m - Endüstri Mühendisliği Bölümü

Transkript

Anadolu Üniversitesi
Mühendislik Mimarlık Fakültesi
Endüstri Mühendisliği Bölümü
Doç. Dr. Nil ARAS
ENM411 Tesis Planlaması
2013-2014 Güz Dönemi
2
Yer Seçimi X
Yerleşim Düzenlemesi
 Yerleşim
Planı: Tesis içi yerleştirme ile ilgili
 En önemli fark
 Yer seçimi: Tesis boyutları toplam arazide çok
küçük kaldığından ihmal edilir  Tesisler birer
nokta ile gösterilir
 Yerleşim problemi: Bölüm alanları, toplam alanla
karşılaştırılabilir büyüklüktedir  Tesisler nokta
değil, alanlarıyla orantılı büyüklüklerde gösterilir.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM411 Tesis Planlaması, 2013-2014 Güz Dönemi
3
Yerleşim düzeni planı mı,
malzeme aktarma sistemi planı mı?
Hangisi daha önce gelir?
 Geleneksel düşünce: Önce yerleşim planını yap,
sonra malzeme aktarma sistemini tasarla.
 Çağdaş düşünce: Her ikisini de eşzamanlı tasarla.
Aktarma donanımının tipi, kapladığı alan, stok
noktaları vs. yerleşim düzenini etkileyebilir.
 Önerilen: çok sayıda alternatif yerleşim planı geliştir
ve hepsi için uygun bir aktarma sistemi tasarla.
4
Blok yerleşim planı mı,
ayrıntılı yerleşim planı mı?
Hangisi daha önce gelir?
Önerilen:
 Öncelikle
her bölüm için temel gereksinimlerin
belirlenmesi (alan ihtiyacı vb.)
 Alternatif blok
yerleşim planlarının oluşturulması
 Blok plan
kararlaştırılınca, her bölüm için ayrıntılı
yerleşim planlarının hazırlanması
1.
2.
3.
4.
5.
Ürün akışına göre
yerleşim
Sürece göre yerleşim
Sabit konumlu ürüne
göre yerleşim
Hücresel yerleşim
Melez yerleşim
6
7
 Ürünün
rotası esas alınır (Rota: İmal edilen
parçaların atölye içinde izlediği yol).
 Rotaların bir hat boyunca sürmesi hedeflenir.
 Sabit otomasyon ve özellikle iletim hatları, bu tür
yerleşime dayanır.
8
İstasyon 1
İstasyon 2
İstasyon 3
İstasyon 4
9
1
3
5
2
Konveyör
bandı
Ofis
Süreçler
4
10
11
Üstünlükleri
 Basit,
düzgün, anlamlı akış hatları oluşur.
 Ara stoklar çok azalır.
 Birim üretim süreleri düşer.
 Daha az malzeme aktarımı olur.
 Özel amaçlı basit makineler de kullanılabilir.
 Akış süreleri kısalır.
 Daha sade bir üretim planlama ve kontrol sistemi
yeterli olabilir.
 Niteliksiz işgücü kullanılabilir.
12
Sakıncaları
 Süreç
esnekliğinden yoksundur.
 Zamanlamada esneklik yoktur.
 Büyük yatırım gerektirir (özel amaçlı donanım).
 Bir tezgahın arızası, hattın bütünüyle durmasına
sebep olur.
 Üretim hızını en yavaş olan tezgah belirler.
 Ürün tasarımında değişiklik, hattı kullanılmaz hale
getirir.
 İşçiler için monotonluk demektir.
13
14
 Fonksiyona
göre yerleşim/ tezgaha göre yerleşim
 Benzer işi yapan makineler bir araya getirilir.
 En yaygın olan yerleşim şekli
15
Testere tezgahları
Ofisler
Matkaplar
Takımhane
16
Bir atölyede sürece göre yerleşim
Grinding
Forging
Lathes
Painting
Welding
Drills
Office
Milling
machines
Foundry
17
Grinding
Forging
Lathes
Painting
Welding
Drills
Office
Milling
machines
Foundry
18
Grinding
Forging
Lathes
Painting
Welding
Drills
Office
Milling
machines
Foundry
19
Grinding
Forging
Lathes
Painting
Welding
Drills
Office
Milling
machines
Foundry
20
Grinding
Forging
Lathes
Painting
Welding
Drills
Office
Milling
machines
Foundry
21
Üstünlükleri
 Donanım
ve işgücünün atanması esnektir.
 Genel amaçlı tezgahlar kullanılabilir.
 Tezgah kullanım
 Daha
oranları daha yüksektir.
az yatırım yapılır (tekrarlanan tezgah yok).
 İşçi ve amirinde
 Monotonluk
uzmanlaşma sağlanır.
daha azdır.
22
Sakıncaları
 Monotonluk
daha azdır.
 İmal edilen parçalar atölye içinde karışıklığa neden
olur.
 Malzeme aktarma verimsizdir.
 Büyük ara stoklar oluşur.
 Boş beklemeler çoktur.
 Üretim planlaması ve kontrolü karmaşıktır.
 Nitelikli işgücü gerektirir.
 Ayar süreleri ve öğrenme süreci, verimi düşürür.
23
24
 Gemi,
uçak gibi taşınması güç, büyük ve ağır
ürünler sabit bir konumda (kızak veya montaj
kolaylığının üzeri, temel, zemin, vb.) dururlar,
gerektiğinde işçiler ve makineler bu ürünün ilgili
noktalarına gelirler.
 Bu tip imalat için, imalattan daha çok inşaat tabiri
kullanılır. (Çelik inşaat, gemi inşası gibi.)
25
25
26
Üstünlükleri
 Malzeme hareketleri azalır.
 Takım çalışması
ile süreklilik, sorumluluk ve
dolayısıyla kalite bilinci sağlanır.
 İş zenginleştirme fırsatları doğar.
 Ürün tasarımı, ürün karışımı ve üretim hacmindeki
değişikliklere karşı oldukça esnektir.
 Parça bölümden bölüme dolaşmadığından yeniden
eğitim ve görevlendirme problemleri yoktur.
 Taşıma maliyetleri ve hasar tehlikesi azalır.
27
Sakıncaları
 Yetenekli ve esnek
işçiler gerektirir.
 İnsan ve makinelerin araziye taşınması pahalı
olabilir.
 Donanımdan yararlanma oranı düşük olabilir.
 Aynı donanımdan birkaç adet gerekebilir.
 Daha geniş alan ve daha fazla yarı mamul
gerekebilir.
 Üretimin çizelgelenmesi ve kontrolünde daha
çok eşgüdüm gerekir.
28
29
 Aynı
işlemleri gören parçalar, aynı hücrelerde üretilir.
Bir üretim hücresinde, o parça ailesini üreten birkaç
tezgah, o tezgahları kullanan birkaç işçi (bazı
durumlarda da tezgahlar arasında malzeme aktarma
işlemlerini yapan bazı donanımla, bunların tümünü
koordine eden bir bilgisayar sistemi) yer almaktadır.
Tek işçi,
çok tezgah
30
Makina 1
Makina 2
Makina 3
Malzeme girişi
Bitmiş ürün çıkışı
Makina 4
Makina 5
31
Ürün aileleri
32
33
Lathing
L
L
Milling
L
L
M
Drilling
M
M
D
D
D
D
M
Grinding
L
L
L
L
Receiving
and Shipping
M
M
Assembly
A
A
A
A
G
G
G
G
G
G
34
Lathing
L
L
Milling
L
L
M
Drilling
M
M
D
D
D
D
M
Grinding
L
L
L
L
Receiving
and Shipping
M
M
Assembly
A
A
A
A
G
G
G
G
G
G
35
Lathing
L
L
Milling
L
L
M
Drilling
M
M
D
D
D
D
M
Grinding
L
L
L
L
Receiving
and Shipping
M
M
Assembly
A
A
A
A
G
G
G
G
G
G
36
Lathing
L
L
Milling
L
L
M
Drilling
M
M
D
D
D
D
M
Grinding
L
L
L
L
Receiving
and Shipping
M
M
Assembly
A
A
A
A
G
G
G
G
G
G
37
L
L
M
L
G
M
Assembly
area
A
Cell 2
Cell 1
Receiving
D
G
A
G
Cell 3
L
M
D
Shipping
38
L
L
M
L
G
M
Assembly
area
A
Cell 2
Cell 1
Receiving
D
G
A
G
Cell 3
L
M
D
Shipping
39
L
L
M
L
G
M
Assembly
area
A
Cell 2
Cell 1
Receiving
D
G
A
G
Cell 3
L
M
D
Shipping
40
L
L
M
L
G
M
Assembly
area
A
Cell 2
Cell 1
Receiving
D
G
A
G
Cell 3
L
M
D
Shipping
41
Üstünlükleri
 Ürüne
ve sürece göre yerleşimin iyi yönlerini
kendinde birleştirmiştir.
 Ürünlerin gruplanmasıyla, tezgah kullanım oranları
yükselebilir.
 Oldukça düzgün akışlar ve kısa taşıma mesafeleri
sağlanır.
 Takım çalışması ve iş genişletme olanakları vardır.
 Genel amaçlı, ucuz donanım kullanılabilir.
42
Sakıncaları
 Takım çalışması,
daha yüksek yetenek gerektirir.
 Hücre içi ve hücreler arası yük dengeleme
problemleri vardır.
 Tampon stoklar gerekebilir.
 Ürüne ve sürece göre yerleşimin iyi yönlerini
olduğu kadar kötü yönlerini de bünyesinde
birleştirmiştir.
 Özel amaçlı tezgah kullanma şansını azaltır.
43
44
 Prototip
yerleşim şekilleri, kavram planında
oldukları için; bunlara uygulamada bu saf halleriyle
değil, birbirlerinin bir karışımı olarak rastlanabilir.
 Bu yüzden, bütün yerleşim şekillerinin bir çeşit
melez yerleşim olduğu düşünülebilir.
 Örneğin, yüksek güçlü dizel motoru parçaları
üreten bir makine atölyesinde, yerleşim
genellikle sürece göre yapılmışken, silindir
gömleği ve su ceketi gibi benzer parçaların imali
için ayrı bir hücrenin oluşturulduğu görülebilir.
45
 Bir
tesis planlaması çalışması sonunda temel
yerleşim düzenlerinden birinin ağırlıklı olarak yer
aldığı bir yerleşim planı ortaya çıkacaktır.



APPLE
REED
MUTHER
47
APPLE’ın Yaklaşımı
 Temel
veriler + Malzeme akışı + Gereken donanım +
 İş istasyonları + Aktarma araçları +
 İlgili işlem grupları + Faaliyet ilişkileri +
 Stok gereksinimi + Hizmet-Yardımcı faaliyet +
 Gereken alanlar +
 Faaliyetlere alanları ata+
 Bina tipi + Ana yerleşim (tartış,düzelt)+
 Onay al + Gerçekleştir + İzle
48
REED’in Yaklaşımı
(Sistemli saldırı planı)
 Ürünler,
Süreç,
 YERLEŞİM PLANLAMA TABLOSU (kitabınızda var),
 İş istasyonları, Stok alanları, Yol genişlikleri,
 Büro, Sosyal tesis, Yardımcı ve destek faaliyetler,
 Genişleme
Her yerleşim farklıdır + Genel yol da olmaz
Bazı adımlar atlanır + Bazen de geri dönülür
49
MUTHER’in Yaklaşımı
(SİSTEMATİK TESİS PLANLAMASI)

Tesis planlaması, nereden başlayacağının
kestirilmesi kolay olmayan ve sonu da gelmeyen
karmaşık bir süreçtir.

Muther’in SLP (Systematic Layout Planning) adıyla
önermiş olduğu yöntem, yararlı bir yol gösterici ve
kılavuz olarak görülebilir.
50
MUTHER’in Yaklaşımı
(SİSTEMATİK TESİS PLANLAMASI)
STP, tesis planlamasını dört safhada ele alır:
1.
Tesis yerinin seçimi
2.
Bölümlerin yerleştirilmesi
3.
Ayrıntılı yerleşim
4.
Uygulama planlarının hazırlanması
51
STP SAFHALARI
1.
2.
3.
4.
Muther, yer seçimi için, belli bir yöntem
önermemektedir.
Hem bölümlerin yerleştirilmesi
Hem de ayrıntılı yerleşim için aynı akış safhaları
izlenmektedir. Tek fark, ayrıntı düzeyidir. (2.
safhada, fabrika içindeki bölümler, 3. safhada bu
bölümlerin iç düzenlemesi)
Teknik düzeydeki daha ayrıntılı çalışmalar (planların
uygulanabilirliğini sağlamak için)
52
54
55
 Verilerin
 STP,
toplanması ile başlar.
faaliyet ilişkilerine dayanan bir yöntemdir.
 Sayısal değerlerin
 kişisel tercihler
derlenmesi zor
önemli
 Sayısal değerleri dönüştürmek
 değerleri
için:
büyükten küçüğe diz
 en baştaki ilk
%5'e A ilişkisi ata
 sırayla devam et
56
57
Akışlar, faaliyet ilişkileri
Gezi diyagramı simetrik ?
n adet tesis  n(n-1) / 2 ilişki
Toplamak zor
Faaliyet ilişki çizelgeleri ÖNERİLEN 
A ve X  %5,
E  %10,
I  %15,
O  %20
58
Faaliyet ilişki diyagramı
 Faaliyet ilişki
çizelgesi  faaliyet ilişki diyagramı
 bölüm
şekilleri ve alanları arasındaki farklılıkları geçici olarak- göz ardı et  eşit alanlı kareler
 karelerin yerlerini değiştir
 son şekli ver
Faaliyet ve ALAN ilişki diyagramları,
ÖZELLİKLE ayrıdır.
59
60
Karelerin Konumlandırılması
 En küçük potansiyel enerji analojisi
 Sistemler, potansiyel
enerjilerini enküçükleyerek bir denge
durumuna ulaşır.
 Bölümlerin birtakım çekici lastik bağlar ve itici yaylarla
birleştirildiği düşünülür.
 Bölümler arasında A ilişkisi isteniyorsa 4, E isteniyorsa 3, I
isteniyorsa 2 ve O için de 1 “lastik bağ” bulunduğu
varsayılır.
 Sistem serbest bırakıldığında, istenen ilişkilerin eniyi
şekilde sağlanacağı düşünülür.
 Dört paralel “çekici bağ” dolayısıyla A ilişkisi olan
bölümlerin yan yana gelmesi, “itici yay” dolayısıyla X
ilişkisi olan bölümlerin uzaklaşması beklenir.
61
62
STP_ En küçük Potansiyel Enerji İlkesi
faaliyet ilişki çizelgesi  faaliyet ilişki diyagramı
S
O
Y
Ç
M
I
I
I
Y
O
Ç
S
M
X
O
U
EI U
AI I I X
I O UE
EI I I
O
OI
I
63
Karelerin Konumlandırılması
“önce yakınlık ilişkisi yüksek olan
bölümleri yan yana getirmek, sonra
da, sırasıyla diğer bölümleri bunların
yanına yerleştirmek”
64
Alan İlişki Diyagramına Geçiş
I
Y
O
Ç
S
M
64
65
66
67
alan ilişki diyagramları
ölçekli planlar
 Komşuluk
ilişkilerinin çoğu
 Bölümlerin gerçek alanları ve bu şekilleri
 Bir faaliyet ilişki diyagramı birden fazla alan ilişki
diyagramı  seçeneklerin türetilmesine yön
verecek fikirler.
Alan ilişki diyagramları oluşturuldu  analiz evresi
tamamlandı,
İzleyen evre  seçenek türetme.
68
69
 Eldeki taslaklar üzerinde
iyileştirici, geliştirici
tadilatlar
 Uygulamadan gelecek imkansızlıklar, güçlükler ve
diğer kısıtlar da göz önüne alınır.
 Bu evrenin ürünü, yerleşim planı seçenekleri.
70
Bir Sezgisel Yöntem
6
1200
I Teslim Alma
4
800 II
Freze
3
600 III
Pres
Vida Mak.
6
1200 IV
4
800 V
1200 VI
Montaj
1200
Gönderme
6
6
O
U
U
I
E
I
O
U
U I EU
I
O U
U U
A U
I
E
Kaplama
VII
E
2
Kare [m ]
5
5

5
6

2
6
7
1

5
6
7
4

3
2
5
6
7
71
Faaliyet İlişki
Diyagramından, Alan
İlişki Diyagramına Geçiş
1
4
3
2
5
6
7

1
1
1
4
4
1
1
4
4
3
1
4
2
3
3
4
2
2
2
5
6
6
6
5
6
6
6
5
7
7
7
5
7
7
7
71
72
73
74
 Yerleşim
planı seçenekleri, seçenek türetme
evresindeki çalışmaların ürünüdür.
 Burada problem çözme, genel tasarım süreci
konularında yapılan tüm açıklamalar; geçerlidir.
 Son evre olan değerlendirme elde edilen
seçeneklerin karşılaştırılıp birinin benimsenmesi.
 Her bir bölümün kendi iç yerleşimi de, akış
diyagramında gösterilen bu adımların aynen
tekrarlanmasıyla yapılır (3. Safha).
 Uygulamaya koyma planları tamamlandıktan sonra
da, yöntemin uygulanması sona ermiş olur.
 Gerçekte ise, ne bu safhaları, ne evreleri ne de
adımları birbirlerinden kesin çizgilerle ayırmak
mümkün değildir.
 Üstelik bu adımlar sık sık geriye dönüşleri de içerir.
75
76
77
1
5
2
1
4
3
5
2
1
4
0
9
7
3
5
2
13
12
3
20
2
4
78
79
80
Yerleşim planlarının karşılaştırılmasında
en çok benimsenen ölçütlerden biri,
bölümler arası
“Akış x Uzaklık x Birim maliyet”
toplamının enküçüklenmesidir.
81
Longhorn Machine
Department
Area Needed (ft2)
1. Burr and grind
2. NC equipment
3. Shipping and receiving
4. Lathes and drills
5. Tool crib
6. Inspection
1,000
950
750
1,200
800
700
Total
5400
60'
90'
82
Longhorn Machine
Department
Area Needed (ft2)
1. Burr and grind
2. NC equipment
5. Tool crib
6. Inspection
1,000
950
750
1,200
800
700
Total
5400
2
4
3
60'
6
5
90'
1
83
Longhorn Machine
2
4
3
6
5
1
60'
90'
Trips between Departments
Department
1. Burr and grind
2. NC equipment
1
2
3
— 20
4
5
20
— 10
—
5. Tool crib
6. Inspection
6
80
75
15
—
90
70
—
—
84
Longhorn Machine
2
4
3
6
5
1
60'
90'
Closeness Rating between Departments
Department
1. Burr and grind
2. NC equipment
1
2
3
4
5
6
—
—
—
5. Tool crib
6. Inspection
—
—
—
85
Longhorn Machine
2
4
3
6
5
1
60'
90'
Department
1
1. Burr and grind
4
5
6
—
6. Inspection
3
—
2. NC equipment
5. Tool crib
2
—
Closeness Rating
—
Rating
Definition
A
E
I
O
U
X
Absolutely necessary
Especially important
Important
Ordinary closeness
Unimportant
Undesirable
—
—
86
Longhorn Machine
2
4
3
6
5
1
60'
90'
Department
1
2
3
4
5
6
—
E
U
I
U
A
—
O
U
E
I
—
O
U
A
—
E
X
Rating
Definition
A
E
I
O
U
X
Absolutely necessary
Especially important
Important
Ordinary closeness
Unimportant
Undesirable
—
U
1. Burr and grind
2. NC equipment
5. Tool crib
6. Inspection
Closeness Rating
—
87
Longhorn Machine
2
4
3
6
5
1
60'
90'
Department
1. Burr and grind
2. NC equipment
5. Tool crib
6. Inspection
1
2
3
4
5
6
—
E
U
I
U
A
—
O
U
E
I
—
O
U
A
—
E
X
—
U
Explanation Codes
Code
Meaning
1
2
3
4
5
6
Materials handling
Shared personnel
Ease of supervision
Space utilization
Noise
Employee attitudes
—
88
Longhorn Machine
2
4
3
6
5
1
60'
90'
Department
1. Burr and grind
2. NC equipment
5. Tool crib
6. Inspection
1
2
3
4
5
6
—
E
(3,1)
U
I
(2,1)
U
A
(1)
—
O
(1)
U
E
(1)
I
(6)
—
O
(1)
U
A
(1)
—
E
(1)
X
(5)
—
U
Explanation Codes
Code
Meaning
1
2
3
4
5
6
Materials handling
Shared personnel
Ease of supervision
Space utilization
Noise
Employee attitudes
—
89
Longhorn Machine




2
4
3
6
5
1
60'
90'
Departments 3 and 6 close together
2
4
3
60'
6
5
90'
1
90
Longhorn Machine




2
4
3
6
5
1
60'
90'
4
3
60'
90'
91
Longhorn Machine




2
4
3
6
5
1
60'
90'
4
3
60'
6
90'
92
2
Longhorn Machine




4
60'
6
5
90'
4
3
60'
1
90'
3
6
1
93
Longhorn Machine




2
4
3
6
5
1
60'
90'
5
4
3
60'
2
1
90'
6
94
Longhorn Machine




2
4
3
6
5
1
60'
90'
5
4
3
60'
2
1
90'
6
95
Longhorn Machine
2
4
3
6
5
1
60'
90'
Trips between Departments
Department
1. Burr and grind
2. NC equipment
1
2
3
— 20
4
5
20
— 10
—
5. Tool crib
6. Inspection
6
80
75
15
—
90
70
—
—
96
2
Longhorn Machine
4
60'
6
5
90'
Load Distance Analysis
Current Plan
Proposed Plan
Dept Closeness Distance
Distance
Pair
Factor, l
d
ld Score
d
ld Score
1,2
1,4
1,6
2,3
2,5
3,4
3,6
4,5
20
20
80
10
75
15
90
70
3
2
2
2
2
1
3
1
60
40
160
20
150
15
270
70
3
1
1
1
3
1
1
1
1
ld =785
20
20
80
30
75
15
90
70
ld = 400
1

m - Endüstri Mühendisliği Bölümü

Transkript

Benzer belgeler

Özgeçmiş - Özyeğin University - Anasayfa

SANAYİ VE TEKNOLOJİ TEZLERİ YARIŞMASI

ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ

Mad Math Dönemi

Akademik CV - FSMVU | Hasan Fırat DİKER

bağlantıyı - İTÜ Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü