PROFESYONEL VE AMATÖR FUTBOL OYUNCULARININ FİZİKSEL

KLÝNÝK ARAÞTIRMA / CLINICAL RESEARCH
Vol. 15, No. 3, (161-167), 2004
PROFESYONEL VE AMATÖR FUTBOL OYUNCULARININ
FÝZÝKSEL ÖZELLÝKLER VE ÝZOKÝNETÝK DÝZ KASLARININ
KONSANTRÝK KUVVETÝNÝN KARÞILAÞTIRMASI
Sabire AKIN*, Özlem ÖNER COÞKUN**, Z. Nisa ÖZBERK**
Hayri ERTAN***, Feza KORKUSUZ****
ÖZET
Giriþ: Bu çalýþmanýn amacý profesyonel ve amatör
futbol takýmý oyuncularýnýn fiziksel özellikler, vücut
kompozisyonu, esneklik, kuadriceps ve hamstring
kas gruplarýnýn izokinetik konsantrik kas kuvvetlerinin karþýlaþtýrýlmasýdýr.
Hastalar ve Yöntem: Çalýþmaya Türkiye Süperliginde yer alan bir futbol takýmýnýn 24 oyuncusu
ile bir üniversite futbol takýmýnýn 14 oyuncusu
katýldý. Çalýþmaya katýlan futbolcularýn yaþ, vücut
aðýrlýðý, kilo gibi fiziksel özellikleri yaný sýra vücut
yað yüzdeleri, vücut yað aðýrlýklarý ve yaðsýz vücut
aðýrlýklarý tesbit edildi. Otur-uzan testi ile hamstring
esneklikleri ölçüldü. Dominant bacak kuadriceps
ve hamstring kas kuvvet deðerlendirmeleri ise
Biodex System 3-Pro cihazý ile yapýldý. Testler
180°/sn, 300°/sn ve 450°/sn açýsal hýzlarda yapýldý.
Testler sonucunda pik tork(PT), pik torkun vücut
aðýrlýðýna oraný (PY/VA) ve hamstring/kuadriseps PT
oraný deðerlendirmeye alýndý.
Bulgular: Profesyonel futbolcularýn yaþ, boy ve
vücut yað yüzdeleri, vücut yað aðýrlýklarý amatör
futbolculardan daha düþük, yaðsýz vücut aðýrlýklarý
ise daha yüksek bulundu (p<0.05). Vücut
aðýrlýklarý ve vücut kütle indeksleri arasýnda farklýlýk
yoktu (p>0.05). Profesyonel futbolcularda
kuadriceps konsantrik izokinetik PT ve PT/VA
oranlarý 180°/sn ve 300°/sn hýzlarda amatör
futbolculardan daha yüksek, 450°/sn hýzda ise
daha düþük bulundu(p<0.05). Hamstring/
kuadriceps PT oraný 300°/sn ve 450°/sn hýzlarda
amatör futbolcularda profesyonellere göre
istatistiksel olarak anlamlý düzeyde yüksek bulundu
(p<0.05). Ancak 180°/sn hýzda saptanan yükseklik
anlamlý deðildi (p>0.05).
Tartýþma: Profesyonel futbolcularýn vücut yað
oranlarýnýn daha düþük, yaðsýz vücut aðýrlýklarýnýn
daha yüksek, bacak izokinetik kas kuvvetlerinin
*
**
****
****
daha yüksek olmasý antrenman yaþlarýnýn daha
yüksek olmasýna baðlandý. Antrenman programlarýnda profesyonel futbolcularýn kassal dayanýklýlýðý ve esnekliði arttýrmalarý, amatör futbolcularýn
ise hem kuvvet hem de aerobik programlara daha
fazla yer vermeleri ve antrenman sýklýðýný arttýrmalarý önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: izokinetik, futbol, konsantrik
kas kuvveti.
SUMMARY
COMPARISON OF PHYSICAL CHARACTERISTICS AND ISOKINETIC KNEE MUSCLE
STRENGTHS IN PROFESSIONAL AND
AMATEUR FOOTBALL PLAYERS
Introduction: The purpose of this study was to
determine the physical characteristics, body
composition and isokinetic knee muscle strength
in professional and amateur soccer players.
Patients and Method: One of the Turkish first
division soccer team (n=23) and a university
soccer team (n=14) volunteered for the present
study. Age, body weight, height, % body fat, fat
body mass and lean body mass were measured.
Flexibility was measured by sit and reach test.
Dominant leg hamstring and quadriceps muscle
strength was evaluated at 3 speeds in concentric
contractions (180°/sec, 300°/sec and 450°/sec) by
Biodex System 3 Pro Isokinetic dynamometer.
Peak torque (PT), PT/ body weight and hamstring/
quadriceps PT ratio were assesed.
Results: Age, body weight, % body fat, body fat
mass were significantly higher in professional
players however lean body mass was significantly
higher in amateur players (p<0.05). There was
no significant difference in body weight and body
mass index between the two groups. Professional
Uzm. Dr., Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Saðlýk Merkezi, FTR Ünitesi.
Uzm. Fzt., Orta Doðu Teknik Üniversitesi, SRM Fizyoterapist.
Araþ. Gör., Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Beden Eðitimi ve Spor Yüksekokulu.
Prof. Dr., Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Saðlýk Merkezi, Ortopedi ve Travmatoloji Ünitesi.
162
ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY
players present concentric flexor and extensor
strengths significantly higher than that of the
amateur players on the dominant leg at 180°/sec
and 300°/sec(p<0.05). But amateur players
muscle strengths were higher at 450°/sec. The
hamstring/quadriceps PT ratio of the amateur
players were significantly higher than that of the
professional players at 300°/sec and 450°/
sec(p<0.05).
Discussion: The findings of this present study
depend on the age and training backgound of the
professional players. Muscular endurance and
flexibility exercises must include into the training
programs of professional players; strength and
aerobic training must include into the amateur
players training program.
Key Words: Isokinetic, soccer, concentric muscle
strength.
GÝRÝÞ
Tüm dünyada olduðu gibi ülkemizde de futbol en
popüler spor dalýdýr. Spor dallarý içinde yüksek
sakatlanma oranýna sahiptir. 1 yýl boyunca takip
edilen 264 futbolcunun %82’sinde deðiþik
derecelerde sakatlýk saptanmýþtýr1. 2002 Dünya
Kupasýnda maç baþýna 2.7 sakatlýk saptandýðý
bildirilmiþtir2. Görülen sakatlýklar arasýnda en çok
rastlanan diz sakatlýklarýdýr3,4. Sakatlanmalara
neden olan ekstrensek ve interensek faktörler
vardýr. Ýntrensek faktörler arasýnda esneklik, kas
kuvveti, fonksiyonel instabilite, önceki yaralanmalar, tamamlanmamýþ rehabilitasyon ve sporcunun psikososyal özellikleri sayýlabilir. Futbol
yüksek aerobik ve anaerobik güç, dayanýklýlýk ve
kassal performasa dayalý bir spor dalýdýr. Futbolda
oyun içinde en çok kullanýlan hareket topa vuruþ
hareketidir. Topa vuruþ sýrasýnda kas aktivasyon
paternlerinin araþtýrýldýðý çalýþmalarda diz çevresi
kas gruplarýnýn topa vuruþ, sýçrama, yön deðiþtirme
sýrasýnda yüksek aktivasyon gösterdiði bildirilmektedir5,6. Sporcularýn fiziksel performanslarýný en
üst düzeye çýkarabilmek için ayrýntýlý bir þekilde
analiz edilebilmeleri ve antrenmanlarýnda aðýrlýk
verilecek noktalarýn belirlenmesinde izokinetik
dinamometrelerin önemli katkýlarý olmuþtur 7.
Normal populasyonda ve spor dallarýnda normal
verileri oluþturmak, sporcunun fiziksel performansýnýn en üst düzeye çýkarýlmasýnda ve yaralanmalarýn taný ve tedavisinin programlanmasýnda
büyük önem taþýr.
Bu çalýþmada, profesyonel ve amatör futbol
oyuncularýnýn fiziksel özellikleri, vücut kompozis-
yonu ve bacak izokinetik kas kuvvetleri yönünden
karþýlaþtýrýlmalarý amaçlanmýþtýr.
HASTALAR VE YÖNTEM
Çalýþmaya 2003-2004 sezonunda Türkiye Süper
liginde yer alan bir futbol takýmý (n=23) ve bir
üniversite futbol takýmý (n=14) oyuncularý katýldý.
Üniversite futbol takýmýnýn toplam futbolcu sayýsý
19 idi. Bu gruptan deðerlendirmeye 16 futbolcu
katýldý. Analizler sýrasýnda testleri güvenilir
olmadýðýndan, 2 futbolcuya ait ölçümler deðerlendirme dýþý býrakýldý ve son deðerlendirmeler 14
futbolcu üzerinde yapýldý. Ayný antrenman
programýný uygulayan homojen bir grup olmasý
istendiðinden farklý futbol takýmlarýnýn sporcularý
çalýþmaya dahil edilmedi. Bu nedenle çalýþmaya
katýlan 2 takýmýn futbolcu sayýlarý eþit olmadý.
Profesyonel futbolcularýn yaþ or talamalarý
24.7 ± 4.2 (19-34), amatör futbolcularýn yaþ
ortalamalarý 19.6 ± 1.2 (18-22) idi. Profesyonel
grubun antrenman yaþý 13.4 ± 4.4 yýl, amatör
grubun ise 5.7 ± 3.4 yýl olarak tesbit edildi.
Profesyonel futbol takýmýnda yer alan sporcular
oynanan maç dahil haftada 6 antrenman ve sezon
içerisinde haftada en az bir maç yapmaktadýrlar.
Yapýlan maç sayýsý bazý durumlarda 2 ya da 3’e
yükselebilmektedir. Üniversiteler liginde oynayan
oyuncular ise haftada 2 gün antrenman yapmaktalar ve yýlda hazýrlýk maçlarý da dahil ortalama
10 maç oynamaktadýrlar.
Boy Ölçümü
Boy ölçümleri “Holtain” marka bir stadiometre ile
yapýlmýþtýr. Ölçümler sýrasýnda uygun vücut
pozisyonunun verilebilmesi amacýyla denekler kalýn
giysiler ve çorap giymemiþlerdir. Vücut aðýrlýðý her
iki bacak üzerinde dengeli biçimde daðýlacak
durumda bulunan deneklerin baþlarý “Frankfort
Horizontal Plan” pozisyonunda, kollar vücudun
yan tarafýnda ve avuç içleri bacaklara dönük
olacak þekilde ölçümler alýndý. Topuklar biribirine
deðerken ayaklarýn iç tarafýndaki açý yaklaþýk 60°
idi. Topuklar, kalça ve skapula’ya dikey konumdaki
platforma temas ederken ve denekler dik
pozisyonda iken tüm boy ölçümleri alýndý8,9.
Vücut Aðýrlýðý Ölçümleri
Vücut aðýrlýðý ölçümleri 0.01 kg hassasiyette bir
dijital göstergeli baskül kullanýlarak yapýldý. Ölçüm
öncesinde aðýrlýklarý bilinen 100’er gr’lýk aðýrlýklardan 10 tanesi peþpeþe konularak ölçüm hatasý
olup olmadýðý test edildi. Yapýlan denemeler
ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY
sonucunda baskülün ölçüm hatasý yapmadýðý
gözlendi.
Vücut kütle indeksleri (VKÝ), boy uzunluðu ve vücut
aðýrlýðý ölçüm sonuçlarýna göre VA/boy2 (kg/m2)
formülü ile hesaplandý.
Deri Kývrým Kalýnlýðý Ölçümleri
Vücut Yoðunluðu (VY) ve Vücut Yað Yüzdesi
(VYY) oranlarýný hesaplamak üzere derialtý yað
kývrým kalýnlýðý ölçüldü. Derialtý yað kalýnlýk (SF)
ölçümü bu amaçla özel olarak geliþtirilmiþ olan
“Kaliper” kullanýlarak yapýldý. VYY hesaplanmasý
amacýyla 5 bölgeden (triceps, pektoral, abdominal,
uyluk, bacak) deri kývrýmý ölçümleri gerçekleþtirildi.
Intertester hata olasýlýðýný önlemek amcýyla tüm
ölçümler ayný araþtýrmacý tarafýndan alýndý ve bir
baþka araþtýrmacý tarafýndan kaydedildi. Bütün
ölçümler vücudun sað tarafýndan alýndý ve her
ölçüm iki kez tekrarlandý. Önce birinci ölçümler
her noktadan alýndý ve sonra ikinci ölçümlere
geçildi 10. Ölçümlerin alýnmasý sýrasýnda vücut
segment pozisyonu ayarlanarak anatomik noktalar
tesbit edildi. Ölçüm yapýlacak bölge dikkatlice
belirlenerek, bu bölgenin yaklaþýk 1 cm uzaðýndan
baþ ve iþaret parmaðý kullanýlarak deri kývrýmý
tutuldu ve kas dokudan uzaklaþtýrýldý. Kaliper uçlarý
ölçüm yapýlacak bölgeye yerleþtirilerek ikinci ve
üçüncü saniyeler arasýnda ölçüm okundu.
Vücut Yoðunluk Ölçümleri
Vücut yoðunluðu(VY) için Behnke ve Wilmore
tarafýndan erkekler için geliþtirilen formül
kullanýldý(11).
Vücut yoðunluðu (g/ml) = 1.08543 – 0.00086
(abdominal SF) – 0.0004 (bacak SF).
VYY, bulunan VY deðerleri kullanýlarak Siri
formülü ile hesaplanmýþtýr12.
Vücut yað yüzdesi (%) = (4.95/VY-4.5) x 100 (Siri
Formülü)
Yað aðýrlýðý: (Yað % x Vücut aðýrlýðý)/100
Yaðsýz vücut aðýrlýðý = Vücut aðýrlýðý – Yað aðýrlýðý
Kas Kuvveti Ölçümü
Dominant diz fleksör ve ekstensör konsantrik kas
kuvvetleri Biodex System 3 Pro cihazý ile ölçüldü.
Ýzokinetik testler her iki dizde de 180°/sn açýsal
hýzda 5 tekrar, 300°/sn açýsal hýzda 15 tekrar ve
450°/sn açýsal hýzda 20 tekrar ile yapýldý.
Maksimum kas kuvvetini deðerlendirmek üzere
180°/sn açýsal hýz seçilirken, 300°/sn ve 450°/sn
163
gibi yüksek açýsal hýzlar sportif performansý daha
iyi yansýttýðý için seçildi. Test pozisyonu üretici firma
klavuzunda önerildiði þekilde gerçekleþtirildi(13).
Eklem hareket açýklýðý 90° olarak ayarlandý. Yapýlan
testler sonucunda kuadriceps ve hamstring pik tork
(PT)(Nm), PT/VA oraný (%), agonist/antagonist PT
oraný olarak fleksör/ekstensör PT oraný deðerlendirildi.
Esneklik Testleri
Hamstring esnekliðini deðerlendirmek amacýyla
“otur ve uzan testi” uygulandý14. Otur ve uzan testi
için standart test sehpasý kullanýldý. Test sehpasýnýn
uzunluðu 35 cm, geniþliði 45 cm, ve yüksekliði 32
cm; sehpanýn üst yüzey ölçüleri ise uzunluðu 55
cm, geniþliði 45 cm’dir. Üst yüzey ayaklarýn
dayandýðý yüzeyden 15 cm daha dýþarýdadýr.
Futbolcular yere oturdular, ayak tabanlarýný düz bir
þekilde test sehpasýna dayadýlar. Gövdeden ileri
doðru eðildiler ve dizlerini bükmeden eller vücudun
önünde olacak þekilde, avuç içi yere bakar þekilde
uzanabildikleri kadar öne doðru uzandýlar. Bu
þekilde, en uzak noktada durmaya çalýþtýlar. Ayak
tabanlarýnýn test sehpasýna dayandýðý kýsým “0”
noktasý olarak kabul edildi. Test 3 defa tekrar edildi
ve ortalamasý alýndý.
Verilerin Analizi
Ýstatistiksel analizler Windows için geliþtirilen SPSS
(Version 10.0, SPSS Inc., Chicago, IL) programý
kullanýlarak yapýldý. Ölçülen tüm parametreler için
ortalama ve standart sapma deðerleri hesaplandý.
Gruplar arasý farklýlýðý saptamak için baðýmsýz
deðiþkenler için t-testi kullanýldý. Anlamlýlýk düzeyi
olarak p<0.05 kabul edildi.
BULGULAR
Çalýþmamýzda deðerlendirmeye alýnan profesyonel
ve amatör futbol oyuncularýnýn fiziksel özellikleri
incelendiðinde profesyonel oyuncularýn yaþ, boy
ve vücut aðýrlýðý ortalamalarý amatör oyunculardan
yüksek bulundu ancak yaþ ve boydaki farklýlýk
anlamlý düzeyde yüksek iken (p<0.05), VA
arasýndaki farklýlýk istatistiksel olarak anlamlý
düzeyde deðildi (p>0.05). VKÝ’lerine bakýldýðýnda
iki grup arasýnda farklýlýk gözlenmedi (p>0.05).
Profesyonel futbolcularýn vücut yað yüzdeleri ve
vücut yað aðýrlýklarý amatör futbolculardan
istatistiksel anlamlý düzeyde düþük bulunurken
yaðsýz vücut aðýrlýklarý yüksek bulundu (p<0.05).
Yapýlan esneklik testinin sonucunda profesyonel
futbolcularýn amatör futbolculara göre esneklik-
164
ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY
lerinin daha düþük olduðu saptandý (p<0.05).
Profesyonel ve amatör futbolcularýn fiziksel
özellikleri ve vücut kompozisyonu ölçümleri ve
karþýlaþtýrmalarý Tablo I’de verildi.
Çalýþmamýzda her iki grupta kas kuvveti deðerlendirmeleri dominant bacakta gerçekleþtirildi.
Profesyonel futbocularda kuadriceps ve hamstring
kaslarýnýn izokinetik konsantrik kas kuvvetleri ve
kas kuvvetlerinin vücut aðýrlýðýna oranlarý180°/sn
ve 300°/sn hýzlarda amatör futbolculardan yüksek
bulunurken, 450°/sn açýsal hýzda amatör
futbocularýn kas kuvvetleri yüksek bulundu (Tablo
II ve Tablo III).
Amatör futbolcularda hamstring/kuadriceps PT
oraný her 3 hýzda da profesyonel futbolculardan
yüksek bulundu, 300°/sn ve 450°/sn hýzda bu
yükseklik anlamlý iken (p<0.05), 180°/sn hýzda
anlamlý bulunmadý (p>0.05) (Grafik 1).
TARTIÞMA
Profesyonel futbolcularýn vücut yað yüzdeleri ve
vücut yað aðýrlýklarý amatör futbolculardan düþük,
yaðsýz vücut aðýrlýklarý ise yüksek bulunmuþtur.
Kutlu ve Karadað futbolcular ve sedanter bireyleri
karþýlaþtýrdýklarý çalýþmalarýnda futbolcularýn VA’nýn
sedanter bireylerden yüksek olmasýna raðmen
vücut yað yüzdelerini düþük, yaðsýz vücut aðýrlýklarýný yüksek bulmuþlardýr15. Bilindiði gibi futbolda
oyuncunun mevkisine göre yaptýðý egzersizin
þiddeti farklý olabilir. Ancak genel olarak incelendiðinde futbol hem aerobik ve hemde anaerobik
enerji yolu kullanýlarak oynanmaktadýr. Buna baðlý
olarak da antrenman içerikleri mevkilere göre
farklýlýk göstermekle birlikte bu iki enerji yolunun
kapasitelerini geliþtirmeye yönelik olabilmektedir.
Aerobik yolla enerji üretimi sýrasýnda egzersizin
yaklaþýk olarak 20-30 dk’larý arasýnda yað yakýmý
baþlamaktadýr. Dolayýsýyla VYY’nin düþük çýkýyor
olmasý süper lig futbolcularýnýn aerobik antrenman
içeriklerinin amatör futbolculara oranla daha
yüksek olduðu ortaya çýkmaktadýr. Ayrýca aerobik
yollu enerji üretiminin daha yüksek çýkmasý
beklenebilmektedir.
Yaðsýz vücut aðýrlýðý deðerlendirmelerinde süper lig
futbolcularýnda yaðsýz vücut kütlesinin amatör
futbolculara oranla daha yüksek çýktýðý gözlenmiþtir. Genel antrenman ilkeleri incelendiðinde
Tablo I
Profesyonel (Grup 1) ve amatör (Grup 2) futbol oyuncularýnýn
fiziksel özellikler ve vücut kompozisyonu karþýlaþtýrmalarý
Grup 1 (n=23)
Yaþ (yýl)
Boy (cm)
Vücut aðýrlýðý (VA)
Vücut kütle indeksi
Vücut yað yüzdesi (%)
Vücut yað aðýrlýðý
Yaðsýz vücut aðýrlýðý
Otur-uzan testi
24.7
180
74.5
23
10.7
8
66.6
19
±
±
±
±
±
±
±
±
4.2
4.4
3.6
1.2
1.1
1
3
4.4
Grup 2 (n=14)
19.6 ±
173.6 ±
70.9 ±
23.4 ±
13.3 ±
9.5 ±
61.4 ±
23.5 ±
1.2
8.4
10.8
2.2
2.1
2.6
8.6
7.9
t
p
–5.5
–3.1
–1.2
–0.7
–4.9
–2.5
–2.6
–2.2
0.000*
0.004*
0.245*
0.522*
0.000*
0.015*
0.013*
0.033*
*p<0.05
Tablo II
Profesyonel (Grup 1) ve amatör (Grup 2) futbol oyuncularýnýn dominant bacak
kuadriseps ve hamstring kas kuvvetlerinin karþýlaþtýrmasý
PT-180-EKS
PT-180-FLE
PT-300-EKS
PT-300-FLE
PT-450-EKS
PT-450-FLE
*p<0.05
Grup 1 (n=23)
Grup 2 (n=14)
133.3
78.8
99
62.2
56.5
33.6
101.5
61.1
76.9
58.3
70.2
67.5
±
±
±
±
±
±
13.9
12.8
12.6
9.9
9.5
10.2
±
±
±
±
±
±
17
11.5
12.8
11
12.3
16.5
t
p
–6.2
–4.2
–5.2
–1.1
–3.8
–7.8
0.000*
0.000*
0.000*
0.268*
0.001*
0.000*
165
ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY
Tablo III
Profesyonel (Grup 1) ve amatör (Grup 2) futbol oyuncularýnýn dominant bacak
kuadriseps ve hamstring kas kuvvetlerinin vücut aðýrlýðýna oraný karþýlaþtýrmasý
Grup 1 (n=23)
PT-180-EKS/VA
PT-180-FLE/VA
PT-300-EKS/VA
PT-300-FLE/VA
PT-450-EKS/VA
PT-450-FLE/VA
81.5
48.1
60.5
38
34.6
20.5
±
±
±
±
±
±
7.9
7.4
7.5
5.8
5.6
6.3
Grup 2 (n=14)
65.6
39.6
49.6
37.5
45.1
43.1
±
±
±
±
±
±
8.8
7
6.1
4.3
4.4
6.5
t
p
– 5.7
– 3.5
– 4.5
– 0.3
– 6.4
–10.4
0.000*
0.001*
0.000*
0.777*
0.000*
0.000*
*p<0.05
Grafik 1. Profesyonel ve amatör futbolcularda dominant bacak
hamstring/kuadriceps pik tork oranları(%)
95,9
100
90
76,4
80
70
59,3 61,3
63,4
60,8
60
profesyonel
50
am atör
dayanýklýlýk düzeylerinin düþük olduðunu düþündürmektedir. Rankin ve arkadaþlarýnýn çalýþmalarýnda yüksek hýzlarda özellikle de deðiþik hýzlarýn
ardarda seçildiði test protokollerinde yorgunluk
faktörü nedeniyle performansýn tam olarak gerçekleþtirilemediðini gözlemiþlerdir.
40
30
20
10
0
180º/sn
300º/sn
450º/sn
yapýlan kuvvet antrenmanlarýnýn kas hipertrofisine
yani kasýn enine kesit alanýnýn geniþlemesine
neden olduðu görülmektedir. Bu araþtýrmada
incelenen gruplar arasýnda yaðsýz vücut kitlesinde
süperlig oyuncularý lehine anlamlý fark çýkmýþ
olmasý yapýlan kuvvet antrenmanlarý hakkýnda bilgi
vermektedir. Buradan hareketle, süperlig oyuncularýnýn antrenman programý içerisinde kuvvet
antrenmalarýnýn amatör sporculardan daha fazla
olduðu ortaya konmaktadýr.
Diz kaslarýnýn izokinetik kas kuvveti karþýlaþtýrmalarýnda 180°/sn ve 300°/sn hýzlarda hem
ekstensörler hem de fleksörler profesyonel
futbolcularda daha kuvvetlidir. 450°/sn hýzda ise
bu durum tam tersi yönde çýkmýþtýr yani amatör
oyuncularýn hem ekstansör hem de fleksör kas
kuvvetleri profesyonellerden yüksektir. 180°/sn ve
300°/sn hýzlarda profesyonel futbolcularýn kas
kuvvetlerinin amatör futbolculara göre yüksek
çýkmýþ olmasý literatür ile uyumludur. Kronolojik
yaþ ve antrenman yaþý ile izokinetik kas kuvvetleri
arasýnda iliþki vardýr. Özellikle antrenman yaþý
arttýkça PT’da yükselme görülmektedir16,17. 450°/
sn hýzda profesyonel futbolcularýn kas kuvvetlerinin
belirgin olarak azalmasý test sýrasýnda bu hýza
geldiklerinde yorulmuþ olduklarýný ve kassal
Kas kuvveti ve esneklik arasýndaki iliþkiyi inceleyen
araþtýrmacýlar kas kuvveti arttýkça esnekliðin
azaldýðý yönünde sonuçlar bildirmektedirler18.
Çalýþmamýzda profesyonel futbolcularýn hamstring
esnekliklerinin düþük olmasý ve 180°/sn, 300°/sn
hýzlarda kas kuvvetlerinin amatör futbolculardan
farklýlýk göstermesi bu görüþü desteklemektedir.
Hamstring/kuadriseps PT oranlarýna bakýldýðýnda
180°/sn hýzdaki oran istatistiksel anlamlý düzeyde
olmamasýna raðmen, her üç hýzda da amatör
futbolcularda daha yüksek oranlar dikkati
çekmektedir. Özellikle 450°/sn hýzda hamstring/
kuadriseps PT oraný %95 bulunmuþtur ve bu oran
fleksör PT’un ekstensör PT’a göre göreceli olarak
daha yüksek olmasýndan kaynaklanmaktadýr.
Literatürde yüksek hýzlarda hamstring kasýnýn
kuadriceps kasýna oranla daha yüksek kuvvete
eriþebildiði vurgulanmaktadýr19.
Kas kuvveti deðerlerinden birisi olan pik torkun
vücut aðýrlýðýna oraný da çalýþmamýza dahil
edilmiþtir. Kiþiler arasý kassal performansýn
karþýlaþtýrýlmasýnda, özellikle farklý spor dallarýnda
veya kadýn ve erkek sporcularýn karþýlaþtýrmalarýnda ve farklý vücut aðýrlýðýna sahip sporcu
gruplarýnda PT’un vücut aðýrlýðýna oranýnýn
kullanýlmasýnýn daha uygun olduðu görüþünde
olan araþtýrmacýlar vardýr20,21. Kiþinin bilateral
karþýlaþtýrmalarý veya unilateral oranlarý normal
olsa da vücut aðýrlýðýna göre tork iliþkisi deðiþik
olabilir22. Sporcularýn vücut aðýrlýklarý ve vücut
kütle indekslerinin sedanter bireylerden yüksek
olduðu durumlarda sporcu gruplar ile sedanter
166
ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY
bireylerin karþýlaþtýrmalarýnda, sporcularda vücut
aðýrlýðý dezavantaj oluþturabilir. Çalýþmamýzda
profesyonel oyuncularda yüksek tork deðerlerinin
yüksek vücut aðýrlýðýna oraný ile amatör
oyuncularda düþük tork deðerlerinin düþük vücut
aðýrlýðýna oraný, PT’da iki grup arasýnda gözlenen
farklýlýklarýn deðiþmemesine yol açmýþtýr.
Ýzokinetik diz kaslarýnýn kuvvet deðerlendirmelerinde testlerdeki açýsal hýz ar ttýkça PT
deðerlerinde azalma gözlenmektedir. Bu deðiþim
izokinetik alanýnda yeni bir bulgu deðildir. Pek çok
çalýþma ile gösterilmiþtir 23-27. Hýz arttýkça kas
kuvvetinin azalmasý, kasýn oluþturduðu maksimal
kuvvetinin kasýn kontraksiyon sýrasýndaki kýsalma
hýzý ile iliþkilendirilmiþtir27-29. Bizim çalýþmamýzda
da bulgularýmýz bu yöndedir. Literatürde deðiþik
düzey ve yaþ gruplarýnda futbolcularda kuadriceps
ve hamstring kas kuvvetinin sedanter bireylerden
daha yüksek olduðu bildirilmiþtir 30,31 . Çalýþmamýzda da tüm açýsal hýzlarda ve her iki grupta
da kuadriceps kasý hamstring kasýndan daha
kuvvetli bulunmuþtur.
Agonist/antagonist PT oraný kassal dengeyi gösterir
ve sakatlanmalarýn önlenmesinde belirleyici olarak
kullanýlmaktadýr. Ýki kas grubu arasýndaki dengesizliðin, özellikle hamstring kasýnýn zayýf olmasýnýn
yaralanmalara predispozisyon yarattýðý düþünülmektedir32. Agonist/antagonist PT oraný yaþ,
cinsiyet ve ölçülen taraftan etkilenmez, test
hýzýndan etkilenir. Hýz arttýkça oran artar. Oranlar
30°/sn hýzda %50-60, 120°/sn ve 180°/sn hýzlarda
%60-70, 180°/sn üzerindeki hýzlarda %70-80
arasýndadýr21. Tourny-Chollet ve Leroy çalýþmalarýnda konsantrik hamstring/kuadriceps PT
oranýnda sedanter ve futbolcular arasýnda fark
bulamamýþlardýr31.
Çalýþmamýzda elde edilen bulgular doðrultusunda
vücut kompozisyonu ile ilgili ölçütlerin ve izokinetik
kas kuvvetlerinin antrenman yaþý ve antrenman
niteliði ile ilgili olduðunu düþünmekteyiz. Aerobik
programlara ve kuvvet antrenmanlarý ile birlikte
kassal dayanýklýlýðý ve esnekliði arttýrýcý yönde
programlara antrenman programlarýnda daha fazla
yer verilmesi gerektiðini düþünmekteyiz.
KAYNAKLAR
1. Dvorak J, Junge A, Chomiak J, Graf-Baumann T, Peterson
L, Rösch D, Hodgson R. Risk factor analysis for injuries in
football players. Am J Sports Med 2000; 28: 69-74.
2. Junge A, Dvorak J, Graf-Baumann T. Football injuries
during the World Cup 2002. Am J Sports Med 2004; 32
(1 Suppl): 23-27.
3. Kujala UM, Kurist M, Osterman K. Knee injuries in athletes.
Rewiew of exertion injuries and retrospective study of
outpatient sports clinic material. Sports Med 1986; 3:
447-460.
4. Gündoðdu C, Özmerdivenli R. Amatör ve profesyonel
futbolculardaki spor sakatlýklarýnýn vücut kütlesi ve yaþ
gruplarýna göre daðýlýmlarýnýn analizi. Gazi Beden Eðitimi
ve Spor Bilimleri D Gazi Beden Eðitimi ve Spor Bilimleri
Dergisi 2003; 8(4): 58-66.
5. De Proft E, Clarys J, bollens E, Cabri J, Dufour W. Muscle
activity in the soccer kick. In: Reilly T, Lees A, Davids K,
Murphy W. Science and Football. London:E&FN Spon
1988: 434-440.
6. Poulmedis P, Rondoyannis G, Mitsou A, Tsarouchas E. The
influence of isokinetic muscle torque exerted in various
speeds on soccer ball velocity. J Orthop Sports Phys Ther
1988; 10: 93-96.
7. Aagard P, Simonsen EB, Magnusson P, Larsson B, DyrhePoulsen P. A new concept for isokinetic hamstring/
quadriceps muscle strength ratio. Am j Sports Med 1998;
26: 231-237.
8. Özer K. Antropometri: Sporda Morfolojik Planlama.
Kazancý Matbaacýlýk Sanayii, 1993.
9. Roche A, Heymsfield, F, Steven, B, Lohman TG. Human
Body Composition. Human Kinetics Pb. Comp., 1996.
10. Lohman GT, Roche, A, Reynaldo, M. Antropometric
Standardisation Reference Manual. Human Kinetics Book,
1988.
11. Wilmore JH, Behnke AR. An anthropometric estimation
of body density and lean body weight in young men. J
Appl Physiol Jul 1969; 27: 25-31.
12. Siri WE. Body composition from fluid spaces and
density:Analysis of methods in techniques for measuring
body composition. Washington D.C.: National Academy
of Science. National Research Council, 1961.
13. Biodex System 3 Pro manual. Applications/
operations(#835-000). Biodex Medical Systems, Inc.,
1998: 38-41.
14. ACSM. Guidelines for exercise testing and prescription.
6th ed. Baltimore: Lippincott, Williams&Wilkins, 2000:
85-88.
15. Kutlu M, Karadað A. Futbolcularda baskýn olan ve olmayan
bacaklarýn kuvvet, güç, sürat ve esnekliðinin yeni
geliþtirilmiþ metodlarla belirlenmesi. Gazi Beden Eðitimi
ve Spor Bilimleri Dergisi 2003; 8(2): 33-42.
16. Gür H, Akova Z, Punduk Z, Küçükoðlu S. Effects of age
on the reciprocal peak torque ratios during knee muscles
contractions in elite soccer players. Scand J Med Sci Sports
1999; 9: 81-87.
17. Rochconcar P, Morvan R, Dasonville JJ, Beillot J.
Isokinetik investigation of knee extensors and knee flxors
in young French soccer players. Int J Sports Med 1988;
9: 448-450.
18. Prentice WE, Voight MI. Techniques in Musculoskeletal
Rehabilitation. 1 st ed. New York: Mc Graw Hill, 2001:
215-233.
19. Rankin JM, Thompson CB. Isokinetic evaluation of
quadriceps and hamstrings function: Normative data
concerning body weight and sport. Athletic Training 1983;
Summer: 110-114.
ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY
20. Housh TJ, Thorland WG, Tharp GD, Johnson GO, Cisar
Cj. Ýsokinetig leg flexion and extension strength of elite
adolescent female track and field athletes. Res Quar Exerc
Sport 1984; 55: 347-350.
21. Perrin DH. Isokinetic Exercise and Assessment. 1st edition.
United States of America:Human Kinetics Publishers;
1993.
22. Davies GJ. A compendium of isokinetics in clinical usage
and rehabilitation techniques. 3rd ed Wiskonsin: S & S
Publishers; 1987: 51.
23. Holmes JR, Alderink GJ. Ýsokinetic strength characteristics
of the quadriceps femoris and hamstring muscles in high
school students. Phys Ther 1984; 64: 914-918.
24. Kannus P. Normality, variability and predictability of work,
power and torque acceleration energy with respect to peak
torque in isokinetic muscle testing. Int J Sports Med 1992;
13: 249-256.
25. Lord JP, Aitkens SG, McCrory MA. Bernauer EM. Isometric
and isokinetic measurement of hamstring and quadriceps
strength. Arch Phys Med Rehabil 1992; 73: 324-330.
26. Osternig LR. Isokinetic dynamometry:Implications for
muscle testing and rehabilitation. Exerc Sport Sci Rev
1986; 14: 45-81.
167
27. Stafford MG, Grana WA. Hamstring/quadriceps ratio in
college footbal players: a high velocity evaluation. Am J
Sports Med 1984; 12: 209-211.
28. Prietto CA, Caiozzo VJ. The in vivo force-velocity
relationship of the knee flexors and extensors. Am J Sports
Med 1989; 17: 607-611.
29. Gillian TB, Sady SP, Freedson PS, Villanacci J. Isokinetic
torque levels for high school football players. Arch Phys
Med Rehabil 1979; 60: 110-114.
30. Mangine R, Noyes FR, Mullen MP, Barber SD, A
physiological profile of elite soccer athletes. J Orthop
Sports Phys Ther 1990; 12: 147-152.
31. Tourny-Chollet C, Leroy D. Conventional vs. Dynamic
hamstring-quadriceps strength ratios: A comparison
between players and sedentary subjects. Isokinetics Exer
Sci 2002; 10: 183-192.
32. Yamamato T. Relationship between hamstrings strains and
leg muscle strength. J Sports Med Phys Fitness 1993; 33:
194-199.