KALİGRAFİ ÜZERİNE Tanım: Kelimenin kökeni Yunanca kallos

KALİGRAFİ ÜZERİNE
Tanım:
Kelimenin kökeni Yunanca kallos 'güzel' ve graphos 'yazı' kelimeleridir.
Süsleyerek yazı yazma sanatıdır. Çin başta olmak üzere Doğu Asya, Batı
toplumlarına ait tarihleri çok eskiye dayanan birçok kaligrafi örneği
mevcuttur. İslam uygarlıklarında kaligrafi 'hat sanatı'- yabancı bir terim
olan kaligrafi anlamını tam olarak karşılamıyor olsa da- adını alır.
Hüsn-ü Hat ve Kaligrafi:
Ülkemizde genellikle 'hat sanatı' ve 'kaligrafi' aynı çerçevede anılıyor olsa
da aslında farklı konulardır. Temelde her ikisini de güzel yazı yazma sanatı
olarak adlandırabiliriz. Fakat Hat Sanatı deyince akla ilk gelen şey; eski
harflerle yazılan dini içerikli yazılardır. Osmanlı kültüründe dini motiflerin
ön planda olması sebebiyle Allah ve Peygamber sevgisini göstermek
amacıyla 'Hattatlar' bu sanatı kullanarak günümüze kadar ulaşan pek çok
eser bırakmışlardır. Hat sanatı kaligrafiye göre çok daha fazla emek ve
uğraş isteyen bir sanat dalıdır Usta-Çırak ilişkisi ile bir sonraki nesillere
aktarılan hat sanatı bugün için çok fazla yaygın olmamakla beraber hale
bu sanatı devam ettirmeye çalışan ustalar bulunmaktadır.
Kaligrafi için ise Latin harfleri kullanılarak güzel yazı yazma sanatı
diyebiliriz. Hat Sanatı'na göre öğrenmesi daha kolay olmakla beraber iyi
bir kaligrafi ustası olmak uzun zaman alabilir. Kaligrafi de amaç değişik
motifler kullanarak yazıyı olduğundan farklı bir kimliğe büründürmektir.
Genellikle dik ve yatay çizgilerden oluşan Latin harflerini simetrik bir
şekilde kâğıda dökmek kaligrafinin en temel unsurlarından birisidir. Az bir
zaman ve az bir kaynak ayırarak her kesimden insanın rahatlıkla
öğrenebileceği bir sanat dalıdır. Ülkemizde halen pek çok kaligrafi ustası
ve konuyla ilgili yazılmış pek çok kitap bulabilirsiniz.
Temel Kaideler:
Dik ve yatay çizgilerin paralel olması, bu sanatın olmazsa olmaz şartıdır.
Ayrıca harflerin boyutlarının aynı olması ve yazının genel olarak simetrik
görünmesi güzel bir yazı yazmak için yeterli şartlardır. Bundan sonrası
hayal gücünüze kalmış...
KALİGRAFİ DERSLERİ
Kullanılacak Malzemeler
1. Kâğıt: Kaligrafi ile uğraşmak isteyenler için en ucuz ve en uygun kâğıt
türü "Amerikan Bristol" dür. Normal kartonlara göre biraz daha kaliteli
olan bu kâğıt, kaligrafi çalışmaları için oldukça elverişlidir. Mürekkep emici
normal kâğıtlar (A4, A3, saman kâğıdı vs.) kullanmamanızı öneririm.
Çünkü yazılarımızda keçeli kalem kullanacağımız için mürekkep bu tür
kâğıtlarda çok daha çabuk dağılacak ve yazılarımız istediğimiz gibi
gözükmeyecektir. Ayrıca yaptığımız kalem hatalarını görmek daha zor
olacaktır. Amerikan Bristol haricinde parlak yüzeyli başka kâğıt türleri de
kullanabilirsiniz. İleriki seviyelerde yazılarınızı sergileyebileceğiniz özel
basım kâğıtlar (ücretleri oldukça yüksek) da kullanmak mümkündür.
2. Kalem: Kısa ve gösterişli yazılar için kesik uçlu keçeli kalemler
kullanacağız. Kalem konusunda tercihiniz kaliteli markalar olsun
(mümkünse doldurulabilir) çünkü eğer uzun süre kaligrafi ile
uğraşacaksanız düşük kaliteli kalemlerin kokuları baş ağrısı yapabilir.
Ayrıca düşük kalite kalemler çok daha kısa zamanda bitiyorlar. Bu sebeple
kaliteli kalem kullanmak daha ekonomik olacaktır. Marka olarak Edding
markalı kalemleri tercih edebilirsiniz. Renk seçimi size kalmış fakat beyaz
Bristol üzerine yazmayı düşünüyorsanız, tavsiyem siyah kalem kullanın.
Başlangıç için bir adet Edding-500 (Kalın Uç) ve bir adet Edding-2200
(İnce Uç) kalem yeterli olacaktır. Kalem alırken üstüne bakmayı
unutmayın. Çünkü satıcı arkadaşlar kesik uçlu kalem deyince koli yazma
kalemi verebiliyorlar :) Bunun yanında daha uzun (şiir, makale vs.) yazılar
için piyasada her keseye uygun kesik uçlu dolmakalemler mevcuttur. Eğer
almayı düşünüyorsanız 6 uçlu güzel bir set almanızı tavsiye ederim.
İhtiyacımız olan malzemeler bu kadar. Şimdi derslerimize geçelim.
1. Ders: Kalem Tutma
Öncelikle kalemi nasıl tutacağınızdan başlayalım. Kesik uçlu kaleminizin
ucuna baktığınızda bir tarafın daha uzun olduğunu göreceksiniz. İşte o
uzun kısım aşağıda kalacak şekilde yazmanızı tavsiye ediyorum. Eğer aksi
şekilde tutarsanız yazılarınız daha kalın ve kaba olacaktır. Kalemi yaklaşık
45 derce kadar eğik tutmanız gerekiyor. Yazı yazarken bilek hareketleri
çok önemlidir. Bu sebeple bileğinizi çok fazla kasmayın ve kalemi
sıkmayın. Eğer kalemi sıkarsanız veya bileğinizi kitlerseniz yazarken eliniz
titreyecektir ve çizgileriniz tutarsız olacaktır. Kısacası rahat bir şekilde
tutun kaleminizi..
2. Ders: Çizgiler
İlkokulda öğretmenlerimiz yazı yazmayı öğretirken bazı alıştırmalar
verirdi. Çizgili küçük defterimize birbirine paralel yataylar ve dikeyler çizer
dururduk. Şimdi bu alıştırmaların sebeplerini daha iyi öğreneceksiniz.
Çünkü ilkokula geri dönüyoruz:) Aslında öğretmenlerimizin bize öğretmek
istediği şey güzel ve okunaklı yazı yazmaktan başka bir şey değildi. Şimdi
sizde elinize kaleminizi alın ve aşağıda görülen örnekleri yapmaya
başlayın.
Örnek-1: Dikey Çizgiler
Birbirine paralel çizgiler çizin. Amacınız aynı çizgi boyunu yakalamak
olsun. Bu arada Çizgiler arasındaki mesafelerin aynı olmasına ve çizgilerin
paralel olmasına dikkat etmeyi unutmayın. Benimkiler çok güzel olmadı :)
Örmek-2: Yatay Çizgiler
Şimdi de sıra yataylarda. Amacımız aynı. Paralellik ve simetri.
Örnek-3: Yuvarlaklar
Bu alıştırmamız biraz daha zor. Elimizdeki kalem kesik uçlu olduğu için
tam olarak yuvarlak çizmemiz çok zordur. Bu sebeple yuvarlak harfler için
bu tür bir şekil kullanabiliriz. Unutmayın amacımız mükemmeli yakalamak
ama unutmayın ki mükemmeli yazmak imkansızdır.
Örnek-4: Motifler
Yazı yazarken sıkça kullanacağımız motiflerin bir kısmını yukarıya aldım.
Sizde bunları kullanabilir veya yenilerini oluşturabilirsiniz. Ama önce biraz
bunları çalışın.
3. Ders: Motifler
Yukarıdaki alıştırmaları hakkını vererek yaptıysanız artık siz de kaligrafi
yazmaya başlayabilirsiniz. Ama önce sizlere bildiğim birkaç ipucunu
söylemek istiyorum. Öncelikle mesafelerin aynı olması ve simetriden söz
ettik. Şimdi ise mesafelerin yakınlığından bahsedeceğiz. Yazı esnasında
mesafe ayarı çok önemlidir. Harfleriniz ne birbirinden çok uzakta ne de çok
yakında olmalıdır. Büyük mesafeler yazınızın amatörce gözükmesine sebep
olabilir. Küçük mesafeler ise yazının karışmasına ve okunmamasına sebep
olabilir. Bu yüzden harfler arasındaki mesafeyi iyi belirlemeniz gerekiyor.
Fakat yazınızın güzelliğini ortaya çıkaran motifleri yaparken küçük
mesafeler kullanmanızı tavsiye ederim.
Bu örnekte de gördüğünüz gibi alt ve sol tarafta kullandığım motifler
arasındaki mesafeleri oldukça kısa tuttum. Bu küçük hamle yazının şeklini
olduğu gibi değiştiriyor. Bu arada motiflerinizi oluştururken çok fazla
abartıya kaçmayın. Unutmayın ki yazdığınız yazıların öncelikle okunması
gerekiyor :)
4. Ders: Yazı Bütünlüğü
Yazılarınız karakter açısından bir bütünlük göstermek durumundandır. Yani
eğer yuvarlak karakterler kullanarak başladığınız bir yazının devamına
daha keskin çizgilerle devam ederseniz yazınızın bütünlüğünü bozmuş
olursunuz. Mümkün mertebe karakterlerinizi standart hale getirin ve kendi
yazı karakterinizi oluşturun. Kaligrafide taklit bir tekniktir. Fakat kalıcı
olursa zararlı bir tekniktir. Başkalarının karakterlerini taklit edebilirsiniz.
Ama mutlaka (kötü de olsa) kendi yazı karakterinizi oluşturun.
5. Ders: Teknikler
Kaligrafi yazarken kullanabileceğiniz belli başlı teknikler vardır. Şimdi
bunların başlıcalarını inceleyelim.
Resim Tekniği:
Yazılarınızı yazarken aynı zamanda resim de yapabilirsiniz. Mesela 'Sandal'
kelimesini yazarken bir sandal resmi oluşturabilirsiniz. Bu teknik hem
oldukça zordur hem de geniş bir hayal gücü ister. Fakat en başarılı
kaligrafi örnekleri resim tekniği ile oluşturulur.
Yuvarlak Ve Keskin Hatları Kullanma:
Latin alfabesinde çizgili harfler olduğu kadar yuvarlak karakterler de
oldukça sık kullanılır. Uzun çizgili harflerden oluşan karakterleri kullanırken
işimiz oldukça kolaydır. Fakat yuvarlak karakterler biraz daha vaktimizi
alırlar. Bu sebeple yuvarlak karakterlerin bol olduğu metinlerde keskin
hatlardan kaçınarak normal yazıda kullandığımız harfleri kullanmamız daha
uygun olacaktır. Yazının daha güzel görünmesi için de yine yuvarlak hatlı
motiflerle süsleyebiliriz.
Çizgileri Kesmek Ve Tamamlamak:
Kaligrafide sıkça kullanabileceğiniz tekniklerden birisi de çizgilerle
oynamaktır. Sürekli çizgileri bölmek ve kaldığı yerden devam ettirmek
yazınıza hoş bir hava katacaktır. Yalnız burada dikkat etmeniz gereken
husus, çizgiyi tam olarak böldüğünüz yerden devam ettirmenizdir.
Taklit Etme:
Bu yöntem adında anlaşılacağı gibi başkalarının yazı karakterlerini
kullanarak yazı yazmaktır. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi başkalarının
karakterlerini kullanmakla işe başlayabilirsiniz fakat iyi bir kaligrafi yazarı
olmak istiyorsanız mutlaka kendi karakterlerinizi oluşturmalısınız.
Sonuç
Temel olarak bir kaligrafi eseri ortaya çıkarmak için öğrenmeniz
gerekenler aşağı yukarı bu konulardır. Fakat daha önce de bahsettiğimiz
gibi kaligrafinin sınırları sizin hayal gücünüzdür. Tıpkı bir ressam gibi
istediklerinizi kâğıda dökebilirsiniz. Tek yapmanız gereken her zaman
olduğu gibi sadece zaman ayırmaktır. Çalışmalarınız ile ilgili soru ve
cevaplarınızı bize gönderebilirsiniz. Ayrıca yayınlamak istediğiniz
yazılarınızı da sitemizde yayınlamaktan memnuniyet duyacağız. Başarılı
çalışmalar.