Firma Değerlemesinde İndirgenmiş Nakit Akımları Yöntemi: BIST

Firma Değerlemesinde İndirgenmiş
Nakit Akımları Yöntemi: BIST Elektrik
Endeksinde Bir Uygulama1
Mercan HATİPOĞLU
Araş. Gör., Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İİBF
İşletme Bölümü
[email protected]
Erol YENER
Yrd. Doç. Dr., Çankırı Karatekin Üniversitesi, İİBF
İşletme Bölümü
[email protected]
Firma Değerlemesinde İndirgenmiş Nakit Akımları Yöntemi: BIST-Elektrik Endeksinde Bir
Uygulama
Discounted Cash Flow Method for Firm Valuation: An Empirical Evidence from BIST- Electricity Index
Özet
Abstract
Bu çalışmanın amacı firma değerleme metodu
olan indirgenmiş nakit akımları yöntemlerinin
(firmaya göre nakit akımları ve özsermayeye
göre nakit akımları) Türkiye’ deki enerji sektöründe uygulanabilir sonuçlar verip vermediğinin
test edilmesidir. Sonuç olarak Türkiye’deki enerji
sektöründe firmaya göre indirgenmiş nakit
akımları yöntemi özsermayeye göre indirgenmiş
nakit akımlarından daha uygulanabilir sonuçlar
vermektedir.
The purpose of this study is to investigate whether the discounted cash flow methods, the free
cash flow to firm method and the free cash flow
to equity method, are applicable in BISTElectricity Index. The results indicate that the
free cash flow to firm method yields more
suitable output than free cash flow to equity
methods for Turkish energy sector.
Anahtar Kelimeler: Firma Değerlemesi, Enerji
Sektörü, İndirgenmiş Nakit Akımları Yöntemi.
Keywords: Firm Valuatin, Enegy Sector, Discounted Cash Flow.
1. Giriş
Firmaların finansal amaçlarını “kar” maksimizasyonundan “değer” maksimizasyonuna çevirmeleri, firma değerlemesi çalışmalarının hem akademik dünyada hemde uygulamada ayrıcalıklı bir yer edinmesine neden olmuştur. Finansal piyasalardaki gelişmelere paralel olarak sermaye ve para piyasalarında yatırım yapan hem
1
Bu çalışma; Yrd.Doç. Dr. Erol Yener’in danışmanlığında, Mercan Hatipoğlu tarafından yazılan “
Firma Değerlemesi ve İMKB’de Enerji Sektöründe Uygulaması” isimli Yüksek Lisans Tezinden türetilmiştir.
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ, ARALIK 2013, 8(3), 7- 29
7
yatırımcı sayısı çoğalmakta hem de bu piyasalardan çeşitli şekillerde fon talep
eden firma sayısı artmaktadır.
Dolayısıyla, gerek bireysel gerek kurumsal yatırımcıların ilgili finansal varlıkların
fiyatlarına ilişkin öngörü yapabilmeleri önem arz etmektedir. Bununla beraber
finansal piyasaların tam etkin olmaması, menkul kıymetlerin değerlerinin altında
ya da üstünde işlem görmesine neden olmaktadır (Fama ve French, 1992).
Değerleme çalışmaları bu noktada, yatırımcılara ışık tutarak onlara yatırım yapmayı düşündükleri varlıkların olması gereken fiyatları hakkında bilgi sağlamaktadır.
Halka arzlardan şirket birleşmelerine, portföy yönetiminden gayrimenkul değerlemesine kadar oldukça geniş bir yelpazede ihtiyaç duyulan bilgi açığının kapatılmasında değerleme çalışmalarının önemi büyüktür. Burada değerleme kavramı ile
anlatılmak istenen söz konusu varlığın olması gereken fiyatını tespit etmektir. Finans yazınında birçok değer tanımı olmakla beraber, yatırım kararları alınırken
önemli olan ilgili varlıkların olması gereken fiyatlarını referans alabilmektir (Damodaran, 2007).
Değer, tüketicinin firmadan aldığı ürün veya hizmet için hak ettiğini düşündüğü
ekonomik, teknik ve sosyal faydanın parasal olarak toplamıdır (Anderson ve Narus,
1998). Fiyat ise “parayla ifade edilen değer; mal ya da hizmetleri satın almak için
gereken, bir satıcının mal ya da hizmetler üzerindeki hakkından vazgeçmek için
istediği para miktarı” olarak tanımlanmaktadır (Ertuğrul, 2008). Değerleme için
yapılan tanım ise “para dışındaki iktisadi varlıkların değerinin para olarak belirlenmesi, bir işletmenin bina, arsa, makine-teçhizat, mal stoku, v.s. şeklindeki toplam aktiflerinin değerinin takdir ve tahmini” şeklinde olmaktadır (Seyidoğlu, 1992:
142). Fiyat ile değer arasında farklılığın ortaya çıkmasının altında yatan nedenler
alıcı ve satıcı arasındaki eksik bilgi ve ekonomik belirsizlikler, alıcı ve satıcı sayısının
az olması, rasyonel hareket etmemek, alıcı ve satıcı arasında pazarlık gücü bakımından orantısızlık ve tavan ya da taban fiyatları belirleyen hükümet politikaları
olarak karşımıza çıkmaktadır (Ertuğrul, 2008).
Günümüz finansman anlayışında, firmalar kaynaklarını sermaye maliyetinden daha
fazla getiri sağlayan alanlara tahsis edip, gelecekleri için nakit akışı sağlayarak değer üretebilirler (Koller, 2010: 17). Firma değerlemesi çalışmalarının özellikle üstünde durduğu konu nakit akışları2 kavramıdır. Bir şirket yıl içinde araştırma ve
geliştirme harcamalarında bulunduysa, aynı harcamaları yapmayan diğer emsal
şirketlere göre daha az net kar elde edecektir. Ancak ARGE faaliyetlerinde bulunduğu için önümüzdeki yıllarda maliyet minimizasyonu sağlayabilecek ve daha fazla
nakit üretme imkanına kavuşacaktır. Dolayısıyla “net kar” yada karlılık bir şirketin
performansını belirlemede yetersiz kalabilmektedir. Bu yüzden firma yöneticileri
2
Firmanın esas faaliyet karından düzeltilmiş vergilerin çıkartılması sonucu bulunan tutardır. Firmaya
serbest nakit akışları hesaplanırken kullanılır.
8
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ
sadece dönem sonu net kar kalemine odaklaştıkları zaman firmalar, gerçek anlamda değer üretmedikleri halde, daha fazla vergi ödeyerek, daha fazla kar payı
dağıtarak, gereksiz yerlere ödemelerde bulunarak ileriki yıllarda finansal açıdan
sıkıntılı süreçlerden geçebilmektedirler (Öztürk, 2004). Oysa değer maksimizasyonu, hem firma çalışanlarına daha iyi imkanlar sunulmasına, hem de firma ile ilişkide bulunan diğer çıkar gruplarının menfaatlerine hizmet etmektedir.
Bu kapsamında çalışmanın amacı indirgenmiş nakit akımları yöntemlerinin enerji
sektöründe uygulanabilir sonuçlar verip vermediğinin test edilmesidir. Çalışmada
enerji sektörünün3 seçilmesinin nedeni Türkiye ekonomisinde enerji yatırımlarının önemli bir paya sahip olmasıdır. Bu çalışma, hem firmaya hem de özsermayeye
göre nakit akımlarını beraber analiz ederek, literatürdeki diğer çalışmalardan farklılık arz etmektedir. Bu kapsamda çalışmanın birinci bölümünde firma değerlemesi
çalışmalarının önemi, ikinci bölümde yöntem, üçüncü bölümde veri, dördüncü
bölümde çalışmanın kısıtları, beşinci bölümde ampirik bulgular ve altıncı bölümde
çalışmanın sonuçları tartışılmıştır.
2. Yöntem
Firma değerlemesi yöntemleri genellikle üç grupta toplanır. Bunlar sırasıyla muhasebe değerine dayalı yöntemler, piyasa çarpanları yöntemi ve indirgenmiş nakit
akımları yöntemleridir. Finans uzmanlarının değerleme çalışmalarında indirgenmiş
nakit akımları yöntemlerini kullanma sebepleri diğer değerleme yöntemlerinin
eksik yönleridir. Örneğin muhasebe değerine dayalı yöntemlerde, varlıklar muhasebe defterlerine tarihi maliyetleriyle kayıtlı olduklarından, bu varlıkların defter
değerleri piyasa değerlerini yansıtmamaktadır. Bunun nedeni ekonomide yaşanan
enflasyon ve teknolojik gelişmelerdir. Enflasyon duran varlığın piyasa değerinin
yüksek olmasına sebep olurken, teknolojik gelişme tam tersi etki meydana getirir.
Ayrıca entellektüel sermaye gibi şirketler için katma değer oluşturan kavramların
bilançolarda raporlanmaması da defter değeri yaklaşımının önemli bir eksiğidir.
Ayrıca piyasa çarpanları yönteminde ise karşılaştırılabilir şirket bulma zorluğu ve
her firmanın halka açık olmamasından dolayı piyasaya dayalı verilere ulaşılamaması indirgenmiş nakit akımları yöntemlerinin kullanımını yaygınlaştırmıştır (Bahadır ve Demir, 2007).
2.1. İndirgenmiş Nakit Akımları Yaklaşımı
İndirgenmiş nakit akımları yaklaşımında, bir varlığın değeri, o varlıktan beklenen
nakit akımlarının gelecekteki riski yansıtacak bir iskonto oranı ile bugüne indirgenmesi sonucu ulaşılan değeridir (Damodaran, 2007). Dolayısıyla nakit akımları
daha kolay tahmin edilen ve düzenli bir nakit akışına sahip firmalar, nakit akışları
3
Ayrınıtılı bilgi için bakınız: Temsan Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü 2010 sektör
raporu. http://www.enerji.gov.tr/yayinlar_raporlar/Sektor_Raporu_TEMSAN_2010.pdf
ARALIK 2013
9
düzensiz olan firmalara göre daha değerlidir. İndirgenmiş nakit akımlarına göre
işletmenin serbest nakit akımı üretebilmesi, finansal performansın değerlendirilmesinde kardan daha iyi bir ölçüt olarak kabul edilmektedir (Yılmaz, 2009). Çünkü
firmaya borç verenler, verdikleri borçların zamanında ödenmesi için, firmanın
hisse senetlerine sahip yatırımcılar ise kendilerine dağıtılacak kar payı ödemeleri
için nakit akımlarıyla ilgilenirler (Chambers, 2009: 167). İndirgenmiş nakit akımları
aşağıda ifade edilen sekiz adımla hesaplanmaktadır.
2.1.1. Adım 1: Nakit Akımlarının Tahmin Edilmesi
Firmalar yatırımlarını borç ve özkaynakları kullanarak fonladıkları için, söz konusu
yatırımlardan elde edecekleri nakit akışları farklı şekillerde tespit edilebilmektedir.
İlk yöntem hem firmaya borç verenlerin hem de firmaya sermaye koyanların hak
sahibi olduğu “firmaya” serbest nakit akımlarıdır (Bal, 2010). İkinci yöntem ise
sadece özsermaye sahiplerinin elde ettiği “özkaynağa” serbest nakit akımlarıdır.
İndirgenmiş nakit akımlarında, nakit akımları tahmin edilirken çıkış noktası satışlar
kalemidir. Yani diğer gelir tablosu ya da bilanço kalemleri satışların bir fonksiyonu
olarak hesaplanır. Genellikle değerleme çalışmalarında tahmin süresi 10-15 yıllık
bir zaman dilimini kapsar. Bu noktada 5 yıldan uzun süreli nakit akış tahminlerinde
azalan ya da sabit büyüme oranının kullanılması tavsiye edilmektedir (Karapınar ve
Zaif, 2009: 227).
2.1.1.1. Firmaya Serbest Nakit Akımlarının hesaplanması
Firmaya serbest nakit akımları bütün hak sahiplerine olan nakit akımını ifade etmekte ve aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır (İvgen, 2003: 44):
Esas Faaliyet Karı
-Vergi
+Amortisman Giderleri
-Sabit Sermaye Harcamaları
- İşletme Sermayesi
=Firmaya Serbest Nakit Akımları
Finansal kaldıracı yüksek olan, borç rasyoları yıldan yıla değişkenlik gösteren firmalarda firmaya serbest nakit akımları modeli kullanılır. Firmaya olan serbest nakit
akımları farklı finansman ve yatırım stratejilerine göre firmanın değeri hakkında
daha fazla bilgi vermektedir (Chambers, 2009: 256). Ayrıca, özkaynağa olan nakit
akımlarının negatif olması durumunda da firmaya serbest nakit akımları kullanılmaktadır (Üreten ve Ercan, 2000: 55).
2.1.1.2. Özsermayeye Serbest Nakit Akımlarının hesaplanması
Özsermayeye serbest nakit akımları, firma finansal yükümlülüklerini yerine getirdikten sonra yani firmaya borç verenlere ödeme yapıldıktan sonra firmanın ortak-
10
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ
larına kalan nakdi ifade etmekte ve aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır (Damodaran,
2001):
Net Kar
+Amortisman Giderleri
-İşletme Sermayesi İhtiyacı
-Borç Anapara Ödemeleri + Yeni Borç İhraçları
-Sabit Sermaye Harcamaları
=Özkaynağa Olan Serbest Nakit Akımları
Özsermayeye serbest nakit akımlarında firmanın faaliyetlerinden kaynaklanmayan
finansal gelirler-giderler, diğer gelirler-giderler gibi kalemlerde dikkate alınır.
(Chambers, 2009: 249). Bankalar, aracı kurumlar ve diğer finansal hizmet kuruluşlarının faaliyetlerinin konusu faiz olduğu için özsermayeye serbest nakit akımları
yöntemi kullanılır (Damodaran, 2002). Yeteri kadar borçlanan, sermaye yatırımları
ile işletme sermayesi ihtiyacını belli bir finansal yapı çerçevesinde karşılayan işletmelerde firmaya serbest nakit akımları özsermayeye serbest nakit akımlarından
daha fazla olmaktadır (Ercan vd., 2008: 4).
2.1.2. Adım 2: Sermaye Yapısının Belirlenmesi
Firma değerlemesi bakımından ele alındığında ise sermaye yapısındaki değişiklikler
firmanın ağırlıklı ortalama sermaye maliyetini etkileyeceğinden önem arz etmektedir. Çünkü firmaların finansal yapısı değiştikçe sahip olduğu riski de değişmektedir. Sermaye yapısı hesaplanırken genelde borç ve özsermayenin piyasa değeri
kullanılır. Ancak firmanın borçlarının herhangi bir piyasa değerinin olmadığı durumlarda defter değeri esas alınır. Eğer borcun defter değeri kullanılırsa sermaye
yapısı hesaplanırken özsermayenin de defter değeri baz alınmalıdır. Bir firmanın
sermaye yapısı firma değerlemesi bakımından toplam finansal borçlarının özsermayeye oranıdır (Myers, 2001).
2.1.3. Adım 3: Özsermayenin Maliyetinin Hesaplanması
İndirgenmiş nakit akımları modeline göre,firmaya olan serbest nakit akımları iskonto edilirken ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti, özsermayeye olan serbest
nakit akımları hesaplanırken iskonto oranı olarak özsermaye maliyeti kullanılır.
Dolayısıyla hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın firmanın özsermaye maliyetinin
tespit edilmesi gerekmektedir. Genellikle özsermaye maliyeti, sermaye varlıkları
fiyatlama modeli ve arbitraj fiyatlama modeline göre tahmin edilebilir (Fernandez,
2010). Bu çalışmada firmaların özsermaye maliyetleri sermaye varlıkları fiyatlama
modeli kullanılarak hesaplanmıştır.
2.1.4. Adım 4: Borçlanma Maliyetinin Hesaplanması
Firmaların borçlanma maliyetleri iskonto oranı olarak kullanılmakta olup, bu maliyetler hesaplanırken geçmiş oranlar değil, cari borçlanma oranları, diğer bir ifadeyARALIK 2013
11
le marjinal borçlanma maliyeti oranları esas alınmalıdır. Çünkü firma değerlemesinde geleceğe ilişkin tahminler yapılmakta olup, geçmiş yıl borçlanma maliyetleri
baz alınırsa değerleme çalışması tutarsız olacaktır. Genel anlamda borçlanma maliyetleri hesaplanırken defter değeri, tahvil getirisi ve sentetik derecelendirme
yöntemleri kullanılabilir (Damodaran, 2006). Bu çalışmada sentetik4 derecelendirme yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemde
şirketin faiz ödeme gücü
(FVÖK/finansman gideri) hesaplanır. Hesaplanan bu değer baz alınarak, risksiz faiz
oranına ek bir faiz (spread) eklenerek firma için borç maliyeti tahmin edilmektedir.
2.1.5. Adım 5: İskonto Oranı Belirlenmesi
Firmaların gerek planladıkları yatırım projeleri için, gerekse değerleme çalışmaları
için tahmin edilen nakit akışlarının uygun bir iskonto oranıyla indirgenmesi önem
arz etmektedir (Estrada, 2000). Özsermayeye serbest nakit akımları için özsermaye
maliyeti kullanılırken firmaya serbest nakit akımları için ağırlıklı ortalama sermaye
maliyeti kullanılır. Firmaya serbest nakit akımları değerlendirilirken ağırlıklı ortalama sermaye maliyetinin esas alınmasının nedeni, özsermayeye göre hesaplanan
nakit akışlarıyla firmaya olan nakit akışlarının aynı tutarlarda olmasını sağlamaktır.
Ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti, aynı zamanda yatırımcılar tarafından beklenen
en az getiri oranıdır (Fernandez, 2010).
Ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti aşağıdaki gibi hesaplanır ( Fernandez, 2007):
AOSM=
)
[1]
Bu formülde D: Borcun piyasa değeri, E: Özsermayenin piyasa değeri, Ke: Özermayenin maliyeti, Kd:Borcun maliyeti, t: Vergi oranı olarak gösterilmektedir.
2.1.6. Adım 6: Devam Eden Değer
Borsada işlem gören firmaların ömürlerinin sonsuz olduğu varsayılmaktadır. Dolayısıyla sonsuza kadarki nakit akımları tahmin etmek mümkün olmadığından, bu
nakit akışlarını temsil ettiği düşünülen devam eden değer (terminal değer) hesaplanmaktadır. Firma değerleme çalışmalarında nakit akışlarının 10-15 yıllık projeksiyonları yapılmakta daha sonraki dönem için ise firmanın nakit akımlarının sabit bir
büyüme oranında devam edeceği varsayılmaktadır. Sabit büyüme oranı hiçbir
şekilde ülke ekonomisinin büyüme oranından fazla olmamalıdır (Damodaran,
2006).
Devam Eden Değer =
4
12
[2]
Yöntemin uygulamasını görmek için bkz. İvgen, H. (2003). Şirket Değerleme. İstanbul: Finnet Yayın.
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ
2.1.7. Adım 7: Net İşletme Sermayesi
Firma değerlemesi penceresinden bakıldığında net işletme sermayesi hesaplanırken dönen varlıklar grubundaki hazır değerler kalemi dikkate alınmaz. Bunun nedeni firmanın kasasında bulunan nakdi tutarın her gün işletmenin esas faaliyetleri
için kullanılmamasıdır. Bununla beraber indirgenmiş nakit akımları yönteminde
finansal borçlar, tahmin edilen piyasa değerinden çıkartılarak firmanın özsermaye
değerine ulaşılır. Çift kayıt hatasına düşmemek için firmanın finansal borçları net
işletme sermayesi hesaplanırken dikkate alınmaz. Dolayısıyla firma değerlemesinde net işletme sermayesi aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanır (İvgen, 2003: 4647) :
Net İşletme Sermayesi = (Dönen Varlıklar- Nakit) - (Kısa vadeli yabancı kaynaklar Finansal Borçlar)
3. Veri
İndirgenmiş nakit akımları yönteminde firmaların geçmiş yıl bilançoları, gelir tabloları ve nakit akış tabloları kullanılmaktadır. Söz konusu firmaların finansal tabloları
BIST’nin internet sitesinden 2005-2009 yılları arasında 5 dönemi kapsayacak şekilde yıllık olarak temin edilmiştir. Sadece Aksa Enerji Üretim A.Ş’nin 2007-2009 dönemi için 3 yıllık verilerine ulaşılabilmiştir. Firmanın mali tabloları finansal oranlar
analizi kapsamında değerlendirilerek her bir firma için ayrı ayrı varsayımlar geliştirilmiştir.
4. Çalışmanın Kısıtları
Değerleme çalışmaları için 2009 yılı baz alınmıştır. 2009 yılının baz alınmasının
nedeni çalışmanın yapıldığı tarihte en son olarak 2010 yılı bilançolarının yayımlanmasıdır. Dolayısıyla 2009 yılı referans alınarak 10 yıllık nakit akımları projeksiyonu yapılmış ve elde edilen sonuçlar firmaların 2010 yılı borsa performansları ile
karşılaştırılmıştır. Bu kapsamda çalışmada 2005-2009 dönemi bilanço verilerine
dayanarak varsayımlarda bulunulduğu ve BIST-ELEKTRİK endeksinde uygulandığı
için elde edilen sonuçlar genellenemez.
5. Ampirik Uygulama
5.1. Aksa Enerji Üretim A.Ş İndirgenmiş Nakit Akımlarına Göre Değerleme
Varsayımlar
•
•
Hem finansal oranlar analizi hem de beklenen enflasyon oranları dikkate
alınarak, 10 yıllık zaman diliminde şirketin satışlarının azalarak artan bir
seyir izleyeceği öngörülmüş ve hesaplamalar TL para birimi cinsinden yapılmıştır.
Şirketin yıllık faaliyet giderlerinin satışlara oranı %5’tir.
ARALIK 2013
13
•
•
•
•
•
•
•
•
Şirketin yıllık amortisman tutarının satışlara oranı %15 olmakla beraber kıdem tazminatları söz konusu tutarlara kıyasla çok düşük olduğu için analizde ihmal edilmiştir.
Şirketin yıllık yatırım tutarlarının satışlara oranı %10’ dur
Net borçlanma tahmini yapılırken kar dağıtımı ihmal edilmiştir.
Net işletme sermayesi satışların %35’i oranındadır.
Firmanın özsermaye maliyeti %10 olarak hesaplanmıştır.
Firmanın ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti %11 olarak hesaplanmıştır.
Vergi oranı %20 olarak varsayılmıştır.
Devam eden büyüme oranı %4 olarak varsayılmıştır.
Aksa Enerji Üretim A.Ş’nin özsermayeye göre hesaplanan nakit akımları özsermaye
maliyeti ile bugüne indirgenmiştir. Söz konusu tutara firmanın terminal değeri
eklenmiş ve özkaynakların tahmini piyasa değeri 2.190.523.057 TL olarak hesaplanmıştır. Bu tahmini değer firmanın borsada işlem gören hisse senedi sayısına
bölünerek bir adet hisse senedinin piyasa değerinin 3.98 TL olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Aksa Enerji Üretim A.Ş’nin firmaya göre hesaplanan nakit akımları ise ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti ile bugüne indirgenmiştir. Bu tutara firmanın sahip olduğu
nakit mevcudu ve faaliyet dışı varlıklar eklenip, finansal borçlar ve azınlık hakları
çıkartılarak özkaynakların tahmini piyasa değeri 2.144.209.204 TL olarak hesaplanmıştır. Söz konusu tutar firmanın borsada işlem gören hisse senedi sayısına
bölünerek bir adet hisse senedinin piyasa değerinin 3.90 TL olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
5.2. Akenerji A.Ş İndirgenmiş Nakit Akımlarına Göre Değerleme
Varsayımlar
•
•
•
•
•
•
•
•
14
Hem finansal oranlar analizi hem de beklenen enflasyon oranları
dikkate alınarak, 10 yıllık zaman diliminde şirketin satışlarının azalarak artan bir seyir izleyeceği öngörülmüş ve hesaplamalar TL para birimi cinsinden yapılmıştır.
Şirketin yıllık faaliyet giderlerinin satışlara oranı %6’tir.
Şirketin yıllık amortisman tutarının satışlara oranı %12 olmakla beraber kıdem tazminatları söz konusu tutarlara kıyasla çok düşük
olduğu için analizde ihmal edilmiştir.
Şirketin yıllık yatırım tutarlarının satışlara oranı %10’ dur
Net borçlanma tahmini yapılırken kar dağıtımı ihmal edilmiştir.
Net işletme sermayesi satışların %10’u oranındadır.
Firmanın özsermaye maliyeti %9 olarak hesaplanmıştır.
Firmanın ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti %10 olarak hesaplanmıştır.
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ
•
•
Vergi oranı %20 olarak varsayılmıştır.
Devam eden büyüme oranı %4 olarak varsayılmıştır
Akenerji A.Ş’nin özsermayeye göre hesaplanan nakit akımları özsermaye maliyeti
ile bugüne indirgenmiştir. Söz konusu tutara firmanın terminal değeri eklenmiş ve
özkaynakların tahmini piyasa değeri 186.957.866 TL olarak hesaplanmıştır. Bu
tahmini değer firmanın borsada işlem gören hisse senedi sayısına bölünerek bir
adet hisse senedinin piyasa değerinin 3.68 TL olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Akenerji Üretim A.Ş’nin firmaya göre hesaplanan nakit akımları ise ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti ile bugüne indirgenmiştir. Bu tutara firmanın sahip olduğu
nakit mevcudu ve faaliyet dışı varlıklar eklenip, finansal borçlar ve azınlık hakları
çıkartılarak özkaynakların tahmini piyasa değeri 925.610.195 TL olarak hesaplanmıştır. Söz konusu tutar firmanın borsada işlem gören hisse senedi sayısına bölünerek bir adet hisse senedinin piyasa değerinin 14.17 TL olması gerektiği sonucuna
ulaşılmıştır. İki yönteme göre hesaplanan tahmini değerler arasındaki büyük farkın
nedeni firmanın nakit mevcudunun ve sahip olduğu faaliyet dışı varlıkların yüksek
olmasıdır.
5.3. Aksu Enerji A.Ş İndirgenmiş Nakit Akımlarına Göre Değerleme
Varsayımlar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Hem finansal oranlar analizi hem de beklenen enflasyon oranları dikkate
alınarak, 10 yıllık zaman diliminde şirketin satışlarının azalarak artan
bir seyir izleyeceği öngörülmüş ve hesaplamalar TL para birimi cinsinden yapılmıştır.
Şirketin yıllık faaliyet giderlerinin satışlara oranı %10 ‘dur.
Şirketin yıllık amortisman tutarının satışlara oranı %15 olmakla beraber kıdem tazminatları söz konusu tutarlara kıyasla çok düşük olduğu için
analizde ihmal edilmiştir.
Şirketin yıllık yatırım tutarlarının satışlara oranı %5’ tir.
Net borçlanma tahmini yapılırken kar dağıtımı ihmal edilmiştir.
Net işletme sermayesi satışların %60’ı oranındadır.
Firmanın özsermaye maliyeti %8 olarak hesaplanmıştır.
Firmanın ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti %8 olarak hesaplanmıştır.
Vergi oranı %20 olarak varsayılmıştır.
Devam eden büyüme oranı %4 olarak varsayılmıştır.
Aksu Enerji A.Ş’nin özsermayeye göre hesaplanan nakit akımları özsermaye maliyeti ile bugüne indirgenmiştir. Söz konusu tutara firmanın terminal değeri eklenmiş ve özkaynakların tahmini piyasa değeri 26.593.833 TL olarak hesaplanmıştır.
Bu tahmini değer firmanın borsada işlem gören hisse senedi sayısına bölünerek bir
ARALIK 2013
15
adet hisse senedinin piyasa değerinin 3.18 TL olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Aksu Enerji A.Ş’nin firmaya göre hesaplanan nakit akımları ise ağırlıklı ortalama
sermaye maliyeti ile bugüne indirgenmiştir. Bu tutara firmanın sahip olduğu nakit
mevcudu ve faaliyet dışı varlıklar eklenip, finansal borçlar ve azınlık hakları çıkartılarak özkaynakların tahmini piyasa değeri 33.745.908 TL olarak hesaplanmıştır. Söz
konusu tutar firmanın borsada işlem gören hisse senedi sayısına bölünerek bir
adet hisse senedinin piyasa değerinin 4.04 TL olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
İki yönteme göre hesaplanan tahmini değerler arasındaki farkın nedeni firmanın
baz yıl olan 2009 yılında finansal borcunun olmamasıdır.
5.4. Ayen Enerji A.Ş İndirgenmiş Nakit Akımlarına Göre Değerleme
Varsayımlar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Hem finansal oranlar analizi hem de beklenen enflasyon oranları dikkate
alınarak, 10 yıllık zaman diliminde şirketin satışlarının azalarak artan
bir seyir izleyeceği öngörülmüş ve hesaplamalar TL para birimi cinsinden yapılmıştır.
Şirketin yıllık faaliyet giderlerinin satışlara oranı %5’tir.
Şirketin yıllık amortisman tutarının satışlara oranı %10 olmakla beraber kıdem tazminatları söz konusu tutarlara kıyasla çok düşük olduğu için
analizde ihmal edilmiştir.
Şirketin yıllık yatırım tutarlarının satışlara oranı %15’ tir.
Net borçlanma tahmini yapılırken kar dağıtımı ihmal edilmiştir.
Net işletme sermayesi satışların %50’ si oranındadır.
Firmanın özsermaye maliyeti %9 olarak hesaplanmıştır.
Firmanın ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti %8 olarak hesaplanmıştır.
Vergi oranı %20 olarak varsayılmıştır.
Devam eden büyüme oranı %4 olarak varsayılmıştır
Ayen Enerji A.Ş’nin özsermayeye göre hesaplanan nakit akımları özsermaye maliyeti ile bugüne indirgenmiştir. Söz konusu tutara firmanın terminal değeri eklenmiş ve özkaynakların tahmini piyasa değeri 232.637.218 TL olarak hesaplanmıştır.
Bu tahmini değer firmanın borsada işlem gören hisse senedi sayısına bölünerek bir
adet hisse senedinin piyasa değerinin 1.94 TL olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Ayen Enerji A.Ş’nin firmaya göre hesaplanan nakit akımları ise ağırlıklı ortalama
sermaye maliyeti ile bugüne indirgenmiştir. Bu tutara firmanın sahip olduğu nakit
mevcudu ve faaliyet dışı varlıklar eklenip, finansal borçlar ve azınlık hakları çıkartılarak özkaynakların tahmini piyasa değeri 347.216.726 TL olarak hesaplanmıştır.
16
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ
Söz konusu tutar firmanın borsada işlem gören hisse senedi sayısına bölünerek bir
adet hisse senedinin piyasa değerinin 2.90 TL olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.İki yönteme göre hesaplanan tahmini değerler arasındaki farkın nedeni firmaya
göre hesaplanan nakit akımlardaki esas faaliyet karından düzeltilmiş vergilerin
çıkartılması sonucu hesaplanan değerin tahmin dönemi boyunca firma lehine artmasıdır.
5.5. Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş İndirgenmiş Nakit Akımları
Varsayımlar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Hem finansal oranlar analizi hem de beklenen enflasyon oranları dikkate
alınarak, 10 yıllık zaman diliminde şirketin satışlarının azalarak artan
bir seyir izleyeceği öngörülmüş ve hesaplamalar TL para birimi cinsinden yapılmıştır.
Şirketin yıllık faaliyet giderlerinin satışlara oranı % 10’ dur.
Şirketin yıllık amortisman tutarının satışlara oranı %15 olmakla beraber kıdem tazminatları söz konusu tutarlara kıyasla çok düşük olduğu için
analizde ihmal edilmiştir.
Şirketin yıllık yatırım tutarlarının satışlara oranı %15’ tir.
Net borçlanma tahmini yapılırken kar dağıtımı ihmal edilmiştir.
Net işletme sermayesi satışların %20’si oranındadır.
Firmanın özsermaye maliyeti %11 olarak hesaplanmıştır.
Firmanın ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti %13 olarak hesaplanmıştır.
Vergi oranı %20 olarak varsayılmıştır.
Devam eden büyüme oranı %4 olarak varsayılmıştır.
Zorlu Enerji A.Ş’nin özsermayeye göre hesaplanan nakit akımları özsermaye maliyeti ile bugüne indirgenmiştir. Söz konusu tutara firmanın terminal değeri eklenmiş ve özkaynakların tahmini piyasa değeri 1.833.111.406 TL olarak hesaplanmıştır. Bu tahmini değer firmanın borsada işlem gören hisse senedi sayısına bölünerek
bir adet hisse senedinin piyasa değerinin 6.51 TL olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Zorlu Enerji A.Ş’nin firmaya göre hesaplanan nakit akımları ise ağırlıklı ortalama
sermaye maliyeti ile bugüne indirgenmiştir. Bu tutara firmanın sahip olduğu nakit
mevcudu ve faaliyet dışı varlıklar eklenip, finansal borçlar ve azınlık hakları çıkartılarak özkaynakların tahmini piyasa değeri -110.474.743 TL olarak hesaplanmıştır.
Söz konusu tutar firmanın borsada işlem gören hisse senedi sayısına bölünerek bir
adet hisse senedinin piyasa değerinin -0.39 TL olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.İki yönteme göre hesaplanan tahmini değerler arasındaki farkın nedeni firmanın baz alınan 2009 yılındaki finansal borçlarıdır. Bu tutar firmaya göre hesaplanan
nakit akımlarının bugünkü değerinden çıkartıldığı için özkaynakların tahmini piyasa
ARALIK 2013
17
değeri -110.474.743 TL olarak hesaplanmış dolayısıyla hissenin senedinin fiyatı
anlamsız olarak negatif çıkmıştır.
6. Sonuç
Hisse senedi yatırımcıları için en önemli bilgi yatırım yapmayı düşündükleri hisse
senetlerinin cari ve gelecekteki değeridir. Firma değerlemesi çalışmaları bu nokta
da şirketlerin hisse senetlerinin olması gereken fiyat seviyelerini tespit ederek
yatırımcıların bilgi sahibi olmasını sağlar. Piyasada değerleme çalışmaları için en
çok başvurulan yöntem indirgenmiş nakit akımları yöntemidir.Bu yöntemde, şirketlerin geleceğe dönük faaliyetlerinden elde etmesi beklenen nakit akımları belli
bir iskonto oranı ile bugüne indirgenerek şirket değerine ulaşılmaktadır. İndirgenmiş nakit akımları yöntemi firmaya ve özsermayeye göre olmak üzere iki farklı
nakit akışına dayanarak yapılmaktadır. BIST enerji sektöründe işlem gören firmalar
için uygulanan söz konusu değerleme yöntemlerinin sonuçları aşağıda sunulmuştur.
Şirket Değerleme Yöntemleri
Ak
Aksa
Enerji A.Ş
Enerji A.Ş
Özsermayeye Göre Nakit Akımları
3.68
3.98
3.18
1.94
6.51
Firmaya Göre Nakit Akımları
14,17
3.90
4.04
2.90
-0.39
2010 Yılı Borsa Performansı
Aksu
Ayen
Enerji A.Ş Enerji A.Ş
3.02 – 4.86 4.46 - 5.54 3.80- 6.44 2.12-3.60
Zorlu
Enerji A.Ş
2.45-3.38
Bu bilgilere göre Ak Enerji A.Ş için özsermayeye göre nakit akımları, Aksu Enerji A.Ş
ve Ayen Enerji A.Ş için firmaya göre nakit akımları, 2010 yılı borsadaki fiyat aralıkları hakkında isabetli sonuçlar vermiştir. Aksa Enerji ve Zorlu Enerji şirketlerinin
2010 yılı fiyat hareketleri için uygulanan hiçbir değerleme yöntemi tutarlı bir sonuç vermemiştir.
İlgili şirketlerin indirgenmiş nakit akımları analiz edilirken dikkat çeken nokta,
bütün şirketlerde amortisman tutarlarının nakit akışlarının miktarını belirlemede
en önemli unsur olmasıdır. Bunun nedeni şirketlerin bilançolarındaki duran varlık
yatırımlarıdır. Dolayısıyla, yapılmakta olan yatırımlar firmalar için en önemli nakit
çıkışı kalemi iken, amortisman kalemi aynı ölçüde firmaya nakit girişi sağlayan en
önemli kalemdir.
Firma değerlemesi çalışmaları ve bu çalışmalarda kullanılan yöntemler hem subjektif olup hem de çeşitli varsayımlara dayanır. Dolayısıyla analizi yapan kişinin
öngörüleri ya da varsayımlar değiştiği zaman değerleme çalışmalarının sonuçları
da değişecektir. Bu bağlamda yatırımcıların söz konusu sektör için, her bir değerleme yöntemine göre bulunan sonuçlara belirli ağırlıklandırma yaparak bir fiyat
aralığına ulaşmaları, ve bu fiyat aralığına göre yatırım kararı vermeleri rasyonel bir
davranış olacaktır.
18
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ
ARALIK 2013
19
20
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ
ARALIK 2013
21
22
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ
ARALIK 2013
23
24
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ
ARALIK 2013
25
26
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ
ARALIK 2013
27
Kaynaklar
Anderson, J. C. ve J. A. Narus, (1998), “Business marketing: Understand what customers value”, Harvard Business Review, 76(6), 53– 65.
Bahadır, O. ve V. Demir (2007), "UFRS (TFRS)’deki Değerleme Ölçüleri Kapsamında
Şirket Değerlemesinde Defter Değeri Yaklaşımı", Muhasebe ve Denetime Bakış
Dergisi, (23): 65-79.
Bal, H. (2010), “Özkaynağa Nakit Akımı ve Firmaya (Projeye) Nakit Akımı Yöntemlerinin Bir Projeye Yatırım Kararında Farklı Sonuç Vermelerini Etkileyen Faktörler",
İşletme Araştırmaları Dergisi, (1): 21-42.
Chambers, N. (2009), Firma Değerlemesi. İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
Damodaran, A. (2001),Corporate Finance Theory and Practice.New Jersey: John
Wiley& Sons Inc.
Damodaran, A. (2002),”Valuing Financial Service Firms”, working paper.
http://people.stern.nyu.edu/adamodar/pdfiles/papers/finfirm09.pdf,(Erişim
02.10.2012).
Damodaran,
A.
(2006),“Growth
Rates
and
Terminal
Value”,
http://people.stern.nyu.edu/adamodar/pdfiles/ovhds/dam2ed/growthandtermva
lue.pdf, (Erişim: 11.10.2010).
Damodaran, A. (2007), Valuation Approaches and Metrics: A Survey of the Theory
and Evidence , Now publishers Inc.
Ercan, K. M. vd., (2008), İndirgenmiş Nakit akımları Yöntemi ile Firma Değerlemesi
Özellikli Durumlar, Ankara: Gazi Kitapevi.
Ertuğrul, M. (2008), “Değer-Fiyat Ayrımı ve İşletme Değeri: Kuramsal Bir Bakış”,
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İ.İ.B.F. (3): 143-154.
Estrada, J. (2000),"The Cost Of Equity in Emerging Markets: A Downside Risk Approach", Emerging Markets Quarterly,(4): 19-30.
Fama, E. F. and K. R. French. (1992),”The Cross–Section of Expected Stock Returns”, Journal of Finance, 47(2), 427–465.
Fernadez, P. (2007), "Company Valuation Methods: The Most Common Errors in
Valuations." Working paper. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.274973 (Erişim:
11.1.2010).
Fernadez, P. (2010), "WACC: Definition, Misconceptions and Errors" , Working
paper. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1620871 (Erişim 02.10.2011).
İvgen, H. (2003),Şirket Değerleme. İstanbul: Finnet Yayın.
28
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ
Karapınar, A. ve, F. Zaif. (2009),Uluslar arası Finansal Raporlama Standartları ile
Uyumlu Finansal Analiz. Ankara: Gazi kitapevi.
Koller T, Goedgart, M., ., Wessel D. (2010), Valuation: Measuring and Managing
the Value of Companies.New Jersey: John Wiley& Sons Inc.
Myers, C.S.(2001), "Capital Structure." Journal of Economic Perspectives, 15(2):
81–102.
Öztürk, M. B., (2004), “Finansal Performansın Ölçülmesinde Alternatif Bir Yöntem Ekonomik Katma Değer”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Dergisi, (18): 351-368.
Seyidoglu, H. (1992), Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük. Ankara: Güzem Yayınları.
Üreten, A. ve K. M., Ercan (2000),Firma Değerinin Tespiti. Ankara: Gazi Kitapevi
Yılmaz, H. ( 2009), "İşletme Finansal Kararlarının Etkinliğini Artırmada Serbest Nakit Akımı Analizi: Kuramsal Bir Tartışma",Muhasebe ve Finansman Dergisi,
(41):186-191.
http://borsaistanbul.com/ (Erişim: 11.3.2013).
ARALIK 2013
29
30
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ