Magnezyum (Mg+) : Kalsiyum ve magnezyum miktarları, yağışların
arttığı dönemlerde yüksek görülmektedir. Bu da kalsiyum ve magnezyum tuzlarının yağmur
sularıyla Nehre taşındığını göstem1ektedir. Bu artış, suyun sertliğini artmıştır, ancak bu
sertlik artışı da kirlilik açısından fazla anlamlı değildir ve sadece suyun kul\anım amacı
bakımından anlam taşıyan bir parametredir. Örneğin, içme suyu yada endüstriyel amaçlı
kul\anılan suyun kalitesi açısından, su sertliğinin az olması tercih nedenidir.
Karbonat (C03)
: Karbonat da kalsiyum ve magı1ezyum tuzları
gibi, oluşturduğu bileşiklerle suyun sertliğini artırmaktadır ve aynı dönemlerde artış
göstem1iştir.
Bikarbonat (nC03)
: Bikarbonat da karbonat gibi, aynı biçimde
kalsiyum ve magnezyumla oluşturduğu bileşiklerle suyun sertliğini artırmaktadır. Bu da içme
suyu yada endüstriyel kul\anım suyunun kul\anım kalitesini düşürmektedir. Karbonat ve
bikarbonatın giderilmesi için kaynatılması ya da kireç-soda yöntemi gibi yöntemlerle
işlemden geçirilmesi gerekmektedir. Bu işlemlerse, maliyeti yükselttiğinden ekonomik
değildir ve kullanımda sorun oluşturmaktadır.
Klorür (Cl)
: Klorür de yağmur sularıyla gelen tuzların
çözülmesiyle artış göstermiştir. Ekim ve Aralık aylarında ise, gerek yüzey suyu ve gerekse
atıksularla etkileşen tuzlarla azalmıştır.
Sülfat (S04)
: Sülfat da yağışlara bağlı olarak artını ş, yaz
aylarında ise su ısısının yükselmesine bağlı olarak ortaya çıkan bileşiklerle çökmüş ve
azalmıştır. Nisan ayında ise, yağış miktarının fazla olması ve yağışların getirdiği çözünmüş
sülfat iyonları nedeniyle, Nehir suyundaki sülfat yoğunluğu artmıştır.
71
Asi Nehri Demirköprü ve Antakya Kent Merkezi Đstasyonlarından
Elde Edilen Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları
A.DEMĐRKÖPRÜ ĐSTASYONU I
TABLO 36:
72
Asi Nehri Demirköprü ve Antakya Kent Merkezi Đstasyonlarından
Elde Edilen Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları
A.DEMĐRKÖPRÜ ĐSTASYONU II
TABLO 37:
73
Asi Nehri Demirköprü ve Antakya Kent Merkezi Đstasyonlarından Elde Edilen
Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları
EĐEĐ Genel Müdülüğü Etüt Dairesi Başkanlığı-2000 Ankara
ANTAKYA KENT MERKEZĐ ATAPARK ĐSTASYONU
TABLO 38:
•
•
•
•
•
•
(D).SU KAYNAK
Hatay Đl Sağlık Müdürlüğü
D.S.Đ.Bölge Müdürlüğü
Tarım Đl Müdürlüğü
Hatay’ın Su Potansiyeli ,Erdal ALTUNLU 2002
Türkiye Suları Ankara-1999
Sürdürülebilir Akarsu Yönetimi ve Tersine Akan Nehir Asi ,Ankara-2002
74
E.TOPRAK VE ARAZĐ KULLANIMI
E.1.GENEL TOPRAK YAPISI
Büyük toprak grupları ve yayılış alanları
Kırmızı Kahverengi topraklar
53 997 ha alan ile havzanın % 7,06 sını
oluştururlar. Daha çok Musabey'in doğusunda yaygındır.
Organik topraklar
kaplar.
395 ha yüzölçümü ile havzada % 0,31 lik yer
Kahverengi Orman toprakları
Yüzölçümleri 115 472 ha olan bu toprakların
havzaya oranı % 15,09 dur. Dörtyol'un kuzeyi, Altınözü dolayları, Đskenderun/un güneyi ve
Samandağ-Antakya arasında yaygındırlar.
Kireçsiz Kahverengi Orman toprakları 263491 ha alan ile havzanın % 34,44 nü
oluştururlar. Hassa-Dörtyol arası, Musabey çevresi, Tarsus'un güney ve güneydoğusu ile
Kışlak'ın güneyinde bulunurlar.
Kırmızı Akdeniz toprakları
6 282 ha yüzölçümü ile havzada % 7,36 yer
tutarlar. Havzanın kuzeydoğu ve doğusunda, Reyhanlı’nın kuzeyi ve doğusu ile Şenköy,
Kışlak dolaylarında yaygındırlar.
Kırmızı Kahverengi Akdeniz topraklar
kaplar.
3 044 ha yüzölçümü ile havzada % 0,40 alan
Bazalt toprakları
130 ha olan yüz ölçümlerinin havzaya oranı %
7,10 dur. Havzanın kuzeydoğusunda, Yalankoz çevrelerinde yaygındırlar.
Alüviyal topraklar
vzada % 12,9S'e karşılık, 99 059 ha alan
kaplarlar. Amik ovası , Arsuz'un kuzey i ve Đskenderun'un çevresinde yaygındırlar.
Kolaviyal topraklar
860 ha olan yüzölçümleri ile, havzanın % 12,92
sini oluştururlar. Özellikle Reyhanlı dolaylarında, Đslahiye'nin güneyinde, Kışlak'ın güneyi ve
Dörtyol'un batısında yaygındırlar.
75
Hatay Đli Toprak Sınıfları
GRAFĐK 10
Toprak Bünyesi
Saturasyon (işbe) yüzdesine göre yapılan sınıflandırılmada tarım topraklarının % 4.7'si
kumlu %2'si tınlı, % 64'ü killi tınlı, % 6.94'ü killi ve % O.59'u ağır killi bünyeye sahiptir. Bu
dağılım ilde tarım için uygun toprak bünyesi varlığını göstermektedir.
GRAFĐK 11
76
Toprak Reaksiyonu
Tarım topraklarının % O,94'ü asit (PH6,5)'ten düşük, % 14,29'u nötr (pH6,6-7,5), % 84,77'si
ise alkali (PH 7,5'ten büyük) reaksiyona sahiptir.
GRAFĐK 12
Toprak Tuzluluğu
:
Đşlemeli tarım uygulanan toprakların % 82.50'i tuzsuz, % 14.17'si hafif tuzlu, % 2.66'sı orta
tuzlu, % O.67'si ise çok tuzludur.
GRAFĐK 13
77
E.2. TOPRAK KĐRLĐLĐĞĐ
Đlimizde ciddi manada toprak kirliliği oluşmamaktadır. Đl Tarım Müdürlüğünce Đlgili
uzmanlarca, çiftçilere anız yakılmasının zararları anlatılmasına ve çoğunun bunu bilmesine
rağmen, her yıl Ağustos ve Eylül aylarında, buğday hasadından sonra tarlada arta kalan anız
ve saplar yakılmaktadır. Anız yakılması öncelikle hava kirliliğine neden olmaktadır.
Anızların yakılmaması, toprak yüzeyinde yağmur sularının tutulmasını sağlayarak, tarlada
bitkiler için kurak dönemde gerekli suyun, depolanmasına olanak verir. Toprak yüzeyindeki
anız erozyonu önler. Ayrıca tarım alanlarındaki erozyonun önlenmesi ile tarlalarda aşırı
ilaçlama ve gübreleme sonucu biriken artıkların nehir ve göllere karışması
engellenemeyeceğinden burada yaşayan canlıların korunması sağlanır.
E.2.1. Kimyasal Kirlenme
Đlimizde kayda değer bir kimyasal kirlenme söz konusu değildir.
E.2.1.1.Atmosferik Kirlenme
Sistematik bir veri bulunmamaktadır.
E.2.1.2.Atıklardan Kirlenme
E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme
E.3. ARAZĐ
E.3.1. Arazi Varlığı
Ana madde, iklim, topografya, bitki örtüsü ve zamanın etkisi ile Hatay ilinde çeşitli
büyük toprak grupları oluşmuştur. Büyük toprak gruplarının yanısıra toprak örtüsünden ve
profil gelişmesinden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir.
Hatay Đli Arazi Varlığı:
— Tarım Arazisi
270.766 Hektar
% 50,1
53.375 Hektar
% 9,9
208.165 Hektar
% 38,5
— Sularla kaplı Alan
1.693 Hektar
% 0,3
— Diğer Araziler
6.301 Hektar
% 1,2
540.300 Hektar
%100
— Çayır-Mer’a Arazisi
— Orman Arazisi
TOPLAM
78
E.3.1.1. Arazi Sınıfları
Kullanma kabiliyet sınıfları sekiz adet olup, toprak zarar ve sınırlandırmaları I.sınıftan
VIII.sınıfa doğru giderek artmaktadır. Đlk dört sınıf kullanım kabiliyetine göre tarıma elverişli
iyi tarım sınıflarıdır diğerleri tarıma pek elverişli değildir.
GRAFĐK 14
SINIF –I
Topografya düz veya düze yakın (%0-2)'dir. I. Sınıf arazilerin kapladığı alan 70.365 ha olup
il yüzölçümünün %13' ünü teşkil etmektedir. i. Sınıf arazilerin; ı %69,4'ünü alüviyal
topraklar, %29,4'ünü kolüviyal topraklar, %1,2'sini kırmızı akdeniz toprakları
oluşturmaktadır.
Bu arazilerin 8.706 ha' da kuru tarım, 58.493 ha' da sulu tarım yapılmaktadır. 3.166 ha' da
diğer kullanım içindir.
SINIF-II
Toplam miktarı 47.071 ha'dır. Bu arazilerin %23,4'ünü alüviyal topraklar, %68' ; ini
kolüviyal topraklar, %2,9'unu kahverengi orman toprakları, %2,4 ünü kırmızı akdeniz
toprakları, %0,06' sını kırmızı kahverengi akdeniz toprakları, %0,3'ünü kireçsiz kahverengi
orman toprakları ve %2,6'slnl bazaltik topraklar oluşturmaktadır. Bu arazilerin; 12.543 ha' da
kuru tarım, 23.561 ha' da sulu tarım yapılmaktadır. II' inci sınıf arazilerin 113 ha çayır-mera,
10.854 ha 'da diğer kullanım içindir. Ortalama eğimi ise %1-6 arasındadır.
79
SINIF-III
III. sınıf araziler 58.183 ha kapladığı alan ile ilin %10,9 unu teşkil eder. Bu arazinin toprak
gruplarına göre dağılımı ise %4,5'ini alüviyal topraklar, %21,8'ini kolüviyal topraklar,
%24,7'sini kahverengi orman toprakları, %0,4 kireçsiz kahverengi orman toprağı, %7 ,5'ini
kırmızı akdeniz toprak, %0,1 'ini kırmızı kahverengi akdeniz toprakları, %3,7'sini bazaltik
topraklar kaplar. Bu alanların kullanım durumları ise şöyledir; 19.834 ha kuru tarım, 12.591
ha sulu tarım, 220 ha çayır-meraa, 25.538 ha' da diğer kullanım içindir.
SINIF- IV
IV sınıf araziler ilin 40.275 ha alanı ile %7,5'ini kaplamaktadır. IV'üncü sınıf arazilerin
toprak gruplarına göre dağılımı ise şöyledir; %22,3'ünü alüviyal topraklar % 10,9'unu
kolüviyal topraklar, %42,8'ini kahverengi orman toprakları, %16,7 kireçsiz kahverengi
orman toprakları, %3,9'unu kırmızı akdeniz toprakları, %1,4' ünü kırmızı kahverengi akdeniz
toprakları, %20,3' ünü bazaltik topraklardan oluşmaktadır. Bu alanların kullanım durumları
ise şöyledir; 15.528 ha'da kuru tarım, 10.624 ha'da sulu tarım, 1,338 ha' da çayır-mera, 215
ha' da orman -fundalık alanlarıdır. 12,570 ha' da diğer kullanım içindir.
SINIF- V
1,278 ha alanı ile ilin %0,2'sini kaplamaktadır. Bu alanın büyük toprak gruplarına göre
dağılımı şöyledir;
Bu sınıfa ait arazilerin tamamını hidromorfik topraklar oluşturmaktadır.
SINIF- VI
43.841 ha alanı ile ilin %8,2'sini kaplar ve toprak gruplarına göre dağılımı ise %10,4'ünü
alüviyal topraklar, %12,1 'ini kolüviyal topraklar,%40,4'ünü kahverengi orman toprakları,
%24,8'ini kireçsiz kahverengi orman toprakları, %6,3'ünü kırmızı akdeniz toprakları, %1,1
'ini kırmızı kahverengi akdeniz toprakları, % 5'ini bazaltik topraklardan oluşmaktadır.
Bu toprakların kullanım durumları ise şöyledir;
24.455 ha'ında kuru tarım, 4.734 ha'ında sulu tarım yapılmaktadır. Bu toprakların 4.110
ha'ında çayır-mer'a, 5,737 ha'ında orman -fundalık, 4.802 ha' da diğer kullanım içindir.
SINIF- VII
271.576 ha alanı ile ilin % 50,3'lük kısmını kaplar. Bu alanların toprak gruplarının dağılımı
ise %0,1 'ini sahil bataklıkları, %20,2'sini kahverengi orman toprakları, %57,8 kireçsiz
kahverengi orman toprakları, %12,4'ünü kırmızı kahverengi akdeniz toprakları, %0,3'ünü
kireçsiz kahverengi topraklar, %9,2'sini bazaltik topraklardan oluşmaktadır.
VII. sınıf toprak alanlarının; 22.968 ha' ında kuru tarım yapılmakta, sulu tarım
yapılmamaktadır. Vii' inci sınıf arazilerde 46.218 ha çayır-mera, 189.961 ha orman- fundalık
arazisi ve 15.429 ha' da diğer kullanım içindir.
80
SINIF- VIII
7.672 ha ile il topraklarının %1,4'ünü oluşturur. Bu arazilerin toprak gruplarına göre dağılımı
ise 1.187 ha 'ı sahil kumulu, 1.052 ha 'ı çıplak kaya, 1.083 ha 'ı ırmak- taşkın yatakları, 4.350
ha 'ı diğer şekildedir.
Hatay ilinde sınıflandırılması yapılan tüm bu arazi tipleri dışında, il genel yüzeyine dahil
olupta, sınıflandırma dışı bırakılan 1.654 ha su yüzeyi bulunmaktadır.
E.3.1.2. Arazi Kullanma Durumu
Grafik de görüldüğü üzere; ekilebilir arazi ve tarımın en yoğun yapıldığı toprak
sınıfları I. ve IV. Sınıf arazilerdir. Bunun yanında VI. ve VII. Sınıf araziler ekilebilir
durumda olmasına karşın genellikle zeytinlik ve meyve ağaçları yetiştirmeye uygun
yapıdadır. VII. Sınıf arazilerde yöreye uyum sağlamış orman ve fundalık, mera ve çayır
bitkileri yetiştirme yeteneğine ve en fazla alana sahiptir.
Hatay Đli Arazi Sınıflarının Arazi Kullanma Şekillerine Göre Dağılımı
GRAFĐK 15
E.3.2. Arazi Problemleri
Ülkemizde olduğu gibi ilimizde de küçük ve çok parçalı olması, artan nüfus sonucu
tarım arazilerinin amaç dışı kullanımı, miras yoluyla tarım arazilerinin bölünmesi önemli
81
arazi sorunlarımızdandır. Đlimiz tarım alanlarının yüzde 50’si kültür arazisi dışındadır. Kalan
kısım engebeli ve taşlık kullanılamayan arazidir. Sulama ili ilgili olarak sorunlar
yaşanmaktadır. Taban suyunun aşağılara düşmesine sebep olan yanlış sulama ve metotları,
çok sayıda kuyu açılması sorunlarımızdandır. Drenaj sorunları toprakta tuzluluk yapmaktadır.
Rüzgar ve suyun sebep olduğu toprak erozyonu sorunlarımızdandır. Hatay coğrafi olarak çok
değişik yüzey şekillerine sahip olduğundan farklı eğim ve yüksekliklerde farklı topraklar
oluşmuştur. Bu özelliklere sahip ilimiz topraklarında bitki yetişmesini ve tarımsal
kullanımını kısıtlayan erozyon, sığlık, taşlılık, kayalık, drenaj bozukluğu, tuzluluk ve
sodiklik gibi etkinlik dereceleri yer yer değişen bazı sorunlar bulunmaktadır.
Erozyon
Hatay ilinde dağlık arazilerin ve yağışın fazla olması nedeniyle su erozyonu en önemli sorun
olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sorundan çok az etkilenen veya hiç etkilenmeyen alanlar
çoğunlukla alüvyal ve hidromorfik alüvyal topraklardan oluşan taban arazileridir. Bunlar
ırmak taşkın yatakları, kıyı kumulları, çıplak kayalıklar, yoğun yerleşim alanları ve su
yüzeyleridir.
GRAFĐK 16
Taşlık Ve Kayalık
:
Hatay ilinde 197.519 ha arazi toprak işlemeye ve bitki gelişmesine zarar verecek şekilde
taşlık ve kayalıktır. Bu alan il topraklarının % 36'slnl oluşturmaktadır.
82
Drenaj
:
Daha çok alüvyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya yılın bir bölümünde
bitki gelişmesine zarar verecek yükseklikte bulunduğu topraklardır. Bu alan il topraklarının
% 9' unu oluşturmaktadır.
Tuzluluk Ve Sodiklik
:
Hatay ilinde drenajı bozuk sahaların 38.841 ha da tuzluluk veya alkalilik yada her iki
problem birden görülmektedir. Bu alan il topraklarının % 7'sini oluşturmaktadır.
Toprak Sığlığı
:
Bitki kök sisteminin geliştiği ve besin elementlerinin karşılandığı topraklarda derinlik önem
taşımaktadır. Bitki gelişiminin durağı olan bu ortam derin olursa bulunduğu iklime adapte
olabilen her türlü kültür bitkisinin yetiştirmek mümkün olur.Hatay ilinde derin topraklar
146.064 ha ile %27,4 , orta derin topraklar 42.079 ha ile %7,1 sığ topraklar 190.038 ha ile
%35,7 çok sığ topraklar 154.408 ha ile ilin %29'unu teşkil ederler. Derin toprakların 88.109
ha i sorunsuzdur, diğerleri taşlılık, yaşlık, tuzluluk ve sodiklikten dolayı problemlidirler.
(E).TOPRAK VE ARAZĐ KULLANIMI KAYNAK
•
•
Tarım Đl Müdürlüğü, Hatay Tarım Master Planı–2003
Türkiye Suları, Ankara–1999
83
F.FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER
F.1. ORMANLAR
F.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı
Đlimizde ormanlar Keldağ ve Amanos
dağlarında yoğunlaşmaktadır. Bu dağların ana
yapısını Peridotit, Serpantin ve Gabro gibi yeşil
kütleler oluşturur. Bunlar Keldağ ve Amanos
dağlarında geniş alanlar kaplar. Amanos dağları
düzgün bir sıra olup bu sıranın temeli paleozoik
kütleleri ile serpantinlerden oluşmaktadır. Üstte ise
kretase kalkerleri egemendir.
Güney kısımları mezozoik, doğuda orta
miosen, batıda plio - kuarterner halosen yani
alüvyon katlardan oluşmuştur. Mezozoik sahalar
içerisinde üst kretase sahalarına rastlanmaktadır.
Yıllık ortalama yağış 1150 mm. ortalama sıcaklık 18
o
C derece civarındadır.
HARĐTA 9
F.1.2. Bölgenin Orman Envanteri
Ormanlık alanların büyük bir kısmı Amanos Dağlarında yer almaktadır ve bu
ormanların ağırlıklı bir bölümünü kızıl çam ağaç türü oluşturmaktadır.Bununla birlikte
ormanlarımızı oluşturan asli ağaç türleri ;Karaçam,Göknar,Sedir,Kayın,Meşe ve Gürgen
türlerinden oluşmaktadır.Tali ve endemik türlerle birlikte Amanos dağlarında 3000 çeşidin
üzerinde bitki türü olduğu saptanmıştır.
Đlçesi
Normal
koru
Bozuk
koru
Normal
baltalık
Bozuk
Baltalık
Orman
Alanı
%
Açıklık
Alan Ha
Genel
Alan
Antakya
4967,0
9417,0
-
4255,5
18639,5
19
81496,5
100136
Belen
6305,0
5978,0
-
-
12283
65
6742,5
19025,5
Hassa
4046,0
4771,5
071
16731,5
25620
53
22290
47910,5
Đskenderun
29395,0
32770,0
-
080
62245
66
31940
94185
Kırıkhan
2498,5
1779
382,2
5715
10374
7
131085,3
141460
Samandağ
8053,0
12553,5
-
3320,5
23927
54
20044
43971
Yayladağı
4123,5
3041,5
9039
16204
44
20723
36927
Toplam
59388,0
70310,5
39141,5
169293,2
35
314321,3
483615
TABLO 39
453,2
Dörtyol ve Erzin Đlçeleri Orman Alanları Dahil değildir.
84
GRAFĐK 17
Đlimizde özel orman alanı bulunmamaktadır. Hatay ormanlarında hakim ağaç türleri
Kızılçam (Pinus trustia)
Sedir(Cedrus libani)
Karaçam (Pinus nigra
85
Fıstık Çamı
Kayın (Fagus orientalis)
(Carpinus etalus)
Meşe (Qergus sp)
Göknar (Abies born.)
Ihlamur (Tilia tomentosa)
Kestane
Dişbudak
Gürgen
Selvi
Yukardaki ağaların dışında ;Yalancı Akasya,Sofora,Ardıç,Aylantız,Okaliptus ve Çınar
ağaçları bulunmaktadır.
En çok rastlanan maki türleri :
Mersin
Defne
(Myrtus communis)
(Lauris nobilis)
Keçiboynuzu (Ledationa siliga)
86
Böğürtlen
(Rubus ıdeust)
Zakkum
(Nerium oleandar)
Đlimizin Amanos Dağları tertier döneminden bir kalıntı olan aslında Karadeniz
florasına özgü kayın (Fagus orientalis) ormanları bulunur. Ancak bugün koruma ve
gelişmeye muhtaç bir halde bulunmaktadır.
F.1.3. Orman Varlığının Yararları
Hatay il sınırları içerisinde bulunan yerleşim yerleri genelde vadi ve tepe sırtlarında
kurulmuştur. Dörtyol, Hassa, Erzin, Yayladağ, Đskenderun, Belen, Payas gibi yerleşim yerleri
dağ yamaçlarında kurulu olduğundan şiddetli yağışlarda sel sularına maruz kalmaktadır.
Ormanlar taşkınları önlemekte, toprak ve su erozyonuna karşı bir önlem olmaktadır. Dünya
devletleri temiz bir hava için tabiatın dengesinin bozulmaması gerektiğine inanmaktadır.
Bunun için yağmur ormanlarını kurtarma çalışmalarına başlamışlardır. Ormanın ayrıca
dikim, bakım, söküm, taşıma gibi nedenlerden dolayı bir iş alanı olarak da yararları vardır.
Gelecek nesile yeşil bir Hatay bırakmak için Orman Đşletme Müdürlüğü bu güne kadar
22.585 ha. yeni orman kurmuş ve kurmaya da devam etmektedir.
F.1.4. Orman Sayılan Alanların Daraltılması
Orman Kadastro Çalışmaları Bitirilmiş ve 6831 Sayılı Orman Kanununun
2/B maddesine göre Orman Sınırları Dışına Çıkarılan saha
: 2.568,2 Ha
Bu Sahanın Dağılımı Aşağıdaki Tabloda Verilmiştir
Yerleşim Alanı
117,2 Ha
Kısmen Yerleşim Kısmen Tarım Alanı
91,37Ha
Tarım Alanı
2359,6 Ha
87
GRAFĐK 18a
Not:Antakya Orman Đşletme Müdürlüğü Verileri,Dörtyol Orman Đşletme Müdürlüğü
çalışmaları bu sonuçlara dahil değildir.
F.2. ÇAYIR VE MERALAR
F.2.1. Çayır ve Mera Varlığı
Hatay ilinde çayır ve mera alanlarının toplamı 53.375 hektardır. Yüzölçümün %
9.88'ini oluşturmaktadır. Çayır-Meralar entansif hayvancılğın yanında ekolojik dengenin
korunmasında da önemli yer tutmaktadır. Bu alanın alt bölgelere göre dağılımı aşağıdaki
Grafik ve Tablo da verilmiştir.
Çayır Mera Alanlarının Alt Bölgelere Göre Dağılımı
88
GRAFĐK 19
Tablo ve Grafik den anlaşılacağı üzere ; Alt bölgelerin yüzölçümleriyle mera alanları
karşılaştırıldığında; III. Alt bölgenin % 21,3'ü ile en fazla mera alanına sahip olduğu
görülmektedir. II. Alt bölgenin ise; % 6,7'si mera alanıdır.IV. Alt bölge % 6,55 ve I.Alt
bölgede ise % 5,3 oranında mera alanına sahiptir.
F.2.2. Kullanım Amaçları ve Yararları
Aşağıdaki tabloda meralarımızda hem kuru, hemde yeşil ot veriminin düşük seviyede
ve hayvanların kaba yem açığını karşılamayacak düzeyde olduğu görülmektedir.
Mera Alanı
(ha)
53.375
TABLO 40
Kuru Ot
Verimi (kg/ha)
Yeşil Ot Verimi
(kg/ha)
450
1200
Toplam Verim (ton/yıl)
Kuru Ot
Yeşil Ot
24.018
64.050
Hatay Đli Çayır ve Mera Arazilerinin Kabiliyet Sınıflarına Göre Dağılımı
89
GRAFĐK 20
Grafik 'de görüldüğü üzere; Hatay ilinin çayır ve Mera alanlarının arazi kaabiliyet sınıflarına
göre en fazla VII. sınıf araziler oluşturmakta i bu alanda yetişen bitkiler yöreye adapte olmuş
fakat verimleri düşüktür. Bu sebeple mera alanlarının ıslah edilmesi gerekmektedir.
F.3. FLORA
F.3.1. Türler ve Popülasyonları
Amanos Dağları bitki coğrafyası açısından holarktik flora bölgesi içinde Doğu
Akdeniz bölümünde bulunmaktadır. Đzobotanik açıdan bölge Akdeniz sert yapraklı ormanları
olarak tanımlanmıştır. Potansiyel bitki örtüsü yönünden bölgede 5 ayrı bitki formasyonu
görülmektedir. Bunlar yükseltiye bağlı olarak sırasıyla ; Kıyı kısımları kuşağı, Akdeniz
herdem yeşil meşe ormanları sub - humit Akdeniz kuşağı ve sub mediterranian meşe-çam
ormanları kuşağıdır. Bunlara ek olarak 2000-2050 m. yükseltide yer alan orman sınırı
üzerindeki bodur çalı toplulukları ise subalgin kulminal kuşak olarak adlandırılmıştır.
Amanos Dağları florası, Türkiye florası içerisinde yer alan bitki cinslerinin yaklaşık
olarak yarısını içermektedir. Sahip olduğu iklim özellikleri ; coğrafyası ve değişken
topografyası nedeniyle çok zengin bir tür çeşitliliği sergilemektedir. Bunun yanında Avrupa Sibirya flora bölgesinden orjinlenen pek çok bitki türünü barındırması bu dağlık alanın
önemini arttırmaktadır.
Dağlık alan ile Đskenderun Körfezi arasındaki dar kıyı şeridinde kumulları izleyen
ovalık alan Ceratonia - Pistacia ile Pistacia - Qvercus - Coccifera maki toplulukları ile
90
kaplıdır. Yapım alanı kullanımları etkisiyle alanın doğal potansiyeli bir vejetasyon
strüktürüne sahip olduğu saptanmıştır. Antropojen etkiler sonucu ortaya çıkan hemen hemen
tümünü bahçe ve tarla yabani otlarının oluşturduğu, genellikle tek veya iki yıllık otsu türler
ile karakterize edilen bu topluluk ruderal vejetasyon olarak adlandırılmaktadır.
Amanos Dağları, bitki coğrafyası ve endemik türler açısından özel bir yere
sahiptir.Özellikle dağların batı kısımlarındaki nemli ormanlar ,günümüzde esas yayılış alanı
Doğu Karadeniz ve Orta Avrupa olan Doğu kayını (Fagus orientalis),doğu gürgeni(Carpinus
orientalis),porsuk(Taxus baccata),Işılgan(Ilex colchica),ıhlamur(Tlia argentea),şimşir(Buxus
sempervirens) öksin ve Avrupa-Sibirya floristik elemanlarının en güney yayılışını temsil
eden kalıntı populasyonlarını içerir.Amanos Dağlarında 850m. Yüksekliğe kadar maki
formasyonu ve kızılçamların yaygın olduğu tipik Akdeniz kuşağı görülür.Nemli ormanları
oluşturan doğu kayınının en uygun yayılış alanı 1500-1800 metre arasında olmasına rağmen,
bu bölgede daha düşük yükseltilerde,derin topraklı kuzey bakılarda ve nemli vadilerde 100
metreden itibaren görülür.Toros göknarı (Abies cilicica) 1600-2100m arasında daha çok
gölge yamaçlarda , toros sediri (Cedrus libani) ise doğu yamaçlarda 550m ile 1800-2000 m
arasında yayılış gösterilir.Endemik türler 800-1500m. arasındaki saçlı meşe ormanlarında
yayılış göstermektedir.
Dörtyol Orman Đşletme Müdürlüğü Amenajman Planında, Davis’in “Flora of Turkey”
adlı altı ciltlik kitabından alınarak tespit edilen türler aşağıda belirtilmiştir.
PTERĐDOPHĐTA (Sporlular)
Takım Filicales
Alyssum constellatum
Ophioglossaceae familyası
Alyssum callichroum
Ophioglossum vulgatum
Alyssum murale
Sinopkteridacea familyası
Alyssum cassium
Chilanthes fragans
Alyssum cilicicum
Adiantum capillus-veneris
Alyssum giosmanum
1000 m.
Pteris vittata
Alyssum samariferum
1200-1800 m.
Asplenum adiantum-nigrum
Aspleum anopteris
Alyssum dubertretii
Asplenum septenttrionele
91
900-2100m.
Phllitis scolopendirium
CRUCĐFEAE
Athyriaceae familyası
Hesperis matronalis
Athyrium filix-foemina
Hesperis scabrida
Polystichum sculatum
malcolmia crenulata
300-1000 m.
Polystichum setiferum
Erysinum tenellum
350-1000 m.
Dryopteris Filix-mas
Cheiranthus cheiri
Piypodium vulgare
Arabidopsis thaliana
Salvinia natans
CĐSTACEAE
1500-1950 m.
1400 m.
SPERMATOPHĐTA (Tohumlular) Cistus creticus
600-700 m.
Cymnospermae
Cistus salviifolius
200 m.
PĐNACEAE
Heliathemmum nummularium
1000 m.
Abies cilicica
1200-1400m. Fumuna oligosperma
Cedrus libani
1200-1900m. VĐOLACEAE
Pinus nigra
1000-1200m. Viola sieheana
900m. ve üzeri
Pinus brutia
0-1000m. Viola modesta
1200 m.
TAXACEAE
Taxus baccata
1000-1700m.
Ploygala comosa
1000m.
1800-1900m. CARYOPHĐLLACEAE
CUPRESSACEAE
Arenaria kotschyana
1500-2000 m.
Juniperus oxycedrus
Arenaria deflaxa
1080-2000m.
Juniperus excelsa
Arenaria cassia
Arenaria tremula
320 m.
800 m.
Alyssum praecox
Arenaria drypidae 1500-2000 m.
Alyssum baumgartnerianum
Minuartia juniperina
Alyssum syryacum
Minuartia decipiens
1830 m.
Alyssumoxycarpum
92
1300-1400m.
endemik
1200 m.
Minuartia tchihachewii
Saponaria syriaca
Minuartia globulosa
Quercus cerris
Cerastium anomalum
1000 m.
Cerastium glomeratum
100 m.
320 m.
1000 m.
Quercus pedunculata
1000-1500 m.
Fagus oriantalis
1500-2000 m.
Cerastium brachypelatum 800 m. Draba haradjinaii endemik
Cerastium pumilum
500 m.
Cerastium fragillimum
1200 m.
Arabis turrita
Arabis caucasica
1400-1500 m.
Spergulalaria marina
Arabis sagittata
1000 m.
Thurya capitata
Arabis aucheri
1000 m.
1150-1350 m.
Dianthus polycladus
100 m.
Turritis laxa
Dianthus orinitus
Rorippa austriaca
Dianthus zonatus
Barbarea minor
Dianthus calocephalus
Alyssum callichroum
Petrorhagia alpina
250-1000 m. Alyssum lazica
Velezia fasciculata
Cardamine graeca
RANUNCULACEA
Hesperis bicuspidata
Nigella stellaris
Tilia argentea
Delphinium fiscum
Linum corymbulosum
Delphinium peregrinum
Linum trigynum
600 m.
Consolida axilliflora 1300-1800 m. Linum aroanium
Anemone blanda
Anemaone coronaria
Geranium robertianum
900 m. Geranium columbianus
Clematis flammula
Geranium libanoticum
Ranunculus pludosus
Geranium asphodeloides
Ranunculus sprunrianus
Geranium libani
900 m.
Ranunculus damascenus
Erodium botrys
700 m.
93
1200 m.
900-1200 m.
Ranunculus reuterianus
Erodium malacoides
Ranunculus rumelicus
Erodium amanum
Paeonia mascula
Erodium cicutarium
Paeonia daurica
Phytolacca pruinosa
1300-1400 m.
Papaver dubium
1300-1700 m. Pytoloccata pruinosa
1300-1400 m.
Fumaria cilicica
900 m. GUTTIFERAE
CRUCĐFERAE
Hypericum amblysepalum
Brassica nigra
Hypericum hicrinum
Sinapis arvensis
Hypericum androsaemum
100-300 m.
1500-2000 m.
690 m.
1200-1800 m.
Eruca sativa
350-1000 m. Hypericum pallens
450 m.
Raphanus raphanistrum
200-400 m.
Hypericum thymifolium
600 m.
Enarthrocapus arcuatus
Hypericum origanifolium
1050 m.
Lepidium sativum
Hypericum tetrapterum
1200-1800 m.
Hypericum perforatum
600 m.
Đsatis amani
endemik
2250 m.
Đsatis lockmanniana endemik
610 m.
Đberis sempervirens
1000 m.
Đberis attica
Malva sylvestris
Lavatere punctata
Alcea setosa
Aethionema heterocapum
1200 m.
Althaea cannabina
Thlaspi annum
500 m.
Althaea hirsuta
Thlaspi elegans
1300 m.
Thlaspi oxycedrus
Capsella bursa-pastoris
800-900 m.
1400-1700 m.
Peltaria angustifolia
1000-1200 m.
600 m.
500-600 m.
1300-1700 m.
Oxalis corniculata
Zygophyllum fabago
Haplophyllum suaveolens var.Glabrum
Haplophyllum myrtifolium
Alyssum szowitsianum
1600 m.
Distanus albus
Alyssum stribryi
1400 m.
Acer platanoides
94
1400 m.
Acer hyrcanum
1600 m.
Acer monspssulanum
Sanquisoreba minore
Alchemilla sciadiephylla endemik
Vitis silvestris
320 m.
Alchemilla buseereiana
Ampelopsis oriantale
Rosa phoenicia
Rhamnus libanoticus
Rosa tomentosa
Rhamnus oleoides
150-300 m.
Rhamnus punctatus
Pyracatha coccinea
1200-1800 m.
800-1000 m.
1100-1800 m.
Crataegus aronia var minuta
Đlex cochica
1000 m.
Crataegus mono monogina
Pistacia lentiscus
100 m
Sorbus persica
Pistacia terebintus
Sorbus torminalis
Pistacia terebintus var palaestina
Eriolobus treilobatus
Eounymus latifolius
Laurocerasus officinalis
1200-1400 m
Eounymus europaeus
1000 m..
600 m.
Prunus spinosa
Ankyropetalum arsusianum
Cerasus rostrafa
1800 m.
Cypsophila sphaerocephala
Rubus sanctus
150 m.
Silene italica
Rubus discolor
Silene caramanica
1600-2100 m.
Rubus canescens var.glabratus
Silene haradjianii endemik 1200 m.
Rubus hirtus
Silene conferetiflora
Potentilla libanotica
750-1500 m.
Silene vulgaris
700 m.
Fragaria vesca
Silene inclinata
410 m.
LEGUMINOSAE
Silene combal
1600-2100 m.
1800 m.
Cercis ciliquastrum subsp herbecarpa
Silene alba subsp divaricata 1700 m.
Sphora jaubertii
Silene alba subsp eeriocalycina
Anargis foetida
Silene noctiflora
Chamaecytisu hirsutus
95
Silene rigidula
800-1000 m.
Silene fuscata
Silene behen
100-300 m.
Silene papillosa
Silene squamigerea
1300-1600 m.
1000 m.
Agrostemma gracilis
1300-1600 m.
Paronychia amani
700 m.
1200-1800 m.
Sclereathus annus
Polygonum setosum
1300-2000 m.
Polygonum puchellum
Rumex tuberosus
Rumex amanus
Chamaecytisu cassius
500-700 m.
Gonocytisus pterocladus
160-210 m.
Genista lydia
Agrostemma githago
Paronychia cotschyana
Chamaecytisu drepanolobus
Genista libanoctica
Genista albida
600 m.
700-2200 m.
Genista anatolica
Genista acanthoclada
Spartium junceum
Podocytisus caramanicus
700-1000 m.
Adenocarpus complicatus
300-1340 m.
Lupinus varius
1000 m.
800-900 m.
Colutea cillicica
100-2000 m.
Astragallus suberosus
Rumex nepalensis
Astragallus cretegus
Rumex dentatus
Astragallus angustiflorussubs amanus
Myrtus communis
UMBELLIERAE
Eucaliptus camaldulensis
Seseli campestre
500 m.
Lythreum salicareia
Foeniculum vulgare
150 m.
Lythreum junceum
Kundmannia syriaca
Epilobium angustifolium 1500-2000 m.
Physospermum comubiense
Epilobium hiresitum
Hippomarathrum microcarpum
Epilobium parevifloreum
Epilobium montanum
1500-2000 m.
900 m.
Bupleurum lophocarpum
500 m.
Bupleurum pauciradiatum
500-600 m.
Bupleurum boissieri
240-915 m.
96
Epilobium tetragonum
900-1200 m.
Epilobium obscurum
Bupleurum dichotomum
350-650 m.
Falcaria vulgaris
Bryonia multiflora
1200 m.
Bryonia creetica
Ancelica sylvestris
Ferula amanicola
ROSACEAE
Peucedanum ruthenicum
Hammatolobium lotoides
Laserpitium glaucum
Vicia sericocarpa
Turgenia latifolia
500-700 m.
Lathyrus laxifolius
Sanicula aeropeae
Lathyrus nissalia
Eryngium falcatum
Trifolium caucasicum
Eryngium glomeratum
Trifolium davisii
Eryngium campestre
Trifolium spinosa
Lagoecia cuminoides
Trifolium coelesyriaca
Myrhoides nodosa
Medicago coronata
Rhabdosciadium oligocarpum
Medicago minima
Chaerophyllum libanoticum
Medicago arabica
Anthriscus lamprocarpa
Dorycnium hirsutum
Coriandrum sativum
Dorycnium rectum
Smyrnium olusatrum
Dorycnium graecum
Smyrnium connatum
1000 m.
Dorycnium pentaphyllum
Smyrnium creticum
1000 m.
Dorycnium amani
Cephalaria syriaca
Lotus edulis
Scabiosa colubaria
Lotus collinus
COMPOSĐTAE
Astragallus leparinus
Asteriscus aquaticus
Astragallus thiebentii
97
600-1500 m.
Pallenis spinosa
Astragallus commagenicus
Artemisia annua
Astragallus antiochianus
Tyrimnus leucographus
300 m.
Astragallus bombycalyx
1800 m.
Serratula curdica
Centaurea aggregata
Astragallus drusorum
Centaurea ptosimopappa
Astragallus delbesii
Staehelina lobelii
Giycyrrhiza glabra
Carlina involucrata
1200-2000 m.
Glycyrrhiza echinata
1250 m.
Carlina lanata
750 m.
Psoralea bituminosa
900 m.
Siebera pungens
750 m.
Cicer floribundum
Echinops viscosus
Vicia crocea
Echinops oriantalis
Vicia cassubica
Scarzonera acanthalimon
Viciavillosa
Scarzonera cotschyi
Vicia cassia
Hieracium barbeyi
1500-1980 m.
Crepis reuterana
Crepis amanica
1350 m.
Vicia palaestina
Vicia cypria
700-1200 m.
Vicia tetrasperma
Đnula graveolens
Vicia hirsuta
Carpesium abrotanoides
Vicia lunata var.grandiflora
1520 m.
Salidago virgaurea
Vicia galeata
1400 m.
Galatella punctata
Vicia cracca
Erigeron acer
CAMPANULACEAE
Conyza bonariensis
Campanula postii
Bellis perennis
Campanula stricta
Anthemis halophila
PRĐMULACEAE
98
1300-2000 m.
Leucocyclus formosus
Cyclamen cillicium
Achillea cretica
Cyclamen percicum
Tanecetum aucheri
Cynanchum acutum
Tanecetum depaupratum
Vincetoxicum raddeanum
Tanecetum haradianii
Convolvulus cantabrica
LEGĐMĐNOSAE
Cordia myxa
Lotus palustris
Heliotrapium europaum
Coronilla emerus
Symphytum brachycalix
Coronilla coronata
Verbascum oriantale
Ornithopus compressus
Verbascum discolor
Vesbascum amanum
Sedum magelense
1700-2100 m.
Lesquereuxra syriaca
Sedum sempervivvoides
1300-2000 m.
Lathreae squamaria
Sedum hisponicum
CRASSULACEAE
Sedum pallidum
Umbilicus erectus
1700 m.
Telmissia microcarpa
Umbilicus horizontalis
Saxifraga tridactylites
Rosularia elymaitica
Saxifraga cymbalaria
Sedum stolonuferum
Sedum album
1400 m.
1020-1050 m.
Saxifraga hederacca
1500-2000 m.
99
900 m.
Kıyı Kumullarının Karakteristik Bitkileri
Litoral Kayalarının Karakteristik
Bitkileri
- Sa Isola koli L.
- Limonium gmelinii (Willd.) O.Kuntze
- Cakile maritima Scob.
- Crithmum maritimum L.
- Eryngium maritimum L.
- Mesembryanthemum nodiflorum L.
- Euphorbia paralias L.
- Pancratium maritimum (L.) Hoff And Link.
- Otanthus maritimus L.
- Parapolis incurva L.
- Euphorbia peplis L.
Tuzlu Kıyı Bataklıklarının Karakteristik
Bitkileri
- Artrochnemum macrostachyum (Moric.)
Moris
Nehir Yatağı ve Bataklıkların Karakteristik
Bitkileri
- Atriplex portulacoides L.
- Artrochnemum fruticosum (L.) Moq.
- Typha latifolia L.
- Salicornia europaea L.
- Phragmites ausralis (Cav.) Trin.
- Sueda prastrata Pal I.
- Iris pseudocorus L.
- Juncus maritimus Lam.
- Juncus acutus L.
Konifer Ormanların Karakteristik Bitkileri
Dere Yataklarının Karakteristik Bitkileri
- Pinus brutia Ten.
- Carex divisa Huds.
- Pinus pinea L.
- Schoenus nigricans L.
- Pinus halepensis Mill.
- Nasturtium officinale R. Br.
- Cupressus sermpervirens L.
- Ve ro n i ca anagallis-aquatica L.
- Juniperus phoenicea L.
- Ranunculus aquatilis L.
- Juniperus oxycedrus L.
- Lemna trisulca L.
- Cedrus libani Barr.
- Lemna minor L.
- Abies cililcicQ Carr.
100
Galeri Ormanlarının Karakteristik Bitkileri
Synantropik Vejetasvon Karakteristik Bitkileri
- Platanus orientalis L.
- Liquidamber orientalis Mill.
- Hyoscyamus niger L
- Ulmus minor Mill.
- Anthemis chia L
- Nerium oleander L.
- Hyoscyamus albus L.
- Vitex agnus-castus L.
- Bellis perennis L.
- Ficus carica L.
- UrticQ urens L.
- Adianthum capiius-veneris L
- Crepis foetida L
- Parietario judaica L.
- Senecia vulgaris L.
Yaprak Döken Ormanların Karakteristik
- Hordeum murinum L.
Bitkileri
- Chondrilla juncea L.
- Quercus ithaburensis subsp
- Poa annua L.
. Macrolepis (Kotschy) Hedge & Yalt.
- Carthamus lanatus Lo
- Quercus cerris Lo
- Stellaria media (L.) Viii
- Fagus orientolis Lipsky.
- Cariina corymbosa L.
- Euonymus latifolia (L.) Mill.
- Capparis spinosa L.
- Staphyllea pinnato L.
- Scolymus hispanicus L.
- Carpinus orientolis L.
- Veronica cymbalaria Bodard
- Ostrya carpininfolia Scop.
- Picnomon acarna (L.) Cass
- Sorbus torminolis (L.) CR.
- Corn us mas L.
- Fraxinus ornus L.
- Acer monspessulanum L.
- Populs tremula L.
- Crataegus monogyna Jacqo
- Styrax officinolis L.
101
Maki Karakteristik Bitkileri
- Quercus coccifera L.
- Quercus infectoria Olivier
- Ceratonia siliqua L.
- Myrtus communis L.
- Phillrea latifolia L.
- Olea europea L.
- Olea europea var. Sylvestris Mill.
- Hypericum perforatum L.
- Pistacia lentiscus L.
- Pistacia terebinthus L.
- Cotinus coggygria Scop.
- Rhus coriaria L.
- Cercis siliquastrum L.
- Colutea arborescens L.
- Smilax aspera L.
- Paliurus spina-Christi Mill.
- Hedera helix L.
- Clematis flammula L.
- Laurus nobilis L.
- Ruscus aculeatus L.
- Asparagus acutifolius L.
- Asparagus tennuifolius Lam.
- Gonocytisus angulatus (L.) Spach.
- Rhamnus oleoides L.
- Spartium junceum L.
- Osyris alba L.
- Genista acanthoclada DC.
- Jasminum fruticans L.
- Genista lydia Boiss.
102
F.3.2 Habitat ve Topluluk
Synantropik Vejetasvon Karakteristik Bitkileri
- Piptatherum miliaceum (L.) Cosson
- Silybum marianum (Lo)
- Sorghum halepense (L.) Pers.
- Onopordum illyricum L.
Đlimiz, içerisindeki bitki toplulukları aşağıda verilmiştir.
- Medicago minima (L.) Desr.
- Conyza canadensis (L.) Cronq.
- Medicago arabica (L.)Huts.
- Carduus pycnocefalus Jacq.
- Medicago orbicularis (L.)AII.
- Sonchus oleraceus L.
- Trifolium repens L.
- Lactuca seriolla L
- Trifolium campestre Schreb.
- Xanthium strumarium L.
- Trifolium resupinatun L.
- Xanthium spinosum L.
- Vesbascum sinuatum Lo
- Cripsis aculeata (L.) Aiton.
- Capsella bursa-patoris (L.) Medik.
- Portulaca oleracea L
- Galium aparine L.
- Tribulus terestris L.
- Malva neglecta Wallr.
- Chenpodium album L.
- Cichorium intybus L.
103
Bataklık (Sazlık) - Tuzcul Bitkileri
Alepocurus littürolis (Gouan) ParI
- sahil tilki kuyruğu
Artemisia scoparia Boiss.
- pelin
Artrochnemum fruticosum
- çorak otu
Arundo donax L.
Bolboschoenus maritimus (L.) Palla
- masura kamışı
Calamogrostis pseudophragmites (Haller fil.) Koeler
Carex divisia Hudson
- sahil süvari çayır otu
Conyza canadensis (L.) Cronquist
- Kanada şifa otu
Cyperus fuscus L.
Cyperus glaber L.
Cyperus longus L
Equisetum ramossimum Des!
- dallı at kuyruğu
Gladiolus italicus Miller
Halimione portulacoides (L.) Aellen
- çorak otu
Halocnemum strobilaceum (Paıı.) Bieb.
- çorak otu
Imperata cylindirica
Inula chritmoides L.
- anduz otu
Inula viscosa (L.) Aiton
- anduz otu
Juncus acutus L.
Juncus maritimus Lam.
- topuk otu, hasır otu
- sahil hasır otu
Juncus rigidus Desf
Limonium angustifolium
Melilotus elegans Salzm.
Najas minor
- taş yonca, sinek tırfıl
- su perisi
Orchis coriophora
- pis kokulu orkide
Orchis morio
- salep orkide
Phragmites australis
- kargı, adi kamış
Plantago maritima
- kum sinir otu
Polygonum maritimum
- sahil çoban değneği
104
Kumul Bitkileri 1.
Aegilops cylindrica
Alhagi mannifera
- deve dikeni
Allium junceum L
Anagallis arvensis
- tarla fare kulağı
Anchusa aggregata Lehm. '
- sığır dili
Anthemis pseudocotula Boiss.
- köpek papatyası
Aristida caerulescens Des{
Asparagus tenuifolius
- kuşkonmaz
Asphodelus aestivus
- çiriş otu
Atriplex hastata L.
- karapazı
Beta maritima L. Briza minor
Bromus psammophilus P.M. Smith
- kum bromu
Bromus tectorum L. - brom
Cakile maritima Scop.
phynocephalus L.
- deniz hardalı Cardduus
- tarla kangalı
Carex flacca
- ayak otu, saparna
Cariina oligocephala Boiss. & Kotschy
- domuz dikeni
Centarium erythrea Rafin.
Cionura erecta (L.) Griseb.
Cistus creticus
- pembe çiçekli laden
Cistus salviifolius
- beyaz çiçekli laden
Convolvulus lanatus
- havlı sahil sarmaşığı
Crepis foetida L.
- hindiba
Crepis setoso Hall. iii.
Cutandia memphitica (Sprengel) K. Richter
Cyperus capitatus Vandelli
- topuklu venüs otu
105
Kumul Bitkileri 2.
- sütleğen
Euphorbia pep/is L.
Euphorbia terracina L. :
Fonthanesia phllyroides
disesectum L.
- cılbırtı, süpürge çalısı . Geranium
- turna gagası
Halopep/is amplexicaulis (Vahı.) Ung.-Sternb.
Helianthemum stipulatum (Forssk.) C. Christ.
- güneş gülü
Hordeum murinum L.
- sahil arpası
Hyperrhania hirta (L.) Stapf
mperata cylindirica
lpomae stolonifera (Cyr.) J.F. Gmelin
- sahil gece sefası
Lactuca saligna L.
- söğüt marulu
Lagurus ovatus
- tavşan kuyruğu
Lavandula stoechas
- lavanta çiçeği
Limonium greacum
- delice
Lo/ium perenne
Malva nicaensis All.
- ebegümeci
Medicago littoralis (L.) Rohde ex Loiss.
- kum yoncası
Medicago marina L.
- sahil yoncası
Myrtus communis
- murt, mersin
Nerium oleander L.
- zakkum
Osyris alba
Otanthus maritimus (L.) Hoffm. & Link
- kum zambağı, sahil ada soğanı
- kıvrık ayrık
Pancreatium maritimum L.
Parapho/is incurva
Paronychia argentea Lam.
- dolama otu
Phalaris paradoxa
- kaynaş
Phllyrea latifolia
- pırnal
Phoenix canariensis
- yabani hurma
Phrasium majus L.
- kızı/çam
Pinus brutia Ten.
106
Diğerleri (Sazlık ve Kumul Alan evresindekiler )-1
Allium scorodoprasum L.
Allium vinale L.
Ammi majus
Ammi visnaga
- diş otu
Arum dioscoridis L.
- yılan yastığı
Avena sterilis L.
- yabani yulaf
Bellis perennis
Brassica elongata Ehr.
- çayır güzeli, koyun gözü
Brassica tournefortii Gouan
Calendula arvensis L.
- şamdan çiçeği
Calicotome villosa
- azgan
Capparis spinosa
- keber
Capsella bursa-pastoris (L.) Medik
- çoban çantası
Centarium erythrea
- yıldız gelin düğmesi
Centauria calcitrapa
Chenopodium album L.
Chondrilla juncea L.
Chrozophora tinctoria
Chrysanthemum coronarium L.
Cichorium pumilum Jacq.
- kasımpatı, krizantem
Cirsium vulgare (Sevi) Ten.
- köygöçüren
Clematis vitalba
Convolvulus arvensis L.
- kanada şifa otu
Conyza canadensis (L.) Cronquist
Crateagus monogyna
Cynodon dactylon (L.) Pers.
Cyperus rotundus L.
Dianthus strictus
Ecballium elaterium (L.) A. Rich.
- eşek hıyarı, cırt atan
- kirpi başı
Echinops viscosus DC.
Echium ita/icum
- dönbaba
Erodium cicutarium (L.) L 'Herit
Erodium gruinum (L.) L 'Herit
Eryngium creticum
Eryngium glomeratum
107
Diğerleri (Sazlık ve Kumul Alan evresindekiler )-2
Hymenocarpus circinnatus
Hypericum polyphyllum Boiss. & Bal.
Lathyrus gorgonii Pari.
Lathyrus stenophyllus Boiss. &Heldro
- mürdümük, yalancı bezelye
Lavatera punctata
Linum bienne
Lonicera etrusca
Lotus corniculatus Lo'
Malva nicaensis
- ebegümeci
Morus alba
- beyaz dut
Onobryhis christa-galli (Lo) Lam.
Ononis reclinata Lo
Onopordum boissieri Willk.
- eşek dikeni
Ornithogalum umbellatum
- yıldız çiçeği
Paliurus spina-christi
- karaçalı
Pallenis spinosa (Lo) Cass.
- altıngöz
Popover rhoeas
- gelincik
Picris altissima Delile
Plantago lanceolata
- sinir otu
Plantago scabra
Polypogon maritimus Willd.
Polypogon monspeliensis (L.) Desf
Portulaca olereacus
Prosopis farcıa
- çeti
Psorolea bituminoso
Pulicario dysentarica
- pire otu
Quercus coccifera
Ranunculus scleratus
- düğün çiçeği
Rapistrum rugosum (Lo) All. Rhamnus alaternus
108
F.4. FAUNA
F.4.1. Türler ve Popülasyonları
F.4.1.1. Karasal Türler ve Popülasyonları
Amanos Dağları, ülkemizin en zengin
faunustik alanları durumundadır. Yaban hayatı
bakımından oldukça zengindir.Hatay Đlinin
yaban hayatı yayılımı 0- 10 m’de kaplumbağa
ve sulak alan çevresi 10- 550 m’de turaç
çevresi, 500-1000 bülbüller, 1000-1500 m'de
yırtıcı kuşlar çevresi, 1500 m’ de yükseklerde
yaban keçisi çevresi olarak sınırlandırılmıştır.
0- 1 O m. arasında deniz ve kumul alanda yaban
hayatı deniz kaplumbağaları ile sulak alanlar
çevresi olarak deniz kaplumbağalarının yumurta bırakma ve üreme alanlarını, kuşların
kışlama, konaklama, kuluçka alanını oluşturmaktadır.
Hatay Đli faunasına ait hayvan türleri aşağıda verilmiştir
Kurbağalar
Sürüngenler
- Bombina variegata
Sarı Kurbağa
- Alytes obstertrican'
Ebe Kurbağası
- Lacerta simonyi
Küçük Kertenkele
- Bufo viridis'
Haçlı Kurbağa
Testudo hermanni
Herman Kaplumbağası
- Rana pipens
Adi Kurbağa
Testudo graeca
Yunan Kaplumbağası
- Hyla arborea
Ağaç Kurbağası
- Chemoeleo charndeleq
- Bufo calimata
Yeşil Kurbağa
- Algyroides marchi
Lacerta lepid
Hareketli Kertenkele Çit Kertenkelesi
- Lacerta papca
Lacerta viridis
Cüce Çit Kertenkelesi Yeşil Kertenkele
- Padavcis muralis
Duvar Kertenkelesi
- Vipera ammodytes
Akdeniz Engereği
- Vipera xanthina
Engerek
- Vipera lebatina
Sarı Engerek
109
Bukalemun
Kuşlar-2
Kuşlar-1
- Tachybabtes
- Podiceps cristatus
Tepeli Dalgıç
- Marmaronetta
Yaz Ördeği
- Podiceps nigricallis
Kara Boyun
- Anthya fuligula
TepeliÖrdek
- Pelecanus cripus
Tepeli Pelikan
- Anthya ferina
Elmabaş
- Pelecanus onoeratalus
Pelikan
Unidentified ducks
- Phalacrocorax carbo
Karabatak
- Unidetified gulls
- Phalacrocorax pymaeus
Cüce Karabatak
- Oxyura leucocephala
Dikkuyruk
- Nycticorax nycticorax
Gece Balıkçılı
- Porphyrio porphyria
Saz Horozu
- Bobulcus ibis
Öküz Balıkçılı
- Rallus aquaticus
Su Tavuğu
Küçük Beyaz Balıkçıl
- Porzana porzana
- Egratta garzetta
- Egratta alba
- Ardea cinerea
Benekli Su Tavuğu
- Gallinula chtoropus
Beyaz Balıkçıl
Gri Balıkçıl
- Platales leucoradia
- Fulica atra
Sakarmeke
- Grus grus
Turna
- Himentopus himentopus
Uzunbacak
- Phoenicopterus ruber
Flamingo
- Anser anser
Boz Kaz
- Anser albifrons
Sakarca
- Cynus oler
Sessiz Kuğu
- Cynus cghup
Ötücü Kuğu
- Vanellus vanellus -
- Tadorna ferruginia
Angut
- Calidris alba
- Tadorna tadorna
Su na .
- Ca/idris minuta
Küçük Kum Kuşu
- Nettarufina
Kızılbaş
- Calidris alpina
Dağ Kum Kuşu
- Anas penolope
Peruk Ördeği
- Calidris minutalpina Küçük Dağ Kum Kuşu
- Phi/omachus pugnax -
- Anas strepera
Boz Ördek
- Anas crecca
Çamurcu
- Asia flammeus
Gallinago gallinago
- Anas platyrhynchos
Yeşilbaş
- Gallinago medica
- Anas aculata
Kıl Kuyruk
- Limosa Iimoso
Siyah Kuyruklu Çulluk
- Numenius arguata
Uzun Gaga/ı Çulluk
- Anas clypeata
- Anas guerguedula
- Charadrius hiaticula
- Charadrius alexnidrius
Kaşıkçı Ördeği
Çıkrınçın
Yarım Halkalı
Yağmurcun
Çakıl Kuşu
Bataklık Baykuşu Çulluk
Iri Çulluk
- Tringa erythropus
Kızıibacak
- Tringa totanus
Düdükçüm
- Tringa stagnatilis
110
Halkalı Yağmurcun
Bataklık Düdükçümü
Kuşlar-3
Kuşlar-4
- Panclion haliaetus
- Circus aeruginosus
Bataklık Kartalı
Saz Delicesi
- Circus cynaeus
Ekin Delicesi
- Milvus milvus
Kızıl Çaylak
- Circaetus gallicus
Yılan Kartalı
- Accipites nimus
- Prunella modularis
Küçük Atmaca
Çit Serçesi
- Syvia boria
Ötleğen
- Motacilla alba
Akkuyruk Sallayan
- Motacilla flava
Sarı Kuyruk Sallayan
- Pycronotus barbatus Arap Bülbülü
- Lanius colluro Çekirge Kuşu
- Alauda arvensis
Tarla Kuşu
- Lacustella fuscinoides
Dere Bülbülü
- Cinclus cinclus
Su Kuşu
- Cardue/is cardue/is
- Phyiloscopus trochilus
Saka Kuşu
Söğüt Bülbülü
- Panser hispaniolensis Söğüt Serçesi
- Saxicola rubetta
Montacola soltanus
çayır Taral Kuşu
Gök Ardıç Kuşu
- Qenanthe guenanthe
- Brithasus rubeccula
Kuyruk Kapan
Nar Bülbülü
- Luscinia magarhychos
Bülbül
- Aegithalus conclatus
Baştan Kara
- Remiz pendilinus
Çulha Kuşu
- Cicon ia cicon ia
Leylek
- Ciconia nigra
Kara leylek
- Streptopelia decaoto
Kumru
- Streptopelia senegelinsis
Küçük Kumru
- Cuculus canarus
Guguk Kuşu
- Bubo bubo
Puhu
- Francolimus francolimus
Turaç
- Ragulus regulus
Çalı Kuşu
- Luscinia luscinia
Çalı Bülbülü
- Coturnix coturnix
Bıldırcın
- Alectoris c hulcar i
Kınalı Keklik
- Alectoris rulo
- Keklik
- Alectoris graeca
Keklik
- Buteo buteo
Şahin
- Pernis apivorus
Arı Şahini
- Pancer domesticus
Serçe
- Sturnus vulgaris
Sığırcık
- Vanalus vanalus
Sığırcık
- Pica pica
Saksoğan
- Corvus covax
Kara Karga
- Corvus frugi/egus
Tohum Kargası
- Corvus corane cornix Leş Kargası
- Corvus monedula
Küçük Karga
- Columba palumus
Tahtalı Güvercin
- Columba liva
Kaya Güvercini
- Asio otus
Orman Baykuşu
- Apus apu
Ebabil Kuşu
- Merops apiaster
Arı Kuşu
- Milvinus nigrans
Kara Çaylak
- Coracias garrulus
Gök Karga
- Accipiter genti/is
Büyük Atmaca
- Perdix perdix
Çil Keklik
- Tetraogallus caspius Ur Keklik
- Buteo rufinus
Kızıl Şahin
- Neophron perenopteus
111
Akbaba
Memeliler
- Fethis chanus
Saz Kedisi
- Canis aurenus
Çakal
- Caster fibe r
Kunduz
- Mustela nivalis
Gelincik
- Huüadiuz huüadiuz
Karaca
"
- Scuris anomalis
Ağaç Sincabı
- Martes foina c
Kaya Sansar
- Martes martesarls
Ağaç Sansarı
Citellus citellus
Tarla Sıçanı
- Lutra lutra
Su samuru
- Meles meles
Porsuk
- Sus scrofa
Yaban Domuzu
- Herpestes ichneumon
Kuyruk Süzen
- Hyaena hyaena
Sırtlan
- Cricetus cricetus
Cırlak Sıçan
- Desmana pyrenaica
Köstebek
- Vulpes vulpes
Tilki
- Lepus europeus
Tavşan
- Microchiroptera sp.
Yarasa
- Capreolus capreolus
Karaca
- Canis lupus
Kurt
- Marmoto marmoto
Dağ Sıçanı
112
- Monochus monochus
Foku
Akdeniz
- Mustela lutreda
Samuru
Bataklık
F.4.1.2. Aquatik Türler ve Populasyonları
F.4.1.2.1. Kürklü Hayvanlar
F.4.1.2.2. Balıklar
Tatlı Su Balıkları
:
- Si/irus glanis Yayın Balığı - Cyprinus carpio Sazan - Cyprinus carpio royal Aynalı Sazan
Lenciscus sp. Tatlı Su Kefali - Anguilla anguilla Yılan Balığı - Barbus barbus Bıyıklı Balık- Lucioperca
lucioperca Sudak - Salmo gardnerji Gökkuşağı Alabalık
Deniz Balıkları
:
- Apagon nigripinnis - Upeneus moluccensis- Callionymus filamentosus - Upeneus moluccensis
- Dussumeria acuta - Sillago sihama; - Etmureus teres - Sphyraena chrysoteania- Cynoglossus
sinusarabic - Sphyraena viridensis - Oxyurichthts papuensis - Saurida undosquamis - Sargocentron
rubrum, - Pelates quadri/ineatu - Leiognathus kluzingeri- Stephanolepis diaspros
F.4.2. Habitat ve Topluluklar
F.4.3. Hayvan Yaşama Hakları
F.4.3.1. Evcil Hayvanlar.
F.4.3.1.1. Sahipli Hayvanlar
Konuyla ilgili sağlıklı veriler bulunamadı.
F.4.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar
Hatay merkez Đlçe Antakya’da 1 adet hayvan barınağı bulunmakta olup 21.02.2008
tarihinde faaliyete geçmiştir.500 hayvan kapasitesi vardır. Barınakta 2 Veteriner Hekim, 5
bakıcı ve 1 şoför görev yapmaktadır. Sahanın büyüklüğü 8 dekardır.150 m2 kapalı alanı olup
bu alanda Veteriner odası, Muayene odası, Ameliyathane, mutfak, bakıcı odaları ve idari
birimler bulunmaktadır. 10 adet kapalı alanlı sundurmalı açık kafes bulunmaktadır.
Barınaktaki mevcut hayvan sayısı 27.05.2008 tarihi itibariyle 150 adettir. Bu güne kadar 64
adet hayvan sahiplendirilmiş, 20adet hayvan kısırlaştırılmıştır. Genel olarak Barınakta
Kısırlaştırma, Sahiplendirme, bakım ve aşı çalışmaları yapılmaktadır.
113
F.4.3.1.3.Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar
Đl düzeyinde nesli tehlike altında olan evcil hayvan türleri bulunamamıştır.
F.4.3.2. Hayvan Hakları Đhlalleri
Konuyla ilgili sağlıklı veriler bulunamadı.
F.4.3.3. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla Đşbirliği
Çeşitli zamanlarda Belediyelerle, sınırları içerisinde bulunan hayvanların korunması
yönünde yazışmalar yapılmıştır.
F.5. HASSAS YÖRELER
F.5.1 Milli Parklar
Milli park, bilimsel ve estetik bakımdan, ulusal ve uluslararası ender bulunan doğal ve
kültürel değerleri ile koruma, dinlenme ve turizm alanlarına sahip doğa parçalarıdır. Đlimizde
milli park olarak onaylanmış saha bulunmamaktadır. Ancak Adi Deniz Kaplumbağalarının
(Caretta caretta ve Chelonia mydas (yeşil kaplumbağa)) yuvalama alanı olan ve aynı
zamanda tarihi değerlere sahip olan doğa sahilleri Milli Park olarak önerilmiştir.
Hatay ‘da daha önce ilan edilmiş Milli Park bulunmamaktadır.
F. 5. 2 Tabiat Parkları
Đlimiz dahilinde tabiat parkı yoktur.
F. 5. 3 Tabiat Anıtı
Đlimizde tabiat anıtı yoktur.
F.5.4 Tabiatı Koruma Alanları
Tabiatı koruma alanları, bilim ve eğitim bakımından önem taşıyan nadir tehlikeye
maruz veya kaybolmaya yüz tutmuş ekosistemler, türler ve doğal olayların meydana getirdiği
seçkin örnekleri içeren ve mutlak korunması gerekli olup sadece bilim ve eğitim amaçları ile
kullanılmak üzere ayrılmış doğa parçalarıdır. Đlimiz sınırlarında 2 adet Tabiatı koruma
alanımız bulunmaktadır.
TEKKOZ-KENGERLĐDÜZ TABĐATI KORUMA ALANI
Kuruluşu : 29.05.1987
Alanı : 172 ha.
Konumu : Akdeniz bölgesinde, Hatay ili, Erzin ilçesi sınırları içerisindedir.
114
Kaynak Değerleri :
Doğu Kayını ( Fagus orientalis)’nın Dünyada’ki en güney tabii yayılışı teşkil etmesi,
ayrıca zengin bitki ve hayvan topluluğuna sahip oluşu ile nadir ve eşsiz bir orman ekosistemi
özelliğine sahip bulunmasıdır.
HABĐBĐNECCAR TABĐATI KORUMA ALANI
Kuruluşu : 31.12.1993
Alanı : 118 ha.
Konumu : Akdeniz bölgesinde, Hatay ili, merkez ilçesi sınırları içerisindedir.
Kaynak Değerleri :
Saha, kültürel değerler bakımından oldukça zengindir. Bunlardan Sen Piyer Kilisesi
kayalara oyularak yapılmış bir Hristiyan kilisesidir. Yine bu alanda yer alan Karon (Charon)
Anıtı; Sen Piyer kilisesinin 200 m. kuzeyinde yer almakta ve mitolojide “cehennem
kayıkçısı” olarak bilinen karon’un kayalara oyulmuş dev bir büstüdür. Ayrıca Sen Piyer
kilisesinin içindeki Günahkarlar Hamamı Antiokus I. tarafından M.Ö.3.yüzyılda
yaptırılmıştır.
F.5.5 Orman Đçi Dinlenme Yerleri
Zübeyde Hanım Mesire Yeri :
Đli
Đlçesi
Alanı
: Hatay
: Dörtyol
: 6 Ha
Ana çeşmeye bağlı 3 adet seyyar çeşme,17 ahşap masa ,çocuk oyun alanı olarakta 1 adet
salıncak 1 adet kaydırak bulunmaktadır.
Erzin İçmeler Mesire Yeri:
Đli
Đlçesi
Alanı
: Hatay
: Erzin
: 10 Ha
Saha içersinde 0,5 ha lık alanda 1985 yılında kurulmuş bir hayvanat bahçesi ve hayvanat
bahçesine ek olarak planlanmış Yaban Hayatı Yetiştirme Đstasyonu bulunmaktadır.40 adet masa ,çocuk
oyun alanı olarak 3 adet salıncak 1 adet kaydırak bulunmaktadır.
115
Kınalıtepe Mesire Yeri:
Đli
Đlçesi
Alanı
: Hatay
: Đskenderun
: 10 Ha
30 adet masa ,çocuk oyun alanı olarak 3 adet salıncak bulunmaktadır.
Yazılıutaş Mesire Yeri:
Đli
Đlçesi
Alanı
: Hatay
: Yayladağı
: 10 Ha
F.5.6. Sulak Alanlar
Đlimizde A ve B kriterinde sulak alan yoktur.
F.5.7. Biyogenetik Rezerv Alanları
Đlimiz sınırları içerisinde biyogenetik rezerv alanı bulunmamaktadır.
F.5.8. Biyosfer Rezerv Alanları
Đlimiz sınırları içerisinde biyosfer rezerv alanı bulunmamaktadır.
F.5.9. Özel Çevre Koruma Bölgeleri
Đlimizde Bakanlar Kurulu kararı ile alınmış özel çevre koruma bölgesi yoktur.
116
Hassas Yöreler Kapsamına Giren Diğer Alanlar
F.5.10. Av Hayvanlarını Koruma ve Üretme Sahaları
Hatay - Fırnız - Yaylacık B Serisi Yaban Keçisi ve Karaca Koruma Üretme Sahası :
Doğusu : Fırnız yaylası ve Đskenderun bölge sınırı
Batısı : Akgedik serisi
Kuzeyi : Đskenderun ve Arsuz bölge sınırı
Güneyi: Đncirlidere, Kışlak, Olukpınar, Fırnız yaylasına inen düz hat Av Koruma Sahası
Samandağı - Antakya - Đskenderun ve Uluçınar Orman Đşletme Şefliği’nin Amanos Dağları
üzerindeki yüksek rakımlı ve ormanlık yerleri içerisine alarak Akdeniz’e uzanmaktadır.
Av Koruma Sahasında alageyik, dağ keçisi, karaca, domuz, tavşan, kınalı keklik,
sülün, kurt, çakal ve tilki bulunmaktadır. Av sahasına 1989 yılından beri üremek üzere sülün
bırakılmış olup bunlar Domuzburnu civarında meskün olmayan bir alanda çoğalmaktadır.
Ayrıca Domuzburnu’nun güneyinde Uluçınar bölgesi kale mevkiinde 10 ha. üzerinde
kurulmuş üretme istasyonu bulunmaktadır. Bunlar üretilip av sahasına bırakılmaktadır.Bu av
koruma sahası Orman Genel Müdürlüğü’ne tahsisli paralı avlak sahadır. Bu saha içerisinde
av yapmak Orman Genel Müdürlüğü’nden alınacak av izin belgesine tabidir.
Av mevsiminde yukarıda belirtililen av hayvanlarından kınalı keklik ve tavşan avı
yasaktır. Kurt, çakal, yaban domuzu bütün yıl avlanabilir. Tilki ise 15 Eylül - 15 Mart arası,
dağ keçisi ve karaca ise 1 Ağustos - 31 Mart tarihleri arasında avlanılabilceklerdir. Dağ keçisi
ve karaca Merkez Av Komisyon kararının av turizmine ilişki maddesinde özellikle Arsuz’da
av koruma sahasında avlanabilecekleri belirtilmiştir.
F.5.11. Su Ürünleri Üretim Sahalarının Çevresindeki Kıyılar
Hatay ilinde su ürünleri avcılığı Akdeniz kıyı şeridinde bulunan Đskenderun,
Samandağ, Dörtyol ve Erzin ilçelerinde yapılmaktadır. Ayrıca ; Asi Nehri, Demirköprü,
Kırıkhan’da Gölbaşı Gölet’i ve Yayladağ’da Görentaş Göleti’nde tatlı su balık türleri
avlanmaktadır.
Kıyılarda : Barbunya, çipura, gümüş, dil, Lagos, levrek, lüfer, mercan, kılıç,
sardalya, istavrit, turna ve köpek balığı avlanmaktadır. Ayrıca önemli miktarlarda karides
avlanmakta olup bu yörede çıkan iri karidesler Đskenderun Karidesi olarak tanınmaktadır. Đç
sularda avlanan türleri ise aynalı sazan, yılan balığı, yayın balığı ve karabalıktır. Su ürünleri
avcılığında da av dönemleri Tarım Orman Bakanlığı’nca belirlenmektedir. Akdeniz’de
Finike Körfezi’nin doğusundaki taşlık burnundan Suriye sınırına kadar olan kara sularımızda
1- 15 Mayıs arasında her türlü su ürünleri avcılığı yasaktır. Ayrıca ; 1 Eylül arasında sardalya
117
avcılığı, 1 Nisan - 1 Eylül arasında palamut ve torik avcılığı yasaktır. Sportif amaçlı avcılıkta
tutulan balık miktarı iç sularda kişi başına günde en çok 5 kg.’ı denizlerde 7 kg’ı geçemez.
Đskenderun ve Çevlik (Samandağ) da bulunan balıkçı barınakları açık denizde
avlanacak amatör balıkçılara hizmet vermektedir.
F.5.12. Endemik Bitki ve Hayvanların Yaşama Ortamı Olan Alanlar
Konuyla ilgili bilgi F.4’te verilmiştir.
F.5.13. Koruma Altına Alınan Yabani Flora-Faunanın Yaşama Ortamı Olan Alanlar
Đlimizde iki adet Yaban Hayatı Geliştirme Sahası bulunmaktadır. Altınözü Yaban
Hayatı Geliştirme Sahası 39.580 Ha’lık alanı kapsamakta olup hedef tür nesli tükenme
tehdidi altında olan Çizgili Anadolu Sırtlanıdır. Đskenderun Arsuz Yaban Hayatı Geliştirme
Sahası 27.063,5 Ha’lık alanı kapsamakta olup Yaban Keçisi ve Karaca hedef tür olarak
belirlenmiş ve her iki sahadaki hedef türler koruma altına alınmıştır.
F.5.14. Akdeniz'e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Beslenme
Ortamı Olan Alanlar
Deniz Kaplumbağaları
Meydan Kumsalı
Şeyh Hıdır Kumsalı
SamandağıKumsalı Hatay Đli Samandağı Đlçesinin sahilidir. Sahil kuzeybatı ve
güneydoğu yönünde uzanmakta ve yaklaşık olarak 14km uzunluktadır. Kumsalın güneydoğu
yönündeki en uç noktası Sabca Burnu, kuzeybatı yönündeki en uç noktası ise Çevlik
118
Limanı’dır. Çevlik, Şeyhhıdır ve Meydan olmak üzere kumsal üç bölümde incelenebilir.
Şeyhhıdır kumsalı ince taneli kumdan oluşmaktadır ve bu bölge aynı zamanda C.
mydas’ların yuva yapmak için öncelikli tercih ettikleri kumsaldır.
SAMANDAĞI KUSALINDA YUVALANAN KAPLUMBAĞALAR
Türkiye kıyılarında yuvalanan iki deniz kaplumbağası Chelonia mydas ve Caretta
caretta’dır. C. mydas’ın yayılış alanı genel olarak Doğu Akdeniz Bölgesi’ndeki birkaç
kumsalla sınırlıdır: Kazanlı, Akyatan, Samandağı. C.caretta ise diğer kumsalların hemen
hemen hepsinde yaygındır. Samandağı sahillerinde özellikle C. mydas türü yoğun olarak
yuva yapmaktadır.
C.mydas IUCN’nin hazırladığı “Red List”te soyu tehlikede, C. caretta ise soyu tehdit
altında olan türler arasındadır.
Chelonia mydas (LINNAEUS, 1758)
Türkçe ismi yeşil kaplumbağadır.
Dişileri
karaya
çıkarak
yuva
yapıp
yumurtladıkları kısa devreler dışında
bütün hayatları denizde/suda geçer. Deri
altında kemik plaklardan oluşmuş kabuk
vardır. Üyeleri dört tane ve yüzgeç halini
Chelonia mydas
almıştır. Baş gövdeye göre küçüktür ve başta plaklar vardır. Diğer deniz kaplumbağaları gibi
başını ve yüzgeçlerini kabuk içine çekemez. Ön yüzgeçler arka yüzgeçlere göre büyüktür.
Boyu yaklaşık 1 metre, ağırlığı 150kg’a kadar çıkabilir. Deniz otlarıyla beslenir.
Üreme mevsimi Mayıs-Ekim ayları arasındadır. Yumurta bırakma yeri yumurtadan
çıktıkları kumsaldır. Bu kumsalı nasıl buldukları ise hala anlaşılamamıştır.
HAYATI DENĐZDE GEÇEN BĐR CANLI NĐÇĐN KARAYA ÇIKSIN?
Denizde yaşayıp, beslenen kaplumbağa karaya bir tek amaç için çıkar; soy devamını
sağlamak. Yüzlerce kilometreyi ve büyük tehlikeleri aşarak karaya çıkan deniz
119
kaplumbağaları yuvalamak için kendisine uygun kum arar. Kumu bulunca yuva yapmaya
başlar. Önce, ön ve arka yüzgeçlerini ritmik bir şekilde kullanarak geniş bir çukur oluşturur.
Bu geniş çukur içine arka yüzgeçlerini kullanarak 30-40cm çapında 60-70cm derinlikte bir
çukur açar. Arka yüzgeçlerini kullanarak kumu pençe hareketi ile dışarı atar, çukur
oluştuktan sonra çukur ağzına, saracak şekilde, arka yüzgeçlerini yerleştirir. Böylece çukura
kumun dökülmesine engel teşkil etmiş olur. Bundan sonra çukura yumurtalarını bırakır.
Yumurtalar ping-pong topu büyüklüğündedir. Yumurta bırakma işi bitince arka yüzgeçlerini
kullanarak çukuru kapatır. Açmış olduğu geniş alanı, burayı terk ederken, arka ve ön
yüzgeçleri kullanarak kumla kapatmaya çalışır. Bu şekilde yavruların gelişimi yumurta içinde
güvenle olur. Artık kaplumbağa yorgun argın denize doğru yol alır.
Kum güneş ışınları ile ısınır ve altındaki yumurtaları ısıtır. Bu şekilde yavruların gelişimi
yaklaşık olarak 45-60 gün sürmektedir. Yavrular gece veya sabaha doğru yumurtadan çıkar.
Yavrular suyun üzerindeki ışık yansımalarını görerek denize doğru yönlenirler. Suya
varmaları normal koşullar altında 10-15 dakika sürer. Ancak sahilin kirli oluşu, yengeçlerin,
tilkilerin, köpeklerin, deniz kuşlarının bulunması halinde bu süre işlemeyebilir. Ya ölürler ya
da yem olurlar. Denize girdikleri zaman da büyük balıkların saldırısına uğrarlar. Yaklaşık
100 yavrudan ancak 10-13 tanesi hayatta kalabilmektedir.
Fotoğraflar
Anaçın Karaya Çıkışı
Yuva Çukuru Kazışı
120
Yuvalaması
Yuva Çukurunu Kapatması
Denize Dönüş
Yuvadan Çıkan Yavruların
Samandağı Deniz Kaplumbağaları Tehdit Altında
•
Sahilden Kum Alımı
•
Kıyı Erozyonu
Erozyonla Kaybolan Yuva
121
Şeyhhıdır Türbesi’nin (Deniz Mahallesi) bulunduğu alanda kumsal içinde yerleşim
birimleri bulunmaktadır. Kaplumbağaların yuvalama alanı binalar tarafından işgal edilmiş
durumdadır.
•
Kumsalda aşırı çöp kirliliği vardır. Çöpler:
1. Asi Nehri sularının getirdiği (çoğunlukla naylon poşet)
2. Açık denizden akıntıların getirdiği çöpler olup kaplumbağaların yuvalama
alanlarını tehdit etmektedir.
•
Denize bırakılan petrol atıkları kumsala gelmekte ve kaplumbağaları tehdit
etmektedir.
122
•
•
Kanalizasyon atıkları
Yengeç Predasyonu
.
Đnsan Faktörü
SAMANDAĞDENĐZKAPLUMBAĞALARI2001ÜREMEDÖNEMĐĐZLEMEVEKORUMAÇALIŞMALARI
RAPORU
Özet
Samandağ Sahillerinden Şeyhhıdır Türbesi ile Asi Nehri arasında kalan Şeyhhıdır
sahili olarak adlandırılan 4.1 km’lik alanda 3 Temmuz – 15 Eylül tarihleri arasında yoğun 15
Eylül - 15 Ekim tarihleri arasında aralıklı olarak izleme çalışmaları yapılmıştır. Đkisi C.
caretta’ ya, 79’u C. mydas’a ait olmak üzere toplam 84 iz gözlenmiş ve sadece 20 C.
mydas yuvalamak için uygun alan bulabilmiştir. Ancak bunlardan 14 tanesi hayatta kalmayı
başarabilmiş, 6 yuva rüzgar fırtına ve kıyı erozyonundan dolayı kaybolmuştur. Her bir
yuvadaki ortalama yumurta sayısı 127 ve yuvaların denize uzaklığı ortalama 42,29 m dir.
Yuvalama alanı yoğunluklu olarak nehir ağzına yakın olan bölgelerdir. Samandağ deniz
kaplumbağalarını tehdit eden en büyük faktörlerin, kum alınması, kıyı erozyonu, açık
denizden ve Asi Nehri’nden gelen katı atıklar olduğu tespit edilmiş, yavruların yengeç
predasyonuna yoğun bir şekilde maruz kaldıkları belirlenmiştir. Samandağ deniz
123
kaplumbağalarının korunması için acilen kum alımının durdurulması ve sahilin
temizlenmesine yönelik çalışmalar ile diğer bazı önlemlerin alınması gerekmektedir. Ayrıca
bölgede daha önce yapılmış olan çalışmaların yetersizliği nedeniyle ardışık devam edecek
izleme ve koruma ile ilgili bilimsel çalışmaların desteklenmesi özellikle C. mydas türünün
neslinin devamı için zorunludur.
F.5.15.
Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları
Habibi Neccar Dağı Tabiatı
Koruma Alanı
Konumu:
Doğu
Akdeniz
Bölgesinde,
Hatay
ili,
Merkez(Antakya) ilçesi sınırları
içerisinde bulunur. Saha; 118 Ha.
büyüklüğündedir.
Ulaşım: Saha; Antakya'ya 10 km.
uzaklıktadır.
Özellikleri:
Saha;
kültürel
değerler bakımından oldukça
zengindir. Bunlardan Sen Piyer kilisesi kayalar oyularak yapılmış bir Hırıstiyan Kilisesidir.
Hz. Đsa'nın ölümünden sonra MS 29 yılında Antakya 'ya gelen Sen Piyer burada vaazlar
vermiştir. Yine bu alanda yer alan Charon Anıtı ; Sen Piyer kilisesinin 200 metre kuzeyinde
yer almakta ve mitolojide "Cehennem Kayıkçısı" olarak bilinen haron'un kayalara oyulmuş
dev bir büstüdür. Ayrıca Sen Piyer kilisesinin içindeki Günahkarlar Hamamı, Antiochos I.
tarafından MÖ 3. yüzyılda yaptırılmıştır.
Sahada; Kızılçam,pırnal meşesi, kesme meşe ve sandal bulunmaktadır.
Tilki, tavşan,keklik, üveyik başlıca hayvan türlerini oluşturur.
Tekkoz Kengerlidüz Tabiatı Koruma Alanı
Konumu: Doğu Akdeniz bölgesinde, Hatay ili, Dörtyol ilçesi, Küllü ve Kızlarçayı köyü
sınırları içerisinde yer alır. Saha; 172 Ha. Büyüklüğündedir.
Ulaşım: Saha, Dörtyola 30 km. mesafede olup, eski E-(karayolunun 15 km. sinden ayrılan
yol ile ulaşılmaktadır.
124
Özellikleri: Doğu kayını(Fagus orientalis)nın kuzeyindeki yayılışı dışında izole bir yayılış
alanı ve Akdeniz Bölgesi orman mıntıkası için farklı özellikte bir ekosistem kaynak değerini
oluşturur.
Sahada; (Kengerlidüz) kayın(Fagus orientalis), Meşe (Querreu cerris), Göknar(Abies
cilicica)Tekkoz'da ise;gürgen (Carpinus orientali) kayacık (Ostrya spi),Dişbudak(Fraxinus
ornus), Kayın (Fagus orientalis), karaçam (Pinus nigra), Akçaağaç (Acer plata noides)
bulunmaktadır.
Başlıca hayvan türleri ise; yaban keçisi(Capra aegagrus), karaca (Capreolus), ayı
(Ursus arctos), Sırtlan (Hyaena Hyaena), Yaban kedisi (Felis silvestris),
kuyruksüre(Herpestos ichneumon), kurt (Canislupus), çakal(Canis aureus), tilki (Vulpes
vulpes) gelincik (Mustra nivalis)dir.
F.5.16. Sit Alanları
Arkeolojik Sit Alanı
Kentsel Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Tarihi Sit Alanı
: 113
:1
:4
:1
F.5.16.1. Kentsel Sit
Hatay ilinde kentsel sit alanı olarak ; Antakya
merkezde Habibi Neccar dağının eteklerinden Asi nehri
kıyısına kadar olan bölümde ,Eski Antakya Evlerinin
bulunduğu bölüm sit alanı olarak tespit edilmiştir.
F.5.16.2. Tarihi Sit
Tarihi sit alanı olarak; Arkeolojik Sit alanları içinde yer alan Đsos Antik Kent’i
sayabiliriz.
Bu konuyla ilgili detaylı bilgi elde edilememiştir.
125
F.5.16.3. Arkeolojik Sit
1
KEÇEBEY HÖYÜĞÜ
ANTAKYA
SUVATLI
M.Ö. 1800 1600
2
TEL KEÇEBEY HÖYÜĞÜ
ANTAKYA
SUVATLI
M.Ö. 64 M.S.350
3
TEL ÇAMURĐYE HÖYÜĞÜ
ANTAKYA
HASANLI
M.Ö. 1800 1600
4
TEL MĐŞRĐ HÖYÜĞÜ
ANTAKYA
SUVATLI
M.Ö. 1800 1600
5
TEL ANBER HÖYÜĞÜ
ANTAKYA
SUVATLI
ORTAÇAĞ-ARAP
6
TÜLEYL ŞARKĐ HÖYÜĞÜ
ANTAKYA
APAYDIN
M.Ö.64-M.S.350
7
TEL ALAATTĐN HÖYÜĞÜ1 ANTAKYA
YEŞĐLOVA
ORTAÇAĞ-ARAP
8
TEL ALAATTĐN HÖYÜĞÜ2 ANTAKYA
YEŞĐLOVA
ORTAÇAĞ-ARAP
9
PAŞA HÖYÜK
ANTAKYA
SERĐNYOL
M.Ö.600
10
TEL DAMALKA HÖYÜĞÜ
ANTAKYA
YEŞĐLOVA
ORTAÇAĞ - ARAP
11
TEL TAĐNAT HÖYÜĞÜ
ANTAKYA
MELEKLĐ
ORTAÇAĞ-ARAP
12
BOZHÖYÜK
ANTAKYA
BOZHÖYÜK
ORTAÇAĞ-ARAP
13
TELASIR HÖYÜĞÜ
ALTINÖZÜ
BABATORUN
ORTAÇAĞ - ARAP
14
ANTAKYA SURLARI
ANTAKYA
HACIKÜRÜŞ
BĐZANS
15
DEMĐRKAPI
ANTAKYA
KÜÇÜKDALYAN BĐZANS
16
KARUN TEPE HÖYÜĞÜ
ALTINÖZÜ
KAMBERLĐ
M.Ö.1100 - 3000
17
YARSELĐ HÖYÜĞÜ
ALTINÖZÜ
YARSELĐ
ORTAÇAĞ - ARAP
18
KOZ KALESĐ
ALTINÖZÜ
KOZ
HAÇLILAR
19
GELĐNLER DAĞI ANTĐK
KENT
ALTINÖZÜ
YUNUSHAN
ROMA
20
TĐYEK HÖYÜGÜ
HASSA
TĐYEK
M.Ö.1800
21
KARGALIK HÖYÜĞÜ
HASSA
AKTEPE
M.Ö.500-M.S.350
22
BOKLUKAYA HÖYÜĞÜ
HASSA
AKTEPE
M.Ö.1800 1600
23
KĐLĐSE HÖYÜĞÜ
HASSA
BĐNTAŞ
M.Ö.400
24
SIÇAN HÖYÜĞÜ
HASSA
BĐNTAŞ
M.Ö.600
25
MURAT APDAL HÖYÜĞÜ
HASSA
A.KARAFAKILI
M.Ö.400
26
DANACI HÖYÜĞÜ
HASSA
A.KARAFAKILI
M.Ö.1300
27
YALAK HÖYÜĞÜ
HASSA
DERVĐŞPAŞA
M.Ö.64-M.S.350
126
28
TESPĐLĐ HÖYÜĞÜ
HASSA
SAPANÖZÜ
ORTAÇAĞ-ARAP
29
KARGILIK HÖYÜĞÜ
HASSA
KÜRECĐ
M.Ö.64-M.S.350
30
KARAPINAR MEZARLIĞI
HASSA
AKTEPE
SELÇUKLU
31
BAĞLAMA HÖYÜĞÜ
BELEN
ÖTENÇAY
M.Ö.64-M.S.350
32
BAKRAS KALESĐ
BELEN
ÖTENÇAY
HELENĐSTĐK
33
HASANPAŞA HANI
BELEN
ÖTENÇAY
OSMANLI
34
KĐNET HÖYÜĞÜ
DÖRTYOL
YEŞĐLKÖY
M.Ö.600
35
KARA HÖYÜK
DÖRTYOL
YEŞĐLKÖY
ORTAÇAĞ-ARAP
36
MANCINIK KALESĐ
DÖRTYOL
RABAT
BĐZANS
37
KUZUCULU NEKROPOLÜ
DÖRTYOL
KUZUCULU
ROMA
38
TEBERAT NACĐ HASAN
KUMLU
SAMANLI
M.Ö.1800
39
TEBERAT HÖYÜĞÜ
KUMLU
HARABALĐ
M.Ö.3100-500
40
BAYTARLI HÖYÜĞÜ
KUMLU
BAYTARLI
HRĐST.-M.Ö.600
41
KĐREMĐTLĐK HÖYÜĞÜ
KUMLU
GÖKÇEOĞLU
M.Ö.64-M.S.350
42
TEBERAT ARAP AHMET
KUMLU
GÖKÇEOĞLU
M.Ö.1800
43
YOLTEPE HÖYÜĞÜ
KUMLU
YOLLAK
ORTAÇAĞ-ARAP
44
NACARTEPE HÖYÜĞÜ
KUMLU
KIRCIOĞLU
ORTAÇAĞ-ARAP
45
KARATEPE HÖYÜĞÜ
KUMLU
AKTAŞ
ORTAÇAĞ - ARAP
46
CINCIK TEPE HÖYÜĞÜ
KUMLU
AKTAŞ
ORTAÇAĞ - ARAP
47
SUTEPE HÖYÜĞÜ
KUMLU
AKTAŞ
M.Ö 64-M.S.350
48
GÖKÇEOĞLU HÖYÜĞÜ
KUMLU
GÖKÇEOĞLU
ESKĐ HĐRĐSTĐYANLIK
49
HAVUZTEPE HÖYÜĞÜ
KUMLU
BAYTARLI
ORTAÇAĞ - ARAP
50
HALĐLAĞA HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
ÇAMSARI
ORTAÇAĞ - ARAP
51
ÇĐLOĞU HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
ÇĐLOĞLAN
M.Ö.64-M.S.350
52
ILIKPINAR HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
ILIKPINAR
ORTAÇAĞ-ARAP
53
ÇATALTEPE HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
YALANGOZ
ORTAÇAĞ-ARAP
54
ÖZSOĞUK SU HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
ÖZSOĞUKSU
O.ÇAĞ ARAP
55
MURATPAŞA HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
MURATPAŞA
HEL.ORTAÇAĞ
56
KĐREMĐTLĐ HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
SAYLAK
M.Ö.64-M.S.350
127
57
GÜZELCE HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
GÜZELCE
M.Ö.64-M.S.350
58
YASSI YURT HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
ÇAMSARI
ROMA
59
KARADURMUŞLU HÖY.
KIRIKHAN
KARADURMUŞ
O.ÇAĞ ARAP
60
DEDEÇINAR HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
SAYLAK
PREHESTORĐK
61
ĐÇADA HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
ĐÇADA
ROMA
62
BOZHÖYÜK
KIRIKHAN
KAMIŞLAR
ORTAÇAĞ-ARAP
63
KĐLĐSE TEPE HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
ÇĐLOĞLAN
ROMA-BĐZANS
64
AMBAR HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
NARLIHÖBÜR
BĐZANS
65
KOYUNCU HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
MAHMUTLU
M.Ö.64-M.S.350
66
REŞATLI HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
REŞATLI
M.Ö.64-M.S.350
67
YUSUFLU HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
ÇAMSARI
M.Ö.64-M.S.350
68
ARPALI HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
KODALLI
M.Ö.64-M.S.350
69
TOPBOĞAZI HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
TOPBOĞAZI
M.Ö.64-M.S.350
70
KÖR HALĐLĐYE HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
KULAKLITEPE
M.Ö.64 M.S.350
71
KIZILKAYA HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
KIZILKAYA
M.Ö.64 M.S.350
72
TEL SULTAN HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
KARADURMUŞLU
ARTAÇAĞA-ARAP
73
TEL CURUN HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
BALDIRAN
M.Ö.600
74
BALDIRAN HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
BALDIRAN
HELEN-ORTAÇAĞ
75
MATTA HÖYÜĞÜ
KIRIKHAN
KARADURMUŞLU
M.Ö.64-M.S.350
76
DARMI SAK KALESĐ
KIRIKHAN
ALAYBEYLĐ
OSMANLI
77
KAYA MEZARLARI
KIRIKHAN
ALAYBEYLĐ
ROMA
78
ŞALEN KALESĐ
KIRIKHAN
DEĞĐRMENBAŞI
HELENĐSTĐK
79
ÇATALHÖYÜK
REYHANLI
ÇATALHÖYÜK
ĐLK.HRĐST.
80
ÜÇTEPE HÖYÜĞÜ 1
REYHANLI
ÜÇTEPE
ORTAÇAĞ-ARAP
81
ÜÇTEPE HÖYÜĞÜ 2
REYHANLI
ÜÇTEPE
ORTAÇAĞ-ARAP
82
TEBERAT HÜRRĐYET
REYHANLI
ÜÇTEPE
ORTAÇAĞ-ARAP
83
TEL TARFAH HÖYÜĞÜ
REYHANLI
PAŞA KÖYÜ
ORTAÇAĞ-ARAP
84
ALTINTEPE HÖYÜĞÜ
REYHANLI
CÜDEYDĐYE
M.Ö.2600
85
TELL KURDU HÖYÜĞÜ
REYHANLI
TEVEKKELĐ
M.Ö.64-M.S.350
128
86
TEL HAMAMI
REYHANLI
HATAYHAMAMI
ORTAÇAĞ-ARAP
87
GÜLTEPE HÖYÜĞÜ
REYHANLI
HATAYHAMAMI
ORTAÇAĞ-ARAP
88
BOZTEPE HÖYÜĞÜ
REYHANLI
UZUNKÖY
M.Ö.64-M.S.350
89
TERZĐHÖYÜK
REYHANLI
TERZĐHÖYÜK
ORTAÇAĞ-ARAP
90
TEL KARATAŞ HÖYÜĞÜ
REYHANLI
ÜÇTEPE
M.Ö.64-M.S.350
91
TEBERAT B.AVARO
REYHANLI
ÜÇTEPE
ORTAÇAĞ-ARAP
92
GÖKTEPE HÖYÜĞÜ
REYHANLI
KALAZ
ORTAÇAĞ-ARAP
93
TARABAT ALGANA 1
REYHANLI
PAŞAKÖY
ORTAÇAĞ-ARAP
94
TARABAT ALGANA 2
REYHANLI
PAŞAKÖY
ORTAÇAĞ-ARAP
95
TELGAZĐ HÖYÜĞÜ
REYHANLI
GAZĐMÜRSEL
ARAP M.Ö.64-M.S.350
96
SALĐHE HÖYÜĞÜ
REYHANLI
KONUK KÖYÜ
M.Ö.64-M.S.350
97
KONUK HÖYÜĞÜ
REYHANLI
KONUK KÖYÜ
M.Ö.64-M.S.351
98
KÖTÜBÜYÜK HÖYÜĞÜ
REYHANLI
KONUK KÖYÜ
M.Ö.64-M.S.352
99
BEŞASLAN HÖYÜĞÜ
REYHANLI
D.Ü.ÇĐFLĐĞĐ
M.Ö.64-M.S.353
100 TEL YAR KUYU HÖYÜĞÜ
REYHANLI
SULUKÖY
M.Ö.64-M.S.350
101 KARACANLIK HÖYÜĞÜ
REYHANLI
KUMTEPE KÖYÜ
BĐZANS-ĐSLAMĐ
102 AL GARBĐ(KIZTEPE)
REYHANLI
KARAMAZ
ORTAÇAĞ-ARAP
103 KARAHÖYÜK
REYHANLI
KARAHÖYÜK
HELENĐSTĐK-O.ÇAĞ
104 KARATEPE HÖYÜĞÜ
REYHANLI
KARACANLIK
HRĐSTĐYAN
105 AKPINAR HÖYÜĞÜ
REYHANLI
AKPINAR
ORTAÇAĞ-ARAP
106 CÜDEYDĐYE HÖYÜĞÜ
REYHANLI
CÜDEYDĐYE
HĐRST.M.Ö.4300-600
107 HARABALĐ HÖYÜĞÜ
REYHANLI
HARABALĐ
ORTAÇAĞ-ARAP
108 DAVUTPAŞA HÖYÜĞÜ
REYHANLI
DAVUTPAŞA
M.Ö.64-M.S.350
109 YAZIHÖYÜK
REYHANLI
YASSIKONAK
M.Ö.64-M.S.350
110 TEL KURMĐDAH
REYHANLI
ALAKUZU
ROMA-HELENĐSTĐK
111 ZOBA HÖYÜĞÜ
REYHANLI
YASSIKONAK
ORTAÇAĞ-ARAP
112 TEL ABDAL HÖYÜĞÜ
REYHANLI
TEL ABDAL
ORTAÇAĞ -ARAP
113 B.ALGELE HÖYÜĞÜ
REYHANLI
D.Ü.ÇĐFTLĐĞĐ
ORTAÇAĞ- ARAP
114 BEŞASLAN HÖYÜĞÜ
REYHANLI
HANDA
ORTAÇAĞ-ARAP
129
115 ADALET HÖYÜĞÜ
REYHANLI
ADALET
M.Ö.64-M.S.350
116 KIZLAR SARAYI
REYHANLI
CĐLVEGÖZÜ
BĐZANS
117 ATÇANA ANTĐK KENTĐ
REYHANLI
VARIŞLI
ROMA
118 ST.SĐMON MANASTIR
SAMANDAĞ
AKNĐHER
BĐZANS
119 BATIAYAZ ERMENĐ KĐLS.
SAMANDAĞ
TEKNEPINAR
BĐZANS
120 YOĞUNOLUK MANASTIR
SAMANDAĞ
YOĞUNOLUK
BĐZANS
121 SELEUCĐA PĐERĐA KENTĐ
SAMANDAĞ
KAPISUYU
HELENĐSTĐK
122 EL-MĐNA ANTĐK KENT
SAMANDAĞ
MAĞARACIK
TUNÇ ÇAĞI
123 TĐTUS TÜNELĐ
SAMANDAĞ
KAPISUYU
ROMA
124 DOR MABEDĐ
SAMANDAĞ
KAPISUYU
GREK
125 KAYA MEZARLARI
SAMANDAĞ
ÇEVLĐK
ROMA
126 ĐSOS ANTĐK KENT
ERZĐN
TURUNÇLU
HELENĐSTĐK
127 ST.BARLAAM MANASTIR
YAYLADAĞ
ÇAMDIR
HĐTĐT-ROMA
128 KONACIK LAHĐTLERĐ
ĐSKENDERUN
KONACIK
ROMA
129 SÜTUNLU LĐMAN
ĐSKENDERUN
ARSUZ
ROMA
130 SARISEKĐ KALESĐ
ĐSKENDERUN
SARISEKĐ
HELENĐSTĐK
F.5.16.4. Doğal Sit
1
HARBĐYE DOĞAL
SĐT ALANI
ANTAKYA
HARBĐYE
ANTAKYA ĐL MERKEZĐNE 7 Km. Mesafede
Olup, Yayladağ Đlçesi Üzerinde Suriye Ve Dolayısıyla
Ortadoğuya Bağlanan
E-91 Karayolu Üzerinde
Bulunmaktadır. Suriye Hudutunun 55 Km. Mesafedeki
Harbiye Belediye Teşkilatı Hatay'ın Anavatana Katılış
Tarıhi Olan 1939 Yılında Kurulmuş Beldemizdir
Ayrıca Harbiye, Tarihi Daphne (Defne) Olarak Adını
Tüm Dünyaya Duyurmuştur. Yanlız Hatayın Değil,
Belkide Güney Anadolu Bölgesinin En Şirin Ve En
Şeçkin Yerlerinin Başında Gelmektedir. Harbiye El
Sanatları Bakımından Da Adını Tüm Türkiye'ye
Duyurmuştur.Heykelcilik Bir Hayli Đleri Durumdadır.
130
El Tezgahlarında Üretilen Đpekcilik Tüm Türkiye'de Kabul Görmüştür. Turistik Eşya Üretimi
Ve Sap Örmeciliği Đle Türkiye Çapında Önemli Bir Pazara Sahiptir. Harbiye'de Yapılan
Arkeolojik Araştırmalardan Anlaşılacağı Üzere, Kazı Neticesinde Elde Edilen Buluntulardan
M.Ö.4500-3000 Tarihinden Đtibaren Yerleşim Yeri Olarak Kullanıldığı Bilinmektedir.
Hellenistik Ve Roma Devrinde Zengin Halk Kesimi, Antik Çağda Da Bir Mesire Yeri Olarak
Kullanılabilmesi Đçin Büyük Malikaneler Ve Villalar Yaptırmışlardır.
Makedonya Kralı
Büyük Đskender'in Genarallerinden I.Seleucus Nikator Antakya'yı Kururken Burayı Da Đmar
Etmeyi Đhmal Etmemiştir. Asıl Gelişme Helenistik Devri Krallarından Antiochus Epiphanos
Zamanında Olmuştur. Bu Devirde Apollon Mabedi Đnşa Edilmiştir. Roma Çağında Đlk Önce
Đmparator Pompeus Đmara Başlamış Daha Sonra Diğer Đmparatorlar Tarafından Hamamlar,
Büyük Villalar Đnşa Edilmiştir. Antik Çağda Bütün Yakındoğu'da Apollon Adına Düzenlenen
Yarışlar Ve Oyunlarla Ün Kazanan Bu Yer 1268'de Memlukluların Eline Geçtikten Sonra Bir
Daha Eski Parlak Dönemine Erişememiştir.
Dalpne (Harbiye) Efsanesi: Zeus'un Oğlu Işık Tanrısı Apollon Irmak Kenarında
Genç Ve Güzel Bir Kız Görür. Bu Eşsiz Güzelin Adı Defne'dir Apollon'un Đçinde Arzular
Uyandırır. Onunla Konuşmak Đster. Fakat Defne, Işık Tanrısının Đçinden Geçenleri
Anlamıştır; Kaçmaya Başlar. O Kaçar, Apollon Kovalar Çapkın Tanrı Bir Taraftanda
"Kaçma Seni Seviyorum..." Diye Bağırır. Defne Đse Tanrılarla Sevişen Kadınların Başlarına
Neler Geldiğini Bildiği Đçin Korkuya Kapılır Ve Kaçmaya Devam Eder. Apollon'a Gelince
Bu Güzel Periyi Mutlaka Yakalamak Đstemektedir.Aralarındaki Mesafe Gitdikce Kısalır Ve
Bir An Gelirki Defne, Apollon'un Sıcak Nefesini Saçlarının Arasında Duyar. Artık Kurtuluş
Đmkanı Kalmadığını Anlayan Defne,Birden Durur Ve Ayağı Đle Toprağı Kazıyarak Şöyle
Bağırır; "Ey Toprak Ana! Beni Ört, Beni Sakla, Beni Koru!.." Bu Đçten Yalvarış Üzerine
Defne, Organlarının Ağırlaştığını, Odunlaştığını Hisseder.
Olgun Göğsünü Gri Bir Kabuk Kaplar, Kokulu Saçları Yapraklara Dönüşür, Kolları
Dallar Halinde Uzar,Körpe Ayakları Kök Olup Toprağın Derinliklerine Dalar. Bir Defne
Ağacı Oluverir. Bu Manzara Karşısında Şaşıran Apollon, Defne'nin Ağaç Oluşunu Hayret Ve
Üzüntü Đle Seyreder. Sonra Sarılır Ve Sert Kabukları Altında Hala Çarpmakta Olan Kalbinin
Sesini Duyar. "Defne! Der Bundan Sonra Sen, Apollon'un Kutsal Ağacı Olacaksın O
Solmayan Ve Dökülmeyen Yaprakların, Başımın Çelengi Olacak. Değerli Kahramanlar,
Savaşlarda Zafere Ulaşanlar, Hep Senin Yapraklarınla Alınlarını Süsleyecekler. Şarkılarda
Şiirlerde Adımız, Yanyana Geçecek. Bu Tatlı Sözler Üzerine Defne, Dallarını Eğerek
Apollon'u Saygı Đle Selamlar. Đşte Bu Tatlı Öykünün Geçtiği Yer , Bügünkü Harbiye' Dir.
Apollon Teessür Ve Heyacan Đçinde O Ağacı Amblem Olarak Aldı Ve Parlak
Yapraklarından Başına Bir Taç Yaptı. Đşte O Zamandan Beri Şiir Ve Silah Zaferi Defne Dalı
Đle Mükafatlandırılıyor Ve Defne'nin Gözyaşları Bügün Hala Harbiye'de Şelaleleri Meydana
Getiriyor.
Adana-iskenderun asfaltına 1.5 km. uzaklıkta, erzin'in 3 km.doğusundadır.erzin
içmeleri yakınında bulunan bu park çamlıklar içindedir ve kalabalık grupların piknik
yapmaları için elverişlidir. yeme, içme ve diğer bütün ihtiyaçlar için imkan sağlar. burada
geniş bir hayvanat bahçesi de bulunmaktadır. bu park ve yaylalar, buraya gelenlerin en geç
10 dakika içinde denize ulaşabilecekleri dinlenme merkezleridir.
131
2
3
BAŞLAMIŞ KÖYÜ DOĞAL SĐT
ERZĐN
ALANI
BAŞLAMIŞ
GÖLBAŞI GÖLÜ DOĞAL SĐT
KIRIKHAN GÖLBAŞI
ALANI
Kırıkhan Đlçesinde 15 Km.Doğu
Kısmında Kırıkhan-Reyhanlı Yoluna 1 Km.
Uzaklıkta
Bulunan 12.000 Metrekare
Yüzölçümü Olan Gölbaşı Gölü Etrafı Piknik
Ve Mesire Alanıdır. Ayrıca Gölbaşı Göletinde
Tatlı Su Balığı Avı Yapılmaktadır.
132
F.5.17. Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesinde Yeralan"
Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" Statüsü Verilen Kültürel,Tarihi ve Doğal Alanlar
Hatay’da sit alanları ve tescilli eski eserler listesi aşağıya çıkartılmıştır.
ANTAKYA
-
İdari Yapı
Tekel Satış Deposu
Fevzi Çakmak İlköğretim
Okulu
- Endüstri Meslek Lisesi
Sit Sahaları
- Kontsel Sit
Arkeolojik Sit
Kültürel yapılar
-
Şeyh Ali Çeşmesi
Karataş Köprüsü
Pazar Köprüsü
- Doğal Sit
Endüstriyel Yapılar
İdari Yapılar
-
Vilayet Konağı
Çarşı Karakolu
Banka Binası
Ata Koleji
Sıtma Merkezi
Jandarma Er Eğitim Binası
-
Tapu Dairesi
Eski Öğrenci Yurdu
Belediye Binası
PTT Binası
Ziraat Bankası
İlköğretim Binası
- Sabunhane ( Orhanlı Mah.)
- Sabunhane ( Orhanlı Mah.)
- Sabunhane ( Kurtuluş Cad)
- Sabunhane ( Kurtuluş Cad. )
Sivil Mimarlık Örnekleri
-
133
Vali Evi 188 adet konut
İSKENDERUN :
İdari Yapılar
Askeri Yapılar
- Yunan Konsolosluğu
- İngiliz Konsolosluğu
- Mithatpaşa İlkokulu
- Beş Temmuz Ortaokulu
- İskenderun Lisesi
- Kız Sanat Enstitüsü
- Kız Meslek Lisesi
- İstasyon Binası
- Devlet Hastanesi
- Merkez Bankası
- Kaymakamlık Binası
Mezarlıklar
- Hayma Çınar Kurt Kalesi
- Bakras Kalesi
- Kışla
- Deniz Saha Komutanlığı
Dini Yapılar
- İtalyan Kilisesi
- Ermeni Kilisesi
- Yunan Yorgi Kilisesi
- Ortodoks Kilisesi
- Kaptanpaşa Camii
- Kaptan Mehmet Paşa Camii
Kültürel Yapılar
-
-
Fransız Askeri Mezarlığı
Eski Mezarlık
Anıtlar ve Abideler
Mihail Elyan Hanı
Gazali Han
Belen Bucağı Kanuni Sultan
Süleyman Kervansarayı
- Kore anıtı
Sivil Mimarlık Örnekleri
-
DÖRTYOL
16 Konut
:
Askeri Yapılar
KIRIKHAN
- Payas Kalesi
- Mancınık Kalesi
- Cin Kulesi
Dini Yapılar
-
:
İdari Yapılar
- Hükümet Konağı
ALTINÖZÜ
:
Payas Medresesi
Payas Bedesteni
Payas Hamamı
Kervansaray
Sokullu Mehmet PaşaKöprü
Payas Köprüsü
Payas Sokullu Külliyesi
Payas Camii
Halil Paşa Camii
Çınarlı Camii
Sokullu Mehmet Paşa İmareti
Kale Mescidi
Süleyman Kervansarayı
Askeri Yapılar
- Koz Kalesi
YAYLADAĞI
:
Dini Yapılar
-
134
Hacı Hüseyin Bey Camii
Yeni Camii
ERZİN
:
-
Erzin İlçesi Camii Kalıntısı
Anıtlar ve Abideler
-
Çınar Ağacı
Zeytin Ağacı
Kubbe Dede Ziyaretgahı
SAMANDAĞI :
Dini Yapılar
- Seyyide Naya Kilisesi
- Darul Hamire Manastırı
- Hızır İlyas Bey Camii
REYHANLI
:
Kültürel Yapılar
-
Demirköprü
135
Hatay Đli Tescilli Arkeolojik Alanlar Listesi
ANTAKYA
:
KIRIKHAN
:
Höyükler
Höyükler
Nekrepol
-
Saçaklı Höyük I - II - III
Büyük Alaattin Höyük
Küçük Alaattin Höyük
Arap Höyük
Paşa Höyük
Avsuyu Höyük
- Kaya Mezarları
ANTAKYA
:
KIRIKHAN
Topboğazı Höyük
Murat Paşa Höyüğü
Ciloğlu Höyüğü
Özsoğuksu Höyüğü
İçada Höyüğü
Kiremitli Höyüğü
Karadurmuş Höyüğü
Yusuflu Höyüğü
Halil Ağa Höyüğü
Bozhöyük
Yassıyurt Höyüğü
Kodallı Höyüğü
Dedeçınar Höyüğü
Güzelce Höyüğ
Koyuncu Höyüğü
:
Höyükler
Nekrepol
Höyükler
Saçaklı Höyük I - II - III
Büyük Alaattin Höyük
Küçük Alaattin Höyük
Arap Höyük
Paşa Höyük
Avsuyu Höyük
-
- Kaya Mezarları
136
Topboğazı Höyük
Murat Paşa Höyüğü
Ciloğlu Höyüğü
Özsoğuksu Höyüğü
İçada Höyüğü
Kiremitli Höyüğü
Karadurmuş Höyüğü
Yusuflu Höyüğü
Halil Ağa Höyüğü
Bozhöyük
Yassıyurt Höyüğü
Kodallı Höyüğü
Dedeçınar Höyüğü
Güzelce Höyüğ
Koyuncu Höyüğü
İSKENDERUN :
REYHANLI
Antikkent
Höyükler
-
Rhosus Kenti
Esentepe Arkeolojik Siti
-
Kuseyri Köprüsü
- Bermede Höyük
- Kara Höyük
- Küçük Tainat Höyüğü
- Büyük Algena Höyük
- Algena Höyük
- Katiş Höyük
- Büyük Tell Abdal
- Küçük Tell Abdal
- Sıçanlı Höyük
- Beşarslan Höyüğü
- Kırcıoğlu Höyük
- Çatal Höyük
- Çakaltepe Höyüğü
- İrtah Köyü Cüdeyde Höyüğü
- Büyük Cüdeyde Höyüğü
- Terzi Höyük
Yeraltı Şehirleri
Höyük
SAMANDAĞ
:
:
Antik kent
- Seleucia Pierro
ALTINÖZÜ
:
Höyükler
-
Çetenli Köyü MaltepesiHöyük
Kamberli Köyü Karuntepesi
Höyüğü
DÖRTYOL
:
Antikkent
- İssos Antik Kent
- Epiphane
Höyükler
- Kenet Höyük
Arkeolojik kalıntılar
-
Turunçlu
137
- İbrahim Paşa Mahallesi
Örenyeri
-
Aççana
(F).FLORA-FAUNA KAYNAK
•
•
•
•
•
Hatay Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Antakya Orman Đşletme Müdürlüğü
Tarım Đl Müdürlüğü(Hatay Tarım Master Planı-2003)
2007 Hatay Đli Çevre Durum Raporu
MKÜ-ADAT-CHELONĐA web sitesi (www.mku.edu.tr/genel/ogrtop/chelonia )
138
G.TURĐZM
G.1. YÖRENĐN TURĐSTĐK DEĞERLERĐ
G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri
G.1.1.1. Konum
Hatay ili Akdeniz Bölgesinin
doğu ucunda yer alan bir sınır ilidir. 35
derece 52 dakika ile 37 derece 04 dakika
kuzey enlemleri, 35 derece 40 dakika ve
36 derece doğu boylamları arasında
kalmaktadır. Đl doğudan ve güneyden
Suriye; kuzey doğudan Gaziantep, kuzey
ve kuzey batıdan Adana, batıdan ise
Đskenderun Körfezi ile çevrilidir.
Antakya yöresini çekici kılan ve
tarihi boyunca göçlere açık olmasını
sağlayan, yaşamı kolaylaştıran iklim koşulları ve verimli topraklarının yanı sıra Anadolu'yu
Çukurova yoluyla Suriye ve Filistin'e bağlayan yolların kavşak noktasında bulunmasıdır.
Ayrıca Mezopotamya'dan Akdeniz'e çıkmak için kullanılabilecek en uygun limanlar yine bu
bölgededir. Hatay, inanç turizmi merkezleri, antik kentleri ve yaylalarıyla turizm
potansiyeline sahip bir ildir.
G.1.1.2. Fiziki Özellikler
Hatay doğal kaynaklar bakımından şanslı sayılabilecek bir ildir. Antakya’nın hemen
yakınında Harbiye Şelaleleri, piknik ve mesire yeri olarak yerli ve yabancı turistlerin ilgisini
çekmektedir. Erzin ilçesinde orman içi dinlenme yeri, Burnaz sahil plajı, çadırlı kamp alanı,
Arsuz ve Samandağ sahil şeridi, yazlıkçıların çadırla kamp kurduğu yerlerdir.
Hamamat Kaplıcaları;
Reyhanlı-Antakya karayolu üzerinde Kumlu ilçesinde bulunmaktadır. Yörenin en
büyük kaplıcası olup birçok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir.
Erzin Başlamış Kaplıcaları ve Şifalı Suları
Kaplıca ve şifalı maden suyunun çeşitli hastalıklara iyi geldiği söylenmektedir. Erzin
ilçesi’ne bağlı Başlamış Köyü’ndeki kayaların çeşitli yerlerinden çıkmaktadır. Erzin
içmelerinin suyu hafif tuzlu ve acımsı, karbonatlı, toprak kalevili ve karbondioksitlidir.
139
Reyhanlı Hamamı
Reyhanlı Đlçesi’ne 20 km. uzaklıktadır. Türkiye-Suriye sınır kapısının çok yakınında
bulunan kaplıcada yaklaşık 5 kaynaktan su çıkmaktadır. Đçme suyu olarak da kullanılabilen
kaplıca suyu çeşitli romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir.
Kisecik Köyü Şifalı Suyu
Merkez Đlçeye bağlı Kisecik Köyü’ndedir. Đçildiği zaman mide mitolitesini arttırır,
boşalmasını kolaylaştırır. Çok içildiği zaman idrarı arttırarak idrar yollarının ince kumlarının
atılmasına ve iltihapların temizlenmesini kolaylaştırır. Hararet derecesi sıcak sular grubuna
girecek derecede olup, nevrit, nevralji, kronik romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir.
G.1.2. Kültürel Değerler
Tarihi Yerler
Hatay Arkeoloji Müzesi
Müze Binası 1934 yılında günün modern müzecilik anlayışına uygun olarak
uygulanmaya konulmuş, 1939 yılında inşaatı tamamlanmış ve 23 Temmuz 1948 tarihinde
Hatay’ın Kurtuluş Bayramında Müze Ziyarete açılmıştır.
Binanın en büyük özelliği çıkan esere göre planının hazırlanmış olmasıdır. Neolotik
dönemden günümüze kadar olan eserler sergilenmektedir. 1930’lu ve 1940’lı yıllarda Amik
Ovasında, Samandağı’nda ve Antakya civarında Chicago Oriental Enstitüsü, British Museum
ve Princeton Üniversitesi tarafından Đlmi Kazılar yapılmıştır.
Bünyesinde bulundurduğu çeşitli eserlerin yanında, bilhassa mozaik koleksiyonu ile
haklı bir şöhrete ulaşmış olup, Dünyanın önemli Mozaik Müzelerinden biri olarak
tanınmaktadır.
Hatay Arkeoloji Müzesinin 8 adet teşhir salonu olup 1.425 adet eser teşhir salonlarında ve
Müze Bahçesinde sergilenmektedir.
Hatay Arkeoloji Müzesi, bünyesinde bulundurduğu çeşitli dönemlere ait çok değerli
eserlerin yanında bilhassa zengin mozaik müzelerinden biri olarak tanımlanmaktadır.
Müzede sergilenmekte olan eserler ilk dönemlerde 1933-1938 yılları arasında Amik
Ovası’ndaki Cüdeyde, Dehep ve Tainat’ta kazı yapan Chicago Oriental Institue, 1936’da
Samandağ El-Mina’da 1937-1948 yılları arasında ise Aççana Höyüğünde British Museum
adına Sir Leonard Woolley ve yine Antakya yöresinde hafriyat yapan Prınceton
Üniversitesince ortaya çıkarılmışlardır.
140
MOZAĐK
141
MOZAĐK
142
MOZAĐK
143
Antakya Lahiti
Hatay ili, Antakya ilçesi 2. mıntıka 487 parsel sayılı taşınmazda yapılan bir temel
hafriyatı sırasında bulunmuştur.5 gün süren bir çalışma ile lahit çıkartılarak müzeye
getirilmiştir. Sidamara tipi (sütunlu) lahit için Hatay Arkeoloji Müzesi’nde özel salon
yapılmıştır.
Lahitin uzunluğu 2.47 m., genişliği 1.22 m.. yüksekliği 1.20 m.dir.
Antakya Lahiti’nin M.S. 265-270 yılları arasında yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu
tarihlemeyi destekleyen önemli bir delil içinden çıkan Roma Đmparatorlarından 2. Gordianus
(M.S. 238) ile Đmparator Gallienus ve karısı Salonina’nın (M.S. 253-268) altın sikkeleridir.
Gallienus sikkes M.S. 260-270 yıllarında Roma’da basılmış olan, Lahtin tarihlenmesinde
önemli delildir.
144
Saint Pierre ( Aziz Petros ) Kilisesi
Saint Pierre Kilisesi hristiyanlığın ilk
dönemlerinde dini toplantı yeri idi. Đsa’nın
ölümünden sonra O’nun havarilerinden biri olan
St. Pierre ( Aziz Petros ) Antakya’ya M.S. 29 40 tarihleri arasında geldi. Đlk dini toplantının
yapıldığı bu kilisede, o zamanlar herhangi bir
adla anılmayan bu topluluk burada Hristiyan (
Hiristos ) adını almış oldu.
Bu nedenle St. Pierre Kilisesi
Hristiyanlığın ilk kilisesi olarak bilinir. Katolik
Kilisesi, 1963 yılında Papa VI. Paul tarafından
Hristiyanlar için Hac yeri ilan edilmiştir. Bu
nedenle kilisede zaman zaman dini törenler
yapılır. 29 Haziran günü Hristiyanlarca bu
kilisede St. Pierre Günü olarak kutlanır.
145
Antakya Kalesi ve Surları
Đstanbul surlarından
sonra yurdumuzun en uzun
surlarını oluşturmaktadır.
Antik kenti çevreleyen
duvarlar Helenistik Roma
ve
Bizans
döneminde
sellerin akışını kontrol
etmek için yapılmıştır.
Kaya Mezarları
Vespasianus
Titus
tünelinin
yakınındadır.
Roma
dönemine ait olan ve
kalker taşa oyulmuş 12
kaya mezarı vardır.
Bunlardan “ Beşikli
Mağara “ adıyla anılan
mezarın
bulunduğu
mağara en geniş ve
ünlüsüdür.
Titus - Vespasianus Tüneli
146
Makedonya kralı büyük Đskender’in ölümünden sonra onun komutanlarından
Seleukos, bugünkü mağaracık-kapısuyu diye anılan yerde Seleucia kentini kurdu. Hem şehir
ve hem de limanı kurtarmak için dağlardan inen sel sularını başka bir yöne aktarmak
maksadıyla bir tünel yapıldı.
Demirkapı
Kent surlarındaki dört kapıdan en büyüğü olup, Halep kapısı da denilmektedir. VI.
yy’da Justinionus döneminde sellerin akışını kontrol etmek için yapılmıştır.
Harbiye
Zeus’un oğlu Aşk Tanrısı Apollon ile genç
güzel bir kız olan Defne arasında geçen ve hüzünlü
biten bir aşk öyküsünün yaşandığı doğa harikası bir
mesire ve dinlenme yeridir.
Bakras Kalesi
Helenistik
döneminde
yapılmış karakol kulesidir.
Romalılar, Bizanslılar, Haçlılar
zamanında
onarılarak
kullanılmıştır. Yavuz Sultan
Selim’in Mısır seferi sırasında
Osmanlılara geçmiştir.
147
Erzin Issos Harabeleri (Đssus)
Çevrede
su
depoları,
kemerler,
tapınak
ve
Cenevizler’den kaldığı sanılan bir
kale ve liman kalıntıları vardır.
Çevlik ( Seleucia Pierria ) Antik
Kenti
Antakya’nın
35
km
batısında, Musa Dağı’nın güneyinde
Akdeniz’le
birleştiği
yerde
kayalıklarla deniz arasında kalan
düzlükte kurulmuş bir antik şehirdir.
Bu bölgede ilk iskan M.Ö. 4500
yıllarına
kadar
uzar.
Doğal
mağaralarda yapılan kazı ve
araştırmalar sonucunda bu bölgedeki ilk iskanın paleotik çağda olduğu tespit edilmiştir.
St. Simon Stilit Manastırı
Antakya - Samandağ yolunun 12.
km’sinde Nahırlı köyüne ayrılan yoldan
gidilmektedir. Samandağ adı ile anılan dağın
en yüksek tepesinde M.S. V. yy. da
yapılmıştır.
Terk-i
dünya
tarikatının
merkezidir.
148
Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi
Payas’ta olup, camii, medrese,
bedesten, hamam ve kervansaray
yapılarından
oluşmaktadır.
16.yy’da
Sokullu
Mehmet
Paşa’nın Mimar Sinan’a ve O’nu
kalfalarından birine yaptırdığı
sanılmaktadır. Tamamen kesme
taştan yapılmıştır.
Diğer Kültürel Değerler
Hatay kültürel değerler bakımından zengin bir ilimizdir.
Camiler : Ulu Camii, ( Sultan Selim Camii ), Habib-i Neccar Camii, Şeyh Ali Camii, Yeni
Camii (Zühriye Camii), Ağlar ( Civelek ) Camii, Mahremiye Camii, Şeyh Ahmet Kuseyri
Camii.
Yayladağ : Kasım Bey Camii
Belen : Sokullu Külliyesi Camii
Đlimiz Merkez Ulu Camii’nin Tarihçesi
ĐLĐ
:
Hatay
ĐLÇESĐ
:
Antakya
ADRES
:
Ulu Camii Mahallesi Köprübaşı Mevkii / ANTAKYA
CAMĐNĐN ADI
:
Ulu Cami
YAPILIŞ TARĐHĐ
:
634-640
BĐLGĐ DERECESĐ
:
Tahmini
DÖNEMĐ
:
Osmanlı
YAPTIRANI
:
Belli değil.
MĐMARI
:
Belli değil.
149
MÜLKĐYETĐ
:
Vakıflar Genel Müdürlüğü
MĐMARI ÖZEL.
andırır.
:
Sultan Selim Camii de denilen bu cami Selçuklu tarzını
Tonozlu düz çatılıdır. Cami üzerinde 100 yıl önce onarıldığını
gösteren bir kitabe vardır.
MÜŞTEMĐLATI
caminin bir
:
1 adet minaresi, imam ve müezzin odaları bulunan
şadırvanı ve tuvaleti mevcut olup güney ve batı yanında küçük
bir mezarlık mevcuttur.
TARĐHÇESĐ
:
634-640 yıllarında yapıldığı, 16. yy. da yeniden inşa
edildiği veya büyük bir onarımdan geçirildiği tahmin edilmekte olup, üzerinde yaklaşık 100
yıl önce onarımdan geçirildiğini gösteren bir kitabe vardır.
Đlimiz Merkez H. Neccar Camii’nin Tarihçesi
ĐLĐ
:
Hatay
ĐLÇESĐ
:
Antakya
ADRES
:
Yeni Camii Mah. Kurtuluş Caddesi / ANTAKYA
CAMĐNĐN ADI
:
Habibinneccar Camii
YAPILIŞ TARĐHĐ
:
1223-1227
BĐLGĐ DERECESĐ
:
Tahmini
DÖNEMĐ
:
Osmanlı
YAPTIRANI
:
Belli değil
MĐMARI
:
Belli değil
MÜLKĐYETĐ
:
MĐMARI ÖZEL.
:
Osmanlı mimarisini yansıtır. Caminin altında H.
Neccar’ın türbesi, yanında Đsa (AS)’ın elçilerinin mezar-ı şerifleri, 1
ad. Selçuklu tarzı minaresi, taş işlemeciliği ile dikkati çeken taç kapı
üzerinde bir kitabe mevcuttur.
150
MÜŞTEMĐLATI
:
Şadırvanı, tuvaleti ve cami avlusu etrafında 5-6
odadan müteşekkil medreseler olup, bu medreselerde hafız yetiştiren
Kur’an Kursu mevcuttur.
Đlimiz Merkez Şeyhali Camii’nin Tarihçesi
ĐLĐ
:
Hatay
ĐLÇESĐ
:
Antakya
ADRES
:
Şeyhali Mahallesi / ANTAKYA
CAMĐNĐN ADI
:
Şeyhali Camii
YAPILIŞ TARĐHĐ
:
1317
BĐLGĐ DERECESĐ
:
Tahmini
DÖNEMĐ
:
Osmanlı
YAPTIRANI
:
Belli değil
MĐMARI
:
Belli değil
MÜLKĐYETĐ
:
MĐMARI ÖZEL
mahfili mevcuttur.
:
Taş yapı olup, mermer sütun üzerine üst müezzin
MÜŞTEMĐLATI
caminin etrafında
:
1 ad. minaresi, şadırcanı, tuvaleti mevcut olan bu
4 ad. oda (Medrese) mevcuttur.
TARĐHÇESĐ
üzerindeki
:
Şeyh Ahmet Kuseyri’nin namına yaptırılan bu cami
H. 988 tarihli türbe kitabesi bu tarihten önce de bir caminin
bulunduğunu gösterir. Caminin 1317 tarihli onarım kitabesi
vardır.
Đlimiz Merkez Yeni Camii’nin Tarihçesi
ĐLĐ
:
Hatay
ĐLÇESĐ
:
Antakya
ADRES
:
Yeni Camii Mahallesi / ANTAKYA
CAMĐNĐN ADI
:
Yeni Camii
YAPILIŞ TARĐHĐ
:
1166
151
BĐLGĐ DERECESĐ
:
-
DÖNEMĐ
:
-
YAPTIRANI
:
Müftü Mehmet Efendi
MĐMARI
:
Bilinmiyor
MÜLKĐYETĐ
:
Vakıflar Genel Müdürlüğü (Özel Vakıf)
MĐMARI ÖZEL.
:
Taş yapı, sac kurşun
MÜŞTEMĐLATI
:
Şadırvan, 10 ad. tuvalet, imam-hatip, müezzin-kayyım
hizmetli ve okuma odası. Bahçe avlu ihate duvarı 1 ad. lojmanı
mevcuttur.
Đlimiz Merkez Mahremiye Camii’nin Tarihçesi
ĐLĐ
:
Hatay
ĐLÇESĐ
:
Antakya
ADRES
:
Yeni Camii Mahallesi Uzunçarşı / ANTAKYA
CAMĐNĐN ADI
:
Mahremiye Camii
YAPILIŞ TARĐHĐ
:
16. yy.
BĐLGĐ DERECESĐ
:
Tahmini
DÖNEME
:
Osmanlı
YAPTIRANI
:
Belli değil
MĐMARI
:
Belli değil
MÜLKĐYETĐ
:
MĐMARI ÖZEL.
:
Ahşap çatılıdır, cami avlusuna uzun bir tünelden
geçilerek girilir.
Mihrabının etrafında kendi ekseninde dönen iki
mermer sütun vardır.
MÜŞTEMĐLATI
:
Caminin giriş tüneli üzerinde 1 ad. minaresi,
şadırvanı, tuvaleti ve imam odası mevcuttur.
TARĐHÇESĐ
:
16. yy. eseridir.
152
Đlimiz Yayladağı Đlçesi Kasım Bey Camii’nin Tarihçesi
ĐLĐ
:
Hatay
ĐLÇESĐ
:
Yayladağı
ADRES
:
Çamaltı Mahallesi / YAYLADAĞI
YAPILIŞ TARĐHĐ
:
1510
BĐLGĐ DERECESĐ
:
Tahmini
DÖNEMĐ
:
Osmanlı
YAPTIRANI
:
Kasım Bey
MĐMARI
:
Bilinmiyor
MÜLKĐYETĐ
:
MĐMARĐ ÖZEL.
:
Taş yapı, müstakil üzeri ahşap kiremit ve kubbesiz.
MÜŞTEMĐLATI
:
Mezarlık, son cemaat yeri, sermahfeli, çeşme, tuvalet
ihate duvarı vardır.
TARĐHÇESĐ
:
1510 yılında Kasım Bey tarafından yaptırılmıştır.
Đlimiz Belen Đlçesi Kanuni Sultan Süleyman Camii’nin Tarihçesi
ĐLĐ
:
Hatay
ĐLÇESĐ
:
Belen
ADRES
:
Kurtuluş Caddesi / BELEN
CAMĐNĐN ADI
:
Kanuni Sultan Süleyman Camii
YAPILIŞ TARĐHĐ
:
Miladi 1553-1515, Hicri 960 Zilkade
BĐLGĐ DERECESĐ
:
Kesin
DÖNEMĐ
:
Kanuni Sultan Süleyman
MĐMARI
:
Belli değil
MÜLKĐYETĐ
:
MĐMARĐ ÖZEL.
sahiptir.
:
Tek kubbeli, taş duvarları kireçle örülen bir yapıya
153
MÜŞTEMĐLATI
TARĐHÇESĐ
:
Küçük mezarlığı, abdest alma yeri ve tuvaleti mevcuttur.
:
Caminin yapılmasını Sultanul Azam ve Hakanul Efhan
ümmetinhizmetkarı Selim Han oğlu Malik Sultan Süleyman Han Hicri 960
senesi Zilkade ayında emretti.
Kiliseler :
Đskenderun : Aziz Hanna Kilisesi (Ortodoks); Aziz Cora Kilisesi (Ortodoks), Aziz
Nikola Kilisesi, Karasun Manuk Ermeni Kilisesi (Antakya)
Türbeler :
Antakya : Habib-i Neccar Türbesi, Habib-i Neccar Mağarası, Şıh Yusuf Hekim Ziyareti,
Şeyh Ahmet Kuseyri Türbesi.
Belen : Abdurrahman Paşa Mezarı (kümbet)
Kırıkhan : Beyazıt Bestami Camii ve makamı (Darb-ı sak kalesi)
Samandağ : Hızır A.S. Makamı
Hanlar :
- Payas Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi
- Belen Kanuni Sultan Süleyman Hanı ve Hamamı
- Bakras Sultan Hanı (Hasan Paşa Hanı)
Antakya : Kurşunlu Han, Tütün Hanı, Esat Ağa Hanı, Yeni Han
Çeşmeler :
Zugaybe çeşmeleri 30 adet olup Asi Nehri ile dağlar arasında eski Antakya
mahallesinde bulunmaktadır.
154
Köprüler :
Payas Sokullu Köprüsü, Murat Paşa Köprüsü, Bakras Han Köprüsü, Demir Köprü
(Hitit Köprüsü)
Müzeler :
Hatay Arkeoloji Müzesi : Müzede toplam 10 162 parça eser bulunmaktadır. Müzedeki
mozaikler 2. ve 5. yüzyıllar arası Roma ve Bizans dönemlerini kapsamakta olup mozaiklerde
mitolojik olaylar ve kişiler sembolize edilmektedir.
Arsuz ( RHOSUS )
Đskenderun’un 33 km güneyinde Akdeniz kıyısında bir yunan kolonisidir. Selukos I.
Nicotor zamanında önem kazanmıştır. Orta Çağ’da Part Ponel adıyla bilinmektedir. Liman ve
kent kalıntılarının bir bölümü su altındadır. Çevrede bir nekropol, antik yol, mozaik ve yapı
kalıntısı vardır. Bir tatil beldesidir.
Festivaller ve özel kutlama günleri :
Festivaller ve Belirli Günler: Hatay'da Đskenderun, Antakya ve Dörtyol'da her yıl
Kültür ve Turizm Festivalleri düzenlenmektedir. Ayrıca Hatay'ın Đlçelerinin kurtuluşları
belirli günlerde kutlanmaktadır.
FESTĐVALLER:
- 01-05 Temmuz Đskenderun Uluslararası Turizm ve Kültür Fest.
- 19-23 Temmuz Antakya Festivali
- 19 Aralık Dörtyol Portakal Festivali
- Yayladağı Festivali (Ağustos ayının ikinci Cumartesi-Pazar Günü)
BELĐRLĐ GÜNLER:
08 Ocak Erzin'in kurtuluşu
09 Ocak Dörtyol'un kurtuluşu
19 Aralık Đlk Kurşun Atılmasını Anma Günü (Dörtyol’da)
29 Haziran St.Pierre Günü (Katolikler için)
05 Temmuz 1938 Türk Askerlerinin Hatay'a girişi (Kutlama törenleri Đskenderun'da
yapılır.)
155
23 Temmuz Hatay'ın kurtuluşu (1939)
15 Kasım Hassa'nın kurtuluşu (1921)
06 Temmuz Kırıkhan'a Türk Askerlerinin girişi (1938)
08 Temmuz Reyhanlı'ya Türk Askerlerinin girişi (1938)
Gelenek Görenekler
EVLENME GELENEĞĐ
Evlenmelerde, toplumsal konum, geçim düzeyi ve etnik ayrılıklar belirleyici etkenler
arasındadır. Antakya, Đskenderun gibi merkezlerde bu anlayış büyük ölçüde değişmekle
birlikte, öbür ilçeler ve kırsal kesimde etkisini sürdürmektedir. Genelde görücü yöntemi
yaygındır. Görücü gidilen kızın yanında, ailesinin de özellikleri soruşturulur. Olumlu sonuç
alınırsa, babası, birkaç kişi ile kızı istemeye “Dünürlüğe” gider. Bu “Söz Kesimi”
anlamındadır, nişan-düğün tarihleri çeyiz, başlık kararlaştırılır. Başlık, Antakya’da “Hak”,
Reyhanlı’da “Kan Parası”, Samandağ’da “Besleme Hakkı” diye adlandırılır. Nişan salonda
değil ise kız evinde yapılır. Kadın-erkek eğlenilir. Kimi yerlerde ise mevlit okutulur.
Düğün genellikle pazar ya da perşembe günü yapılır. Kentlerde nikah çağrısı,
kasabalarda ise “Okuntu” gönderilir. Đskenderun’da “Maşta” denen kadın, kapı kapı gezerek
düğüne davet eder. Düğünden bir gece önce kına gecesi yapılır. Aynı gün gündüz gelin
hamamı yapılır.
Düğün günü kız evinde yüksek bir ağaca bayrak çekilir. Düğünler genellikle yemekli
olur. Bir hafta öncesinden ekmek açılır, etli yemekler ağır basar, konuklara yörede “Tini”
denen incir rakısı sunulur. Kına gecesi, kız evine getirilen çeyiz, kız evininkiyle birlikte
oğlan evine gönderilir. Gelin odasında sergilenir. Ertesi gün düğün alayı gelin almaya gelir.
Đkindiye doğru, gelin arabaya bindirilir. Anası ve kız kardeşi de yanında oturur. Alay, gelin
arabasının arkasından gelir. Gelinin kapısına eve bağlı olsun diye bir topak hamur yapıştırılır.
Ertesi gün, Đskenderun ve Yayladağı'nda “Süpha Günü” diye adlandırılır. Kadınlar
çeşitli armağanlarla gelin görmeye gider. Birkaç gün sonra kız evine gidilir, akrabalar
yemeğe çağrılır.
DOĞUM VE ÇOCUKLA ĐLGĐLĐ GELENEKLER
Yakın yıllara değin, bağ, bahçe ve tarla tarımı Hatay’ın başlıca geçim kaynağıydı.
Çocuk ailenin işgücünü oluşturuyordu. Geçmişte 6’dan az çocuğu olanların kınandığına
rastlanmıştır. Erkek çocuğa daha çok önem verilir.
Çocuğu olmayanlar yatıra gider, mum diker ve adak adar. Doğumda çocuğun
göbeğini kimi yerlerde gelinin kaynanası ya da eltisi keser. Çocuk doğar doğmaz yıkanır,
156
terlememesi, ter kokmaması için tuzlanır. Çocuğun yaşaması dileğiyle, erkek çocukların
saçları kesilir, tepede bir tutam bırakılır. Uzadıkça çevresi kesilir. Bu yedi yaşına kadar sürer
sonra adağın yapıldığı yatıra gidilir, saç törenle kesilir.
Yörede, diş hediği geleneği yaygındır. Bir kalbura Kur’an, ayna, makas, kitap ve altın
konur. Çocuk da bunların üstüne oturtulur. Cuma selası verilirken, kaynatılan hedik, çocuğun
başından dökülür. Dişleri sağlam olsun diye, sağlam dişli birinin ağzına aldığı hedik ipliğe
dizilir, çocuğun omuzuna iğnelenir.
Yöresel El Sanatları
:
Sanayileşme ve Kentleşmeyle birlikte Hatay'da dokumacılık
ve Đşlemeciliğe dayalı el sanatları yavaş yavaş ortadan kalkmıştır.
Günümüzde küçük çapta sürdürülen el sanatları ipek dokumacılığı,
ağaç oymacılığı, hasır örmeciliği, taş işlemeciliği ve defne yağı
kullanılarak yapılan defne (gar) sabunu yapımıdır.
Đpek dokumacılığı Samandağ ve Harbiye
yöresinde aile işletmelerinde sürdürülmekte olup,
büyük ilgi çekmektedir. Harbiye'de eski
uygarlıklara ait tarihi eserlerin taklitleri taş üzerine
işlenerek üretilmekte ve pazarlanmaktadır.
Altınözü'nün Paslıkaya ve Antakya'nın Sofular Köyünde üretilen sap
ve hasır örme işleri turistler tarafından çok ilgi çekmektedir. Özellikle
hasır tabak ve tepsiler Hatay'ın simgesi haline gelmiştir.
Ağaç işlemeciliği ildeki köklü zanaatlardandır. Mobilyacılığa bağlı
olarak gelişmiştir.
Yöresel Yeme Đçme Alışkanlıkları ve Yemek Çeşitleri :
Mutfak kelimesi hem yemek hazırlanan, pişirilen yeri, hem de bir şehir veya ülkenin
yemek çeşitleri yönünden sahip olduğu zenginliği ifade etmek için kullanılır. Dünya
mutfakları içinde Türk Mutfağı nasıl özel bir yere sahipse, Hatay Mutfağı'nın da Türk
Mutfağı içinde özel ve önemli bir yeri vardır.
Hatay Mutfağı'nın çoğu yiyecekler yönünden sadece komşu illerle değil, Halep'ten
Đç Anadolu'ya kadar genişleyen bir bölge ile de ortak yönleri vardır. Özellikle benzer
yöntemlerle üretilen yemak ve ekmek türleri bölge illerinin ortak yönlerini oluşturur. Ama bu
157
benzerlik belli bir yere kadardır. Çünkü Hatay Mutfağı genel olarak ele alındığında Hatay
Yemeklerinin malzeme, yöntem ve lezzet bakımından belirtilen yörelerin yemeklerinden
büyük ölçüde farklı olduğu görülür. Hatta Hatay Mutfağı'nın ürünü olan bazı yiyecek
maddeleri ile onlardan yapılan yemek türlerine komşu illerde rastlanmaz. Ayrıca soğuk meze
ve tatlı türleri sayıca diğer illerle kıyaslanmayacak kadar çok ve lezzet yönünden
emsalsizdir. Kebapların, aşların ve sulu yemeklerin önemli bir yer tuttuğu Hatay
Mutfağı'nda yemeklerin lezzetini baharat, acı ve ekşi tayin eder. Ancak kullanılan baharat ve
acı, iştah açıcılık oranını aşmaz, hiçbir zaman vücuda zarar verecek ölçüye ulaşmaz
Yörede yetişen bütün yenilebilir bitki türleri mutlaka ya bir yemeğin hammaddesi
olur, ya da başka bir yemekte çeşni verici olarak yerini alır. Yemek bileşimine giren
maddeler birbirini tamamlayıcı şekilde ve makul bir denge içinde kullanılır. Ayrıca gerek
yemeklerde, gerek çiğ olarak bol miktarda şifalı bitkiye ( kekik, nane, maydanoz ) yer
verilir. Başka bölgelerde ilaç olarak kullanılan kekiğin burada salatası da yapılır. Yörede
yetişen ürünler içinde ilk sıralarda yer alan zeytin hem sofralık olarak çeşitli şekillerde
hazırlanır, hem de yağ çıkartmak üzere üretilir. Yağlar içerisinde özel bir yere sahip olan
zeytinyağı yöremizde doğal olarak tüketilir ve Hatay Mutfağı' nda diğer yağlarla
kıyaslanmayacak kadar büyük yeri vardır. Özellikle "Su Zeyti" adı verilen doğal yağ çok
ünlü ve değerlidir.
Oruk: Et, bulgur, baharat yoğrulup elle oyulduktan sonra içine
ceviz veya fıstık ile yağda kavrulmuş kıymanın doldurulup
kapatılarak fırında veya yağda kızartılmasıyla yapılan bir çeşit içli
köfte.
Kaytaz Böreği: Hamurdan yapılan bir çeşit kıymalı börek.
Katıklı Ekmek ( Ispanaklı Ekmek ) :
Ispanak, çökelek ve diğer malzemeler eşliğinde hazırlanan katık
çarşı fırınlarında hamur içerisine konulması ile yapılır. Özellikle
Antakya fırınlarında yapılabilen bu ekmek, oldukça ince ve
lezzetli olur.
158
Peynirli Künefe : Hatay'ın en meşhur tatlısı olan künefe ise içine
taze peynir konulan tel kadayıftır. Künefe Hatay'ın simgesi olup
ülkenin çeşitli yerlerinde bile büyük kentler ve turistik yörelerde
Hatay Künefesi olarak üretilip satılmaktadır.
Tepsi Kebabı: Köfteye benzer. Hazırlanan kıymayı tepsi içine
yayıp fırında pişirilen bir çeşit kebaptır. Mumlu kağıt üzerine
yapılan ve fırında pişirilenine halk arasında "kağıda kebap"
denilmektedir.
Ekşi aşı : Su ile domates suyunun çeşitli baharatlar eşliğinde kaynatılarak içine
küçük içli köfteler konulması ile yapılan sulu yemek. Đçli köfteler küçük olup, içleri et yerine
yağ ve çeşitli baharatla doldurulmuştur.
Yoğurt aşı : Su ile tuzlu yoğurdun suyun içinde kaynatılarak içine küçük içli köfteler
atılması ile yapılan sulu yemek. Đçli köfteler küçük olup, içine et yerine yağ ve baharat
konularak yapılır.
Ayrıca Đskenderun'da Mercan, Çipura, Logos, Karides gibi deniz ürünleri bol ve ucuz
olarak lokantalarda yenilebilmektedir.
Yöresel Giyim Kuşam ve Süs Eşyaları
:
Đldeki toplumsal gelişme giyim kuşamda geleneksel öğelerin değişmesini
hızlandırmıştır. Kent yaşamının kırsal kesim üzerindeki etkisinin artması, modanın
yaygınlaşması sonucunda kadın ve erkek giyiminde - yer yer rastlanan şalvar dışında geleneksel özellikler tümüyle ortadan kalkmıştır.
YÖRESEL FORKLOR KIYAFETLERĐ
159
G.2. TURĐZM ÇEŞĐTLERĐ
ĐNANÇ TURĐZMĐ
Đnsanın
varolduğu
andan
bugüne inanç, onun kimliği ve
yaşamına yön vermeye devam
etmektedir. Đnsanlık tarihinde dinin
önemi ve toplum yaşamındaki rolü
bugün de sürmektedir.
Anadolu, dinlerin uğrak yeri,
farklı inançlara sahip insanların birlikte
yan yana yaşadıkları topraklar olarak
dünyanın en ilginç yöresidir.
Gerek
ilk
çağ
medeniyetlerinin
Anadolu’da
gelişmesi, gerekse Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde havariler, ortaçağda ise Museviler
bulundukları ülkelerde karşılaştıkları ağır baskı ve yok etme politikaları sonucu bu topraklara
sığınmışlardır. Bu nedenle, Anadolu’da Đslamiyet’e ait eserlerin yanı sıra çok sayıda kilise,
sinagog ve diğer mabetlerle dini eğitim veren okul ve vakıf bugüne kadar varlıklarını
sürdürmüştür. Tarihin canlı tanıkları durumundaki farklı uygarlık ve inançlara ait bu
eserlerin en güzel örneği Hatay Đlimizde görülebilir.
HATAY ĐL’ĐNDE ĐNANÇ TURĐZMĐKAPSAMINA ALINAN ĐBADET YERLERĐ
A)ĐSLAM DĐNĐNE AĐT ĐBADET YERLERĐ
1-ULU CAMĐĐ (Sultan Selim Camii):
Yapıldığı dönem itibariyle Antakya’nın en eski camisi olan Ulu
Camii’nin Memluk dönemi eseri olduğu sanılmaktadır. Kitabelerden, caminin ve minaresinin
çeşitli
dönemlerde
tamir
edildiği
anlaşılmaktadır. Antakya’da bunlardan
başka Mahremliye Camii (Girişindeki tünel
ve mihrap etrafındaki sütünceler ile ilgi
çekicidir), Nakip Camii, Yeni Camii,
Civelek Camii, Meydan Camii ve Şeyh Ali
Camii gibi hepsi de Osmanlı dönemi eseri
olan camiler vardır. Bunlar kubbeli ve ahşap
çatılı olmak üzere iki ayrı tipte inşa
edilmişlerdir. Camilerde bazıları kalın
gövdeli ve şapkalı, bazıları ince gövdeli,
şerefeli ve külahlı olmak üzere iki tip minare
dikkati çekmektedir.
160
2-HABĐB-Đ NECCAR CAMĐĐ:
Habib-i Neccar Cami, şehirde yapılan ilk cami olarak bilinmektedir. Baybars
zamanında eski bir tapınağın yerine yapılan cami, IX. yüzyılda depremden zarar gördüğü için
yeniden yapılmış ve minare eski şeklini
korumuştur. Kitabesinde yeniden yapım
tarihi olarak hicri 1275 yazmaktadır.
Caminin bir köşesinde, Hz. Đsa
tarafından gönderilen resullere ilk defa
inanan ve onları korurken şehit olan
Habib Neccar'ın türbesi vardır.
Habib-i Neccar, M.S. 40'lı yıllarda
Antakya’da yaşamıştır. Roma döneminde
Antakya halkı putperest olduğu için, Cenab-ı
Hak Hz. Đsa'ya Antakya halkı için iki resul
göndermesini emreder. Hz. Đsa Antakya
halkı için 2 resul, daha sonrada bir resul daha gönderir. Resullerin halkı irşada devam etmesine ilk
inanan Habib-i Neccar olur. Antakyalılar bu olaya inanmayarak, resulleri taşlayarak öldürmeye karar
verirler. Habib-i Neccar uzaklardan koşup gelerek, resullerin doğru söylediklerini ve onlara
inanmaları gerektiğini söyler. Burada bulunan putperestler Habib-i Neccar'a bunlar seni kandırmışlar,
ya eski dinine dönersin ya da ölürsün şeklinde tehdide başlarlar. Bu müritler dediklerini yaparak
Habib-i Neccar’ı öldürürler. Habib-i Neccar’ın şehit edilmesi ile ilgili bir çok rivayet vardır. Bunların
en yaygın olanı ve halkın anlattığı olay şöyledir: Habib-i Neccar’ın başı Silpiyus dağında vücudundan
ayrılır. Vücuttan ayrılan baş yuvarlanarak bugün cami ve türbesi bulunan yere gelir. (Bugün vücudu,
şehit edildiği mağarada başı ise caminin yanında bulunan türbededir) Başka bir rivayete göre de
Habib-i Neccar kopan başını koltuğu arasına almış, Kur'an’dan ayetler okuyarak bir süre dolaşmış ve
bugün türbesi bulunan yere kadar gelerek buraya düşmüştür.
3-KANUNĐ SULTAN SÜLEYMAN CAMĐĐ (Belen)
1553 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından
Belen'de yaptırılmıştır. Cami, kervansarayın batısında tek
kubbeli kübik bir yapıdır. Pencere sayısının çokluğu
nedeniyle harimi oldukça aydınlıktır. Kesme taştan
yapılmış güdük bir minaresi vardır.
161
4-SOKULLU KÜLLĐYESĐ VE CAMĐĐ (Payas-Dörtyol)
Payas'ta Sokullu Külliyesine bitişik ters
"T" planlı bir camiidir. Mimar Sinan'ın
eseridir.Taç kapısı süslemeleri (mukarnaslı
)dikkati çeker. 1574- 1575
yıllarında
yaptırılmıştır. Avlu çevresinde medrese ve
ortada cami ile yaşıt tarihi zeytin ağacı vardır.
5-BEYAZĐT BESTAMĐ TÜRBESĐ (Kırıkhan)
Kırıkhan’ın kuzeyinde Alabeyli Köyü’nün
hemen önünde bir tepe üzerinde Darbısak kalesinin
yanındadır. 19.yüzyıl
sonlarında
burada
Karamürselzade Mustafa Şevki Paşa tarafından
Đslam evliyası Beyazid-i Bestami adına bir camii ve
ziyaret yeri yaptırmıştır. Cami ve Beyazid-i Bestami
makamı her yıl binlerce ziyaretçi tarafından ziyaret
edilir.
6-HZ.HIZIR ZĐYARETGAHI (Samandağ)
.
Dünyada ve Türkiye' de "Hızır"inancının en
güçlü olduğu ve en çok hızır ziyaretinin bulunduğu
yer Hatay ilidir. Samandağ'ın Deniz mıntıkasındaki
Hz. Hızır Ziyaretgahıdır.
7- ŞEYH AHMET KUSEYRĐ CAMĐ VE TÜRBESĐ
Antakya - Yayladağı yolu üzerinde bulunan Şenköy’dedir. 16. yüzyılda yaşamış olan
Şeyh Ahmet Kuseyri’nin Türbesi’nin birçok hastalığa şifa olduğuna inanılmaktadır. Türbe,
bu inançla yalnız yurt içinden değil yurt dışından da yoğun ziyaretçi akınına uğramaktadır.
162
B)HIRĐSTĐYAN DĐNĐNE AĐT ĐBADET YERLERĐ
1-ST.PĐERRE KĐLĐSE
Antakya-Reyhanlı yolu üzerinde, kentten 2
km. uzaklıkta Habib-i Neccar Dağı eteklerindedir.
Doğal bir mağara iken eklemelerle kiliseye
dönüştürülen St. Pierre'nin, dünyanın ilk kilisesi
olduğuna inanılmaktadır. Ayrıca tarihte ilk defa bu
kilisede Hz. Đsa'nın dinini tanıyanlara "Hristiyan"
denmiştir. Kilise, Đsa'nın 12 havarisinden biri olan St.
Pierre'nin Đsa'nın ölümünden sonra Hristiyanlığı
yaymaya çalıştığı yer olarak önemli bir dini
merkezdir. 1963 yılında Papa 6. Paul tarafından hac yeri olarak ilan edilmiştir. Her sene 29
Haziran günü burada tören düzenlenmektedir. Kilisenin zemininde mozaik kalıntıları,
duvarlarda ise freskler bulunmaktadır. Apsis'in sağında kayalardan sızan suyun toplandığı
küçük bir havuz (vaftiz suyu), solunda ise saldırılar sırasında kaçmak için kullanılan gizli
tünelin girişi vardır. Tünelin sonundaki günahkarlar hamamında cehennem kayıkçısı Haron
kabartması yapılmıştır.
2-RUM ORTODOKS KĐLĐSESĐ (Aziz Pierre ve Aziz Paul Kilisesi)
Yapımına 1860 yılında başlanmış1872
yılında meydana gelen depremden dolayı büyük
çapta zarar görmüş ve 1875 yılında yapımına
yeniden başlanarak 1900 yılında
tamamlanmıştır..Kilisede dikkate değer ikonalar,
ahşap işçiliği yansıtan bölümler bulunmaktadır.
Antakya'da halen kullanılmakta olan kilise, Hürriyet
caddesi, Kilise sokakta yer almaktadır.
3- ST. SĐMON STĐLĐT MANASTIRI (Samandağı)
Terk-i dünya tarikatının merkezidir.
Burada kilise, vaftizhane, sarnıç ve diğer mimari
kalıntılar görülebilir. Stilitler tarikatının
kurucusu Saint Simon Stilit (Đ.S. 389-459)
olarak kabul edilmektedir. Kilikya ile Suriye'nin
birleştiği sınır bölgede doğduğu ve genç yaşta
Antakya'da yaşamaya başladığı görülmektedir.
Simon bir manastırda aldığı temel din
eğitiminden sonra kendini kentin dışında bir hücreye kapattı. Burada 3 yıl yaşadıktan Sonya
kentinin yakınında bir dağa çıkarak, burada kendini bir kayaya zincirlemiş ve çevresine
çizdiği bir çemberin dışına çıkmadan yaşamaya başlamıştır. Sabrı, dayanıklılığı ve inancı
kısa zamanda duyulmuş ve Hristiyanlık dünyasının her yanından hastalar, dertliler, çaresizler
163
vb. Simon'a gelmeye başlamışlardır. Son sütun 13 metre olup en tepesinde 2 metre
genişliğinde bir bölüm vardır. Đnsanlardan yatay olarak kaçma umudunu yitiren Simon'un
dikey olarak kaçmaktan başka çaresi kalmadığını söyleyenler de çıkmıştır. Terk-i dünya
tarikatının merkezi olarak bilinen St. Simon Manastırı, Samandağ-Antakya arasında
Antakya'ya 18 km. uzaklıktadır. St. Simon Tepesi denilen ve denizden yüksekliği 479 metre
olan bir tepe üzerinde bulunan manastır kalıntıları, 100x150 metrekare’lik bir alan
üzerindedir. M.S.VI. yüzyılda St. Simon adına buraya bir manastır yapılmıştır. Burada
inzivaya çekilen St. Simon'un, 20 metre yüksekliğindeki taş sütun üzerinde 45 gün yaşamış
olması, Guinnes Rekorlar kitabına bir rekor olarak kaydedilmiştir.
4- BARLEAM MANASTIRI (KELDAĞI)
Yayladağı ilçesi Keldağ üzerindedir. Keldağ
hem Selevukos döneminde, hem de Roma
döneminde kutsal yerlerden biriydi. O dönemlerde
burada bir Dorik tapınağı vardı. (M.Ö. 3. yüzyıl)
M.S. 4. yüzyılda St. Barleam buraya gelerek Zeus
heykelini yıkmış ve bir keşişler topluluğu
oluşturmuştur. 6. yüzyıl başlarında manastırın
güneydoğu köşesinde bir kilise yapılmış, 526
depreminde bu kilise yıkılmıştır. 950-1050 arasında
yeniden yapılan manastır, 1268 yılına kadar
faaliyetini sürdürmüş, daha sonra da terkedilmiştir.
Barleam Manastırına gitmek için Yayladağı ilçesinin Bezge Nahiyesinden sonra yaya olarak
iki buçuk saat dağa tırmanmak gerekmektedir. Küçük patika yol, sarp kayalıklar arasından
geçmektedir.
5-KATOLĐK KĐLĐSESĐ (Antakya):
Günümüzde halen kullanılmakta olan kilise,
Kurtuluş caddesi, Kurtuluş sokakta yer almaktadır.
6-AZĐZ
NĐKOLA
ORTODOKS
KĐLĐSESĐ
(Đskenderun):
1870 yılında kurulmuş olan kilise,halen
Đskenderun’da kullanılmaktadır. Şehit Pamir
Caddesindedir.Halen ibadete açık olan kilisede paha
biçilmez tablolar ve işlemeler vardır.
164
7-ĐTALYAN KATOLĐK LATĐN KĐLĐSESĐ (Đskenderun)
1600’lü yılların başında Kapuçin
Rahipleri tarafından kurulan kilise Mithat paşa
caddesi üzerindedir. 1888 yılında büyük bir
restorasyon geçiren yapı toplam 14 sütun
üzerine oturmuştur.
Haftanın her günü ayin yapılmaktadır.
8-MARYO HANNA KĐLĐSESĐ (Arsuz-Đskenderun)
Hıristiyanlığın ilk yıllarında bir çok rahip
ve keşiş Hz.Đsa’nın öğretisini yaymak için Arsuz
ve çevresine yerleştiler. Bunlardan biri Arsuz’a
bir kilise yaptıran Aziz Hanna idi. Arsuz’un
merkezinde bulunan ve kurucusu adıyla anılan bu
kilise halen kullanılmaktadır.
1514 yılında yeniden yapılan kilisede çok
sayıda ikona, 1600’lü yıllardan kalma bez üzerine
yapılmış çok değerli iki baskı resim vardır.Bu tablolar halen Aziz Hanna Kilisesinin titiz
koruması altındadır.
9-MARCĐRCOS ORTODOKS KĐLĐSESĐ (Đskenderun);
1585 yılında kurulan kilise Denizciler
caddesi üzerinde bulunmaktadır.Halen yöre halkı
tarafından gerek ibadet, gerekse adakta bulunmak
için kullanılmaktadır. Marcircos Ortodoks
kilisesinde 5 Mayıs Hıdır Đlyas şenlikleri ve 6
Mayıs
Aziz’in isim günü kutlamaları
yapılmaktadır.
10-ST.MERYEM ANA KATOLĐK KĐLĐSE ve MANASTIRI (Güzelyayla-Belen)
1920 yılında yaptırılan Meryem Ana Kilisesi
ve Manastırı’nda sadece yaz aylarında ibadet
yapılmaktadır.Đskenderun Latin Katolik Kilisesine
bağlı olarak faaliyet gösteren bu kilise 15 Ağustos’ta
Meryem Ana’nın göğe yükselmesine adanmıştır.
165
11-ST.ĐLYAS KĐLĐSESĐ (Samandağ):
Samandağ’ına bağlı Zeytinli köyündedir. Giriş
kapısı üzerinde yer alan kitabesine göre, kilise 1874
yılında yapılmıştır. Kilisede yer alan ikonalar özellikle
dikkat çekicidir. Yaklaşık 1 km ötede,kuruluşu 1600’lü
yıllara uzanan ve daha çok cenaze törenlerinde
kullanılan ikinci bir kilise yer alır. Hemen yanında bir
mezarlık mevcuttur.Her iki kilisede bugün ziyarete
açıktır.
12-MERYEM ANA HAVUZU (Gözcüler-Đskenderun)
Hacı Ahmetli Köy’ünü 8 km geçtikten
sonra ulaşılan havuzda Meryem Ana’nın banyo
yaptığına inanılmaktadır. Hıristiyanlar tarafından
kutsal bir yer olarak bilinir. Özellikle Ortodokslar
Meryem Ana’ya adadıkları perhizin son günü
olan 14 Ağustos’u burada büyük şenliklerle
ketlamaktadır.Civar ağaçlıklı olup doğal güzelliğe
sahiptir.
13-MARCĐRCOS TÜRK-HIRĐSTĐYAN ORTODOKS KĐLĐSESĐ (Altınözü)
18.yüzyıl başlarında yapılan kilise 1872
yılında meydana gelen depremde büyük hasar
görmüştür. 1897 yılında çok iyi bir şekilde
restore edilen kilise yöredeki Hıristiyanların
uğrak yeri olup halen ibadete açıktır.
166
14- MARĐA ANA RUM ORTODOKS KĐLĐSESĐ (Altınözü)
Altınözü’ne 6-7 km uzaklıkta Tokaçlı köyünde bulunmaktadır.Halen ibadete açık olan
kilisenin yapım tarihi tam olarak bilinmemektedir.
15-PROTESTAN KĐLĐSESĐ (Antakya):
Taş bina olan kilisenin yapım tarihi
bilinmemekle birlikte Fransızlar tarafından
yapılmış olup elçilik binası olarak kullanılmıştır.
Güney Kore Kwang Lim Metodist kilisesi
tarafından kullanılmaktadır.
C) MUSEVĐ CEMAATĐNE AĐT ĐBADET YERLERĐ
1-HAVRA (Antakya):
Antakya Musevi cemiyetinin kullandığı bir
binadır. 1700 yıllarında yapılmış olduğu tahmin
edilmektedir. Büyük bayramlarda ve önemli
günlerde törenler düzenlenmektedir. Havrada
bulunan el yazması Tevrat 500 yıllıktır.
167
D)ERMENĐ CEMAATĐNE AĐT ĐBADET YERLERĐ
1-VAKIFLI ERMENĐ KĐLĐSESĐ (Samandağ)
Samandağ’a 5 km uzaklıktadır. Kilise eski
bir ipek fabrikasının
yerine 1875 yılında
kurulmuştur.Đpek fabrikası kapandıktan sonra
restore edilerek bugünkü Ermeni Kilisesine
dönüştürüldü. Kilise halen kullanılmaktadır.
2-KARASUN MANUK KĐLĐSESĐ (Đskenderun):
1872 tarihinde yapılmıştır. Daha sonra
restore edilen bu kilise Ermeni cemaati tarafından
kullanılmaktadır.
3-ERMENĐ KĐLĐSESĐ (Belen):
Yapım tarihi bilinmemesine rağmen
Belen’in
kurulduğu
dönemlerde
yapıldığı
sanılmaktadır. 1900’lü yılların başında bölgedeki
karışıklıklarda Ermeniler’in Belen’ i terk
etmesinin ardından kapatılarak kendi haline tek
edilmiştir. Bugün oldukça harap olan kilise
günümüzde ibadete açık değildir.
168
ANTAKYA KALESĐ VE SURLAR
KÜLTÜR
TURĐZMĐ
Đstanbul surlarından sonra
en uzun surları oluşturmaktadır.
çevreleyen duvarlar Helenistik,
Bizans dönemlerinde yapılmıştır.
Silpius
(Habib-i
Neccar)
Orontes (Asi) Irmağı'na kadar
uzanmaktadır.
Evliya
Çelebi,
44.000 adım
uzunluğundaki duvarların büyük
blok taşlarla
örüldüğünü, çok sağlam ve sık
mazgallı
olduğunu, 70-80 adımda bir burç
bulunduğunu yazmakta ve zamanda duvarların 30 metre uzunluğunda olduğundan ve 360
burçla (Beş katlı) desteklendiğinden bahsetmektedir. Tepedeki iç kaleyi IV. yüzyılda Bizans
Đmparatoru Nikefhoros Fokas yaptırmıştır ancak yıkılmıştır. Surların Habib-i Neccar Dağı
yamaçlarındaki bölümü sağlamdır.
yurdumuzda
Antik kenti
Roma
ve
Surlar,
Dağı’ndan
HATAY ARKEOLOJĐ MÜZESĐ (ANTAKYA MOZAĐK MÜZESĐ)
Antakya’da Cumhuriyet Alanı’nda, Asi
Irmağı kenarında ve köprü yakınındadır. Hatay’da
bilimsel kazı çalışmaları 1932 yılında başlamıştır.
Çalışmaların ilk yıllarında çeşitli ve kıymeti büyük
olan tarihi eserlere rastlanması bir müze kurulması
fikrini doğurmuştur. O yıllarda Fransız idaresinde
bulunan Hatay’da hazırlanan bir proje ile çıkan
eserlere göre bir müze hazırlanmıştır. 1939 yılında
tamamlanan müzede 3 ayrı bilim heyetinin yaptığı
hafriyatlar sonucunda çıkan eserler toplanmıştır.
Mozaik müzesi olarak planlanan binanın yapımına
1934 yılında başlanmış, Hatay Devleti zamanında tamamlanmış, düzenlemesi uzun
sürdüğünden 23 Temmuz 1948’de Hatay’ın Kurtuluş Bayramı’nda ziyarete açılmıştır.
Müzenin genişletilebilmesi için yapılan ek inşaat 1974’te tamamlanmıştır. Hitit, Helenistik,
Roma ve Bizans dönemlerine ait olan ve Harbiye, Antakya, Atçana , Seleukeia Pieria ile
Đskenderun’da bulunmuş eserlerin sergilendiği müze, mozaik koleksiyonlarının zenginliği
yönünden dünyada ikinci sırayı almaktadır.
Müzede 18.100 parça arkeolojik eser, 1.050 etnografik eser, 13.820 sikke, 1.347
mühür olmak üzere toplam 34.317 adet eser bulunmaktadır.
ANTAKYA LAHĐTĐ
Bir taşınmazda yapılan temel hafriyatı
sırasında bulunmuştur. 5 gün süren bir çalışma ile
lahit çıkartılarak müzeye getirilmiştir. Sidamara
tipi (sütunlu) lahit için Hatay Arkeoloji
Müzesi’nde özel salon yapılmış olan Lahit'in
uzunluğu 2.47 metre, genişliği 1.22 metre ve
yüksekliği ise 1.20 metredir. Antakya Lahiti’nin
169
M.S. 265-270 yılları arasında yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu tarihlemeyi destekleyen
önemli bir delil, Roma Đmparatorlarından 2. Gordianus (M.S. 238) ile Đmparator Gallienus ve
eşi Salonina’nın (M.S. 253-268) altın sikkeleridir. Gallienus sikkesi M.S. 260-270 yıllarında
Roma’da basılmış olan, Lahit’in tarihlenmesinde önemli bir delildir.
DEMĐRKAPI
Hacıkürüş deresinden gelen şiddetli selleri kontrol edebilmek için Habib Neccar Dağı ile Haç
Dağı'nı birbirinden ayıran derin ve dar vadi üzerinde surların devamı niteliğinde, yüksek ve
sağlam bir duvar olarak yapılmıştır. Aynı zamanda şehrin giriş kapılarından biri olarak kullanılan
bu duvar günümüzde hala ayaktadır.
HARON (CHARONĐON) KABARTMASI
ST Pierre Kilisesinin 200 m. Kuzeyinde kayalara
oyulmuş dev bir masktır. Başında örtü bulunan,
tamamlanmamış bir kadın portresini andırmaktadır.
Kabartma I. Yüzyılda, Antiochus döneminde bir veba
salgını sırasında yapılmıştır.
Söylenceye göre, çok sayıda insanın ölümüne
yol açan veba salgınını önlenmesi için bir kahine
danışılmış, kahinin tavsiyesine uyularak şehri
yüksekten gören kayaya yüzü olmayan bir mask
oyulmuş ve üzerine de ölümleri önleyecek sözler
yazılmıştır.
“Cehennem Kayıkçısı Hero “ yada “Günahkarlar Hamamı” adıyla da bilinen
kayalığın yüksekliği 23-30 m.dir. Haç Dağı’nın Antakya’yı gören yüzünde hala ihtişamla
kente bakmaktadır.
TRAJAN SU KEMERLERĐ (KANDRA).
Harbiye çağlayanlarından Antakya’ya su getirmek amacıyla Roma Đmparatoru Trajan
tarafından yaptırılmıştır. 9 km uzunluğundaki kemerler bugün çok tahrip olmuş bir haldedir.
Yöre halkı tarafından Kandra olarak anılan su kemerlerinin az sayıdaki kalıntısı bile projenin
mükemmeliyeti hakkında fikirler vermektedir.
HARBĐYE
Antakya il merkezine 7 km. mesafede olup her tarafı
yeşillik olan güzel bir piknik yeridir. Antik çağın ünlü
Daphne kentidir. Efsaneye göre Zeus’un oğlu Işık
Tanrısı Apollon, ırmak kenarında gördüğü genç ve
güzel bir kız olan Daphneye aşık olur ve onunla
konuşmak
ister.
Daphneyi
kovalar.
Daphne
kurtulamayacağını anlar. “Ey toprak ana beni ört, beni
sakla, beni koru” diye yalvarır. Daphne ağaca dönüşür.
Bu olaydan sonra şiir ve silah zaferleri defne ağacının
170
dalıyla mükafatlandırılır ve Defnenin gözyaşlarının Harbiye’deki şelaleleri meydana
getirdiğine inanılmaktadır. Seleukos ve Roma Dönemlerinde çağlayanlarıyla tanınan ve
dünyaca ünlü bir sayfiye yeri olan Defne'nin, çok sayıda köşk, tapınak ve eğlence yeri ile
meşhur olduğu söylenmektedir. Harbiye, şimdilerde çok ilgi gören mesire yeri, yayla olup
aynı zamanda heykeller ve turistik eşya yönünden önemli bir beldedir. Yöredeki tezgahlarda
dokunan doğal ipekler ise gerek yurt içinde gerekse yurt dışında çok aranan kumaşlardandır.
KOZ KALESĐ (KÜRŞAT KALESĐ)
Altınözü’ne
bağlı
Koz
Köyü'nün
yakınındadır. Eski çağlarda kullanılan ve Altınözü
tarafından gelip Harbiye’den geçerek Antakya’ya
gelen Kuseyr yolu üzerindedir. Bu kalenin
Antakya’nın güney bölgesini emniyet altına almak
amacıyla Antakya Prensliği döneminde yapıldığı
sanılmaktadır. Antakya Latin Patriğinin de ikamet
ettiği yer olan kale, 1268 yılında Baybars tarafından
kuşatma sonucunda teslim alınmıştır. Bir tepeyi içine
alacak şekilde yapılan kalenin sadece büyük blok
taşlarla inşa edilmiş olan yarım daire şeklindeki iki burcu ayakta olup, diğer kısımları harap
ve belirsiz durumdadır.
TĐTUS (VESPASĐANUS) TÜNELĐ
Samandağ’ın 5 km. kuzeyinde denize hakim
yamaçlarda M.Ö. 300 yıllarında Seleuykos Nikator
tarafından kurulan ve kurucusunun adı ile anılan şehirdir.
Şehrin, dağın hemen bitiminde, dağdan gelen derelerin
ağzında bir iç limanı vardı. Sellerin bu limanı doldurması
tehlikesi ortaya çıkınca imparator Vespasianus
zamanında dağ delinerek bir tünel açılması
kararlaştırılmıştır.
Tünel, Titus zamanında tamammış ve derenin önü
bir duvarla kapatılarak sel suları yüksekliği 7 metre ve
genişliği 6 metre olan bu tünel vasıtası ile uzaklara
akıtılmış ve böylece limanın su altında kalması
engellenmiştir. 130 metresi tünel, kalanı ise açık kanal
halinde olan tünelin uzunluğu girişten Çevliğ'e kadar
1380 metredir. Tünelin deniz tarafındaki girişine göre sağ
tarafta
100 metre kadar uzaklıkta kaya mezarları
bulunmaktadır. Burada kayalara oyulmuş mağaraların
içinde bulunan çok sayıda mezarın en çok ilgi çekeni,
çukurun tabanındaki geniş mağaradır. Đçinde çok sayıda
mezar bulunan bu mağara diğerlerinden farklı yapılmış,
yüksek ve gösterişli bir mezar nedeniyle halk arasında
''Beşikli Mağara'' olarak anılmaktadır. Antik şehrin
yerleşim yerinin yukarı kısımlarında tapınak
kalıntılarına da rastlanmaktadır. Bunlardan başka,
171
Mağaracık Köyü civarında da çok sayıda mağara vardır.
DOR MABEDĐ (ZEUS TAPINAĞI):
Kapısuyu yöresinde, Çevlik bölgesine hakim bir tepede, sütun kalıntıları görülmektedir.
HIDIRBEY’DE ÇINAR AĞACI
800-1000 yaşlarında olduğu tahmin edilen ve halk arasında 2000-3000 yaşlarında
olduğuna inanılan bir ağaçtır. Gövdesinin çevresi 35 m.dir. Bu ağacın Hz.Musa’nın asasının
āb-ı hayat ( ölümsüzlük suyu) sayesinde filizlenip kök salması sonucunda meydana
geldiğine dair efsaneler anlatılmaktadır.
ATÇANA (ALALAH) HĐTĐT SARAY HARABELERĐ
Antakya-Reyhanlı karayolunun 22. kilometresinde yolun sağında yer almaktadır.
M.Ö. 15. ve 19. yüzyıllara ait iki saray kalıntısı mevcuttur. Atçana Höyüğü antik şehrinin
kalıntısıdır. Đlk iskan M.Ö. 3400 yılında başlamıştır. Mısırlılar, Mitaniler, Mezopotamya
devletleri ve Etiler gibi kavimlerin de yerleşim alanı olarak kullandığı 17 yerleşme tabakası
mevcuttur. 4. ve 7. tabakalarında büyük saraylar vardır ve en eski olanı 7. tabakada yer alan
Babil Kralı Hammurabi ile Çağdaş Yamhat ve Hitit Prensi Yarım-Lim tarafından inşa
ettirilmiştir. Bu saray M.Ö. 18. yüzyıla aittir. M.Ö. 15. yüzyıla ait 4. tabaka sarayı bu sarayın
hemen bitişiğindedir. Kral Nigme-Pa’ya aittir. Saraylar taş temeller üzerine kerpiçle inşa
edilmiş olup daireler bir iç avlunun etrafında sıralanan mekanlar dizini halindedir.
ĐMMA ANTĐK KENTĐ
Antakya-Cilvegözü yolu üzerinde, Reyhanlı yakınlarında Roma ve Bizans dönemlerinde “Đmma”
adıyla anılan bir yerleşim yeridir. Şimdi burası piknik yerleri ve çay bahçeleri ile ünlüdür.
TELL TAĐNAT
Yapılan kazılarda bir Hitit sarayı ile tapınağın ortaya çıkarıldığı Tainat’ta bulunan eserler bugün
Hatay Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.
KIZLAR SARAYI (KASR-EL BENET)
Reyhanlı-Halep asfaltı üzerinde
(Tampon bölgede) bulunmaktadır. Bu
sarayın bölgeyi kontrol altında tutan bir
merkez olduğu ve Bizans dönemine ait
olduğu sanılmaktadır. Saray girişine iki
taraflı kesme iri blok taşlardan oluşan
geçitten
girilmektedir.
Giriş
kısmı
yıkılmıştır ve orta kısmında yüksek kare
planlı bir kule bulunmaktadır. Kule
yıkılmaya yüz tutmuştur. Kulenin kuzey
tarafında
çeşitli
oda
kalıntılarına
rastlanmıştır ve bu odaların sarayı koruyan askerler tarafından kullanıldığı düşünülmektedir.
Odalar kulenin doğu tarafında bulunan nişler içerisine yerleştirilmiştir. 8 adet sonradan tahrip
172
edilmiş mezar kısımları ile su deposu alanı da mevcuttur. Kulenin güney tarafında kilise
kalıntısına rastlanmıştır. Kızlar
Sarayının bütününde malzeme olarak kesme büyük blok taşlar kullanılmıştır. Ayrıca
mezarlık kapısı girişinde bir Latin Haç’ı ile rozet motifi yer almaktadır. Kilisenin güney
cephesindeki kapı üzerinde alçak kabartma halinde akanthos yaprağı motifi bulunmaktadır.
BAKRAS KALESĐ
Bakras Kalesi, Antakya-Đskenderun
yolu 27. kilometresi üzerinde bulunan Bakras
Köyü'nün üst tarafındadır. Kale, köy yolunun
batısında, dağların arasında sarp bir tepe
üzerinde yapılmıştır.Kale önceleri Belen
geçidinin girişini, Antakya kurulduktan sonra
ise Seleukos başkentini koruma gayesine
hizmet etmiştir. Haçlılar döneminde de
Antakya Prensliği’nin kuzeyde en önemli
savunma noktası olmuştur. Birkaç defa el
değiştirdikten sonra Templier Şövalyeleri’nin
eline geçen kale 1268 yılında Baybars tarafından kuşatılarak zapt edilmiştir. Birkaç katlı ve
bir alay askeri barındıracak büyüklükte olan kale, genel olarak harap olmaya yüz tutmuş
olmakla birlikte bir çok mekanı sağlam durmaktadır.
ŞALAN (ŞĐVLAN ) KALESĐ
Amanos Dağları üzerinden aşarak Đskenderun Körfezi ile Kırıkhan Ovası’nı birbirine
bağlayan eski dağ yolu üzerindedir. Değirmendere yakınında sarp bir tepede yapılmıştır.
Hellenistik dönemde yapılan bu kale Bizanslılar ve Haçlılar tarafından gözetleme yeri olarak
kullanılmıştır.
YAVUZ SULTAN SELĐM KERVANSARAYI (BELEN)
Kervansaray başta olmak üzere çarşı, hamam, cami, medrese ve kalesi ile her biri
ihtişamlı yapılardan oluşan bir külliye olup, Dörtyol ilçesine bağlı Payas kasabasındadır.
Kervansarayın kapısının üzerindeki kitabede Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim'in veziri
Sokullu Mehmet Paşa tarafından "Fani dünyada kalıcı bir eser olması için" 1574’de yapıldığı
yazılıdır. Payas cami ve medresesi, kervansaraydan bağımsız olarak yapılmıştır. Sivri kemerli
bir portal ile girilen cami, Beylikler Döneminde görülen ters "T" tipi cami planındadır. Son
cemaat yeri revaklı ve sekiz kubbelidir. Minaresi son cemaat yerinin batısındadır. Cami
avlusu, medrese olarak düzenlenmiştir. Avluda sade bir şadırvan ve Türkiye'de ender
bulunan asırlık bir zeytin ağacı vardır.
173
SÜTUNLU LĐMAN ve RAHĐBE KAYA MEZARLARI
Arsuz’dan yaklaşık 10 km güneyde, Konacık köyü sahilinde
Hellenistik döneminden kalma bir liman kentinin kalıntıları
bulunmaktadır. Kaya mezarları Işıklı köyüne giden karayolu
üzerindedir. Kazılarda çıkan lahitlerden bunların 5.yüzyıl Doğu
Roma döneminden kaldığı tespit edilmiştir. Lahit üzerinde bulunan
rahibe figürlerinden mezarların onlar için yapıldığı, lahitlerin
yanındaki mozaik tabanının kiliseye ait olduğu ortaya çıkmıştır.
ARSUZ (PART-PANEL ROSUZ)
Đskenderun’un 32 km güneyindedir. Antakya’ya
90 km uzaklıktadır. Arsuz, antik çağda Doğu
Akdeniz’in en önemli liman kentlerinden birisiydi.
Kazılarda heykeller, parfüm şişeleri, seramik parçaları
bulunmuştur.
Sultan 1. Selim zamanında Mercidabık Savaşı (1516) ile Osmanlı topraklarına
PAYAS
katılmıştır. Antik dönemde “Baias”,
SOKULLU
daha sonra “Payas” adını alan yerleşim
MEHMET PAŞA
yeri, esas kimliğini Osmanlı döneminde
KÜLLĐYESĐ
kazanmış, kitabesine göre 1574 yılında
yapımı tamamlanan ve devrin ünlü
sadrazamı Sokullu Mehmet Paşa
tarafından Baş Mimar Sinan ve Hassa
mimarlar
teşkilatına inşa ettirilen külliye ile
önemli
bir iskele ve konaklama merkezi
hüviyetini kazanmıştır. Orijinal haliyle külliye, cami, hanikah (medrese), sıbyan mektebi,
arasta (çarşı), dua kubbesi, han, tabhaneden (özel olarak tasarlanmış daireler) oluşmaktadır.
Genel hatlarıyla yaklaşık 15 dönümlük bir alanı kaplamaktadır.
174
CĐN KULESĐ
Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi ile deniz kıyısı
arasında en yüksek tepeye yapılmıştır. Payas’ta askeri
niteliğe sahip ikinci yapıdır. Yapım tarih göz önüne
alınırsa kule, kale, iskele, gümrük, tersane ve
külliyeden sonra, Payas’ta inşa edilen çekirdek
yerleşim dokusunun en büyük halkasını teşkil
eder.Limanda yapılan tabyalardan sonra düşman
gemilerinin taarruzuna karşı koymak ve Payas
kalesinin müdafaa gücünü arttırmak için limana hakim
bir nokta üzerine inşa edilmiştir. Kaleye giriş cephede
açılan bir kapı ile sağlanmaktadır ve kapının yanında bir zamanlar karşılıklı aslanlar varken bugün
mevcut değildir.
PAYAS KALESĐ
Kale, külliyenin batısında yer alan
çevresi hendekle çevrili, yedi burçlu, sekiz
kulelidir. 17. yüzyılda Payas’ı gören Evliya
Çelebi’nin izlenimleri: “Deniz kıyısında
dörtgen biçiminde taştan yapılma bir kaledir.
Sekiz tane sağlam kulesi ve her kulede irili
ufaklı toplar vardır. En yüksek burcunda ise bal
yemez toplar olup limanı korumaktadır. Kalenin duvarı iki kat olup burçları pek sağlamdır.
Doğuya bakan kapıda ikişer kat demir kapıları, hendek üzerinde ağaçtan bir köprüsü vardır.
Kale içerisinde 300 kadar ev, dizdar ve 70 kadar kale neferi bulunmaktadır.1567 yılında
hendeği ile birlikte restore edilmiş bir Osmanlı kalesi olan Payas, 1919 öncesinde ağır
suçluların tutulduğu bir hapishane olarak da kullanılmıştır.
KĐNET HÖYÜK
Dörtyol civarındadır.
MANCINIK KALESĐ
Payas-Dörtyol arasında sarp bir tepe üzerindedir.1290 yılında yapılmıştır. Ancak
günümüzde çok az kalıntısı vardır.
175
ĐSSOS HARABELERĐ
Dörtyol-Erzin arasındadır. Đskenderun-Adana karayolunun sol yakasında yer
almaktadır. Çevrede su depoları, kemerler, tapınak ve Cenevizlerden kaldığı sanılan kale ve
liman kalıntıları vardır.
YAYLA TURĐZMĐ
TEKNEPINAR (BATIAYAZ) YAYLASI
Antakya'dan 20 km. asfalt, Samandağ ilçesinden 17 km. stabilize yolla ulaşım
mümkündür. Tarih ve doğanın iç içe olduğu bir yayla köyüdür. Kamp ve piknik
alanlarındaki buz gibi billur suları, Akdeniz Bölgesi 'ne özgü her türlü sebze ve meyvenin
yetiştirilmesi, Ortadoğu ülkelerine yakınlığı nedeniyle, gerek yerlilerin gerekse Ortadoğu
ülkelerinden gelen ziyaretçilerin ilgi odağı durumundadır. Günübirlik yeme içme üniteleri
ve kamp yerleri bulunmaktadır.
NERGĐZLĐK YAYLASI
Güzelyayla'ya 4 km. uzaklıkta olup, asfalt yolla Đskenderun'a bağlıdır. Eleftrik,
telefon ve içme suyu şebekesi vardır.
BELEN-GÜZELYAYLA (SOĞUKOLUK)
Belen ilçesi-Sarımazı Mahallesi yol ayrımından başlayarak, 8 km'lik asfalt bir yol ile,
yeşilliğin ve ormanın hakim olduğu virajlı bir güzergahtan çıkılabilmektedir. Belen ve
Đskenderun' dan minibüslerle ulaşım mümkündür. Güzelyayla'da yüzyıllardır yayla
geleneği sürmektedir. Altyapı sorunları kısmen çözülmüş olan yaylanın denize yakın
olması ilgiyi artırmaktadır. Đskenderun Körfezi'nin seyir terası durumunda çam ağaçları
176
ve kır çiçekleri içerisine kurulmuş, eski ve yeni tip yapıları ile gezilmeye ve görülmeye
değer, adına türküler ve şiirler yazılan bir yayladır. Kamp kurmaya, pikniğe, orman
içinde kısa geziler yapmaya elverişlidir. Yaylada konaklamak için pansiyon tipi evler,
günlük yeme-içme üniteleri bulunmaktadır.
ERZĐN - KOCADÜZ- ÜÇKOZ- BAĞRIAÇIK KARINCALI YAYLALARI
Erzin ve Osmaniye ilçesi insanlarının yaz aylarında yoğun olarak kullandığı, çam ve köknar
ağaçları arasında, doğal dokuya uygun tümüyle ahşap, basit yayla evlerinin bulunduğu yaylalar
topluluğudur. Birbirlerine yakın olan yaylalar, doğa yürüyüşü (trekking) yapmaya elverişlidir.
Yaylaların çevreleri baştan başa çam, ardıç, köknar, kekik, papatya ve diğer kır çiçekleri ile kaplıdır.
Yayla evleri yöre halkınca kullanılmaktadır.
BELEN ĐLÇESĐ VE ATIK YAYLASI
Đskenderun, Kırıkhan halkının rağbet ettiği ünlü Atık Suyu'nun kaynağının bulunduğu
Atık Yaylası, Belen ilçesinin bir mahallesi durumundadır. Çam, çınar ve meyve bahçeleri
içerisinde bulunan yaylada kır kahveleri, bakkallar hizmet vermektedir. Yerleşim
alanlarına ve denize yakınlığı nedeniyle daha çok ilgi görmektedir. Yaylada konaklama
tesisleri, günübirlik yeme içme üniteleri vardır.
KIRIKHAN DELĐBEKĐRLĐ KÖYÜ VE ÇATALOLUK YAYLASI
Delibekirli köyü, Akdeniz Bölgesi'nin, her türlü meyve ve sebzenin yetiştiği bahçeler
ve bağlar arasında kurulmuş şirin bir yayla köyüdür. Çataloluk Yaylası köye 7 km.
uzaklıktadır. Yüzyıllık çınar ağaçlarının çevrelediği yayladan Kırıkhan ilçesinin içme suyu
(Üngüzlü mevkiinden) sağlanmaktadır. Gezilmeye ve görülmeye değer bir yöredir.
Delibekirli köyünde günübirlik yeme içme üniteleri, kır lokantaları ve kahveleri hizmet
vermektedir.
ALAN YAYLASI (KIRIKHAN)
Kırıkhan ilçesinden 18 km. uzaklıktadır. Havası, suyu ve doğasıyla çok ünlüdür. Çevresi
tümüyle çam ormanları ile kaplı çok geniş bir alana yayılmış yayla, tüm güzelliği ile
karşımıza çıkar. Aynı zamanda Đskenderun ilçesine de 40 km’lik stabilize yolla bağlıdır.
Bu yol üzerindeki Haymapınar, Değirmendere, Paşaoluk, Akarca ve Çamlıbel Yaylaları
Đskenderun ve çevre köylerinin halkı tarafından kullanılmaktadır. Bahar aylarında bin bir
çiçeğin açtığı yaylada kamp kurmak ve piknik yapmak isteyenler tüm ihtiyaçlarını
yanlarında götürmelidirler.
DÖRTYOL (ÇÖKEK) YAYLASI
Tümüyle çam, ardıç ve maki türü ağaçlar ve kır çiçekleri kaplı, orman ile iç içe olan
yayla 16 km stabilize yolla ulaşılmaktadır. Yörenin ahşap yayla mimarisine ve yer yer
betonarme evlere rastlanan yayla, Dörtyol halkı yaz aylarında yoğun ilgi göstermektedir.
Kamp kurmak, piknik yapmak ve baş başa gezintiler yapmak isteyenler, çadırlarını, uyku
tulumlarını ve yiyeceklerini yanlarında götürmelidirler.
177
TERMAL TURIZM
Reyhanlı-Antakya karayolu üzerinde Kumlu ilçesinde bulunmaktadır. Yörenin en büyük
kaplıcası olup birçok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir.
Erzin Başlamış Kaplıcaları ve Şifalı Suları
Kaplıca ve şifalı maden suyunun çeşitli hastalıklara iyi geldiği söylenmektedir. Erzin
ilçesi’ne bağlı Başlamış Köyü’ndeki kayaların çeşitli yerlerinden çıkmaktadır. Erzin
içmelerinin suyu hafif tuzlu ve acımsı, karbonatlı, toprak kalevili ve karbondioksitlidir.
Reyhanlı Hamamı
Reyhanlı Đlçesi’ne 20 km. uzaklıktadır. Türkiye-Suriye sınır kapısının çok yakınında
bulunan kaplıcada yaklaşık 5 kaynaktan su çıkmaktadır. Đçme suyu olarak da kullanılabilen
kaplıca suyu çeşitli romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir.
Kisecik Köyü Şifalı Suyu
Merkez Đlçeye bağlı Kisecik Köyü’ndedir. Đçildiği zaman mide mitolitesini arttırır,
boşalmasını kolaylaştırır. Çok içildiği zaman idrarı arttırarak idrar yollarının ince kumlarının
atılmasına ve iltihapların temizlenmesini kolaylaştırır. Hararet derecesi sıcak sular grubuna
girecek derecede olup, nevrit, nevralji, kronik romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir.
ĐPEK YOLU:
Suriye üzerinden Antakya, Antalya, Đzmir
(Foça), Avrupa hattın izlemektedir.
14. yüzyıldan sonra, Osmanlılar döneminde
de önemini sürdüren Đpek Yolu, Yeni Çağda
yapılan keşifler sonucu canlılığını yitirmeye
başlamıştır. 16. ve 17. yüzyıllarda ipeğin
Avrupa'da da üretilmeye başlanmasından
sonra eski önemini kaybetme tehlikesiyle
karşılaşmıştır. Artan denizcilik faaliyetleri ile de, kervanlar ortadan kalkmaya ve Uzak Doğu
ürünleri çekiciliğini yitirmeye başlamıştır. 19. yüzyıldan itibaren, Đpek Yolu kullanılmaz
olmuştur. Orta Çağda, Doğunun zengin ürünlerinin Anadolu üzerinden Batıya güvenli bir
şekilde sevkini sağlayan Selçuklular, aldıkları önlemlerle ticari faaliyeti canlı tutarak devletin
zenginliğini de artırmışlardır. Zira, Orta Çağ Anadolusunda ticaret, devletin zenginliğini
birinci derecede etkileyen faaliyetler arasında yer almaktaydı.Selçuklular, yabancılarla ticari
178
anlaşmalar yapmışlar; Hıristiyan tacirlere, Müslüman tacirler gibi Anadolu topraklarında
ticaret özgürlüğü tanımışlar; yolculuklarında karşılaşabilecekleri soygunlara ve her türlü
zarara karşı devlet güvencesi sağlamışlardır. Ticari yaşamı gözetmek amacıyla ''devlet sigorta
sistemini" ilk kullanan ve ayrıca gümrük vergilerinde uyguladıkları indirimlerle ticari hayat
özendirmeye çalışan yine Selçuklular olmuştur. Han ve kervansaraylar, bu aktif ortamın
önemli görevler yüklenen kuruluşlarıdır. Issız yollar üzerinde kaleyi andıran görünümleri,
zengin taş süslemeleri, gelişmiş mekan tasarımlar ile, mimari açıdan da etkisi büyük olan bu
görkemli yapılar, belli bir ulaşım programının ve güçlü bir yol politikasının uygulanması
bakımından titizlikle ele alınmışlardır. Gerek Selçuklu gerekse Osmanlı dönemlerinde inşa
edilen kervansaraylarda, kervanlar askeri birlikler tarafından korunurdu. Kervansarayda
kalındığı sürece yolcuların can ve malları teminat altına alınır, her türlü bakım ve hizmetlerin
yerine getirilmesinden doğan giderleri karşılamak amacıyla vakıfları bulunurdu. Bu yapılar,
seyahat ve ticareti güvence altına alan, sosyal dayanışmayı sağlayan nitelikleri yanında, gelen
tacirlerin mallarını pazarladıkları durak yerleri ve ayrıca önceden depolanan erzak ile
mühimmatın ordunun sefer zamanında ikmalini kolaylaştıran üslerdi. Genellikle yaya
yürüyüşü ile 8-10 saati geçmeyen, deve yürüyüşüyle de bir gün süren 30-40 kilometrelik
mesafelerde inşa edilmişlerdir.
Anadolu Selçukluları tarafından bu ticari yollar üzerinde inşa edilmiş olan konaklama
kuruluşlarından devlet büyükleri ve hayır sahipleri tarafından yaptırılanlara "HAN", sultanlar
tarafından yaptırılan ve diğerlerine göre daha büyük ve görkemli olanlarına "SULTAN
HAN" denmektedir. O çağda, kırsal alanlarda kurulan han ve kervansarayların kaleye benzer,
kalın ve sağır duvarlarıyla dışa kapalı yapılar olarak inşasını zorunlu kılan neden, güvenlik
idi. Đçlerinde yolcuların yatmasına mahsus odalar, atların dinlenmesi ve eşyaların korunması
için bölümler, mescit, yıkanma yerleri, çeşmeler ile nalbant, doktor, veteriner, araba ve
koşum onarım hizmetleri de yer almaktaydı. Han ve kervansaraylarda konaklayan yolcular
din, dil, ırk fark gözetilmeden üç gün kalabilir, hastaysa tedavi
edilirdi. Günde iki öğün yemek verilen, banyo ihtiyaçları karşılanan, hayvanlarına bakılan ve
yem temin edilen bu yolculardan üç gün süreyle hiçbir ücret alınmaz, tüm giderler vakıftan
karşılanırdı. Bu vakıfların vakfiyelerinde nasıl yönetilecekleri, gelirlerinin neler olduğu,
görevlilerin çalıştırılma şekilleri ve ücretleri açık olarak belirtilmekteydi. Yapılan
araştırmalar sonucu, Anadolu'da yaklaşık 200 han ve kervansaray olduğu tespit edilmiştir.
G.3. TURĐSTĐK ALTYAPI
HATAY ĐLĐ TURĐZM ĐŞLETME BELGELĐ TESĐSLER
179
TABLO 41
Sıra
No
ODA SAYILARI
TESĐS ADI
SUĐT
APART
YATAK
SAYISI
YILDIZI
ODA
****
70
2
-
146
0326 213 58 60
0326 213 58 69
TELEFON
FAKS
1
B.ANTAKYA OTELĐ
2
ORONTES OTEL
***
59
2
-
124
0326 214 59 31
0326 214 59 33
3
BÜYÜK ÖZCĐHAN
***
63
3
-
135
0326 231 67 17
0326 231 67 20
4
ÇAĞLAYAN OTELĐ
**
26
-
-
50
0326 231 40 11
0326 231 54 89
5
HĐDRO OTELĐ
*
16
-
-
32
0326 231 40 06
0326 231 25 44
6
ANTĐK BEYAZIT OTELĐ
Özel Otel
21
4
-
54
0326 214 43 04
0326 214 30 89
7
BÜYÜK ÇINAR OTELĐ
**
17
2
-
34
0326 231 40 14
0326 231 76 58
8
GÖKÇEN OTELĐ
**
30
1
-
63
0326 225 22 11
0326 225 31 98
9
SAVON OTEL
Özel Belge
40
3
-
89
(0326)2146355
0326 214 63 56
10
DEFNE PRENSES
***
38
1
-
80
(0326)2317658
0326 231 76 58
11
NARĐN OTEL
***
47
12
-
131
(0326) 216 75 00
0326 216 75 09
TOPLAM
12
ONTUR OTELĐ
13
427
30
-
938
****
95
-
-
190
0326 616 24 00
0326 616 24 10
CABĐR OTEL
**
35
-
-
70
0326 612 33 91
0326 613 45 10
14
AS ERCAN OTELĐ
**
20
3
-
49
0326 658 23 60
0326 658 22 10
15
ĐMRENAY OTELĐ
*
33
-
-
74
0326 613 21 17-18
0326 613 59 84
16
MAKSU PANSĐYON
Pansiyon
11
8
-
46
0326 643 22 11
0326 643 34 54
17
ARSUZ OTELĐ
***
59
8
1
144
0326 643 24 44
0326 643 24 48
46
3
-
107
0326 642 81 25
0326 642 82 50
***
52
8
-
128
0326 617 15 51
0326 617 87 51
***
18
CLUB CASMĐN
19
HATAYLI OTELĐ
20
AYKUT PLACE OT.
**
40
-
-
88
0326 613 53 53
0326 613 53 53
21
SEYRAN OTELĐ
**
36
-
-
76
0326 447 50 34
0326 447 75 45
22
KAMELYA OTEL
*
40
-
-
80
0326 447 54 91
0326 447 54 94
23
KUTLUBAY OTELĐ
**
30
-
-
60
0326 755 40 00
0326 755 47 74
180
GENEL TOPLAM
924
60
1
2050
HATAY ĐLĐNDEKĐ SEYAHAT ACENTALARI
ĐLÇESĐ
SEYAHAT ACENTASI
SAYISI (ADET)
ANTAKYA
11
ALTINÖZÜ
-
BELEN
-
DÖRTYOL
1
ERZĐN
-
ĐSKENDERUN
8
HASSA
-
KIRIKHAN
1
KUMLU
-
REYHANLI
1
SAMANDAĞ
-
YAYLADAĞI
-
TOPLAM
22
TABLO 42
181
TURĐZM ĐŞLETME BELGELĐ KONAKLAMA TESĐSLERĐ
A)ANTAKYA
SIRA
TESĐSĐN ADI
NO
VE ADRESĐ
TESĐS KAPASĐTESĐ
SINIFI
TELEFON
NO
DĐĞER
AKTĐVĐTELER
FAX
NO
ODA YATAK
LOKANTA
1
BÜYÜK ANTAKYA
OTELĐ
4
Yıldız
(0326)2135860
(10hat)
(0326)
2135869
70
oda+2
Suit
146
230
(1.sınıf)
200 Açık Teras
250 Gece Klübü,
Atatürk Caddesi No8
2
ANTAKYA
ORONTES
OTEL
3Yıldız
Đstiklal Cad.No:5
(0326)2145931
(3 hat)
(0326)
2145933
59
oda+2
suit
120
124
50 Çok amaçlı
ANTAKYA
3
BÜYÜK ÖZCĐHAN
salon.
3Yıldız
(0326)2316717
(2 hat)
Hürriyet Mah.
Atatürk Cad.No.15
(0326)
2316720
63
0da+3
suit
135
80
(2.sınıf)
ÇAĞLAYAN
OTELĐ
55 çok amaçlı
salon
76 Toplantı
salonu
Harbiye-ANTAKYA
4
95 Amerikan
Bar,
Amerikan Bar
2Yıldız
(0326)2314011
(0326)
26
50
2315489
Ürgen CaddesiNo:6
Harbiye-ANTAKYA
5
HĐDRO OTELĐ
1yıldızlı
(0326)2314006
(0326)
16
32
290
(2.sınıf)
-
2317262
Ürgen Caddesi
Harbiye-ANTAKYA
6
ÖZEL
ANTĐK BEYAZĐT
OTEL
(0326)2144304
OTEL
(0326)
2143089
21
oda+4
suit
54
Kafe Bar,
Salonu,
Toplantı
Salonu
Hükümet Cad. No: 4
ANTAKYA
182
7
BÜYÜK ÇINAR
OTELĐ
2Yıldız
(0326) 231 40
14
(0326)
231 76
58
17
oda+2
suit
(0326)
2317658
38 oda
+1 suit
34
-
Çağlayan Mah.Ürgen
Cad.No:14
HARBĐYE
3Yıldız
8
80 Kişilik
kahvaltı salonu,
-
(0326)
2316258
DEFNE PRENSES
OTELĐ
80
70 Kişilik Çok
amaçlı salon,
Çağlayan Mah.Celal
Atik Caddesi
Kapalı Otopark.
HARBĐYE
9
10
(0326)2252211
GÖKÇEN OTEL
Yavuz Sultan Selim
Cd. 105 sk.No:3
ANTAKYA
2Yıldız
SAVON OTEL
ÖZEL
TESĐS
(0326)
2253198
(0326)2146355
(0326)
2146356
Kurtuluş Cd.No:192
30
Oda+1
Suit
63
-
-
40
oda+3
suit
89
165
130 Amerikan
Bar
50 Çok amaçlı
ANTAKYA
salon
11
200 Kişilik Çok
amaçlı salon,
NARĐN OTEL
(0326)
Cebrail Mah.
3 yıldızlı
A
AtatürkCaddesi No:11
216 75 00
ANTAKYA/HATAY
(0326)
47 oda+12 suit131
216 75
09
110
(2.s
ınıf
)
100 Kişilik
Oturma salonu,
Amerikan Bar.
183
B) BELEN
SIRA
TESĐSĐN ADI
NO
VE ADRESĐ
1
SEYRAN OTELĐ
DĐĞER
TESĐS
KAPASĐTESĐ
SINIFI
AKTĐVĐTELER
TELEFON
NO
FAX NO
2Yıldız
(0326) 4475034
(0326) 4477545
36
76
1Yıldız
(0326) 4475491
(0326)4475494
40
Oda
80
ODA
YATAK
LOKANTA
100
-
Girne
CaddesiNo:7
Sarımazı-BELEN
2
KAMELYA
OTEL
150
(2.sınıf)
Derebahçe
Mah.Girne
Cad.No:12
BELEN/HATAY
300 kişilik Açık
Yemek alanı,80
Kişilik Çok
amaçlı salon,30
Araçlık otopark.
C) DÖRTYOL
SIRA
TESĐSĐN
ADI
NO
TESĐS
KAPASĐTESĐ
SINIFI
VE ADRESĐ
1
KUTLUBAY
OTELĐ
2Yıldız
TELEFON
NO
FAX
NO
(0326)7554000
(0326)
AKTĐVĐTELER
ODA
YATAK
LOKANTA
60
30
7554774
Kürtül
Mah.Atatürk
Caddesi
No:45 PayasDÖRTYOL
184
DĐĞER
40
(2.sınıf)
-
D)ĐSKENDERUN
SIRA
TESĐSĐN ADI
NO
VE ADRESĐ
1
ONTUR OTELĐ
TESĐS KAPASĐTESĐ
SINIFI
TELEFON NO
FAX
NO
4Yıldız
(0326)6162400
(0326)
Muammer Aksoy
Caddesi No:8
DĐĞER
ODA
YATAK
LOKANTA
95
190
AKTĐVĐTELER
110
Toplantı
salonu,
6162410
Bar
ĐSKENDERUN
2
CABĐR OTEL
2Yıldız
(0326)612339192
Ulu Cami Caddesi No16
(0326)
35
70
120
-
6134510
ĐSKENDERUN
3
AS ERCAN OTEL
2Yıldız
(0326)6582360
55
(2.sınıf)
(0326)
Madenli
Beldesi,Çankaya
Mah.Akdeniz
Caddesi.No:12
6582210
20 oda+3
suit
100 Açık yemek
alanı
49
ĐSKENDERUN
4
ĐMRENAY OTELĐ
1Yıldız
Şehit Pamir Cad. No:5
(0326)6132117
(0326)
6132118
33
74
-
46
-
-
6135984
ĐSKENDERUN
5
MAKSU PANSĐYON
Kabev ĐSKEND.
Pansiyon
(0326)6432211
(0326)
11 oda+8
suit
6433454
-
Sami Oytun Cad.No:54
ARSUZ/ĐSKENDERUN
6
ARSUZ OTELĐ
Atatürk Meydanı No:2
3Yıldız
(0326) 6432444
(0326)
6432448
ARSUZĐSKENDERUN
59 Oda+8
suit
1 Apart
185
144
150
45 çok amaçlı
salon,
75 Teras Bar,
Otopark
7
CLUB CASMĐN
3Yıldız
(0326) 6428125
Đskenderun-Arsuz Yolu
8.KM ĐSKENDERUN
8
(0326) 617 15
51
HATAYLI OTELĐ
3Yıldız
69
(0326)
6428250
46
Oda+3Suit
107
(0326)
617 87
51
52 oda+8
suit
128
90 Çok amaçlı
salon, Açık
Yüzme Havuzu
100
(2.sınıf)
140 kişilik çok
amaçlı salon,50
kişilik Amerikan
Bar,Teras Bar.
Mete Aslan Blv.
Osmangazi cd. No:2
ĐSKENDERUN
9
2Yıldız
(0326)6135353
AYKUT PALACE
(0326)
40 oda
88
6135353
Çay Mah. Ulu Cam
Cad.98.sok.
ĐSKENDERUN
924 ODA
HATAY ĐLĐ TURĐZM ĐŞLETME BELGELĐ
KONAKLAMA TESĐSLERĐ GENEL TOPLAM
60 SUĐT
1 APART
otel
186
2050
YATAK
-
-
TURĐZM YATIRIMI BELGELĐ KONAKLAMA TESĐSLERĐ
SIRA
TESĐSĐN ADI
NO
VE ADRESĐ
TESĐS KAPASĐTESĐ
SINIFITELEFON NO
FAX NO ODA
YATAK
LOKANTA
DĐĞER
AKTĐVĐTELER
110 kişilik
kafetarya, 130
kişilik
Pastane, 795
kişilik çok
amaçlı
salon, 65 kişilik
Vip
salon,Çalışma
Ofisi, 100
kişilik
sinema salonu, 300
kişilik
ANTAKYA
OTTOMAN
PALACE
11
Sultanlı köyü
5 yıldızlı
Uydukent Mah.
(Termal
(18.Pafta, 2 ada
Otel)
(0326)
(0326)
213 58 60 213 58 69
diskotek,Lobi Bar,
Türk
225
Oda+24suit
3 Bedensel
Engelli
Odası.
552
650 (1.sınıf) Hamamı (3 adet),
Aletli
500
(1.sı Jimnastik Salonu,
nıf)
Jimnastik
38-47 parseller)
Salonu,100 kişilik
Kahve Evi,
ANTAKYA/HATAY
Açık Yüzme
Havuzu,
Kapalı
Yüzme Havuzu,
Termal Havuz
(
2 adet), SPA
Merkezi (
Sauna ( 3
adet), Buhar
Banyosu ( 2
adet),
187
Masaj Odası ( 6
adet), Çift
Bakım Ünitesi ( 2
adet), Bitki
Banyosu ( 2 adet),
Vücut Bakım
Ünitesi ( 2 adet),
Biorezonans,
Botoks
Mezoterapi,
Karboksi
Terapi, Lazer
epilasyon ( 2
adet),
Aile Banyoları ( 4
adet),
Vitamin Bar),
Havuz Bar,
AQua
Park, Tenis Kortu,
Voleybol
Sahası, Basketbol
Sahası, Futbol
Sahası, Bay-Bayan
Kuaförü,
Satış Ünitesi ( 2
adet), Açık
Otopark, Kapalı
Otopark.
DĐBA OTELĐ
(
2
Micana Köyü
Karaağaç
300 kişilik açık
yemek terası,
(0326) 6415850
3yıldızlı(0326) 6148076
35 oda + 16
suit
-
Beldesi
150
2 200 (1sınıf)
200 kişilik çok
amaçlı salon,
Açık yüzme
havuzu.
(Sahil Cad. No: 26)
188
Onur Sitesi Bitişiği
KARAAĞAÇ/
ĐSKENDERUN/
HATAY
PARLAK RESORT
OTEL
(Karadurmuş köyü,
yol kavşağı ( 2335
parsel)
KIRIKHAN/HATAY
60 kişilik
Amerikan Bar,
3 yıldızlı
3
-
31 oda + 4 suit
74
120
(2.sı
nıf)
100 kişilik toplantı
salonu,
200 kişilik çok
amaçlı salon,
Satış Ünitesi,
Sauna.
ÖZ GÜMÜŞ OTEL
4
Gözcüler Beldesi (
2964 Parsel) ARSUZ
/ ĐSKENDERUN /
HATAY
3 yıldızlı
59 oda + 6
suit
-
85 kişilik
136
350 ODA
50 SUĐT
3 ADET
BEDENSEL
912 YATAK
(Yatırım Belgeliler) TOPLAM
ENGELLĐ
ODASI
189
(2.sınıf)
400 kişilik açık
yemek alan, 65
kişilik çok amaçlı
salon, Lobi Bar,
Açık Yüzme
Havuzu.
G.4. TURĐST SAYISI
SINIR GĐRĐŞĐ VE ÇIKIŞI
YERLĐ
YABANCI
GENEL TOPLAM
YILI
GĐRĐŞ
ÇIKIŞ
GĐRĐŞ
ÇIKIŞ
GĐRĐŞ
ÇIKIŞ
2007 OCAK
21.753
19.566
12.636
11.851
34.389
31.417
2007 ŞUBAT
15.041
15.813
11.900
12.360
26.941
28.173
2007 MART
11.163
10.622
10.086
10.289
21.249
20.911
2007 NĐSAN
23.286
19.217
14.453
13.676
37.739
32.893
2007 MAYIS
22.710
18.319
17.073
16.447
39.783
34.766
2007 HAZĐRAN
23.075
18.915
20.220
20.417
43.295
39.332
2007 TEMMUZ
24.098
19.802
33.746
34.114
57.844
53.916
2007 AĞUSTOS
19.981
19.758
41.161
35.647
61.142
55.405
2007 EYLÜL
18.889
22.792
21.090
22.581
39.979
45.373
2007 EKĐM
19.130
19.063
27.142
25.178
46.272
44.241
2007 KASIM
18.404
18.966
17.874
17.705
36.278
36.671
2007 ARALIK
33.676
32.492
25.561
26.516
59.237
59.008
251.206
235.325
252.942
246.781
504.148
482.106
TOPLAM
190
MÜZE VE ÖREN YERLERĐNĐ ZĐYARET EDEN YERLĐ VE
YABANCI ZĐYARETÇĐ ĐSTATĐSTĐĞĐ
YILI
GĐRĐŞ YERLĐ
GĐRĐŞ YABANCI
GENEL TOPLAM
ELDE EDĐLEN GELĐR
(YTL)
2007 OCAK
3.670
1.828
5.498
16.815,00
3.495
1.505
5.000
13.810,00
4.478
3.452
7.930
20.526,00
17.439
6.101
23.540
47.295,00
24.789
7.547
32.336
52.496,00
10.607
3.857
14.464
32.570,00
6.116
3.871
9.987
33.043,00
8.431
5.497
13.928
45.257,00
6.688
5.227
11.915
37.601,00
8.478
4.617
13.095
35.015,00
4.056
2.002
6.058
16.217,00
6.187
1.513
7.700
16.627,00
104.434
47.017
151.451
367.272,00
2007 ŞUBAT
2007 MART
2007 NĐSAN
2007 MAYIS
2007 HAZĐRAN
2007 TEMMUZ
2007 AĞUSTOS
2007 EYLÜL
2007 EKĐM
2007 KASIM
2007 ARALIK
TOPLAM
191
Hatay’a Konaklayan Kişi ve Geceleme Sayıları (Đşletme Belgeli Tesislerde)
KONAKLAYAN KĐŞĐ VE
GECELEME
YILLAR
1995
2000
15 341
12 783
15 977
47 131
47 987
55 828
53 880
57 028
64 210
TOPLAM
65 414
62 957
72 799
69 221
69 811
80 187
YABANC
I
31 541
26 071
27 061
25 380
18 195
19 085
82 920
82 377
90 824
79 264
83 257
80 998
114 461
108 448
117 885
104 644
101 452
100 083
TOPLAM
YABANC
I
KONAKLAYA YERLĐ
N
KĐŞĐ
1999
16 971
GECELEME YERLĐ
TÜRKĐY
E
1998
14 970
KONAKLAYA YERLĐ
N
KĐŞĐ
1997
18 283
YABANC
I
HATAY
1996
4 629 615 6 448 933 9 443 198 7 600 031 4 822 189 6 804 076
5 011 763 5 845 208 7 650 086 7 684 226 7 854 688 8 855 902
TOPLAM 9 641 378 12 294 141 17 093 284 15 284 257 12 676 877 15 659 978
YABANC 18 477 323 25 548 488 36 167 197 30 432 625 20 434 881 28 510 906
I
GECELEME YERLĐ
9 677 990 11 490 413 14 941 411 15 513 645 16 782 840 16 475 699
TOPLAM 28 155 313 37 038 901 51 108 608 45 946 270 37 217 721 44 986 605
0,39
0,23
0,18
0,20
0,27
0,23
0,94
0,82
0,73
0,70
0,73
0,73
TOPLAM
0,68
0,51
0,43
0,45
0,55
0,51
YABANC
I
0,17
0,10
0,07
0,08
0,09
0,07
0,86
0,72
0,61
0,51
0,50
0,49
0,41
0,29
0,23
0,23
0,27
0,22
YABANC
I
KONAKLAYA YERLĐ
N
PAY (%)
KĐŞĐ
GECELEME YERLĐ
TOPLAM
TABLO 49
192
Hatay’a Gelen Yabancı Turistlerin Kullandıkları Taşıtlara Göre Dağılım
KONAKLAYAN KĐŞĐ VE GECELEME
YILLAR
1995
GECELEME
KĐŞĐ
GECELEME
KĐŞĐ
GECELEME
2000
9 291
12 076
21 695
112 683
108 470
103 672
85 546
68 598
102 649
TOPLAM
129 368
123 052
116 333
94 837
80 674
124 344
YABANCI
26 004
30 856
31 191
19 152
24 758
53 706
YERLĐ
161 355
204 593
167 297
129 965
102 298
136 302
TOPLAM
187 359
235 449
198 488
149 117
127 056
190 008
YABANCI
2 319 455
3 494 092
3 182 629
2 304 724
1 403 518
1 662 005
13 393 175
13 154 852
12 601 258
11 153 495
9 768 186
9 515 085
TOPLAM
15 712 630
16 648 944
15 783 887
13 458 219
11 171 704
11 177 090
YABANCI
7 784 631
10 507 297
10 606 716
7 184 792
4 942 973
5 993 602
YERLĐ
21 867 841
20 177 556
18 598 610
18 421 704
15 910 201
15 487 749
TOPLAM
29 652 472
30 684 853
29 205 326
25 606 496
20 853 174
21 481 351
YABANCI
0,72
0,42
0,40
0,40
0,86
1,31
0,84
0,82
0,82
0,77
0,70
1,08
TOPLAM
0,82
0,74
0,74
0,70
0,72
1,11
YABANCI
0,33
0,29
0,29
0,27
0,50
0,90
YERLĐ
0,74
1,01
0,90
0,71
0,64
0,88
TOPLAM
0,63
0,77
0,68
0,58
0,61
0,88
KONAKLAYAN YERLĐ
PAY (%)
1999
12 661
KONAKLAYAN YERLĐ
TÜRKĐYE
1998
14 582
KONAKLAYAN YERLĐ
KĐŞĐ
1997
16 685
YABANCI
HATAY
1996
TABLO 50
193
Hatay’a Gelen Yabancı Turistlerin Aylara ve Yılara Göre Dağılımı ve Yıllık Değişim Oranları
SINIR GĐRĐŞ-ÇIKIŞ
YILLAR
AYLAR
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
OCAK
7 564
7 077
6 193
6 313
6 310
6 975
5 683
ŞUBAT
6 462
5 770
5 108
5 665
6 800
9 249
5 353
MART
7 062
7 147
7 286
7 166
6 836
10 374
7 196
NĐSAN
6 978
7 650
11 910
10 317
8 530
7 454
7 912
MAYIS
18 756
19 725
6 910
8 332
7 623
7 931
7 767
HAZĐRAN
9 039
7 495
9 248
11 156
8 392
9 965
9 830
TEMMUZ
14 644
11 538
14 640
14 481
11 753
14 495
16 991
AĞUSTOS
18 975
15 548
16 694
17 392
12 417
14 424
19 772
EYLÜL
11 536
10 924
11 938
12 631
10 610
11 156
12 622
EKĐM
9 166
8 554
9 445
8 049
8 890
9 142
9 944
KASIM
7 844
6 807
8 066
6 698
8 801
8 434
8 730
ARALIK
9 026
7 589
8 462
6 890
8 656
6 966
7 226
116 565
119 026
6 975
5 683
GENEL
TOPLAM
BĐR AYLIK
TOPLAM
127 052
7 564
115 824 115900
7 077
6 193
TABLO 51
194
115 090 105618
6 313
6 310
Değişim Oranı %
AYLAR
1996/95
1997/96
1998/97
1999/98
2000/99
2001/00
OCAK
-6,44
-12,49
1,94
-0,05
10,54
-18,52
ŞUBAT
-10,71
-11,47
10,90
20,04
36,01
-42,12
MART
1,20
1,94
-1,65
-4,61
51,76
-30,63
NĐSAN
9,63
55,69
-13,38
-17,32
-12,61
6,14
MAYIS
5,17
-64,97
20,58
-8,51
4,04
-2,07
HAZĐRAN
-17,08
23,39
20,63
-24,78
18,74
-1,35
TEMMUZ
-21,21
26,89
-1,09
-18,84
23,33
17,22
AĞUSTOS
-18,06
7,37
4,18
-28,61
16,16
37,08
EYLÜL
-5,31
9,28
5,80
-16,00
5,15
13,14
EKĐM
-6,68
10,42
-14,78
10,45
2,83
8,77
KASIM
-13,22
18,50
-16,96
31,40
-4,17
3,51
ARALIK
-15,92
11,50
-18,58
25,63
-19,52
3,73
GENEL
TOPLAM
-8,84
0,07
-0,70
-8,23
10,36
2,11
TABLO 52
G.5. TURĐZM EKONOMĐSĐ
Hatay bir sınır ili olduğundan dışa açılan üç adet kapı bulunmaktadır. Yılın her ayında
bu kapılarından giriş çıkış yapılmakta olup, komşu ülkelerden alış-veriş için gelen turistler
bulunmaktadır. Bu da ilin döviz girdisini arttırmaktadır.
G.6. TURĐZM ÇEVRE ĐLĐŞKĐSĐ
Bu konuda bir çalışma yapılmamıştır.
195
•
•
•
•
•
(G).TURĐZM KAYNAK
Hatay Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Hatay Valiliği Web Sitesi
Kültür ve Turizm Bakanlığı Web Sitesi
www.antakyarehberi.com (Turizm Fotoğraflar)
196
H.TARIM VE HAYVANCILIK
H.1. GENEL TARIMSAL YAPI
Đlimizin 270.766 ha tarıma elverişli arazisi mevcut olup bu arazinin 201.079 ha’ı
sulamaya elverişlidir. Ancak sulamaya elverişli arazinin 144.863 ha’ı sulanabilmektedir.
Entansif tarımın yapıldığı ilimizde bitki deseni olarak buğday ,endüstri bitkileri , sebzeler,
zeytinlikler, yağlı tohumlar, narenciye, meyveler,tarla sebzeciliği, yem bitkileri, ikinci ürün
ve ara ziraatı olmak üzere toplam270.766 ha ekim alanı bulunmaktadır.
Ayrıca ilimizde 105.646 adet büyükbaş ,179.044 adet küçükbaş ,1.719.500 adet
kanatlı, 80.675 adet arılı kovan mevcuttur.
Türkiye Đstatistik Kurumunun 2001 yılı genel tarım sayımına göre ilimizde toplam
42.395 adet işletme mevcut olup ,bu işletmelerin 20.008 adedi 10-50 dekar arasında araziye
sahiptir.
Çiftçi kayıt sisteminde yer alan MGD verilerine göre ağırlıklı olarak başvurulan
alanların yaklaşık %70’i 10-100dekar arasıdır. Toplam işletme sayısı 28.012 adettir. Bu
işletmelerin oluşturduğu toplam tarımsal alan 137.753 hektardır.
TARIM ARAZĐSĐNĐN DAĞILIMI
2001
- TARLA ARAZĐSĐ
2002
162.538
%60.03
157.762
%58,29
- MEYVELĐK ARAZĐSĐ
27.659
%10.21
28.199
% 10,45
- ZEYTĐNLĐK ARAZĐSĐ
44.937
%16.60
47.806
% 17,65
- SEBZECĐLĐK ARAZĐSĐ
29.847
%11.02
31.712
% 11,76
- BAĞ ARAZĐSĐ
4.385
%1.62
4.987
% 1,84
- NADAS
1.400
%0.52
300
% 0,01
270.766
%100
270.766
% 100
TOPLAM
TABLO 53
197
Yem Bitkiler
( Ha. = Hektar )
ĐLÇELER
MER’A - TARIM
ÇAYIR
ARAZĐSĐ ARAZĐSĐ
TARLA
ARAZĐSĐ
(NADAS
DAHĐL)
SEBZE
BAĞ
ARAZĐSĐ
ARAZĐ
SĐ
ZEYTĐNLĐK
ARAZĐ
MEYVELĐK
ARAZĐ
II. ÜRÜN
VE ARA
ZĐRAATI
( **)
MERKEZ
9.500
46.202
29.848
5.683
52
9.900
4.530
3.811
ALTINÖZÜ
3.126
30.397
13.370
752
38
16.183
587
533
BELEN
2.753
4.509
2.035
270
71
1.282
911
60
DÖRTYOL
1.900
12.471
2.600
3.988
0
592
6.485
1.194
ERZĐN
2.765
12.848
5.010
933
0
2.375
7.191
2.661
HASSA
9.000
17.385
8.935
3.030
4.650
3.143
410
2.783
ĐSKENDERUN
5.207
22.496
9.760
7.947
33
2.375
3.264
883
KIRIKHAN
2.000
43.130
41.080
2.932
103
1.560
367
2.912
286
14.700
15.338
350
0
52
2
1.042
RAYHANLI
3.000
32.105
31.160
2.250
0
1.078
0
2.383
SAMANDAĞ
5.638
18.073
4.450
9.920
0
4.300
3.662
4.259
YAYLADAĞI
8.200
16.450
11.052
735
40
4.966
790
1.133
TOPLAM
53.375
270.766
174.638
38.790
4.987
47.806
28.199
23.654
KUMLU
(**) II. Ürün ekiliş alanları Genel Kültür Arazisine dahil değildir.
TABLO 53
H.2. TARIMSAL ÜRETĐM
Tahıllar, baklagiller, yem bitkileri, endüstri bitkileri, zeytin, narenciye, bahçe bitkileri,
sebzecilik, süs bitkileri, bağcılık gibi zirai faaliyetlerde bulunulmaktadır. 270.766 hektar tarım alanı
vardır.
198
Çizelge 1. Tarım Arazileri Ve Sulama Durumu
HATAY ĐLĐ SULAMA
DURUMU
Tarıma elverişli
Sulanabilir
Arazi
Arazi
270.766
Sulanabilir fakat
sulanmayan arazi
201.079
Sulanan arazi
56.216
Sulanamayan
arazi
144.863
69.687
Devlet Yatırımlı Sulamalar
D:S:Đ. Tarafından sulanan arazi
22.086
Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından
sulanan arazi
9.953
Đki kurum tarafından ortak sulanan arazi
14.966
Halk Sulamaları
Kuyulardan sulanan arazi
51.000
Nehir, dere ve çaylardan sulanan arazi
46.858
Çizelge 2.
Devlet su işlerince açılan sulama alanları( brüt)(ha)
ANTAKYA
Yarseli Sulama Bir. Merkez
6.500
Yarseli Sulama Bir. Altınözü
800
HASSA
Hassa Sulama Birliği
3.600
KIRIKHAN
Kırıkhan Sol
3.600
Kırıkhan Sağ
4.700
SAMANDAĞ
YAYLADAĞI
Samandağ Sol
217
Samandağ Sağ
1.950
Yayladağı Sulama Birliği
TOPLAM
719
22.086
Çizelge 3. Köylere hiz. götür. birli. açılan sulama alanları (ha)
Yer Üstü Sulamaları
9.685
Gölet Sulamaları
268
TOPLAM
9.953
199
Çizelge 3. Tarla Ürünleri
EKĐM ALANI (dekar)
ÜRÜN ADI
VERĐM
ÜRETĐM
(kg/da)
(Ton)
887.020
538
452.252
Arpa
8.800
355
3.127
Yulaf
3.140
246
774
Buğday
Çeltik
140
500
70
Dane Mısır (I. Ürün)
62.100
1.180
73.300
Dane Mısır (II. Ürün)
88.450
920
81.355
TAHILLAR
1.049.650
K.Bezelye
Nohut
K. Fasulye
610.878
200
240
48
7.190
187
1.345
640
272
174
Y. Mercimek
1.690
134
227
K. Mercimek
100
130
13
Börülce
180
211
38
120
150
K.Bakla
18
BAKLAGĐLLER
10.120
Fiğ
27.876
1.770
49.341
470
2.808
1.320
9.240
5.574
51.505
Yonca
Silajlık Mısır
YEM BĐTKĐLERĐ
1.863
37.586
102.166
Patates(I. Ve II. Ürün)
Tatlı Patates(I. Ve II. Ürün)
K.Sarımsak
5.515
3.586
19.780
150
2.066
310
4.945
1.164
5.760
K.Soğan
31.060
2.810
87.300
YUMRU BĐTKĐLER
41.670
Pamuk
113.150
538.490
542
292.184
Kanola (Kolza)
470
197
93
Soya (II. Ürün)
805
206
166
Susam ( II. Ürün )
500
250
125
4.205
256
1.077
1.380
262
Ayçiçeği(Yağlıkve Çerezlik)
Yerfıstığı (I ve II. Ürün)
YAĞLIK BĐTKĐLER
Pamuk (çiğit)
Tütün
ENDÜSTRĐ BĐTKĐLERĐ
Kırmızı Biber
Kekik
ITRĐ BĐTKĐLER
7.360
362
1.823
538.494
332
178.895
26.620
101
2.700
665.114
181.595
4.150
170
780
750
100
75
4.900
200
855
Çizelge 4. Sebzeler(Örtüaltı dahil)
ÜRÜN ADI
Beyaz Lahana
EKĐM ALANI
VERĐM
ÜRETĐM
(dekar)
(kg/da)
(Ton)
1.395
2.584
3.605
950
1.993
1.893
1.000
1.500
1.500
Göbekli Marul
21.720
1.937
42.065
Ispanak
10.260
1.428
14.651
Pırasa
2.700
3.193
8.620
Pazı
1.850
2.308
4.270
Enginar
220
1.164
256
Tere
290
.821
238
Dereotu
560
936
524
1.410
1.000
1.410
15.021
1.069
16.058
130
1.000
130
22.752
973
22.365
Taze Bakla
2.000
1.184
2.308
Taze Bezelye
8.930
806
7.202
Taze Börülce
850
1.027
873
2.130
1.508
3.212
940
2.419
2.274
Kavun
15.700
2.395
37.595
Karpuz
3.033
.4.101
12.438
Sakızkabağı
10.603
2.955
31.336
Hıyar
23.150
3.035
70.201
Kırmızı Lahana
Karayaprak Lahana
Nane
Maydanoz
Roka
Taze Fasulye
Taze Bamya
Balkabağı
201
Patlıcan
28.334
3.110
88.116
Domates
69.509
3.598
250.380
Biber
51.579
1.987
102.493
2.118
1.172
2.482
Taze Soğan
10.650
1.265
18.800
Havuç
10.910
4.759
51.920
2.865
1.510
4.326
170
2.153
360
2.750
1.655
4.550
Taze Sarımsak
Turp
Şalgam
Karnabahar
Çizelge 4.1. Örtü Altı Alanları
Toplam Cam Sera Alanı
4 da
Toplam Plastik Sera Alanı
464 da
Toplam Yüksek Tünel Alanı
1.754 da
Toplam Alçak Tünel Alanı
8.896 da
TOPLAM ÖRTÜ ALTI ALANLARI
11.118 da
202
Çizelge 5. Meyveler
ÜrünAdı
KapladığıAlan (Dekar)
Armut
Ayva
Elma
Yenidünya
Erik
Kayısı
Zerdali
Kiraz
Şeftali
Vişne
A.Fıstığı
Ceviz
Fındık
Badem
Dut
Đncir
Muz
Nar
T.Hurması
Üzüm
MeyveVerenAğaçSayısı
127
60
1.161
53
13.843
7.681
0
204
744
0
30
2.138
30
507
0
1.781
15
4.335
4.685
ToplamBağAlanı49.290(da)
*ZEYTĐN
Meyveveren+vermeyenAğ.Say.
*Limon
*Portakal
*Mandalina
*Turunç
*Altıntop
TURUNÇGĐL
TOPLAMI
50.173
10.340
116.378
17.086
AğaçBaşınaOrtalama
Verim(Kg/Da)
23
24
38
34
ÜRETĐM(Ton)
1.448
242
4.414
572
763.770
179.767
6.100
18.866
67.516
550
3.420
61.700
1.550
36.577
40.500
222.310
0
233.930
229.598
Meyveveren49.290(da)
32
41
38
30
41
24
5
38
12
22
29
29
30
23
27
10
24.663
7.434
233
564
2.753
13
16
2.345
19
811
1.160
6.325
90
5.412
6.179
48.923
8.102.015
13.594.390
215.468
1.935.750
1.862.200
2.000
153.315
4.168.733
24
193.356
0
23.136
333.702
205.074
66
29.875
591.853
466.320
13.730
74.625
84.643
360
5.320
178.698
107
172
110
33
195
Not: Meyve Veren Ağaç Sayısı sütununda gösterilen ağaç sayısı toplu meyveliklerdeki ağaç sayısı ve dağınık ağaç sayısı
toplamıdır.
ZEYTĐNYAĞI ÜRETĐMĐ: 40.464 Ton
203
H.2.1. Bitkisel Üretim
H.2.1.1. Tarla Bitkileri
H.2.1.1.1. Buğdaygiller
Tahıllarda ; genel olarak arpa , buğday ve yulaf üretimi yapılmakta olup,arpa genelde
hayvan yemi olarak , buğday birçok sanayi alanında (pastaneler,fırınlar,ilaç yapıştırıcı
v.s.),insan beslenmesinde ,yulaf da yine insan beslenmesinde değerlendirilmektedir. Üretim
metotları olarak ovada makineli ekim ve serpme ekim, dağlık alanlarda serpme ekim olarak
yapılmaktadır. Rekoltelerde ise buğdayda üretim 603.213 ton ,arpada ise 2.961 ton olarak
gerçekleşmiştir.Pazarlama hususunda ise genel olarak iç piyasa tüketimi şeklinde olmaktadır.
Baklagillerde; nohut, mercimek, bezelye, fasulye, börülce, bakla üretimi
yapılmaktadır. Genel olarak serpme ekim ve sıraya ekim şeklinde olmaktadır. K.Bezelye 60
ton, nohut 1.371 ton, K.Fasulye 174 ton,Y.Mercimek 207 ton, K.Mercimek 10 ton, Börülce
51 ton, K.Bakla 15 tondur. Değerlendirilme
şekli kuru bakliyat
olarak
değerlendirilmektedir.
,
ÜRÜN ADI
EKĐM ALANI (hektar)
VERĐM ( Kg / Ha )
ÜRETĐM ( Ton )
Arpa
2.370
3395
8.048
Yulaf
620
2188
1.357
TABLO 54
H.2.1.1.2. Yem Bitkileri
Bitkisi olarak fiğ ,yonca ,silajlık mısır ekimi yapılmaktadır.Üretim olarak Fiğ
65.061ton,Yonca1.812 ton ,Silajlık mısır 70.632 tondur.Hayvanların ihtiyacını karşılamak
amaçlı olarak depo edilir kısmen de taze olarak tüketilir. Pazarlama hususunda ise hayvan
yemi olarak kuru ve taze şekilde satılmaktadır.
ÜRÜN ADI
Fiğ
Yonca
Silajlık Mısır
VERĐM ( Kg / Ha )
ÜRETĐM ( Ton )
180
3.250
585
75
12.000
900
119
18.907
2.250
TABLO 55
H.2.1.1.3. Endüstriyel Bitkiler
Endüstriyel Bitkiler olarak pamuk, tütün, kanola, t.patates, soya, susam, ayçiçeği,
yerfıstığı üretimi yapılmaktadır.Üretim metodu olarak sulu kuru şartlarda yetiştiricilik
yapılmakta, Üretim miktarları çizelge 2 de verilmiştir.Değerlendirme genelde sanayide
204
işlenmiş olarak gerçekleşir. Pazarlamada ise iç piyasada tekstil, sigara, yağ, yem fabrikaları
tarafından alınmaktadır.
ÜRÜN ADI
Çeltik
EKĐM ALANI (hektar) VERĐM ( Kg / Ha )
ÜRETĐM ( Ton )
66
6.000
396
175
5.714
1.000
Mısır II. Ürün)
7.420
7.696
57.109
TOPLAM MISIR
7.595
7.650
58.109
Pamuk
63.947
4.325
276.613
Tütün
5.320
859
4.573
650
1.210
787
50
250
12
Ayçiçeği
200
2.500
500
Yerfıstığı (I.Ürün)
182
2.362
430
Yerfıstığı (II.Ürün)
155
2.000
310
Mısır (I. Ürün)
Soya (II.Ürün)
Susam ( II.Ürün )
TABLO 56
H.2.1.1.4. Süs Bitkileri
Süs Bitkileri karanfil, glayöl, gül, kasımpatı ,mevsimlik çiçek ve dış mekan süs
bitkileri yetiştirilmektedir. Genel olarak açıkta ,kısmen de seralarda üretim yapılmaktadır.
Pazarlama iç piyasaya arz şeklinde olmaktadır.Üretim miktarı tagetes 150.000 adet, gerbera
100.000 adet, mevsimlik çiçek 2000 adet, gül 580.000 adet,gypsohilla 200.00 adet, dış
mekan süs bitkileri;850.000 adet, glayöl;20.000 adet, karanfil;390.000 adetdir.
H.2.1.2. Bahçe Bitkileri
H.2.1.2.1. Meyve Üretimi
Meyve. armut, ayva, elma, yeni dünya, erik, kayısı, zerdali, kiraz, şeftali, vişne,
a.fıstığı, ceviz, fındık, badem, dut, incir, muz, nar, t.hurması, çilek, üzüm, zeytin ve
narenciyeler olmak üzere birçok meyve çeşidi yetiştirilmektedir. Meyve bahçeleri; kapama
ve karışık meyve bahçesi şeklinde tesis edilmiştir. Yine dağınık şekilde bulunan meyve
ağaçlarının da varlığı söz konusudur. Ürünlerin değerlendirilmesi genellikle taze tüketim
olup nar ekşisi, üzüm pekmezi, dut pekmezi, vişne, incir, ayva reçelleri, kuruyemiş olarak
üzüm, incir, badem, fındık, ceviz, kayısı meyveleri tüketimi yapılmaktadır. Üretim miktarları
çizelgel 5’te verilmektedir. Pazarlama ise genel olarak iç piyasa narenciyede dış pazara
ihracat yapılmaktadır.
Hatay İli Meyve Üretim miktarları tablo 57 ‘de verilmiştir.
205
2002 yılına ait üretim miktarları
ÜRÜNADI
Armut
Ayva
Elma
Yenidünya
KAPLADIĞIALAN
(Hektar)
15
5
97
6
MEYVEVEREN AĞAÇ
SAYISI
49.812
9.817
95.830
18.892
AĞAÇBAŞINAORT.
VERĐM(Kg)
25
17
34
31
ÜRETĐM(TON)
1.248
169
3.294
565
Erik
1.359
721126
21
15.247
Kayısı
Zerdali
Kiraz
Şeftali
496
3
18
48
127.759
14.200
17.750
61.831
30
26
35
44
3.812
380
632
2.737
Vişne
0,5
600
21
11
5
2.045
5
10
Ceviz
62
38.160
35
1.366
Badem
0
32.567
13
427
Dut
0
39.100
19
765
Đncir
178
213.195
23
5.024
Nar
128
222.195
19
4.292
T.Hurması
449
219.957
18
3.979
ToplamBağAlanı
Meyveveren4.063
9.959
40.465
4.988
(hektar)
7.857,5
Zeytintoplamağaç
sayısı6.409.622
ZEYTĐN
35.920
MeyveVeren+VermeyenAğaçSay.
Limon
1.325
5.028.974
6.409.622
187.090
24
118.841
98
18.409
Portakal
6.714
1.872.500
170
318.338
Mandalina
6.510
1.696.850
79
134.745
Turunç
25
2.400
28
67
Altıntop
684
147.465
148
21.859
15.258
3.906.305
4
375
-
A.Fıstığı
Üzüm
MEYVELER
TOPLAMI
TURUNÇGĐL
TOPLAMI
Kekik
KırmızıBiber
493.418
500kg/ha.
4.146kg/ha.
2
1.555
TABLO 57
Not: Meyve Veren Ağaç Sayısı sütununda gösterilen ağaç sayısı toplu meyveliklerdeki ağaç sayısı ve dağınık ağaç sayısı
toplamıdır.
ZEYTĐNYAĞI ÜRETĐMĐ
: 20.557 Ton
206
H.2.1.2.2. Sebze Üretimi
Sebze Üretimi Đlimizde sebze üretimi açık tarla ,bahçe ,alçak plastik tünel,yüksek
plastik tünel,plastik sera, cam sera gibi alanlarda yapılmaktadır.bazı sebzelerin üretiminde
fide ile yetiştiricilik yapılarak erkencilik elde edilmeye çalışılmaktadır. Sebzelerin üretimi
için bazı üretim teknikleri yapılmaktadır. Üretim miktarları çizelge 4’te verilmektedir.
Pazarlama ise genellikle iç piyasa tüketimi şeklinde gerçekleşir. Sebzeler konserve, salça,
kuru ve taze şekilde değerlendirilmektedir.
2002 yılına ait üretim miktarları
ÜRÜN ADI
VERĐM ( Kg / Ha )
ÜRETĐM ( Ton )
Beyaz Lahana
181
26.823
4.855
Kırmızı Lahana
107
22.710
2.430
Karayaprak Lahana
150
40.000
6.000
Göbekli Marul
2.123
19.256
40.880
Kıvırcık Marul
12
15.000
180
1.252
10.994
13.765
Pırasa
237
30.970
7.340
Pazı
202
24.802
5.010
Tere
23
7.913
182
Dereotu
15
6.667
100
110
7.636
840
1.155
13.550
15.650
7
8.571
60
3.061
8.392
25.687
Taze Bakla
232
13.168
3.055
Taze Bezelye
877
6.327
5.549
Taze Börülce
138
10.326
1.425
Taze Bamya
225
2.578
580
20
17.950
359
Kavun
2.263
24.644
55.770
Karpuz
255
27255
6.950
Ispanak
Nane
Maydanoz
Roka
Taze Fasulye
Balkabağı
207
Sakızkabağı
992
30.689
30.443
Hıyar
2.185
28.327
61.895
Patlıcan
2.676
31.719
84.881
Domates
8.338
32.088
267.550
Biber
4.475
19.420
86.905
Taze Sarımsak
211
10.957
2.312
Kuru Sarımsak
310
9.742
3.020
Taze Soğan
1.146
32.558
37.311
Kuru Soğan
3.295
25.223
83.110
Havuç
573
61.501
35.240
Turp
312
16.683
5.205
15
20.000
300
355
16.803
5.965
Şalgam
Karnabahar
TOPLAM
37.528
TABLO 58
H.2.2 . Hayvansal Üretim
2008 Yılı Đlimiz Hayvan Varlığı
Saf Kültür Irkı Sığır Sayısı
:
20.336 Baş
Kültür Irkı Melezi Sığır Sayısı
:
71.509 Baş
Yerli Sığır
:
13.439 Baş
Koyun
:
103.123 Baş
Kıl Keçi
:
75.921 Baş
Manda
:
362 Baş
At
:
2.4257 Baş
Katır
:
634 Baş
Eşek
:
4.267 Baş
Tavuk
:
1.706.698 Adet
208
Ördek
:
5.125 Adet
Kaz
:
4.760 Adet
Hindi
:
2.917 Adet
Eski Usul Kovan
:
920 Adet
Fenni Kovan
:
79.755 Adet
TABLO 58
2008 Yılı Đlimiz Hayvansal Ürünler Üretimi
Yumurta
:
76.495.000
Adet
Kırmızı Et
:
5.520
Ton
Beyaz Et
:
2.655
Ton
Süt
:
147.300
Ton
Bal
:
1.280
Ton
Su Ürünleri
:
2.835
Ton
Yapağı
:
87
Ton
Keçi Kılı
:
34
Ton
TABLO 59
H.2.2.1. Büyükbaş Hayvancılık
Đlimizde büyükbaş hayvancılık olarak yerli ırklar, kültür melezi ve saf kültür
yetiştiriciliği yapılmakta olup bu hayvanlar besi, süt ve kombine verimleri için beslenilirler.
Büyükbaş sığır işletmeleri kapalı sistem, yarı açık sistem ve yayla hayvancılığı şeklinde
yapılmaktadır. Hayvan beslenmesi için doğal çayırlar, suni meralar ve otlaklar mevcuttur.
Hayvancılık aile işletmeciliği, ticari işletmecilik şeklinde olup bu işletmelerin hayvan sayıları
değişmekle birlikte genellikle 1–100 hayvan ve üzeri işletme mevcuttur. Hayvancılık
çoğunlukla köylerde ve şehre yakın yerlerde yapılmaktadır. Hayvanlardan elde edilen ürünler
mandıralarda süt, yoğurt, tereyağı, peynir şeklinde değerlendirilmektedir. Etleri ise sucuk,
ızgara gibi benzer şekilde değerlendirilmektedir. Üretim esnasında oluşan organik artıklar
çiftlik gübresi olarak değerlendirilmektedir. Yine hayvan derileri, deri sanayisinde
hammadde olarak kullanılmaktadır. Đlimizde en güncel hayvan sayısı 105.646 baş olarak
saptanmıştır. Đlimizde canlı hayvan ihracatı yapılmamaktadır.
209
H.2.2.2. Küçükbaş Hayvancılık
limizde küçükbaş hayvancılık olarak kıl keçisi ve tiftik keçisi yetiştirilmektedir.
Küçükbaş hayvancılık işletmeleri kapalı sistem yapılmaktadır. Hayvan beslenmesi için doğal
çayırlar, suni meralar ve otlaklar mevcuttur. Hayvancılık aile işletmeciliği, ticari işletmecilik
şeklinde olup bu işletmelerin hayvan sayıları değişmekle birlikte genellikle 1–100 hayvan ve
üzeri kapasiteli, işletmeler mevcuttur. Hayvancılık çoğunlukla köylerde ve şehre yakın
yerlerde yapılmaktadır. 2008 yılı koyun 103.123 baş, keçi 75.921 baş olmak üzere toplam
179.044 küçükbaş hayvan sayısı mevcuttur. Hayvanlardan elde edilen ürünler mandıralarda
süt, yoğurt, tereyağı, peynir şeklinde ayrıca yapağı ve kıl şeklinde değerlendirilmektedir. Et
ürünleri ise sucuk, ızgara gibi v.b.şekilde değerlendirilmektedir. Üretim esnasında oluşan
organik artıklar çiftlik gübresi olarak değerlendirilmektedir. .Đlimizde canlı hayvan ihracatı
yapılmamaktadır ancak kıl,yapağı ,tereyağı, çökelek ihracatı gerçekleşmiştir.
Hatay’da Küçükbaş mevcudunun yıllara göre değişimi (1000 baş)
Koyun
Keçi
TOPLAM
1999
108.008
81.050
189.058
2000
103.958
81.740
185.698
2001
84.891
58.021
142.912
2007
83.598
67.574
151.172
2008
103.123
75.921
179.044
TABLO 60
H.2.2.3. Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretim)
Đlimizde kanatlı hayvan olarak tavuk, kaz, ördek, hindi, deve kuşu yetiştiriciliği
yapılmaktadır. Ayrıca ipek böceği ve arıcılık yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Kanatlı hayvan
yetiştiriciliğinde üretim maliyetleri yüksek olması nedeniyle üreticiyi zor durumda
bırakmakta ve üretim kısıtlamasına gidilmektedir. Đşletme olarak genellikle birkaç büyük
ticari kümes yumurta ve broiler yetiştiriciliği yapmaktadır onun dışında kalan kısım aile
işletmeciliği şeklinde olmaktadır. Đşletme kapasitesi olarak 50.000 üzeri birkaç işletme
mevcuttur. Üretim esnasında oluşan organik artıklar çiftlik gübresi olarak
değerlendirilmektedir. Pazarlama iç piyasa tüketimi olarak gerçekleşir. Đlimizde 2007 yılı
içerisinde 1.108.768 adet broiler tavuk, 349.200 adet yumurtacı tavuk ve 12.746 adet diğer
kümes hayvanları sayısı mevcut iken 2008 yılı içerisinde 1.268.298 adet broiler tavuk,
438.400 adet yumurtacı tavuk ve 12.802 adet diğer kümes hayvanları sayısı mevcuttur.
210
Hatay Đli 2007 Yılı Tavuk ve Diğer Kümes Hayvanları Yetiştiriciliği
GRAFĐK 22
H.2.2.4. Su Ürünleri
Đç pazara sunulmak üzere 2 adet 561 ton/yıl ve 950 ton/yıl çipura ve levrek deniz
balıkçılığı; Đskenderun, Erzin ve Hassa Đlçelerimizde 10 ton/yıl ve 100 ton/yıl olmak üzere 2
adet alabalık tesisleri mevcuttur. Hassa ilçemiz dış, Erzin ilçemiz iç pazara yöneliktir.
Đlimizde su ürünleri işleme tesisi yoktur. Đlimizde 2007 yılı içerisinde toplam 2.705 ton su
ürünleri üretimi mevcut iken 2008 yılı içerisinde toplam 2.835 ton su ürünleri üretimi
mevcuttur.
211
Hatay Đlinde Üretilen Deniz Balıkları Ürünlerinin Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri
TABLO 61
2001 verileri
212
Hatay ilinde deniz ürünleri ile deniz balıkları, Akdeniz'e kıyısı olan iskenderun,
Dörtyol, Erzin ve Samandağ ilçelerinde avlanmaktadır. Bu su ürünleri genellikle Ortadoğu ve
Avrupa ülkelerine ihraç edilmektedir. Çok az miktarı iç piyasada tüketilmektedir.
2001 yılında üretilen su ürünleri üretiminin içerisinde deniz balıklarının üretim oranı % 97,6
dır.
Hatay Đlinde Üretilen Deniz Ürünlerinin Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri
Deniz Ürünleri
Üretim (ton)
Ortalama Satış
Üretim
Fiyatı(TL)(1000)
Değeri(TL)(1000)
Ahtapot
3500
871
3.050.000
Ayna
500
1.500
750.000
Kalamarya
91.900
2.289
210.390.000
Karides+Çimçim
86.400
3.832
331.160.000
Mürekkep Balığı
182.450
603
110.050.000
Diğer
11.600
1.275
14.800.000
376.350
670.200.000
TOPLAM
TABLO 62
2001 verileri
Hatay il genelinde kültür balıkçılığı Hassa ve Kırıkhan ilçelerinde yapılmaktadır.
Üretilen alabalık iç piyasada pazarlanmaktadır. 2001 yılında üretilen su ürünleri üretiminin
içerisinde deniz balıklarının üretim oranı % 1,71 dir. Deniz kültür balıkçılığı (ıskenderun
ilçesi) üretimiyle ilgili 2 adet proje devam etmektedir.
Hatay Đlinde Üretilen Kültür Balıkları Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri
Kültür Balıkları
Üretim (ton)
Ortalama Satış
Üretim
Fiyatı(TL)(1000)
Değeri(TL)(1000)
Alabalık
44.200
3.570
157.825.000
44.200
157.825.000
TOPLAM
2001 verileri
TABLO 63
Hatay ilinde bulunan Asi nehri, Afrin çayı, Karasu gibi nehir ve derelerde iç su
balıklarının avlanması yapılmaktadır. 2001 yılı su ürünleri üretimi içerisinde çok küçük bir
orana sahip olup, % 0,18 dir.
Hatay Đlinde Üretilen Đçsu Balıkları Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri
Đçsu Balıkları
Üretim (ton)
Ortalama Satış
Üretim
Fiyatı(TL)(1000)
Değeri(TL)(1000)
Karabalık
3.770
1.914
7.217.500
Yılan
1.070
3.322
3.555.000
4.840
10.772.500
TOPLAM
2001 verileri
TABLO 64
213
H.2.2.5. Kürk Hayvancılığı
Đlimiz dahilinde kürkçülük üzerine bir çalışma bulunmamaktadır.
H.2.2.6. Arıcılık ve ipekböceği Yetiştiriciliği
Đlimizde 920 adet eski usül, 79.755 adet yeni usül olmak üzere toplam 80.675 kovan
bulunmaktadır.Ruhsatlı 350 adet gezginci arıcı mevcuttur. 2008 yılı içerisinde 1280 ton bal
ve 71.141 kg balmumu üretimi gerçekleşmiştir. Balmumu petek üretiminde bal ise toptan
firmalara ve perakende olarak iç ve dış piyasaya satılmaktadır.
Đlimizde ipekböcekçiliği az miktarda Samandağ Đlçemizde ve Harbiye beldesinde
yapılmaktadır. 2008 yılı itibari ile 54 ipekböcekçiliği yapan yaklaşık 60 üretici vardır.
Đlimizde yaş koza üretimi yaklaşık 1.000 kg. olup, 2-5 ton aralığında fason ipek üretim
gerçekleştirilmektedir. Ürünler dokuma ipek, giysi kravat, fular, v.b. şekilde
değerlendirilmektedir.
Hatay Đli Arıcılık Yapan Köy ve Kovan Sayıları
ARI KOVANI
eski
yeni
toplam
ARICILIK YAPAN KÖY SAYISI
360
7950
8310
31
1320
16630
17950
29
371
4559
4930
37
701
2039
2740
43
2752
31178
33930
140
bölge
I.Alt Bölge
II.Alt Bölge
III.Alt Bölge
IV.Alt Bölge
Hatay
Türkiye
199.609
4.067.514
4.267.123
2000 verileri
TABLO 65
Adana, Hatay ve Đçel Đllerinde Đpekböcekçiliğin Genel Durumu
1985
Adana
Hatay
1987
Đçel
Adana
Hatay
1989
Đçel
Adana
Hatay
Đçel
Köy
sayısı
-
45
6
31
35
12
14
39
18
Aile
sayısı
-
519
56
81
408
74
34
846
78
Açılan
kutu
-
280
8
181
952
83
85
139
117
Yaş
koza(kg)
-
9550
144
2630
26356
2125
907
17515
2300
Koza
ver(kg)
-
34,0
18.0
14.5
27.7
25.6
10.7
15.4
19.7
Koza
fiatı(TL)
-
-
-
4600
3000
5400
18000
8300
13000
TABLO 66
214
Kaynaklar: Anonim,1968; Anonim 1988; Anonim,1989.
Hatay ili yaş koza üretimi bakımından Türkiye'de ipekböceği yapılan iller arasında
12. sırada bulunmaktadır. Ancak kutu başına koza veriminin düşük, yaş koza fiyatlarının
Türkiye ortalamasının çok altında olması, üreticilerin ürettikleri yaş kozayı satmakta
güçlüklerle karşılaşmaları ipekböcekçiliğinin yaygınlaşmasını önlemektedir.
H.3. ORGANĐK TARIM
Organik ürünlerin artması, başta insan sağlığı açısından olmak üzere arttırılması
hedeflenmiştir. Đl Merkezinde Mavi deniz firmasına bağlı Anayazı Köyü erik,buğday 470
dekar , Demirköptrü pamuk buğday biber 535 da,Demirtaş köyü buğday pamuk 1180 da,
Reyhanlı da buğday arpa pamuk kırmızı mercimek 4600 da,Ekotar Hatay Merkezde pamuk
buğday mısır zeytin fiğ nar ceviz armut 119.900 da,Reyhanlı ve Altınözünde Pamuk buğday
nar nektarin erik kayısı badem zeytin fiğ mısır soya fasulyesi kanola 3.632 da,Özbuğday
TAIM Đşletmelerinde pamuk buğday tohumluğu200 ton/yılpamuk elyafı işleme
300ton/yıl,Antakya merkezde uluslar arası kalitede pamuk ve zeytin işleme tesislerinde artış
gözlenmiştir.Đnci Bulgurda organik buğday sözleşmeli üreticileri ve Aypak Çıçır ve Prese
Limited şirketininde sözleşmeli çırçır üreticileri ,kahraman yağ sanayi organik zeytin ve
zeytin yağı işleme tesisiNalçabasmaz Mahmut MUrsaloğlu,Faruk Cevri Anlar, Haluk Adnan
Anlar,Yonca Çolakoğlu , Seyfi Korhan Ekal, Hayrettin Çolakoğlu, Recep Oğur Güler ,
Erdoğan Anlar ,Yusuf Çolakoğlu,Özden Ekal, Işıl Günaydın , Halil Metin Ekal, Saliha
Atayurt, Refet Atayurt Hatay ilinde prganik tarıma kayıtlı belli başlı üreticilerdir. ilimiz
Dörtyol ilçesinde 90 dekar narenciye organik tarımı yapılmaktadır. Đl merkezi ve
ilçelerimizde az miktarda sözleşmeli olarak organik tarım yapan işletmeler mevcuttur. Bunlar
anlaşma miktarına göre az miktarda hububat, narenciye, zeytin v.b organik üretim
mevcuttur. Ticari olarak faaliyet gösteren kuruluşların pazarlama problemi yoktur.
H.4. TARIMSAL ĐŞLETMELER
Ülkemiz genelinde olduğu gibi Hatay ilinde de tarımsal işletmeler küçük ve çok
parçalı yapıdadır. Hatay Tarım il Müdürlüğü tarafından 1997 yılında yapılan Köy Envanteri
Anket Çalışmasına göre ilde 76.075 çiftçi ailesi bulunmakta olup, bunun 56.914'ü topraklı
aile, 16.281 'i topraksız ailedir. Tablo 18'de görüldüğü üzere; 1.748 çifçi ailesi yalnız
hayvancılıkla, 1.132 çifçi ailesi ise diğer tarımsal faaliyetlerle uğraşmaktadır.
Dörtyol Đlçemizde Đsotlar Tarım Đşletmesi 1.450 da arazide narenciye tarımı, 150
dekar diğer meyveler ve 900 dekar arazide tarla tarımı yapılmaktadır. Hassa Đlçemizde
10.000 adet et(broiler) tavukçuluğu mevcuttur. Tavuklar kesilmek için Kilis iline
gönderilmektedir. Reyhanlı Đlçemizde (küçük bir kısmı Kumlu Đlçemizde) olmak üzere
TĐGEM yaklaşık 20.000 dekar arazide buğday, pamuk, mısır ve ayçiçeği üretimi
yapılmaktadır. Đşletme deneme ve tohum üretimi yaptığından dolayı arazi kullanımı
değişkendir.Kırkhan Narinler Hayvancılık(süt), zerytin fidanı,Söylemezler Ltd.Şti. zeytin
fidanı ,Samandağında ağırlıklı sera ve süt toplama işletmeleri , Yayladağında süt işleme
215
birliği defne yaprak ve yağı alım şirketleri , biber ve un işleme tesisleri, Đskenderunda Rıdvan
A.Şye ait 284 da da Narenciye ve süs bitkileri üretimi , Hassa özel idareye ait bağ ve zeytni
400 da ,Belende Köylere Hizmet Götürme Birliği ve Şahıs Ortaklığı ile Çeşitli meyve fidanı
üretimi, Đlimizde 11 adet soğuk hava deposu,salça ve nar işleme tesisi 8 adet,meyve suyu
işleme tesisi,şeker ambalajlama tesisi 1 adet,yem fabrikaları 4 adet,entegre et tesisi 1 adet,süt
işletme tesisleri 36 adet, meyve ve sebze paketleme tesisi 52 adet,un fabrikası 11 adet,unlu
mamul işleme tesisi 260 adet,şeker ve şeker ürünleri tesisi 140 adet,28.012 adet çiftçi
işletmesi,pamuk çırçır ve prese 64 adet,74 adet zeytin yağı presesi, yağ işleme tesisi 9
adet,kuruyemiş işleme tesisi 12 adet,bulgur fabrikası 2 adet,dondurulmuş gıda tesisi 15
adet,et işleme tesisi 5 adet,yumurta paketleme tesisi 7 adet,gübre bayii 119 adet,ipekböceği
işletmesi 60 adet, kesimhane 14 adet, broiler 12 adet, yumurtacı işletme 4 adet,zeytin
rafinerisi 22 adet.
Hemen hepsinde modern üretim teknikleri kullanılarak ürünler değerlendirilmektedir
Genel anlamda pazarlamada hissedilir bir sıkıntı şu an için yoktur.
Hatay Đli Çiftçi Aile Sayısı(%)(top:76.075 aile)
GRAFĐK 23
Tarım Đl Müdürlüğü- 1997
*Topraksız Aile sayısına mevsimlik tarım işçileride dahildir.
Hatay Đli Arazi Büyüklüğüne Göre Đşletmelerin Dağılımı
Arazi Büyüklükleri
Đşletme Sayısı
1-50 Da Araziye Sahip Đşletme Sayısı
44.373
7.574
4.565
500 Dekardan Fazla Araziye Sahip Đşletme Sayısı
402
Toplam
56.914
Tarım Đl Müdürlüğü-2000
TABLO 67
216
TARIMSAL PAZARLAMA SĐSTEMĐ
Hatay ili master planı çalışması kapsamında; il ekonomisi içinde en önemli iktisadi
faaliyet kolu içinde tarımsal ürünler gelmektedir.Buğday, pamuk, tütün, narenciye
(portakal,mandarin ), zeytin ve zeytin yağı, sebze (havuç, maydanoz ) gibi ürünler, il için
ticarete konu olan en önemli tarımsal ürünler gelmekte, bunlardan zeytin ve zeytin yağı,
pamuk, narenciye (portakal,mandarin), havuç, maydanoz ve et üretim ve pazarlaması ağırlıklı
olarak incelenecektir.
Yukarıda bahsedilen ürünlerin pazarlama olanakları ( iç ve dış pazar/ama) ile ilin
ekonomisine en büyük katkıyı sağlayan, yıllar itibariyle gelişme gösteren tarımsal ürünler
olması nedeniyle, daha önem verilecektir.
Avrupa Ülkeleri ve Türkiye'nin Ortadoğu Ülkeleri ile bağlantısını sağlayan E-S
karayolunun Hatay' da geçmesinin yanı sıra ülkenin en önemli limanlarından ıskenderun
Limanı'nın da etkisiyle, Ilde dış ticaret gelişmiş durumdadır. Bu da taşımacılığın gelişmesi ve
ikinci büyük nakliye filosuna sahip olmasını sağlamıştır.
Ihraç edilen tarımsal ürünlerden pamuk, nebati yağlar, yağlı tohumlar, hububat,
bakliyat ve mamülleri ticaret borsalarında işlem görmektedir. Antakya ekonomisine önemli
katkı sağlayan ve geçmişi çok eskiye dayanan üç önemli sektör bulunmaktadır. Bunlar
dericilik, ayakkabıcılık ve mobilyacılık olup, küçük işletmelerden oluşmaktadır. (Et
pazarlamasında, dericilik sektöründen geniş olarak bahsedilecektir. )
Pazarlama ağı; üretici, alıcı, ihracatçı ve taşıma üzerinde kurulmuştur. Hatay ilinde
tarımsal ürünlerin işlenmesi için entegre tesisler gelişmemiştir. Sadece Meyve Suyu, zeytin
yağı preseleri, pamuk çırçır, iplik ve havlu dokuma fabrikası (1 Adet, HATEKS ), salça
üretimi (HATAŞ A.Ş.) gibi imalat sanayi bulunmaktadır.
Dörtyol Đlçemizde TĐGEM Turunçgiller işletmesi özel sektöre kiralanmıştır. 1.450 da
arazide narenciye tarımı, 150 dekar diğer meyveler ve 900 dekar arazide tarla tarımı
yapılmaktadır. Hassa Đlçemizde 10.000 adet et(broiler) tavukçuluğu mevcuttur. Tavuklar
kesilmek için Kilis iline gönderilmektedir. Reyhanlı Đlçemizde (küçük bir kısmı Kumlu
Đlçemizde) olmak üzere TĐGEM yaklaşık 20.000 dekar arazide buğday, pamuk, mısır ve
ayçiçeği üretimi yapılmaktadır. Đşletme deneme ve tohum üretimi yaptığından dolayı arazi
kullanımı değişkendir. Đlimizde 11 adet soğuk hava deposu,salça ve nar işleme tesisi 8
adet,meyve suyu işleme tesisi,şeker ambalajlama tesisi 1 adet,yem fabrikaları 4 adet,entegre
et tesisi 1 adet,süt işletme tesisleri 36 adet, meyve ve sebze paketleme tesisi 52 adet,un
fabrikası 11 adet,unlu mamul işleme tesisi 260 adet,şeker ve şeker ürünleri tesisi 140
adet,34.373 adet çiftçi işletmesi,pamuk çırçır ve prese 64 adet,yağ işleme tesisi 9
adet,kuruyemiş işleme tesisi 12 adet,bulgur fabrikası 2 adet,dondurulmuş gıda tesisi 15
adet,et işleme tesisi 5 adet,yumurta paketleme tesisi 7 adet,gübre bayii 119 adet,ipekböceği
işletmesi 60 adet, kesimhane 14 adet, broiler 12 adet, yumurtacı işletme 4 adet,zeytin
rafinerisi 22 adet.
217
H.5. TARIMSAL FAALĐYETLER
H.5.1. Pestisit Kullanımı
Đlimizde bitki hastalık ve zararlarına karşı kullanılan pestisitlerin zamanla etkisizlik
(etmence dayanıklılık, çevre, uzun süreli kullanım vb. nedenlerle) görülenlerinde, çiftçilerin
teknik talimatınca tavsiye edilen dozundan fazla miktarda kullanılmaları söz konusudur. Yıl
içerisinde yapılan eğitim çalışmaları ile ayrıca sürvey çalışmaları sırasında karşılaşılan
çiftçilere gerekli yayım araçları kullanılarak, zirai mücadelede aşırı pestisit kullanımı, kalıntı
problemleri ve çevre sorunları hakkında bilgiler verilmektedir.
ZĐRAĐ MÜCADELE ĐLAÇLARI TÜKETĐM BĐLGĐLERĐ
PESTĐSĐT GRUBU
TÜKETĐM MĐKTARI(Ton)
Đnsektisitler(Böcek Öldürücü)
223,6
Herbisitler(Yabancı ot Öldürücü)
139,9
Fungusitler(Mantar Öldürücü)
328,3
Rodentisitler(Kemirgenlere karşı)
0,04
Nematositler(Nematod Öldürücü)
-
Kışlık ve Yazlık Yağlar
2,6
Diğer Maddeler
499,53
TOPLAM
715,8
Not: 2008 Yılı Đl Tarım Müdürlüğü Verileri
Pestisitler, bitki hastalıları, zararlı böcekler ve yabancı otlar gibi tarımsal ürünleri
olumsuz yönde etkileyen etmenlere karşı kullanılan kimyasal maddelerdir. Aşırı kullanılan
pestisitler toprakta bulunan mikroorganizmalara zarar verir ve toprağın re jenerasyon
kapasitesini düşürür. Bu da verimde azalmaya neden olur.
218
Đlacın Etkili Maddesi
Formülasyonu
Miktarı (Kğ-Lt)
A- FUNGUSĐTLER
1- Bakır
50 WP
28822 kg.
2- Benomyl
50 WP
720 kg.
3- Bronopol
%12 Dust
4- Captan
50 WP
457 kg.
5- Carbendazim
50 WP
187 kg.
6- Clononeb
10
7- Dodine
65 WP
132 kg.
WP
765 kg.
8- Fosetyl Al
1710 kg.
6900 kg.
9- Göztaşı
-
3552 kg.
10- Kükürt
Toz
280000 kg.
11- Kükürt
WP
16264 kg.
12- Maneb
80 WP
3575 kg.
13- Mancozeb
80 WP
9608 kg.
14- Metalaxyl+Mancozeb
72 WP
640 kg.
15- Oxadixyl+Oymaxonil+Mancozeb
-
16- Propinab
70 WP
17- Propinab+Oymaxonil
40 kg.
WP
10158 kg.
512 kg.
18- Promhrıyız
-
19- Pyrzophos
30 EC
789 kg.
20- Dichlofluaid+Oxadixyl
45 WP
1162 kg.
-
882 kg.
22- Metiram Kompleks
80 WP
8432 kg.
23- Tyrazophos
30 EC
494 kg.
24- PCNB
18 Dust
21- Ethirimol
8610 kg.
95575 kg.
25- TCMTB
-
674 kg.
26- Thiram
-
300 kg.
219
B - HERBĐSĐTLER
1- Diohlofob - Methyl
2- Dımethylamin
28 EC
50
640 Lt.
56000 Lt.
3- Dinitroamın
25 EC
5020 Lt.
4- Fluazifob - Butyl
25 WP
2500 kg.
5- Trifluralin
48 EC
49070 kg.
1- Bromopropylate
50 EC
13900 Lt.
2- Tetradifon
7,5 EC
520 Lt.
3- Hexythiozox
25 EC
15012 Lt.
C - AKARĐSĐTLER
Toplam
29. 432 Lt.
D- MĐNERAL YAĞ
1- Beyaz Yağ
528950 kg.
E - FUMĐGANTLAR
1- Hidrojen Fosfür
% 57
Đlacın Etkili Maddesi
Formülasyonu
145 kg.
Miktarı (Kğ-Lt)
F - ĐNSEKTĐSĐTLER
1- Amitraz
2- Azinphos Methyl
20 EC
-
2880 Lt.
-
3- Azinphos Ethyl
-
-
4- Aldicarb
15 G
103230 kg.
5- Benfurocarb
200 EC
10688 Lt.
7- Bifenthrin
100 EC
890 Lt.
8- Carbaryl
50 WP
1380 kg.
220
9- Carbaryl
85 Dust
7987 kg.
10- Carbosülfan
25 EC
15870 Lt.
11- Chlorpyrifos - Ethyl
25 WP
41777 kg.
12- Clahotrin
50 SL
1800 Lt.
13- Clahotrin - Methyl
4 EC
584 Lt.
14- Cypermethrin
2,5 EC
448 Lt.
15- Cyfluthrin
50 SL
16400 Lt.
16- Cylahothrin
5 EC
15172 Lt.
17- Cyfluthrin
25 EC
14350 Lt.
18- Deltamethrin
2,5 E
19- Diazinon
20 EM
9305 Lt.
20- Diazinon
20 EC
10820 Lt.
21- Dimethoate
20 EC
-
22- Dimethoate
40 EC
23- Diafenthiuran
WP
3572 kg.
24- Dicofol
20 EC
2525 Lt.
25- Endosülfan
35 WP
9340 kg.
26- Endosülfan
35 EM
1875 Lt.
27- Endosülfan
35 EC
28- Fenthion
50 EM
5004 Lt.
29- Fenpropatrin
20 EC
12683 Lt.
30- Fenpropatrin
50 EC
1170 Lt.
31- Furathiocarb
40 EC
5944 Lt.
32- Malathion
2 Dust
150 kg.
33- Malathion
20 EM
16613 Lt.
34- Malathion
60 EM
2250 kg.
35- Maphosfolan
250 E
25020 Lt.
36- Mathamidophos
60 LC
650 Lt.
37- Oxydemoton - Mthyl
25 EC
4910 Lt.
221
2148 Lt.
15290 Lt.
1897 Lt.
38- Phosphamidon
50 SCW
1576 Lt.
39- Pyrildaphenchion
40 EC
900 Lt.
40- Profonofos+Oypermethrin
40 EC
4813 Lt.
41- Profonofos
40 EC
21750 Lt.
42- Triolorphon
80 SP
3750 kg.
43- Triodicarb
80 DF
8235 kg.
H.5.2. Gübre Kullanımı
Tarın Đl Müdürlüğünce gübre konusunda bilgilendirme çalışmaları devam etmekte
olup; Kimyevi gübrelerin piyasa denetimleri hakkında 2002/1 sayılı genelge kapsamında
tarımsal üretimde kullanılmak üzere üretilen, ithal edilen ve satılan kimyevi gübrelerin
piyasa/şikayet denetimi ile gübrelerin üretildiği, satıldığı (gübre bayii) ve depoladığı yerlerin
denetimi ile ilgili işlemler yapılmaktadır. Toprak tahlil sonuçlarına göre gübreleme yapmak
gerekliliği anlatılmaktadır. Tarım amacı ile kullanılan gübreler azotlu , fosforlu , potasyumlu
,mikro elementler olmak üzere 4 grupta toplanmaktadır. Kullanım miktarları toprak
tahlilerine göre belirlenmelidir. Dönem dönem toprakta fazla birik meydana gelmektedir.Bu
birikim bitki gelişimini olumsuz etkilemektedir .Çiftçiler bu konuda bilgilendirilmektedir.
Çiftlik Gübresi
:
Đlimizde yılda 110.000 ton kuru çiftlik gübresi elde edilmekte ve topraklarımızda
kullanılmaktadır. Kullanılan çiftlik gübresi yeterli olmadığından suni gübre ile ihtiyaç
tamamlanmaktadır. Çiftlik gübresinin ürünlerde insan sağlığına zararlı hiçbir madde
bırakmadığı gibi, toprağı ıslah edici bir özellik taşıdığından erozyonu da önlemektedir.
Fosfor
:
Bitkiler tarafından alınabilir fosfor tayinlerinde olsen metoduna göre tarım
topraklarında fosfor varlığı tespit edilmiştir. Đlimizde saf olarak 7859.8 ton fosfora ihtiyaç
duyulmaktadır. Bitkiler tarafından alınabilir fosfor tayininde tarım topraklarının %
21.04’ünde fosfor çok az, % 20.12’sinde ise çok yüksek fosfor varlığı saptanmıştır. Bu
değerlendirmeler sonucu yetersizliği gösteren alanların fosforlu gübrelerle gübrelenmesi
gerekmektedir.
222
Potasyum
:
Memleketimizin jeolojik yapısı ve iklim durumu, topraklarda fazla miktarlarda
potasyum birikmesine neden olmaktadır. Đl topraklarının % 5.61’inde potasyum az, %
7.40’ında orta, % 8.84’ünde yüksek ve % 70.1’inde çok yüksek miktarda olduğu
saptanmıştır. Đlimizde saf olarak 2793.1 ton potasyuma ihtiyaç duyulmaktadır.
Kükürt
:
Bağlarda külleme hastalığının tedavisi için kullanılmaktadır.
Đlimizde, istenilen teknik düzeyde gübreleme yapılamamaktadır. Yukarıda kullanımı
gerçekleşen kimyasal gübreler genel ekiliş alanlarına vurulduğunda yetersiz kalmakla birlikte
sulu pamuk ve sebze ziraatinde kısmen de olsa teknik dozun üzerinde çıkıldığı
gözlenmektedir.
H.5.3. Toprak Kullanımı
Meyilli ve az meyilli arazilerde uygun ürün seçme, toprak işleme metotlarının
kullanılması konusunda çiftçiler bilgilendirilmektedir.
(H).TARIM VE HAYVANCILIK KAYNAK
•
•
•
Hatay Đl Tarım Müdürlüğü
Hatay Tarım Đl Müdürlüğü–2003 Master Planı
223
I.MADENCĐLĐK
Hatay Đli Maden Haritası-1
DÖRTYOL
REYHANLI
İSKENDERUN
KIRIKHAN
SERİNYOL
ALTINÖZÜ
SAMANDAĞ
YAYLADAĞI
HARĐTA 10:
224
HARĐTA 11:
225
Hatay’da maden varlığı olarak altın, alüminyum, asbest, bakır, kurşun, çinko, civa,
demir, dolomit, fosfat, krom, manganez, manyezit ve mermer rezervleri bulunmaktadır.
Madenciliğin Hatay ili ekonomisinde önemli bir yeri yoktur.Bu sektörde istihdamın
düşüklüğüde ilde önemli bir faaliyet kolu olmadığını göstermektedir.
Đlde “Đskenderun Siyahı “olarak adlandırılan beyaz damarlı,siyah ve parlak renkte
piyasada aranan ve rağbet gören mermerin çıkarıldığı mermer ocakları blok veriminin düşük
olması nedeni ile terk edilmiştir.
Hatay ilindeki maden varlıkları aşağıdaki harita ve tablolarda verilmiştir.
Alçı Taşı
14
Dolomit
27
Kuvars
41
Sodyum Sülfat
2
Alunit
15
Feldspat
28
Kuvarsit
42
Sillimanit
3
Andaluzit
16
Florit
29
Kuvarskumu
43
Stronsiyum
4
Asbest
17
Fosfat
30
Kükürt
44
Talk
5
Aşındırıcılar
18
Genleşen Kil
31
Lüle Taşı
45
Trona
6
Arduvaz
19
Grafit
32
Manyezit
46
Titanyum
7
Barit
20
Granit
33
Mermer
47
Tuğla Kiremit
8
Bentonit.......
21
Kaya Tuzu
34
Mika
48
Vermikülit
9
Bor
22
Kalsit
35
Olivin
49
Wollastonit
10
Boya
Toprakları..
23
Kaolen
36
Perlit
50
Yapı Taşları
11
Disten
24
Kireç
37
Profillit
51
Zirkon
12
Diyatomit
25
Kum-Çakıl
38
Pomza
52
Zeolit
13
Döküm Kumu
26
Mıcır
39
Refrakter Killer
ve Şiferton
1
Hatay il sınırları içerisindeki sanayi madenleri
226
I.1. MADEN KANUNUNA TABĐ OLAN MADENLER VE DOĞAL MALZEMELER
I.1.1. Sanayi Madenleri
CĐNSĐ
BULUNDUĞU YER
REZERV
KALĐTE/TENÖR
AÇIKLAMA
Asbest( Asb )
Gökyar,Kurudere
Đncirlipınar,Olukpınar
1.637.700
2.566.075
3.543.500
%4-15 asbest
lif uzun: 1-5
Görünür
Muhtemel
Mümkün
Dolomit ( Dol)
Đskenderun Çevresi
80.000.000 ton
%32-33 CaO
%18-19 MgO
Muhtemel
Fosfat(P)
Yayladağı-Bezge
Glokonili Fosfat Yatağı
1.821.555 ton
%7,87-13 P2O5
Görünür
Muhtemel
Kireçtaşı
Đsdemir Kalker-Dolomit
Ocağı
Yatak Geçmiş
Yıllrda Đşletilmiştir
%96,30 CaCO3
%1,98 SiO2
%0,4 MgO
Görünür
Mutemel
Manyezit
Dörtyol-Erzin
Çınarlı Dere Yatağı
33 ton
720 ton
-
Görünür
Muhtemel
Mermer
Đskenderun Siyahı
Üretim Yok
Siyah Parlak Renkli
-
TABLO 69
227
HARĐTA 12:
TURKĐYE-HATAY-ASBEST MADENĐ
228
HARĐTA 13:
TURKĐYE-HATAY-DOLOMĐT MADENĐ
229
HARĐTA 14:
TURKĐYE-HATAY-FOSFAT MADENĐ
230
I.1.2. Metalik Madenler
1 Altın
8 Kadmiyum
2 Antimuan
9
3 Bakır - Pirit
10 Nikel
4 Boksit
11 Vanadyum
5 Kalay
12 Demir
Molibden
6 Kurşun - Çinko....... 13 Manganez
7 Krom
14 Tungsten (Wolfram)
Hatay il sınırları içerisindeki sanayi madenleri
CĐNSĐ
BULUNDUĞU YER
REZERV
KALĐTE/TENÖR
AÇIKLAMA
Altın ( Au)
Akıllıçay ,Kisecik Köyü
50.000 m3
450.000 ton
%0,1 gr/m3 Au
%4 gr/ton Au
Mümkün
Alüminyum
Dörtyol
70.000.000 ton
%15-25 Al2O3
%30-40 Fe2O3
Görünür
Muhtemel
Bakır-KurşunÇinko
Söğüt-Hassa zuhuru
Zuhur
%4 Cu
-
Krom
Etibank’a ait sahalar
209.000 ton
% 35-44 Cr2O3
Görünür
Mutemel
Mümkün
Demir
Kırıkhan –
Katsal Yatağı
1.742.437 ton
1.293.650 ton
2.970.800 ton
%33,76 Fe2O3
%15,20 Fe2O3
%25,35 Fe2O3
Görünür
Muhtemel
Mümkün
Manganez
Dörtyol-Sarıyeriskenderun zuhuru
5 ton
-
-
TABLO 70
231
HARĐTA 15:
TURKĐYE-HATAY-ALTIN MADENĐ
232
HARĐTA 16:
TURKĐYE-HATAY-DEMĐR MADENĐ
233
I.1.3. Enerji Madenleri
Konu ile ilgili sistematik veri bulunamamıştır.
I.1.4. Maden Kanunu’na Tabi Olan Doğal Malzemeler
Sabit sermaye yatırımları, girdi-çıktı ve katma değer, 1997*
DĐE 1997
TÜRKĐYE
AKDENĐZ
HATAY
Sabit sermaye yatırımları
47 808 014 501
368 900 000
12 235 307
.....Devlet
37 466 592 407
56 953 548
2 882 000
.....Özel
10 341 422 094
311 946 452
9 353 307
Girdi
82 063 475 917
5 878 380 479
296 578 064
.....Devlet
46 981 143 629
3 682 072 755
189 608 618
.....Özel
35 082 332 288
2 196 307 724
106 969 446
Çıktı
495 968 130 690
26 903 234 010
1 042 562 983
.....Devlet
324 768 952 306
13 319 441 016
700 770 163
.....Özel
171 199 178 384
13 583 792 994
341 792 820
Katma değer
413 904 654 773
21 024 853 531
745 984 919
.....Devlet
277 787 808 677
9 637 368 261
511 161 545
.....Özel
136 116 846 096
11 387 485 270
234 823 374
Madencilik (Milyon TL)
TABLO 71:
m2
Makbu Rusum
Adı Soyadı
Ruhsat Müddeti
Arpahan Bedirge Kum-çakıl
Der.
10.000
Bedelsiz
Karayolları 5.
Böl Md.
28.01.1994
28.01.1999
Kuruyer
Şıkrıktepe
11.697
1. yıl 50.000.000 Gürtaş Ltd. Şti
19.06.1996
2. yıl
200.000.000
19.07.1999
Köyü / Mevkii
Cinsi
Taş
3. yıl
400.000.000.TABLO 72:
234
Kuruyer
Büyükdere
Taş
4.000
1. yıl
400.000.000 2.
yıl 600.000.000-
Günay Krd.
Ltd.Şti
Dursunlu
Büyüktaş
taş
10.100
1. yıl
300.000.000
25.03.1998
Dertaş
Đnş.Tah.Mad.Lm
25.03.2003
t.Şt
17.09.199717.09
.1999
2,3,4 ve 5. yıllar
Encümence
belirlenecek
Kuruyer
Şıkrıktepe
taş
9.570
Bedelsiz
Karayolları 5.
Bl. Md
12.08.1998
12.08.2003
Kuruyer Harebe
taş
22 Dönüm
1. yıl
800.000.000
Kartaş Đnş.
Tah.San.Lt.Şt
19.08.1998
19.08.2001
2. ve 3. yıllar
Enek
Ariyet
100.000
Bedelsiz
Karayoları 5.
Böl. Md
16.02.1994
16.02-1999
.
TABLO 73:
Đlçesi : Belen
Kıcı Atik
taş
10.000
1. yıl
150.000.000
.Ercan KURT
20.05.199720.05.2000
Yıldırım
Kireç.ltd.Şt.
28.08.1996
2. yıl
200.000.000
3. yıl
250.000.000
Bakras Ötençay
kireç
7.218
1. Yıl
100.000.000
28.08.1999
2. Yıl
200.000.000
3. yıl
350.000.000.Kıcı Atik
taş
3.500
1. Yıl
150.000.000
M.Necdet
KIZILDAĞ
02.07.1997
02.07.2000
2. Yıl
250.000.000
3. yıl
235
400.000.000.Bakras Bağlama
taş
100.000
Bedelsiz
Karayolları 5.
Böl. Md.
12.06.1996
12.06.1999
Kıcı Atik
kum-çakıl
186.000
Bedelsiz
Karayolları 5.
Böl. Md.
02.07.1997
02.07.2000
.
TABLO 74:
Kıcı Kurudere
taş
000
1. Yıl
250.000.000
Kızıldağ
Đnş.Tic.Şti.
22.10.1997
22.10.2000
2. yıl
400.000.0003. yıl
600.000.000
Kıcı Kurudere
taş
5.000
1. yıl
200.000.000
Ahmet ÇETĐN
25.03.1998
25.03.2001
2. ve 3. yıllar
Encümence
belirleyecek
Ötençay Bağama taş
10.625
1. yıl
400.000.000
Çapar Đnş. Mal.
Tic. Ltd. Şti.
1.7.98-1.7.2001
Ceyhan Toros
Gübre A.Ş
26.10.1995
2. ve 3. Yıllar
Encümence
belirleyecek
TABLO 75:
Đlçesi : Erzin
Turunçlu Burnaz kum
45.000
1. yıl
500.000.000
26.10.1998
2. yıl
1.200.000.0003.
yıl
2.500.000.000
TABLO 76:
.-.
236
Đlçesi : Kırıkhan
Karamağara
Gündüzlü
taş
15.000
1. yıl
250.000.000
A.Hacıfettah
oğlu
08.01.1997
08.01.1999
2. yıl
300.000.000
Karamağara
Gündüzlü
taş
45.600
Bedelsiz
Karayolları 5.
Böl. Md.
01.04.1993
01.04.2003
Başpınar Kastal
taş
175.100
Bedelsiz
Karayolları 5.
Böl. Md
15.10.1997
15.10.2002
TABLO 77:
Đlçesi : Đskenderun
Karapelit Şekere taş
186.000
Bedelsiz
Karayolları 5.
Böl. Md.
02.07.1997
02.07.2002
Aşkarbeyli
Kısıkdere
taş
80.000
Bedelsiz
D.L.H. Đnş. 9.
Böl. Md.
15.07.1998
15.07.2003
TABLO 78:
Đlçesi : Reyhanlı
Akyayla
Hasnekiye
kum
82.000
1. yıl
150.000.000
Durmaz Đnş. Ltd. 01.10.1995
Şti.
01.10.1998
2. yıl
250.000.000
3. yıl
1.000.000.000
Akyayla
Telkermit
kum
33.300
1. yıl
750.000.000
2. yıl
1.500.000.000-
TABLO 79:
237
Kılınçlı Đnş. Ltd.
şti.
1.10.971.10.2000
Đlçesi : Samandağ
Çöğürlü Asi
Nehri
kum-çakıl
85.000
Bedelsiz
D.S.Đ. 63. Şb.
Md
13.12.1995
13.12.2000
TABLO 80:
Đlçesi : Yayladağ
Yenice
kum-çakıl
70.100
Bedelsiz
D.S.Đ. 63. Şb.
Md.
07.10.1993
07.10.1998
TABLO 81:
Đlçesi : Kumlu
Batıayrancı
Müşrüfe
kum-çakıl
1. yıl
750.000.000 2.
ve 3. Yıllar
Encümence
belirlenecek
5.000
TABLO 82:
238
Türkmenoğlu
Đnş.Ltd.Şti
15.07.1998
15.07.2001
(I).MADEN KAYNAK
•
•
•
DĐE verileri.
M.T.A. Web Sitesi (www.mta.gov.tr )
239
J.ENERJĐ
J.1. KAYNAKLARINA GÖRE ENERJĐLERĐN SINIFLANDIRILMASI
J.1.1. Birincil Enerji Kaynakları
J.1.1.1. Güneş Enerjisi
Tükenme niteliğine sahip konvensiyonel enerji kaynakları yerine önerilen alternatif
enerji kaynakları arasında yer alan güneş enerjisi, iletim dağıtım gibi sorunları olmaması,
çevre kirliliği oluşturmaması nedeniyle diğer enerji kaynaklarına göre üstünlük
taşımaktadır.
Güneş enerjisinden yararlanma çalışmaları ülkemizde 1960 yılında başlamış olup
bugün en çok kullanılan sistemleri üç ana başlıkta toplayabiliriz.
a - Termal Güneş Santralleri
b - Güneş Kollektörleri
c - Güneş Pilleri
Güneş, rüzgar, kömür gibi sınıflandırdığımız alt başlıklardır. Bunlar gereken enerji
hizmetlerine dönüştürülünceye, makinalarda ya da soba, türbin veya motor gibi araçlarda
kullanılıncaya kadar işe yaramaz. Bu nedenle ilimizde etkili olan güneş, rüzgar ve su
enerjisinden yararlanma olanakları ve etkilerinin bilinmesi gerekmektedir.
Hatay Đl Merkezinin Sıcaklık Ortalamaları
Hatay Đl Merkezinin Güneşlenme Süresinin Aylık
Ortalaması
Aylar
Aylar
Güneşlenme süresi (saat /gün)
MAX Co
MIN Co
ORT Co
Ocak
3.15
Ocak
13,2
2,8
7,6
Şubat
4.18
Şubat
15,1
7,0
10,6
Mart
5.54
Mart
19,2
9,3
13,9
Nisan
7.51
Nisan
21,0
11,2
15,9
Mayıs
9.18
Mayıs
28,1
18,6
22,6
Haziran
9.58
Haziran
30,1
21,9
25,6
Temmuz
11.3
Temmuz
33,0
24,7
28,2
Ağustos
10.43
Ağustos
32,4
25,8
28,4
Eylül
9.59
Eylül
32,2
22,1
26,4
Ekim
6.52
Ekim
29,4
17,9
22,7
Kasım
4.15
Kasım
20,4
11,0
15,0
Aralık
3.06
Aralık
13,9
5,0
8,6
Yıllık Ort.
7.15
TABLO 84:
TABLO 83:
240
J.1.1.2. Rüzgar Enerjisi
Dogu Akdeniz'de rüzgar kış aylarında (NE) Kuzey Doğu, Yaz aylarında (SSW)
Güney, Güney Batı olarak esmektedir.
Yaz rüzgârlarının Hatay ve çevresi için serinletici etkisi vardır.
Đlkbahar mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 3600 saat esmekte, Kuzey
Doğudan 1500 saat, ortalama hızı 0.2.107 m/s’dir.
Yaz mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 6000 saat eser, ortalama hızı 0,2 ,10,8
m/s arasındadır.
Sonbahar mevsimi yer rüzgarları Güney ve Güney Batıdan 5400 saat ,Kuzey
Doğudan 2100 saat esmekte , hızı 0,2,10,8 m/s arasındadır.
Kış mevsimi Kuzey Doğudan esmektedir, hızı 0,2,10,7 m/s arasındadır.
HATAY ili için Aylara göre yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları
(m.sec.)
TABLO 85:
AYLAR
YILLIK
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
YILLIK
1,3
1,4
1,9
2,1
2,9
3,9
4,3
4,4
3,1
1,9
1,5
1,3
2,5
ANTAKYA için Aylara göre 27 yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları
(m.sec.)
TABLO 86:
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
YILLIK
SON 27
YILLIK
3.3
3.4
3.8
4.4
5.3
7.1
8.3
7.4
5.3
3.0
2.6
2.9
4.7
ĐSKENDERUN için Aylara göre 31 yıllık Rüzgar Hızı
Ortalamaları(m.sec.)
TABLO 87:
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
YILLIK
SON 31
YILLIK
2.0
1.8
1.8
1.7
1.6
1.9
2.1
1.9
1.4
1.2
1.4
1.9
1.4
Đlimiz sınırları içinde, rüzgar hızı, rüzgar enerjisi doğal potansiyelinden
yararlanmaya yönelik yeni yeni yatırım çalışmaları bulunmaktadır.
241
J.1.1.3. Su Enerjisi
Hatay ilimizde dalga enerjisinden yararlanılmaya yönelik çalışma ve proje mevcut
değildir.
J.1.1.4. Biyogaz Enerjisi
Đlimizde Biyogaz üretimi ve yönetimine yönelik çalışmalar mevcut değildir.
J.1.1.5. Biyomas Enerjisi
Đlimizde Biyomas üretim ve tüketimine ait çalışma mevcut değildir.
J.1.1.6. Odun
Hatay ilinde Antakya ve Dörtyol Orman Đşletme Müdürlükleri bulunmaktadır.
Antakya Orman Đşletme Müdürlüğü’ne bağlı 7 Orman Đşletme Şefliği vardır. ( Antakya,
Samandağı, Yayladağı, Kırıkhan, Ster hesabına göre fiyatlandırılır. Kesilen ağaçların
dallarından ve çürümüş gövdelerden odun yapılır. Buna göre ;
a) Odun, Devlet Orman Đşletmeleri depolarından temin edilir.
b) Şahısların tapulu arazilerinde olan ağaçların kesilmesinden temin edilir.
c) Şahısların bahçelerindeki, verimleri azalmış yaşlı zeytin ve meyve ağaçlarından odun
temin edilir.
d) Đşçilere verilen köylü pazar satışı odunlarından temin edilir. Hatay ili ( Dörtyol Orman
Đşletme Müdürlüğü hariç ) yıllık odun tüketim miktarı 50. 000 (elli bin) ster’dir. Antakya
Orman Đşletme Müdürlüğü’nün yıllık odun üretimi 15 - 16 bin (onbeş - onaltı bin) ster’dir.
Bu nedenle Hatay ili odun açığını, Trükiye’nin Muhtelif Devlet Orman Đşletme
Müdürlüklerinden ve zeytin odunlarından karşılamaktadır.
Hatay’da tüketilen odunların cinsi;
a) Đbreli ormanlarımızdan, kızılçam, karaçam odunu,
b) Yapraklı ormanlardan, meşe, kayın, gürgen, sandal odunu,
c) Okaliptus (Sılfata) odunu,
d) Zeytin ve meyve odunu
Hatay ilinde sunta ve Lif - Yoga (Kantralit) fabrikası yoktur. Ancak mabilya
iskeletinde ve sandık takozu olarak kullanılır.
J.1.1.7. Kömür
Đlimiz sınırları içinde kömür rezervi mevcut değildir.
242
J.1.1.8. Petrol (Fuel-Oil, Motorin,Asfalt,Benzin,LPG)
Đlimiz sınırları içinde petrol rezervi ve rafineri mevcut değildir.
J.1.1.9. Jeotermal Enerji
Erzin Başlamış Kaplıcaları ve Şifalı Suları :
Đl sınırları içinde Erzin ilçesinde içme ve kaplıca bulunmaktadır. Đçmelerde su
saniyede 0.2 lt çıkmakta olup sıcaklığı 24 OC' dır. Hem içme hem de banyo
uygulamalarında kullanılan su, karaciğer, safra kesesi, mide, bağırsak, pankreas,
metabolizma hastalıkları ve diabet hastalıklarında olumlu etkiler yapmaktadır.
Yine Erzin ilçesi Başlamış köyünde, debisi 0.2 It i sn olan suların sıcaklığı 22
°C'dir. Bu su, hem içme hem de banyo amacıyla kullanılmakta olup, birçok hastalığa iyi
geldiği belirtilmektedir.
:
Reyhanlı-Kırıkhan karayolu üzerinde bulunan
Hamamat kaplıcaları Özel Đdare Müdürlüğü
tarafından yeniden yapılarak modern bir yapıya
kavuşmuş bulunmaktadır.Yörenin en büyük kaplıcası
olup,bir çok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir.
Hamamat Kaplıcaları
(Kumlu Kaplıcaları)
243
J.1.1.10. DoğalgazEnerjisi
Đlimiz sınırları içinde doğalgaz rezervi bulunmamaktadır.
J.1.2. ikincil Enerji Kaynakları
Konuyla ilgili bilgi bulunamamıştır.
J.1.2.1. Termik Enerji
Đlimiz sınırları içinde termik santral bulunmamaktadır.
J.1.2.2. Hidrolik Enerji
Đlimiz sınırları içinde, Dörtyol ilçesi, Kuzucular beldesi sınırları içinde 1 adet
Hidrolik Santral mevcuttur.
Bu santrale ait bilgiler:
- Akarsu hacmi; 500 lt/sn
- Üretim kapasitesi ; Aylık ortalama 22.000 kw/saat
J.1.2.3. Nükleer Enerji
Đlimiz sınırları içinde radyoaktif kaynak ve rezerleri bulunmamaktadır.
J.2. ENERJĐ TÜKETĐMĐNĐN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI
Enerji (1)
TÜRKĐYE
AKDENĐZ
HATAY
81 884 912 253
10 937 924 163
2 675 374 099
659 713 786 084
62 397 933 837
7 776 519 466
4 384 692 571
623 619 767
100 245 000
53 358 057 467
5 869 818 645
1 601 869 896
34 385 707 271
5 043 331 436
1 201 232 000
310 435 782 747
24 181 367 378
2 229 681 645
7 515 885 438
1 073 410 216
888 817 000
Toplam
.....Miktar (kWh)
.....Değer, KDV dahil (Bin TL)
.......Resmi Daireler
..........Miktar (kWh)
..........Değer, KDV dahil (Bin TL)
.......Dağıtım şirketleri
...…Otoprodüktörler
244
.......Ticarethaneler
6 289 255 385
999 402 341
37 134 000
73 551 652 789
8 954 663 397
571 695 981
18 310 637 707
2 069 227 384
316 669 000
157 395 836 834
19 782 120 206
2 836 632 380
1 733 542 507
240 987 968
84 563 724
9 448 032 416
1 208 527 558
469 152 069
871 382 014
99 481 135
4 808 000
11 816 358 199
1 170 957 343
34 821 995
3 117 195 102
432 990 054
37 007 375
2 052 022 643
96 845 537
4 898 000
15 351 258 348
701 072 695
32 665 500
3 224 591 615
258 628 325
-
28 356 807 283
529 406 615
-
.......Meskenler
.......Tarımsal Sulama
.......Şantiyeler
.......Sokak Aydınlatma
.......Diğerleri
....…TEAŞ Direkt Satışları
TABLO 88:
Elektrik tüketimi, 1997
(J).ENERJĐ KAYNAK
•
•
•
DĐE verileri.
DSĐ Bölge Müdürlüğü-Adana
245
K.SANAYĐ VE TEKNOLOJĐ
K.1. ĐL SANAYĐNĐN GELĐŞĐMĐ, YER SEÇĐMĐ SÜREÇLERĐ VE BUNU
ETKĐLEYEN ETKENLER
Hatay’ın ekonomisini incelerken Antakya ve Đskenderun olarak iki cazibe merkezi
şeklinde ele almak gerekir. Đskenderun ve yöresi Đskenderun Demir Çelik Fabrikaları
A.Ş.’nin kurulmasına bağlı olarak metal ana sanayiinde gelişmeler göstermiş, ve sanayi
şehri hüvviyetine bürünmüştür. Đskenderun, Organize Sanayi Bölgesini kurmuş ve
ikincisini kurma çalışmalarını sürdürmektedir. Đskenderun Limanının özelleştirilmesi ve
Đskenderun Serbest Bölgesinin hayata geçirilmesi ile de Đskenderun’da şu günlerde
durgunluk yaşayan ticaret ve ekonomi canlanma Şansına kavuşacaktır.
Hatay ilinin merkez ilçesi Antakya’da ekonomiye yön veren, yörenin bel kemiğini
oluşturan başlıca sektörler tarım ve ticaret sektörleridir.Gelişmişlik bakımından Türkiye
genelinde 858 ilçe arasında 80.sırada yer almaktadır. Đlçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik
sıralaması araştırmasında merkez ilçeler itibariyle 48. sırada bulunmaktadır. Đlçe, çeşitli
sektörler açısından önemli düzeyde potansiyeli olan bir bölgedir. Antakya’da bugün ticaret,
hem ulusal, hem uluslararası boyutuyla önemli bir ağırlığa sahiptir.
Bölgede üretilen ve ihrac edilen başlıca ürünler; pamuk, buğday, zeytinyağı, tütün
ve narenciyedir. Son yıllarda seracılığın da gelişmesiyle turfanda sebzecilikte de önemli
üretim düzeylerine ulaşılmıştır.
80’li yıllarla birlikte yörede önemli bir sektör konumuna gelen ihracat, yöre
ekonomisine oldukça büyük katkılar sağlamıştır. 2001 yılı itibariyle Antakya’da 279 firma
ihracat işiyle iştigal etmektedir. Ve son yıllarda yaklaşık 40 firma devamlı olarak 1 milyon
$’ın üzerinde ihracat getirisi sağlama başarısını göstermektedir. 2001 yılında Antakya’lı
firmaların gerçekleştirdiği ihracat 145 milyon $’dır. Hatay’lı firmaların 2000 yılı ihracatı
ise; 217 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. Bölgeden, taze sebze-meyve, hububat, baklagil,
ve çeşitli sanayi ürünlerinin ihracatı yapılmaktadır. Ortadoğu’ya, Batı Avrupa’ya,
Rusya’ya ve Bağımsız Devletler Topluluğu’na kadar pek çok ülkeye Antakya’dan ihracat
yapılmaktadır.
2001 yılında Antakya’dan yapılan ithalat; 2 milyon 428 bin $, Hatay’dan yapılan
ithalat ise; 1 milyar 875 milyon $’dır. 80’li yıllarla birlikte ihracata paralel olarak büyük
bir gelişme gösteren uluslararası nakliye sektöründe bugün araçların %30’dan fazlası
yenilenmiştir. 1999 yılı sonu itibariyle 113 uluslararası nakliye firması, 2500 çekici ile 67
milyon $’lık getiri sağlamıştır. Bunun yanında uluslararası yolcu taşımacılığından da 11
milyon $’lık döviz getirisi elde edilmiştir.
Bugün; ihracatta, uluslararası taşımacılıkta ve tarım sektöründe avantajlı
pozisyonlar yakalamış olan Antakya, sanayide ve turizm alanında da söz sahibi olmaya
hazırlanmaktadır. 1530 dönümlük arazi üzerine kurulan Antakya Organize Sanayi
Bölgesi’nin altyapı çalışmaları tamamlanmış ve m2’si 3 $’dan arsa satışlarına başlanmıştır.
Şu anda 2 adet fabrika faaliyete başlamıştır. Yöredeki gelişmiş pazarlama yapısı , gelişecek
olan sanayinin ulusal ve uluslararası pazarlama ağını oluşturabilmesi açısından önemli bir
faktör konumundadır.
246
90 adet parselden oluşan AOSB, Antakya’nın Topboğazı mevkiinde ve şu anda
etüd çalışmaları yapılmakta olan Uluslararası Havaalanına çok yakın bir bölgede
bulunmaktadır. Yakın bir tarihte, Antakya ayağı tamamlanacak olan otoban yol da
AOSB’nin yakınlarından geçmektedir. Organize Sanayi Bölgesi’nin Đskenderun Körfezi’ne
uzaklığı 30 km., Cilvegözü Sınır Kapısına uzaklığı ise 40 km.’dir.
Antakya’da sanayiden bahsederken büyük bir istihdam alanı yaratan geleneksel
sektörleri de gözardı etmemek gerekir.
Ham deri işleyen 50 adet işletme 750 kişiye istihdam sağlamakta ve ayda ortalama
750 ton civarında deri işlemektedir. Ayakkabıcılık dalında 550 işletme 2500 kişiye
istihdam sağlamakta ve günde ortalama 10.000 çift ayakkabı üretmektedir. Mobilyacılık
sektöründe de irili ufaklı 2500 adet işletme faaliyet göstermekte ve büyük istihdam
sağlamaktadır.
Antakya’da işgücünün nitelikli bir işgücü olması sanayide nitelikli işgücü
kullanılması gereği gibi bir problemi tamamen ortadan kaldırmaktadır. Nüfusun öğrenim
düzeyi incelendiğinde Antakya nüfusunun öğrenim düzeyinin Hatay ve Türkiye
ortalamasının da üzerinde olduğu görülür. Hatay’da ve özelde Antakya’da nüfusun lise ve
Yükseköğretim düzeyinin yüksek olması ekonomik ve sosyal kalkınma için büyük bir
üstünlük sağlamaktadır. 1992 yılında kurulan ve bugün 10.000 civarında öğrenciye eğitim
imkanı sağlayan Mustafa Kemal Üniversitesi kentin gerek kültür, gerekse ekonomik
hayatına büyük katkılar yapmaktadır.
Kentin turizm açısından da büyük bir potansiyeli vardır. Tarihi ve doğal
zenginlikleri yanında deniz, sağlık, dağ turizmi gibi çeşitlilikleriyle yıl boyunca turizmden
yararlanma olanağı sağlamaktadır. Bunun yanı sıra zengin mutfağı ile Türk mutfağı içinde
özel ve önemli bir yere sahiptir.
Antakya pek çok uygarlığı yaşamış ve bu uygarlıkların kültür karışımlarından
yoğrulmuş çok eski ve tarihi bir yöredir. 1963 yılında Papa IV.Paul tarafından hac yeri
olarak ilan edilen ve Hıristiyan alemi için ilk kiliselerden biri olan "Sen Piyer Kilisesi",
dünyanın mozaik açısından en önemli ikinci Müzesi olan "Antakya Müzesi" dünyaca
tanınan turistik ve tarihi değerde yerlerdir. Her yıl 29 Haziran günü Katolik kilisesince Sen
Piyer Kilisesi’nde ayinler düzenlenmekte ve dünyanın dört bir yanından bu ayine katılmak
üzere hristiyanlar Antakya’ya gelmektedir.
Antakya ve yöresi Harbiye, Sarımazı ve Batıayaz Yaylaları ile dağ ve yayla
turizmine imkan sağlamaktadır. Sağlık turizmi açısından Erzin’deki Kaplıca Suyu ve
Đçmeler önemli birer potansiyeldir. Dini turizm yönünden bakıldığında Samandağ’daki
Hızır A.S. Türbesi, Kırıkhan’daki Beyazıt Bestami‘nin makamı ve daha pek çok önemli
islam büyüğünün makamları önem arz eder. Samandağ-Arsuz kıyı şeridi temiz ve el
değmemiş kesimleriyle deniz turizmi için elverişli bölgelerdir.
Gerek turizm, gerek ticari açıdan büyük bir gereklilik olan ulaşım altyapısı
değerlendirildiğinde, Hatay’ın uluslararası yolların buluştuğu bir kavşak noktasında
bulunmasının avantaj sağladığı söylenebilir. Antakya’dan geçen yolun bir kolu ĐsrailLübnan hattı üzerinden Kahire ve Afrika’ya açılmakta, diğer bir kolu ise Arabistan
Yarımadasının en güneyine varmaktadır.
Antakya; sınır bölgesi olması, Đskenderun Körfezi’ne, GAP’a yakınlığı, yörede dış
ticaret ve nakliye sektörlerinin gelişmişliği, Üniversite’nin mevcudiyeti ve Havaalanının
247
yapım çalışmalarına başlanmış olması, Organize Sanayi Bölgesinin altyapısının
tamamlanmış olmasının yanısıra, turizm değerleri ile de yatırımlar için cazip bir bölge
olma özelliğine sahiptir.
1939 yılında kurulan Antakya Ticaret ve Sanayi Odası, bugün yaklaşık 3800 kayıtlı
üyesi ile Antakya’nın gerek ticari, gerekse sanayi hayatına yön veren öncü bir kuruluş
olmaya devam etmektedir.
K.2. GENEL ANLAMDA SANAYĐNĐN GRUPLANDIRILMASI
Antakya Organize Sanayi Bölgesi
Payas Organize Sanayi Bölgesi
Antakya Küçük Sanayi Sitesi
248
HARĐTA 17
K.3. SANAYĐNĐN ĐLÇELERE GÖRE DAĞILIMI
Sanayi Sicil Belgesi Almış Sanayi Tesislerinin Đlçelere Göre Dağılımı-2002
ĐLÇENĐN ADI
FĐRMA SAYISI
TOPLAM ÜRETĐMĐ
ÇALIŞAN ĐŞÇĐ
(*)
SAYISI
139.699.209 m2/yıl
7.393.885 A/yıl
ANTAKYA
369.038 m/yıl
67
1550
5.075.958 Ton/yıl
41.708 m3/yıl
ALTINÖZÜ
1
BELEN
5
336 ton/yıl
9
3.509.400 adet/yıl
150
1.846 ton/yıl
2.209.996 ton/yıl
DÖRTYOL
1464
34
356.630 A/yı
ERZĐN
1
ĐSKENDERUN
66
9.204 ton/yıl
10
6.728.965 ton/yıl
12.951
18.994.687 ad/yıl
KIRIKHAN
16
106.609 ton/yıl
467
KUMLU
2
6.100 ton/yıl
18
REYHANLI
18
103.512 ton/yıl
416
SAMANDAĞ
-
-
-
YAYLADAĞI
-
-
-
HASSA
3
5.936 T/yıl
29
369.038 m/yıl
139.699.209 m2/yıl
TOPLAM
491.949 m3/yıl
213
17.064
14.293.049 ton/yıl
130.945.296 adet/yıl
(*) Üretim Birimi,üretim konusuna göre m,m2,m3,adet,ton,vb. biçimde toplam üretim sütununda
belirtilmiştir.
249
TABLO 89:
K.4. SANAYĐ GRUPLARINA GÖRE ĐŞYERĐ SAYILARI VE ĐSTĐHDAM
DURUMU
Đmalat sanayiinde işyeri sayısı, ücretle çalışanlar ve yapılan ödemeler (10+), 1993
A. Toplam
B. Devlet
C. Özel
Đmalat
sanayii (1)
Sektörler
Ýmalat
Ücretle Çalışanlara Yapılan
Ödemeler (Milyar TL)
Ücretle çalışanların ortalaması
Đşyeri Emekli
San. bağlı
sayısı olanlar
SSK'ya
bağlıolanlar
Yıllık
Toplam ortalama
çalışan sayısı
Emekli
sandığına
bağlı olanlar
SSK'ya
bağlı
olanlar
Toplam
A 62
1,549
14,449
15,998
16,037
218
2,902
3,120
B 2
1,549
11,093
12,642
12,642
218
2,666
2,884
C 60
-
3,356
3,356
3,395
-
236
236
(31) Gıda,
A 12
içki, tütün
-
268
268
279
-
10
10
B -
-
-
-
-
-
-
-
C 12
-
268
268
279
-
10
10
A 11
-
615
615
623
-
22
22
B -
-
-
-
-
-
-
-
C 11
-
615
615
623
-
22
22
A 5
-
-
-
-
-
-
-
B -
-
-
-
-
-
-
-
C (**)5 -
-
-
-
-
-
-
(32)
Tekstil
(33)
Kereste
(34) Kağıt
A ve basım
-
-
-
-
-
-
-
B -
-
-
-
-
-
-
-
C -
-
-
-
-
-
-
-
A 3
-
-
-
-
-
-
-
(35)
Kimya
250
B 1
-
325
325
325
-
47
47
C (*)2
-
-
-
-
-
-
-
(36) Taş ve
A 5
toprak
-
215
215
217
-
32
32
B -
-
-
-
-
-
-
-
C 5
-
215
215
217
-
32
32
1,549
11,883
13,432
13,434
218
2,745
2,962
B 1
1,549
10,768
12,317
12,317
218
2,619
2,837
C 13
-
1,115
1,115
1,117
-
125
125
(38) Metal
A 12
eşya
-
1,042
1,042
1,047
-
44
44
B -
-
-
-
-
-
-
-
C 12
-
1,042
1,042
1,047
-
44
44
(37) Metal A 14
DĐE 2002 verileri
TABLO 90:
K.5. SANAYĐ GRUPLARINA GÖRE ÜRETĐM TEKNOLOJĐSĐ VE ENERJĐ
KULLANIMI
Elektrik tüketimi, 1994*
Enerji
TÜRKĐYE
AKDENĐZ
HATAY
.....Miktar (kWh)
54,201,983,482
6,630,049,781
1,038,332,366
.....Deðer, KDV dahil (Bin TL)
93,206,523,654
7,366,278,183
999,905,247
3,271,298,132
379,792,921
43,730,688
..........Deðer, KDV dahil (Bin TL)
6,334,741,439
681,926,713
83,565,109
28,463,560,315
3,295,957,766
599,286,426
Toplam
.......Resmi Daireler
.......Sanayi Đşletmeleri
251
48,680,444,519
1,951,091,017
312,105,048
1,134,217,375
212,791,877
59,164,988
754,306,363
82,330,095
35,654,243
13,083,352,261
1,527,183,307
228,775,715
22,620,271,325
2,780,703,190
403,243,053
4,185,074,019
662,311,094
37,927,662
9,665,150,130
1,251,650,709
91,845,306
433,718,641
57,539,270
7,046,901
1,537,530,810
103,749,445
10,063,784
91,965,930
8,657,548
86,396
44,898,677
2,162,710
124,468
2,375,727,906
331,840,486
43,509,657
1,780,392,582
241,653,485
34,111,571
1,163,068,903
153,975,512
18,803,933
1,788,787,809
271,010,819
29,192,665
.......Tarımsal Sulama
.......Meskenler
.......Ticarethaneler
.......Şantiyeler
.......Hayır Kurumları
.......Sokak Aydınlatma
.......Diğerleri
................................................................... .................................. .................................. ..................................
............
.......
......
......
* Bilgi geçicidir. DĐE verileri
TABLO 91:
252
SANAYĐ SĐCĐL BELGESĐ ALMIŞ
SANAYĐ TESĐSLERĐNĐN SEKTÖREL DAĞILIMI MART 2008
SEKTÖRÜN ADI
Gıda içki ve tütün sanayi
FĐRMA SAYISI
153
TOPLAM
ÇALIŞAN
ÜRETĐM(*)
ĐŞÇĐ SAYISI
2.574.649 ton/yıl
3.363
192.896.616 adet/yıl.
900.000 kasa/yıl, 2.320.200lt/yıl,
9.078.682 kg/yıl
DOKUMA GĐYĐM
EŞYASI VE DERĐ
SANAYĐ
89
2.581.364 ton/yıl
2.511
162.909 m2/yıl
70.384.103 adet/yıl
42.837.615 m/yıl
9.120 tak/yıl,
87.600 çiftçi/yıl
80.800 düzine/yıl,
4.560.000 kg/yıl
ORMAN ÜRÜNLERĐ
VE MOBĐLYA
SANAYĐ
34
35.741 ton/yıl
372
49.561.822 adet/yıl
10.985.961 m2/yıl
67.953 m3/yıl
57.210.000 m/yıl
51.930 Takım/yıl
KAĞIT, KAĞIT
ÜRÜNLERĐ VE BASIM
SANAYĐ
111.495.583 m2/yıl
5
102
1.080.000 mt/yıl
8.862.200 paket/yıl
2.717.280 ton/yıl
KĐMYA – PETROL,
KÖMÜR, KAUÇUK VE
PLASTĐK ÜRÜNLERĐ
SANAYĐ
66
23.705.574 ton/yıl
42.766.094 adet/yıl
253
1.887
1.510.688 m2/yıl
840.000 m.tül/yıl
20.287.321 kg/yıl,
TAŞ VE TOPRAĞA
DAYALI SANAYĐ
38
6.081.950 ton/yıl
918
15.330.080 adet/yıl
666.938 m2/yıl
METAL ANA SANAYĐ
39
8.604.270.425 ton/yıl
9.455
METAL EŞYA
MAKĐNE VE
TEÇHĐZAT ULAŞIM
ARACI, ĐLMĐ VE
MESLEKĐ ÖLÇME
ALETLERĐ SANAYĐĐ
67
371.013.353 ton/yıl
1.941
TOPLAM
491
117.669.363 adet/yıl
16.000 m/yıl
44.884.800 kg/yıl
9.012.670.074 ton/yıl
20.549
468.615.619 adet/yıl
124.822.079 m2/yıl
101.143.615 m/yıl
67.953 m3 /yıl,
8.682.200 paket/yıl
900.000 kasa/yıl,
61.050 tak/yıl
840.000 m.tül/yıl
2.320.200 lt/yıl
87.600 çift/yıl
80.800 düzine/yıl
78.811.103 kg/yıl
(*) üretim birimi, üretim konusuna göre m2,m3,adet, ton vb biçiminde Üretim sütununda belirtilir. (Kaynak:
Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü)
254
K.6.
SANAYĐDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI VE ALINAN
ÖNLEMLER
K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği
Çevre kirliliğinde önemli bir yer tutan hava kirliliği, konutlardan, sanayiden ve
motorlu taşıtlardan kaynaklanmaktadır.
Hava kirliliğine sebep olan tesislerin başında; Çimento Fabrikası, Sarıseki Gübre
Fabrikası, Đskenderun ve Dörtyol ilçelerindeki sanayi kuruluşları, ĐSDEMĐR ile Dörtyol
ilçesi Payas beldesinde kurulu bulunan irili ufaklı 24 adet haddehanelerdir.
Bu tesisler arasında ĐSDEMĐR Fabrikalarının bacalarında bulunan filtrelerin
birçoğu eskimiş durumundadır. Bu filtrelerde işlevlerini yerine getiremediği için emisyon
fazla olmaktadır. Đskenderun Organize sanayi bölgesinde bulunan Ekinciler Demir - Çelik
ve Yazıcı Demir Çelik Fabrikalarının çelikhane bacasında gaz ve toz tutucu filtre olmasına
rağmen randımanlı çalışmamakta, çelikhanede ark esnasında çevreye yoğun bir şekilde
toz emisyonu yayılmaktadır.
Đskenderun Çimento Fabrikasında, elektro filtre bulunmasına rağmen, zaman zaman
çalıştırılmaması hava kirliliğine sebep olmaktadır. Ayrıca Dörtyol Đlçesi - Payas
Beldesinde bulunan haddehanelerin gaz tutucu filtreleri mevcut değildir.
K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği
Đskenderun, Dörtyol, Erzin ve Samandağı Đlimizde denize kıyısı olan ilçelerimizdir.
Đskenderun Körfezi’ni kirleten ana kirleticiler; Đskenderun şehir kanalizasyonu, ĐSDEMĐR,
Toros Gübre Fabrikası ve Sarıseki Gübre Fabrikası ile petrol taşımacılığı için körfeze gelen
gemilerin yaptığı kirliliklerdir. Ayrıca Adana ili sınırlarında kurulu bulunan endüstriyel
tesis ve yerleşim yerleride körfezi kirletmektedir.
Đskenderun şehir kanalizasyonu hiçbir arıtma işlemine tabi tutulmadan denize direkt
olarak deşarj edilmektedir. Gübre fabrikaları ise fosforik asit soğutma suyunu denize direkt
deşarj etmektedir. Ayrıca Đskenderun, Dörtyol karayolu üzerinde bulunan Mobil, Shell,
Petrol Ofisi ve Delta Depolama tesislerinin arıtma ünitelerinin yetersiz olması nedeniyle
denize petrol türevi maddeler verilmektedir.
Yaklaşık 10 yıldır Đskenderun Körfezine yoğun bir petrol taşımacılığı olmakta,
tankerlerden yapılan taşımacılık esnasında denize sızmalardan karışan petrol, Đskenderun
körfezi’nin kirlenmesine sebep olmaktadır. Petrol taşımacılığı yapan gemiler ise SĐNTĐNE
ve BALAST sularını kıyıdan 40–50 mil açıkta deşarj etmekte, deniz hareketleri neticesi
kirlilik kıyıya kadar gelmektedir.
Samandağı ilçesinde, deniz kirlenmesinin başlıca sebebi Suriye’nin Lazkiye
Limanı’nda demirleyen gemilerin katı ve sıvı atıklarını denize deşarj etmeleri neticesinde
255
Samandağı kıyısına kadar gelerek sahili kirletmektedir. Ayrıca; Asi nehri taşıdığı
kirlilikleri Samandağı’ndan denize dökerek denizinde kirlenmesine sebep olmaktadır.
K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği
Đlimiz ve ilçelerimizde organize sanayi bölgeleri tarım arazilerini dışında ve 5.-7.
sınıf arazilerde tesis edildiğinden bunlardan kaynaklanan herhangi bir toprak kirliliğinden
bahsedilemez.
K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği
Kentlerde giderek tehlikeli bir hal alan çevre sağlığı sorunlarından biri de gürültü
kirliliğidir. Başta Antakya ve Đskenderun ilçelerimizde bu çevre sorunu önemini
korumaktadır. Gürültünün en önemli kaynağı trafiktir. Đlimizde trafiğe kayıtlı 80. 000’in
üzerinde motorlu taşıt bulunmaktadır. Özellikle egzozları bozuk küçük motosikletler ve
çevre yolunun bulunmaması nedeniyle şehir içinden geçen yük kamyonlarının gürültüdeki
payı büyüktür.
Đlimiz genelinde sanayi bölgelerinin bulunmaması, motor gücü ile çalışan
işyerlerinden şehir içlerinde çalışarak yaptıkları gürültü çevrede yaşayanların huzur ve
sükununu olumsuz yönde etkilemektedir.
Endüstri gürültüsü olarak; 2 adet taşocağında yapılan gürültü ölçümünde anlık
olarak 85 db(A) olduğu ölçülmüştür. Haddehanelerde olan gürültü ölçümü ise 88 db(A)
olarak ölçülmüştür.
Sanayinin yoğun olduğu Đskenderun ve Dörtyol ilçelerinde ise yapılan
denetimlerde, belirtilen parametrelerin üzerinde gürültüye rastlanıldığı takdirde,
izolosyona gidilmesi ve teknolojinin yenilenmesi istenmekte olup, Đlimizde sanayi
tesislerinden kaynaklanan gürültü seviyesi önemsenmeyecek düzeydedir.
K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar
Đlimiz sınırlarında bulunan, sanayi tesisleri için tehlikeli ve zararlı atıkların
özellikleri, miktarı, çeşidi ve bertaraf sistemiyle ilgili bir çalışma yapılmamıştır.
Sanayi tesislerinin, az bir kısmının atık su arıtma tesisi olmasına rağmen kısmen
çalıştırıldığı, kimi sanayi tesislerinde ise çalışmadığı tespit edilmiştir. Đlimizde önemli bir
yer tutan Đskenderun Demir - Çelik fabrikasının atık su arıtma tesisinin çalıştırılmadığı gibi
evsel atık suları için yapılan arıtma tesisi ise kısmen çalışmaktadır. Yine çimento
fabrikasının evsel atık suları için yaptırdığı arıtma tesisi yapılan denetimlerde kısmen
çalıştırıldığı tespit edilmiştir.
256
(K).SANAYĐ VE TEKNOLOJĐ KAYNAK
•
•
•
DĐE verileri.
Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü
257
L.ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME
L.1. ALTYAPI
L.1.1. Su Sistemi ve
L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi
Hatay ilinde belediyeler düzeyindeki 367 köy ve 351 yerleşim ünitesinden 270 köy
ve 235 ünitede yeterli içmesuyu bulunmaktadır. Bu durum, köylerin yüzde 73.6’sında,
ünitelerin ise yüzde 67.0’sinde yeterli içmesuyu olduğunu göstermektedir. Yeterli
içmesuyu olan köylerin oranı Türkiye ortalamasıyla aynı olup, ünite oranları Türkiye
ortalamasının üzerindedir.
Đlimiz Đskenderun ilçesinde, kente verilen temiz (içme suyu) su kaynaklarının
kapasitesi 630 lt/sn’dir.
Şehir şebekesindeki döşenen boru miktarı ; 20 km. beton Asbest boru, 10 km.
plastik (PVC) boru, 25 km. pik döküm boru, 10 km. Golvanizli borularıdır.
Kentin atık ve yağmur sularını toplayıp tekrar kullanıma sunulmasıyla ilgili
çalışmalar devam etmekte olup, bu çalışmalar 7 fazlı bölümler halinde yapılması
düşünülmektedir. Bu çalışmalar ışığında bugüne kadar halen devam etmekte olan, 1. Faz
kapsamındaki kent merkezinin altyapı çalışmaları ayrık sistem şeklinde yapılmaktadır.
Yani; yağmur suları ayrı pis atık sular ayrı olarak döşenmekte ve bunların ayrı ayrı toplama
merkezleri yapılmıştır. Bugüne kadar yapılan toplama hatlarının uzunluk ve kapasiteleri
aşağıda sunulmuştur.
Yağmur Suyu Toplama Merkezi ve Kapasitesi
Deniz kıyısında 12 metre derinlik ve 6,5 metre çapında betonarme keson kuyu
vasıtasıyla yapılmıştır. Kuyunun kapasitesi 400 m3’tür. Kuyunun içinde her biri 475 lt/sn
kapasitelik 3 faal 1 yedek deşarj pompası bulunmaktadır.
Kent Merkezine Döşenmiş Bulunan Yağmur Suyu Kaynakları
1500 metrelik (0.43x3.00) metre ebatları olan betonarme kanalı betonarme boru ve
ebatları :
Yağmur suyu
%
200
mm’lik
160
metre
Yağmur suyu
%
300
mm’lik
820
metre
Yağmur suyu
%
400
mm’lik
2.200 metre
Yağmur suyu
%
500
mm’lik
650
metre
Yağmur suyu
%
600
mm’lik
150
metre
258
Yağmur suyu
%
800
mm’lik
139
metre
Yağmur suyu
%
1000
mm’lik
350
metre
Yağmur suyu
%
1200
mm’lik
250
metre
Yağmur suyu toplama merkezinden ayrı olarak gene sahil kesiminde 12 metre
derinliğinde ve 6,5 metre çapında betonarme keson kuyuda toplanmaktadır. Kuyunun
kapasitesi genel olarak 400 m3’tür. Burada her biri faal olarak çalışan 3 asıl, 1 yedek olmak
zere 4 adet yükseltme pompası bulunmakta ve her pompa kapasitesi 160 lt/sn olmak üzere
3 x 160 = 480 lt/sn kapasitesindedir.
Kent içinde Döşenmiş Atık Su Boru ve Mesafesi
Kanalizasyon
%
200
mm’lik
4136 metre
Kanalizasyon
%
300
mm’lik
1872 metre
Kanalizasyon
%
400
mm’lik
990
Kanalizasyon
%
500
mm’lik
1102 metre
Kanalizasyon
%
600
mm’lik
200
metre
Kanalizasyon
%
700
mm’lik
200
metre
Kanalizasyon
%
800
mm’lik
50
metre
Kanalizasyon
%
900
mm’lik
415
metre
metre
Atık suların toplama merkezinden arıtma merkezine isalesi ve arıtım tesisinin
yapım ve kapasitesiyle ilgili proje seçim ve ihale çalışmaları devam etmekte olup, henüz
sonuçlanmamıştır.
Belen ilçemizde; içme sularının tamamı kaynak suyudur. Su şebekesinin tamamına yakını
yeni şebekedir.
Đlçede, cüzi bir kısmı kendi imkanlarıyla küçük çaplı kanalizasyon yapılmıştır.
Diğer kısımlar foseptik çukurlarıyla çözümlenmektedir. Şu anda kanalizasyon proje yapımı
Đller Bankasınca ihale edilmiş ve ileride kaynak temininden sonra kanalizasyon yapım
işinin gerçekleştirilmesine çalışılacağı belirtilmektedir.
Altınözü ilçemizde; kente verilen, temiz (içme suyu) su kaynaklarının, kapasitesi 27 lt/sn,
suların iletildiği boruların, kalite ve uzunlukları ise 23 km.80’lik ve 100’lük 16 Atü plastik
su borusu bulunmaktadır.
Kentin atık sularının ve yağmur sularının toplanıp bunların tekrar kullanıma
sunulması amacıyla;
Ayrı toplama sistemleri ve arıtma sistemleri yoktur.
259
Kumlu ilçemizde; içme suları, Köy Hizmetleri tarafından yapılan grup isalesi ile
Yenişehir Gölü membasından Kumlu ilçesine verilmesi gereken su miktarı 8.5 lt/sn,
yapılan debi ölçümünde ilçeye 4 lt/sn su geldiği anlaşılmıştır.
Đlçede 4.000 m. uzunluğunda % 200’lük Nd 10 Atü AÇB borusunun döşendiği, eski
şebeke olarak plastik ve atermit borular aracılığıyla yapıldığı belirtilmektedir.
Đlçede, kanalizasyon mevcut değildir. Kentin artık suları ve yağmur sularını
toplayıp kullanıma sunulması amacıyla yapılan bir çalışma yoktur.
Erzin ilçemizde; kanalizasyon bulunmamaktadır. Tüm kirli sular foseptik ve sistemi ile
çözümlenmektedir. Belediye bu sistemi vidanjörle desteklenmektedir.
Şehir içme suyunun, Amanos Dağları’ndan gelen 27 km.’lik kısmı ve leçe mevkii
ile 14 km.’lik kısmının tamamı çelik boru ile 80 km.’lik şehir şebekesi % 100 mm’lik PVC
boru ve 15 km’lik ana hatlar ise AÇB’den tesis edilmiştir.
Kırıkhan ilçemizde; şehir içme-suyu cazibeli ve su sondaj kuyularından motopompla
olmak üzere iki sistem şeklinde gelmektedir.
Đlçemizde verilen temiz içme suyu kaynaklarının kapasiteleri şöyledir. Üngüzlü 40
lt/sn, Kozanoğlu 15 lt/sn Mahmudun-gözü 25 lt/sn, ve S sondaj kuyusundan 20 lt/sn olmak
üzere toplam 100 lt/sn’dir.
Đlçede mevcut suların iletildiği borular şöyledir: 40 km. AÇB boru, 150 km. Çelik
boru, 60 km. Plastik boru ve 20 km. Demir boru uzunluğu 270 km. dir.
Đlçede kanalizasyon sistemi bulunmayıp ancak; Belediye Meclisi’nin aldığı bir
kararla kanalizasyon sistemi için çalışmalar Đller Bankası’nca programa alınma safhasına
gelinmiştir.
Dörtyol ilçemizde; verilen temiz içme suyu, Üçgöz Membasından getirilmektedir.
Kapasiteleri; DY1, DY2, DY3 olmak üzere 3 depomuz mevcuttur.
DY1 600 + 1200 ton kapasiteli olup, dinlendirici depo olarak kullanılmaktadır.
DY2, 3000 + 1200 ton kapasitelidir. DY3, depomuz ise 3000 ton kapasiteye sahip olup,
verimlilikleri; 100 lt/sn olarak ortalama su akıtmaktadır.
PVC, Aspest ve Çelik borular kullanılmış olup, çelik boru 6 km., Aspest boru 6
km., ve PVC boru 100 km.’dir.
Yayladağ ilçemizde; kente verilen temiz (içme suyu) su kaynaklarının kapasiteleri ve
verimlilikleri şöyledir.
260
Đlçeye 3 kaynaktan içme suyu gelmektedir.
1) Kökmeryem - Kayapınar Menbaı :
Đsale hattı uzunluğu
: 5000 metre
Su kapasitesi
: minimum 2.50 lt/sn.
Hattın cinsi
: % 100’lük pik boru
2) Yayla (kastal) Menbaı
:
: 2990 metre
Su kapasitesi
: minimum 2 lt/sn
Hattın cinsi
: % 100’lük plastik boru
3) Aslanyazı Menbaı
:
: 15.500 metre
Su kapasitesi
: 20 lt/sn
Hattın cinsi
: % 200’lük asbest ve çelik boru
Đlçede pis su kanalizasyon şebekesi mevcut değildir. Bu nedenle belediyemizce atık
suların toplanması arıtılması ve değerlendirilmesi gibi çalışmalar mevcut değildir.
L.1.3. Yeşil Alanlar
Kişi Başına Düşen Yeşil Alan Miktarı (hektar)
GRAFĐK 18
261
Kişi Başına Düşen Yeşil Alan Miktarı (m2)
GRAFĐK 19
L.1.4. Elektrik iletim Hatları
Hatay'da elektriksiz Köy bulunmamaktadır. TEDAŞ Hatay Elektrik Dağıtım
Müessese Müdürlüğü; Đlimiz sınırları içerisinde Çukurova Elektrik A.Ş.'ne ait 6 adet
154/380kV'lık şalt merkezlerinden satın aldığı enerjiyi şehir merkezlerinde 1.139 trafo,
köylerde ise 1.070 adet trafo ile 5.084,5 km.’lik orta gerilim dağıtım hattı ile elektrik
dağıtım ve hizmetlerini yürütmekte, ayrıca bakım ve onarımını da yapmaktadır. Đlimiz
genelinde elektriklendirilmemiş köy ve mezra bulunmamaktadır.
L.1.5. Doğal Gaz Boru Hatları
Đlimizde doğal gaz boru hattı bulunmamaktadır.
L.2. ULAŞIM
262
HATAY
DÖRTYOL (31-05) ĐYA - ANTAKYA (825-08) DYA
CĐLVEGÖZÜ (420-02) DYA - (420-02 / 825-09) DYA
(GAZĐANTEP-HATAY) ĐL SN. - CĐLVEGÖZÜ (31-08) ĐYA
CĐLVEGÖZÜ (31-08) ĐYA - (817-06) DYA (ANTAKYA ÇEVRE
YOLU
(817-06) DYA - (TÜRKĐYE - SURĐYE) DEV.SN. (YAYLADAĞI)
HASSA (825-07) DYA - CĐLVEGÖZÜ
817-04
817-06
825-07
825-08
825-09
827-01
HATAY
HATAY
(ANTAKYA-KIRIKHAN) (825-08) DYA - BAKRAS KALESĐ
(ĐSKENDERUN-DÖRTYOL) (817-04) DYA - YAKACIK
(ĐSKENDERUN-CEYHAN) (817-03 / 04) DYA - (825-07) DYA
(HASSA)
(KIRIKHAN-REYHANLI) (827-01) DYA - YALANKOZ
31-02
31-04
31-05
31-07
HATAY
HATAY
(OSMANĐYE-HATAY) ĐL SN. - DÖRTYOL (31-05) ĐYA
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
31-01
DEVLET YOLLARI TOPLAMI
HATAY
(OSMANĐYE-HATAY) ĐL SN. - DÖRTYOL (31-05) ĐYA
817-03
HATAY
(817-05) DYA - CĐLVEGÖZÜ (827-01) DYA
420-02
HATAY
ĐL ADI
SAMANDAĞ ĐSKELESĐ - (817-06) DYA (ANTAKYA ÇEVRE
YOLU)
YOLUN ADI
420-01
K.K.NO.
0
0
0
0
0
175
45
2
32
3
0
60
26
7
0
263
13
36
2
4
23
13
36
2
4
23
345
45
0
170
51
32
49
8
60
26
51
23
49
0
46
8
0
0
44
23
ASF. SATHĐ
TOPLAM
BET. KAP.
ASFALT YOLLAR
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
PARKE STBLZ. TOPRAK
13
36
2
4
23
345
45
51
32
49
8
60
26
51
23
0
5
0
0
0
10
0
0
0
0
10
0
0
0
0
0
2
0
0
4
13
0
23
3
117
355
41
11
11
49
45
0
18
4
41
60
51
12
26
32
6
51
32
0
23
BAKIM
GEÇĐT ŞEBEKE
BÖLÜNM.YOL
TOPLAMI VERMEZ UZUNL.
SATIH CĐNSLERĐNE, BAKIM PROGRAMINA VE KIŞ PROGRAMINA GÖRE UZUNLUKLARI (KM.)
5.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 53.(ANTAKYA) ŞUBE ŞEFLĐĞĐ SINIRLARI ĐÇĐNDEKĐ DEVLET VE ĐL YOLLARININ
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
(KIRIKHAN-REYHANLI)(827-01)DYA-(TÜRKĐYESURĐYE)DEV.SN.(ŞARK HA.)
(ĐSKENDERUN-CEYHAN) (817-03) DYA - ERZĐN
(ANTAKYA-REYHANLI) (420-02) DYA - ST.PIERRE KĐLĐSESĐ
REYHANLI (420-02) DYA - (TÜRKĐYE-SURĐYE)
DEV.SN.(KARBEYAZ)
(31-26) ĐYA (ALTINÖZÜ) - BABATORUN
(ANTAKYA-REYHANLI) (420-02) DYA - HACIPAŞA
(ANTAKYA-YAYLADAĞ) (825-09) DYA - ŞENKÖY
(ANTAKYA-YAYLADAĞ) (825-09) DYA - KIŞLAK
YAYLADAĞI (825-09) DYA - YEDĐTEPE
ÇEVLĐK - (420-01) DYA (SAMANDAĞ)
SAMANDAĞI (420-01) DYA - YEDĐTEPE (31-54) ĐYA
(ADANA-HATAY) ĐL SN. - (OSMANĐYE-DÖRTYOL) (817-03)
DYA
(0-53) OTOYOLU ATR. - ULUÇINAR
31-10
31-12
31-25
31-26
31-27
31-28
31-51
31-52
31-54
31-55
31-57
31-76
31-77
175
ŞUBE YOLLARI TOPLAMI
264
465
295
25
0
0
19
21
7
11
5
1
22
7
45
1
6
6
12
29
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
ĐL YOLLARI TOPLAMI
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
(KIRIKHAN-REYHANLI) (827-01) DYA - (31-08) ĐYA
31-09
HATAY
(825-07 / 08) DYA (KIRIKHAN) - (ANTAKYA-REYHANLI) (42002) DYA
31-08
640
295
25
19
21
7
11
5
1
22
7
45
1
6
6
12
29
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
640
295
25
19
21
7
11
5
1
22
7
45
1
6
6
12
29
15
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
124
655
0
21
7
0
7
300
0
11
0
0
5
25
0
1
0
0
22
19
0
7
0
1
0
4
6
45
0
0
12
6
0
29
O53/02
4
O53/03
053/B3
O53/04
O53/B4
O53/05
O53/B5
O53/06
6
7
8
9
10
11
12
5
O53/B1
3
E
E
91
E
91
E
91
E
91
A
E
91
O53/01
2
B
A
A+B
A
A
A
A
A
A+B
A
E
91
E.K.
TĐPĐ
1
SIRA
E.
K.K.NO
NO
NO
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
PAYAS KAVŞAĞI
PAYAS KAVŞAĞI
DÖRTYOL KAVŞAĞI
DÖRTYOL KAVŞAĞI
ERZĐN KAVŞAĞI
ERZĐN KAVŞAĞI
GÖZENELER KAVŞAĞI
SERBEST BÖLGE KAVŞAĞI
SERBEST BÖLGE KAVŞAĞI
HATAYADANA
HATAY
ĐSKENDERUN BATI KAVŞAĞI
ĐSKENDERUN AYRIMI BATI
KAVŞAĞI
BAŞLANGIÇ
ADANA
ADANA
ĐLĐ
SONU
265
ĐSKENDERUN
D817.D.Y.AYR.
PAYAS KAVŞAĞI
D817.D.Y.AYR.
DÖRTYOL KAVŞAĞI
31-12 ĐL YOLU AYRIMI
ERZĐN KAVŞAĞI
01-28 ĐL YOLU
SERBEST BÖLGE
KAVŞAĞI
K.K. NO TANIMI
T.A.G
16000
13800
16100
2400
8900
7100
OTOYOL
OTOYOL
UZUNLUĞU
ADI
(M)
ĐSKENDERUN OTOYOL BAKIM ĐŞLETME ŞEFLĐĞĐ YOL AĞI
TOPRAKKALE - ĐSKENDERUN
690
4800 (1+3.8B)
1540
12580(5A+7+58B)
BAĞLANTI
YOLU
UZUNLUĞU
(M)
2071
1879
1914
3158
1196
1080
OTOYOL
(M)
KAVŞAK
KOLLARI
UZUNLUĞU
1920
100
100
200
DĐĞER
YOLLAR
(M)
21.04.1996
18.10.1993
01.01.1993
AÇILIŞ
TARĐHĐ
O53/07
14
O53/08
O53/B7
O53/A2-3
16
17
18
15
O53/B6
13
A
E
91
A
A
A
A
A
E
91
E
91
91
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
HATAY
ÇANKAYA KAVŞAĞI
BELEN KAVŞAĞI
ÇANKAYA KAVŞAĞI
ÇANKAYA KAVŞAĞI
ĐSKENDERUN KAVŞAĞI
ĐSKENDERUN KAVŞAĞI
266
GENEL TOPLAM
76.300 M.
24.260
TOPLAM
1100
2775
76.300
4800
7200
775
ŞEKERE KAVŞAĞI
D817.D.Y.AYR.
BELEN KAVŞAĞI
ÇANKAYA KAVŞAĞI
D817.D.Y.AYR.
KAVŞAĞI
46.726 M.
16.046
1925
300
1723
6.420
2180
1920
22.05.2001
24.03.2003
22.05.2001
23.07.1998
HATAY ĐLĐ ULAŞIM AĞ DURUMU
Devlet Yolu
Đl Yolu
Otoyollar
Köy Yolları
Demiryolu
Devlet Yolu
:
365 Km.
308 Km.
89 Km.
2.705 Km.
72 Km.
365 Km.
Đl Yolu
Beton Asfalt
175 Km.
Sathi Kaplama
172 Km.
Sathi
Kaplama
Stabilize
Toprak
4 Km.
Geçit vermez
:
Geçit vermez
308 Km.
283 Km.
10 Km.
15 Km.
18 Km.
Geçit vermez : Projesi hazırlanan veya yapım halindeki yollardır.
TABLO 92
KÖY YOLLARININ CĐNSLERĐNE GÖRE UZUNLUKLARI
KÖY VE ÜNĐTE YOLLARI
Asfalt Yol
1.574 km.
Stabilize
651 km.
Tesviye
354 km.
Mutasavver (Hamyol)
126 km.
TOPLAM
2.705 km.
TABLO 93
267
L.2.1. Karayolları
Hatay ilinde, asıl olarak karayolu ve denizyolu, bir ölçüde demiryolu etkin bir ulaşım
şebekesi oluşturur.
Đlde karayolu, Cilvegözü sınır kapısının bulunması nedeniyle gerek iç gerekse şehirler
arası ve milletler arası trafik hacmine sahiptir.
E - 5 Karayolu, Hatay’ın ülke karayolu sistemine bağlantısını sağlamaktadır.
Güney’de Yayladağ ilçesinden Suriye’ye bağlanan bu karayolu, Antakya üzerinden
Đskenderun, Dörtyol ve erzin ilçelerinin ve kuzeyde Adana ili ile ilin bağlantısını sağlar.
Ayrıca Gaziantep’ten gelen Hassa ve Kırıkhan ilçelerinin Reyhanlı’ya ve buradan da
Cilvegözü sınır kapısına bağlayan karayolu da yüksek standartlıdır.
Đl sınırları içerisinde ulaşılmayan yerleşim birimi bulunmamaktadır. Karayolu
uzunluğu 589 km. yol bulunmakta olup bunun 344 km.’si devlet yolu, 245 km.’si il yollarıdır.
Ayrıca inşa halinde olan otoyol uzunluğu 54 km.’dir. Yol kalitelerinin dağılımı şöyledir ;
Đlimiz sınırları içerisinde ulaşılamayan yerleşim birimi bulunmaktadır. Karayolu
uzunluğu 588 km. olup 171 km’si beton asfalt 417 km’si satıh kaplamadır. Ayrıca inşa
halinde olan otoyol uzunluğu 84 km’dir.
Karayolu uzunluğunun ilçelere göre dağılımı şu şekildedir.
Đlçeler
Devlet Yolu
Đl Yolu
Antakya
84 Km.
26 Km.
110 Km.
Đskenderun
22 Km.
42 Km.
64 Km
Dörtyol
3 Km.
5 Km.
28 Km.
Samandağ
18 Km.
16 Km.
34 Km.
Kırıkhan
48 Km.
30 Km.
78 Km.
Reyhanlı
33 Km.
13 Km.
46 Km.
Yayladağı
27 Km.
16 Km.
43 Km.
Altınözü
-----
38 Km.
38 Km.
Hassa
28 Km.
----
28 Km.
Belen
21 Km.
10 Km.
31 Km.
Erzin
15 Km.
26 Km.
41 Km.
Kumlu
24 Km.
23 Km.
47 Km.
268
Toplam
Đlimizin trafik yükü ise yıllara göre şu şekildedir
Yıllar
Taşıt
Yük
Toplam
Adet-Km
Ton-Km
1986
940.041
2.579.673
1.612.793
1987
1.038.260
2.651.488
1.161.146
1988
933.730
2.570.976
1.013.357
1989
929.986
2.183.574
1.033.015
1990
865.025
1.731.108
896.034
L.2.1. 2 Ulaşım Planlaması
Đlimizde yaya trafiğinin yoğun olduğu Cumhuriyet Alanı PTT Müdürlüğü önü ve Ulus
Meydanı Mydonose önünde bulunan yaya geçidini günde, ortalama (53.010) yayanın
kullandığı Đl Emniyet Müdürlüğünce tespit edilmiştir.
L.2.1.3 Toplu Taşım Sistemleri
Đlimizde Antakya Belediyesi kontrolünde bulunan şehirler arası otogarlardana günlük
ortalama (90) otobüs ile (1440) yolcunun, şehir içerisinde ise (95) özel halk otobüsü ile
(28.500) yolcunun , il içerisinde taşımacılık yapan yaklaşık 2155 minibüs ile 74.425 yolcunun
taşındığı , toplam olarak günlük ortalama 2340 araç ile 105.365 yolcunun taşındığı Đl
Emniyet Müdürlüğünce tespit edilmiştir.
Kent içinde toplu taşımacılık belediye otobüs işletmesi denetiminde özel firmalara ait
otobüslerle yapılmaktadır.
Đlçelerimizde ise taşımacılık belediyelerimize ait otobüs ve minibüsler ile
yapılmaktadır. Ayrıca müteahhit firmalar tarafından da yapılmaktadır.
L.2.1.4 Kent Đçi Yollar
Araç sayısı gün geçtikçe arttığından yollar her geçen gün biraz daha ihtiyaca cevap
veremez duruma gelmektedir.
Trafiğin Yoğun Olduğu Saatler Kavşaklar ve Yollar
Đl merkezinde trafik yoğunluğu 07.30 - 09.00, 12.00 - 13.00, 17.00 - 19.00 saatleri
arasında olup, Kemalpaşa, Kurtuluş, Yavuz Selim, Đstiklal (Đnönü), Rıhtım, Hürriyet, Atatürk,
Fatih, Cumhuriyet ve Gündüz Caddelerinin trafiği diğer caddelere göre daha yoğundur.
Orman Kavşağı, Cumhuriyet Alanı, Ata Köprüsü, Fatih - Ayşe Fitnat Kavşağı, Maksim
Kavşağı, Kemalpaşa Alt ve Üst Kavşağı, Kılıçoğlu, Otogar ve 100. Yıl Kavşakları trafik
yönünden yoğun olan yerlerdir.
269
Đlimizin trafik yönünden alt yapısı çok yetersizdir. Ata Köprüsü araç ve yaya trafiğine
zaman zaman cevap vermemektedir. Cumhuriyet Alanı müze önündeki yaya geçidi ile Ata
Köprüsü’ndeki yaya geçitleri trafiğin akışını olumsuz yönde etkilediğinden alt ve üst geçit
yapılması zaruridir.
L.2.1.5 Araç Sayıları
Antakya Trafik Tescil ve Denetleme Şube Müdürlüğündeki Kayıtlı Araç Sayıları;
Motorsiklet
114580
Otomobil
94441
Minibüs
7072
Otobüs
2912
Kamyonet
30927
Kamyon
6102
Traktör
16051
Çekici
8207
Özel Amaçlı Taşıt
314
Tanker
611
Arazi Taşıtı
647
TOPLAM
281864
Đlimiz Genelindeki trafik hacmi aşağıda L.2.1.5 te gösterilmiştir.
270
1 291
145
128
339
52
1 955
3 755
412
142
438
56
4 803
ANAMUR
ERMENEK
1 340
166
67
309
50
1 932
1 257
172
128
381
66
2 004
AYDINCIK
524
86
6
117
15
748
ERDEMLI
5 500
685
145
712
179
7 221
5 717
1 033
178
908
211
8 047
CENNET
CEHENNEM
SILIFKE
11 760
764
132
1 000
280
13 936
16 305
2 038
220
1 650
311
20 524
214
20
1
34
2
271
17 132
3385
575
4 351
1 595
27 038
TARSUS
12 029
1 570
454
3 180
795
18 028
10 671
1 266
454
2 592
493
15 476
ÇAMALAN
POZANTI
271
2 568
369
2
311
22
3 272
6 549
1 170
36
989
100
8 844
12 768
2 122
409
2 932
616
18 847
5 260
439
25
913
88
6 725
1 208
96
2
192
5
1 503
7 340
842
19
1 859
60
10 120
260
16
1
10
0
387
6 189
925
226
2 264
419
10 023
5 222
702
168
2 113
279
8 484
3 599
544
164
1 826
582
6 715
3 501
403
17
1 204
163
5 288
3 061
383
84
1 389
256
5 173
2 412
309
53
644
72
3 490
963
152
99
446
103
1 763
858
75
1
334
3
1 271
8 948
951
35
2 079
135
12 148
2 059
246
35
439
51
2 830
1 910
298
9
711
110
3 038
2 389
181
59
356
189
3 174
3 809
405
78
1 268
112
5 672
NARLI
2 616
272
89
923
107
4 007
1 918
170
12
440
131
2 671
670
88
8
241
36
1 043
1265
66
8
103
107
1549
19
2 891
488
4
869
214
4 466
512
77
13
89
8
699
2 981
261
98
514
120
3 974
6 607
618
42
829
106
8 202
6 842
688
351
2 277
442
10 600
NIZIP
5 630
586
331
2 700
672
9 919
5 999
714
353
2 755
1 038
10 859
1 482
193
2
500
29
2 206
ARABAN
3 828
475
134
1 885
420
6 742
YAVUZELI
2 524
352
133
1 173
232
4 414
2 306
210
89
351
114
3 070
682
34
60
52
118
946
725
168
4
731
28
1 656
PAZARCIK
801
93
2
340
62
1 298
ÖNCÜPINAR
1 834
185
13
368
139
2 539
846
95
8
338
44
1 331
2 686
298
9
1 143
153
4 289
SAKÇAGÖZ
1 968
290
15
843
121
3 237
CILVEGÖZÜ
REYHANLI
3 125
449
11
1 262
145
4 992
HASSA
ISLAHIYE
BAHÇE
5 486
692
44
739
77
7 039
ELBISTAN
NURDAGI
TÜRKOGLU
3 857
599
74
1 523
205
6 258
2 113
226
10
1 386
335
4 070
4 623
535
55
1 090
197
6 500
4 117
598
23
1 697
242
6 677
2 412
309
53
644
72
3 490
GÖKSUN
KIRIKHAN
ISKENDERUN
3 890
588
89
1 998
375
6 940
YAYLADAGI
SAMANDAG
5 684
766
220
1 821
439
8 930
13 145
1 216
149
1 662
408
16 580
CEYHAN
4 39
609
830
91
2 210
417
8 157
2 252
242
46
497
75
3 112
FEKE
YUMURTALIK
3 489
294
52
515
70
4 420
KOZAN
KARATAS
25 978
4 785
342
2 760
227
34 092
8 305
1 116
62
1 807
440
11 730
IMAMOGLU
3 913
285
23
596
57
4 874
875
94
3
230
34
1 236
SAIMBEYLI
272
48
2
96
3
421
TUFANBEYLI
224
47
3
50
9
333
Karayollari 5. Bölge Müdürlügü
TASUCU
OVACIK
1 474
235
124
422
70
2 325
MUT
1 642
189
68
334
40
2 273
1 271
212
56
280
56
1 875
Otomobil
Orta Yüklü Tic.Tas
Otobüs
Kamyon
Kamyon+Römork,çekici
+Yari Remork
Toplam
YILLIK ORTALAMA GÜNLÜK
TASIT HACMI 2007
0-2000
2000-4000
4000-6000
6000-8000
8000-10000
10000-15000
15000-20000
20000-30000
DEVLET YOLLARI
TRAFIK HACIM HARITASI
PLANLAMA BASMÜHENDISLIGI
1950
TCK
BIRECIK
L.2.3. Deniz, Göl, Nehir Taşımacılığı
L.2.3.1. Limanlar
Đskenderun Körfezinde halen bulunan Đskele ve Limanlar
1. Đskenderun Limanı
2. Mobil Đskele
3. Shell Đskele
4. Petrol Ofis Đskelesi
5. Karayolları Asfalt Đskelesi
6. Sarıseki Đskelesi
7. Süper Fosfat
8. Yazıcılar
9. Tosyalı Assan (Đnşa Halinde)
10. Ekinciler
11. ĐDÇ Limanı
12. Aygaz (Şamandra)
13. BP-Delta (Şamandra)
14. Botaş (Dörtyol)
15. Bahattin Bayraktar
16. Tofaş Gübre
17. Serbest Bölge
18. Botaş (Ceyhan)
ĐSKENDERUN TCDD LĐMANI
Đşletmeciliği Ulaştırma Bakanlığı TCDD Genel Müdürlüğü, Đskenderun TCDD
Liman Đşletme Müdürlüğünce yapılan yük ve yolcu trafiğine açık bulunan ve alt yapısı
büyük yatırımlarla gerçekleştirilen Đskenderun Limanı 1990 yılında patlak veren körfez
krizinden sonra menfi yönde etkilenmiş olup, atıl kapasitesiyle çalışmaktadır. Limana
gelen ve giden gemilerin pilotaj ve remorkaj hizmetleri kendi bünyesinde kurulu bulunan
deniz
araçları
ve
birimleri
tarafından
verilmektedir.
Adı geçen limanda toplam 1700 metre uzunluğunda 9 adet dok bulunmaktadır. Đskele ve
rıhtımlarda en düşük draft 6 metre en yüksek draft ise 12-14 metre derinliktedir.
SASA TESĐSLERĐ
Đşletmeciliğini Sasa Sun`i ve Sentetik Elyaf Sanayi A.Ş.`nin yaptığı tesis ve
bağlama şamandıraları, aynı şirkete ait Adana`da kurulu bulunan fabrikaların hammadde
ihtiyacını karşılamak üzere gelen gemilere hizmet vermektedir.Söz Konusu tesislere
gelen gemilerin pilotaj ve klavuzluk hizmetleri Dekaş Med Marin firması tarafından
verilmektedir.
272
ÇEKĐSAN TESĐSLERĐ
Đşletmeciliğini Çekisan Depolama Hizmetleri Ltd. Şti.`nin yaptığı tesis ve
şamandıralara, ana şirketleri olan shell, BP, Mobil Đskelesi için benzin türleri ve motorin
gibi beyaz yakıtların gemilerden tahliyesi, depolanması ve dağıtım vb. işlere hizmet
vermektedir.3. şahıslara hizmet vermeyen tesislere gelen gemilerin plotaj ve romorkaj
hizmetleri Dekaş Med Marin firması tarafından verilmektedir.
PETROL OFĐSĐ TESĐSLERĐ
Đşletmeciliğini Petrol Ofisi A.Ş`nin yaptığı tesis ve şamandıralarda 3. şahıslara
hizmet verilmeyip, kendi ihtiyaçları olan beyaz ve siyah akaryakıtın gemilerle tahmil
tahliyesi depolanması ve dağıtım hizmetleri verilmektedir.Plokaj ve romorkaj hizmetleri
Dekaş Med Marin firması tarafından verilmektedir.
KARAYOLLARI ĐSKELESĐ
Karayolları Genel Müdürlüğü sayı ile 3 nolu asfalt şantiye şefliğine bağlı iskeleye
kurumun ihtiyacı olan asfalt tahliyesi yapacak gemiler yanaşmakta olup, sayı ile 3.
şahıslara hizmet verilmemektedir. Plokaj ve romorkaj hizmetleri Dekaş Med Marin
firması tarafından verilmektedir.60.10 uzunluğundaki iskelede 2 adet gemi yanaşma yeri
mevcuttur.
NATO ASKERĐ ĐSKELE
Deniz Kuvvetleri Komutanlığına bağlı iskeleye harp ve yardımcı harp gemileri
yanaşmakta olup, 3. şahıslara hizmet verilmemektedir.
SARISEKĐ GÜBRE FABRĐKALARI ĐSKELESĐ
Đşletmeciliği Đskenderun Sarıseki Süper Fosfat fabrikaları müdürlüğü tarafından
yapılmakta olup, kendi limancılık faaliyetlerinin yanında yolcu hariç diğer yük cinsleri
için 3. şahıslara hizmet vermektedir. Plokaj ve romorkaj hizmetleri Dekaş Med Marin
firması tarafından verilmektedir. 812 metre uzunluğundaki iskelede 6 adet gemi yanaşma
yeri mevcuttur. Su derinliği 7-18 metre arasında değişmektedir.
273
YAZICI ĐSKELESĐ
1994 yılında işletmeye açılan ve akabinde yolcu ve dökme sıvı yükleri dışında her
türlü yük cinsleri için genel limancılık faaliyetlerinde bulunma izni olan iskelenin
işletmeciliği Yazıcı Demir ve Çelik San. A.Ş. tarafından yapılmaktadır. Plokaj ve
romorkaj hizmetleri Dekaş Med Marin firması tarafından verilmektedir. 700 metre
uzunluğundaki iskeleye gemilerin tonajlarına göre 5-8 gemi yanaşabilmektedir. Su
derinliği 5,30 ile 19,30 metre arasında değişmektedir.
ORHAN EKĐNCĐ ĐSKELESĐ
1988 yılında sadece kendi ihtiyacı olan hammadde alımı ve mamül dış satımı için
hizmete açılan iskeleye daha sonra genel limancılık hizmetleri verilmiş olup. Yolcu ve
dökme sıvı yüklerin dışında her türlü yükün tahmil ve tahliyesi
yapılmaktadır.Đşlemciliğini Ekinciler Demir ve Çelik Sanayi A.Ş.`nin yaptığı iskeleye
tahmil ve tahliye amacı ilk gelen gemilere plokaj ve romorkaj işleri Dekaş Med Marin
firması tarafından verilmektedir. Tam boyu 850 metre ve kullanım boyu 211 metre
uzunluğundaki iskeleye gemilerin tonajlarına göre 4-6 gemi yanaşabilmektedir. Su
derinliği 13-19 metre arasında değişmektedir.
ĐDÇ LĐMANI
Đşletmeciliği Türkiye Demir ve Çelik Fabrikaları Genel Müdürlüğü, Đskenderun
Demir ve Çelik Fabrikaları Müessese Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Kendi
hammadde ve mamül ihtiyaçlarının dışında 3. şahıslara yönelik yolcu hariç her türlü
yükün tahmil ve tahliyesi yapılmaktadır. Klavuzluk ve romorkaj hizmetleri kendi
bünyelerinde kurulu bulunan Dok teşkilatı tarafından verilmektedir. Söz konusu limanın
toplam 6 adet rıhtımı mevcut olup, rıhtım boyları toplamı 1435 metredir. Su derinlikleri
ise rıhtımların bulundukları mevkilere göre 6-18 metre arasında değişmektedir.
BALIKÇI BARINAKLARI
Yetki ve sorumluluk alanımız içerisinde Samandağ Balıkçı Barınağı ile Đskenderun
Merkez Balıkçı Barınağı olmak üzere iki adet barınak mevcuttur. Söz konusu
Barınakların işlemciliği su ürünleri kooperatifleri tarafından yapılmaktadır. Mevcut iki
barınağın yörenin ihtiyaçlarına cevap veremez durumda olması nedeniyle Dörtyol ve
Arsuz`da olmak üzere iki adet balıkçı barınaklarının inşaatına başlanmış olup ancak
ödenek yetersizliğinden dolayı durmuştur . Bunun yanında madenli \ Arsuz balıkçı
barınağı ile Payas balıkçı barınağı proje çalışmaları DLH bölge müdürlüğünce devam
ettirilmektedir.
274
ĐNŞA HALĐNDEKĐ ĐSKELELER
Yazıcı iskelesi ile Orhan Ekinci iskelesi arasındaki Assan Endüstri A.Ş. tarafından
40 metre genişliğinde ve 600 metre boyunda olacak şekilde projelendirilen iskele
tamamlandığı takdirde 30.000 tonluk gemilerin yanaşıp yükleme ve boşaltma işlemi
yapabilecek
bir
k
onuma
gelmesi
planlanmaktadır.
LĐMANLARIN ĐŞLEV VE ÖNEMĐ
Đskenderun Körfezi 1950 yılından bu yana deniz ve uluslar arası transit
taşımacılığa, ithalat ve ihracat petrol gübre demir – çelik mamullerine tahmil-tahliye ve
diğer liman faaliyetlerine yönelik tüm körfezi kapsayan 15 adet liman ve iskeleye sahip
bulunmaktadır. Stratejik konumu bulunan NATO iskelesi bu rakamın dışındadır. Bu
limanlara termik santral ve serbest bölge için yapılacak limanları da eklediğimizde
Đskenderun körfezi boydan boya bir liman bölgesi haline gelmiş olacaktır. Stratejik ve
ekonomi ağırlık önemli liman ve iskelelerin Đskenderun bölgesi içinde yer alması da
ayrıca bu kentin il olmasını gerektiren ciddi nedenlerden biri olmalıdır. Đskenderun
Limanından son 5 yıl içerisinde yaklaşık 3,700,000 ton yükleme 13,000,000 ton
boşaltma yapılmıştır.
ĐSKENDERUN KÖRFEZĐNDE BULUNAN LĐMAN VE ĐSKELELERĐN
KAPASĐTELERĐ
ĐSKENDERUN LĐMANI
11 Adet rıhtım mevcut olup toplam yükleme ve boşaltma kapasitesi 3,500,000 ton\yıldır.
MOBĐL OĐL DOLUM TESĐSĐ ve ĐSKELESĐ
Boşaltma : 2,160,000 ton\yıldır.
Yükleme : 2,160,000 ton\yıldır.
PETROL OFĐSĐ DOLUM TESĐSĐ ve ĐSKELESĐ
Boşaltma : Geminin pompa gücüne bağlı
Yükleme : 900 ton\saat
KARAYOLLARI ASFALT TESĐSĐ ve ĐSKELESĐ
Asfalt boşaltma : 100 ton\saat
275
SHELL SIVI YÜK DOLUM TESĐSĐ ve ĐSKELESĐ
Boşaltma : Geminin pompa gücüne bağlı
ĐDÇ LĐMANI
6 Adet rıhtım mevcut olup toplam yükleme ve boşaltma kapasitesi:43,400 ton\gün dür.
BOTAŞ ĐSKELESĐ
Toplam ham petrol yükleme kapasitesi 30,000 m\saat
AYGAZ LPG TESĐSĐ VE ĐSKELESĐ
Boşaltma : 100 ton\saat
SARISEKĐ GÜBRE FABRĐKASI ĐSKELESĐ
Boşaltma : 450 ton\yıl
Yükleme : 450 ton\yıl
TOROS GÜBRE ĐSKELESĐ
Boşaltma : 1,250 ton\saat
Yükleme : 5,000 ton\gün
EKĐNCĐLER DEMĐR-ÇELĐK SANAYĐ ĐSKELESĐ
Toplam yükleme ve boşaltma kapasitesi: 800,000 ton\yıl dır.
ATAKAŞ LĐMANI Yapımı Devam Etmektedir.
ĐSKENDERUN LĐMANI
Ticaret hayatına katkısı asırlarca devam eden Đskenderun limanımızın , 1927 yılında
Fransızlar tarafından mavnalara hizmet verilmek üzere , bugün servis limanı olarak
kullandığımız iç liman beseni yapılarak anılan tarihte hizmete girmiştir.
Đskenderun ve hinterlandına cevap veren limanımız 1942 yılında büyük iskele ,
1954 yılında , silo ve konveyyör tesisleri yapımı ile önemini artırmıştır. 1972 yılında ise
276
bu günkü rıhtımlar tamamlanıp , mekanik ve elektrikli techizatlarla güçlendirilerek ,
hizmete devam etmiştir. Söz konusu tarihten bugüne kadar limanımıza çeşitli yatırımlar
yapılarak Akdeniz bölgesinin modern limanlarından biri haline gelmiş olup muntazam
kara ve demir yolu bağlantısı ile zengin bir hinterlanda sahip olmuştur.
Limanımızın Türkiye ve Đran demir yolları ile bağlantılı oluşu ve Irak a yakınlığı
nedeniyle önemli bir transit liman olması özelliğini korumaktadır.
2003 ABD - IRAK SAVAŞI sırasında Đskenderun Limanının ABD tarafından üs
olarak kullanılması Đskenderun Limanını dünya gündemine taşımıştır.
Irak transit taşımacılığının başlaması ve gap projesinin bitiminde bölgede yapılacak
üretim ve buna bağlı olarak meydana gelen ihracat artışı ile limanımızın öneminin daha
da artacağı bir gerçektir.
Limanımız fiziki bakımından ise her türlü açık deniz etkilerine karşı 1400 metre
uzunluğundaki batı mendireği ile korunmuş olup 8,5 metre ile 12 metre su derinliğine
sahiptir. Bu özelliği taşıyan çeşitli boylardaki gemileri limanımıza kabul etme
olanağımız mevcuttur. Rıhtımlarımızın uzunluğu 1700 metre olup , aynı anda 9-10 gemi
yanaşarak yükleme ve boşaltma yapılabilmektedir. Limanımızda konteyner dahil , her
türlü dökme ve karışık eşya elleçlemesi yapılabilmektedir.
Limanımızın yıllık gemi kapasitesi 1060 gemi\yıl olup , 3,500,000 ton\yıl elleçleme
kapasitesine sahiptir. Limanımızda kurulu olan konveyyor tesisi ile insan gücüne
gereksinme duyulmadan saatte 300 ton hububat , 250 ton demir cevheri ile saatte 100 ton
kömür yükleme ve boşaltma yapılabilmektedir.
Limanımızda Türkiye’nin en iyi ve en modern Synorolift kızaklama tesisi kurulu
olup 1000 gross tonilataya kadar olan deniz vasıtalarına havuzlanmasına olanak
sağlamaktadır. Bu tesisiyle Đskenderun , Mersin ve çevresindeki kuruluşların deniz
vasıtalarına hizmet verilmektedir.(Yapımı 1983 ‘te başlamış 1985’te bitmiştir).
Limanımızın modern ekipmanlarla donatılmış olup yüksek performansta rıhtım
vinci ve 90 ton kaldırma kapasiteli birde yüzer vincimiz mevcuttur.
Gemilerin limanımıza ve liman dışındaki iskelelere yanaştırılmasında günün 24
saatinde kılavuzluk hizmetleri verilmekte , bu hizmetler için 4 rmorkör ve ek olarak bir
adet hem romorkör hizmeti veren hem de deniz yangınlarına müdahele edebilen 2500hp
gücünde söndüren XII Romorkörü mevcuttur. Romorkör dışında iki adet morinbot , bir
adet servis botu ve bir adet kılavuz botumuz servis vermektedir. Limanımızda ayrıca
gemi sintinelerindeki atıkların alınması için sintine tesisimiz de mevcuttur(arıtma tesisi).
Limanımızda hizmetlerin ifanı için iki şift(vardiya) olarak çalışmakta , iş
sahiplerinin talepleri halinde üçüncü şilt te çalışmaya devam edilmektedir. Limanımızda
şu an mevcut 720 işçisi 169 memur ve müstahdemi ile hizmetleri devam ettirmekteyiz.
277
233 sayılı KHK uyarınca. Bakanlar kurulu kararıyla Devlet Demir Yolları
şebekesiyle bağlantısı bulunan Đskenderun limanının işletilmesi TCDD genel
müdürlüğüne verilmiştir.
Đskenderun liman sınırları 36 35’ 36” kuzey boylamı 36 09’ 30” doğuda olan fener
mevkiinden kuzeye ve enlemi 36 40’ 06” kuzey boylamı 36 12’ 46” doğu mevkiindeki
(Sarıseki iskelesi hariç) batıya çizilen çizgilerle kıyı arasında kalan deniz alanıdır.
Alan içinde bulunan , petrol ofisi , Shell , Çekisan , Mobil , Sa-Sa , bu alanın
dışında bulunan Sarıseki gübre fabrikaları , Orhan Ekinci özel iskelelerine plotaj ve
romorkaj hizmeti verilmektedir.
Limanımız 300 rüsum tonalitosuna kadar (NRT) makinalı ve makinasız Türk
bayraklı gemilerin yükleme boşaltma ve aktarma işleriyle yolcu beraberindeki zat ve ev
eşyası hariç olmak üzere her türlü yükleme , boşaltma ve aktarma işlerini , her tondaki
yabancı gemilerle 300 rüsum tonalitosundan yukarı Türk bayraklı gemilere tatlı su
vermek , ihrakiyelerinin yükleme , boşaltma ve aktarma işlemlerini yapmak , her türlü
palamar hizmetlerini yapmak. Romorkörcülük ve kılavuzluk işlerini yapmak. Gemilerin
katı ve sıvı atıklarını almaktır.
Türkiye’nin Akdeniz kıyısında Ortadoğu’ya açılan bir transit kapısı olan Đskenderun
limanı bugün ülkemizin geniş bir alan ve modern teçhizatlarla donatılmış sayılı
limanlarından birisidir.
Geniş bir hinderland alanına sahip bulunan Đskenderun limanı demiryolu ve
karayolu ile yurt içi ve ülkeler arası ulaşım ağlarına en iyi bir şekilde bağlanmıştır.
Đskenderun Gümrükler Başmüdürlüğü 2000-2001-2002 Ocak-Aralık Ayı Verileri
GRAFĐK 20
278
L.2.3.2. Taşımacılık
GRAFĐK 21
279
GRAFĐK 22
L.2.4. Havayolları
Hatay’da 1935’de kurulan ve 1963 yılına dek Adana Hava Alanı ile bağlantılı
olarak sivil taşımacılıkta kullanılan Đskenderun Hava Alanı daha sonra yolcu taşımacılığına
kapatılmış olup sadece askeri amaçla kullanılmaktadır. Havayolu ile gelecek turistler çevre
illerden Adana ve Gaziantep Hava Alanlarını kullanmakta iken
Havaalanımıza 2008 Yılında Gelen / Giden Uçak Sayısı
Đç Hat : 945
Dış Hat : 68
Toplam : 1013
Havaalanımıza 2008 Yılında Gelen / Giden Uçak Sayısı
Đç Hat : 106267
Dış Hat : 10048
:
:
Toplam : 116315
Havaalanının Şehir Merkezine Olan Uzaklığı
27 km’dir.
280
:
L.3. HABERLEŞME
Santrallerimizin ilçelere göre dağılımı
ĐLÇE ADI
SANTRAL ADEDĐ
SANTRAL
KAPASĐTESĐ(HAT)
ÇALIŞAN
ABONE(HAT)
ANTAKYA
42
109.214
98.155
ALTINÖZÜ
12
9.360
8.405
HASSA
9
8.446
7.513
KIRIKHAN
15
19.787
18.344
KUMLU
6
3.018
2.470
REYHANLI
11
13.320
11.483
SAMANDAĞ
22
27.702
25,369
YAYLADAĞI
8
4.706
3.960
ĐSKENDERUN
33
93.180
81.724
BELEN
8
9.358
7.956
DÖRTYOL
11
31.809
29,040
ERZĐN
7
8.552
7,783
TOPLAM
184
342.258
304.907
TABLO 94
281
Đlçelerimize Göre Prensibal ve Lokal Altyapı Şebeke Durumları
ĐLÇE ADI
PRENSĐBAL
KAPASĐTESĐ(HAT)
LOKAL
KAPASĐTESĐ(HAT)
ANTAKYA
174.670
236.170
ALTINÖZÜ
17.000
19.600
HASSA
14.900
17.100
KIRIKHAN
40.600
66.200
KUMLU
7.600
8.000
REYHANLI
23.100
46.500
SAMANDAĞ
23.100
81.760
YAYLADAĞ
7.500
7.900
ĐSKENDERUN
136.400
178.600
BELEN
14.250
16.150
DÖRTYOL
54.700
90.050
ERZĐN
12.900
17.100
TABLO 95
BĐLĐŞĐM AĞLARI HĐZMETLERĐ
Đlimiz sınırları içerisinde yürütülen özel devre (data, Turpak, Đnternet, Frema Relay
vs.) hizmetlerinin daha sağlıklı ve daha rasyonel bir şekilde yürütülmesi, çağımızın
teknolojik gelişmelerin yakından takip edilerek müşterilerimize en iyi hizmeti vermek için
kurulmuş olan Bilişim Ağları Müdürlüğümüz; Data, TURPAK, Đnternet, XDSL gibi
hizmetleri aşağı yukarı tüm Đlimize yaymayı hedef olarak belirlemiş olup bunda da büyük
oranda başarı sağlamıştır.
Đlimizdeki müşterilerimizin; Đşyerlerinde veya evlerinde bulunan bilgisayar, faks ve
telefonu aynı hat üzerinden kullanmak, görüntülü telefon hizmeti almak, arayan numarayı
görmek, görüşmelerin süresini ve kontör sayısını öğrenmek, video konferans yapmak ya da
Internet'e hızlı bir şekilde bağlanmak için Türk Telekom olarak bizlerin 2002 yılında Hatay
ilimize XDSL uygulamaları diğer bir deyişle Bileşik Hatlar servisini Đlimize getirmeyi
planlamış bulunmaktayız.
282
DATA SĐSTEM KAPASĐTELERĐ
HĐZMET TÜRÜ
KAPASĐTE
ÇALIŞAN
TURPAK
196
160
TDM
292
104
FR
19
TTNET (LL)
TTNET (DĐALUP)
16
9
2000
1879
DATA
730
TABLO 96
TRANSMĐSYON HĐZMETLERĐ
Transmisyon olarak temel hizmet şehirlerdeki il,ilçe,belde,köy vs. santrallerin
birbirleri arasında telefon ve data trafiğinin iletilmesidir. Ulusal ve uluslar arası her tür
telefon, data trafiklerin iletilmesi transmisyon sistemleri ile mümkündür.
Đlimizde 2000 yılı içerisinde başlayan Transmisyon güzergahlarında
alternatiflerin oluşturulması çalışmaları 2001 yılı içerisinde tamamlanarak Hatay ili
içerisinden yapılacak aramalarda iller arası tüm data ve telefon hizmetlerinin kesintiye
uğramasına müsaade edilmemektedir.
TRANSMĐSYON SĐSTEM KAPASĐTELERĐ
S
SĐSTEM ADI
NO
MĐKTARI
1 ANALOG R/L 1800 TN
2
2 ANALOG R/L 900 TN
1
3 ANALOG R/L 300 TN
2
4 140 MB SAYISAL R/L
3
5 34 MB SAYISAL R/L
7
6 4*2 MB SAYISAL R/L
25
7 2 MB SAYISAL R/L
2
8 140 MB FOHT
17
283
9 34 MB FOHT
14
10 8 MB FOHT
53
11 2 MB FOHT
57
12 SDH (STM16)
16
13 SDH (STM4)
18
14 SDH (STM1X)
6
15 12 TN HAVAĐ HAT
9
16 3 TN HAVAHĐ HAT
1
17 KABLOSUZ TELEFON BAZ ĐST.
13
18 KABLOSUZ TELEFON ABONE SAYISI
2017
19 NMT (ARAÇ TELEFONU )
5
TABLO 97
L.4. ĐLĐN ĐMAR DURUMU
Bu konu ile ilgili bilgi elde edilememiştir.
L.5. ĐLDEKĐ BAZ ĐSTASYONLARI SAYISI
284
Hatay Đli ve Đlçelerinde GSM Baz Đstasyonu Güvenlik Sertifikası Durum Çizelgesi
TABLO 98
285
TABLO 99
286
TABLO 100
* Hatay Đlinde toplam 158 adet baz istasyonu mevcuttur.
(L) ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME KAYNAK
•
•
•
•
•
•
Hatay Đl Telekom Müdürlüğü
Đskenderun Gümrükler Başmüdürlüğü
Hatay Đli Trafik Tescil Şube Müdürlüğü
Hatay Valiliği Web Sitesi.
Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları
287
M.YERLEŞĐM ALANLARI VE NÜFUS
M.1. KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA
M.1.1. Kentsel Alanlar
M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri
Hatay, Akdeniz Bölgesi'nin Doğu ucunda yer alan bir sınır ilimizdir. Türkiye
toplam alanının %0 7'sini kaplayan 5.403 km2 genişlikteki il alanı, 35° 52' ve 37° 04'
kuzeyenlemleri ile 35° 40' ve 36° 35' doğu boylamiarı arasında kalmaktadır.
Hatay ili doğusunda ve güneyinde Suriye, kuzey-doğusunda Gaziantep, kuzey ve
kuzey-batısında Osmaniye ve Adana, batısında Akdeniz yer alır.
Hatay ilinin batı kesimleri ıskenderun Körfezi kıyısındaki çok dar ve uzun kıyı
ovası ile kaplıdır. Bu ovanın hemen gerisinde Amanos Dağları yükselmektedir. Çok
yüksek olmamakla beraber bir duvar gibi uzanan Amanos Dağlarının Hatay ili içindeki en
önemli geçiti, ıskenderun-Antakya karayolunun geçtiği Belen Boğazıdır. Güney-batı ve
kuzey-doğu yönünde uzanan Amanos Dağları, daha sonra Gavur Dağları ve Nur Dağları
adını alır. Asi ırmağının denize döküldüğü Samandağ ilçesi ile -Suriye sınırı arasında kalan
Güney-batı kesiminde, başka bir dağlık yöre ile karşılaşılır. Ilin orta kesimini Güneybatıkuzeydoğu doğrultu/u bir çukur alan kaplar. Bu çukurluk Güneyde Suriye topraklarında,
Kuzeyde de Kahramanmaraş kentinin yakınlarına doğru uzanır. Adı geçen bu çöküntünün
en alçak kesimini eskiden bir bataklık olan ve sonrada kurutularak tarıma açılan Amik
Ovası kaplar.
Aşağı Asi Vadisi'nin başlangıcında kurulu olan il merkezinin denizden yüksekliği
yaklaşık 85 m. dir. Alanının %46' sını dağların oluşturduğu ilde, ovalar % 34'lük bir paya
sahiptir % 97'si kültüre elverişli olan Hatay topraklarının yaklaşık yarısını ekili-dikili
alanlar kaplamaktadır.
M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni
M.1.1.3. Planlı Kentsel Gelişme Alanları
Đskenderun kenti Çukurova metropolitan bölge planlamasında bir liman kenti olarak
düşünülmüştür. Metropolitan uygulamaları 1986 yılında başlayarak Dünya Bankası’nın
desteği ile Đskenderun Karaağaç’ta bir, Sarımazı’da ise ikinci bir büyük toplu konut
uygulaması şeklinde gerçekleştirmeye çalışmıştır. Diğer yeni yerleşimler ise yine kentin
güneydoğusunda, Sarımazı yönünde gelişmektedir. Bunlarda sınırlı yapı kooperatifleri
şeklindedir.
Đskenderun Körfezi’nin kuzey batı yönüne doğru Erzin’e 9 km uzaklıkta Serbest
Sanayi Bölgesi adıyla Ceyhan, Osmaniye, Yumurtalık ve Dörtyol ilçelerinin ortak
kullanabileceği 3.750 hektarlık bir sanayi alanı, 75.000-100.000 kişi istikdam edecek
şekilde planlanmıştır.
Hatay’da kentsel alan kullanımı, il genelinde % 1,69 gibi bir oran göstermektedir.
Hatay’da son yıllarda (1990) kent nüfusu kır nüfusuna oldukça yakın bir orana ( % 47,92 )
288
ulaşmıştır. Bu olgu, kentsel yerleşimlerin, sanayi, yollar ve altyapı elemanlarının toplu ve
sıkışık düzen de olmasının bir sonucudur.
Eski Antakya’da kültür ve tabiat varlıklarını koruma altına alınan binalar nedeniyle
modern tarzda bir şehir imar planı tatbik edilmemektedir.
M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk
2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre Đlimizin nüfusu 1.253.726
kişidir. Bu nüfusun 581.341’i şehirlerde, 327.557’si beldelerde ve 581.341’i de
köylerde yaşamaktadır. Km2’ye düşen nüfus yoğunluğu 232’dir. Nüfus artış hızı binde
%0 12,19’dur.
Đlçeler
ĐLÇELER ĐTĐBARĐYLE ŞEHĐR , BELDE VE KÖY NÜFUSLARI
Toplam
Şehir
%
Belde
%
Köyler
%
Yüzölçümü
Nüfus
Oranı
( Km2)
71.442
21
689
501
14
45.287
77
357
166
-
9.736
34
197
144
54
4.809
4
580
218
-
8.109
24
298
114
24.527
49
16.396
33
495
101
55
87.899
31
40.336
14
759
379
63.615
65
3.472
4
31.443
32
688
143
16.070
6.629
41
-
-
9.441
59
186
86
Reyhanlı
74.225
52.135
70
-
-
22.090
30
406
183
Samandağ
106.754
34.641
32
43.961
41
28.152
26
382
279
Yayladağ
27.654
7.717
28
7.350
27
12.587
46
366
76
1.253.726 5 8 1 . 3 4 1
46
372.557
30
299.828
24
5403
232
Nüfus
Nüfusu
Oranı
Nüfusu
Oranı
Antakya
345.320
144.910
42
128.968
37
Altınözü
59.167
5.352
9
8.528
Belen
28.382
18.646
66
-
126.258
53.597
42
67.852
Erzin
33.988
25.879
76
-
Hassa
49.994
9.071
18
287.384
159.149
Kırıkhan
98.530
Kumlu
Dörtyol
Đskenderun
TOPLAM
TABLO 101
289
Nüfusu
Yoğunluğu
M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları
Antakya'da var olan koruma amaçlı plan ve projeler yeniden bu gözle
değerlendirilmelidir. Kent planlaması ve kentsel korumanın en iyi ifade edileceği ölçek ise,
demin de söylediğim gibi kentsel tasarı ölçeğidir. Söz konusu kentte yaşanabilir mekânlar
oluşturmak, kültürel değerleri korumanın ve yaşatmanın ilkeleri, planların en üst
ölçeklerinden
itibaren
ortaya
konulmalıdır.
Bir başka toplantıda, izin verirseniz Sayın Başkan, ben Antalya deneyimini aktarmak
istiyorum. Antalya deneyimi 1/100 000 ölçekten 1/25 000 ölçeğe, 1/25 000 ölçekten; yani
çevre düzeni planından 1/5 000 nazım plan ölçeğine, nazım plan ölçeğinden uygulama
planları ve eylemsel tasarımlara kadar giden ölçeklerdedir. Bizim son beş yılda Antalya'da
ve danışmanlığını yaptık, kent planları hazırladık. Deneyimleri aktarmak özellikle Antakya
için ilginç olacaktır. 1/ 25 000'den başlayarak koruma kararları verilmiştir ve onlar kentsel
tasarım 1/ 500 ölçeklere kadar ilkeler düzeyinde gelmiş ve detaylandırılmıştır; o da bence
çok
önemli.
Makrodan
mikroya
gitmek
gerekiyor.
Koruma amaçlı tasarımlar yapılmalı ve uygulanmalıdır. Kent planlama, kentsel koruma ve
kentler tasarım ölçeğinde, kentsel tasarım, kent planlama ve kentsel korumanın hedefine
varmak için başvurduğu bir araç niteliğinde karşımıza çıkmaktadır, ki kentsel tasarımın
disiplinler arası özelliği de bunu desteklemektedir. Bu tür olaylarda kentsel tasarım
projelerini yapmak gerekiyor. Burada arkeologlar da olacak, yerine göre sanat tarihçileri de
olacak, yerine göre peyzaj mimarları olacak, mimarlar olacak, altyapıcılar olacak. Bu
projeler, özelliğine göre çeşitli disiplinler arası elemanların katıldığı projeler olmalıdır.
Birçok tarihsel kentte koruma planlarından önce yapılan planlar genel olarak korumayı
değil, yenilemeyi öngörmektedir.
M.1.1.6. Endüstri Alanlarda Yer Seçimi
“Sanayi ve Teknoloji” konu başlığı altında ayrıntılı olarak verilmiştir.
M.1.1.7. Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar
“Turizm “ konu başlığı altında ayrıntılı olarak verilmiştir.
M.1.2. Kırsal Alanlar
GRAFĐK 23
290
KÖY NÜFUSU
ĐLÇELER
1990
2000
Köyler
%
Yüzölçümü
Nüfus
Nüfusu
Oranı
( Km2)
Yoğunluğu
Antakya
122.424
71.442
71.442
21
689
501
Altınözü
46.737
45.287
45.287
77
357
166
7.264
9.736
9.736
34
197
144
15.984
4.809
4.809
4
580
218
Erzin
6.683
8.109
8.109
24
298
114
Hassa
25.338
16.396
16.396
33
495
101
Đskenderun
38.813
40.336
40.336
14
759
379
Kırıkhan
34.474
31.443
31.443
32
688
143
9.399
9.441
9.441
59
186
86
Reyhanlı
20.803
22.090
22.090
30
406
183
Samandağ
59.345
28.152
28.152
26
382
279
Yayladağ
17.108
12.587
12.587
46
366
76
TOPLAM
404.372
299.828
299.828
24
5403
232
Belen
Dörtyol
Kumlu
TABLO 102
M.2. ALTYAPI
Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler “Ulaşım ve Altyapı” başlığı altında incelenmiştir.
M.3. BĐNALAR VE YAPI ÇEŞĐTLERĐ
M.3.1. Kamu Binaları-M.3.2.Okullar-M.3.3.Hastaneler ve Sağlık TesisleriM.3.4.Sosyal ve Kültürel Tesisler
Hastaneler ve Sağlık Tesisleri
Hatay il genelinde bulunan sağlık kuruluşları aşağıdaki gibidir.
Devlet Hastanesi
6 adet
Doğum Evi
2 adet
Sağlık Merkezi
1 adet
Dispanserler
4 adet
Özel Hastane
6 adet
Sosyal Sigorta Hastanesi
1 adet
Sağlık Ocağı
82 adet
Sağlık Evi
425 adet
291
Sosyal ve Kültürel Tesisler
Hatay il genelinde kültürel tesisler aşağıdaki gibidir.
Đlkokul + Ortaokul
788 adet
Lise ve dengi (meslek dahil)
83 adet
Özel Đlkokul
3 adet
Özel orta dereceli okul
4 adet
Üniversite
1 adet
Ayrıca; sosyal tesis olarak il merkezi ve ilçelerde halk kütüphaneleri olduğu gibi
bazı ilçelerimizde yüzme havuzu, kapalı spor salonu ve stadyumlar mevcuttur. Bunların
dışında çeşitli kuruluşların dinlenme ve sosyal tesisleri bulunmaktadır.
M.3.5. Endüstriyel Yapılar
“Sanayi ve Teknoloji”konu başlığı altında ayrıntılı olarak incelenmiştir.
M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar
Hayvancılıkla uğraşan göçerler yazın yaylalık yerlere kışın da sahil otlak ve
meralarda konaklar.
Sayı olarak sağlıklı veriler elde edilememiştir.
M.3.7. Otel, Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar
M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar
Đlimizde iş merkezleri iki bölümde sergilenmiştir. 1. bölüm tarihi çarşı ve onun
etrafındaki iş yerleri 2. bölüm ise yeni yapılaşmanın olduğu yörelerdeki ana güzergah
üzerinde kurulan işyerleridir.
M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma
292
M.3.10. Yerel Mimari Özellikler
Anadolu mimarisi özelliklerini taşıyan
Eski Antakya evleri, genellikle iki katlı inşaları ve
taşın yanı sıra kerpiç ve ahşap kullanımıyla dikkat
çeker. En önemli özellikleri, cephe tarafında
bulunan ahşap direkli, önü açık ve sofalı,
bazılarının ise tavanlarının işlemeli ahşapla kaplı
olmasıdır. Evlerin çoğunluğunda, geniş avlu,
havuz, su kuyusu, meyve ağaçları ve çiçeklerle
süslenmiş bahçeler bulunur.
M.3.11. Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller
Yöreye has bir yapı mazlemesi yoktur.
M.4. SOSYO-EKONOMĐK YAPI
M.4.1. Göçler
1985-1990 Arasında Đçe Göç, Dışa Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı
TÜRKĐYE
AKDENĐZ
HATAY
4 065 173
487 276
44 580
..Toplam göç içindeki pay, ‰
1 000
120
11
..1990 nüfusu içindeki pay, ‰
80
78
46
Nüfus
Đçe göç
293
Dışa göç
4 065 173
356 159
48 582
1 000
88
12
80
57
50
Net göç (1)
-
131 117
-4 002
Net göç hızı, ‰ (2)
-
21
-4
(1) Türkiye toplamında iç göç dış göçe eşittir.
(2) 1990 nüfusu esas alınarak yapılmıştır.
TABLO 103
M.4.2. Göçebe işçiler (Mevsimlik)
Hatay, temelli göçler dışında, önemli ölçüde mevsimlik göçlerde almaktadır.
Mevsimlik göç, özellikle pamuğun çapalanma ve toplama mevsiminde (Nisan-Mayıs ve
Eylül- Ekim dönemlerinde) yoğunlaşmaktadır. Bu göçlerin büyük bir bölümü yine doğu,
özellikle Güney Doğu Anadolu yöresindendir. Diğer sektörlerde (Inşaat, Turizm vb.)
çalışan işçiler (tarım işçileri de) emlakçıların rastgele parsellediği verimli arazilere çamur
ve briketten gecekondularını, çadırlarını gelişi güzel yaparak çarpıklığı yoğunlaştırır.
M.4.3. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı
M.4.4. Konut Yapım Süreçleri
M.4.5. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri
M.5. YERLEŞĐM YERLERĐNĐN ÇEVRESEL ETKĐLERĐ
M.5.1. Binalarda Ses izalasyonu
M.5.2. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları
Đlimiz sınırları içerisinde işletilmeye açık havaalanı bulunmamaktadır.
M.5.3. Ticari ve Endüstriyel Gürültü
“Gürültü ve Titreşim “ konu başlığı altında ayrıntılı olarak verilmiştir.
M.5.4. Kentsel Atıklar
“Atıklar “ konu başlığı altında ayrıntılı olarak verilmiştir.
294
M.5.5. Binalarda Isı Yalıtımı
M.6. NÜFUS
M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi
HATAY' ın nüfusu sene ortası nüfus tespitlerine göre 1293.551 dir. Nüfus artış
oranı önceki seneye göre % 0.9 olmuştur. Kilometre kareye ortalama 239 kişi düşmektedir.
Genel nüfusun % 50,48 (652.872 ) Erkek; % 49.52 (640.679) Kadın’ dır.
Nüfusun % 31.24 ( 404.130) 0-14 yaş grubunda, % 28 (358.958) 15-49 yaş kadın
grubunda,
OKUMA YAZMA DURUMU VE CĐNSĐYETE GÖRE
NÜFUS
(6 VE DAHA YUKARI YAŞTAKĐ
NÜFUS)
ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SĐSTEMĐ (ADNKS), 31.12.2007
Not : Ulusal Eğitim Đstatistikleri Veritabanındaki bilgilerin ilgili kurumların idari kayıtlarına göre
güncellenmesine yönelik çalışma devam etmektedir. Bu nedenle tabloda verilen bilgiler geçicidir.
OKUMA
YAZMA
BĐLMEYEN
OKUMA
YAZMA
BĐLEN
OKURYAZARLIK
DURUMU
BĐLĐNMEYEN
ĐL ADI
ĐLÇE ADI
CĐNSĐYET
TOPLAM
HATAY
ĐL TOPLAMI
TOPLAM
1 223 567
116 739
1 029 420
77 408
ERKEK
612 799
24 240
542 477
46 082
KADIN
610 768
92 499
486 943
31 326
TOPLAM
52 330
8 177
39 556
4 597
ERKEK
25 869
1 643
21 760
2 466
KADIN
26 461
6 534
17 796
2 131
TOPLAM
23 360
1 639
20 835
886
ERKEK
11 613
307
10 893
413
KADIN
11 747
1 332
9 942
473
TOPLAM
123 964
9 741
109 097
5 126
ERKEK
62 466
1 760
57 852
2 854
KADIN
61 498
7 981
51 245
2 272
TOPLAM
34 704
3 886
29 541
1 277
ALTINÖZÜ
BELEN
DÖRTYOL
ERZĐN
295
HASSA
KIRIKHAN
KUMLU
MERKEZ
REYHANLI
SAMANDAĞ
YAYLADAĞI
ĐSKENDERUN
ERKEK
17 262
827
15 778
657
KADIN
17 442
3 059
13 763
620
TOPLAM
47 023
6 205
38 288
2 530
ERKEK
23 809
1 127
21 195
1 487
KADIN
23 214
5 078
17 093
1 043
TOPLAM
87 705
11 309
69 849
6 547
ERKEK
43 694
2 582
37 393
3 719
KADIN
44 011
8 727
32 456
2 828
TOPLAM
11 463
1 510
9 022
931
ERKEK
5 716
243
4 941
532
KADIN
5 747
1 267
4 081
399
TOPLAM
367 202
30 727
311 977
24 498
ERKEK
183 188
6 841
161 865
14 482
KADIN
184 014
23 886
150 112
10 016
TOPLAM
69 762
9 334
55 530
4 898
ERKEK
34 296
1 823
29 931
2 542
KADIN
35 466
7 511
25 599
2 356
TOPLAM
109 514
11 977
93 980
3 557
ERKEK
53 992
2 584
49 706
1 702
KADIN
55 522
9 393
44 274
1 855
TOPLAM
20 557
2 071
16 692
1 794
ERKEK
10 745
481
8 810
1 454
KADIN
9 812
1 590
7 882
340
TOPLAM
275 983
20 163
235 053
20 767
ERKEK
140 149
4 022
122 353
13 774
KADIN
135 834
16 141
112 700
6 993
TABLO 104.A
296
NÜFUS HAREKETLERĐ
1998 YILI
1999 YILI
2000 YILI
2001 YILI
2002 YILI
1.246.693
1.263.570
1.278.332
1.294.820
1.293.551
Şehirler Nüfusu
874.810
907.301
1.133021
1.140265
926.027
145.311
154.555
367.524
Köyler Nüfusu
371.883
377.732
Erkek Nüfus
630.034
639.081
645.352
652.587
652.872
632.980
642.233
640.679
Kadın Nüfus
616.659
624.489
Nüfus Artış Oranı
%1.0
%1.0
%1.0
%1.0
%0.9
Nüfus Yoğunluğu
231Kişi/km
234Kişi/km
237Kişi/km
240Kişi/km
239Kişi/km
240.736
254.577
251.755
260.268
262.711
Hane Başına Düşen
Nüfus
5.18
5,05
5
4.97
4.92
Ölümler
(Ölm.Đst.Frm)
1.669
1.348
1.521
1.496
1.526
Toplam Nüfus
Hane Sayısı
TABLO 104
297
Kaynak: Hatay Đlinde bulunan Sağlık Ocağı ve Sağlık Evleri verileri sonucu
çıkartılmıştır.
GRAFĐK 24
298
SAYIMLARA GÖRE NÜFUS VE ARTIŞ ORANI
SAYIM YILI
NÜFUS
SAYIMLAR ARASI
MUTLAK ARTIŞ
SAYIMLAR ARASI
YILLIK ARTIŞ HIZI
(%o)
1940
246.138
-
-
1945
254.141
8.003
6,40
1950
294.799
42.658
31,03
1955
363.361
66.562
40,62
1960
441.209
77.848
38,68
1965
506.154
64.945
27,46
1970
591.064
84.910
31,02
1975
744.113
153.049
46,05
1980
856.271
112.158
28,08
1985
1.002.252
145.981
31,48
1990
1.109.754
107.502
20,38
2000
1.253.726
143.972
12,19
2007
1.223567
TABLO 105
_
Kaynak DĐE Yayınları
Yıllara Göre Nüfus( x1000 kişi)
GRAFĐK 25
299
_
M.6.2. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı
2001YILI NUFUSUN YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI
YAŞ
GRUPLARI
ERKEK
KADIN
TOPLAM
0-4
72016
69875
141891
5-9
66759
65074
131833
10-14
69786
67773
137559
15-19
73892
72793
146685
20-24
68440
68392
136832
25-29
58677
59527
118204
30-34
50260
49639
99899
35-39
45728
45166
90894
40-44
36227
34926
71153
45-49
29788
27901
57689
50-54
22512
21531
44043
55-59
15715
16105
31820
60-64
14853
15325
30178
65-69
12887
12718
25605
70-74
8553
8428
16981
75-79
3656
3890
7546
80-84
1750
1988
3738
85+
1088
1182
2270
TOPLAM
652587
642233
1.294.820
TABLO 106
300
KÜMÜLATĐF
YÜZDE
DAĞILIMI %
11
273724
10
411283
11
558258
12
548115
11
666319
9
766218
8
857112
7
928265
5
985954
4
1029997
3
1061817
2
1091995
2
1117600
2
1134581
1
1142127
0.5
1145865
0.2
1148135
0.16
1.294.820
100
2000 YILI NÜFUS PRAMĐDĐ
GRAFĐK 26
301
GRAFĐK 27
302
GRAFĐK 28
303
M.6.3. Đl ve ilçelerin Nüfus Yoğunlukları
ĐLÇELERE GÖRE YÜZ ÖLÇÜMÜ
GRAFĐK 29
ĐLÇE NUFUSLARI
304
GRAFĐK 30
YILLARA GÖRE KĐLOMETREYE DÜŞEN NUFUS YOĞUNLUĞU
YILLAR
NUF.YOĞUNLUĞU
1997
1998
1999
2000
2002
231
234
237
240
239
TABLO 107
YILLARA GÖRE NÜFUS YOĞUNLUĞU
GRAFĐK 31
305
Đlçeler
ĐLÇELER ĐTĐBARĐYLE ŞEHĐR, BELDE VE KÖY NÜFUSLARI
%
%
%
Belde
Köyler
Yüzölçümü
Toplam
Şehir
Nüfus
Nüfusu
Oranı
Nüfusu
Oranı
Nüfusu
Oranı
( Km2)
Nüfus
Yoğunluğu
Antakya
345.320
144.910
42
128.968
37
71.442
21
689
501
Altınözü
59.167
5.352
9
8.528
14
45.287
77
357
166
Belen
28.382
18.646
66
-
-
9.736
34
197
144
126.258
53.597
42
67.852
54
4.809
4
580
218
Erzin
33.988
25.879
76
-
-
8.109
24
298
114
Hassa
49.994
9.071
18
24.527
49
16.396
33
495
101
287.384
159.149
55
87.899
31
40.336
14
759
379
Kırıkhan
98.530
63.615
65
3.472
4
31.443
32
688
143
Kumlu
16.070
6.629
41
-
-
9.441
59
186
86
Reyhanlı
74.225
52.135
70
-
-
22.090
30
406
183
Samandağ
106.754
34.641
32
43.961
41
28.152
26
382
279
Yayladağ
27.654
7.717
28
7.350
27
12.587
46
366
76
1.253.726
581.341
46
372.557
30
299.828
24
5403
232
Dörtyol
Đskenderun
TOPLAM
TABLO 108
DĐE 1990 verileri.
M.6.4. Nüfus Değişim Oranı
GRAFĐK 32
306
ŞEHĐR NÜFUSU BELDE NÜFUSU KÖY NÜFUSU
ĐLÇELER
1990
2000
1990
2000
1990
2000
1990
2000
71.442
284.195
345.320
Antakya
123.871
144.910
Altınözü
6.518
5.352
5.033
8.528
46.737
45.287
58.288
59.167
Belen
15.629
18.646
-
-
7.264
9.736
22.893
28.382
Dörtyol
47.144
53.597
48.240
67.852
15.984
4.809
111.368
126.258
Erzin
22.477
25.879
-
-
6.683
8.109
29.160
33.988
Hassa
7.714
9.071
14.079
24.527
25.338
16.396
47.131
49.994
154.807
159.149
65.855
87.899
38.813
40.336
259.475
287.384
68.601
63.615
-
3.472
34.474
31.443
103.075
98.530
6.142
6.629
-
-
9.399
9.441
15.541
16.070
Reyhanlı
42.451
52.135
-
-
20.803
22.090
63.254
74.225
Samandağ
29.857
34.641
-
43.961
59.345
28.152
89.202
106.754
Yayladağ
6.496
7.717
2.568
7.350
17.108
12.587
26.172
27.654
581.341 173.675 372.557 404.372 299.828
1.109.754
1.253.726
Đskenderun
Kırıkhan
Kumlu
TOPLAM
531.707
37.900 128.968 122.424
TOPLAM
TABLO 109
2000 ve 2001 YILI NUFUSUN KIR VE KENT DAĞILIMI
KENT
KIR
TOPLAM
2000 YILI
%
NÜFUS
%
NÜFUS
TOPLAM
70
899664
29.6
378668
1278332
2001 YILI
%
NÜFUS
%
NÜFUS
TOPLAM
88
1140265
11.94
154555
1.294.820
2002 YILI
%
NÜFUS
%
NÜFUS
TOPLAM
87.75
1135069
12.25
158482
1.293.551
307
TABLO 110
GRAFĐK 33
M.6.5. Yer Değiştirme Olayları
1985-1990 Arasında Đçe Göç, Dışa Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı
Nüfus
TÜRKĐYE
AKDENĐZ
HATAY
4 065 173
487 276
44 580
1 000
120
11
80
78
46
4 065 173
356 159
48 582
1 000
88
12
80
57
50
Net göç (1)
-
131 117
-4 002
Net göç hızı, ‰ (2)
-
21
-4
Đçe göç
Dışa göç
(1) Türkiye toplamında iç göç dış göçe eşittir.
(2) 1990 nüfusu esas alınarak yapılmıştır.
TABLO 111
308
M.6.6. Turizm ve Seyahat
M.6.7. Đşsizlik
4447 sayılı yasa ile O 1.06.2000 tarihinde yürürlüğe girmiş olan "Đşsizlik Sigortası"
yasasının Đş ve Đşçi Bulma Kurumunca yürütülen uygulamaları kapsamında 31.01.2002
tarihinden başlıyarak Đşverenlerimizin işten çıkarmış olduğu işçilerin "Đşten Ayrılma
Bildirgeleri" ile hizmet akitleri sona ermiş Đşçilerin " Đşsizlik Ödeneği" taleplerine ilişkin
işlemler Đl Müdürlüğümüzce geciktirilmeden yerine getirilmektedir. 2002 yılı sonu
itibariyle Đl Müdülüğümüze toplam 1534 kişinin Đşsizlik Ödeneği talep başvurusu intikal
etmiş olup bu kişilerden 1527 adedi işsizlik sigortası almaya hak kazanmış olup 7 kişinin
ise talepleri yasa geregince reddedilmiştii.Bügüne kadar 792 kişinin ödeneklerinin
öde3nme süresi tamamlanmış ve halen 735 kişi işsizlik ödeneği almaya devam etmektedir.
0rtadoğu Ülkelerinde çalışan ve çalışmak üzere gidecek olan toplam 11955 işçinin
pasaport çıkış işlemleri yapılmıştır. Ayrıca, aynı Ülkelere gitmek üzere başvuran 23 işçinin
ve Đsraile gitmek üzere başvuran 32 kişinin' "iş sözleşmesi işlemleri" Đl Müdürlüğümüzce
gerçekleştirilmiştir.
A-Yurtiçi iş isteği ile yapılan çalışmalar :
1.Normal Đşgücü Başvuru sayısı
:
3981 kişi
2-Özürlü
:
253
“
:
134
“
“
“
“
3-Eski Hükümlü Đşgücü sayısı
B-Alınacak Açık Đş Toplamı
:
1-Kamu Sektörü
:
588 kişi
2-Özel Sektör
:
185 “
C-Açık Đşlere Yapılan Takdimler
:
1-Kamu Sektörü
:
564 kişi
2-Özel Sektöre
:
224 kişi
D-Đşe Yerleştirilenler
:
1-Normal Đşgücü Sayısı
:
580 kişi
2-Özürlü Đşgücü Sayısı
:
51 “
3-Eski Hükümlü Đşgücü Sayısı
:
57
309
“
(M) YERLEŞĐM ALANLARI VE NÜFUS KAYNAK
•
•
•
•
•
•
DĐE verileri 2000
Hatay Đl Nüfus Müdürlüğü 2002
Türkiye Đş Kurumu Hatay Đl Müdürlüğü
Hatay Valiliği Web Sitesi.( www.hatay.gov.tr)
310
N.ATIKLAR
N.1. EVSEL KATI ATIKLAR
Đlimiz, evsel katı atık sorununa çözüm getirecek Katı Atık Bertaraf Tesisinin yapımı
amacıyla iki bölgeye ayrılmıştır. Bununla ilgili, Hatay Çevre Koruma Birliği (HatayÇevkobir) ve Đskenderun Çevre Đlçe Ve Beldeleri Köy ve Belediyelerinin Katı Atıklarını
Değerlendirme Birliği olmak üzere iki birlik kurulmuştur.
Antakya ve komşu ilçe belediyeler ile beldelerin üye olduğu Hatay Çevre Koruma
Birliği’nin, Katı Atık Bertaraf Tesisi, Antakya merkezine 10 km. uzaklıkta Gökçegöz
köyü Kuruyer mevkiinde, Milli Emlak Genel Müdürlüğü tarafından çöp depolama alanı
olarak kullanılmak üzere Antakya Belediyesine tahsis edilmiştir. 6.5 ha’lık alana inşa
edilen tesisin inşası 2007 yılı içerisinde tamamlanarak geçici kabulü yapılmıştır.
Đskenderun Çevre Đlçe Ve Beldeleri Köy Ve Belediyelerinin Katı Atıklarını
Değerlendirme Birliği’nin Katı Atık Bertaraf Tesisi, Đskenderun şehir merkezinden
yaklaşık 6 km uzaklıkta, Düğünyurdu-Karapelit mevkiinde 67 hektarlık alana kurulacaktır.
Bu anlamda, katı atıkların bertarafı için yapılan düzenli depolamanın faaliyete
geçmesiyle başta Antakya ve Đskenderun olmak üzere komşu ilçe belediye ve beldelerinin
katı atık sorunu çözümlenecektir.
Bakanlığımızın, Antakya’nın sosyo-ekonomik yapısına yakın bir şehirde (Isparta)
model FEASIBLE (1) programı desteğinde yaptırdığı çöp kompozisyonu çalışmasında
aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.
ANTAKYA KENTSEL ORTALAMA
KATI ATIK KARAKTERĐZASYONU
Yıl-2007
Atık Türü
Karton
% 7,5
Mutfak Atığı
% 34,6
Bahçe Atığı
% 1,9
Cam
% 2,2
Tehlikeli Atık
% 0,3
Metal
% 2,3
Kağıt
% 11,7
Plastik
% 8,0
Beton/Kiremit/Moloz
% 9,2
Diğer yanabilen ( Ahşap, tekstil vb. Biyolojik atıklar)
% 8,2
311
Antakya Düzenli Depolama Tesisi’ne depolama amacıyla atık gönderen Antakya
merkez ile diğer ilçe ve beldelerin katı atık karakterizasyonunu tayin etmek amacıyla
sonbahar, ilkbahar yaz ve kış mevsimlerinde analizler yapılacaktır. 2007 Sonbahar ve 2008
Đlkbahar dönemine ait atık kompozisyon yapısı aşağıda verilmiştir.
ÇEVKOBĐR KENTSEL ORTALAMA
KATI ATIK KARAKTERĐZASYONU PROJEKSĐYONU
Atık Türü
2007
Sonbahar Dönemi
Kağıt-Karton
7,49%
Cam
2,50%
Pet
0,65%
Poşet
8,41%
Plastik
1,77%
Çuval
0,63%
Demir
1,44%
Alüminyum
0,21%
Org. Mad.
55,14%
Çocuk Bezi
10,42%
Elk. Alet
0,01%
Tekstil
3,10%
Tetrapak
0,42%
Diğer Yanan
1,44%
Taş
0,11%
Kemik
0,18%
Kül
6,10%
Diğer
0,00%
312
2008
Đlkbahar Dönemi
ÇEVKOBĐR KENTSEL ORTALAMA KATI ATIK
KARAKTERĐZASYONU
Org. Mad.
55,13%
Diğer yanabilen
10%
Elk. Alet
0,01%
Alüminyum
0,21%
Tekstil
3,10%
Demir
1,44%
Tetrapak
0,42%
Çuval
0,63%
Plastik
1,77%
Poşet
8,41%
Diğer Yanan
1,44%
Kül
6,10%
Pet
0,65%
Cam
2,50%
Kağıt-Karton
7,49%
Kemik
0,18%
Taş
0,11%
N.2. TEHLĐKELĐ VE ZARARLI ATIKLAR
Đlimizde, 14 Mart 2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” çerçevesinde aşağıdaki tabloda
yer alan firma ve araçlara taşıma lisansı verilmiştir. Dolayısıyla ilimizde işletmelerden
kaynaklanan tehlikeli atıklar lisanslı bu araç ve firmalar tarafından alınıp nihai bertaraf
veya depolama alanına taşınmaktadır. Đlimizde tehlikeli atıklardan kaynaklanan herhangi
bir kirlilik ve olumsuzluk gözlenmemektedir.
Đskenderun Demir - Çelik sanayi ve çeşitli haddehanelerden atmosfere partikül
madde, S02, C0 gibi gazların emisyonu verilmekte ve çimento fabrikasıyla gübre
fabrikasından yine partikül madde emisyonu alıcı ortama verilmektedir.
Sıvı atık olarak ise, bu fabrikaların çoğunlukla soğutma sularında yağ ve gres
görülmekte, ayrıca, sıvı atıklarda süspanse halde ve kolladial halde katı atıklara
rastlanmaktadır.
Tesislerin bu atıkları rutin denetimlerle ve ölçümlerle kontrol altına alınmaya
çalışılmaktadır.
313
Metoks Madencilik
Metalurji Taş.San.Tic.A.Ş.
Adı
Đskenderun
//HATAY
Mareşal Çakmak
Cad.Paola Apt.A
Blok Zemin Kat.
Adresi
6563119
0-326
-
314
11
Telefon
Lisans
Faks
Numaras
Numara
Numarası
ı
sı
Lisans Verilen /Firmanın
01.03.2010
02.03.2007
Lisansın
Veriliş ve
Bitiş Tarihi
1
Lisanslı
Araç
Sayısı
Lisansın
31 UZ
306
12
01.03.2010
02.03.2007
Araç
Veriliş ve Bitiş
Plakası Numara
sı
Tarihi
Lisans
Lisans Verilen Aracın
HATAY ĐLĐ TEHLĐKELĐ ATIK TAŞIMA LĐSANSINA SAHĐP , FĐRMA ve
ARAÇLAR
Fatih Cad.Hüseyin
Ahmet
CANBAZ
Đnş.Tem.Taah.T
aş.
Dönmez Apt.No:28
Adresi
Adı
0-326
0-326
1
Lisansın
Veriliş ve
Bitiş Tarihi
16.02.2006
315
Telefon
Lisans
Faks
Numaras
Numara
Numarası
ı
sı
Lisans Verilen Belediyenin/Firmanın
1
Lisanslı
Araç
Sayısı
Lisansın
31 E
4884
1
16.02.2006
Araç
Veriliş ve Bitiş
Plakası Numara
sı
Tarihi
Lisans
HATAY ĐLĐ TAŞIMA LĐSANSINA SAHĐP BELEDĐYE, FĐRMA ve
ARAÇLAR
Đlimizde, 22 Temmuz 2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği” çerçevesinde aşağıdaki tabloda yer alan firma ve araçlara taşıma lisansı verilmiştir.
Diğer belediyeler ise ayrı olarak topladıkları tıbbi atıkları kendi imkânları doğrultusunda imha etmektedirler. Ancak Antakya merkezine
10 Km uzaklıktaki Gökçegöz köyü mevkiinde kurulan Katı Atık Ayrıştırma Ve Düzenli Depolama Tesisinin işletmeye alınmasıyla birlikte, tıbbi
atıkların bertarafı ile ilgili sorunlar ortadan kalkacaktır.
Đlimizde sağlık kuruluşlarından oluşan tıbbi atıkları, toplama ve taşıma işleri için Müdürlüğümüzce Antakya Belediyesi ile Đskenderun
belediyesine Tıbbi Atık Taşıma Araç Lisansı ile Tıbbi Atık Taşıma Firma Lisansı verilmiştir. Bu araçlar ile evsel atıklardan ayrı olarak toplanan
tıbbi atıklar evsel atıklardan ayrı olarak bertaraf edilmektedir.
Đlimizde, Antakya merkezine 10 km. uzaklıktaki Gökçegöz Köyü mevkiinde, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin hükümlerine uygun olarak
Katı Atık Ayrıştırma ve Düzenli Depolama tesisi kurulmuştur.
N.3.1. Tıbbi Atıkları
N.3. ÖZEL ATIKLAR
6131164
cad.Pac.Meydanı
No:2
San.Ltd.Şt.
Đskenderun/HATAY
0-326
2138500 2144911
Akif ER Đbrahim
karaoğlanoğlu
Antakya/HATAY
Erhan Nak.Gıda
Đnş.
Hizm.Tic.Ltd.Ş
ti.
Tıbbi
Malz.Bilgi.Güv
.
14
316
31.05.2010
31.05.2007
16.02.2009
1
07 VM
387
13
31.05.2010
31.05.2007
16.02.2009
14
100
0
0
OLUMLU
(Adet)
OLUMLU (
%)
OLUMSUZ
(Adet)
OLUMSUZ (
%)
0
0
100
14
14,3
2
85,7
12
7,2
1
92,8
13
Ünite
Đçi Atık
DEĞERLEND
Yöneti
Ambal
ĐRE
Evsel
Tıbbi
m
aj
Atıkla
Atıkl
Planı
Atıkla
r
ar
rı
0
0
100
14
KesiciDelici
Atıklar
Kaynağında Ayrı Toplama
28,6
4
71,4
10
Tehlik
eli
Atıklar
14,3
2
85,7
12
Ünite Đçi
Atık
Taşıma
Aracı
23,1
3
76,9
10
Geçici
Atık
Deposu
0
0
100
1
Geçici Depolama
14,3
2
85,7
12
0
0
100
14
115
1 415400
Oluşan Tıbbi
Temizli
k
Person Atık Miktarı
Đşçilerin
el Đçin
in Özel
Özel
kg/
Konteyn Tıbbi
Eğitim
kg/yıl
Atık
er
gün
Kıyafeti
2007 YILI ĐÇĐN HATAY ĐLĐ SAĞLIK KURULUŞLARI YÖNETMELĐK
UYGULAMALARI
Đskenderun
Belediyesi
Antakya (merkez)
Bld.
BELEDĐYE ADI
( ) Kamu ( )
Özel (x )
Tıbbi
Atıkların
Taşınması
Yok (
Kamu (
)
Yok
( ) Kamu ( )
Kamu (
)
)
(x
Var
)
(x
318
) Yok ( )
Var ( x
)
Yok (
Var
)
(x
Yok ( )
Var
Yok ( )
Var ( x
)
Temizlik
Đşçilerinin
Personel
Özel
Đçin Özel
Tıbbi
Eğitim
Atık
Kıyafeti
) Yok ( )
Var ( x)
Tıbbi
Atık
Taşıma
Lisansı
Özel ( 1)
Tıbbi
Atık
Taşıma
Aracı
Sayısı
(Adet)
Var ( x ) Özel ( x ) Özel (1)
Yok
Var ( x )
Tıbbi
Atık
Yönetim
Planı
Tıbbi Atıkların Taşınması
1000
932
kg/gün
288000
340320
kg/yıl
Toplanan tıbbi atık
miktarı
()
Vahşi Depolama
)
Sterilizasyon
Yakma
(x
( )
( )
Düzenli depolama ( )
Vahşi Depolama (x)
Sterilizasyon ( )
Yakma
Tıbbi Atıkların
Bertaraf Yöntemi
2007 YILI SONU ĐTĐBARĐYLE ĐLÇE BELEDĐYELERĐNĐN TIBBĐ ATIK DURUMU
( )
( )
( x)
Yok
Var
(x )
Yok
Var
Bertaraf
Tesislerinin
Lisansı
Kırıkhan Belediyesi
Altınözü Belediyesi
. Erzin Belediyesi
Samandağ
Belediyesi
Var (
Kamu (1)
Özel ( x ) Özel (1)
Kamu ( x
)
Yok
)
(
Özel ( )
Var ( )
Özel ( )
Var
)
(x
Var ( )
Yok (x)
Var ( x
Yok ( x
)
319
Var
(x
Yok ( x
)
Var ( )
200
12
Yok ( x
)
( )
Yok ( )
Var ( x
)
( ) Var
Yok ( x
)
Var
Var (
)
Yok ( x
)
Var ( )
Yok ( x ) Yok ( )
Var ( )
Var ( )
Kamu (1)
Kamu ( x
)
Yok
( )
Özel (
)
Kamu ( x Kamu(1
)
)
Özel ( )
( )
Yok
Özel ( )
Var ( x )
(x )
Var
Özel (
)
50
10
2400
3200
(x
(
()
Vahşi Depolama (x)
Sterilizasyon ( )
Yakma
( )
Var
(x )
Yok
( )
( x)
Var
( )
(x )
( )
Yok
Var
Yok
Var
( )
Vahşi Depolama (x)
Sterilizasyon
Yakma ( )
Vahşi Depolama
)
Sterilizasyon
)
()
18250
3600
Yakma
Düzenli depolama (
)
Yayladağı
Belediyesi
Dörtyol Belediyesi
Reyhanlı Belediyesi
( )
Özel (x )
Kamu ( )
Özel ( )
( ) Kamu ( )
Var ( )
Yok
Var ( x )
Yok
Var ( )
Yok ( x
)
Kamu (
)
Özel ()
Var ( )
Yok ( x
)
Var ( )
Özel ( 1)
Kamu (1
)
Var ( x ) Özel ( 1 ) Özel ()
Yok ( x
)
)
(x
)
(x
(x )
Var ( x
)
Yok ( )
Var
Yok ( x
)
)
Var
( )
320
Var
( )
Yok ( ) Yok ( )
Var
Yok ( )
Var
Yok ( x
)
)
Yok ( x
)
Kamu ( ) Kamu(
)
)
6
150
50
2190
54750
18250
(x)
( )
()
()
Yakma
(x )
Vahşi Depolama (x)
Sterilizasyon ( )
Yakma
Vahşi Depolama
Sterilizasyon
Yakma
( )
( )
Sterilizasyon
Vahşi Depolama
(x)
Yakma
( )
( )
Var
( )
( x)
Yok
Var
( x)
Yok
Var
( x)
Yok
Kamu ( x
)
Yok
(x
Özel ( )
Var ( )
)
Var ( )
Özel (
)
Kamu (1)
Özel (
)
Yok ( x
)
Var ( )
Yok ( x )
Yok ( x
)
Kamu( 1
)
Kamu ( x Kamu(2
)
)
Özel ( )
Kamu ( x
)
( )
Yok ( x
)
( )
Yok ( x
)
Var ( )
Yok ( x
)
( ) Var
Yok ( x
)
Var
Yok ( x
)
Var
Yok ( x
)
10
100
3650
36000
( )
(x
Vahşi Depolama ( )
Sterilizasyon
Yakma ( x)
( )
Vahşi Depolama
)
(
( ) Gömme x
Sterilizasyon
)
Yakma
Vahşi Depolama
( )
( )
( )
(x )
Yok
Var
( x)
Yok
Var
( x)
Yok
321
Đlimizde, 21 Ocak 2004 tarih ve 25353 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”
çerçevesinde aşağıdaki tabloda yer alan firma ve araçlara taşıma lisansı verilmiştir. Dolayısıyla ilimizde işletmelerden kaynaklanan atık yağlar
lisanslı bu araç ve firmalar tarafından alınıp nihai bertaraf veya depolama alanına taşınmaktadır. Đlimizde atık yağlardan kaynaklanan herhangi
bir kirlilik ve olumsuzluk gözlenmemektedir.
N.3.2. Atık Yağlar
Kumlu Belediyesi
Hassa Belediyesi
(x
)
Yok
(x
( )
)
Var
Yok
Sterilizasyon
Osman Yılmaz
Mah. Đmdat Bey
Apt.No: 37/11
Adresi
Uluslar arası
Nak..san.Tic.Lt
d.Şti.
Gebze/KOCAELĐ
Sümer
Adı
6419920
322
15.12.2008
31.10.2006
0-262
10
Lisansın
Veriliş ve
Bitiş Tarihi
Telefon
Lisans
Faks
Numaras
Numara
Numarası
ı
sı
Lisans Verilen /Firmanın
2
Lisanslı
Araç
Sayısı
Lisansın
PRF 11
34
41 L
0355
9
8
27.07.2009
27.10.2006
15.12.2008
27.10.2006
Araç
Veriliş ve Bitiş
Plakası Numara
sı
Tarihi
Lisans
HATAY ĐLĐ ATIK YAĞ TAŞIMA LĐSANSINA SAHĐP , FĐRMA ve
ARAÇLAR
N.3.3. Pil ve Aküler
Đlimizde Atık pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” çerçevesinde herhangi
bir çalışma yapılmamaktadır.
N.3.4. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller
Kayıtlarda Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller atıklarıyla ilgili
bilgi bulunamamıştır.
N.3.5. Tarama Çamurları
Đşletmelerden kaynaklanan varsa tarama çamurları, 14 Mart 2005 tarih ve 25755 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
çerçevesinde taşıma lisansı verilmiş firma ve araçlarla alınarak nihai bertaraf veya depolama
alanlarına taşınırlar. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği uyarınca bertarafı sağlanır.
Taşınmaktadır. Đlimizde tarama çamurlarından kaynaklanan herhangi bir kirlilik ve
olumsuzluk gözlenmemektedir.
N.3.6. Elektrik ve Elektronik Atıklar
Kayıtlarda Elektrik ve Elektronik atıklarıyla ilgili bilgi bulunamamıştır.
N.3.7. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar
Đlimizde ömrünü tamamlamış araçlarla ilgili herhangi bir çalışma bulunmamaktadır.
N.4. DĐĞER ATIKLAR
N.4.1. Radyoaktif Atıklar
Đlimizde sağlık kuruluşlarından az da olsa radyoaktif atık oluşmaktadır.Oluşan bu
atıkları Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde bertaraf edilmesi
sağlanmaktadır.
N.4.2. Hayvan Kadavraları
N.4.3. Mezbaha Atıkları
N.5. ATIK YÖNETĐMĐ
Đlimiz, evsel katı atık sorununa çözüm getirecek Katı Atık Bertaraf Tesisinin yapımı
amacıyla iki bölgeye ayrılmıştır. Bununla ilgili, Hatay Çevre Koruma Birliği (Hatay-
Çevkobir) ve Đskenderun Çevre Đlçe Ve Beldeleri Köy Ve Belediyelerinin Katı Atıklarını
Değerlendirme Birliği olmak üzere iki birlik kurulmuştur.
Antakya ve komşu ilçe belediyeler ile beldelerin üye olduğu Hatay Çevre Koruma
Birliği’nin, Katı Atık Bertaraf Tesisi, Antakya merkezine 10 km. uzaklıkta Gökçegöz köyü
Kuruyer mevkiinde, Milli Emlak Genel Müdürlüğü tarafından çöp depolama alanı olarak
kullanılmak üzere Antakya Belediyesine tahsis edilmiştir. 6.5 ha’lık alana inşa edilen tesisin
inşası 2007 yılı içerisinde tamamlanarak geçici kabulü yapılmıştır. Ancak tesiste yapılması
istenilen bazı eksiklikler mevcut olup bu eksikliklerin giderilmesi ve tesisin işletilmesi
amacıyla Antakya Belediyesi ve Hatay Çevre Koruma Birliği en kısa zamanda ihaleye
çıkacaktır. Yap-işlet modeliyle ihaleye çıkılacak olup 3 ay içerisinde işletmeye alınacaktır.
Birliğe 46 belediye üyedir.
Đskenderun Çevre Đlçe Ve Beldeleri Köy Ve Belediyelerinin Katı Atıklarını
Değerlendirme Birliği’nin Katı Atık Bertaraf Tesisi, Đskenderun şehir merkezinden yaklaşık 6
km uzaklıkta, Düğünyurdu-Karapelit mevkiinde 67 hektarlık alana kurulacaktır. Katı Atık
Bertaraf Tesisi için Çevre ve Orman Bakanlığınca ÇED Olumlu Belgesi verilmiştir. Ayrıca
tesis için daha önce Kahramanmaraş Orman Bölge Müdürlüğünce verilen ön iznin kesin izne
çevrilmesi için yazı yazılmış ve yazının cevabı beklenmektedir. Daha sonra tesisin proje ve
inşası için ihaleye çıkılacaktır. Đskenderun Birliğinin Katı Atık Bertaraf Tesisi, 2872 sayılı
Çevre Kanununda değişiklik yapan 5491 sayılı Kanunun Geçici 4. maddesinde belirtilen
sürelerde bitirilecektir (13Mayıs 2010). Birliğe 23 belediye ve 4 muhtarlık üyedir.
Şuan itibari ile ilimizde 76 belediye mevcut olup, bunlardan 69 belediyesi 2 birlikten
birine üyedir. 3 belediyede son 2007 seçim sonuçlarına göre belediyeliği düşmüştür, geriye
kalan 4 belediye hiçbir birliğe üye değildir, bu belediyelere uygun olunan birliğe üye
olmaları için yazı yazılmıştır.
Bu anlamda, katı atıkların bertarafı için yapılan düzenli depolamanın faaliyete
geçmesiyle başta Antakya ve Đskenderun olmak üzere komşu ilçe belediye ve beldelerinin
katı atık sorunu çözümlenecektir.
N.6. KATI ATIKLARIN MĐKTAR VE KOMPOZĐSYONU
Antakya Düzenli Depolama Tesisi’ne depolama amacıyla atık gönderen Antakya
merkez ile diğer ilçe ve beldelerin katı atık karakterizasyonunu tayin etmek amacıyla
sonbahar, ilkbahar yaz ve kış mevsimlerinde analizler yapılacaktır. 2007 Sonbahar ve 2008
Đlkbahar dönemine ait atık kompozisyon yapısı aşağıda verilmiştir. Antakya merkezde
yaklaşık katı atık miktarı 200Ton/gün, Đskenderun merkezde ise 250Ton/gün dür.
324
ÇEVKOBĐR KENTSEL ORTALAMA
KATI ATIK KARAKTERĐZASYONU PROJEKSĐYONU
Atık Türü
2007
Sonbahar Dönemi
Kağıt-Karton
7,49%
Cam
2,50%
Pet
0,65%
Poşet
8,41%
Plastik
1,77%
Çuval
0,63%
Demir
1,44%
Alüminyum
0,21%
Org. Mad.
55,14%
Çocuk Bezi
10,42%
Elk. Alet
0,01%
Tekstil
3,10%
Tetrapak
0,42%
Diğer Yanan
1,44%
Taş
0,11%
Kemik
0,18%
Kül
6,10%
Diğer
0,00%
2008
Đlkbahar Dönemi
N.7. KATI ATIKLARIN BĐRĐKTĐRĐLMESĐ, TOPLANMASI, TAŞINMASI VE
TRANSFER ĐSTASYONLARI
N.8.. ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERĐ
N.8.1. Katı Atıkların Depolanması
N.8.2. Atıkların Yakılması
325
N.8.3. Kompost
N.9. ATIKLARIN GERĐ KAZANIMI VE DEĞERLENDĐRMESĐ
N.10. ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLERĐ
Bu konular Antakya merkez ve ilçeler bazında yandaki tablolarda ele alınmıştır.
Đl Sınırları Đçinde Yerleşim Merkezlerinde Kentsel
Atıkların (Çöplerin) Oluşturduğu Sorunları Önem
ve
Öncelik
Sırasına
Göre
Rakam
(1,2,3,4...)
Đle
Belirtiniz.
Oluşturduğu Sorunlar :
a) Halk ve çevre sağlığı açısından tehlike
oluşturması
( 2 )
b) Koku problemi
( 3 )
c) Haşerelerinartması
( 1)
d) Salgın hastalıkların görülmesi
(
)
e) Metan gazı sıkışması sonucu yangın ve patlama
( 3 )
f) Yer altı sularının kirlenmesi
(
)
g) Estetik görüntünün bozulması
( 2 )
h) Zaman zaman, yağan yağmurlar sonucu yüzeysel
sularla akışa geçmesi ve tarım alanlarını olumsuz
etkilemesi
( 3 )
326
Đl Sınırları Đçinde Yerleşim Merkezlerinde( Belediyelerde)
Oluşan
Katı
Atıkların
Toplanma,
Taşınma
ve
Bertaraf
Yöntemlerini Belirtiniz.
Belediyenin Adı*
Antakya
Belediye
Başkanlığı
Nüfus
144.910
kişi(2000
yılı verisi)
Kişi
Başına
Üretilen
Katı
Atık Yaz
:
1,5
(yıl
Miktarı(Kg/Gün)
ortalaması)
Kış :
Toplanan
Katı
Atık
Miktarı(Ton/Gün
; Yaz :
220 ; 80.300
Ton/Yıl)
(yıl ortalaması)
Kış :
Atık Kompozisyonu(%)
(Organik, Kağıt, Cam, Metal, Plastik, Kül
Vs.)
Mevcut Bertaraf Yöntemi
Düzensiz
Depolama
( x )
Düzenli
Depolama
(
)
Kompost
(
)
Yakma
(
)
Diğer
(
)
Atık Yönetimi Hizmetlerini Kim Yürütüyor Belediye
(
)
(Toplama, Taşıma, Bertaraf)
Özel
( x )
Hangi Atıklar Toplanıyor
Evsel
( x )
Endüstriyel
( x )
Tıbbi
( x )
Diğer
(
)
Ambalaj
Atıkları
Đçin
Kaynakta
ayrı Hayır
Toplama Yapılıyor mu?
Yapılıyorsa
Yapılıyor
Hangi
Atık
Atık
Hizmetleri
Đçin
Araç
Durumu
(Adet, Cins, Kapasite vs.)
Türleri
ve
Ekipman
Atık Hizmetleri Đçin Eleman Durumu
(Sayı ve Görev)
Kaynak: Hatay Đli Belediyeleri Katı
Bankası 8. Bölge Müdürlüğü, 2001)
TABLO 112
327
Đçin
11 adet Pres Kam., 9
adet Kam.,
1 adet Kepçe, 4 adet
Traktör
Atık
Çalışmaları
(Đller
Oluşan
Katı
Atıkların
Toplanma,
Taşınma
ve
Bertaraf
Yöntemleri (devamı)
Belediyenin Adı*
Nüfus
Kişi
Başına
Miktarı(Kg/Gün)
Toplanan
Ton/Yıl)
Katı
Üretilen
Atık
Katı
Atık
Miktarı(Ton/Gün
(Organik, Kağıt, Cam, Metal,
Vs.)
Plastik,
;
Kül
Atık Yönetimi Hizmetlerini Kim Yürütüyor
Ambalaj
Atıkları
Đçin
Yapılıyorsa
Yapılıyor
Hangi
Atık
Đskenderun Belediye
Başkanlığı
159.149
kişi(2000
yılı verisi)
Yaz
:
1,8
(yıl
ortalaması)
Kış :
Yaz : 300 ; 109.500
(yıl ortalaması)
Kış :
Kaynakta
ayrı
Türleri
Đçin
Düzensiz
Depolama
( x )
Düzenli
Depolama
(
)
Kompost
(
)
Yakma
(
)
Diğer
(
)
Belediye
( x )
Özel
( x )
Evsel
( x )
Endüstriyel
( x )
Tıbbi
( x )
Diğer
(
)
Hayır
Atık
Hizmetleri
Đçin
Araç
ve
Ekipman 2 adet Çöp Konteyn.,
Durumu
20 adet Pres Kam.
(Sayı ve Görev)
Kaynak: Hatay Đli Belediyeleri Katı Atık Çalışmaları (Đller
TABLO 113
328
Oluşan
Katı
Atıkların
Toplanma,
Taşınma
ve
Bertaraf
Belediyenin Adı*
Nüfus
Kişi
Başına
Miktarı(Kg/Gün)
Toplanan
Ton/Yıl)
Katı
Üretilen
Atık
Katı
Atık
Miktarı(Ton/Gün
Vs.)
Plastik,
;
Kül
Ambalaj
Atıkları
Đçin
Yapılıyorsa
Yapılıyor
Hangi
Atık
Kırıkhan
Belediye
Başkanlığı
63.615 kişi(2000 yılı
verisi)
Yaz
:
0,8
(yıl
ortalaması)
Kış :
Yaz
:
70
;
25.550
(yıl ortalaması)
Kış :
Kaynakta
ayrı
Türleri
Đçin
Düzensiz
Depolama
( x )
Düzenli
Depolama
(
)
Kompost
(
)
Yakma
(
)
Diğer
(
)
Belediye
(
)
Özel
(
)
Evsel
( x )
Endüstriyel
( x )
Tıbbi
( x )
Diğer
(
)
Hayır
Atık
Hizmetleri
Đçin
Araç
ve
Ekipman
Durumu
(Sayı ve Görev)
Kaynak: Hatay Đli Belediyeleri Katı Atık
TABLO 114
329
Çalışmaları
(Đller
Oluşan
Katı
Atıkların
Toplanma,
Taşınma
ve
Bertaraf
Belediyenin Adı*
Nüfus
Kişi
Başına
Miktarı(Kg/Gün)
Toplanan
Ton/Yıl)
Katı
Üretilen
Atık
Katı
Atık
Miktarı(Ton/Gün
Vs.)
Plastik,
;
Kül
Ambalaj
Atıkları
Đçin
Yapılıyorsa
Yapılıyor
Hangi
Atık
Reyhanlı
Belediye
Başkanlığı
52.135
kişi
(2000
yılı verisi)
Yaz
:
0,45
(yıl
ortalaması)
Kış :
Yaz
:
30
;
10.950
(yıl ortalaması)
Kış :
Kaynakta
ayrı
Türleri
Đçin
Düzensiz
Depolama
( x )
Düzenli
Depolama
(
)
Kompost
(
)
Yakma
(
)
Diğer
(
)
Belediye
( x )
Özel
(
)
Evsel
( x )
Endüstriyel
( x )
Tıbbi
( x )
Diğer
(
)
Hayır
Atık
Hizmetleri
Đçin
Araç
ve
Ekipman 5 adet Kam., 4 adet
Durumu
Traktör
(Sayı ve Görev)
TABLO 114
330
Oluşan
Katı
Atıkların
Toplanma,
Taşınma
ve
Bertaraf
Belediyenin Adı*
Nüfus
Kişi
Başına
Miktarı(Kg/Gün)
Toplanan
Ton/Yıl)
Katı
Üretilen
Atık
Katı
Atık
Miktarı(Ton/Gün
Vs.)
Plastik,
;
Kül
Ambalaj
Atıkları
Đçin
Yapılıyorsa
Yapılıyor
Hangi
Atık
Dörtyol
Belediye
Başkanlığı
53.597
(2000
yılı
verisi)
Yaz
:
0,73(yıl
ortalaması)
Kış :
Yaz
:
40
;
14.600
(yıl ortalaması)
Kış :
Kaynakta
ayrı
Türleri
Đçin
Düzensiz
Depolama
( x )
Düzenli
Depolama
(
)
Kompost
(
)
Yakma
(
)
Diğer
(
)
Belediye
( x )
Özel
(
)
Evsel
( x )
Endüstriyel
( x )
Tıbbi
( x )
Diğer
(
)
Hayır
Atık
Hizmetleri
Đçin
Araç
ve
Ekipman 4 adet Pres Kam., 2
Durumu
adet Traktör
(Sayı ve Görev)
TABLO 115
331
Oluşan
Katı
Atıkların
Toplanma,
Taşınma
ve
Bertaraf
Belediyenin Adı*
Nüfus
Kişi
Başına
Miktarı(Kg/Gün)
Toplanan
Ton/Yıl)
Katı
Üretilen
Atık
Katı
Atık
Miktarı(Ton/Gün
Vs.)
Plastik,
;
Kül
Ambalaj
Atıkları
Đçin
Yapılıyorsa
Yapılıyor
Hangi
Atık
Samandağ
Belediye
Başkanlığı
34.641
kişi
(2000
yılı verisi)
Yaz
:
0,84
(yıl
ortalaması)
Kış :
Yaz
:
30
;
10.950
(yıl ortalaması)
Kış :
Kaynakta
ayrı
Türleri
Đçin
Düzensiz
Depolama
( x )
Düzenli
Depolama
(
)
Kompost
(
)
Yakma
(
)
Diğer
(
)
Belediye
( x )
Özel
(
)
Evsel
( x )
Endüstriyel
( x )
Tıbbi
( x )
Diğer
(
)
Hayır
Atık
Hizmetleri
Đçin
Araç
ve
Ekipman 4 adet Kam. 1 adet
Durumu
Traktör
(Sayı ve Görev)
TABLO 116
332
Oluşan
Katı
Atıkların
Toplanma,
Taşınma
ve
Bertaraf
Belediyenin Adı*
Nüfus
Kişi
Başına
Miktarı(Kg/Gün)
Toplanan
Ton/Yıl)
Katı
Üretilen
Atık
Katı
Atık
Miktarı(Ton/Gün
Vs.)
Plastik,
;
Kül
Ambalaj
Atıkları
Đçin
Yapılıyorsa
Yapılıyor
Hangi
Atık
Belen
Belediye
Başkanlığı
18.646
kişi
(2000
yılı verisi)
Yaz
:
0,75
(yıl
ortalaması)
Kış :
Yaz : 15 ; 5.475 (yıl
ortalaması)
Kış :
Kaynakta
ayrı
Türleri
Đçin
Depolama
Düzensiz
(
)
Düzenli
Depolama
(
)
Kompost
(
)
Yakma
( x )
Diğer
(
)
Belediye
( x )
Özel
(
)
Evsel
( x )
Endüstriyel
( x )
Tıbbi
( x )
Diğer
(
)
Hayır
Atık
Hizmetleri
Đçin
Araç
ve
Ekipman 20 adet Kam. 3 adet
Durumu
Kamyonet
(Sayı ve Görev)
TABLO 117
333
Oluşan
Katı
Atıkların
Toplanma,
Taşınma
ve
Bertaraf
Belediyenin Adı*
Nüfus
Kişi
Başına
Miktarı(Kg/Gün)
Toplanan
Ton/Yıl)
Katı
Üretilen
Atık
Katı
Atık
Miktarı(Ton/Gün
Vs.)
Plastik,
;
Yapılıyorsa
Yapılıyor
Hangi
Atık
diye
yılı
(yıl
(yıl
Kül
Ambalaj
Atıkları
Đçin
Hassa
Bele
Başkanlığı
9.071 kişi (2000
verisi)
Yaz
:
0,7
ortalaması)
Kış :
Yaz : 7 ; 2.555
ortalaması)
Kış :
Kaynakta
ayrı
Türleri
Đçin
Düzensiz
Depolama
( x )
Düzenli
Depolama
(
)
Kompost
(
)
Yakma
(
)
Diğer
(
)
Belediye
( x )
Özel
(
)
Evsel
( x )
Endüstriyel
( x )
Tıbbi
( x )
Diğer
(
)
Hayır
Atık
Hizmetleri
Đçin
Araç
ve
Durumu
adet Traktör
(Sayı ve Görev)
TABLO 118
334
Oluşan
Katı
Atıkların
Toplanma,
Taşınma
ve
Bertaraf
Belediyenin Adı*
Nüfus
Kişi
Başına
Miktarı(Kg/Gün)
Toplanan
Ton/Yıl)
Katı
Üretilen
Atık
Katı
Atık
Miktarı(Ton/Gün
Vs.)
Plastik,
;
Yapılıyorsa
Yapılıyor
Hangi
Atık
diye
yılı
(yıl
(yıl
Kül
Ambalaj
Atıkları
Đçin
Yayladağı
Bele
Başkanlığı
7.717 kişi (2000
verisi)
Yaz
:
0,64
ortalaması)
Kış :
Yaz : 5 ; 1.825
ortalaması)
Kış :
Kaynakta
ayrı
Türleri
Đçin
Düzensiz
Depolama
( x )
Düzenli
Depolama
(
)
Kompost
(
)
Yakma
(
)
Diğer
(
)
Belediye
( x )
Özel
(
)
Evsel
( x )
Endüstriyel
( x )
Tıbbi
( x )
Diğer
(
)
Hayır
Atık
Hizmetleri
Đçin
Araç
ve
Durumu
adet Traktör
(Sayı ve Görev)
TABLO 119
335
Oluşan
Katı
Atıkların
Toplanma,
Taşınma
ve
Bertaraf
Belediyenin Adı*
Nüfus
Kişi
Başına
Miktarı(Kg/Gün)
Toplanan
Ton/Yıl)
Katı
Üretilen
Atık
Katı
Atık
Miktarı(Ton/Gün
Vs.)
Plastik,
;
Yapılıyorsa
Yapılıyor
Hangi
Atık
diye
yılı
(yıl
(yıl
Kül
Ambalaj
Atıkları
Đçin
Altınözü
Bele
Başkanlığı
5.352 kişi (2000
verisi)
Yaz
:
0,18
ortalaması)
Kış :
Yaz : 1 ; 365
ortalaması)
Kış :
Kaynakta
ayrı
Türleri
Đçin
Düzensiz
Depolama
( x )
Düzenli
Depolama
(
)
Kompost
(
)
Yakma
(
)
Diğer
(
)
Belediye
( x )
Özel
(
)
Evsel
( x )
Endüstriyel
( x )
Tıbbi
( x )
Diğer
(
)
Hayır
Atık
Hizmetleri
Đçin
Araç
ve
Durumu
adet Traktör
(Sayı ve Görev)
TABLO 120
336
Oluşan
Katı
Atıkların
Toplanma,
Taşınma
ve
Bertaraf
Belediyenin Adı*
Nüfus
Kişi
Başına
Miktarı(Kg/Gün)
Toplanan
Ton/Yıl)
Katı
Üretilen
Atık
Katı
Atık
Miktarı(Ton/Gün
Vs.)
Plastik,
;
Yapılıyorsa
Yapılıyor
Hangi
Atık
diye
yılı
(yıl
(yıl
Kül
Ambalaj
Atıkları
Đçin
Kumlu
Bele
Başkanlığı
6.629
(2000
verisi)
Yaz
:
0,43
ortalaması)
Kış :
Yaz : 3 ; 1.095
ortalaması)
Kış :
Kaynakta
ayrı
Türleri
Đçin
Düzensiz
Depolama
( x )
Düzenli
Depolama
(
)
Kompost
(
)
Yakma
(
)
Diğer
(
)
Belediye
( x )
Özel
(
)
Evsel
( x )
Endüstriyel
( x )
Tıbbi
( x )
Diğer
(
)
Hayır
Atık
Hizmetleri
Đçin
Araç
ve
Durumu
adet Traktör
(Sayı ve Görev)
TABLO 121
337
Oluşan
Katı
Atıkların
Toplanma,
Taşınma
ve
Bertaraf
Belediyenin Adı*
Nüfus
Kişi
Başına
Miktarı(Kg/Gün)
Toplanan
Ton/Yıl)
Katı
Üretilen
Atık
Katı
Atık
Miktarı(Ton/Gün
Vs.)
Plastik,
;
Kül
Ambalaj
Atıkları
Đçin
Yapılıyorsa
Yapılıyor
Hangi
Atık
Erzin
Belediye
Başkanlığı
25.879
kişi
(2000
yılı verisi)
Yaz
:
0,75
(yıl
ortalaması)
Kış :
Yaz : 20 ; 7.300 (yıl
ortalaması)
Kış :
Kaynakta
ayrı
Türleri
Đçin
Düzensiz
Depolama
( x )
Düzenli
Depolama
(
)
Kompost
(
)
Yakma
(
)
Diğer
(
)
Belediye
( x )
Özel
(
)
Evsel
( x )
Endüstriyel
( x )
Tıbbi
( x )
Diğer
(
)
Hayır
Atık
Hizmetleri
Đçin
Araç
ve
Durumu
adet Traktör
(Sayı ve Görev)
TABLO 122
338
(N) ATIKLAR KAYNAK
•
•
339
O.GÜRÜLTÜ VE TĐTREŞĐM
0.1. GÜRÜLTÜ
Sanayileşme ve modern teknolojinin ilerlemesiyle ortaya çıkan çevre sorunlarından
biri de gürültü kirliliğidir. Gürültü “ istenmeyen ve dinleyene bir anlam ifade etmeyen ses”
olarak tanımlanabilir. Bu tanıma bakıldığında, sesin gürültü niteliği taşıması için mutlaka
Yüksek düzeyde olması gerekmediği anlaşılmaktadır.
Gürültü kirliliğine zemin oluşturan faktörler arasında; sanayileşme, plansız
Kentleşme, hızlı nüfus artışı, bu konularda yeterli eğitimin verilememesi ve ekonomik
Đmkansızlıklar vb.hususlar sayılabilir
Kısaca gürültü havadaki basınç değişmesinin kulak zarına olan etkisidir. Ya da
düzensiz titreşimlerin meydana getirdiği kuvvetli sese gürültü denir.
19. yüzyılda ortaya çıkan gürültü problemi, yüzyılımızda çok hızlı bir şekilde
gelişmiş ve günümüzde teknolojik gelişme, hızlı ve sağlıksız kentleşme, yüksek yapı blokları
sonucu büyük boyutlara ulaşmıştır.
0.1.1. Gürültü Kaynakları
0.1.1.1. Trafik Gürültüsü
Trafik, insanı olumsuz etkileyen en önemli gürültü kaynaklarından birisidir. Đl
merkezinde trafiğin en yoğun olduğu 3 caddedeki taşıt gürültü düzeyi ölçümleri ortalama Leg
değerleri: Atatürk Cad. 75 dBA, Kurtuluş Cad. 78 dBA, Fatih Cad. 79 dBA’dır. Bu
güzergâhtaki araçların çoğunluğu otomobil olmak üzere, otobüs ve minibüstür. Đlimiz
karayolları kenarlarında gürültü etkisini azaltmak üzere plantasyon ya da benzeri tedbir
alınmamıştır. Aşağıdaki tablodan anlaşılacağı üzere ilimiz şehir merkezindeki gürültü
seviyesi hemen hemen Üst Gürültü Seviyesi sınırındadır.
340
Ülkemizde Gürültü Kontrol Yönetmeliği ile Taşıtlardan Kaynaklanan Üst Gürültü Seviyeleri
Tablo: 1.’de verilmiştir.
Tablo: Taşıtların Üst gürültü Seviyeleri
Üst Gürültü Seviyesi
Taşıt Türü
dBA
Otomobil
75
Otobüs (Kent içi)
85
(Kent dışı)
80
Ağır müteharrik araç
(sürücü kabininde ve kamyon 80 km/h durumunda)
85
Lokomotif içi (Dizel motorlu tam güçte ve yükle çalışırken hız 80 km/h)
85
Elektrikli tren lokomotifi yükle çalışırken
80
Vagonların Đçinde
70
O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü
Endüstri faaliyetlerinden kaynaklanan gürültü, daha çok o işyerinde çalışanları
rahatsız etmektedir. Đlimizde Endüstriyel iş yerlerinde tesis içi gürültü seviyeleri ölçüm
sonuçları kayıtlı olarak bulunmamaktadır. Merkez ilçede 5 endüstri tesisinde yapılan tesis içi
gürültü düzeyi ölçümlerinde Leg değerinin 80 dBA olduğu tespit edilmiştir. Endüstriyel
işyerlerinde gürültü azaltıcı tedbir olarak gürültü kaynaklarında izolasyona gidilmektedir.
Tablodan da görüldüğü üzere ilimiz merkez ilçede endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanan
gürültü düzeyi sınırının altındadır. Endüstriyel Đşyerlerindeki Gürültü Ölçümleri Tablo: .2.’de
gösterilmiştir.
341
Tablo:.2. Çeşitli Endüstriyel Đşyerlerinde Gürültü Ölçümleri
Đşyerleri
Gürültü Düzeyi dBA
Zincir ve Đplik fab.
106.5
Kereste fab.
102.5
Döküm ve emaye fab.
96.5
Makina alet ve yedek parça fab.
99
Tekel, sigara fab.
101
Gazete, rotatif fab.
100.5
Kundura fab.
104.5
Tıp ve endüstri fazlaları fab.
98
Otomobil
97.7
Çeşitli tekstil fabrikaları
Dokuma tezgahı
101.5
Tarama tezgahı
99.5
Đplikhane, reiter makinesı
96.5
0.1.1.3. inşaat Gürültüsü
Đnşaat gürültüsü diğer Gürültü kaynaklarına göre, süreklilik göstermez, fakat olduğu
zaman da önemli derecede rahatsız edicidir. Đlimizin iklimi göz önüne alındığında inşaat
sektörü işlerinin yılın hemen hemen tüm aylarında yapıldığı görülmektedir. Ancak konuyla
ilgili herhangi bir ölçüm sonucu bulunmamaktadır.
0.1.1.4. Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler
Yerleşim bölgelerindeki gürültü ölçümleri ortalama Leg değerinin 69 dBA civarında
olduğu tespit edilmiştir.
342
0.1.1.5. Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü
Günümüzde uçaklar ve havaalanları gürültüye katkıda önemli bir yer tutmaktadır.
Uçak gürültüsü diğer ulaşım araçlarına göre çok yüksek düzeylidir.
Đlimizde Hatay hava alanı 2008 yılı başlarında faaliyete geçmiş olup, henüz
havaalanından kaynaklanan gürültü seviyesi ile ilgili bir ölçüm yapılmamıştır.
0.1.2. Gürültünün çevreye Olan Etkileri
0.1.2.1. Gürültünün Fiziksel çevreye Olan Etkileri
Konut, hastane, okul gibi gürültüden etkilenecek yerlerin gürültü üreten yerlere yakın
yapılmamasına dikkat edilmekte; ayrıca, 3194 sayılı Đmar Kanunu ve buna bağlı olarak
çıkarılan yönetmeliklerde ses ve ısı yalıtımı için getirilen standartlara uyulması için inşaatlara
ruhsat verilmesi aşamasında dikkat edilmektedir.
0.1.2.2. Gürültünün Sosyal çevreye Olan Etkileri
Gürültünün iş veriminin azalması ve işitilen seslerin anlaşılmaması gibi görülen
etkileridir. Konuşmanın algılanabilmesi ve anlaşılabilmesi türünden fonksiyonların
engellenmesi, büyük ölçüde ortamda etkisinden kalınan arka plan gürültüsünün düzeyi ile
ilintilidir. Özetle, ortamda belli bir işi ya da fonksiyon için belirlenen arka plan gürültüsünün
fazla olması durumunda iş verimliliği düşmektedir. Çalışan insanların iş verimliliğini
düşürmesi, dikkatlerini dağıtması ve iş kazalarına neden olması açısından gürültü, yönetici ve
işverenleri yakından ilgilendirmekte ve sosyal çevreyi olumsuz etkilemektedir
0.1.3. Gürültünün insanlar Üzerine Olan Etkileri
0.1.3.1. Fiziksel Etkileri
Gürültünün işitme sistemine etkileri geçici ve kalıcı olarak iki ayrı bölümde
incelenebilir. Geçici etkilerin en çok karşılaşılanı geçici işitme (duyma) eşiği kayması veya
duyma yorulması olarak bilinen işitme duyarlılığındaki geçici kayıptır. Etkileşimin çok fazla
olduğu ve işitme sisteminin eski özelliklerine kavuşmadan tekrar gürültüden etkilendiği
343
durumlarda işitme kaybı kalıcı olmaktadır. Kalıcı işitme kaybı başlangıçta 4000 Hz ile 6000
Hz. arasında oluşur, ilerleme halinde ise bu aralık dışındaki hem alçak hem de yüksek
frekanslara da yayılır. Đşitme kaybının kalıcı yada geçici olması ve kaybın derecesi, etkisinde
kalınan gürültünün düzeylerine, frekans içeriklerine ve etkilenim süresine bağlı olarak
hesaplanabilen yaşlanma ile oluşan işitme kaybı için düzeltme yapıldıktan sonra gerçek
değerlendirme yapılabilmektedir
Yüksek şiddetli gürültü işitme duyusunu tahrip etmektedir. Đç kulak ve içerisindeki
oluşumların tolera edebileceği ses şiddeti sınırlıdır. Bu şiddetteki ses veya gürültü işitme
duyusunu tahrip etmektedir. Gürültünün devamlı olması halinde, istirahat edemeyen iç kulak
hücrelerinde geri dönüşü olmayan dejenerasyonlar oluşur ve işitme kaybı kalıcı bir karakter
kazanır.
Bunların dışında ani patlamaların meydana getirdiği iç kulak membranlarındaki
yırtılmalar çoğu zaman işitmenin tamamı ile yok olmasına neden olmaktadır. Ayrıca, 65 - 90
db(B) gürültü düzeyinde vücutta fizyolojik reaksiyonlar, kan basıncı artışı, kalp atışlarında ve
solunumda hızlanma, beyin sıvısındaki basıncın azalması ve ani refleksler görülmektedir.
0.1.3.2. Fizyolojik Etkileri
Günümüzde gürültü, kişilerde en önemli stres kaynaklarından biridir. Ani olarak
duyulan gürültü düzeyleri kişilerin kalp atışlarında (nabzında), solunum hızında, kan
basıncında, metabolizmasında, görme keskinliğinde ve hatta derisinin elektrik direncinde
değişiklikler oluşturmaktadır. Bu etkilerin çoğu gürültüden etkilenim sürse bile, ortadan
kalkmaktadır. Yüksek düzeyde gürültünün etkisinde kalan kişilerde, yüksek kan basıncı
oluştuğu ve bu durumun kalıcı olduğu yapılan gözlemlerle kanıtlanmış bulunmaktadır.
Uykusuzluk gürültünün neden olduğu rahatsızlıkların en önemlilerindendir. Ek olarak;
Gürültünün migren, ülser, kalp krizi, dolaşım bozuklukları türünden rahatsızlıklara neden
olabileceği ileri sürülmekle birlikte, kulakta yaptığı tahribat dışında bu tür hastalıklarla
doğrudan ilişkisi kanıtlanmış değildir.
0.1.3.3. Psikolojik Etkileri
Bulunan ortamda, fonksiyonlar için belirlenmiş gürültü düzeylerini aşan gürültünün
etkisinde kalan kişiler rahatsız, tedirgin ve sinirli olmakta, tedirginlik ve sinirlilik hali
gürültünün etkisi kalktıktan sonra devam edebilmektedir. Belirlenen düzeylerin aşıldığı
durumlarda yorgunluk ve zihinsel etkinliklerde yavaşlama gözlenmektedir. Ani olarak
yükselen gürültü düzeyleri insanlarda korku yaratabilmekte, gürültüden etkilenim sürse bile
daha sonra normale dönüş olmaktadır.
344
Yapılan araştırmalarda; 30 db(A)-65 Db(A) arasında, tansiyon yüksekliği, öfke,
kızgınlık, uyku bozukluğu görülmektedir
0.1.3.4. Performans Etkileri
Đş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin engellenmesi gibi etki
şeklindedir. Etkisinde kalınan gürültü nedeniyle belli bir frekans aralığında oluşan kalıcı
işitme kaybı diğer frekanslardaki seslerin duyulmasını ve algılanmasını engellemez, ancak bir
takım fonksiyonların engellenmesine neden olabilir. Gürültünün iş verimliliği ve üretkenlik
ile ilgili etkileri konusunda yapılan araştırmalar, karmaşık işlerin yapıldığı ortamların sessiz,
basit işlerin yapıldığı ortamların ise biraz gürültülü olması gerektiğini göstermiştir.. Özetle,
ortamda belli bir iş ya da fonksiyon için belirlenen arka plan gürültüsünden fazla gürültü
düzeylerinin etkisinde kalındığı durumlarda, iş verimliliği düşmektedir
0.2. TĐTREŞĐM
Frekans ses dalgasının birim zamanda uğradıkları değişim ya da devir sayısıdır ve
birimi Hertz’dir (Hz). Đnsan kulağı orta frekanstaki sesi, yani 1000-4000 Hz arasındaki sesleri
en iyi algılar. Bu algılamaları ölçmek için kulağın duyma sisteminin özelliklerini içeren eş
ses yükseklik eğrilerinden yararlanılmış ve fiziksel olarak ölçümlerle elde edilen basınç
dalgalanmalarına, değişik eş ses yüksekliği eğrileri kullanılarak, duyma sisteminin özellikle
frekans ve genlik bağımlılığı yansıtılmıştır.
Đlimiz sınırları içinde titreşim kaynaklarından taş ocakları, fabrikalar, hafriyat
çalışmaları mevcuttur. Fakat konu ile ilgili yeterli bilgi edinilememiştir.
(O) GÜRÜLTÜ VE TĐTREŞĐM KAYNAK
•
•
•
Hatay Đl Sağlık Müdürlüğü Çalışmaları
345
P.AFETLER
P.1. AFET OLAYLARI
P.1.1. Depremler
Tarihteki Büyük Antakya Depremleri
Antakya’da bilinen ilk deprem M.Ö. 148 yılında meydana gelmiştir. MÖ 130 yılında
Antakya’da yeniden bir deprem yaşanmıştır.
M.S. 9 Nisan 37 günü Antakya’da bir deprem olmuş, şehirde hasara yol açmıştır.
Depremde Tiberius Caesar’ın yaptırdığı çatı ile örtülü kolonadların büyük bir kısmı zarar
görmüş, Dafne (Harbiye) de önemli ölçüde hasar görmüştür. Depremden birkaç hafta sonra
Đmparator olan Gaius (Caligula) Antakya’nın yeniden inşaası için büyük çaba harcamıştır.
M.S. 115 yılının sonlarına doğru kışı geçirmek ve sefer hazırlıklarını tamamlamak için
Antakya’ya gelen Roma Đmparatoru Trajan şehirde çalışmalarını sürdürürken 13 Aralık 115
günü şafak vakti şiddetli bir deprem meydana geldi. Şehirde, askerler yanında Đmparatorun
gelişi dolayısıyla meraktan, ya da eğlence ve iş için dışardan gelmiş çok sayıda insan
toplanmış, sokaklar, caddeler dopdoluydu. Deprem dalgaları günlerce, gecelerce devam etti
ve gerek Antakya’da, gerekse Dafne’de büyük ölçüde tahribat yaptı. Pek çok insan öldü.
Trajan depremden hafif yaralarla kurtuldu. Anlatıldığına göre Trajan, oturmakta
olduğu odanın normalden çok büyük olan bir penceresinden kaçarak kurtulmuştu. Deprem
devam ettiği sürece Trajan , hipodromda , açık havada ikamet etti. Deprem sırasında Suriye
Valisi Hadrian da Antakya’daydı. Depremden sonra felaketten kurtulanlar, kurtuluşlarına bir
şükran ifadesi olarak Dafne’de Zeus Soter adına bir tapınak yapılmasını sağladılar.
Đmparator Leo I zamanında , 13 Eylül 458 Cumartesi gecesi Antakya’da şiddetli bir
deprem oldu. Bu deprem şehir tarihindeki en önemli depremlerden biriydi. Depremde,
Seleukos dönemi Antakyasının mahallelerinden sonra kurulduğu için hâlâ “Yeni Şehir”
adıyla anılan “Ada”da büyük hasar meydana geldi. Tüm binalar yıkıldı. Şehir surları hasar
gördü. Bu deprem 115 depreminden beri görülen en şiddetli depremdi. Adada iki saray ile
onların yanıbaşındaki hamam yıkıldı. Öbür sarayın yanındaki hamam kullanılmaz hale geldi.
Adanın ana caddelerinin kesiştiği yerde ve sarayın önünde bulunan Tetrapil (Dört ayak
üzerine kurulmuş anıt) ve Tetrapil’den saraya doğru giden yolun kolonları da harap oldu.
Hipodromun girişine yakın olan ikiz kuleler yıkıldı.
Depremden sonra hamam hemen onarıldı, depremden sağ kurtulan ve toz, kir
içinde kalmış olan halkın sağlığını ve temizliğini sağlamada büyük hizmet gördü.
Depremde eski şehir kısmında, yani dağ eteklerinde sadece Trajan Severus ve Hadrian
hamamları yıkılmış, bunun dışında, ne konutlarda, ne de kolonadlarda bir hasar meydana
gelmemişti.. Ama Ostrakine adı verilen meydanda (yeri bilinmiyor) Nympheumla birlikte
346
bazı binalar ve cadde boyunca devam eden kolonlar yıkıldı. Nympheum, şehrin kolon adlı
ana caddesi üzerinde, Tiberius Anıtının ve sütununun yakınındaydı.
Depremden sonra şehirde bir yangın çıktı. Bütün depremlerde olduğu gibi bu
depremde de artçı depremler devam etti. Artçı depremlerin sarsıntılarından dehşete kapılan
Antakya halkı, kurtuluş duaları etmek için Symeon Stylites sütununun bulunduğu yere
gittiler ve orada 51 gün kaldılar
Bundan sonra depremler, şiddeti azalarak devam etti ve artçı sarsıntılar bir yıl sürdü.
Bu depremden sonra şehrin önemi azalmaya, Ada’nın refah ve ihtişam seviyesi
düşmeye başladı [10].
Bu tür afetlerde yapıldığı gibi, Đmparatorluk Hükümeti şehrin yeniden inşası için
yardım ve destek sağladı. Depremde Đmparator “1000 altın talent” bağışladı. Binası yıkılan
vatandaşlar vergiden muaf tutuldular. Hükümet ayrıca resmi binaların onarımını da üstlendi.
Şehir kısa sürede toparlandı, ancak bu deprem, şehrin önemindeki azalmanın ve adanın
refah ve ihtişam devrindeki düşüşün de başlangıcı oldu.
Ekim 525’te meydana gelen yangın, Antakya’nın 6. yüzyıl başlarında yaşadığı ve
büyük zararlara yol açan ilk felakettir. Büyük yangından sonraki 6 aylık sürede şehrin diğer
kesimlerinde bir dizi yangın çıktı, birçok ev harap oldu, önemli ölçüde can kaybı meydana
geldi. Başvuru üzerine Đmparator şehrin yeniden inşası için iki centenaria altın bağışladı.
VI. yüzyıl başlarında Anadolu ve Ortadoğu bölgesinde halk sismik hareketler
yönünden korku ve tedirginliklerle dolu bir dönem geçirmiştir. O dönemde imparatorluğun
iki önemli şehri olan Đstanbul ve Antakya’nın yaşadıkları felaketlere bakıldığında, bunların
zaman zaman önemli hasarlara yol açan sarsıntıların meydana geldiği deprem kuşakları
üzerinde yerleşmiş oldukları görülür. 526 yılında Antakya’da meydana gelen deprem bu
felaketlerin en önemlilerinden biri ve en şiddetlisidir.
526 depremi 29 Mayıs günü akşamı meydana gelmiştir. “Meryem Ana Yortusu” arefesi
olduğundan, festival için Antakya’ya çevre şehirlerden çok sayıda ziyaretçi gelmiş, şehir bir
hayli kalabalıklaşmıştı.
Depremin sarsıntıları başladığında akşam yemeği vakti olması nedeniyle insanların
büyük bir kısmı evlerde ya da kapalı mekanlardaydı.
Hem yabancıların çokluğu, hem de akşam saati oluşu, olabileceğinden daha büyük
miktarda can kaybının doğmasına yol açtı. Malalas’a dayanan kaynaklar can kaybını 250 000
olarak, Bizanslı tarihçi Prokopius’a dayanan kaynaklar ise sayıyı 300 000 olarak gösterirler.
Tespit ve tahminlere göre deprem, dağ eteğindeki yapılar hariç, tüm şehri yerle bir
etmiştir. Böyle depremlerde sıklıkla görüldüğü gibi, sarsıntılarla birlikte yangınlar da
başlamış, yıkıntılar arasında kalan halkın çoğu yanarak ölmüş, gökyüzü alevlerle ve
347
kıvılcımlarla dolmuştur. Đlk deprem sırasında yıkılmayan, ama iyice sarsılan, duvarları
zayıflamış olan binalar ya da kısmen ayakta kalan duvarlar da daha sonra meydana gelen
artçı sarsıntılarla yıkıldı. Bu sırada yıkıntılar arasında yakınlarını veya eşyalarını arayan çok
sayıda insan da bu yüzden öldü.
Depremin ardından yağmur başladı ve nakledildiğine göre şehre “yanan yağmur”
yağdı. Ertesi gün Meryem Ana Yortusuydu. Depremden kurtulanlar o gün, şehrin güney
kenarında bulunduğu sanılan Kerateion Kilisesi’nde Tanrı’ya dua ve yakarışta bulunmak,
sarsıntıları durdurmasını dilemek için toplandılar. (Diğer kiliseler yıkıldığı, hasar gördüğü
halde, ibadet edilebildiğine göre bu kilise sağlam kalmış olmalıdır).
Felaket bu kadarla da bitmedi. Depremden kurtarabildikleri eşyalarını yüklenip şehri
terkeden bazı felaketzedeler kırsal bölge insanları tarafından soyuldu, mallarını vermek
istemeyenler öldürüldü. Bundan başka, haydutlar şehre girip harabeler içinde kalmış
sandıkları arayıp buldular, gümüş tabakları, etrafa saçılmış haldeki altın ve gümüş paraları
yağmaladılar. Bunlar aynı zamanda cesetleri de soydular. Bu soygunu hedefi özellikle
mücevherat takınmış kadınların cesetleri oldu. Bu hırsızların daha sonra bu fiillerinden
dolayı hastalanarak ya da ölerek cezalarını bulduklarına inanılıyordu.
Depremde, yıkıntılar altında 21 gün sonra hamile kadınlar kurtarıldı. Bunlardan
bazıları yıkıntılar altında doğum yapmışlardı ve hem analar, hem çocukları hayattaydı.
Depremden üç gün sonra , Pazar günü, şehrin kuzey tarafında kutsal haç görüntüsü
belirmiş, 1 saat öylece kalmış, bu süre içinde halk ağlayarak dua etmiş ve “Tanrım,
merhamet et” diye bağırışmışlardı. Bu yüzden, Silpius Dağı’nın, görüntü beliren bu kısmına
“Haç Dağı” (Mount Staurin) adı verildi.
Halk depremin Tanrı tarafından gönderilmiş bir felaket olduğu inancında olduğundan
sürekli dualar ediliyor, oruçlar tutuluyor, Tanrıya yalvarılıyordu.
Depremde hem Seleucia Pieria, hem de Dafne ile çevresindeki 20 millik alanı içine
alan çok geniş bir bölgede tümüyle yıkılmıştı.
Đmparator Justin depremi haber alınca büyük üzüntü duydu, yas tuttu. Đstanbul’da
eğlencelere ara verildi. Đmparator hükümeti şehrin yeniden inşası ve halkın sıkıntılarının
giderilmesi için 5 altın centenaria mali yardım gönderdi. Göçük altında kalıp ulaşılması
mümkün olabilecek depremzedelerin kurtarılması için kazıların başlamasını ve şehir alanının
temizlenmesini emretti. Göçük altından kurtulanların bakımı ve şehrin köprüleri ile su
sisteminin ve hamamların yeniden inşası için görevliler gönderildi. Sağlık sebebiyle
hamamların onarımına özel bir önem verildi.
348
Şehrin restorasyonu için 30 centenaria ve kiliselerin yeniden inşası için 10 centenaria
verilmişti. Onarım ve yeniden inşa çalışmaları başladı, ama hemen bitmedi, bu çalışmalar
Justinian zamanında da devam etti.
Antakya 526 depreminden sonra bir daha eski haline gelemedi. Deprem sadece
şehrin ticari zenginliğine değil, şehrin etkinliğinin azalması yüzünden bütün Suriye’nin
ticaretine de zarar vermişti. Halk Antakya da ve çevresinde daha az tehlikeli yerleşim yerleri
kurma çabası içindeydi. Şehirden Đmparatorluğun batı bölgelerine göçler oldu [17].
Justinian döneminde Antakya’da binaların tamiri yanında, kiliseler, misafirhaneler,
banyolar, sarnıçlar yapıldı, şehirde imparator ve imparatoriçe adına armağan olarak anıt
yapılar yaptırıldı. Bu depremin sarsıntıları bir buçuk yıl devam etti.
Bu deprem şiddet bakımından şehrin tarihindeki en önemli depremlerden biriydi.
Hasar derecesine göre mahalli depremlerin bir sıralaması yapıldığında, 526 depremi şiddet
bakımından beşinci, hasar bakımından birinci sırayı alır.
29 Kasım 528’de, Antakya’nın hasar yönünden yaşadığı 6. büyük afet olan deprem
meydana geldi.
Deprem günün erken saatlerinde oldu ve sarsıntılar bir saat sürdü. Sarsıntı anında
gökten, şimşek sesini andıran doğa üstü sesler geliyordu. Deprem sırasında şehirdeki tüm
binalar , surlar ve bu arada 526 depreminde ayakta kalmış olan yapılar yanında, depremden
sonra yeniden yapılmış yapılar da yıkıldı.
528 depreminde Antakya’da 4870 kişi öldü, Seleucia Pieria ve Lazkıye de zarar
gördü.
Depremin ardından görülmemiş derecede sert ve soğuk bir kış mevsimi başladı.
Antakya’da kalan halk affedilmeleri için Allah’a yalvardılar, ağlayarak ve kendilerini
karların üzerine atarak dualar ettiler. 526’da olduğu gibi, sarsıntılar, dindar bir adamın bir
rüya görmesine kadar devam etti. Bu adama rüyasında, depremzedelere, kapılarının üzerine
“Đsa bizimledir, sabredin” yazmalarını söylemesi emredilmişti. Bu talimat yerine getirildi
ve sarsıntılar kesildi.
Justinian ve Theodora, depremden sonra Antakya’nın, Seleucia’nın ve Lazkıye’nin
yeniden inşası için yardım gönderdi ve özel ilgi ve ihsanın bir göstergesi olarak şehir üç yıl
vergiden muaf tutuldu. Daha sonra, 529 yılında Tanrının lûtfuna yönelik bir jest olarak
Antakya’nın adı “Teopolis” (Tanrı şehri) olarak değiştirildi.
Antakya’da, “Sen, sefil şehir, Antiochus adıyla anılmayacaksın!” diyen yazılı bir
kehanetin keşfedilmesi üzerine halk bu isim değişikliğini sevinçle karşıladı. Böylece yeni
ismin şehri özel bir şekilde Tanrı koruması altına alacağı ümit ediliyordu.
Antakya bu yıllarda Pers savaşı nedeniyle doğu sınırında sefer hazırlıkları başladığında hem
askeri karargâh, hem de haberleşme merkezi olarak büyük öneme sahipti. (deprem yıllarında savaş
349
durmuştu). 551, 557 ve 560 yıllarında Antakya’da meydana depremlerde surlarda yıkıntılar
meydana gelmiş, hasarlar onarılamadığından koruma zayıflamış, şehir savunmasız kalmıştı.
577 yılında Antakya’da ve Dafne’de şiddetli bir deprem oldu ve Dafne’nin tümü
harap oldu. Antakya’da meydana gelen hasar ciddi boyutlarda değildi. Binalar sarsılmış,
duvarlarda çatlaklar meydana gelmiş, ama yıkılmamışlardı .
588 yılının Sonbahar mevsiminde, Ekim ayının sonuncu günü Antakya’da bir deprem
daha oldu. Akşam saat 21.00’de meydana gelen depremde bütün şehir sarsıldı, binaların
temelleri sanki yerin altında bir patlama olmuş gibi dışarı fırladığı için pek çok bina harap
oldu, büyük kilise tamamen yıkıldı, sadece kubbesi bütün kaldı. Bu kubbe, 526 depreminden
sonra Patrik Ephraemius tarafından Dafne’deki selvi koruluğundan kesilmiş kereste ile
yapılmıştı. Kilise 551, 557 ve 577 depremlerinde yıkılmadı, ama kuzeye doğru eğildiği için
kerestelerle kuşağa alındı, öylece bırakıldı. 588 depreminin sarsıntıları ise onu eski haline
getirdi. Bu depremde 3 mahalle yıkıldı, nehir tarafındaki surların burçlarının tümü yıkıldı,
ama duvarları ayakta kaldı.
Bu depremde, resmen denetlenen ekmek üretiminden hareketle, günlük ekmek
tüketimindeki düşüş dikkate alınarak yapılan tahminlere göre Antakya ve çevresinde 60 000
kişi ölmüştü. Şehirde o anda hemen her evde, mutfaklarda ve fırınlarla diğer yerlerde yanar
halde çok sayıda ateş olmasına rağmen, depremde hiçbir yangın çıkmadı. Bu depremden
sonra da imparator şehrin restorasyonu ve yaraların sarılması için yardım ve ihsanda
bulundu.
750 yılında Şam, Antakya, Cezire ve Musul’u içine alan geniş bir bölgede deprem
oldu, Antakya’da 20 000 kişi öldü [24]. Halife Vasık Billah zamanında (Miladi 841-847)
Mağrip diyarının bir çok yerlerinde depremler oldu. Şam’da ve Humus’ta fazlaca insan öldü.
Antakya ve Musul taraflarında 25 bin kişi telef oldu.
Miladi 859 senesinde meydana gelen deprem bütün bölgeyi etkiledi. Antakya’da
doksan burç yıkıldı.Đnsanların büyük çoğunluğu öldü. 1500 ev yıkıldı. Đnsanlar korkudan
çöle kaçtılar.
Yer altından korkunç ve tüyler ürpertici sesler işitiliyordu. Antakya civarlarında
bulunan Keldağ da yıkıldı, parçalandı ve kayaları denize yuvarlandı. Bu sarsıntılar bütün
Suriye şehirlerinde bir çok yerleri (Lazkıye, Cebele...) tahrip etti. Cebele’nin bütün ahalisi
mahvoldu.
Aynı günlerde deniz suları kabardı, denizden simsiyah ve son derece kötü kokusu
olan bir duman çıktı. Diğer taraftan, civarda bulunan bir nehir tamamen kayboldu, nereye
gittiği, nasıl battığı anlaşılamadı.
868 yılının şevval ayında Antakya’da ve Tunus’da depremler oldu. Bütün evler
yıkıldı. Kale burçları harap oldu.
350
1053-1054 yılında Antakya’da şiddetli bir deprem oldu, korkunç bir gürültü koptu,
bütün şehir sarsıldı. Başka bir günde de Sen Bedros kilisesinin üzerine gökten ateş düştü ve
kilise temelden damına kadar bir fener gibi yandı.Taşlar odun gibi yandılar ve alev göklere
yükseldi. Minberin bulunduğu yerde toprak yarıldı ve mukaddes sed toprağın derinliklerine
gömüldü. 20 000 altın kıymetinde olup büyük Konstantin tarafından S. Bedros kilisesine
konulmuş olan ve mukaddes minberin geceleri aydınlık içinde kalması için yukarıda asılı
bulunan ışıklı taş da enkaz içine gömüldü, bir daha bulunamadı. Romalılara ait diğer kırk
kilise de Sen Bedros kilisesiyle beraber yandı. Antakya halkı ağlayarak dua etmeye başladı.
Başta gösterişli dini esvaplar giyinmiş Patrik olmak üzere her sınıftan ruhaniler, kadın, erkek
ve çocuklar, kilise eşyasını ellerinde tutmuş oldukları halde şehrin içinde dolaştılar.
Kalabalık , dağdan inen seller üzerinde yapılmış olan köprünün bulunduğu “Horom
Meydanı” denilen yere gelince, yer aniden büyük bir gürültü ile çınladı ve öğleyin 6. saatte
zelzele oldu. Bu anda toprak yarıldı ve Patrikle birlikte 10 000 kadar insan derinliklere
gömüldü. Bu girdabın içinden 15 gün kadar feryatlar duyuldu. Sonra yarık kapandı, onlar
orada öldüler.
467 (M.1074-1075) yılında Antakya’da bir deprem oldu. Antakya kapısındaki
Deyrü’l Mülk’te taştan yapılmış su kurnası içinde, bakır atlar üzerinde ok torbaları ve
bakırdan yapılmış 7 Türk’ü temsil eden bir Türk tılsımı çıktı.
1090 yılı eylül ayında Antakya ve çevresinde deprem oldu. Yeryüzü şiddetle
sarsıldı. Antakya’da büyük tahribat oldu, birçok ev yıkıldı, enkaz altında kalan pek çok insan
öldü. Bir çok kuleler (90 burç -Đbnü’l Esir-) temelden kopup yere düştüler. Surun büyük bir
kısmı yıkıldı. Sultan Melikşah bunların yeniden yapılmasını emretti .
1157 yılında (Ağustos / Eylül) Suriye’de şiddetli depremler oldu ve bir çok şehirler
(Hama, Şeyzer, Emesa, Halep, Kefertab, Apamea, Hısn el-Ekrad, Arkad, Lazkıye) harap
oldu. Antakya’nın büyük kısmı ve Trablus şehri harap oldu. Çoğu yerde şehir ve kalelerin
surları yıkıldı.
1169 yılının 29 Haziran Pazar günü ( ya da 30 Haziran 1170), 9 şiddetinde bir
deprem oldu, 80 000 kişi öldü . Yeryüzü deniz üzerindeki bir gemi gibi sallandı. Nesillerden
beri böyle bir olay görülmemişti.
Sabah saatlerinde yer altından şiddetli gök gürültüsüne benzer bir ses yükseldi.
Deprem sırasında Halep, Baalbek, Hama, Emesa, Şeyzar, BAGRAS şehirlerinin surları,
kaleleri ve büyük binaları ahalinin üzerine yıkıldı. Antakya’daki büyük Rum Kilisesi ile
Franklara ait Kosyana kilisesinin mezbahı tamamen yıkıldı. Halep’te her şey yıkıldı. Sadece
bir kilise kurtuldu. Antakya’da Meryemana, George ve Mar Sawmaoğlu kiliseleri
yıkılmaktan kurtuldu. Sarsıntılar 25 gün devam etti .
1303 yılında meydana gelen ve Kuzey Afrika, Mısır ve Doğu Akdeniz’in kıyı ve
dağlık çok geniş bir bölgeyi etkileyen deprem Antakya’da da hasara yol açtı.
351
Mayıs 1406’da Antakya’da meydana gelen bir depremde , evler, içinde yaşayanların üzerine
yıkıldı, sayısız insan öldü [36].
Đskenderun’da 30 Ekim 1759’da başlayan sarsıntılar 24 Aralık 1759’a kadar devam
etti. Evler çok alçak olduğu için 25 Kasım ile 5 ve 12 Aralık sarsıntıları yıkıma yol
açmadı..Öte yandan, halkın “ayakta kalmışsa bile büyük ölçüde hasar görmüş, en ufak bir
harekette de yıkılacak gibi duran evler(in)e güvenemediği “ Antakya’nın kaderi üzüntü
konusu oluyordu.
1787’de Đskenderun’da on- on iki gün arayla iki deprem oldu.
13 Ağustos 1822’de meydana gelen depremin şiddeti 7-8 civarında tahmin
edilmektedir. Bu depremde Gaziantep, Antakya, Islahiye ve Halep arasındaki bölgede
(özellikle Antakya, Belen ve Đskenderun’da) çok ağır hasar ve yıkım meydana geldi. Ölü
sayısı 30 000- 60 000 arasında tahmin ediliyordu. Özellikle Amik vadisinde ve Đskenderun
sahil kesiminde büyük ölçüde sıvılaşmalar meydana geldi. Artçı sarsıntılar 2,5 yıl sürdü .
Bu depremin ilk sarsıntı ve belirtileri 5 Ağustosta başlamış, 12 Ağustosa kadar
sürmüştü. 10 Ağustos akşamı 8.10’da şiddetli bir sarsıntı meydana gelmiş, Lazkiye-Halep
arasında da hissedilmişti. 13 Ağustos akşamı 8.10’da meydana gelen şiddetli sarsıntı,
Lazkiye- Halep arasında da hissedilmişti. Bu sanki bir uyarıydı. Asıl büyük sarsıntı 30 dakika
sonra meydana geldi. Üç dalga halinde 40 saniye sürdü. Bu depremde Antep yıkıldı. Kalan
binalar oturulmaz haldeydi. Kale harap oldu. Şehir kenarında taş ocakları nedeniyle
meydana gelen mağaralar çöktü. Çevre köyler harap oldu çok sayıda insan ve hayvan öldü.
Mevsimin yaz olması can kaybının yüksek olmasını önlemişti.
Halk bağlara, bahçelere, şehrin etrafındaki tepelere çekildi, çadırlarda yaşamaya
başladı. En büyük zarar Afrin nehri, çevresindeki köyler gördü. Nehrin bazı yerlerinde sular
çekildi. Bazı yerlerde akıntı tersine döndü, bazı yerlerde sular yükseldi. Toprakta çatlaklar
meydana geldi. Asi nehri yatağından taşarak köprü ve çevresini tahrip etti, bazı bölgelerde
yatağını değiştirdi. Harim, Armenaz ve Derküş harap oldu. Derküş’te , dar bir boğazda
meydana gelen toprak kayması Demirköprü yönüne doğru akan Asi’nin önünü kapattı.
Cisrişşuğur tahrip oldu, çok sayıda can kaybı meydana geldi.
Son Büyük Felaket
3 Nisan 1872. Saat: 7.40. Süveydiye (Samandağ) civarında 7 şiddetinde bir deprem
oldu ve ağır hasar meydana geldi. Nüfusu 17 600 olan Antakya’da 3003 evden 1960 tanesi
yıkıldı. 894 tanesi ağır hasar gördü. 149 ev sağlam kaldı. Ağır hasar gören veya yıkılan
yapılar arasında Rum (Ortodoks) katedrali, Amerikan Protestan Kilisesi, kale duvarları
(Doğu ve kuzey kapıları), Roma dönemine ait olan ve 4 kemeri bulunan köprü ve
konsolosluk binaları da sayılmıştı. Şehrin yüksek kesimlerinde hasar azdı. Süveydiye’de
352
2150 ev yıkıldı, 300 kişi öldü. Süveydiye sahil kesiminde sıvılaşma ve tsunami meydana
geldi. Dağlardan inen aşiretlerin yağmacılık girişimleri üzerine Osmanlı Hükümeti bir piyade
tugayını Antakya’da görevlendirdi. Artçı sarsıntılar 1873 Şubatına kadar devam etti.
Enlem
Boylam
BC 69
3625
3610
IX
13 12 115
3625
3610
IX
245
3625
3610
X
Antakya
334
3625
3610
IX
Antakya, Beyrut, Cyprus
14 09 458
3625
3610
IX
Antakya ve Northern Syria
10 09 506
3625
3610
IX
Antakya, Samandağ
29 05 526
3625
3610
IX
Antakya, Samandağ
29 11 529
3625
3610
IX
Antakya
30 09 587
3625
3610
IX
Antakya-(60.000 ölü)
08 04 859
3625
3610
IX
Antakya, Lazkiye
867
3625
3610
IX
Antakya
10 08 1114
3650
3550
IX
Ceyhan,Antakya,Maras-(Tsunami)
13 08 1822
3640
3620
X
Antakya , Iskenderun- (20 000 ölü, Tsunami)
02 04 1872
3625
3610
IX
Antakya,Samandağ - (1800 ölü)
Tarih
Şiddet
Yer
Antakya, Syria
Antakya
Kandilli Rasathanesi Verilerine Göre Hatay Tarihsel Depremleri
353
TARĐHTE HATAY ĐLĐMĐZĐ ETKĐLEMĐŞ ÖNEMLĐ
DEPREMLER
l.Yiiyıl
52
2. Yüzyıl. 115 Antakya'da ağır hasar,260 000 kişi öldü
3.Yüzyıl....
4.Yüzyıl... 342,343,344,394,396
5.Yüzyıl... 447,457,13 Eylül 458 Antakya’da ağır hasar ve yangın,80 000
kişi öldü.
6.Yüzyıl
525-29 Mayıs 526 Antakya'nın tamamı yıkıldı.250 000300.000 kişi öldü, 29 Kasım 528 Antakya'da ağır hasar 5000
kişi öldü . 557 - 31 Ekim 588 Antakya'da ağır hasar,yaklasik
60.000 kişi öldü.
7.Yüzyıl
8.Yüzyıl
20 Mart 713
9.Yüzyıl....... 5 Ocak 835,18 Eylül 844,-845-,847 20 000 kişi öldü,-859
lO.Yüzyıl:
972
ll.Yüzyıl
8 Mart 1053 Antakya'da ağır hasar 10.000 kişi öldü,11061109- 9 Ağustos 1138,30 Haziran 1170 10 000 kişi öldü.
12.Yüzyıl
13.Yüzyıl......
14.Yüzyıl
354
15.Yüzyıl....... 30 Aralık 1408 Asi vadisinde, Antakya'nın güneyinde geniş bâr alanda hasar
oluştu.
16.Yüzyıl
17.Yüzyıl
18.Yüzyıl
7 Aralık 1759,26 Nisan 1796
19.Yüzyil
13 Ağustos 1822 Gaziantep, Antakya, Đslahiye ve Halep arasındaki alan
bütünüyle tahrip oldu ve yıkıldı, 30.000-60.000 arasında kişi öldü. 3 Nisan
1872 Antakya ve
Samandağ'daki evlerin %70 i hasar gördü yaklaşık 1000 kişi öldü.
20.Yüzyıî
22 Ocak 1997
Kaynak; Bayındırlık ve Đskan Bakanlığı Afet Đşleri Genel Müdürlüğü, Đstanbul
Kandilli Rasathanesi Ve Deprem Araştırma Enstitüsü Kayıtlarından Alınmıştır.
20 yy Antakya Depremleri
20. yüzyılın ilk 40 yılında, bilindiği kadarıyla 1921, 1930, 1934, 1936, 1937, 1938,
1939 ve 1940 yıllarında hasarsız depremler meydana gelmiştir.
1944 yılının Temmuz ayında meydana gelen deprem şehirde hasara yol açmadı. Ama
depremin şiddetinden dehşete kapılan halk evlerini terkedip, Cebrail Tepesi’ne taşındı.
Sarsıntılar 40 gün devam etti. Bundan sonra 1951, 1952, 1959, 1962, 1965, 1974 ve 1981
yıllarında meydana gelen depremler şehirde heyecan ve telaş yarattı. Son deprem 1997
yılında oldu.
22 Ocak 1997 Çarşamba günü saat 19.57’de aletsel büyüklüğü 5.5 ( ya da 5.8) olan
bir deprem meydana geldi. Deprem Antakya, Đskenderun, Adana, Mersin, Maraş, Kayseri,
Adıyaman, Gaziantep, Alanya, Niğde, Urfa ve Diyarbakır’da da hissedildi.
355
Tarsus
Dörtyol
Yumurtalık
Kilis www.e-harita.com.tr
Elbeyli
Hassa
Karataş
Kırıkhan
10.8.1114
13.8.1822
Kumlu
Reyhanlı
867
334
www.sayisalgrafik.com.tr
Kandilli kayıtlarına göre Mağnütüdü 4 ten büyük deprem merkez üsleri
Niğde
Kahramanmaraş
Konya
Osmaniye
Karaman
www.e-harita.com.tr
Şanlıurfa
Gaziantep
Adana
Kilis
Đçel
Hatay
Deprem bölgeleri, olası, diri faylar ve yaşlı yanardağlar
356
Osmaniye
www.e-harita.com.tr
Gaziantep
Şanlıurfa
Kilis
USG Kayıtlarını Göre Mağnütüdü 4 ten büyük deprem merkez üsleri
357
Niğde
www.e-harita.com.tr
Kahramanmaraş
Konya
Osmaniye
Karaman
Şanlıurfa
Gaziantep
Adana
Kilis
Đçel
Hatay
Olası, diri faylar ve yaşlı yanardağlar.
Đçel
Kilis
Gaziantep
www.e-harita.com.tr Şanlıurfa
Adana
10.8.1114
13.8.1822
Nüfus yoğunluğu, otoyol, yollar ve kandilli kayıtlarına göre Mağnütüdü 4 ten büyük deprem
merkez üsleri
358
Konya
www.e-harita.com.tr
Karaman
Şanlıurfa
Đçel
Kandilli kayıtlarına göre 1900 öncesi ve sonrası Mağnütüdü 3 ten büyük deprem merkez
üsleri
359
HARĐTA 18
360
Türkiye Diri Fay Haritası
HARĐTA 19
361
Deprem büyüklükleri (magnitude). Daireler Kandilli kayıtları, diğerleri USGS kayıtları için kullanılmıştır.
1900-1999 Yıllarındaki, Büyüklüğü 5 ve Üzerinde Olan Depremler
HARĐTA 20
362
Đllerin Nüfus Yoğunlukları, Fay Hatları ve Büyük Depremler
22 Ocak 1997 Depremi Sonrası
Đlimizde 22.01.1997 tarihinde meydana gelen depremde, Afet Đşleri Genel Müdürlüğü
Hasar Tespit Komisyonunca yapılan kesin hasar tespitlerine göre 1260 AZ HASARLI, 214
ORTA HASARLI, 196 AĞIR HASARLI bina tespit edilmiştir.
1- Bakanlıkça ; az hasarlı 1260 bina sahibi afetzedenin her birine defaten 40.000.0000 TL.
ödenmesi öngörülmüş ve ödemeleri yapılmıştır.
2- Orta hasarlı 214 bina sahibi afetzededen 11 adedi feragat etmiş, geriye kalan 203 afetzedeye ait
binanın 140 adedi yığma bina, 63 adedi betonarme bina olarak tespit edilmiş olup, onarımlarını
tamamlayan 159 adet orta hasarlı konut ve işyeri sahibi afetzedeye toplam 63.720.000.000
TL.ödeme yapılmış ve 2001 yılı sonu itibariyle bina onarımlarını yapmayan hak sahibi
afetzedelerin hak sahiplikleri iptal edilmiştir
3- Afet Đşleri Genel Müdürlüğünün 2001 yılı yatırım programında E.Y.Y. (Evini Yapana Yardım)
metodu ile yapılması programlanan merkez ilçeye bağlı köy ve beldeler ile ilçelerde bulunan
toplam 100 adet AĞIR HASARLI işyeri ve konut sahibi afetzedelerin yerseçimi protokolü ile
seçim kendi arsaları üzerine binalarının yapıma başlamış olup; bunlardan 29 adedi bitmiş, 48
adedi devam etmektedir. 23 adedine ise yer seçimi yapılmamış olması, seçilen yeri istememeleri
veya yapımından vazgeçmeleri gibi nedenlerle başlanamamıştır.
Biten ve devam eden E.Y.Y’li konut inşaatları için 2002 yılı sonu itibariyle toplam
416.000.000.0000 TL. ödeme yapılmıştır.
Ayrıca Marmara Deprem Bölgesinden hak sahibi olup, ilimizden hazır konut almak sureti
ile EYY’in kredisini kullanmak için 13 afetzede talepte bulunmuş bunlardan 11 adedi için kredi
kullanmaları uygun görülerek toplam 72.800.000.000 TL. ademe yapılmıştır.
Devan eden ve başlamayan EYY’li afet konutlarının yapımına Afet Đşleri Genel
Müdürlüğünün 2003 yılı Yatırım Programı imkanları dahilinde devam edilecektir Program henüz
ilimize iletilmemiştir.
4- Đlimiz merkez ilçesine bağlı Mahallelerden 22.01.1997 depreminden hak sahibi kabul edilen
binaları AĞIR HASARLI 96 afetzede için yapılacak Afet Đşleri Genel Müdürlüğünün 2001 ve
2002 yılı Yatırım Programında ihale yöntemi ile programa alınmıştır.
Bu konutların yapımı için Merkez Đlçeye bağlı Saraycık Köyü sınırları içerisindeki 1671
ve 1672 nolu parseller seçilmiş olup, kamulaştırma işlemleri devam etmektedir.
P.1.2. Heyelan ve Çığlar
- Đlimiz Merkez Đlçeye bağlı Bağrıyanık Mahallesinde meydana gelen kaya düşmesi ve heyelan
afeti nedeni ile hak sahibi kabul edilen 14 afetzede içim konut yapımına depremden hak sahibi
kabul edilen 96 afetzede konutu ile birlikte ihale usulü ile başlanması programlanmıştır.
- Merkez Đlçeye bağlı Gökçegöz köyünde ki kaya düşmesi afetinden hak sahibi kabul edilen 24
afetzede için konut yapımına 1999 yılında başlanmış olup, inşaatlar EYY metodu ile devam
etmektedir. Tamamının su basması bitirilmiş, 14 adedinin de tahliyesi bitirilmiştir.
Bu inşaatlar için 2002 yılı sonu itibariyle toplam 71.400.000.000 TL. ödeme yapılmıştır.
Đnşaatların yapımına 2003 yılı içerisinde Afet Đşleri Genel Müdürlüğü Yatırım Programı
imkanları dahilinde devam edilecektir.- Kırıkhan Đlçesine bağlı Kalekanberli Köyünde meydana
gelen kaya düşmesi afetinden hak sahibi kabul edilen 14 afetzededen biri inşaatına başlamamış;
13 afetzedenin inşaatı devam etmektedir. 13 inşaatın subasması bitirilmiş 8 adedinin ise tabliyesi
bitirilmiş olup, 2002 yılı sonu itibariyle toplam 65.500.000.000 TL. ödeme yapılmıştır. 2003
yılında inşaatlara devam edilecektir.
- Hassa Đlçesine bağlı Dermek Köyünde meydana gelen kaya düşmesi afetinden hak sahibi kabul
edilen 4 afetzedenin konutlarının yapımına 2001 yılında başlanmış olup, subasmanı bitirilen 4
inşaatta duvarlar ve tabliye de bitirilmiş olup, 2002 yılı sonu itibariyle toplam 20.400.000.000 TL.
ödeme yapılmıştır. Đnşaatların yapımına 2003 yılında devam edilecektir.
P.1.3. Seller
Şiddetli yağışlar nedeniyle, ilimiz sınırları içinde bazı yöreler su baskınına uğramaktadır.
Bu su baskınlarını önleme çalışmaları Köy Hizmetleri Đl Müdürlüğü ve DSĐ 63. Şube Müdürlüğü
tarafından yapılmaktadır.
Bazı su baskınları aşağıda belirtilmiştir.
Altınözü (Hacıpaşa Köyü)
72 konut yıkıldı, 36 konut ağır hasar görmüştür (1953)
Samandağ (Liman Mahallesi)13 konut yıkıldı (1965)
Antakya (Madenboyu Köyü) 16 konut ağır hasar görmüştür (1967)
Đskenderun (Sarıseki)
46 konut yıkıldı, 38 konut ağır hasar görmüştür (1967)
Antakya (Sualtı Köyü)58 konut ağır hasar görmüştür (1968)
364
HATAY ĐLĐ-ASĐ NEHRĐ TAŞKINLARI
Asi
Nehri,
Lübnan
sınırları
içindeki
Bekaa
vadisinden
doğmakta,
Bekaa vadisi içinde yaklaşık 35 km aktıktan sonra, Suriye sınırları içinde Homs
(Hama) gölüne boşalmaktadır. Bu gölün hemen altında 20 000 hektarlık HamaHumus sulaması yer almaktadır. Asi Nehri üzerindeki diğer önemli bir proje ise;
70 000 hektarlık bir alanı kapsayan Ghap sulamasıdır.
Rastan ve Medardeh
barajları ile düzenlenen Asi Nehri suları, büyük ölçüde bu sulamalarla tüketilmektedir. Ayrıca, daha önce kurutulmuş olan 30 000 hektarlık yeni bir sahanın
sulanması için çalışmalar yürütülmektedir. Asi nehrine katılan yan kollar üzerindeki çeşitli baraj inşaatları da devam etmektedir. Toplam yıllık kapasitesi 2.9
milyar m3.olan Asi Nehri sularının tamamına yakın bir bölümü yukarıda belirtilen
projelerde tüketilmektedir. Ülkem iz ve Suriye arasında yaklaşık 50 km sınır teşkil
eden Asi Nehri,100 km Ülkemiz topraklarında aktıktan sonra, Akdeniz'e boşalmaktadır.
Asi
Nehrine,
Ülkemiz
ile
Suriye
sınırını
teşkil
eden
kesiminde
Beyaz çay ve Maden boyu deresi katılır. Asi Nehri, Antakya'nın kuzeyinde Küçük
Asi ile birleşir. Küçük Asi'ye Amik Gölü havzasındaki Karasu, Comba, Muratpaşa,
Afrin çayları katılırlar. Antakya geçişinde ise; Kavaslı, Hacı Kuriş, Altınçay, Hanna
Çayı, Narlıca, Dikmece, Sümberi dereleri Samandağ Đlçesine doğru Küçük Karaçay
ve Büyük Karaçay dereleri katıldıktan sonra Akdeniz'e dökülür.
Amik Ovasında meydana gelen taşkınların izlenmesi, 1956 yılında
kurulan 4 adet akım gözlem istasyonu ile başlamıştır. Bu istasyonlar Asi, Afrin,
Karasu ve bu üç kolun birleşiminden sonra Antakya içinde Büyük Asi üzerinde
bulunmaktadır. Akım rasatlarının alınmasından sonra ilk taşkın;
■ 1956 yılında gelmiştir.
°
1969 yılında mart ayında
altında kalmış olup, bu
oluşmaktadır.
meydana gelen
arazinin 1280
taşkında; 15780
hektarı buğday
hektar alan su
ekili alanlardan
■ 1975
yılı
Nisan
ayında
meydana
gelen
taşkında;
Antakya-Reyhanlı
karayolu üzerinden Amik Ovasına boşalmıştır. Yaklaşık 1500 hektar ekili
alan su altında kalmıştır.
°
1976 yılı şubat
yükselmiştir.
ayında
meydana
gelen
taşkında;
Asi
Nehrinin
su
seviyesi
■ 1980 yılı Mart ve Nisan aylarında su taşkını olmuştur.
■ 1987 yılı; 1986 yılı kasım ayında başlayan yağışlar, Mart ayı sonuna
kadar
aralıklarla
devam
etmiştir.
Yağışlara
paralel
olarak
akarsuların
debileri yükselmiş olup şubat ayından itibaren su taşkınları başlamıştır.
365
Amik ovasında zararlar meydana gelmiştir.
■ 1988
yılı;
Antakya
Altınçay
deresi
ile
Samandağ
Büyük
Karaçay
deresinde 21 Mayıs 1988’de su taşkını meydana gelmiştir.
■ 08-09 Mayıs 2001 tarihinde meydana gelen su taşkını, Antakya merkezi,
Amik
Ovası,
Antakya
çıkışından
başlayarak
Samandağ
ilçesinde
yerleşim yerlerinde, ekili alanlarda ve alt yapıda büyük zarar meydana
getirmiştir.
■ 04-05 Haziran 2002 tarihinde Suriye'deki El Zeytün barajının 04 Haziran
da yıkılmasından sonra; Altınözü Đlçesinin Hacıpaşa Beldesi ile Sarıbük,
Yolağız, Kıyıgören, Kansu, Keskincik, Mayadalı, Ziyaret, Boynuyogun ve
Yarseli olmak üzere 9 köyde; ekili alanlar zarar görmüştür.
■ 22.03.2003
tarihinde
yoğun
yağış
neticesinde;
Reyhanlı
Đlçesindeki
Kurtuluş,
Terzihöyük
ve
Varışlı(Atçana)
köylerinde
su
baskını
meydana
gelmiştir. Ekili alanlar ve konutlarda maddi zarar olmuştur.
14.11.2006
tarihinde
yoğun
yağış
nedeniyle
Feyezan
kanalı
taşmış
ve
çevredeki
evleri,
iş
yerlerini,
sahilin
bulunduğu
bölgeleri
su
basmıştır. Konutlarda maddi zarar olmuştur.
21.05.1998 Tarihli Sel Felaketi ve Sonrası
a-Đlimizde 21.05.1998 tarihinde meydana gelen aşırı yağışlar sonucu merkez ilçe ve köylerden 1
orta ve 167 a, Samandağ Đlçesi ve köylerinde 2 ağır 12 az olmak üzere toplam 2 ağır, 1 orta ve
179 az hasarlı bina sahibi afetzede kabul edilmiş olup,
Ağır hasardan hak sahibi kabul edilen iki afetzede konutunu bitirmiş olup toplam
b- Ayrıca 08.05.2001 tarihinde meydana gelen sel afetlerinden 2082 konut 120 işyeri az hasarlı
90 konut 33 işyeri orta hasarlı, 123 konut 19 işyeri ağır hasarlı olarak tespit edilmiş; Afet Đşleri
Genel Müdürlüğünce gönderilen 105.255.000.000 TL. acil yardım ödeneği bu bina sahibi
afetzedelere dağıtılmıştır.
Hak sahibi kabul edilen 46 orta hasarlı bina sahibi afetzedenin binalarının onarımına Afet
Đşleri Genel Müdürlüğünün 2002 yılı ek yatırım programına göre 15 adedi bitirilmiş ve
Hak sahibi kabul edilen 39 adet Ağır Hasarlı bina sahibi afetzedenin binalarının yapımına
yine EYY metoduna göre başlanmış olup, bunlardan 7 adedi bitirilmiş ve toplam 70.000.000.000
TL. ödeme yapılmıştır. Ağır hasarlı 14 konut ve 3 işyerinin yapımının ihale usulü ile yapılması
için Afet Đşleri Genel Müdürlüğüne teklifte bulunulmuştur.
366
GRAFĐK 34
P.1.4. Orman ve Otlak Yangınları
2001 YILI ORMAN YANGINLARI DÖKÜMANI
A-
B-
C-
D- 1
Yangın Adedi
Alanı
26
288,56
Yangının Çıkış Saatleri
Saat
Adedi
Alanı
a) 13 - 18
11
14,30
b) 18 - 24
6
6,66
c) 24 - 08
2
263,50
d) 08 - 13
7
4,10
Yangın Çıkan Şeflikler
Şefliğin Adı
Adedi
Alanı
Antakya
6
4,33
Belen
2
0,40
Hassa
3
5,40
Đskenderun
3
0,30
Kırıkhan
2
0,22
Samandağ
6
12,51
Uluçınar
2
263,10
Yayladağı
2
2,30
Yangının Çıkış Sebepleri
Yangının Sebepleri
Adedi
Alanı
6
2,53
20
286,03
Yıldırım
Bilinmeyen
Kasıt
Đhmal ve
dikkatsizlik
Kaza
D- 2
Adedi
Alanı
TABLO 123
368
2002 YILI ORMAN YANGINLARI DÖKÜMANI
Anız
4
8,60
Avcı ateşi
1
0,50
Bahçe kenarı
1
0,20
Çoban ateşi
1
0,02
Kasıt
1
7,50
Kömür ocağı
1
0,50
1
0,70
16
270,54
Orman içi
Asker Atışı
Tarla kenarı
E-
Aylar Đtibarıyla Yangın Çıkışı
Aylar
Adedi
Alanı
Mart
1
263,00
Nisan
3
0,31
Mayıs
2
9,00
Haziran
5
0,95
Temmuz
7
7,40
Ağustos
2
4,50
Eylül
2
0,40
Ekim
4
3,00
Ocak
Şubat
Kasım
Aralık
369
A-
B-
C-
D- 1
D- 2
Yangın Adedi
Alanı
29
104,81
Yangının Çıkış Saatleri
Saat
Adedi
Alanı
a) 13 - 18
17
27,41
b) 18 - 24
3
28,00
c) 24 - 08
1
0,50
d) 08 - 13
8
48,90
Şefliğin Adı
Adedi
Alanı
Antakya
12
10,90
Belen
3
46,50
Hassa
0
0,00
Đskenderun
0
0,00
Kırıkhan
0
0,00
Samandağ
2
1,10
Uluçınar
0
0,00
Yayladağı
4
16,00
Adedi
Alanı
Yıldırım
1
0,10
Bilinmeyen
6
17,20
Kasıt
0
0,00
Đhmal ve dikkatsizlik
21
81,51
Kaza
1
6,00
Adedi
Alanı
Yangın Çıkan Şeflikler
370
E-
TABLO 124
Anız
2
0,30
Yıldırım
1
0,10
Bahçe kenarı
2
0,20
Çoban ateşi
0
0,00
Çöplük
0
0,00
Kömür ocağı
0
0,00
Orman içi
1
6,00
Talim Atışı
0
0,00
Tarla kenarı
0
0,00
23
98,21
Aylar Đtibarıyla Yangın Çıkışı
Aylar
Adedi
Alanı
Ocak
1
1,00
Şubat
1
0,50
Mart
3
27,50
Nisan
0
0,00
Mayıs
0
0,00
Haziran
2
2,20
Temmuz
5
3,10
Ağustos
4
21,20
Eylül
6
46,21
Ekim
6
2,90
Kasım
1
0,20
Aralık
0
0,00
Ağaçlandırma ve Erozyon Şube Müdürlüğü Çalışmaları
371
HATAY ĐLĐ ORMAN VARLIĞI DURUMU
Normal Koru Ormanı (Ha) :
104360
Bozuk Koru Ormanı (Ha) :
56513
TOPLAM KORU ORMANI (Ha) :
160873
Normal Baltalık Ormanı (Ha) :
2478
Bozuk Baltalık Ormanı (Ha) :
40497
TOPLAM BALTALIK ORMANI (Ha) :
42975
Açıklık Alan (Ha) :
340843
Toplam Ormanlık Alanı (Ha) :
203848
Genel Saha (Ha) :
544691
Ormanlık Oranı (%) :
37,4
AGM Şube Müdürlüğü
2003 yılı Tesis Programı ve Gerçekleşmeleri
Sıra No
PROJENĐN
Adı
Program Ha. Geçekleşme Ha. Ödeneği
Harcama
Milyon TL Milyon TL
1
Topraktutan
250
302
226,5
126,3
2
Akgedik
100
110
75
62,2
3
Kandun
22
22
16,5
8,1
4
Kışlakdere
150
176
112,5
59,2
5
Belen Ek-2
118
147
88,5
92,9
6
Hatıra Ormanı
2
1,5
3
7
80.yıl Ormanı
10
7,5
6,3
8
M. Eğitim Ormanı
5
3,75
5,7
AGM
Şube
10
TABLO 125
372
Müdürlüğü
2003 yılı Bakım Programı ve Gerçekleşmeleri
Sıra No
PROJENĐN
Ödeneği
Adı
Harcama
Program Ha. Geçekleşme Ha.
Milyon TL Milyon TL
1
Mazmanlı
105
105
13,1
20,1
2
Akbez
100
135
12,3
7,9
3
Kandun
120
120
15
12,7
4
Maliye 3
150
150
18,7
14,4
5
Belen Ek-1
300
300
37,5
22,4
6
Hatıra Ormanı
29
29
3,6
2,4
8
Đsdemir
83
83
10,4
5,2
TABLO 126
P.1.5. Fırtınalar
Konu hakkında bilgi bulunamamıştır.
P.2. AFETLER VE SAĞLIK ZARARLARI
P.2.1. Radyoaktif Maddeler
Đlimizde radyoaktif maddelerle ilgili bir bilgi birikimi yoktur.
P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar
Đskenderun Körfezinde petrol ile kirlenme oldukça ciddi bir boyuta gelmiştir. Çünkü
petrol boru hattı, terminal, petrol yükleme boşaltma istasyonu ve yoğun deniz trafiği
sonucunda petrol ürünleri denize dökülmekte ve hidrokarbonlar ; DDPH ( Dissolved
Dispersed Petrolium Hydrocarbons ) 10 mg / lt oranında yüksek bir konsantrasyonda
bulunduğu ölçümlerde görülmüştür.
Petrol boru hattında meydana gelen bir sızıntı sonrası, Đskenderun Körfezi sularında
DDPH ve PAH ( Polyaromatıc Hydrocarbon ) ve çökelmiş sedimentler, Ağustos 1981 ve
Nisan 1984 tarihleri arasında izlenmiştir. Sonuçlara göre DDPH değerleri kış aylarında en
yüksek (25,2 mg/lt) yaz aylarında ise en düşük olarak saptanmıştır. Bölgeden yakalanan balık
373
örneklerinde yapılan analizler sonucu, balık
sonra DDPH bulunmuştur.
karaciğerinde üç ay, balık etinde ise beş ay
P.2.3. Tehlikeli ve Zehirli Maddeler
P.3. AFETLERĐN ETKĐLERĐ VE YARDIM TEDBĐRLERĐ
P.3.1. Sivil Savunma Birimleri
Hatay ilinde :
I.
Sivil Savunma Đl Müdürlüğü
II.
Sivil Savunma Birlikleri olmak üzere 2 Sivil savunma Birimi vardır.
Yukarıda belirtilen birimler aynı zamanda Sivil Savunma Teşkilatı’nın merkez
birimleridir. Đl Sivil Savunma Müdürlüğü Antakya merkezinde bulunmaktadır. Đl merkezi ve
bazı ilçelerde Sivil Savunma Birimleri olarak Sivil Savunma Genel Müdürlüğü’nün
düzenlediği seminerlerle eleman gönderip eğitim çalışmaları yapmaktadır. Ayrıca her yıl bu
birimlerde görev alan elemanlar uygulamalı eğitime tabii tutulmaktadır.
P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri
Yangın önleme ve kontrol yöntemlerinin en önemlileri aşağıda belirtilmiştir.
1. Yangınların kontrolleri için en önemli husus bina ve tesisi kullanan insanların bu
konuda bilgilendirilmiş olmalarıdır.
2. Kontrol işleminin yerine getirilmesinde Resmi Bina’da görevli savunma
sekreterliğinin yangın koruma ekibi görevli olup, bu ekip emrinde bulunan yangn söndürme
tüpleri ve diğer tesisatlarla çıkabilecek muhtemel yangınları kontrol altına alır.
3. Yangının kontrol edilmesi ve önlenmesinde diğer bir husus ise, yangın dedektörleri
ile direkt itfaiyenin irtibatlandırılması olan yangın ihbar sistemi vardır. Bu sistemler genelde
Resmi Kurum ve Sanayi tesislerinde bulunmaktadır.
4. Yangına karşı en önemli önlemlerden biri de her yıl soba ve kalorifer bacalarının
usulüne uygun olarak temizlenmesidir.
5. Binanın elektrik donanımında kaliteli malzeme kullanılmalı ve ehliyetli kişiler
tarafından tesis edilmelidir.
6. Yangın malzemelerinin bakımlı ve kontrollü olması gerekir.
374
P.3.3. Đlkyardım Servisleri
Đlkyardım servisi, Sivil Savunma Servislerinden biri olup Hatay ili içerisinde mevcut
resmi ve gayri resmi kurum ve kuruluş, tesis ve müesseselerde mevcuttur.
P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden iskanı
Bayındırlık ve Đskan Bakanlığı Afet Đşleri Genel Müdürlüğünün 2002 yılı Yatırım
Programında ihale usulü ile yapılması öngörülen iki adet konut inşaatı yapımı yer almakta
olup, bunlardan;
1-1)
Dörtyol- Merkez (Ocaklı Mah. ) 16 adet (Daire) Afet Konut Đnşaatı.
Dörtyol Đlçesi Ocaklı Köyünde 28.05.1988 tarihinde meydana gelen sel afetinden hak
sahibi kabul edilen 16 afetzedeye kalıcı konutları yapılmak üzere Dörtyol Đlçe Merkezinde
Maliye Hazinesine ait 115 ada 1 nolu parsel seçilmiş olup, seçilen parselin işgalli olan kısmı
ifraz edilerek 115 ada ve 2 ve 3 nolu parseller oluşturulmuş; 115 ada ve 3 nolu parselin tahsis
işlemleri tamamlanmıştır.
2002 yılı birim fiatları ile hazırlanan 480.000.000.000 TL (Dörtyüzseksenmilyar) keşif
bedeli üzerinden 13.11.2002 tarihinde ihalesi yapılmış olup, sözleşmesi de yapılan bu işe bu
yıl başlanacaktır.
1-2)
Hatay- Merkez 96+44=140 adet (Daire) Afet Konut Đnşaatı:
Đlimizde 22.01.1997 tarihinde meydana gelen deprem afeti ile 21.05.1998 ve
08.05.2001 tarihlerinde meydana gelen sel afetlerinden, merkez ilçedeki mahallelerden hak
sahibi kabul edilen afetzedeler için kalıcı konut yapılmak üzere, Saraycık Köyü sınırları
içerisinde yer alan 1671-1672 ve 1673 nolu şahıslara ait araziler seçilmiştir.
Antakya Đmar Planının 34L-IC paftasında yer alan bu parsellerden 16099 m2 alanlı
1671 nolu parsel ile 14372 m2 alanlı 1672 nolu parselin yeterli olacağı hesaplanarak bu iki
parselin kamulaştırma işlemlerine başlanmış, Đdare Kıymet Takdir Komisyonu tarafından
belirlenen bedel üzerinden Pazarlık Komisyonu ile mal sahipleri arasında yapılan pazarlıkta;
1671 nolu parsel için m2 si 6.000.000 TL.’den toplam 96.594.900.000 TL. üzerinden, 1672
nolu parsel için m2’si 6.000.000 TL.’den toplam 86.232.900.000 TL. üzerinden anlaşma
sağlanamamış ve yargı yolu ile kamulaştırma bedelinin tespiti ve hazine adına tescil için
Defterdarlık Muhakemat Müdürlüğü tarafından dava açılması sağlanmıştır.
Mahkeme tarafından 1672 nolu parsel için belirlenen toplam 319.082.656.800 TL.
kamulaştırma bedeli Afet Đşleri Genel Müdürlüğünden istenmiş, Đlimize gönderilen bu ödenek
mal sahibi adına mahkeme tarafından belirlenen Vakıflar Bankası Antakya Şubesinde açılan
hesapta bloke edilmiştir.
375
1671 nolu parsel için mahkeme tarafından belirlenen 353.841.861.100 TL.
kamulaştırma bedeli ise afet Đşleri Genel Müdürlüğünden istenmiş olup, henüz ilimize
gelmemiştir. Bu ödenek geldiğinde mahkeme tarafından bloke edilmesi istenilen aynı banka
şubesine bloke edilecektir.
Kamulaştırma işlemleri tamamlandığında Bakanlığımız Afet
Đşleri Genel
Müdürlüğünün talimatları doğrultusunda işlem yapılarak bu inşaata da bu yıl içerisinde ihale
edilerek başlanılmasına çalışılacaktır.
1-3) ayrıca Afet Đşleri Genel Müdürlüğünce ilimizde yapımı planlanan 9 adet Kuvvetli Yer
Hareketleri Kayıt Đstasyonu için kulübe yapımı işine 2002 yılı sonuna doğru toplam
43.732ç170.000 TL. ödenek gönderilmiş olup, Bakanlık tarafından ihalelerin durdurulması
nedeni ile ihale yapılmamış ödenek tenkiz edilmiştir. Ödeneğin tekrar gönderilmesi halinde
bu işin yapımı da bu yıl içerisinde gerçekleştirilecektir.
P.3.5. Tehlikeli ve Zehirli Maddelerin Sınırlararası Taşınımı için Alınan Tedbirler
Sistematik veri bulunamamıştır.
P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar
(P) AFETLER KAYNAK
•
•
•
•
•
•
•
Hatay Đli Çevre Durum Raporu
Hatay Orman Đşletme Müdürlüğü
Bayındırlık Đl Müdürlüğü
Đl Sivil Savunma Müdürlüğü
Hatay Valiliği Web Sitesi
Kandilli Rasathanesi Deprem Haritaları
376
R.SAĞLIK VE ÇEVRE
R.1. TEMEL SAĞLIK HĐZMETLERĐ
R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı
TABLO 127
2008 YILI SAĞLIK KURUM VE KURULUŞLARI
SIRA
NO
ĐL
ĐLÇE
SAĞLIK KURULUŞUN ADI
DETAY
SAĞLIK BAKANLIĞI YATAKLI TEDAVĐ KURUMLARI
1
HATAY MERKEZ
Hatay Antakya Devlet Hastanesi
417 YATAKLI
2
HATAY MERKEZ
Hatay Doğum ve Çocuk Bakımevi
125 YATAKLI
3
HATAY DÖRTYOL
Dörtyol Devlet Hastanesi
132 YATAKLI
4
HATAY ERZĐN
Erzin Devlet Hastanesi
50 YATAKLI
5
HATAY ĐSKENDERUN
Đskenderun Devlet Hastanesi
397 YATAKLI
6
HATAY ĐSKENDERUN
Đskenderun Doğum ve Çocuk Bakımevi
114 YATAKLI
7
HATAY KIRIKHAN
Kırıkhan Devlet Hastanesi
90 YATAKLI
8
HATAY REYHANLI
Reyhanlı Devlet Hastanesi
95 YATAKLI
9
HATAY SAMANDAĞI
Samandağı Devlet Hastanesi
48 YATAKLI
10
HATAY HASSA
Hassa Devlet Hastanesi
50 YATAKLI
11
HATAY ALTINÖZÜ
Altınözü Devlet Hastanesi
40 YATAKLI
SAĞLIK BAKANLIĞI DIŞI YATAKLI TEDAVĐ KURUMLARI
1
HATAY MERKEZ
Mustafa Kemal Ünv.Sağlık Uygulama ve Arş.Hast.
121YATAKLI
2
HATAY MERKEZ
Özel Doğu Akdeniz Hast.
64 YATAKLI
3
HATAY MERKEZ
Özel Hatay Hast
32 YATAKLI
4
HATAY KIRIKHAN
Kırıkhan Özel Bilim Hastanesi
49 YATAKLI
5
HATAY KIRIKHAN
Özel Kırıkhan Can Hastanesi
49 YATAKLI
6
HATAY MERKEZ
Özel Defne Hastanesi
72 YATAKLI
7
HATAY MERKEZ
Özel Mozaik Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi
48 YATAKLI
8
HATAY ĐSKENDERUN
Özel Palmiye Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi
35 YATAKLI
9
HATAY ĐSKENDERUN
Özel Đskenderun Gelişim Hastanesi
59 YATAKLI
ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARI
377
1
HATAY MERKEZ
Antakya Lazer Göz Merkezi
DAL MERKEZĐ
2
HATAY ĐSKENDERUN
Hayat Çocuk Sağ.ve Hast.Merkezi
DAL MERKEZĐ
3
HATAY ĐSKENDERUN
Đskenderun Kalp Merkezi
DAL MERKEZĐ
4
HATAY ĐSKENDERUN
Tansel Terzi Nöroloji Merkez Polikliniği
DAL MERKEZĐ
5
HATAY REYHANLI
Uzmanlar Đç Hastalıkları Merkezi
DAL MERKEZĐ
6
HATAY ANTAKYA
Hatay Kardiyoloji Dal Merkezi
DAL MERKEZĐ
7
HATAY ANTAKYA
Armutlu Güven Polikliniği
POLĐKLĐNĐK
8
HATAY ANTAKYA
Med-Lıfe Polikliniği
POLĐKLĐNĐK
9
HATAY KIRIKHAN
Şifa Polikliniği
POLĐKLĐNĐK
10
HATAY DÖRTYOL
Yeni Payas Polikliniği
POLĐKLĐNĐK
11
HATAY ANTAKYA
Yüksek Đhtisas Polikliniği
POLĐKLĐNĐK
12
HATAY ANTAKYA
AK-MED Tıp Merkezi
TIP MERKEZĐ
13
HATAY ĐSKENDERUN
Akademi Tıp Merkezi
TIP MERKEZĐ
14
HATAY ĐSKENDERUN
Đskenderun Deniz Tıp Merkezi
TIP MERKEZĐ
15
HATAY DÖRTYOL
Körfez Tıp Merkezi
TIP MERKEZĐ
16
HATAY ĐSKENDERUN
Renin Tıp Merkezi
TIP MERKEZĐ
17
HATAY SAMANDAĞ
Samandağ Özel Hayat Tıp Merkezi
TIP MERKEZĐ
SAĞLIK OCAKLARI
HATAY
Yayladağı Merkez
2
HATAY
3
HATAY
4
HATAY
5
HATAY
Samandağ Merkez 1 Nolu
ĐLÇE
6
HATAY
ĐLÇE
7
HATAY
Samandağ Değirmenbaşı
BELDE
8
HATAY
9
HATAY
10
HATAY
SAMANDAĞ
YAYLADAĞI
1
ĐLÇE
Yayladağı Karaköse
BELDE
Yayladağı Kışlak
BELDE
Yayladağı Yeditepe
BELDE
Samandağ Karaçay
KÖY
Samandağ Tekebaşı
BELDE
Samandağ Teknepınar
378
KÖY
HATAY
Samandağ Koyunoğlu
BELDE
12
HATAY
Samandağ Yaylıca
BELDE
13
HATAY
Samandağ Tavla
BELDE
14
HATAY
Samandağ Uzunbağ
BELDE
15
HATAY
Samandağ Sutaşı
BELDE
16
HATAY
Samandağ Mağaracık
BELDE
17
HATAY
Samandağ Mızraklı
BELDE
18
HATAY
Samandağ Çökek
KÖY
19
HATAY
Reyhanlı 70. Yıl
ĐLÇE
20
HATAY
Reyhanlı Dr.Gani Bahadırlı
ĐLÇE
21
HATAY
Reyhanlı Konuk
KÖY
22
HATAY
Reyhanlı Nuri Filiz Bahadır
ĐLÇE
23
HATAY
Reyhanlı Merkez 4 Nolu
ĐLÇE
24
HATAY
Reyhanlı Merkez 5 Nolu (FAAL DEĞĐL)
ĐLÇE
25
HATAY
Kumlu Merkez
ĐLÇE
26
HATAY
Kumlu Akpınar
KÖY
27
HATAY
Kumlu Batıayrancı
KÖY
28
HATAY
Kırıkhan Merkez 1 Nolu
ĐLÇE
29
HATAY
ĐLÇE
30
HATAY
ĐLÇE
31
HATAY
Kırıkhan Çamsarı
KÖY
32
HATAY
Kırıkhan Ceylanlı
KÖY
33
HATAY
Kırıkhan Muratpaşa
KÖY
34
HATAY
Kırıkhan Saylak
KÖY
35
HATAY
Kırıkhan Kurtlusoğuksu
36
HATAY
Đskenderun Merkez 1 Nolu
ĐLÇE
37
HATAY
ĐLÇE
38
HATAY
ĐLÇE
ĐSKENDERU
N
KIRIKHAN
KUMLU
REYHANLI
11
379
BELDE
HATAY
ĐLÇE
40
HATAY
ĐLÇE
41
HATAY
Đskenderun Denizciler
BELDE
42
HATAY
Đskenderun Nardüzü
BELDE
43
HATAY
Đskenderun Bekbele
BELDE
44
HATAY
Đskenderun Azganlık
BELDE
45
HATAY
Đskenderun Uluçınar
BELDE
46
HATAY
Đskenderun Sarıseki
BELDE
47
HATAY
Đskenderun Karayılan
BELDE
48
HATAY
Đskenderun Höyük
49
HATAY
Đskenderun Madenli
50
HATAY
Đskenderun Şarkkonak
51
HATAY
Đskenderun Gözcüler
BELDE
52
HATAY
Đskenderun Akçalı
BELDE
53
HATAY
Đskenderun Güzelköy
KÖY
54
HATAY
Đskenderun Konacık
KÖY
55
HATAY
Đskenderun Ücgüllük
BELDE
56
HATAY
Đskenderun Merkez 6 Nolu (H. Ş.T)
ĐLÇE
57
HATAY
Đskenderun Kepirce
KÖY
58
HATAY
Đskenderun Merkez 7 Nolu (Org.sn)
ĐLÇE
59
HATAY
Đskenderun Merkez 8 Nolu (A.ARSLAN)
ĐLÇE
60
HATAY
ĐLÇE
61
HATAY
Đskenderun Đsdemir
ĐLÇE
62
HATAY
Đskenderun AÇS ve AP.
ĐLÇE
63
HATAY
Đskenderun Konarlı (FAAL DEĞĐL)
KÖY
63
HATAY
Hassa Merkez
ĐLÇE
64
HATAY
65
HATAY
HASSA
39
KÖY
BELDE
KÖY
Hassa Söğüt
BELDE
Hassa Akbez
BELDE
380
HATAY
Hassa Aktepe
BELDE
67
HATAY
Hassa Küreci
BELDE
68
HATAY
Hassa Ardıçlı
BELDE
69
HATAY
Erzin Merkez 1 Nolu
ĐLÇE
70
HATAY
Erzin Merkez 2 Nolu
ĐLÇE
71
HATAY
Erzin Merkez 3 Nolu
ĐLÇE
72
HATAY
Dörtyol Merkez 1 Nolu
ĐLÇE
73
HATAY
ĐLÇE
74
HATAY
Dörtyol Merkez 3 Nolu (Fatma Đlhan)
ĐLÇE
75
HATAY
ĐLÇE
76
HATAY
Dörtyol Altınçağ
BELDE
77
HATAY
Dörtyol Kuzuculu
BELDE
78
HATAY
Dörtyol Payas 1 Nolu
BELDE
79
HATAY
BELDE
80
HATAY
Dörtyol Yeşilköy
BELDE
81
HATAY
Dörtyol Yeniyurt
BELDE
82
HATAY
Dörtyol Karakese
BELDE
83
HATAY
BELDE
84
HATAY
Dörtyol Merkez 5 Nolu (Haruntaş)
ĐLÇE
85
HATAY
Dörtyol AÇS ve AP
ĐLÇE
86
HATAY
Belen Merkez 1 Nolu
ĐLÇE
87
HATAY
Belen Merkez 2 Nolu
ĐLÇE
88
HATAY
Belen Merkez 3 Nolu
ĐLÇE
89
HATAY
Belen Ali TEKTEN Sağlık Ocağı
ĐLÇE
90
HATAY
Antakya Merkez 1 Nolu
ĐL
91
HATAY
ĐL
92
HATAY
ĐL
93
HATAY
ĐL
ANTAKYA
BELEN
DÖRTYOL
ERZĐN
66
381
94
HATAY
ĐL
95
HATAY
ĐL
96
HATAY
ĐL
97
HATAY
ĐL
98
HATAY
Antakya Avsuyu
BELDE
99
HATAY
Antakya Bohşin
KÖY
100
HATAY
Antakya Bahçeköy
KÖY
101
HATAY
Antakya Çekmece
BELDE
102
HATAY
Antakya Demirköprü
103
HATAY
Antakya Dursunlu
BELDE
104
HATAY
Antakya Ekinci
BELDE
105
HATAY
Antakya Gümüşgöze
BELDE
106
HATAY
Antakya Güzelburç
BELDE
107
HATAY
Antakya Harbiye
BELDE
108
HATAY
Antakya Karaali
BELDE
109
HATAY
Antakya Karlısu
BELDE
110
HATAY
Antakya Kisecik
KÖY
111
HATAY
Antakya Kuzeytepe
BELDE
112
HATAY
Antakya Madenboyu
KÖY
113
HATAY
Antakya Mücahitler
BELDE
114
HATAY
Antakya Narlıca 1 Nolu Sağlık Ocağı
BELDE
115
HATAY
Antakya Odabaşı
BELDE
116
HATAY
Antakya Oğlakören
117
HATAY
Antakya Subaşı
BELDE
118
HATAY
Antakya Serinyol 70. Yıl
BELDE
119
HATAY
Antakya Şenköy
BELDE
120
HATAY
Antakya Toygarlı
BELDE
121
HATAY
Antakya Turunçlu
BELDE
382
KÖY
KÖY
HATAY
Antakya Üzümdalı
KÖY
123
HATAY
Antakya Yeşilpınar
BELDE
124
HATAY
Antakya Selim Nevzat Şahin (K.DALYAN)
BELDE
125
HATAY
Antakya Aşağıoba
126
HATAY
127
HATAY
Antakya Anayazı
128
HATAY
129
HATAY
Antakya Maşuklu
KÖY
130
HATAY
Antakya Uydukent
KÖY
131
HATAY
Antakya Aşağıokçular
KÖY
132
HATAY
Antakya 11 Nolu Sağlık Ocağı
133
HATAY
Antakya Narlıca 2 Nolu
134
HATAY
Antakya AÇS ve AP
135
HATAY
Altınözü Merkez
ĐLÇE
136
HATAY
Altınözü Alakent
KÖY
137
HATAY
Altınözü Boynuyoğun
KÖY
138
HATAY
Altınözü Altınkaya
BELDE
139
HATAY
Altınözü Yiğityolu
BELDE
140
HATAY
141
ALTINÖZÜ
122
KÖY
ĐL
KÖY
ĐL
ĐL
BELDE
ĐL
Altınözü Büyükburç
KÖY
HATAY
Altınözü Yolağzı
KÖY
142
HATAY
Altınözü Hacıpaşa
BELDE
143
HATAY
Altınözü Mayadalı
KÖY
383
-
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
11
ANTAKYA
ALTINÖZÜ
BELEN
DÖRTYOL
ERZĐN
HASSA
ĐSKENDERUN
KIRIKHAN
KUMLU
REYHANLI
SAMANDAĞI
YAYLADAĞI
TOPLAM
ĐLÇE ADI
SAĞLIK GRUP
BAŞKANLIKLARI
139
4
14
5
3
8
26
6
3
13
4
9
44
SAĞLIK
OCAKLARI
82
4
5
8
3
16
5
5
5
1
3
16
11
SAĞLIK
EVLERĐ
2
1
1
DERĐ
ZÜHREVĐ
DĐSPANSER
SAYISI
19
1
1
1
1
1
3
1
1
2
1
1
5
112 ĐSTASYON
SAYISI
3
1
1
1
AÇS/AP
MERKEZĐ
384
4
1
1
1
1
AĞIZ DĐŞ
SAĞLIĞI
MERKEZLERĐ
2
1
1
VEREM
SAVAŞ
DĐSPANSERĐ
2008 YILI SAĞLIK KURUM VE KURULUŞLARI
3
1
1
1
HALK SAĞLIĞI
LAB.MERKEZĐ
11
0
1
1
0
1
2
1
1
1
0
1
2
KAMU
8
0
0
0
0
2
2
0
0
0
0
0
4
ÖZEL
HASTANELER
6
1
1
1
1
1
1
KAMU
DĐYALĐZ
MERKEZLERĐ
9
1
4
4
ÖZEL
14
35
2
REYHANLI
SAMNDAĞI
YAYLADAĞI
392
2
KUMLU
TOPLAM
20
KIRIKHAN
2
9
HASSA
101
13
ERZĐN
1
35
DÖRTYOL
ĐSKENDERUN
4
BELEN
154
3
1
ALTINÖZÜ
ANTAKYA
ĐLÇE ADI
THALASEMĐ
TANI VE TEDAVĐ ECZANELER
MERKEZLERĐ
21
1
2
6
1
1
1
1
8
KAMU
170
1
18
3
4
49
1
1
15
1
77
ÖZEL
DĐŞ HEKĐMLERĐ
MUAYENEHANE
SAYISI
5
0
0
1
0
0
3
0
0
0
0
0
1
6
0
1
0
0
0
3
0
0
1
0
0
1
385
5
0
0
0
0
1
0
0
0
1
0
0
3
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
23
0
0
1
0
0
11
0
0
0
0
0
11
ÖZEL DAL
ÖZEL TIP
ÖZEL
ÖZEL GÖZ
ÖZEL
MERKEZLERĐ MERKEZLERĐ POLĐKLĐNĐKLER MERKEZLERĐ LABORATUVARLAR
ÖZEL HASTANELER
HASTANE ADI
Murat Cerrahi
YATAK SAYISI
10
Özel Hatay
56
Doğu Akdeniz
60
Defne
----
TABLO 128
Diyaliz Merkezleri
Antakya Devlet Hastanesi Diyaliz Merkezi
Đskenderun Devlet Hastanesi Diyaliz Merkezi
ĐL HASTANELERĐ
HASTANE ADI
YATAK SAYISI
Đskenderun Devlet Hastanesi Ek Binası
345
Antakya Devlet Hastanesi Ek Binası
100
Antakya Devlet Hastanesi
250
Antakya Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesi
105
Dörtyol Devlet Hastanesi
100
Đskenderun Devlet Hastanesi
200
Đskenderun Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesi
100
Kırıkhan Devlet Hastanesi
100
Reyhanlı Devlet Hastanesi
50
Samandağ Devlet Hastanesi
50
TABLO 129
386
HATAY ĐLĐ YATAKLI TEDAVĐ KURUMLARI VE YATAK KAPASĐTELERĐ
KURUMUN ADI
SAYI
KADRO YATAK
FĐĐLĐ YATAK
Sağlık Bakanlığı
8
955
955
S.S.K.
2
445
445
Özel
3
138
138
13
1538
1538
T O P L A M
TABLO 130
DĐĞER KURUMLAR
KURUMUN ADI
SAYI
Sağlık Merkezi
3 (1 adedi faal değil)
Sağlık Ocağı
128
Sağlık Evi
477
Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi
2
Verem Savaş Dispanseri
2
Deri Tenasül Hastalıkları Dispanseri
2
Đskenderun Trahom Dispanseri
1
Halk Sağlığı laboratuarı
2
Hızır Acil Đstasyonu
3
Sağlık Meslek Lisesi
4
Sağlık Grup Başkanlığı
11
TABLO 131
387
HATAY YATAKLI TEDAVĐ KURUMLARI YATAK DURUMU
DEVLET HASTANELERĐ
ADI
KADRO YATAK
SAYISI
FĐĐLĐ YATAK
SAYISI
ANTAKYA DEVLET HASTANESĐ
250
199
DÖRTYOL DEVLET HASTANESĐ
100
96
ĐSKENDERUN DEVLET HASTANESĐ
200
158
KIRIKHAN DEVLET HASTANESĐ
100
75
REYHANLI DEVLET HASTANESĐ
50
44
SAMANDAĞ DEVLET HASTANESĐ
50
37
TOPLAM
750
609
TABLO 132
DOĞUM ve ÇOCUK BAKIM EVLERĐ
KADRO YATAK
SAYISI
ADI
FĐĐLĐ YATAK
SAYISI
ANTAKYA DOĞUM ve ÇOCUK BAKIM EVĐ
105
105
ĐSKENDERUN DOĞUM ve ÇOCUK BAKIM EVĐ
100
107
TOPLAM
205
212
TABLO 133
ĐLĐMĐZDE BULUNAN ÖZEL HASTANELER
ADI
KADRO YATAK
SAYISI
FĐĐLĐ YATAK
SAYISI
ÖZEL HATAY HASTANESĐ (ANT.)
56
56
ÖZEL MURAT CER.HASTANESĐ (ANT.)
10
10
ÖZEL AKDENĐZ HASTANESĐ(ANT.)
60
60
138
138
TOPLAM
HATAY ĐLĐ DEVLET HASTANELERĐ
SSK HASTANESĐ (ANTAKYA)
100
100
SSK HASTANESĐ (ĐSKENDERUN)
345
345
445
445
TOPLAM
TABLO 135
388
2008 Yılı Sağlık Ocağı ve Sağlık Evi Durumu
SAĞLIK OCAĞI DURUMU
FAAL
ĐLÇE
FAAL
OLMAYAN
SAĞLIK EVĐ DURUMU
BĐNA DURUMU
FAAL
KENDĐ
GEÇĐCĐ
FAAL
OLMAYAN
BĐNA DURUMU
KENDĐ
Merkez
44
0
26
18
11
4
15
Altınözü
9
0
8
1
16
2
18
Belen
4
0
4
0
3
2
5
Dörtyol
13
0
13
0
1
1
2
Erzin
3
0
3
0
5
1
6
Hassa
6
0
5
1
5
2
7
Đskenderun
26
1
20
6
5
1
6
Kırıkhan
8
0
6
2
16
1
17
Kumlu
3
0
3
0
3
3
6
Reyhanlı
5
1
5
0
8
4
12
Samandağ
14
0
12
2
5
1
6
Yayladağı
4
0
4
0
4
4
8
TOPLAM
139
2
109
30
82
26
108
2007 YILI HATAY ĐLĐ SAĞLIK OCAKLARI
Altınözü Merkez Sağlık Ocağı
Alakent Sağlık Ocağı
Altınkaya Sağlık Ocağı
Boynuyoğun Sağlık Ocağı
Büyükburç Sağlık Ocağı
ALTINÖZÜ
Hacıpaşa Sağlık Ocağı
Mayadalı SağlıkOcağı
389
(FAAL DEĞĐL)
GEÇĐCĐ
Yiğityolu Sağlık Ocağı
Yolağzı Sağlık Ocağı
ALTINÖZÜ DEVLET HASTANESĐ
Antakya Merkez 1 Nolu Sağlık Ocağı
Antakya Merkez 3 Nolu Rasim Gali Sağ.Oc.
390
Anayazı Sağlık Ocağı
Avsuyu Sağlık Ocağı
Aşağıokçular Sağlık Ocağı
Bahçeköy Sağlık Ocağı
Bohşin Sağlık Ocağı
Çekmece Sağlık Ocağı
Demirköprü Sağlık Ocağı
Dursunlu Sağlık Ocağı
ANTAKYA
(Merkez Đlçe)
Ekinci Sağlık Ocağı
Gümüşgöze Sağlık Ocağı
Güzelburç Sağlık Ocağı
Harbiye Sağlık Ocağı
Karaali Sağlık Ocağı
Karlısu Sağlık Ocağı
Kisecik Sağlık Ocağı
Kuzeytepe Sağlık Ocağı
Küçükdalyan Sağlık Ocağı (Nevzat Şahin)
Madenboyu Sağlık Ocağı
Maşuklu Sağlık Ocağı
Mücahitler (Ovakent) Sağlık Ocağı
Narlıca Sağlık Ocağı
Narlıca 2 Nolu Sağlık Ocağı
Odabaşı Sağlık Ocağı
Oğlakören Sağlık Ocağı
Paşaköy Sağlık Ocağı(Aşağıoba)
Serinyol 70.Yıl Sağlık Ocağı
Subaşı Sağlık Ocağı
Şenköy Sağlık Ocağı
391
(FAAL DEĞĐL)
Toygarlı Sağlık Ocağı
Turunçlu Sağlık Ocağı
Uydukent Sağlık Ocağı
Üzümdalı Sağlık Ocağı
Yeşilpınar Sağlık Ocağı
ANTAKYA DEVLET HASTANESĐ
ANTAKYA DOĞUM VE ÇOCUK BAKIMEVĐ
ANA ÇOCUK SAĞLIĞI VE AĐLE PLANMASI MERKEZĐ
VEREM SAVAŞ DĐSPANSERĐ TABĐBLĐĞĐ
DERĐ VE ZÜHREVĐ HASTALIKLAR MERKEZĐ
AĞIZ VE DĐŞ SAĞLIĞI MERKEZĐ
HALK SAĞLIĞI LABORATUARI
M.K.Ü. TIP FAKÜLTESĐ HASTANESĐ
Đskenderun Merkez 1 Nolu Sağlık Ocağı
Đskenderun Merkez 6 Nolu H. Şerif Tosyalı
Đskenderun Merkez 7 Nolu Org Sanayi S.O.
ĐSKENDERUN
Đskenderun Merkez 8 Nolu Körfez S.O.
Akçalı Đzzettin Reyhanoğlu Sağ.O
A.KepirceFehmi Gündüz Sağ. Oc
Azganlık Sağlık Ocağı
Bekbele Sağlık Ocağı
Denizciler Sağlık Ocağı
Gözcüler Sağlık Ocağı
392
Güzelköy Sağlık Ocağı
Höyük Sağlık Ocağı
Karayılan Sağlık Ocağı
Konacık Sağlık Ocağı
Konarlı Sağlık Ocağı
(FAAL DEĞĐL)
Madenli Sağlık Ocağı
Nardüzü Sağlık Ocağı
Đsdemir Sağlık Ocağı
(FAAL DEĞĐL)
Sarıseki Sağlık Ocağı
Şarkkonak Sağlık Ocağı
Uluçınar Sağlık Ocağı
Üçgüllük Sağlık Ocağı
ĐSKENDERUN DEVLET HASTANESĐ
ĐSKENDERUN DOĞUM VE ÇOCUK BAKIMEVĐ
ANA ÇOCUK SAĞLIĞI VE AĐLE PLANLAMASI MERKEZĐ
VEREM SAVAŞ DĐSPANSERĐ TABĐBLĐĞĐ
Samandağ Merkez 1 Nolu Sağlık Ocağı
Samandağ Merkez 2 Nolu Mevlüt Gümüş
Değirmenbaşı Sağlık Ocağı
Karaçay Sağlık Ocağı
SAMANDAĞ
Koyunoğlu Sağlık Ocağı
Mağaracık Sağlık Ocağı
Mızraklı Sağlık Ocağı
Sutaşı Sağlık Ocağı
Tavla Sağlık Ocağı
393
Tekebaşı Sağlık Ocağı
Teknepınar Sağlık Ocağı
Uzunbağ Sağlık Ocağı
Yaylıca Sağlık Ocağı
Çökek Sağlık Ocağı
SAMANDAĞ DEVLET HASTANESĐ
Kırıkhan Merkez 1 Nolu Sağlık Ocağı
Ceylanlı Sağlık Ocağı
KIRIKHAN
Çamsarı Sağlık Ocağı
Kurtlusoğuksu Sağlık Ocağı
Muratpaşa Sağlık Ocağı
Saylak Sağlık Ocağı
KIRIKHAN DEVLET HASTANESĐ
Reyhanlı Merkez 1 Nolu 70.Yıl Sağlık Ocağı
Reyhanlı Merkez 2 Nolu Dr.Gani Bahadırlı S
Reyhanlı Merkez 3 Nolu Nuri-Filiz Bahadır
REYHANLI
Reyhanlı Merkez 4 Nolu S.O.
Konuk Sağlık Ocağı
REYHANLI DEVLET HASTANESĐ
Kumlu Merkez Sağlık Ocağı
KUMLU
Akpınar Köyü Sağlık Ocağı
Batıayrancı Sağlık Ocağı
394
Yayladağı Merkez Sağlık Ocağı
Karaköse Sağlık Ocağı
YAYLADAĞI
Yeditepe Sağlık Ocağı
Kışlak Sağlık Ocağı
Dörtyol Merkez 1 Nolu Sağlık Ocağı
Dörtyol Merkez 2 Nolu Doğan Yiğit S. O.
Dörtyol Merkez 3 Nolu Fatma Đlhan Sağ.Oc.
Dörtyol Merkez 4 Nolu Sağlık Ocağı
Dörtyol Merkez 5 Nolu Harun Taş Sağ.Oc.
Payas Merkez 1 Nolu Sağlık Ocağı
Payas Merkez 2 Nolu Sağlık Ocağı
Payas Merkez 3 Nolu Mehmet Yiğit S.O.
DÖRTYOL
Altınçağ Sağlık Ocağı
Karakese Sağlık Ocağı
Kuzuculu Sağlık Ocağı
Yeniyurt Sağlık Ocağı
Yeşilköy SağlıkOcağı
DÖRTYOL DEVLET HASTANESĐ
ANA ÇOCUK SAĞLIĞI VE AĐLE PLANMASI MERKEZĐ
Hassa Merkez Sağlık Ocağı
Akbez Sağlık Ocağı
Aktepe Sağlık Ocağı
HASSA
Ardıçlı Sağlık Ocağı
Küreci Sağlık Ocağı
Söğüt Sağlık Ocağı
HASSA DEVLET HASTANESĐ
395
Erzin Merkez 1 Nolu Sağlık Ocağı
Erzin Merkez 2 Nolu Sağlık Ocağı
ERZĐN
Erzin Merkez 3 Nolu H.Mehmet Özmen SO
Belen Merkez 1 Nolu Sağlık Ocağı
BELEN
ALĐ TEKTEN SAĞ.OC.
(FAAL DEĞĐL)
2005-2008 Sağlık Ocağında Muayene sayıları
2005
2006
2007
2008
MUAYENE
SAYISI
KĐŞĐ BAŞINA
ORTALAMA
MUAYENE
SAYISI
MUAYENE
SAYISI
KĐŞĐ BAŞINA
ORTALAMA
MUAYENE
SAYISI
MUAYENE
SAYISI
KĐŞĐ BAŞINA
ORTALAMA
MUAYENE
SAYISI
MUAYENE
SAYISI
KĐŞĐ BAŞINA
ORTALAMA
MUAYENE
SAYISI
ALTINÖZÜ
85.151
1.4
88.890
1.5
58.478
0.9
54.612
0.9
ANTAKYA
811.946
1.9
909.411
2.1
1.063.366
2.5
1.222.515
2.8
BELEN
58.466
2.5
84.914
3.6
115.002
4.8
117.213
4.2
DÖRTYOL
293.320
2.1
379.397
2.7
422.942
3.0
441.241
3.1
ERZĐN
136.968
3.5
170.471
4.3
180.442
5.5
174.144
4.9
HASSA
76.720
1.5
88.172
1.6
89.593
1.6
86.167
1.6
ĐSKENDERUN
497.426
1.6
583.927
1.9
624.491
2.0
710.328
2.3
KUMLU
36.138
1.8
29.940
1.5
35.402
1.9
47.028
3.8
KIRIKHAN
121.437
1.1
141.650
1.5
173.724
1.9
198.105
2.1
REYHANLI
64.476
0.9
79.251
1.1
114.841
1.5
135.591
1.6
SAMANDAĞ
141.536
1.2
159.054
1.3
191.315
1.6
210.580
1.7
YAYLADAĞ
40.150
1.9
45.464
2.1
63.116
2.9
65.642
3.1
2.363.734
1,8
2.760.541
2,0
3.132.712
2,3
3.463.166
2.5
ĐLÇELER
HATAY
396
R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar
Đlimizde en sık karşılaşılan Bulaşıcı Hastalıkların, ilçelere ve aylara göre son 3 yılın
vaka sayısı dağılımı aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir.
397
3
2
20
ARALIK
TOPLAM
16
0
0
1
KASIM
2
2
1
TEMMUZ
0
EKĐM
0
HAZĐRAN
0
6
0
MAYIS
0
1
0
NĐSAN
1
EYLÜL
1
MART
0
6
0
ŞUBAT
0
2006
AĞUSTOS 10
0
2005
OCAK
2007
24
3
1
3
10
3
3
0
1
0
0
0
0
2005
42
7
3
4
0
0
4
6
1
3
11
3
0
2006
106
4
9
15
9
12
18
10
7
11
2
5
4
2007
60
6
5
4
7
4
7
5
6
2
8
2
4
2005
174
54
25
18
11
8
4
5
4
10
14
14
7
2006
231
14
24
21
4
9
7
14
23
21
31
32
31
2007
306
29
44
27
27
22
23
15
13
14
32
21
39
2005
105
7
12
8
0
8
6
6
9
21
9
10
9
80
7
6
1
2
3
7
12
3
10
13
12
4
2006
Hepatit B
398
115
7
10
8
10
17
16
7
11
14
4
4
7
2007
Hepatit A
2005
20
3
4
0
1
1
2
0
0
4
1
2
2
Hepatit C
27
1
1
1
0
1
5
3
5
1
5
2
2
2006
AYLAR
55
1
6
0
3
11
3
3
8
14
1
1
4
2007
2005
176
16
10
3
4
5
9
16
0
0
88
10
15
2006
541
27
46
16
2
15
66
82
126
88
36
20
17
2007
231
17
41
2
7
8
15
20
36
27
19
14
25
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
78
113
177
132
122
172
144
100
94
93
65
63
101
184
137
114
154
129
195
117
105
99
88
125
ŞARK ÇIBANI
7
3
3
8
3
30
17
18
22
31
36
40
1324 1353 1548 218
57
48
87
93
98
150
117
162
369
107
18
18
2005
KABAKULAK
2005
AKUT VĐRAL HEPATĐTLER
2006
BRUSELLOZ
2007
AKUT KANLI
ĐSHAL
59
2
1
3
8
1
10
4
9
5
8
7
1
2006
HATAY ĐL TOPLAMI:
67
4
8
6
12
7
10
3
4
3
7
3
0
2007
2005
0
0
1
15
14
TOPLAM
2
6
1
1
1
EYLÜL
ARALIK
3
AĞUSTOS
3
3
TEMMUZ
KASIM
1
HAZĐRAN
1
2
2
MAYIS
1
EKĐM
3
0
2006
NĐSAN
0
2007
26
1
2
3
4
2
1
5
2005
MART
2006
2
2007
ŞUBAT
2005
6
2006
OCAK
2007
9
1
1
3
1
3
2005
8
1
4
1
1
1
1
1
2006
AYLAR
399
4
1
1
1
1
2007
Hepatit B
2005
0
Hepatit C
2006
Hepatit A
0
2007
2005
24
17
4
3
2006
8
1
2
5
2007
6
1
1
0
1
1
1
1
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
158
6
11
10
11
21
24
21
16
16
9
5
8
2005
KABAKULAK
130
16
11
9
9
12
18
15
9
8
11
4
8
57
1
6
3
2
2
4
5
8
3
6
2
15
ŞARK ÇIBANI
12
2
1
1
6
2
2005
2006
BRUSELLOZ
2007
AKUT KANLI
ĐSHAL
5
1
3
1
2006
ALTINÖZÜ:
1
1
2007
2005
2006
6
1
1
2
2
17
EYLÜL
EKĐM
KASIM
ARALIK
TOPLAM
15
1
6
0
9
3
1
29
4
6
2
5
3
TEMMUZ
AĞUSTOS 10
3
HAZĐRAN
3
3
MAYIS
1
1
8
1
2
2
1
1
0
0
83
30
15
9
3
1
3
2
7
1
NĐSAN
2
4
2
2007
1
2005
MART
1
2007
7
1
2006
1
2005
ŞUBAT
OCAK
2006
165
10
17
15
4
3
6
9
21
14
21
24
21
2007
161
11
24
16
20
16
13
14
3
6
13
8
17
2005
34
9
2
1
3
3
5
5
2
4
34
5
1
1
1
4
7
2
3
5
4
1
2006
Hepatit B
400
33
2
1
5
1
1
5
2
2
2
3
4
5
2007
Hepatit A
2005
5
1
1
1
1
1
Hepatit C
18
1
1
3
3
2
5
1
2
2006
AYLAR
5
1
1
1
2
2007
2005
102
1
4
2
3
4
6
14
58
5
5
2006
142
13
10
8
1
4
20
27
21
14
8
8
8
2007
162
12
27
2
6
6
12
18
26
19
14
5
15
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
510
25
18
29
42
27
59
59
65
152
29
4
1
2005
KABAKULAK
508
26
38
74
61
24
65
57
54
28
34
18
29
554
21
79
38
46
63
54
80
32
30
48
18
45
ŞARK ÇIBANI
13
2
3
2
1
1
4
2005
2006
BRUSELLOZ
2007
AKUT KANLI
ĐSHAL
8
1
1
1
3
1
1
2006
ANTAKYA:
22
1
1
1
4
2
5
0
0
2
3
3
2007
2005
2007
1
0
2005
2006
2007
2006
1
0
0
3
1
2
6
3
2
0
401
13
3
1
2
TOPLAM
2
1
1
3
3
1
1
1
0
ARALIK
1
EKĐM
0
1
1
1
0
EYLÜL
1
1
KASIM
1
AĞUSTOS
TEMMUZ
HAZĐRAN
MAYIS
NĐSAN
1
4
2
20
2
1
4
1
4
1
1
1
1
1
2005
MART
0
2005
3
2005
1
2006
2
0
2005
1
2006
1
2007
Hepatit C
2007
ŞUBAT
OCAK
2006
Hepatit B
2007
Hepatit A
2006
AYLAR
2007
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
2005
KABAKULAK
25
3
1
3
1
5
0
1
1
0
6
4
ŞARK ÇIBANI
0
2005
2006
BRUSELLOZ
2007
AKUT KANLI
ĐSHAL
1
1
2006
BELEN:
0
2007
1
1
3
5
5
1
TOPLAM
1
1
ARALIK
KASIM
EKĐM
6
1
4
1
8
1
1
2
1
EYLÜL
24
2
2
2
0
1
2
AĞUSTOS
3
0
TEMMUZ
0
2006
HAZĐRAN
1
3
2005
3
6
2007
1
2007
MAYIS
1
NĐSAN
0
2005
4
2006
MART
1
2007
1
2005
ŞUBAT
OCAK
2006
2005
10
4
2
1
2
1
17
1
1
2
4
4
4
1
2007
402
3
2
1
Hepatit B
2006
Hepatit A
2005
3
1
1
1
2
1
1
2007
1
1
Hepatit C
2006
AYLAR
2005
8
1
1
2
4
6
5
1
6
1
1
0
1
0
2
1
66
3
2
1
1
0
1
44
14
158
3
21
33
4
17
26
16
2
9
13
10
4
195
31
22
18
10
15
2
18
14
10
10
24
21
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
KABAKULAK
2006
2007
2005
BRUSELLOZ
2007
2006
AKUT KANLI
ĐSHAL
2005
3
1
2
ŞARK ÇIBANI
2006
DÖRTYOL:
1
1
2007
2005
2007
2005
2006
2006
0
1
2
1
1
1
3
403
1
1
1
0
0
0
2
TOPLAM
2
1
ARALIK
0
2
1
KASIM
44
2
6
EKĐM
1
5
EYLÜL
1
6
3
AĞUSTOS
TEMMUZ
35
2
2
4
3
1
7
3
HAZĐRAN
5
4
3
5
1
0
MAYIS
2
NĐSAN
0
2007
4
0
2005
MART
0
2006
0
2005
1
2005
4
1
2005
ŞUBAT
2006
5
2007
Hepatit C
2007
OCAK
2006
Hepatit B
2007
Hepatit A
2006
AYLAR
2007
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
2005
KABAKULAK
68
4
8
9
6
1
7
5
4
11
3
3
7
ŞARK ÇIBANI
6
1
1
3
1
2005
2006
BRUSELLOZ
2007
AKUT KANLI
ĐSHAL
2006
ERZĐN:
0
2007
2005
0
1
2
2
2
8
EKĐM
KASIM
ARALIK
TOPLAM
9
1
EYLÜL
AĞUSTOS
1
1
HAZĐRAN
TEMMUZ
1
MAYIS
1
2
1
NĐSAN
0
2006
0
0
6
1
1
2
1
2007
MART
2005
1
2006
1
2007
ŞUBAT
2005
1
2006
OCAK
2007
1
1
2005
2
1
1
4
1
2
1
2006
Hepatit B
404
1
1
2007
Hepatit A
2005
0
Hepatit C
1
1
2006
AYLAR
0
2007
2005
2
1
1
2006
19
2
4
5
1
2
4
1
2007
1
1
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
36
2
11
3
2
2
3
12
1
2005
KABAKULAK
87
8
4
12
15
16
9
7
3
9
4
68
4
8
9
6
1
7
5
4
11
3
3
7
ŞARK ÇIBANI
19
2
2
2
1
1
1
4
6
2005
2006
BRUSELLOZ
2007
AKUT KANLI
ĐSHAL
2006
HASSA:
1
1
2007
2005
1
11
1
1
KASIM
TOPLAM
2
EKĐM
1
5
EYLÜL
ARALIK
2
AĞUSTOS
4
1
1
8
2
1
1
18
1
1
1
3
3
1
TEMMUZ
2
5
1
HAZĐRAN
0
2
1
1
1
MAYIS
NĐSAN
MART
1
2006
1
2007
0
2005
ŞUBAT
2006
1
2007
OCAK
2005
29
5
1
5
3
2
4
2
1
2
1
3
2006
14
1
1
1
6
2
3
2007
69
12
14
6
5
3
6
0
3
4
7
4
5
2005
18
3
1
11
3
5
3
1
1
2006
Hepatit B
405
8
1
0
2
0
2
2
1
2007
Hepatit A
2005
7
1
3
2
1
Hepatit C
2006
AYLAR
2
2
2007
2005
11
4
7
2006
171
6
11
3
25
20
61
29
8
7
1
2007
19
7
1
3
2
6
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
326
14
12
23
20
31
30
28
66
56
43
1
2
2005
KABAKULAK
233
8
18
27
28
30
30
20
15
26
16
11
4
293
26
31
25
27
34
24
30
33
21
18
11
13
ŞARK ÇIBANI
139
1
1
3
24
12
14
13
24
24
23
2005
2006
BRUSELLOZ
2007
AKUT KANLI
ĐSHAL
34
1
2
7
1
5
1
8
2
3
4
2006
ĐSKENDERUN:
29
2
6
3
6
4
3
1
3
0
1
2007
11
3
TOPLAM
7
2
0
ARALIK
0
2
KASIM
1
1
4
3
1
1
EKĐM
EYLÜL
AĞUSTOS
TEMMUZ
HAZĐRAN
MAYIS
NĐSAN
1
MART
2005
2
2006
2
2007
ŞUBAT
2005
1
2006
OCAK
2007
14
4
3
3
2
1
1
2005
2
2
2006
2
2
2007
8
2
1
2
1
2
2005
3
1
1
1
4
1
1
1
1
2006
Hepatit B
406
23
6
0
2
2
3
4
6
2007
Hepatit A
2005
0
Hepatit C
1
1
2006
AYLAR
21
3
0
0
11
1
2
2
2
2007
2005
1
1
2006
6
1
5
2007
0
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
45
0
1
0
44
2005
KABAKULAK
10
1
1
7
1
7
0
1
0
2
3
0
1
0
0
ŞARK ÇIBANI
23
1
4
2
2
1
1
12
2005
2006
BRUSELLOZ
2007
AKUT KANLI
ĐSHAL
6
1
2
2
0
1
2006
KIRIKHAN:
7
1
1
0
0
1
0
2
1
0
1
0
0
2007
2005
2007
0
2006
2006
2
4
1
7
TOPLAM
2
1
ARALIK
KASIM
EKĐM
EYLÜL
AĞUSTOS
1
2
2005
0
1
0
2005
407
1
2
1
2
3
1
3
3
3
6
3
1
5
3
3
1
6
60
7
3
7
1
9
5
1
2007
1
1
1
2005
TEMMUZ
5
1
2
2006
10
0
2005
1
2006
1
2005
0
2007
Hepatit C
2007
HAZĐRAN
MAYIS
NĐSAN
MART
ŞUBAT
OCAK
2006
Hepatit B
2007
Hepatit A
2006
AYLAR
2007
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
2005
KABAKULAK
57
3
6
5
5
3
12
0
4
7
3
5
4
ŞARK ÇIBANI
0
2005
2006
BRUSELLOZ
2007
AKUT KANLI
ĐSHAL
2006
KUMLU:
0
2007
2005
2006
1
25
8
10
7
TOPLAM
2
KASIM
2
5
EKĐM
2
1
3
2
3
2005
ARALIK
4
EYLÜL
2
AĞUSTOS
0
4
TEMMUZ
4
HAZĐRAN
4
1
1
MAYIS
NĐSAN
2
2
2
0
2007
MART
2
2005
1
1
2006
1
2007
ŞUBAT
OCAK
2006
3
1
1
1
2007
3
1
0
1
0
1
2005
3
1
1
1
3
2
1
2006
Hepatit B
408
1
1
2007
Hepatit A
2005
2
2
Hepatit C
2006
AYLAR
0
2007
2005
9
3
4
1
1
2006
34
5
10
2
1
3
1
2
8
1
1
2007
1
1
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
44
2
2
1
0
26
13
2005
KABAKULAK
26
2
7
2
1
1
9
4
138
8
11
20
2
24
2
38
10
7
4
9
3
ŞARK ÇIBANI
1
1
2005
2006
BRUSELLOZ
2007
AKUT KANLI
ĐSHAL
2006
REYHANLI:
1
1
2007
2005
2007
0
2005
2006
0
5
5
KASIM
19
2
EKĐM
1
2
EYLÜL
TOPLAM
1
1
AĞUSTOS
7
1
TEMMUZ
ARALIK
0
HAZĐRAN
1
3
MAYIS
21
1
3
2
1
NĐSAN
2
7
1
0
2007
MART
2
2006
1
0
2006
1
2005
2
2007
ŞUBAT
OCAK
2005
21
1
4
1
1
5
2
3
3
1
10
1
1
3
1
3
1
2006
Hepatit B
409
37
4
1
0
5
12
4
0
1
8
0
0
2
2007
Hepatit A
2005
2
1
1
Hepatit C
2
1
1
2006
AYLAR
23
1
0
3
0
1
0
4
12
0
0
2
2007
2005
13
11
2
2006
151
9
3
4
11
28
39
37
14
6
2007
23
3
6
0
1
1
0
0
6
1
0
2
3
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
28
2
1
1
3
20
1
2005
KABAKULAK
15
1
3
1
3
2
1
2
2
22
1
8
3
4
0
1
1
1
1
0
2
0
ŞARK ÇIBANI
2
1
1
2005
2006
BRUSELLOZ
2007
AKUT KANLI
ĐSHAL
2006
SAMANDAĞ:
4
1
2
0
1
2007
2005
2005
2005
0
1
2006
2006
3
0
0
2
2
1
1
410
4
2
TOPLAM
2
2
1
ARALIK
1
1
KASIM
EKĐM
5
1
2005
0
1
3
4
1
1
0
12
1
1
0
0
0
2007
1
1
1
2005
EYLÜL
1
3
2005
1
2006
0
0
2007
1
2006
1
1
2007
Hepatit C
2007
AĞUSTOS
TEMMUZ
HAZĐRAN
MAYIS
NĐSAN
MART
ŞUBAT
OCAK
2006
Hepatit B
2007
Hepatit A
2006
AYLAR
2007
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
48
5
1
2
9
7
1
1
7
6
5
3
1
2005
KABAKULAK
71
3
4
7
7
9
7
7
8
3
8
7
1
64
2
2
6
3
9
11
11
3
3
3
5
6
ŞARK ÇIBANI
0
2005
2006
BRUSELLOZ
2007
AKUT KANLI
ĐSHAL
5
1
1
1
1
1
2006
YAYLADAĞI:
1
1
2007
R.1.2.1. içme ve Kullanma Suları
SULARLA ĐLGĐLĐ KONTROL VE ISLAH ÇALIŞMALARI
1. 1580 Sayılı Belediyeler Kanununun 15. Maddesi ve 1593 sayılı Umumi
Hıfzısıhha Kanununun 31. Maddesi belediyeleri halka hijyenik içme ve kullanma suyu
temini ile vazifeli kılmıştır.
Bu nedenle içme ve kullanma suyu şebekesine sahip olan tüm belediyelerin
sularının klorlanması sağlanacaktır.
a). Klorlanan içme ve kullanma sularında bakiye klor araması, ilgili genelgeler
doğrultusunda yapılacaktır.
b). Su kalitesinin devamlı olarak bozuk çıkan içme ve kullanma suyu tesislerinde
kirlilik nedeni araştırılacak, sorunun ortadan kaldırılması için ilgili kuruluşlarla işbirliği
yapılacaktır.
c). Başka illerden gelip satışa arz edilen kaynak suları devamlı olarak kontrol
altında bulundurulacaktır. Yaz mevsimi boyunca her ay numune alınacaktır.
d). Şehirlerarası sefer yapan otobüslerde bulundurulan şişelenmiş kaynak suları
devamlı kontrol edilecek sağlığa zararlı bir durum saptandığında gerekli önlemler
alınacaktır.
e). Đlimiz dahilinde satışı yapılan maden sularından numuneler alınacak gerekli
analizleri yaptırılacak ve sonuçtan Bakanlığımıza bilgi sunulacaktır.
Đl Sağlık Müdürlüğü Gıda ve Çevre Kontrol Hizmetleri Şubesi çalışmaları:
AMAÇ:
•
•
•
•
•
Çevre Sağlığı Sorunlarını tespit etmek
Nedenlerini araştırmak
Çözümleri için gerekli önlemleri almak
Đnsanların bedeni, ruhi sosyal huzuruna etki yapan faktörleri en aza indirmek
Halkın sağlığını ilgilendiren acil durumlarda genel sağlığın korunması için
önlemleri almak,
Đl Sağlık Müdürlüğü Gıda ve Çevre Kontrol Hizmetleri Şubesinin Sular ile ilgili
çalışmaları:
411
Kaynak Suları
Denetim Sayısı
Alınan Numune
4
Uygun
26
Uygun Değil
26
0
Doğal Mineralli Su
Denetim Sayısı
Alınan Numune
3
-
Uygun
3
Uygun Değil
3
0
Đlimiz Merkez Đlçe, Samandağ ve Hassa Đlçelerinde birer adet Kaynak Su Tesisi
ile Antakya Merkez Đlçemizde 1 adet Doğal Mineralli Su mevcuttur.
Bakteriyolojik Su Numunesi
Toplam Bakteriyolojik
numune sayısı
5.490
Đçilir durumda olan
numune sayısı
Đçilmez durumda olan
numune sayısı
4.077 (%74,3)
1.413(%25,7)
412
Bakiye Klor Ölçüm Sayıları
Toplam Bakiye Klor Sayısı
36.097
Bakiye Kloru Yeterli
numune sayısı
Bakiye Kloru yetersiz
numune sayısı
29.566 (%81,9)
6531 (%18,1)
Kimyasal Su Numunesi
Toplam Kimyasal numune
sayısı
873
Uygun olan Numune Sayısı
Đçilmez Uygun olmayan
Numune Sayısı
803 (%92)
70 (%8)
Đlimizdeki Yüzme suları kontrol amacıyla
15.Mayıs 15 Ekim tarihleri arasında 30 gün aralıklarla toplam 5 noktadan (yüzme
havuzundan) numuneler alınmış ve incelenmiştir
413
Yüzme Suları ile ilgili çalışmalar:
İlimizdeki Yüzme suları kontrol amacıyla
15.Mayıs 15 Ekim tarihleri arasında 30 gün aralıklarla toplam 5 noktadan (yüzme
havuzundan) numuneler alınmış ve incelenmiştir
Bakteriyolojik Su Analiz Durumu
Alınan Numune
Uygun
13
Uygun Değil
13
0
Kimyasal Su Analiz Durumu
Alınan numune sayısı
Uygun
13
Uygun Değil
13
0
Havuz Kimyasalları
İşyeri Sayısı
Kontrol Sayısı
1
2
414
-
Đlimizde Samandağ ve Hassa Đlçelerinde birer adet Kaynak Su Tesisi ile Antakya
Merkez Đlçemizde 1 adet Doğal Mineralli Su mevcuttur.
Yapılan Yasal Đşlem:
2 Adet Kaynak Suyu Đşletmesine her bir işletmeye 5.918YTL para cezası verilmiştir.
Gıda ve Çevre Kontrol Hizmetleri Şubesi Turizm Sağlığı Hizmetleri:
Turizm Sağlığı Hizmetleri; Deniz Sularından 15.Mayıs 15 Ekim tarihleri arasında
15 günlük aralıklarla toplam 26 noktadan numuneler alınmıştır.Total Koliform, Fekal
Kaliform, Fekal Streptokok yönünden incelenmiştir.
Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan Mavi Bayrak projesi çerçevesinde belirlenen
bir işletmeye Mavi Bayrak verilmiştir.
Alınan numune sayısı
Uygun
Uygun Değil
286
285
1
R.1.2.2. Denizler
Bölgemizdeki halk plajlarında Sağlık Müdürlüğü ekiplerince yapılan kontrol ve
çalışmalarda halkın sağlığını tehdit edici kirliliğe rastlanmamıştır. Kanalizasyon suları
denize verilmemektedir. Bölgedeki turistik tesisler ve sanayi tesisleri sularını arıtarak derin
deniz deşarjı yapmaktadırlar
İskenderun ve Dörtyol sahil şeridinde sanayi kuruluşları yoğun olarak, Arsuzda ise
Turizm amaçlı 2. konutlar bulunmaktadır. İlimizde hiçbir belediye altyapı problemini
çözmemiştir. Antakya belediyesinde arıtma tesisi mevcut olup çeşitli sebeplerden dolayı
çalıştırılmamaktadır. İskenderun ilçesi Ortadoğu’ya açılan bir liman şehridir. Ayrıca
Samandağ ilçemize Suriye ve açık denizlerden bırakılan katı atıklar sahil şeridini
kirletmektedir. İkinci konutların bazılarında ( Sitelerden)
atık sularını arıtma
sistemlerinden geçirildikten sonra deşarj edilmektedirler. Arıtma sistemleri bulunmayan
konutlarda çok sayıdadır.
R.1.2.3. Zoonoz Hastalıklar
2008 yılı içerisinde çıkan ve devam eden zoonoz hastalıkları , sığır brucellası
çamsarı köyü Kırkhan çıkış 09.06.2009 halen devam etmekte,Kuduz aşağı oba köyü
Antakya , Nuhuşağı köyü Akbez Hassa , Arpahan Antakya, Ardıçlı Hassa, Yeşilova
Reyhanlı, Kapı suyu Beldesi Samandağ çıkış 2008 sönüş 2009.Kuduz Güvenç Hassa çıkış
14.11.2008 halen devam etmekte.
415
2008 yılı Hatay Đli Zoonoz Hastalık Durumları
Burusella
Olası :
152
Kesin:
166
Kuduz
Şüpheli temasa maruz kalan:
1814
Şark Çıbanı
Hasta :
93
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi
Kesin Vaka:
5
Kisthidatik
Vaka:
1
416
Đlimizde en sık görülen zoonoz hastalıklar
• Leishmaniasis (Şark Çıbanı) : Đlimizde en sık Đskenderun ilçesinin Konacık, Höyük
ve Hatun köyleri ile Kırıkhan ilçesinin Kurtlusoğuksu bölgelerinde görülmektedir.
Hastalık daha çok Ekim-Şubat dönemlerinde tanı almaktadır.
• Brucelloz: Hastalık daha çok Kırıkhan, Kumlu, Reyhanlı bölgelerinde daha çok
kırsalda gözlenmektedir. Hastalık hayvansal ürünlerin pişirilmeden yenmesi
sonucunda bulaşabilmektedir.
• Kuduz Riskli Temas: Yaz aylarında özellikle okulların tatile girmesiyle birlikte
hayvan ısırıklarında artış olmaktadır. Ancak sağlık kurumlarında alınan tedbirler
sayesinde yüksek ısırık vakalarına rağmen ilimizde kuduz hastalığına
rastlanmamaktadır.
R.1.3. Gıda Hijyeni
GIDA ĐMAL YERLERĐ KONTROLÜ
KONTROLEDĐLEN
UYGUN
UYGUNDEĞĐL
5627
5429
198
TABLO 146
GIDA ĐLE ĐLGĐLĐ DENETĐMDE UYGULANACAK ESASLAR VE YAPILACAK
ĐŞLEMLER
a). Bu kontroller esnasında öncelikle işletmelerin Gayri Sıhhi Müessese
Yönetmeliği ile Umumi Hıfzısıhha Kanununda belirtilen asgari teknik ve hijyenik şartlara
uygunluğu incelenerek şüphe edilen durumlarda Laboratuar teyidi için usulüne uygun
numuneler alınacaktır.
b). Dayanıklı ve ambalajlı gıda ve halk sağlığını ilgilendiren eşya ve levazımın
kontrolü özellikle üretim hazırlama ve depolama yerlerinde, (Fabrika, başbayii) dayanıksız
çabuk bozulabilen gıda maddelerinin kontrolü ise üretim ve hazırlama yerleri ile birlikte
satış yerlerinde yapılacaktır.
c). Duyusal muayeneler sonucunda sağlığa zarar verecek derecede bozulmuş
oldukları tespit edilenler hakkında Gıda Maddeleri Tüzüğünün 711. Maddesi, taklit veya
tağşiş olduğu tespit edilen gıda maddeleri ve halk sağlığını ilgilendiren eşya ve levazım
için Gıda Maddeleri Tüzüğünün 710. Maddesi uygulanacaktır.
417
d). Gerek duyusal muayenelerde ve gerekse laboratuar analizleri sonucunda tespit
edilen bozukluklardan ıslahı mümkün olanların eksiklerinin giderilmesi için işletmeye belli
bir süre verilerek, yazılı uyarıda bulunulacaktır. Ancak uyarı sonunda gerekli düzeltmeler
yerine getirilmediği taktirde yasal işlem yapılacaktır.
e). Yetersiz ve dengesiz beslenmeye bağlı hastalıklar ve beslenme sorunlarının
tespiti ile gıda zehirlenmeleri ve gıdalarla bulaşan hastalıklar yönünden yapılan
kontrollerde vakanın özelliğine göre laboratuar ve ilgili kuruluşlarla işbirliği yapılarak
belirlenecek, çalışma esaslarına göre hareket edilecektir.
f). Tüketicilerin hizmet kapsamı içine giren konularda yapacakları şikayet ve
ihbarlar öncelikle değerlendirilecek ve tüketicilerin işbirliğini temin amacı ile yapılan
işlemlerde sonuç hakkında ilgililere bilgi verilecektir.
g). Gıda Kontrol Hizmetlerinde gerek ikilemeleri önlemek ve böylece imalatçı ve
satıcının tedirginliğine mani olmak ve gerekse hizmette etkinliği sağlamak bakımından
Belediye bulunan yerlerde Belediye Teşkilatı ile sıkı işbirliği yapılacaktır. Bunun için;
Sağlık ocaklarınca oluşturulacak Saha Gıda Kontrol Ekiplerince Belediyesi bulunan
yerlerde Belediye görevlilerinin de bulundurulması temin edilecektir.
Gerektiğinde kontrollerde uygun bulunmayan işletmelerin cezalandırılmasında Belediye
yasalarından istifade etme imkanlarının kullanılması sağlanacaktır.
KONTROL SAYISI
21061
GIDA SATIŞ YERLERĐ
UYGUN
UYGUN DEĞĐL
20293
768
TABLO 147
GIDA MADDELERĐNDEN NUMUNE ALMA ESASLARI VE SIKLIĞI
Sağlık Bakanlığı tarafından Gıda Maddeleri Tüzüğüne uygun olarak çıkarılan 389
sayılı gıda maddeleri ve sulardan numune alma rehberinden yararlanılacaktır.
1.Gıda maddelerinden her 100 kişiye 1 numune olacak şekilde alınacaktır. Örneğin
10.000 nüfuslu bir sağlık ocağı bölgesinden alınacak numune sayısı 100 adet olacaktır.
2. Alınan numuneler + 5 C derecede muhafaza edilecek veya laboratuara hemen
gönderilecektir.
3. Yeddi emine alınan numuneler için numune alma tutanağında bu durum mutlaka
belirtilecektir.
418
4. Numuneler alınırken imal yerinin adresi veya imalatı yapan şahsın adresi
tutanakta belirtilecektir. Bilhassa gıda maddesi satışı yapan yerlerde bu hususlara mutlaka
dikkat edilecektir.
GIDA NUMUNESĐ
NUMUNE
SAYISI
GMT’YE
UYGUN
UYGUN
DEĞĐL
NUMUNE
SAYISI
GMT’YE
UYGUN
UYGUN
DEĞĐL
339
157
182
764
696
68
TABLO 148
R.1.4. Aşılama Çalışmaları
Yaş gruplarına göre yapılan aşılar ve sayıları;
0-6 yaş grubu:
DaBT-IPV-Hib aşısı
dört doz (2,4,6,18.aylar)
Oral polio
iki doz
(6 ve 18. Aylarda)
BCG
bir doz
(2.ayda)
KKK
bir doz (12. Aydan itibaren)
Hepatit
üç doz (doğumda, 1. ve 6.aylarda)
Okul aşıları:
a-ilköğretim 1. sınıf,
Td
bir doz
Oral polio
bir doz
KKK
bir doz
b- ilköğretim 8. sınıf,
Td
bir doz
15–49 YAŞ KADIN GRUBU;
Td
beş doz
Yetişkin (Risk gruplarına) ;
Td
beş doz
Hepatit
üç doz
419
Hac ve umre aşısı;
Menenjit
bir doz
Oral polio
bir doz
Aşı çalışmalarının yapıldığı birimler;
Sağlık evi
Sağlık ocağı
Hastane
Diyaliz merkezleri
HATAY GENELĐ YILLARA GÖRE AŞI ORANLARI
DaBT-ĐPA- Hib
HEPATĐT- B
KKK
B.C.G.
100
94
97
93
98
100
1. AŞI
2. AŞI
3.AŞI
1. AŞI
2. AŞI
3.AŞI
2007
97
96
94
98
99
2008
100
99
100
97
96
2000 YILI ULUSAL AŞI GÜNLERĐ ÇALIŞMALARI
( Çocuk Felci Hastalığını Eradike Etmek Đçin Yapılan Polio Aşılama Çalışmaları )
1. TUR
YAŞ GURUBU
HEDEF NÜFUS
YAPILAN AŞI
0 YAŞ
27408
27700
101.07
1 YAŞ
27408
26304
95.97
2 YAŞ
27408
27953
101.99
3 YAŞ
27408
28380
103.55
4 YAŞ
27408
29919
109.16
TOPLAM
137040
140256
102.35
420
AŞILAMA ORANI(%)
2. TUR
YAŞ GURUBU
HEDEF NÜFUS
YAPILAN AŞI
AŞILAMA ORANI(%)
0 YAŞ
27408
28523
104.07
1 YAŞ
27408
26542
96.84
2 YAŞ
27408
28536
104.12
3 YAŞ
27408
28736
104.85
4 YAŞ
27408
30637
111.78
TOPLAM
137040
142974
104.33
TABLO 149
2001 YILI ULUSAL AŞI GÜNLERĐ ÇALIŞMALARI
1.TUR
YAŞ GURUBU
HEDEF NÜFUS
YAPILAN AŞI
AŞILAMA ORANI(%)
0 YAŞ
27980
27696
98.98
1 YAŞ
27980
27876
99.63
2 YAŞ
27980
28295
101.13
3 YAŞ
27980
29340
104.86
4 YAŞ
27980
29280
106.58
TOPLAM
139900
143027
102.23
2.TUR
YAŞ GURUBU
HEDEF NÜFUS
YAPILAN AŞI
0 YAŞ
27980
28488
101.81
1 YAŞ
27980
27498
98.27
2 YAŞ
27980
28349
101.31
3 YAŞ
27980
29423
105.15
4 YAŞ
27980
30015
107.27
TOPLAM
139900
143773
102.76
TABLO 150
421
AŞILAMA ORANI(%)
SAĞLIK OCAKLARINDA YAPILAN ÇOCUKLUK ÇAĞI AŞI TAKVĐMĐ
2.ayın
sonu
3.ayın
sonu
4.ayın
sonu
9.ayın
sonu
16-24 ay
BCG
I
DBT
I
II
III
R
Oral Polio
I
II
III
R
Đlkokul
Lise 1
5
R
Kızamık
I
Td
R
R
+
TT
Hepatit B
Đlkokul
1
+
+
I
II
III
TABLO 151
422
HATAY ĐLĐ 1999 YILI RUTĐN AŞILAMA ÇALIŞMALARI
28975
I
II
28327
III
27473
I
28975
II
28327
III
27473
Kızamık Aşısı
I
27157
BCG Aşısı
I
29543
I
2608
II
2529
III
1769
Difteri Boğmaca Tetanoz
Polio Aşısı
Hepatit B Aşısı
Td Aşısı
760
TT ( Okul )
15783
TT ( Diğer Tetanoz )
39619
Gebe Tetanoz
11762
TABLO 152
423
HATAY ĐLĐ 1999 YILI RUTĐN AŞI ORANLARI
AŞI ADI
HEDEF NÜFUS
YAPILAN AŞI
AŞI ORANI ( % )
DBT I
27698
28975
104
DBT II
27698
28327
102
DBT III
27698
27473
99
POLĐO I
27698
28975
104
POLĐO II
27698
28327
102
POLĐO III
27698
27473
99
BCG
27698
29543
106
KIZAMIK
27698
27157
98
HEPATĐT B I
27698
2608
9
HEPATĐT B II
27698
2529
9
HEPATĐT B III
27698
1769
6
TABLO 153
2000 YILI RUTĐN AŞILAMA ÇALIŞMALARI
I
29178
II
28087
III
27212
I
29178
II
28087
III
27212
Kızamık Aşısı
I
26019
BCG Aşısı
I
27052
I
27643
II
26665
III
23348
Polio Aşısı
Hepatit B Aşısı
Td Aşısı
81281
TT ( Okul )
26066
51507
TABLO 154
424
AŞI ADI
HEDEF NÜFUS
YAPILAN AŞI
AŞI ORANI ( % )
DBT I
27408
29178
106.4
DBT II
27408
28087
102.4
DBT III
27408
27212
99.2
POLĐO I
27408
29178
106.4
POLĐO II
27408
28087
102.4
POLĐO III
27408
27212
99.2
BCG
27408
27052
98.7
KIZAMIK
27408
26019
94.9
HEPATĐT B I
27408
27643
100.8
HEPATĐT B II
27408
26665
97.2
HEPATĐT B III
27408
23348
85.1
TABLO 155
2001 YILI RUTĐN AŞILAMA ÇALIŞMALARI
29540
I
II
28758
III
27737
I
29540
II
28758
III
27737
Kızamık Aşısı
I
27490
BCG Aşısı
I
28986
I
28622
II
27891
III
25456
Polio Aşısı
Hepatit B Aşısı
Td Aşısı
39577
TT ( Okul )
18497
43233
TABLO 156
425
HEDEF NÜFUS(12 AYLIK)
YAPILAN AŞI
AŞI ADI
AŞI ORANI ( % )
DBT I
27408
29540
107
DBT II
27408
28758
104
DBT III
27408
27737
101
POLĐO I
27408
29540
107
POLĐO II
27408
28758
104
POLĐO III
27408
27737
101
BCG
27408
28986
105
KIZAMIK
27408
27490
100
HEPATĐT B I
27408
28622
104
HEPATĐT B II
27408
27891
101
HEPATĐT B III
27408
25456
92
TABLO 157
TABLO 158
2002 YILI AŞI SONUÇLARI ÇĐZELGESĐ
YAŞ GRUPLARINA GÖRE YAPILAN AŞI DOZLARI
DĐFTERĐ
Uygu
lama
AŞI
TETANOZ
1-4 YAŞ
5-9 YAŞ
(O-11 Ay)
(12-59 Ay)
TOPLAM
II
1494
1494
III
1414
1414
1410
R
1410
5802
TOPLAM DBT
1484
1484
II
1494
1494
III
1414
1414
I
AŞISI
15 YAŞ VE
ÜZERĐ
1484
AŞISI
POLĐO
10-14 YAŞ
1484
I
BOĞMACA
YAŞ
R
1410
1619
3029
7421
TOPLAM POLĐO
426
KIZAMIK
1542
I
AŞISI
1542
16
R
1572
1588
3130
TOPLAM KIZAMIK
PPD
BCG
1342
I
AŞISI
1342
1572
R
1572
2914
TOPLAM BCG
1467
1467
II
1511
1511
III
1501
1501
HEPATĐT -B I
AŞISI
4479
TOPLAM HB
1530
Td AŞISI
956
2486
TT (Okul)
52
DĐĞER TETANOZ
GEBE
15-49 YAŞ
KADIN
TETANOZ
87
105
125
125
431
675
GEBE DEĞĐL
556
54
610
TT2
333
5
338
TT3
8
TT1
8
AŞISI
TOPLAM TT
897
427
59
1756
R.1.5. Bebek Ölümleri
ĐL GENELĐNDE BEBEK ÖLÜMLERĐNĐN YILLARA GÖRE DEĞĐŞĐM HIZI 2007 YILI VERĐLERĐ
ÖLÜM NEDENLERĐ
0. gün
1-2 gün
3-6 gün
7-28 gün
29.364 gün
Masere Ölü Doğum
29
Taze Ölü Doğum
15
Doğum Travması
0
1
0
0
0
Konjenital Anomali
28
7
10
1
18
KKH
4
3
9
7
4
Prematürite
34
25
14
14
0
Özel Durumlar(HF,RDS,Mekonyum)
8
Perinatal Asfiksi
3
9
2
3
Sepsis
0
0
2
5
4
ASYE
0
1
0
3
8
Đshal
0
0
0
0
1
Menenjitler
0
0
0
0
0
IVH
0
0
0
0
0
Diğer
2
8
6
6
21
Neonatal Tetanos
0
0
0
0
0
Meningokok enf. Ve diğer
0
0
0
0
0
Maling hastalık
0
0
0
0
0
Kazalar
0
0
0
0
1
Toplam
123
54
43
39
57
428
BEBEK ÖLÜMLERĐ-2002
1997
1998
1.246.693
1999
2000
2001
2002
1.263.570
1.278.332
1.294.820
1.293.551
GENEL NÜFUS
1.240.449
HANE SAYISI
236.115
240.736
254.577
251.755
260.268
262711
HANE BAŞINA
NÜFUS
5
5
5
5
5
4.9
15-49 YAŞ KADIN
SAYISI
338.767
342055
347.461
351.494
358.344
358.958
CANLI DOĞUM
SAYISI
18.876
18.847
17.579
18.683
17.250
16.142
GENEL
DOĞURGANLIK
HIZI
‰ 56
‰55.1
‰49.63
‰53.1
‰48
‰45
KABA DOĞUM
HIZI
‰15
‰15.12
‰13.67
‰14.6
‰13.3
‰12.4
BEBEK SAYISI
27.741
28.471
27.774
28.395
28.382
26.285
ÖLEN BEBEK
SAYISI
348
289
208
235
209
155
BEBEK ÖLÜM
HIZI
‰18
‰24.34
‰12
‰12.5
‰12.12
‰10
TOPLAM ÖLÜM
SAYISI
1.753
1.669
1.348
1.521
1.496
1.570
KABA ÖLÜM
HIZI
‰1
‰1,3
‰1,34
‰1.18
‰1.4
‰1,2
ÖLEN ANNE
SAYISI
9
4
7
12
9
39
ANA ÖLÜM HIZI
‰oo47.6
‰oo21,2
‰oo39.6
‰oo64
‰oo52.2
‰oo242
DÜŞÜK SAY.
1.149
787
657
684
567
514
DÜŞÜK HIZI
‰59
‰40
‰26
‰36
‰32
‰50
TABLO 159
429
ANTAKYA
KURUM
Ölü Doğum Hızı
(1000'de)
Perinatal Ölüm Hızı
(1000'de)
Erken Neonatal Ölüm
Hızı (1000'de)
Geç Neonatal Ölüm
Hızı (1000'de)
Neonatal Ölüm Hızı
(1000'de)
Post Neonatal Ölüm
Hızı (1000'de)
Bebek Ölüm Hızı
(1000'de)
0
0
0
0
0
14,42
14,42
8,37
8,37
0
0
0
4,18
4,18
10,1
20,2
10,1
0
10,1
3,37
13,47
2,64
10,55
7,92
2,64
10,55
0
10,55
6,01
6,01
0
0
0
0
0
6,9
10,34
3,45
0
3,45
6,9
10,34
0
0
0
0
0
6,49
6,49
0
0
0
0
0
29,41
29,41
Antakya Avsuyu
0
0
0
0
0
0
0
Antakya Bohşin
_
_
_
_
_
_
_
Antakya Bahçeköy
0
0
0
0
0
0
0
Antakya Çekmece
10,36
10,36
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
25,64
25,64
10,87
10,87
0
0
0
10,87
10,87
Antakya Ekinci
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Antakya Güzelburç
0
8,13
8,13
0
8,13
16,26
24,39
18,69
18,69
0
0
0
0
0
Antakya Karaali
0
0
0
0
0
0
0
Antakya Karlısu
42,86
71,43
28,57
0
28,57
42,86
71,43
Antakya Kisecik
0
10,53
10,53
0
10,53
0
10,53
Antakya Kuzeytepe
0
0
0
0
0
17,54
17,54
Antakya Madenboyu
0
0
0
0
0
0
0
6,13
6,13
0
6,13
6,13
0
6,13
Antakya Narlıca
0
0
0
0
0
0
0
Antakya Odabaşı
0
0
0
0
0
9,26
9,26
Antakya Oğlakören
0
0
0
0
0
0
0
Antakya Subaşı
0
0
0
0
0
0
0
22,03
22,03
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8,85
8,85
Antakya Dursunlu
Antakya Harbiye
Antakya Mücahitler
Antakya Şenköy
430
Antakya Toygarlı
0
0
0
0
0
0
0
Antakya Turunçlu
0
0
0
0
0
17,86
17,86
Antakya Üzümdalı
13,25
26,49
13,25
0
13,25
0
13,25
9,8
19,61
9,8
0
9,8
0
9,8
10,2
10,2
0
0
0
0
0
27,03
27,03
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Antakya Anayazı
0
0
0
0
0
10
10
6,01
8,81
2,8
0,4
3,21
4,21
7,41
Antakya Küçükdalyan
Antakya Paşaköy
İLÇE TOPLAMI
TABLO 160
ERZĐN
KURUM
Ölü Doğum Hızı
(1000'de)
Altınözü Merkez
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Hızı (1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Bebek Ölüm Hızı
(1000'de)
5,05
5,05
0
0
0
0
0
0
10,87
10,87
0
10,87
65,22
76,09
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
12,2
12,2
0
0
0
0
0
0
0
0
4,42
4,42
13,27
17,7
17,7
35,4
0
0
0
0
0
0
0
1,1
3,31
2,21
3,31
5,52
12,15
17,68
İLÇE TOPLAMI
İL TOPLAMI
6,81
9,97
3,16
1,05
4,21
5,39
9,6
TABLO 161
BELEN
KURUM
Ölü Doğum Hızı
(1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Hızı (1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Bebek Ölüm Hızı
(1000'de)
Belen Merkez 1 Nolu
23,08
34,62
11,54
0
11,54
7,69
19,23
Belen Merkez 2 Nolu
0
0
0
0
0
0
0
Belen Merkez 3 Nolu
8,85
8,85
0
0
0
0
0
18,28
26,11
7,83
0
7,83
5,22
13,05
İLÇE TOPLAMI
TABLO 162
431
YAYLADAĞ
ıKURUM
Ölü Doğum Hızı
(1000'de)
(1000'de)
Erken Neonatal Ölüm Geç Neonatal Ölüm
Hızı (1000'de)
Hızı (1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Bebek Ölüm Hızı
(1000'de)
Yayladağı Merkez
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
40
40
40
80
40
120
İLÇE TOPLAMI
0
3,55
3,55
3,55
7,09
3,55
10,64
TABLO 163
SAMANDAĞ
KURUM
Ölü Doğum Hızı
(1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Hızı (1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Bebek Ölüm Hızı
(1000'de)
Samandağ Merkez 1
Nolu
7,58
15,15
7,58
0
7,58
0
Samandağ Merkez 2
Nolu
0
0
0
4,48
4,48
0
4,48
Samandağ
Değirmenbaşı
0
0
0
0
0
0
0
Samandağ Karaçay
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8,47
8,47
0
8,47
8,47
0
8,47
0
0
0
0
0
0
0
6,1
12,2
6,1
0
6,1
6,1
12,2
49,59
49,59
0
0
0
0
0
Samandağ Sutaşı
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
İLÇE TOPLAMI
7,26
8,87
1,61
1,61
3,23
0,81
4,03
Samandağ Yaylıca
Samandağ Tavla
Samandağ Uzunbağ
TABLO 164
432
7,58
REYHANLI
Ölü Doğum Hızı
(1000'de)
KURUM
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Hızı (1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Bebek Ölüm Hızı
(1000'de)
Reyhanlı 70. Yıl
0
0
0
0
0
6,71
6,71
Reyhanlı Dr.Gani
Bahadırlı
0
0
0
0
0
0
0
Reyhanlı Konuk
0
0
0
0
0
0
0
Reyhanlı Nuri Filiz
Bahadır
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1,45
1,45
İLÇE TOPLAMI
TABLO 165
KUMLU
KURUM
Ölü Doğum Hızı
(1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Hızı (1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Bebek Ölüm Hızı
(1000'de)
Kumlu Merkez
0
26,09
26,09
0
26,09
5,8
31,88
Kumlu Akpınar
0
0
0
0
0
17,54
17,54
0
22,39
22,39
0
22,39
7,46
29,85
İLÇE TOPLAMI
TABLO 166
KIRIKHAN
KURUM
Ölü Doğum Hızı
(1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Hızı (1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Bebek Ölüm Hızı
(1000'de)
0
0
0
0
0
3,17
3,17
0
0
0
0
0
3,69
3,69
0
0
0
0
0
0
0
20
20
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
24,39
73,17
48,78
0
48,78
0
48,78
0
0
0
30,3
30,3
30,3
60,61
1,42
2,83
1,42
0,71
2,12
3,54
5,67
Kırıkhan Saylak
İLÇE TOPLAMI
TABLO 167
433
ĐSKENDERUN
KURUM
Ölü Doğum Hızı
(1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Hızı (1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Bebek Ölüm Hızı
(1000'de)
İskenderun Merkez 1
Nolu
0
0
0
0
0
0
0
Nolu
21,08
24,1
3,01
0
3,01
0
3,01
Nolu
0
0
0
0
0
0
0
Nolu
0
0
0
0
0
0
0
Nolu
0
2,45
2,45
0
2,45
4,9
7,35
İskenderun Denizciler
19,08
26,72
7,63
0
7,63
19,08
26,72
İskenderun Nardüzü
0
37,74
37,74
0
37,74
0
37,74
İskenderun Bekbele
25,25
25,25
0
0
0
0
0
İskenderun Azganlık
0
0
0
0
0
0
0
İskenderun Uluçınar
0
0
0
0
0
0
0
İskenderun Sarıseki
16,13
32,26
16,13
0
16,13
16,13
32,26
İskenderun Karayılan
23,26
23,26
0
0
0
23,26
23,26
İskenderun Höyük
0
0
0
0
0
0
0
İskenderun Madenli
0
0
0
9,09
9,09
18,18
27,27
İskenderun Şarkkonak
0
11,7
11,7
0
11,7
11,7
23,39
9,26
18,52
9,26
0
9,26
0
9,26
0
0
0
0
0
13,16
13,16
21,28
21,28
0
0
0
0
0
İskenderun Konacık
0
16,95
16,95
0
16,95
0
16,95
İskenderun Ücgüllük
0
0
0
0
0
37,04
37,04
Nolu (Hacı Şerif
Tosyalı)
14,13
17,67
3,53
0
3,53
0
3,53
0
0
0
0
0
0
0
8,29
12,26
3,98
0,33
4,31
5,3
9,61
İskenderun Gözcüler
İskenderun Akçalı
İskenderun Güzelköy
Nolu (Organize Sanayi)
İLÇE TOPLAMI
TABLO 168
434
HASSA
KURUM
Ölü Doğum Hızı
(1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Hızı (1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Bebek Ölüm Hızı
(1000'de)
Hassa Merkez
0
0
0
0
0
67,8
67,8
Hassa Söğüt
0
0
0
0
0
0
0
Hassa Akbez
7,09
7,09
0
7,09
7,09
7,09
14,18
Hassa Aktepe
0
0
0
0
0
0
0
Hassa Küreci
_
_
_
_
_
_
_
Hassa Ardıçlı
17,54
17,54
0
0
0
0
0
8,77
8,77
0
2,92
2,92
14,62
17,54
İLÇE TOPLAMI
TABLO 169
ERZĐN
KURUM
Ölü Doğum Hızı
(1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Hızı (1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Bebek Ölüm Hızı
(1000'de)
Erzin Merkez 1 Nolu
0
0
0
17,24
17,24
0
17,24
Erzin Merkez 2 Nolu
24
24
0
0
0
0
0
Erzin Merkez 3 Nolu
0
0
0
0
0
13,7
13,7
9,55
9,55
0
6,37
6,37
3,18
9,55
İLÇE TOPLAMI
TABLO 170
DÖRTYOL
KURUM
Perinatal Ölüm Hızı Erken Neonatal Ölüm Geç Neonatal Ölüm
Hızı (1000'de)
Hızı (1000'de)
(1000'de)
Ölü Doğum Hızı
(1000'de)
(1000'de)
Hızı (1000'de)
Bebek Ölüm Hızı
(1000'de)
0
4,93
4,93
0
4,93
0
4,93
37,88
37,88
0
0
0
7,58
7,58
(Fatma Đlhan)
6,99
6,99
0
13,99
13,99
13,99
27,97
5,41
5,41
0
0
0
10,81
10,81
18,35
27,52
9,17
0
9,17
0
9,17
Dörtyol Kuzuculu
5,85
17,54
11,7
0
11,7
23,39
35,09
15,31
15,31
0
5,1
5,1
20,41
25,51
3,7
3,7
0
3,7
3,7
0
3,7
Dörtyol Yeşilköy
11,7
17,54
5,85
0
5,85
11,7
17,54
Dörtyol Yeniyurt
58,82
58,82
0
0
0
44,12
44,12
Dörtyol Karakese
9,8
9,8
0
0
0
0
0
7,58
7,58
0
0
0
7,58
7,58
435
20
26,67
6,67
0
6,67
0
6,67
13,86
16,64
2,77
1,85
4,62
9,24
13,86
(Haruntaş)
ĐLÇE TOPLAMI
TABLO 171
R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı
Đlimiz genelinde 2007 yılı ölümlerin sebepleri ve yaş gruplarına göre dağılımı
Hatay Đl Sağlık Müdürlüğü verileri doğrultusunda Tabloda çıkarılmıştır.
BÜTÜN ÖLENLERĐN YAŞ VE CĐNS GURUPLARINA GÖRE DAĞILIMI
YAŞ
0-7
GÜN
8-28
GÜN
29-364
GÜN
1-4
YAŞ
5-9
YAŞ
CĐNS
E
K
E
K
E
K
E
K
E
SAYI 69
37
18
16
40
37
24
14
4
10-14
YAŞ
15-24
YAŞ
25-44
YAŞ
45-49
YAŞ
K
E
K
E
K
E
K
E
K
1
7
9
12
12
44
17
31
11 156 133 511 551 916
436
50-64
YAŞ
E
K
65+ YAŞ
E
K
TOPLAM
E
K
838
İLÇE
İSKENDERUN
KIRIKHAN
KUMLU
REYHANLI
SAMANDAĞ
YAYLADAĞI
İL :
22
68,00
Kad.
Top.
20,00
Top.
46
10
Kad.
Erk.
10
6,00
Top.
Erk.
3
Kad.
28,00
Top.
3
11
Kad.
Erk.
17
19,00
Top.
Erk.
11
Kad.
4,00
Top.
8
2
Kad.
Erk.
2
0 Yaş
Erk.
Cins
Hatay
T.C. Sağlık Bakanlığı
1-4 Yaş
3,00
2
1
1,00
1
0
1,00
0
1
1,00
0
1
4,00
1
3
0,00
0
0
5-9 Yaş
0,00
0
0
1,00
1
0
1,00
1
0
0,00
0
0
1,00
0
1
0,00
0
0
10-14 Yaş
1,00
0
1
1,00
1
0
0,00
0
0
0,00
0
0
1,00
0
1
0,00
0
0
437
15-24 Yaş
4,00
4
0
1,00
0
1
1,00
0
1
1,00
0
1
1,00
0
1
1,00
0
1
25-44 Yaş
12,00
4
8
4,00
1
3
5,00
0
5
1,00
1
0
0,00
0
0
4,00
1
3
45-49 Yaş
1
0
7,00
3
4
5,00
1
4
1,00
0
1
0,00
0
0
4,00
2
2
1,00
BÜTÜN ÖLENLERĐN YAŞ GRUPLARI VE CĐNSĐYETE GÖRE DAĞILIMI-102
50-64 Yaş
82,00
29
53
27,00
9
18
10,00
5
5
3,00
2
1
16,00
8
8
4,00
1
3
65+ Yaş
220,00
94
126
116,00
59
57
22,00
14
8
6,00
1
5
92,00
43
49
29,00
10
19
TOPLAM
65,00
73,00
43,00
15,00
28,00
397,00
158,00
239,00
176,00
83,00
93,00
47,00
23,00
24,00
40,00
15,00
25,00
138,00
Tarih:OCAK, 2008 - ARALIK, 2008
Sayfa No:
İL TOPLAMI
ALTINÖZÜ
ANTAKYA
BELEN
DÖRTYOL
ERZİN
HASSA
195
151
346,00
Kad.
Top.
21,00
Top.
Erk.
10
Kad.
94,00
Top.
11
44
Kad.
Erk.
50
5,00
Top.
Erk.
3
Kad.
35,00
Top.
2
16
Kad.
Erk.
19
10,00
Top.
Erk.
4
Kad.
36,00
Top.
6
15
Kad.
Erk.
21
Erk.
31,00
11
20
1,00
1
0
7,00
2
5
1,00
1
0
7,00
2
5
1,00
1
0
4,00
0
4
5,00
3
2
0,00
0
0
0,00
0
0
1,00
1
0
1,00
0
1
0,00
0
0
0,00
0
0
6,00
3
3
0,00
0
0
1,00
1
0
0,00
0
0
0,00
0
0
0,00
0
0
2,00
1
1
438
18,00
8
10
1,00
0
1
6,00
3
3
1,00
1
0
1,00
0
1
0,00
0
0
0,00
0
0
63,00
24
39
0,00
0
0
19,00
8
11
2,00
1
1
13,00
6
7
1,00
0
1
2,00
2
0
38,00
17
21
2,00
1
1
8,00
4
4
1,00
1
0
7,00
3
4
0,00
0
0
2,00
1
1
299,00
111
188
1,00
0
1
75,00
38
37
9,00
2
7
49,00
14
35
11,00
2
9
12,00
1
11
1046,00
489
557
31,00
14
17
242,00
121
121
17,00
5
12
182,00
80
102
36,00
18
18
53,00
30
23
1852,00
817,00
1035,00
57,00
26,00
31,00
452,00
221,00
231,00
37,00
15,00
22,00
295,00
121,00
174,00
59,00
25,00
34,00
111,00
50,00
61,00
ÇOCUK ÖLÜMLERĐ-2002
Đlçe;
ANTAKYA
KURUM
Yaş Grupları
0-4 Yaş
Nüfus
1-4 Yaş
Ölüm Sayısı
Ölüm Hızı (1000'de)
Nüfus
Ölüm Sayısı
1921
3
1,56
1526
0
0
2853
1
0,35
2254
0
0
2016
4
1,98
1633
0
0
2323
6
2,58
1869
2
1,07
3670
0
3011
1919
3
1,56
1521
0
0
1279
2
1,56
1071
1
0,93
185
1
5,41
158
0
0
Antakya Avsuyu
596
0
0
494
0
0
Antakya Bohşin
385
0
315
Antakya Bahçeköy
342
0
0
278
0
0
Antakya Çekmece
1161
0
0
929
0
0
590
1
1,69
463
0
0
Antakya Dursunlu
557
1
1,8
451
0
0
Antakya Ekinci
921
0
0
741
0
0
790
0
0
634
0
0
Antakya Güzelburç
840
5
5,95
672
2
2,98
Antakya Harbiye
2831
0
0
2314
0
0
Antakya Karaali
387
0
0
310
0
0
Antakya Karlısu
408
6
14,71
310
1
3,23
Antakya Kisecik
593
1
1,69
474
0
0
Antakya Kuzeytepe
546
1
1,83
437
0
0
Antakya Madenboyu
327
0
0
249
0
0
Antakya Mücahitler
1213
2
1,65
955
1
1,05
Antakya Narlıca
1684
0
1279
Antakya Odabaşı
784
1,28
632
Antakya Oğlakören
483
0
385
0
1049
0
856
0
Antakya Subaşı
1
439
0
0
0
0
0
1219
0
0
966
0
0
Antakya Şenköy
891
1
1,12
736
0
0
Antakya Toygarlı
420
0
0
334
0
0
Antakya Turunçlu
498
1
2,01
395
0
0
Antakya Üzümdalı
796
2
2,51
630
0
0
604
1
1,66
493
0
0
Antakya Küçükdalyan
685
0
0
554
0
0
Antakya Paşaköy
251
1
3,98
196
1
5,1
0
1557
1880
Antakya Anayazı
ĐLÇE TOPLAMI
0
768
1
1,3
611
0
0
40665
45
1,11
32693
8
0,24
TABLO 172
İLÇE :
ALTINÖZÜ
KURUM
Yaş Grupları
0-4 Yaş
Nüfus
1-4 Yaş
Ölüm Sayısı
Nüfus
Ölüm Sayısı
Altınözü Merkez
2126
0
0
1760
0
0
1216
7
5,76
1041
0
0
1537
0
0
1208
0
0
587
1
1,7
482
0
0
260
0
197
İLÇE TOPLAMI
0
1362
10
7,34
1098
2
1,82
487
0
0
392
0
0
7575
18
2,38
6178
2
0,32
TABLO 173
440
İLÇE :
YAYLADAĞI
KURUM
Yaş Grupları
0-4 Yaş
Nüfus
1-4 Yaş
Ölüm Sayısı
Nüfus
Ölüm Sayısı
Yayladağı Merkez
707
0
0
601
0
0
448
0
0
360
0
0
328
0
0
282
0
0
292
3
10,27
256
0
0
1775
3
1,69
1499
0
0
İLÇE TOPLAMI
TABLO 174
İLÇE :
SAMANDAĞ
KURUM
Yaş Grupları
0-4 Yaş
Nüfus
1-4 Yaş
Ölüm Sayısı
Nüfus
Ölüm Sayısı
3673
1
0,27
2887
0
0
1536
1
0,65
1186
0
0
Samandağ Değirmenbaşı
552
0
0
453
0
0
Samandağ Karaçay
1088
0
0
881
0
0
1265
0
0
925
0
0
295
0
0
226
0
0
550
1
1,82
430
0
0
Samandağ Yaylıca
290
0
0
220
0
0
Samandağ Tavla
904
2
2,21
710
0
0
Samandağ Uzunbağ
657
0
0
534
0
0
1033
0
0
742
0
0
814
0
0
686
0
0
529
0
0
432
0
0
13186
5
0,38
10312
0
0
Samandağ Sutaşı
İLÇE TOPLAMI
TABLO 175
441
İLÇE :
REYHANLI
KURUM
Yaş Grupları
0-4 Yaş
Nüfus
1-4 Yaş
Ölüm Sayısı
Reyhanlı 70. Yıl
2655
Reyhanlı Dr.Gani Bahadırlı
Ölüm Sayısı
0,38
2147
1783
0
1415
0
Reyhanlı Konuk
1497
0
1207
0
Reyhanlı Nuri Filiz Bahadır
2152
0
1720
0
0,12
6489
İLÇE TOPLAMI
1
Nüfus
8087
1
0
0
0
0
TABLO 176
İL :
İLÇE :
KUMLU
KURUM
Yaş Grupları
0-4 Yaş
Nüfus
1-4 Yaş
Ölüm Sayısı
Nüfus
Ölüm Sayısı
Kumlu Merkez
2228
13
5,83
1783
2
1,12
Kumlu Akpınar
370
1
2,7
293
0
0
2598
14
5,39
2076
2
0,96
İLÇE TOPLAMI
TABLO 177
442
ĐSKENDERUN
KURUM
Yaş Grupları
0-4 Yaş
Nüfus
1-4 Yaş
Ölüm Sayısı
Nüfus
Ölüm Sayısı
İskenderun Merkez 1 Nolu
1300
0
0
1091
0
0
2328
1
0,43
1926
0
0
1896
2
1,05
1553
2
1,29
1938
1
0,52
1615
1
0,62
2854
4
1,4
2343
1
0,43
İskenderun Denizciler
1543
8
5,18
1226
1
0,82
İskenderun Nardüzü
352
2
5,68
284
0
0
İskenderun Bekbele
1128
0
0
884
0
0
İskenderun Azganlık
239
0
0
181
0
0
İskenderun Uluçınar
545
0
0
457
0
0
İskenderun Sarıseki
446
2
4,48
382
0
0
İskenderun Karayılan
289
1
3,46
233
0
0
İskenderun Höyük
355
0
247
İskenderun Madenli
675
3
4,44
513
0
0
2146
4
1,86
1637
0
0
İskenderun Gözcüler
708
1
1,41
554
0
0
İskenderun Akçalı
680
1
1,47
560
0
0
İskenderun Güzelköy
302
0
0
240
0
0
İskenderun Konacık
402
3
7,46
350
2
5,71
İskenderun Ücgüllük
475
2
4,21
391
0
0
İskenderun Merkez 6 Nolu (Hacı Şerif Tosyalı)
2604
1
0,38
2116
0
0
İskenderun Merkez 7 Nolu (Organize Sanayi)
3942
1
0,25
3159
1
0,32
27147
37
1,36
21942
8
0,36
İskenderun Şarkkonak
İLÇE TOPLAMI
0
TABLO 178
443
KIRIKHAN
İLÇE :
KURUM
Yaş Grupları
0-4 Yaş
Nüfus
1-4 Yaş
Ölüm Sayısı
Nüfus
Ölüm Sayısı
5416
4
0,74
4398
1
0,23
3539
1
0,28
2832
0
0
769
4
5,2
633
4
6,32
322
0
0
255
0
0
793
0
634
Kırıkhan Saylak
474
2
4,22
378
0
0
258
2
7,75
203
0
0
11571
13
1,12
9333
5
0,54
İLÇE TOPLAMI
0
TABLO 179
İLÇE :
HASSA
KURUM
Yaş Grupları
0-4 Yaş
Nüfus
Hassa Merkez
1-4 Yaş
Ölüm Sayısı
Nüfus
Ölüm Sayısı
1349
5
3,71
1096
1
0,91
Hassa Söğüt
336
0
0
287
0
0
Hassa Akbez
1135
3
2,64
930
1
1,08
Hassa Aktepe
2077
0
0
1686
0
0
Hassa Küreci
480
1
2,08
389
1
2,57
Hassa Ardıçlı
993
0
0
747
0
0
6370
9
1,41
5135
3
0,58
İLÇE TOPLAMI
TABLO 180
444
İLÇE :
ERZĐN
KURUM
Yaş Grupları
0-4 Yaş
Nüfus
1-4 Yaş
Ölüm Sayısı
Nüfus
Ölüm Sayısı
Erzin Merkez 1 Nolu
1384
2
1,45
1124
0
0
Erzin Merkez 2 Nolu
1296
0
0
1070
0
0
Erzin Merkez 3 Nolu
1188
1
0,84
927
0
0
3868
3
0,78
3121
0
0
İLÇE TOPLAMI
TABLO 181
İLÇE :
DÖRTYOL
KURUM
Yaş Grupları
0-4 Yaş
Nüfus
1-4 Yaş
Ölüm Sayısı
Nüfus
Ölüm Sayısı
1419
3
2,11
1169
2
1,71
1633
2
1,22
1350
0
0
Dörtyol Merkez 3 Nolu (Fatma İlhan)
1138
4
3,51
928
0
0
1252
2
1,6
1042
0
0
592
1
1,69
468
0
0
Dörtyol Kuzuculu
1178
6
5,09
989
0
0
1297
5
3,86
1060
0
0
1779
3
1,69
1419
2
1,41
Dörtyol Yeşilköy
1030
3
2,91
836
0
0
Dörtyol Yeniyurt
366
3
8,2
305
0
0
Dörtyol Karakese
749
0
0
595
0
0
844
1
1,18
673
0
0
Dörtyol Merkez 5 Nolu (Haruntaş)
794
1
1,26
645
0
0
14071
34
2,42
11479
4
0,35
İLÇE TOPLAMI
TABLO 182
445
İLÇE :
BELEN
KURUM
Yaş Grupları
0-4 Yaş
Nüfus
1-4 Yaş
Ölüm Sayısı
Nüfus
Ölüm Sayısı
Belen Merkez 1 Nolu
1425
5
3,51
1139
0
0
Belen Merkez 2 Nolu
127
0
0
107
0
0
Belen Merkez 3 Nolu
686
0
0
558
0
0
TABLO 183
R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları
Đlimiz genelinde aile planlaması çalışmalarında kullanılan yöntemler ve kişilerin bu
konuda eğitilme durumları ile eğitim çalışmaları hakkındaki veriler aşağıdaki tabloda
çıkarılmıştır.
2007 YILI ĐL GENELĐNDE AP ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN YÖNTEMLER
VE
KĐŞĐLERĐN BU KONUDA EĞĐTĐLME DURUMLARI ĐLE EĞĐTĐM ÇALIŞMALARI
15-49 YAŞ KADIN SAYISI
744298
HAP
36463
CONDOM
66481
ENJEKSĐYON
4043
RĐA
99152
DERĐ ALTI ĐMPLANTI
936
TÜPLĐGASYON
26245
VAZEKTOMĐ
360
DĐĞER ETKĐLĐ YÖNT.(KADIN KONDOKMU,DĐYAFRAM,NORPLANT)
1733
ETKĐSĐZ YÖNTEM KULLANANLAR
147856
YÖNTEM KULLANMAYANLAR
307996
YIL ĐÇĐNDE AÇS/AP KONUSUNDA YAPILAN
54451
HALK EĞĐTĐMĐ VE HĐZMET ĐÇĐ EĞĐTĐMLERĐN SEANS SAYISI
446
HATAY PROFĐLĐ
Nüfus
1.293.551
Yüzölçümü
5.393
Đlçe Sayısı
12
Toplam Erkek Nüfusu
652587
Toplam Kadın Nüfusu
642233
15-49 Yaş Kadın
358.344
0-4 Yaş Nüfus
141891
0 Yaş nüfus
28.382
Nüfus Artış Hızı (Binde)
%1.03
Kaba Doğum Hızı (Binde)
%o 14.61
Doğurganlık Hızı (Binde)
%o53.14
Anne Ölüm Hızı (Yüzbinde)
%000254
Bebek ölüm hızı (Binde)
%0 12.58
TABLO 184
TÜRKĐYE PROFĐLĐ
Demoğrafik Göstergeler
Birim
Toplam Nüfus
Bin kişi
Yıllık Nüfus Artış Hızı
1996
2000
62.697
66.833
Yüzde
1.68
1.50
Kaba Doğum Hızı
Binde
22.0
20.5
Kaba Ölüm Hızı
Binde
6.5
6.4
Toplam Doğurganlık Hızı
Çocuk Sayısı
2.55
2.33
Bebek Ölüm Hızı
Binde
42.2
35.3
Yıllık Doğum Sayısı
Bin kişi
1.379
1.370
Yıllık Ölüm Sayısı
Bin kişi
408
431
TABLO 185
447
AVRUPA ÜLKELERĐ TEMEL SAĞLIK GÖSTERGELERĐ
Ülke
Đngiltere
Nüfus (000)
Kaba Doğum
Hızı(%0)
Ana Ölüm Hızı
(%0)
Bebek Ölüm Hızı
(%0)
58,258
1,8
9
7
8,780
2,1
7
5
15,503
1,6
12
7
Danimarka
5,181
1,7
9
7
Yunanistan
10,451
1,4
10
9
Türkiye
61,945
3,2
180
58
Đsveç
Hollanda
TABLO 186
15-49 Yaş Kadın izlem Çalışmaları:
Nüfusun yaklaşık.%45
ini oluşturan bu grup geçmiş yıllarda 3 kez izlenirken,
1997 yılından itibaren yılda 2 kez izlenmesi ve böylece gebe olanların tespiti , aile planlaması
yöntem kullanımı ve diğer sağlık sorunlarının erken tanınması gereklidir. Bu çalışmalar şubemizce
izlenmekte ve denetlenmektedir. Birinci basamak sağlık kuruluşlarının 1998 yılı kadın izlem sayısı
40147 dir. Ocak 1999 Kasım 1999 tarihleri arasında izlem sayısı 58520 dir.2000 yılında ise 29749
kadın izlemi yapılmıştır.2001 yılında 44964 kadın izlenmiştir.2002 Yılında 33344 kadın
izlenmiştir.
Gebe ve Loğusa Đzlemi Çalışmaları:
Tespit edilen gebelerin gebelik süresince izlemleri sağlık kurumlarındaki Ebe,Hemşirelerle
yapılmakta ve şubemizce denetlenmektedir.1998 yılında 63600 gebe izlenmiştir. Ocak 1999 Kasım
1999 tarihleri arasında 59790 gebe izlenmiştir.2000 yılında 19442 gebe tespit edilmiştir ve 63403
izlem yapılmıştır.2001yılında 14710 gebe tespit edilmiştir ve 58976 gebe izlenmiştir.2002 yılında
15590 gebe tespit edilip 49785 gebe izlenmiştir.
Bebek ve Çocuk Đzlem Çalışmaları:
Bebek ve Çocuk izlemleri büyüme gelişmenin takibi açısından önemlidir. Bu çerçeve sağlık
ocakları ve AÇS merkezlerinin yürüttüğü çalışmalar şubemizce takip edilmekte 1998 yılında
109.896 bebek ve 177.072 çocuk izlemi yapılmıştır. Ocak 1999 ve Kasım1999 tarihleri arasında
16983 bebek 83151 çocuk izlenmiştir.2000 yılında 98845 bebek ve 118139 çocuk izlemi
yapılmıştır.2001 yılında 80258 bebek ve 92958 çocuk izlenimi yapılmıştır.2002 yılında 26231
bebek tespit edilip 89543 bebek izlenmiştir ve 112314 çocuk tespit edilip 192214 çocuk
izlenmiştir.
448
Aile Planlaması Çalışmaları:
Đlimizde aile planlaması çalışmaları personel eğitimi,halk eğitimi ve diğer yandan
lojistik destek sağlanarak etkin aile planlaması yöntemlerinin kullanımının arttırılması
çalışmaları
sürdürülmektedir.
Etkin
aile
planlaması
yöntemleri;
RĐA,HAP,KONDOM,NORPLANT ,DEPO-PROVERA kadın ve erkek için cerrahi
sterilizasyon yöntemleridir. Đlimizde etkin aile planlaması yöntemleri kullanma oranı
1999 yılı için yaklaşık % 41 olup, bu oranın yükseltilmesi için çalışmalar
yürütülmektedir.2000 yılında etkili yöntem kullanma oranı % 59’a çıkmıştır.1998 yılında
9837 kişiye RĐA takılmış,12457 kişiye HAP,23973 kişiye KONDOM dağıtılmış, 726
kadına TÜP LĐGASYON uygulanmıştır.1999 yılında 8942 kişiye RĐA takılmış , 11394
kişiye HAP , 21855 kişiye KONDOM dağıtılmış ,602 kişiye TÜP LĐGASYON
uygulanmıştır, 476 kişiye RAHĐM TAHLĐYESĐ yapılmıştır.2000 yılında 8266 kişiye RĐA
takılmış,12472 kişiye HAP,22773 kişiye CONDOM dağıtılmıştır,438 kişiye RAHĐM
TAHLĐYESĐ uyğulanmıştır.768 kişiye TÜPLĐGASYON yapılmıştır.2001 yılında 9475
kişiye Ria takılmış,10698 kişiye Hap,26079 kişiye Kondom dağıtılmıştır.4012 kişiye
Enjeksiyon,477 kişiye Rahim Tahliyesi uygulanmıştır896 kişiye Tüplüğasyon
yapılmıştır.2002 yılında 7922 kişiye Hap,16122 kişiye kondom dağıtılmıştır.6898 kişiye
Ria takılmış,2936 kişiye Enjeksiyon uygulanmış,861 Kişiye Tüplüğasyon Uygulanmış ve
382 kişiye rahim tahliyesi yapılmıştır.
Aile planlaması çalışmaları
1996
1997
RĐA Ünitesi
Sayısı
77
80
Sterilizasyon
496
Kürtaj
2002
1999
2000
2001
97
100
100
100
564
726
602
768
896
861
502
489
443
476
438
477
382
Takılan RĐA
11.368
10.778
9837
8942
8266
9475
6898
Condom
Kullanan
23.097
24.492
23.973
21855
22773
26079
0
0
0
0
0
4012
2936
Hap Kullanan
13.483
12.896
12.457
11394
12472
10698
7922
AP Eðitimi
(kişi)
178.855
188.987
188.987
3
197120
9113
15-49 Yaş
Kad.Say.
194.907
338.767
338.767
335123
Enjeksiyon
1998
TABLO 187
449
351494
358344
100
16122
639
358344
Fenilketonüri Tarama Proğramı
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı Ve Hastalıkları Ana bilim Dalı
Metabolizma bölümü ile Fenilketonüri Tarama proğramı çalışmaları ilimiz hastaneleri ve
birinci basamak sağlık kuruluşları ile koordineli olarak sürdürülmektedir.
Özel filtre kağıtları Hacettepe Üniversitesinden temin edilip kurumlara dağıtımı
yapılmakta ve bütün kurumların kan örneği alması için gereken çalışmalar devam
etmektedir.
1997 de çalışmalara aynı şekilde devam edilip, personele yönelik hizmetiçi eğitimler düzenlenmiş
ayrıca ilimizde yürütülmekte olan BEĐ ve 11 il projesi eğitimlerinde de konu olarak işlenmiş
eksiklikleri giderilmesi konusunda eğitim verilmiş uygun alınan kan örneği % sinin daha da
yükseltilmesi hedeflenmiştir.
Y IL L AR A G Ö RE F ENĐL KET ONÜRĐ T AR AM A PRO GR AM I VERĐL ERĐ:
YIL
DOĞUM SAYISI
ÖRNEK SAYISI
ÖRNEK
ORANI%
FKÜ+HPA+GHP
1995
19604
1889
9.6
1
1996
19135
2433
12.7
2
1997
18.876
10285
54.4
2
1998
18.847
15.946
82
2
1999
17579
14.151
84
2
2000
18678
15.615
83.6
4
2001
18615
16271
87.4
4
2002
14768
15645
95.51
5
TABLO 188
450
Y IL L AR A G Ö RE DOĞ UM VE F ENĐLKET O NÜRĐ SAY IS AL D AĞ IL IM L ARI
GRAFĐK 35
ĐYOTLU TUZ PROĞRAMI:
Çocuklarda geri zekalılığa ,büyüme gelişme geriliği ve guatra neden olan iyot
eksikliğinin önlenmesi için halkın iyotlu tuz kullanımını artırmaya yönelik eğitim
programı ilimizde başlatılmıştır. Bu amaçla hazırlanan broşürlerin bütün sağlık
kurumlarına dağıtımı sağlanmış ve halk eğitimlerinde kullanılmaya başlanmıştır.
Güvenli Annelik Programı :
Đlimizde yürütülmemektedir.
Gecekonduda Sağlıklı Yaşam Projesi:
Đlimizde yürütülmemektedir
Büyüme ve Gelişmenin Đzlenmesi Programı:
Bebek ve çocuk izlem çalışmaları kapsamında yürütülmektedir.
RAHĐM ĐÇĐ ARAÇ UYGULAMA SERTĐFĐKA PROGRAMI
Đlimizde iki merkezde Ebe-Hemşirelere ve Hekimlere Aile Planlaması bilgilerini
arttırmak ve Rahim Đçi Araç Uygulama eğitimi verilmektedir.
451
Đlimizde Bulunan Eğitim Merkezleri
Antakya Doğumevi AÇS/AP Eğitim Merkezi
Đskenderun AÇS/AP Eğitim Merkezi
RĐA KURSUNA ALINAN PERSONEL SAYISI:
1998
1999
2000
2001
2002
2007
2008
2009
Doktor
6
9
3
8
3
1
3
1
Ebe-Hemşire
9
13
9
7
9
18
18
9
TABLO 189
ANNE SÜTÜ VE BEBEK DOSTU HASTANELER PROJESĐ:
Anne sütü bebek beslenmesi için en ideal besin olup,bebeklerin ilk altı ayda sadece anne sütü
ile beslenmesi gereklidir.Bu amaçla annelerin ve anne adaylarının eğitilmesi ve bebek doğar
doğmaz anne yanına verilerek anne sütü ile beslenmesinin sağlanması için sağlık ocakları,AÇS/AP
Merkezleri ve doğum yapılan hastanelerdeki sağlık personeli eğitilmiştir. Bu kurallara uyan
hastaneler UNĐCEF ve Sağlık Bakanlığı tarafından “bebek Dostu Hastane” ünvanı ile
ödüllendirilmektedir. Hatay’da bu ünvanı alan hastaneler şunlardır.
*Antakya Doğum Ve Çocuk Bakımevi
*Đskenderun Doğum Ve Çocuk Bakımevi
Bu projenin sağlık ocaklarına da uygulanması için 2001 yılı Ekim ayından itibaren çalışmalara
başlanmıştır. Hizmetiçi eğitim verildikten sonra gerekli şartları yerine getiren sağlık ocakları
‘Bebek Dostu Sağlık Ocağı’ ünvanı ile ödüllendirilecektir. Bugüne kadar merkez sağlık
ocaklarından 30 ebe-hemşire eğitime alınmıştır.
ĐSHAL VE AKUT SOLUNUM YOLU HASTALIKLARI KONTROLÜ
PROGRAMI:
Bebeklik ve çocukluk çağında en çok ölüme yol açan hastalıklardan ishalin önlenmesi ve ağızdan
sıvı tedavisi için ORS paketlerinin kullanılmasının yaygınlaştırılması, Akut solunum yolu
452
enfeksiyonlarının erken tanınması ve tedavisi için Penicilin kullanılması , böylece bebek ölüm
hızının düşürülmesi amaçlanmıştır.Bu nedenle sağlık kurumlarındaki personel eğitimleri rutin
olarak devam etmektedir.
FORM 103 VERĐLERĐ:
YIL
Đshal Vaka Sayısı
Dağıtılan ORS
Zatürre Vaka Sayısı
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
21316
5247
**4458
3990
1554
118
8402
7107
7149
6545
2939
238
42
162532
3540*
*2551
1373
1545
628
739
TABLO 190
NOT: **ĐSHALLĐ SAYISI ORS DAĞITILAN KĐŞĐ SAYISIDIR.
KONTRASEPTĐF MALZEME DAĞITIMI PROĞRAMI
Tüm Kurumlar 3 ayda bir ziyaret edilerek ; ellerindeki mevcut ve kullandıkları aile
planlaması malzemeleri tespit edilmekte ve buna göre gereken malzeme desteği sağlanmaktadır.
Böylece aile planlaması hizmeti almak amacıyla sağlık kurumuna başvuran kişi, istediği yöntemi
kurumda bulabilmekte ,malzeme açısından herhangi bir sıkıntı çekilmemektedir. AÇS/AP
Şubesine ait veriler bilgisayara yüklenmiş ve kayıtlar ve malzeme durumu bu şekilde takip
edilmektedir. Ambarda bulunan malzemeler son kullanma tarihleri göz önünde bulundurularak
kurumlara dağıtımları yapılmaktadır.
AĐLE PLANLAMASI ÇALIŞMALARI:
SARF EDĐLEN MALZEME
YIL
RĐA
HAP
KONDOM
ENJEKSĐYON
1994
12002
36886
345776
1995
11440
36019
325603
1996
11300
31719
346263
1997
10778
29841
377139
1998
9837
28692
376877
1999
8942
23995
335985
2000
8266
22377
333131
2001
7329
17887
316013
2724
2002
7159
11389
227135
2938
TABLO 191
453
SARF EDĐLEN MALZEME DURUMU
GRAFĐK 37
YARARLANANKĐŞĐSAYISI
YIL
RĐA
HAP
KONDOM
ENJEKSĐYON
1994
11884
14915
18085
1995
11440
8635
21180
1996
11368
13483
23097
1997
10778
12896
24492
1998
9837
12457
23973
1999
8942
11394
21855
2000
8266
12472
22773
2001
7329
10158
20935
2723
2002
6898
7922
16122
2936
TABLO 192
454
GRAFĐK 36
DAĞITILAN MALZEME SAYISI
YIL
RĐA
HAP
KONDOM
ENJEKSĐYON
1994
10050
40800
386000
1995
10013
29500
240000
1996
9857
28200
350600
1997
11635
31700
389500
1998
10995
29800
377600
1999
8942
23995
335985
2000
8266
22377
333131
2001
8888
14050
310480
4922
2002
6307
13611
221806
1449
TABLO 193
GRAFĐK 38
455
Anne Ölümlerinin Araştırılması
Bakanlığımızın başlatmış olduğu bu projenin öncelikli eğitim çalışmaları , Genel
Müdürlüğümüz personelinin de katılmasıyla
ŞUBAT 1997 tarihinde ilimizde
başlatılmıştır. Đlimizde mevcut resmi ve özel hastanelerin düzenlemiş olduğu aylık
bildirim formları tanzim edilerek her ay sonu bakanlığımıza gönderilmektedir.
Neonatal Resusitasyon Programı
2000 yılında başlayan bu programın hedefi, hastanelerin kadın doğum ve çocuk
servislerindeki personel ile tüm sağlık ocaklarındaki doğum yaptıran personelin
yenidoğan canlandırması konusunda eksiklerinin giderilmesi ve sağlık personelinin
yetersizliği nedeniyle meydana gelen bebek ölümlerinin azaltılmasıdır.Bugüne kadar 3
defa NRP eğitimi yapılmıştır.5 kadın doğum uzmanı, 7 çocuk uzmanı, 2 anestezi
uzmanı,26 pratisyen hekim, 35 ebe,2 hemşire, 2 anestezi teknisyeni eğitime alınmıştır.2425-26 Aralık 2001 tarihlerinde Đskenderun Doğumevinde yeni bir eğitim yapılmıştır. Ebehemşire ve anestezi teknisyeni olmak üzere 20 kişiye eğitim verilmiştir.
2002 YILI ĐLÇELERE GÖRE AĐLE PLANLAMASI YÖNTEMLERĐ
Hap
Đlçe
%
Etkisiz
Yönt.
%
Kondom
Enjeksiyon.
Ria
%
%
%
Tüpl.
Diger
Et.Yöntem
Vaz.%
%
Yayladağı
13,75
43,36
19,26
2,34
19,53
0.02
1,77
0
Samandağ
8,50
45,61
13,71.
1,07
28,41
0.01
2,69
0,01
10,08
36,08
11,63
3,13
36,39
0.
2,70
0
5,78
27,38
7,25
0,04.
44,79
0
4,44
0,03
13,89
27,25
22,33
1,50
30,28
1,11
3,50
0,14
Đskenderun
9,07
37,22
17,40
2,99
26,55
0
6,77
0
Hassa
6,26
63,41
14,77
2,79
10,31
0.
2,46
0
Erzin
10,18
27,11
17,35
3,02
34,63
0
7,68
0.02
Dörtyol
7,16
35,54
15,61
1,34
32,93
0.01
7,41
0
Belen
4,12
28,35
25,11
1,72
32,97
0
7,69
0,03
Antakya
7,40
38,61
12,18
1,62
32,97
0,30
5,40
0,06
Altınözü
3,92
51,47
7,03
5,90
27,38
4,20
0,10
Đl Toplamı
8,47
38,17
15,09
2,29
30,46
5,30
0,04
Reyhanlı
Kumlu
Kırıkhan
0
0,18
TABLO 194
456
R.2. ÇEVRE KĐRLĐLĐĞĐ VE ZARARLARINDAN OLUŞAN SAĞLIK RĐSKLERĐ
R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin insan Sağlığı Üzerine Etkileri
R.2.2. Su Kirliliğinin insan Sağlığı Üzerine Etkileri
R.2.3. Atıkların insan Sağlığı Üzerine Etkileri
R.2.4. Gürültünün insan Sağlığı Üzerine Etkileri
R.2.5. Pestisitlerin insan Sağlığı Üzerine Etkileri
R.2.6. iyonize Radyasyondan Korunma
Not: Yukardaki konular ile ilgili bilgiler ana başlıklarda verilmiştir.
(R) SAĞLIK VE ÇEVRE KAYNAK
•
Hatay Đl Sağlık Müdürlüğü Bilgi Đşlem ve Sağ.Đst.Şb.Md.
457
S.ÇEVRE EĞĐTĐMĐ
S.1. KAMU KURULUŞLARININ ÇEVRE EĞĐTĐMĐ ĐLE ĐLGĐLĐ FAALĐYETLERĐ
Her yıl 5-11 Haziran Dünya Çevre Günü kutlama haftasında müdürlüğümüzce de
çevre haftası kutlama proğramları hazırlanmakta, kentin muhtelif yerlerinde uyarıcı
pankartlar asılarak hafta boyunca çeşitli etkinlikler ve eğitici konuşmalar yapılmaktadır.
Okullarda Çevre konusunda çeşitli kompozisyon yarışmaları düzenlenmektedir.
Ayrıca müdürlüğümüz Đl Milli Eğitim Müdürlüğü ile koordineli olarak il merkezindeki
okullara çevre bilincini aşılamak için eğitici konuşmalar düzenlemektedir.
S.2. ÇEVRE ĐLE ĐLGĐLĐ GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR VE FAALĐYETLERĐ
S.2.1. Çevre Vakıfiarı
Đlimizde gönüllü çevre vakıfları yoktur. Sadece Hatay Valiliğine bağlı Çevre
Koruma Vakfı bulunmaktadır.
S.2.2. Çevre Dernekleri
ADI
Antakya Çevre Koruma Derneği
Đskenderun Çevre Koruma Derneği
Samandağ Çevre Koruma Derneği
Harbiye Çevre Koruma Derneği
Kavaslı Çevre Koruma Derneği
Dörtyol Çevre Koruma Derneği
Arsuz Çevre Koruma Derneği
Erzin Çevre Koruma Derneği
TEMA Đl Temsilciliği (Antakya)
TEMA Đl Temsilciliği (Đskenderun)
458
ANTAKYA ÇEVRE KORUMA DERNEĞĐ
Yedek bir dünyamız, yedek bir ANTAKYA'mız olmadığını farkeden dernek kurucu
üyelerimiz 14 kişi ile faaliyetlerine başlamışlardır. Đlk kez Ocak 1990'da toplanan üyeler
Antakya ve çevresinde, doğal çevrenin korunmasından, sağlıklı yaşamaya elverişli bir
ortam sağlamaktan yola çıkarakl, bataklıkların kurutulması, sivrisinek ve karasinekle
mücadele edilmesi, kara, hava ve deniz , (çevre) kirlenmesinin önlenmesi, gürültü ile
mücadele edilmesi, yeşil alanların, tarihi alanlarımızın korunması ve geliştirilmesi, insan
sağlığına zarar verici her çeşit şartların ortadan kaldırılması ve iyileştirlmesini amaç
edilmiştir.
Bugün 276 üyemiz mevcuttur. Üyelerimizle yukarıda saydığımız amaçların
gerçekleşmesi doğrultusunda derneğimizde, toplantılar, gösteriler, geziler, bilimsel
çalışmalar ve sergiler düzenlemekteyiz. Ayrıca yaptığımız çalışmaların sonucu arşivler
oluşturmakta, plan ve projeler yapmakta ve yarışmalar açmaktayız. Kısacası amacımız;
çevreyi korumak, iyileştirmek, geliştirmek ve çevre eğitimine de katkıda bulunmaktır.
Hedefimiz ilerideki nesle temiz hava, temiz toprak, temiz su yani yaşanabilir bir ortam
bırakmaktır.
Zaten yukarıdaki amblemimizde bulunan GÖKKUŞAĞI temiz havayı, dalgalı
çizgiler temiz suyu, GÜNEŞ parıltılı bir dünyayı, zeytin dalları yeşil alanları ve bütün
bunları avuçlayan ĐKĐ EL çevremizi koruyacağımızı simgelemektedir.
Dernek üyelerimiz arasında çeşitli meslek ve yaş gruplarından kişiler
bulunmaktadır. Neden bunlardan biri siz olmayasınız? Her meslek grubundaki üyemiz
kendi uzmanlık dalındaki çevre konularını mini konferanslarla bize sunmaktadır. Bu da
üyelerimizin bilinçlendirilip, bilgilendirilmesinde büyük rol oynamaktadır. Duyarlı olmak
tek başına bir çözüm değildir. Duyarlı insanlar biraraya gelmeli, topluca ses çıkarıp
yönetenlerinin alacakları kararlarda etkili olmalıdırlar. Çevre Gönüllülerini aramızda çevre
adına fikir üretirken görmek istiyoruz. Bizler gelişiyoruz, sanayileşiyoruz ama TOPRAK
ANA'yı çok üzüyoruz. Ona nankörlük ediyoruz. Yarın Antakya yaşanamaz bir ortama
dönüşürse Anam diye sarılıp ağlamak TOPRAK ANA'yı geri getirmeyecek, o çoktan yitip
gitmiş olacak.
ĐSKENDERUN ÇEVRE KORUMA DERNEĞĐ
Đskenderun Çevre Koruma Derneği, 1986 yılında kurulmuş olup, 15 yılı aşkın bir süredir,
Đskenderun ve çevresinde çevre koruma amaçlı çalışmalar yapan gönüllü bir kuruluştur.
Derneğin amacı ve bu amacın gerçekleştirilmesi için neler yapılabileceği dernek
tüzüğümüzde şu cümlelerle ifade edilmiştir:
Đskenderun ve çevresinde, doğal çevrenin ve doğal yaşamın korunması, canlıların sağlıklı
yaşamına zarar veren her türlü çevre sorunu ile mücadele etmek, bu konularda gerektiğinde
ulusal ve uluslararası çevre kuruluşları ile bilgi alış verişinde bulunarak, bilgilendirme ve
bilinçlendirme çalışmaları yapmaktır.
Bu bağlamda ;
a- Deniz kirliliği ile mücadele etmek,
b- Hava kirliliği ile mücadele etmek,
c- Toprak kirliliği ile mücadele etmek,
d- Gürültü kirliliği ile mücadele etmek,
e- Yeşil alanların korunması, geliştirilmesi, ağaçlandırılması,
f- Tarihi ve kültürel varlıklarımız ile doğal güzelliklerimizin korunması, ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımı,
459
g- Çevreye ilişkin olumsuzluklarda, ilgililerin uyarılması ve kamuoyu oluşturulması,
h- Çevre ile uyumlu sporların toplumda yaygınlaştırılması,
Derneğin ana amaçlarıdır.
Dernek, bu amaçların gerçekleştirilmesi için toplantılar, gösteriler, geziler, bilimsel
çalışmalar yapabilir, sergiler düzenleyebilir, plan ve proje yaptırabilir, bunlar için
yarışmalar açabilir, sonucunu uygulayabilir, taşınmaz mallar edinebilir ve satabilir. Dernek
tüzüğümüz çerçevesinde bu güne kadar gerçekleştirilen çalışmalar şu ana baş- lıklar altında
özetlenebilir:
KONFERANS, SOHBET, PANEL, SERGĐ, GEZĐ v.b. ÇALIŞMALAR
* Konferanslar: Seçilmiş konularda bilim adamları veya konuya ilişkin ileri derecede bilgi
birikimi olan bir konferansçının davet edilerek, halka açık olarak konferans vermesi
sağlanmaktadır.
* Okul konferansları: Okul yönetimi ile önceden ilişki kurularak belirlenen tarihte, Dernek
yönetim kurulu üyelerimizin veya üyelerimizin okullara gitmek suretiyle, seçilmiş
konularda
öğrencilere
yönelik
olarak
gerçekleştirdikleri
konferanslardır.
* Sohbet toplantıları : Seçilmiş hedef kitlelere yönelik olarak veya hedef kitlenin çevre
sorunlarına ilişkin olarak yapılıyor, karşılıklı sohbetlerle sorunlara çözüm aranıyor. (Ev
hanımlarına yönelik deterjanlar konulu, Mahalle muhtarlarına yönelik mahallelerin
sorunları
ile
ilgili
olarak
düzenlendi).
* Paneller: Seçilmiş konularda veya bir sorunun tartışılması amacı ile konunun muhtelif
yönleriyle ilgili birden fazla konuşmacının katılımı ile kapalı salonlarda veya yerel
televizyonlarda
canlı
olarak
düzenlenen
halka
açık
toplantılar.
* Sergiler: Seçilmiş konularda, açık alanlarda, kapalı salonlarda, dükkan vitrinlerinde,
halkın izlemesine açık olarak gerçekleştiriliyor. (Genel olarak çevre sorunları, sigaranın
sağlığa zararları, kömüre dayalı termik santralların çevreye zararları, nükleer kirliliğin
çevre ve insan sağlığı üzerine olumsuz etkileri konularında düzenlendi.)
* Geziler: Doğal veya turistik özelliği olan bir yöreyi tanıtmak, çevre sorunu olan veya
çevre sorunu olmaya aday bir yörenin incelenmesi amacıyla halkın katılımına açık olarak
yapılmakdır.(Đskenderun
Taşkın
Kanalı'ndaki
olumsuzlukları
sergilemek,
Đskenderun/Arsuz arası kıyı şeridindeki yapılaşmayı gündeme getirmek, Đskenderun Demir
Çelik Fabrikası arıtma tesislerini incelemek, Karatepe/Aslantaş Milli Parkı ve Açık Hava
Müzesi'ni gezmek Aslantaş Hidro Elektrik Santralını incelemek amacı ile düzenlenen
geziler
oldu.)
* Yarış ve Yarışmalar: Çevre sorunlarını gündeme getirmek veya çevreye uyumlu bir
aracın kullanımını özendirmek amacı ile düzenleniyor. (Bisiklet ve Yelken Yarışları,
Satranç
Turnuvası,
Resim
ve
Kompozisyon
Yarışması
düzenlendi.)
* Dünya Çevre Günü ve Akdeniz Çevre Haftası Kutlamaları: Đskenderun Kaymakamlığı ve
Derneğimizin koordinatörlüğünde, halkın, öğrencilerin ve diğer STK'ların (Sendika, Vakıf,
Meslek Odası, Basın Yayın Kuruluşları, Dernekler v.b.) katılımı ile 5 Haziran Dünya
Çevre Günü'nü kapsayan hafta içinde her yıl organize ediliyor.
BASIN YAYIN VE KAMUOYU OLUŞTURMA ÇALIŞMALARI
* Basın Bültenleri: Her hangi bir konuda görüş bildirme, bilgilendirme, duyuru veya bir
sorunu kamuoyunun gündemine getirme amacı ile yerel ve ulusal basına dağıtılan yazılı
metinlerden oluşmaktadır. (Çok sık ve çok sayıda gerçekleştirilmektedir.)
* Đskenderun Çevre Bülteni: Derneğin parasal olanakları ölçüsünde 16 sayı
yayınlayabildiğimiz 3 aylık periyodik yayın.
ÖRGÜTLENME, GÖRÜŞ BĐLDĐRME VE KATILIMLAR
460
* Örgütlenme Çalışmaları: Çevre sorunlarının çözümlenmesi konusunda işbirliği, çevre
sorunlarının sınır tanımazlığı özelliği, çevre sorunlarını başka platformlara taşıma gibi
amaçlarla değişik tür ve boyutta yapılıyor. Bu cümleden olarak :
a- Başka il ve ilçelerde de çevre koruma amaçlı derneklerin kurulmasını özendirme ve yol
gösterme (10'dan fazla derneğin kuruluşuna katkıda bulunuldu.)
b- Bölgemizde kurulmuş bulunan çevre koruma amaçlı derneklerle ortak çalışmalar.
(Hatay, Adana, Đçel, Osmaniye, Kahramanmaraş ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde
faaliyet gösteren 21 çevre derneğinden oluşan DOĞU AKDENĐZ ÇEVRE DERNEKLERĐ
(DAÇE) 10 yılı aşkın bir süredir iki aylık aralıklarla toplanıyor ve bölgesel sorunlara ortak
çözüm üretiyor.
c- Türkiye genelinde çevre koruma amaçlı derneklerle iletişim sağlanması ve ortak
çalışmalar. (Ankara' da Gönüllü Kuruluşlar Kurultayı toplandı. Kurultayda oluşan ortak
görüşler doğrultusunda, iletişim amaçlı Dünya Dostları Derneği kuruldu bölgesel
sekreteryalar oluşturuldu -BAÇEP{Batı Akdeniz Çevre Platformu}, KARÇEP {Karadeniz
Çevre Platformu}, AKÇEP {Akdeniz Çevre Platformu} oluşumunda derneğimiz etkin rol
oynamıştır.)
d- Đskenderun Körfezi Belediyeler Birliği oluşumu. (Đskenderun körfezindeki yoğun
kirlenme ile mücadele konusunda körfeze sınırı olan belediyelerin ortak hareket etmesi
gerektiği noktasından hareketle derneğimizin girişimiyle kurulmuştur.)
* Görüş Bildirme: Bazı yasa taslakları, yönetmelik ve tarifelerin oluşturulmasında, Çevre
Bakanlığı, Đskenderun Belediyesi v.b. kuruluşlar derneğimizin görüşüne başvurmaktadırlar.
(Çevre Yasa Tasarısı, ÇED Yönetmeliği, Çevre Kirliliği Önleme Fonu'na katkıda
bulunacak kuruluşları sınıflandırılması, Çevre Temizlik Vergisi'nde tarifeye esas olacak
gurupların belirlenmesi için yazılı görüş verilmiştir.)
* Katılımlar: Çevre Bakanlığı tarafından düzenlenen Çevre Şurası Hazırlık Toplantısına,
1., 2. ve 3. Çevre Şurası'na, Türkiye Çevre Vakfı tarafından düzenlenen Yuvarlak Masa
Toplantıları'na, TEMA Eğitim Semineri'ne, Sivil Toplum Kuruluşları Toplantıları'na,
Nükleer Karşıtı Kongre'ye ve Akkuyu Nükleer Karşıtı Şenlikleri'ne, Akdeniz Çevre
Kurultayı'na, Akdeniz 1.Çevre Sorunları Sempozyumu'na dernek olarak katılınmış, çalışma
guruplarında
aktif
rol
alınmıştır.
* Ortak Çalışmalar: UNEP, T.C. Çevre Bakanlığı ve Đskenderun Çevre Koruma Derneği
işbirliği ile "Akdeniz Eylem Planı Đskenderun Körfezi Pilot Projesi" gerçekleştirilmiştir.
UNDP desteği ile, Kuş Araştırmaları Derneği danışmanlığında Hatay'da Kuş Göçünün
Önemi Projesi gerçekleştirilmektedir.
DERNEK YÖNETĐM KURULU VE GÖREV BÖLÜMÜ
ŞEMSĐTTĐN ESER YÖNETĐM KURULU BAŞKANI
A.OKTAY DEMĐRKAN BAŞKAN YARDIMCISI
AYLĐN CANPOLAT GENEL SEKRETER
SELDA SEKÜÇOĞLU SAYMAN
ALĐ ASLAN ÜYE
RAHŞAN YILDIRIM ÜYE
GALĐYE KĐREMĐTÇĐOĞLU ÜYE
Đletişim Adresi : Ziya Gökalp Caddesi No: 14 - Đskenderun
Telefon : 0326,6178282
Telefon ve Faks : 0326,6141031
e-posta : [email protected]
461
SAMANDAĞ ÇEVRE KORUMA VE TURĐZM DERNEĞĐ
1991 yılında Samandağ Çevre Koruma Derneği adı altında kuruldu. Derneğin adı 1994
yılında yapılan kongrede Samandağ Çevre Koruma ve Turizm Derneği olarak değiştirildi.
Kurulduğundan bugüne kadar her yıl temizlik, ağaçlandırma ve eğitim kampanyalarıyla
toplumda çevre bilgisinin yaygınlaşmasına katkıda bulunan derneğin ayrıca Çevre ve
Turizm bülteni adı altında çıkardığı ve ücretsiz dağıtılan bir yayını var. Şimdiye kadar 20
sayısı yayınlanan bültende yerel, ulusal ve uluslararası değerde konular işlenerek duyarlılık
yaratılmaya çalışılmıştır.
110 üyesi bulunan Samandağ Koruma ve Turizm derneğinin okullardaki eğitim
faaliyetleri neticesinde 450 gönüllü genç üyesi bulunuyor. Okullardaki eğitim
faaliyetlerinde bugüne kadar binlerce öğrenciye ulaşan dernek çevre bilincinin genç
kuşaklara aktarılmasında önemli katkılar sağlamıştır. Bugüne kadar, kuş göçü ve yasa dışı
kuş avcılığı, sahil kirliliği, kum talanı gibi konuların yanısıra nesli tükenmekte olan
Chelonia mydas ve Caretta caretta türü deniz kaplumbağalarının korunmasına yönelik
eğitim ve konferans çalışmaları yapan dernek ayrıca, çarpık yapılaşma, tarihi eserlerin
korunması, çöp, atık su ve doğal yapının korunmasına yönelik faaliyetler de
gerçekleştirmiştir. Uluslararası işbirliğine önem veren dernek Đtalya'da kurulu çevre örgütü
Legambiente ve Hollanda'da faaliyet gösteren Zeeburg-Samandağ Vakfı ile sürekli irtibat
halinde bulunmakta ve çeşitli etkinlikler gerçekleştirmektedir.
Samandağ Çevre Koruma ve Turizm Derneği yurt içi faaliyet gösteren çevre
dernekleriyle de ilişkilerini geliştirmektedir. Doğu Akdeniz Çevre Dernekleri (DAÇE)
grubu içinde yer alan dernek anti nükleer organizasyonlara da katılım sağlamıştır.
Samandağ, Koyunoğlu Beldesi S.t. Simon manastırı civarında 200 dönümlük alanda 9000
fidan dikimi gerçekleştiren dernek, deniz dibinde biriken naylon atıkların temizlenmesi
için yeni bir projenin hazırlıklarını yapmaktadır. Her yıl yaz döneminde Đngilizce kursları
düzenleyen dernek ayrıca resim, müzik gibi sanat dallarında ilgilenenlerin kullanımına
açıktır.
Dernek yönetim kurulu şu isimlerden oluşmaktadır:
1. Mişel Atik (Bşk): 512 76 16 Cep: 0532 591 64 54
2. Aydın Asiırmak (Bşk. Yrd.): 512 61 86 - 512 69 90 -512 28 71 (ev)
3. Nevide Kimyon: 512 26 68
4. Đsmail Zubari: 512 78 78
5. Sibel Kahleoğulları: 512 88 75
6. Đlhan Barutçu: 214 88 14 (5 hat)
7. Buğur Kerimoğlu: 512 86 20
Tel-fax: 0326 512 80 81
Web: http:// scevko.freeyellow.com
ERZĐN ÇEVRE KORUMA DERNEĞĐ
Derneğimiz 1996 yılında çevreye gönül vermiş arkadaşlarımızın katkıları ile
kurulmuştur. Derneğimizin amacı bölgemizde çevrenin, doğanın ve ekolojik dengenin
korunması amacına yönelik çalışmalar yapmaktır. Kuruluşundan bugüne kadar her yıl
çevre halkına yönelik çeşitli bilgilendirme toplantıları ve paneller düzenlenmiştir. Bu
panellere halkın çok büyük katılımı olmuştur. Euronatur (Avrupa Doğa Akademisi) ile
birlikte Doğu Akdeniz'de çevre kirliliği üzerine panel düzenlenmiş ve bu konuyla ilgili
462
çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Her yıl okul ögretmen ve öğrencilerine yönelik eğitim
çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Çevreye zarar vereceğine inandığımız ve ülkemizde
birçok örneği olan termik santrallerin Çukurova, Yumurtalığa yapılmaması için tavır
koyulmuş ve çevre halkının bu konuda bilinçlendirilmesine yönelik paneller, geziler
düzenlenerek halkın bilinçli bir şekilde termik santrallere karşı çıkması sağlanmıştır. Doğu
Akdeniz Bölgesinin Kuş Göçü Açısından Önemi Projesi içerisinde aktif bir şekilde yer
alınmış, çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Proje kapsamında özellikle pilot okul olarak seçilen
75. Yıl Đlköğretim Okulu öğretmenleri ile 6-7. sınıf öğrencilerine ve ayrıca Bahri Çelen
Anadolu Lisesi öğretmen ve öğrencilerine yönelik eğitim çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Türkiye- Almanya- Macaristan ülkeleri arasında gerçekleştirilen gençlik kampı dolayısıyla
ilçemizde ağırladığımız misafir öğerencilere de eğitim çalışmaları derneğimiz tarafından
verilmiştir. Derneğimiz günden güne genişlettiği faaliyetlerine Öcal Đşhanı Kat 2 de devam
etmektedir. ÇETKO, 1989 yılında kuruldu. Yerel, ulusal ve evrensel boyutta çevre
sorunlarını dile getirmek, baskı unsuru olmak ve tüm tüketicilerle mücadele etmek, bu
arada çevrenin en önemli öğesi olan insanı bir tüketici olarak bilinçlendirmek amacını
güden derneğimizin 300 kadar üyesi vardır.
S.2.3. Çevreyle ilgili Federasyonlar
Bu konu hakkında bilgi elde edilememiştir.
(S) ÇEVRE EĞĐTĐMĐ KAYNAK
•
•
Kuş Araştırmaları Derneği Web Sitesi
463
T.ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE PLANLAMA EĞĐTĐMĐ
Çevre yönetimii optimal kaynak kullanımını çevresel zararların minimize
edilmesini, insan ihtiyaçları ve doğal kaynaklar arasındaki dengeyi sağlar ve yönlendirir.
Uygulama, değerlendirme ve planlama yaklaşımlarını içinde bulunduran çevre yönetimi,
orta ve uzun vadeli çevre stratejilerinin gerçekçi ve tutarlı olmaını sağlar.
Çevre yönetimi, temelde insan ve doğa ilişkilerini, gelişimini, nüfus artışı,
ekonomik büyüme, enerji kullanımı, yaşam standartı, eğitim ve kaynaklar gibi dinamik
parametrelerin etkileşimlerini ve bu konulardaki bilgileri geniş bir düşünce çerçevesinde
bir arada ele alıp, bir ülkenin mevcut potansiyelinden yola çıkarak orta ve uzun vadede
gerçekçi ve sağlıklı çevre politikalarının izlenmesi için stratejilerle birlikte bir çatı
oluşturur. Böyle bir çatı oluştururken en önemli girdiyi Çevre Durum Raporları oluşturur.
Sürdürülebilir kalkınma içerisinde ekonomik büyüme ve ekolojik dengenin birbirleriyle
uyumlu ve dengeli bir biçimde çalışması sağlılı ve dinamik çevre durum raporlarının
varlığıyla sıkı ilişkilidir.
Çevre yönetiminde, insan faaliyetlerinin çevreye olan istenmeyen etkilerini
önlemek düşüncesi optimal kaynak kullanımı ve çevresel zararların minimize edilmesi,
kaynak - etki zincirinin parçalarını oluşturur. Çevre problemlerinin, birbirinden ayrılmış
sorunlar olmadığı, bunların birbiriyle karşılıklı ilişki içerisinde oldukları gözardı edilmeden
bütünkonular çevre yönetimi çerçevesinde birlikte değerlendirilmelidir.
T.1. ÇEVRE KĐRLĐLĐĞĐNĐN VE ÇEVRESEL TAHRĐBATIN ÖNLENMESĐ
Hızla artan nüfus kentleşme ve gelişen sanayi sonucu ülkelerin doğal kaynaklarını
tehdit eden kirlenmeler, çevre sorunlarını 21. yüzyılın sonuna doğru insanlığın en önemli
konularından biri haline getirmiştir. Havası ve suyu kirlenmemiş, toprağı bozulmamış,
gürültüden ve diğer kirliliklerden uzak, temiz, güzel, yeşil ve sağlıklı bir çevre insanların
en büyük isteği olmuştur. Çevreyi koruma ve çevre sorunlarını giderme çalışmalarının
hareket noktası, sorunları bilmek ve tanımaktır.
Bu amaçla, bu bölümde öncelikle Hatay ilinde ulaşılan çevre kirliliği ve tahribatı
ile birlikte mevcut durum ortaya konulacaktır. Çevre kirliliği ve tahribatının önlenmesi ya
da azaltılmasına yönelik faaliyetler, alınan tedbirler anlatılacak ve nihayet genel bir
değerlendirme yapılacaktır.
Đl genelindeki birinci sınıf Gayrı Sıhhi Müesseseler çevreye verdikleri atık ve
atıkların tespit edilmesine, arıtma tesislerinin olup olmadığının ve atık suların hangi alıcı
ortama deşarj edildiğinin araştırılmasına, görülen olumsuzlukların bir tutanakla mahallinde
tespit edilmesine, fabrikaların emisyon ölçümlerinin takvimine bağlanarak periyodik
ölçümlere geçilmesine Antakya - Đskenderun ve Rayhanlı çıkışlarındaki katı atıkların
kaldırılmasına Mahalli Çevre Kurulu’nda karar alınmıştır. Ayrıca 6.7.1993 tarihli Mahalli
Çevre Kurulu kararıyla, ilimizde hava kirliliğinin azaltılması yönünden kalitesiz ve yüksek
kükürt içeren kömürlerin kullanılmasının önlenmesi amacıyla yerli kömürlere ait özellikler
464
15.7.1994 tarihinden itibaren rutubet % 18’in altında kül % 14’ün altında ham kükürt %
1.7 (maksimum), yanabilir kükürt, % 1.2 kalofirik değer 4.000 K.cal / kg (minimum) boyut
200 mm. (maksimum).
Yüksek kükürt içeren petrokok yakıtının ısınmada kullanılmamasına petrokokun
çimento ve kireç fabrikaları gibi sanayi sektörlerinde meskün mahaller dışında
kullanılmasının sağlanmasına, 15.7.1995 tarihinden itibaren rutubet % 10’un altında, ham
kükürt % 1.5 (maksimum) kriterlerinin aranarak bu kriterlerin üzerindeki ürünlerin
ilimizde tüketiminin önlenmesine, birikette kullanılan petrokokun kükürtünün % 1, toplam
nem en çok % 10 (+1) kalorisinin 7500 K.cal / kg olmasına, sıvı yakıt olarak % 3.5
kükürtlü 5 no’lu fuel-oil ile sanayi yakıtı olan 6 no’lu fuel-oil’lin kullanılmasının
önlenmesine, ısınma amacıyla ve yerleşim bölgelerinde yer alan sanayi tesislerinde sadece
% 1.5 kükürtlü kalorifer yakıtı kullanılmasına karar verilmiştir.
Konuyla, Sağlık Müdürlüğü, Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü, Çevre Müdürlüğü, Belediye
Başkanlıkları ve ilgili kurum ve kurulışların ilgilenmesi karar altına alınmıştır.
Kamuya açık eğlence yerlerinde gürültü ölçümü yapılmakta olup, kapalı eğlence
yerlerinin dış giriş kapılarının üzerine gürültü kontrol yönetmeliği madde 18 gereği ikaz
levhaları astırılmıştır. Trafiğin yoğun olduğu yörelerde ve sanayi tesisleri içindeki gürültü
seviyeleri ölçümü çalışmaları mobil ve sabit istasyonlarla devam ettirilmektedir.
Reyhanlı Yenişehir Gölü’nün temizlenmesiyle ilgili olarak koordinasyonun Đl
Çevre Müdürlüğü, Mustafa Kemal Üniversitesi, Reyhanlı Kaymakamlığı ve Reyhanlı
Belediyesi’nin iş birliği ile gölün temizlenmesine, konuyla ilgili olarak yapılacak
masrafların çevre koruma vakfı ve Reyhanlı Belediyesi tarafından karşılanması kararı
alınmıştır. Bu konuda çalışmalar başlamıştır. Ayrıca Cüdeyde Gölü’nün temizlenmesi
konusunda DSĐ 63. Şube Müdürlüğü ile görüşmeler başlatılmıştır.
T.2. DOĞAL KAYNAKLARIN EKOLOJĐK DENGELER ESAS ALINARAK
VERĐMLĐ KULLANIMI, KORUNMASI VE GELĐŞTĐRĐLMESĐ
Đlimizdeki içme suyu kaynaklarının adı, yer, kapasitesi, kalitesi ve hangi yerleşim
yeri tarafından kullanıldığı tespit edilmiştir.
Đçme suyu kaynaklarının korunması hakkındaki Başbakanlık ve Bakanlığımız
Genelgeleri ilimiz dahilindeki ilgili kurum ve kuruluşlara gönderilmiştir.
Cüdeyde Gölü ve Yenişehir Gölü’nü çevresel koruma alanı kapsamına girebilecek
yöreler olarak değerlendirilmesine ait çalışmalar yapılmıştır.
Đskenderun Körfezi’nin temizlenmesi için körfez çevresinde oluşan sanayi, turizm
ve tatil sitesi gibi kuruluşlardan arıtma tesisi istenmekte, arıtma tesisi olanlardan ise deşarj
izin belgesi almaları için çalışmalar devam etmektedir. Đskenderun Belediyesi’nin
kanalizasyon çalışmaları devam etmekte, bittiği anda denize verilen atık sular önlenmiş
olacaktır.
465
T.3. EKONOMĐK VE SOSYAL FAALĐYETLERĐN, SONUÇLARININ ÇEVRENĐN
TAŞIMA
KAPASĐTESĐNĐ AŞMAYACAK BĐÇĐMDE PLANLANMASI
Đlimizde Đskenderun , Payas ve Antakyada Organize Sanayi Bölgesi
bulunmaktaıdır. Kurulan sanayi tesislerinin büyük bir bölümünün, ruhsatı, arıtma tesisi,
emisyon izni ve deşarj izin belgesi mevcut değildir. Tesisler atık sularını ya arıtımı
olmayan kanalizasyon ya direkt nehire veya direkt denize vererek kirlilik dozunu
arttırmaktadır.
Đl genelinde belediyeler kanalizasyon şebekesi atık sularını, hiç bir arıtıma tabii
tutmaksızın, alıcı ortama direkt olarak vermektedir.
Tüm bu kuruluş ve işletmeler yerinde dentlenmeye başlanmış, 2872 sayılı çevre
kanunu çerçevesinde işlemler uygulamaya konulmuştur.
Çevre Đl Müdürlüğümüz bütün imkanlarını kullanarak ilimizin çevre kirliliğini
belirlemeye ve alınacak önlemleri yürürlüğe koymaya başlamıştır. Gelişmekte olan
ilimizde çevre açısından tamiri sonradan mümkün olmayan ya da tamiri için büyük
maliyetlerin gerekeceği hatalardan korunabilmek için bütün faaliyetlerde çevre boyutu
dikkate alınmaktadır.
T.4. ÇEVRENĐN ĐNSAN- PSĐKOSOSYAL ĐHTĐYAÇLARIYLA UYUMUNUN
SAĞLANMASI
Đlimiz merkezi yerleşim olarak çok eski tarihlere dayanmaktadır. Son yıllarda
köylerden kentlere yoğun göçlerin olması nedeniyle nüfusu gittikçe artmaktadır. Bu
nedenle şehrin yerleşim alanı gittikçe genişlemektedir. Alt yapının yetersiz kaldığı veya
ihtiyaca cevap veremediği görülmektedir. Bütçe yetersizliği, belediyelerin kaynak
yetersizliği ve teknik elemanlarının az oluşu alt yapının oluşumunu etkilemektedir. Tarım
arazilerinin yerleşime kapatılması, küçük sanayi sitelerinin tarım arazileri dışına
kurulmasına özen gösterilmesi için Đl Müdürlüğümüzce çaba harcanmaktadır.
T.5. ÇEVRE DUYARLI ARAZĐ KULLANIM PLANLAMASI
Hatay ilinde sanayileşme ve nüfus artışına paralel olarak yeni yerleşim alanları
oluşmuş ve bunun sonucu zaten çok planlı olmayan şehirde, kontrolsüz ve plansız
yapılaşma oluşmuş ve verimli tarım arazileri gerek yerleşim alanı ve gerekse sanayi amaçlı
kullanılır olmuştur.
Tarım alanlarının amaç dışı kullanımını engellemek için yeterli yasal düzenlemeler
yapılmalıdır. Tarım dışı sahalarda yer alması istenen sanayi ve yerleşim alanlarını daha
çekici kılmak için yol,su,elektrik gibi alt yapı hizmetlerini devlet tarafından önceden ve
uzun vadeli bir planlama dahilinde sağlanması ve değerli tarım toprakları yine alternatif
alanların kullanılması gerçekleştirilmelidir.
466
(T) ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE PLANLAMA KAYNAK
•
•
467

2008 Yılı - Hatay İl Çevre ve Orman Müdürlüğü

Transkript

Benzer belgeler

24 Kasım Öğretmenler Günü Programı

mayıs 2015

Devamını görmek için tıklayın.

Primemall Antakya Sevgililer Günü Kampanyası

2016 Volume 4 Special issue 1 www.jotags.org Contents

E-Okul Kullanıcı Tanımlama - hatay il millî eğitim müdürlüğü

hatay büyükşehir belediye başkanı ile sivil toplum kuruluşlarını