seminer kitabı 4. bölüm - İktisadi Araştırmalar Vakfı

Transkript

PANEL OTURUMU
“Tezgahüstü Piyasalarda MKT: Sorunlar & Öneriler”
Başkan
: Muharrem KARSLI
T.C. Ziraat Bankası A.Ş. Yönetim Kurulu
Başkanı ve İktisadi Araştırmalar Vakfı
Yönetim Kurulu Üyesi
Katılımcılar : İbrahim PEKER
Sermaye Piyasası Kurulu
Başkan Yardımcısı
: Dr. Cihan AKTAŞ
T.C.M.B. Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar
Genel Müdür Yardımcısı
: Başak YETİŞEN TEKER
BDDK Bankacılık Baş Uzmanı
: Dr. M. Cüneyt SEZGİN
T. Garanti Bankası A.Ş.
Yönetim Kurulu Üyesi
: Dr. Mehmet Ayhan ALTINTAŞ
Takasbank Merkezi Risk ve Teminat
Yönetimi Direktörü
141
142
Muharrem KARSLI
T.C. Ziraat Bankası A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı ve
İktisadi Araştırmalar Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi
Sayın Başkanlar,
Değerli Konuklar,
Hepinize kendi adıma hoş geldiniz diyorum.
Yıllar önce bir gazetede karikatür gördüm. Uzun bir masa; masanın etrafında tabaklar var ama herkes gitmiş. Masanın ucunda bir konuşmacı ve
dinleyici kalmış, konuşuyor. Elinde bir kağıt var yerlere kadar inmiş. Yanında ki dinleyici arada diyor ki, ben niye bekliyorum biliyor musunuz? Sizden
sonra benim konuşmam varda onun için bekliyorum, demiş.
Bu güzel toplantı da çok değerli katılımcıların konuşmalarını dinledik. Takasbank nedir, Ne zaman kuruldu, Nasıl kuruldu, Nereden nereye geldi?
Borsa 1985 yılında kuruldu 1986 Ocak ayında faaliyete geçti. Bende kurucu başkanlarındanım. Borsanın Cağaloğlu’nda ki ilk çalışma günlerinde borsa seans salonunda alım satım olur, seans bitince borsa üyeleri birer taksi
tutar sattıkları hisse senetlerini çantaya koyup Şişli’ye giderlerdi. Şişli’den
Taksim’e, Taksim’den Karaköy’e hisse senetlerini teslim eder paralarını da
alır merkezlerine geri dönerlerdi. İlk kuruluş böyleydi. Bu çok zahmetli masraflı ve zaman alıcı bir olaydı. Karaköy’de ki binaya geçtikten sonra binanın
ilk katını aracı kurumlara tahsis ettik. Dedik ki, bu odalarınıza birer kasa koyacaksınız bundan sonra teslimler burada olacak. Hatta yönetmeliğe ilave
ettik, borsa binasındaki irtibat bürolarına yapılan teslim, kesin teslim sayılır.
Bu teslim ret edilemez. Herkes seanstan sonra o odalarda dolaşmaya başladı. Fakat bir süre sonra bu da yetersiz kalmaya başladı. Ben bir arkadaşımla, danışmanımla Avrupa borsalarını gezmeye gittik. Viyana borsasından başladık. O zamanlar viyana borsası gariban bir borsa pek bir şey ala143
madık. Oradan Milano’ya gittik, o zamanlar Milano Avrupa’nın Londra ve
Frankfurt’tan sonra ikinci büyük borsası idi. Başında da İskoçyalı bir başkan
orayı reforme ediyor. Onlara sorduk, yapıyoruz bir şey ama kendi sistemimizi de geliştirmeye çalışıyoruz. Pek de memnun değiliz durumdan bir günün işlemlerinin %25’i ertesi güne sarkıyor. Sizde ne kadarı sarkıyor? Dediler. Biz de hiç sarkmıyor dedik. Oradan kalktık Londra’ya gittik. Londra borsasında uzmanlarla konuşuyoruz. Baktık onlarda da halinden memnun bir
hava yok. Dediler ki, bizim sistemimiz de iyi değil. Siz en iyisi Paris’e gidin.
Paris’te Sicovam diye Paris borsasının bir yan kuruluşu var. Bizde o sistemi alma düşüncesindeyiz. Sicovam’a gittik ve bizi çok iyi karşıladılar. Anlatılar, şöyle yapıyoruz böyle yapıyoruz ve bizim de aklımıza yattı. Notlarımızı, broşürlerimizi aldık. Bize şunu söylediler, bu sistemi kuran biz değiliz.
Kim peki dedik? İkinci dünya savaşı sırasında Paris, alman işgali altındayken bu sistemi almanlar kurdu. Hayretler içinde kaldık. Ama sonradan
Frankfurt borsasını incelemeye gittiğimiz zaman baktık aynı sistem orada
da var. Sonra döndük. Karaköy’deki binanın bir katını da takas işlemlerine
ayırdık. Şöyle bir sistem kurduk. Sabahtan öğleye kadar mal satan malını
oraya teslim edip bir makbuz alacak, öğleden sonrada gidip makbuzu verip
parasını alacak. Ya da mal alan öğleye kadar parasını teslim edecek öğleden sonra da makbuzu verip malını geri alacak. İşte size takas sistemi. Aradan bir süre geçtikten sonra birde saklama sistemi kurmak lazım. Binanın
ön cephesini parasal işlemler için iş bankasına verdik. Bodrum katını banka kiralık kasası gibi tanzim ettik. Tüm üyelere birer tane kasa verdik. Fazla malınızı buraya koyun, günlük ihtiyacınızı da kendi odalarınızda ki takas
kasalarından karşılayın. Epey müddet böyle gitti. Daha sonra benim borsa
başlığındaki sürem doldu. Benden sonra yaman Törüner geldi. Sermaye piyasası kurulu bir tebliğ çıkardı. Borsaların ve bankaların sermaye piyasası
işlemleri yapan birimleri müesseselerin dışına çıkacak. İMKB takas ve saklama merkezi iken anonim şirketine dönüştü. Ama yine borsanın içinde faaliyetine devam etti. Yaman Törüner’in ayrılmasından sonra rahmetli Tuncay Artun İMKB takas ve saklama anonim şirketi yani Takasbank haline dönüştürüldü. İşte Takasbank’ın hayatını sizlere böylece anlatmış oldum. Teşekkür ediyorum.
144
İbrahim PEKER
Sermaye Piyasası Kurulu Başkan Yardımcısı
Çok değerli katılımcılar, akademi ve finans dünyasından kıymetli misafirler,
Bilindiği üzere, ülkemizin de üyesi olduğu G-20’nin 2009 yılı Eylül ayında gerçekleştirilen Pittsburgh Liderler Zirvesinde, standart hale getirilecek
tüm tezgahüstü türev sözleşmelerin uygun görülecek borsalar veya elektronik alım satım platformlarında işlem görmesi ve işlemlerin merkezi karşı taraflar (MKT) nezdinde takasının gerçekleştirilmesinin en geç 2012 yılı sonuna kadar sağlanması konularında uzlaşmaya varılmıştır. Söz konusu Zirvede ayrıca merkezi takası gerçekleştirilmeyen sözleşmelerin daha yüksek
sermaye yükümlülüğüne tabi olması da karara bağlanmıştır.
Diğer taraftan, Yüksek Planlama Kurulu’nun 29.09.2009 tarihli kararı ile
“İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem Planı” kabul edilmiş ve ilgili Strateji ve Eylem Planı 02.10.2009 tarihinde Resmi Gazete’de
yayınlanmıştır. Söz konusu Plan’ın eyleme geçirilmesi amacıyla İstanbul
Uluslararası Finans Merkezi (İFM) Yüksek Konseyi ve Ulusal Danışma Kurulunun ortak toplantısında alınan karar gereği ilgili kurumlara belirli sorumluluklar verilerek “İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Çalışma Komiteleri
Çalışma Usul ve Esasları” kabul edilmiştir. İstanbul Uluslararası Finans
Merkezi Stratejisi ve Eylem Planı doğrultusunda 01.05.2010 tarih ve 27568
sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2010/11 sayılı Başbakanlık Genelgesi
uyarınca oluşturulan “Piyasalar ve Enstrümanlar Komitesi”nin başkanlığı
Kurulumuz tarafından yürütülmektedir.
Ayrıca MKT uygulamasına geçilmesi hususu, Türkiye sermaye piyasalarına getireceği istikrar ve sağlayacağı etkinlik artışı göz önünde bulundurularak İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Projesinin kapsamına alınmış ve
15 (ii) nolu “Merkezi Teminatlandırma ve Merkezi Takas Tarafı” sisteminin
145
oluşturulması başlığı altında çalışmaların yürütülmesi resmiyete bağlanmış
olup söz konusu çalışmalar Kurulumuz ve ilgili diğer kuruluşlar arasında
sürdürülmektedir.
Alınan bu kararlar ile yapılan bu çalışmalar doğrultusunda, 30.12.2012
tarihinde yürürlüğe giren 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun (Kanun) “Merkezi Karşı Taraf” başlıklı 78 inci maddesiyle, borsalarda ve borsa
dışı piyasalarda işlem gören sermaye piyasası araçlarıyla ilgili gerçekleştirilen işlemlerde merkezî takas kuruluşlarının alıcıya karşı satıcı, satıcıya
karşı da alıcı rolünü üstlenerek takasın tamamlanmasını taahhüt ettikleri
merkezî karşı taraf uygulamasının; piyasalar veya sermaye piyasası araçları itibarıyla SPK tarafından zorunlu tutulabilmesine veya borsalar veya
teşkilatlanmış diğer pazar yerlerinin kendileri nezdinde işlem gören sermaye piyasası araçlarıyla ilgili merkezî karşı taraf uygulamasına geçmek üzere SPK’ya başvurabilmelerine imkân sağlanmıştır. Bu düzenleme ile organize ve tezgahüstü piyasalarda gerçekleştirilen tüm işlemler için merkezi
karşı taraf uygulamasının oluşturulabilmesine yönelik hukuki altyapı oluşturulmuştur. Kanunda yer alan MKT’nin rol üstlenmesi ifadesinin ise uluslararası kullanıma da uygun düşecek şekilde bilinçli olarak seçilip kullanıldığı
ifade edilebilir. Zira burada MKT üç taraflı bir anlaşmanın (alıcı, satıcı ve
MKT) ve iki aşamalı bir işlemin (birinci aşama: alıcı açısından sorunsuz gerçekleşme durumunda işin özü itibariyle MKT’nin taraf olmaması, ikinci aşama: taraflardan birisinin yükümlülüğünü yerine getirmemesi durumunda
MKT’nin devreye girmesi) içerisinde bulunmaktadır.
Uluslararası piyasalarda, G-20 ülkelerinin aldığı söz konusu kararlar çerçevesinde tezgahüstü türev ürünlerin merkezi karşı taraflarca takasının gerçekleştirilmesine yönelik kapsamlı düzenlemeler yapılmış ve bazı taahhütlerde bulunulmuştur. Avrupa Birliği Parlamentosunda MKT uygulamalarına
ilişkin olarak oluşturulmuş European Market Infrastructure Regulation
(EMIR) düzenlemeleri Mart 2012’de son haliyle kabul edilmiştir. EMIR düzenlemeleri kapsamında öncelikle 2013 yılında merkezi karşı taraf olunmasına ilişkin teknik şartların belirlenerek buna göre MKT’ların yetkilendirilmesi sağlanacak olup, 2015 yılının ortalarında da bütün ürünlerin merkezi karşı taraf uygulamasına tabi tutulması hedeflenmiştir. ABD’de yürürlüğe giren
Dodd-Frank düzenlemeleri kapsamında ise, bütün ürünlerin merkezi karşı
taraf uygulamasına tabi tutulmasının 2014 yılının ortalarında gerçekleştiril146
mesi hedeflenmiştir. Ayrıca Basel III düzenlemeleri ile MKT’ye tabi ürünler
için bulundurulması gereken minimum sermaye gereklilikleri belirlenmiş
olup, 2019 yılına kadar kurumların kademeli olarak bu gereklilikleri yerine
getirmesi ve 2019 yılında da tam uyumun sağlanması hedeflenmiştir. Diğer
taraftan, CPSS-IOSCO tarafından finansal piyasa altyapılarına ilişkin MKT
olunması ve MKT’lerin uyması gereken kurallara yönelik tavsiye niteliğindeki prensipler yayınlanmıştır.
Mevcut durumda, G20 ülkelerinin yarısında MKT’ye yönelik yasal düzenlemeler yapılmış olup (Türkiye dâhil), ancak Aralık 2012 sonu itibariyle sadece Japonya’da bazı tezgahüstü türev ürünler için zorunlu takas uygulamasına başlanmıştır. ABD ve Hindistan’da bazı tezgahüstü araçlar için
2013 içinde zorunlu takas uygulanmasına başlanacağı duyurulmuştur.
Merkezi karşı taraflar, tarafların birbirlerine karşı almış oldukları değişken riskleri merkezileştirerek standartlaştırılmış bir risk yönetim sistemine dönüştürmekte ve birçok piyasada çok taraflı risk netleştirmesi yaparak piyasa riskini anlık olarak takip edebilmektedir. Ayrıca merkezi karşı taraflar, üye ve müşteri risklerini çeşitli algoritmalar aracılığıyla gerçek
zamanlı olarak izleyebilmekte ve potansiyel temerrütlerin diğer takas
üyelerini ve piyasayı olumsuz yönde etkilemesini önleyici tedbirler alabilmektedir.
Merkezi karşı taraf uygulaması, piyasalarda likiditenin artmasına katkıda
bulunmakta ve böylece, piyasadaki katılımcı sayısı ile piyasanın işlem hacmi artarak piyasa büyüklüğüne pozitif yönde etki etmektedir. Ayrıca, risklerin tek bir kurum tarafından takip edilmesi ve çok taraflı netleştirmenin gerçekleştirilmesi gibi imkânlar takas maliyetlerini de azaltmaktadır. Merkezi
karşı tarafça tek bir merkezden teminat kabulü ve yönetimi, risk ölçümü,
üye ve müşteri detayı tanımlanması ise piyasaların denetim otoritelerince
gözetim amaçlı olarak izlenmesini de kolaylaştırmaktadır.
Takas riskini kendi bünyelerinde toplamaları sebebiyle merkezi karşı taraflar, daha etkin bir risk yönetim sistemi kurmak ve yeterli mali kaynaklara
sahip olmak zorundadır. Buna ek olarak merkezi karşı taraf hizmeti verecek
kuruluş tarafından alınan teminatlar ile hesap sahiplerinin malvarlıkları bu
kuruluşun malvarlığından ayrı izlenecek ve böylece hesap sahiplerinin malvarlıklarının takibi kolaylaşacaktır.
147
Diğer taraftan, merkezi karşı taraf uygulaması ile piyasada oluşan takas
riskleri tek bir kurum üzerinde yoğunlaşacağından risk yönetiminin etkin ve
sürekli yapılmadığı durumlarda piyasaların olumsuz etkilenmesi de söz konusu olabilmektedir. Sistemik riskin engellenmesi açısından önemli bir yere
sahip olan merkezi karşı tarafların yeterli risk yönetimi uygulamalarına, operasyonel ve mali güce sahip olmaları finansal istikrar açısından büyük önem
arz etmektedir. Aksi takdirde MKT’lerin bizzat kendileri sistemik risk kaynağı olacaklardır. Bu nedenle, sistemik riskin azaltılabilmesi için piyasadaki
risklerin iyi tanımlanması, tam olarak fiyatlanması, yeterli sermayeyle desteklenmesi ve riskin yeniden dağılımı sürecinin açıkça tanımlanarak şeffaflaştırılması gerekmektedir.
Ayrıca risk takibinin standartlaştırılması, MKT’ye üye olan kurumlara yönelik kredi riski ve kurum portföyü üzerinden değerlendirme yapma imkanının azalması/kaybolması, farklı piyasalarda alınan riskler ya da farklı
MKT’ler kullanılması durumunda netleştirme imkanının azalması, garanti
fonu, sigorta vs. gibi defans bloğunda yer alan ek katmanların maliyeti gibi
hususlar nedeniyle merkezi karşı taraf uygulamasının piyasa katılımcılarına
getireceği ek maliyetlerin sistemin oluşturulmasında dikkate alınması gerekmektedir.
Sayısal verilere bakılacak olursa; uluslararası piyasalarda 08.05.2013
tarihli Bank for International Settlements (BIS) raporundan alınan verilere
göre, 31.12.2012 tarihi itibariyle uluslararası tezgâh üstü türev piyasasının
pozisyon büyüklüğü 632 trilyon USD seviyesine ulaşmıştır. Uluslararası tezgâh üstü türev piyasasının 489 trilyon USD ile %77’si faiz sözleşmelerine,
67 trilyon USD ile %10’u döviz sözleşmelerine ve 25 trilyon USD ile %4’ü
Credit Default Swap’lara (CDS) dayalı türev işlemlerden oluşmaktadır.
Ülkemizdeki mevcut durumda ise, BDDK’nın Aralık 2012 tarihli Finansal Piyasalar Raporunda tezgahüstü türev işlemlerle ilgili sunulan toplam
büyüklük (muhtemel açık pozisyon tutarı) ise 347,2 milyar TL olup,
%78’inin karşı tarafı bankalar, %16’sının karşı tarafı ise diğer tüzel kişilerdir. Türkiye’de yerleşik bankaların tezgahüstü türev işlemlerle ilgili tek taraflı yükümlülükleri esas alındığında küresel hacim içindeki payın yüzde birin çeyreği mertebesinde olduğu anlaşılmaktadır. Küresel işlem hacmiyle
karşılaştırıldığında önemsiz görülebilecek bu tutar, işlemlerin tamamının
tek bir merkezi karşı taraf üzerinden gerçekleştirildiği varsayıldığında, mer148
kezi karşı taraf için 400 milyar $ civarında nominal bir yükümlülüğe tekabül
edecektir.
Uluslararası piyasalara nazaran ülkemizde işlem hacmi düşük olan tezgahüstü piyasalarda, standartlaştırılmaya en uygun olan ürünlerden başlanarak merkezi karşı tarafça takas işlemlerinin gerçekleştirilmesi ülke tecrübesi açısından önem arz etmektedir. Bu kapsamda, tezgâh üstü piyasalarda işlem gören ürünlerin standardize edilmesine ve bu ürünlerin Takasbank
tarafından merkezi karşı taraf olarak takasının yapılmasına yönelik olarak
piyasa katılımcılarının da katkılarıyla yapılmakta olan çalışmalar devam etmektedir.
Öte yandan, tezgahüstü piyasalar için ulusal bir MKT uygulamasının
oluşturulmasına yönelik yapılmakta olan çalışmalarda aşağıdaki hususların
çok iyi değerlendirilmesi ve bunlara yönelik kararların verilmesi gerekmektedir.
•
Uygulamaya başlanacak araçların seçilmesi,
•
Defans bloğu sıralamasına karar verilmesi (Spot işlemler ile aynı mı
olacak, farklı katmanlama mı olacak?),
•
Teminat kompozisyonunun belirlenmesi (Kriz zamanı artan likidite ihtiyacı ve teminatların nakde çevrilmesi zorluğu dikkate alınarak alınacak olan nakit/döviz teminat tutarının belirlenmesi),
•
Nakit/döviz teminatın değerlendirilmesi, nemanın paylaşılması (kriz
esnasında değerlendirilen teminatın kriz anında nakde çevrilememesi riski),
•
Kriz zamanı artan likidite ihtiyacı ve teminatların nakde çevrilmesi
zorluğu durumunda Merkez Bankasının rolü, Merkez Bankasının
devreye girmesi durumunda fiyatlamanın ne şekilde yapılacağı, teminatların ne şekilde değerleneceği,
•
Garanti Fonu oluşumu, kullanımı, piyasalar arası geçişkenlik (Her piyasanın ayrı fonu mu olacak, farklı piyasalar için tek fon mu kullanılacak?),
•
Nitelikli takas kurumu niteliğinin Kazanılması (Basel III düzenlemelerinin uygulanmasında MKT olarak kabul edilme),
149
•
Basel III uygulamasında nitelikli MKT belirlemesinde başka kurumların durumu.
Sonuç olarak yeni Sermaye Piyasası Kanunu ile hukuki zemini hazırlanmış olan merkezi karşı taraf uygulaması için, yukarıda yer alan kararların
verilip, gerekeli tercihlerde bulunularak uygulamaya geçilmesi hem risk kontrolü sağlandığından finansal istikrara katkıda bulunacak, hem de Uluslararası İstanbul Finans Merkezi Projesinin operasyonel ayağının güçlenmesine büyük fayda sağlayacaktır.
Saygılarımı sunar, teşekkür ederim.
150
SPK
TEZGAHÜSTÜ PİYASALARDA
MERKEZİ KARŞI TARAF UYGULAMASI
İbrahim PEKER
Sermaye Piyasası Kurulu Başkan Yardımcısı
13 Mayıs 2013, İstanbul
Sunum Planı
SPK
•
•
•
•
•
Tezgahüstü Piyasalara (OTC) Genel Bakış
Merkezi Karşı Tarafa (CCP) İlişkin Yasal Çerçeve
Uluslararası Uygulamalar
Türkiye’de OTC İşlemler
Genel Değerlendirme
151
Tezgahüstü Piyasalarda Merkezi Karşı Taraf
SPK
• Temel Özellikler: Merkezi ve organize olmayan , karşılıklı
anlaşma yoluyla tamamlanan, fiziki ve resmi mekan bulunmayan
• Merkezi Takas Kurumlarının Getirdikleri:Merkezi Takas Kurumu,
Standardizasyon, Düzenleme, Merkezi Teminatlandırma
SPK
OTC TÜREV İŞLEMLERİNİN İŞLEYİŞİ
İşlem Öncesi (Pre-Trade)
İki Taraflı Dokümantasyon ve İç Onaylar
İşlem (Trade)
İşlemin gerçekleşmesi (Trade execution)
İşlem Sonrası (Post Trade)
İşleme İlişkin Verilerin Girilmesi (Trade Capture)
İşlem Teyidi-Doğrulama
Nihai Mutabakat-Konfirmasyon
152
SPK
YASAL ÇERÇEVE
• G-20’nin Pittsburgh Liderler Zirvesi (2009)
• İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem
Planı (2009)
• 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu
SPK
G-20’nin Pittsburgh Liderler Zirvesi
Tüm tezgahüstü türev sözleşmelerin takasının merkezi karşı taraflarca
gerçekleştirilmesinin en geç 2012 yılı sonuna kadar sağlanması, merkezi
takası
gerçekleştirilmeyen
sözleşmelerin
daha
yüksek
sermaye
yükümlülüğüne tabi olması konularında uzlaşmaya varılmıştır.
G20: Standardizasyon, veri depolama kuruluşlarına bildirim, elektronik
platform/borsa, merkezi karşı taraf
Mevcut Durum: G20 ülkelerinin yarısında CCP’ye yönelik yasal
düzenlemeler yapılmış (Türkiye dahil), ancak Aralık 2012 sonu itibariyle
sadece Japonya’da bazı OTC Türevler için zorunlu takas uygulamasına
başlanmıştır. ABD ve Hindistan’da bazı OTC araçlar için 2013 içinde zorunlu
takas uygulanmasına başlanacağı duyurulmuştur.
153
Uluslararası Düzenlemeler
SPK
EMIR
Teknik Şartların Belirlenmesi
Merkezi Takası
DODD-FRANK
2012
BASEL III
(CCP’lerin Yekilendirilmesi) Bütün Ürünlerin
Bütün Ürünlerin Merkezi Takası
2013
2014
Minimum Sermaye Gereklilikleri
2015
Uyum Süreci
CPSS-IOSCO - Prensipler
CCPlerin Hizmet Verdiği OTC Ürünler
SPK
154
2019
TAM UYUM
SPK
Asya-Pasific
Avrupa
Kuzey Amerika
DÜNYA GENELİNDE TAKAS HİZMETLERİ
Takas Kurumu
Ülke
CDCC
Kanada
CME Clearport
ABD
ICE Clear Credit
ABD
IDCG
ABD
NYPC
ABD
CME Europe
AB
Eurex Clearing
AB
ICE Clear Europe
AB
LCH.Clearnet
İngiltere
KPDW CCP
Polonya
Shanghai Clearing House
Çin
HKEx
Hong Kong
JSCC
Japonya
SGX
Singapur
CDS
IRS
Ürünler
FX Swap
Emtia
.
OTC Araç Türlerine Göre Hizmet Veren CCPler 1
SPK
155
G20 Ülkelerinin OTC Araç Türlerine Göre Hizmet
Veren CCPler 2
SPK
SPK
156
SPK
SPK
İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem
Planı
Merkezi karşı taraf uygulamasına geçilmesine yönelik
yapılan çalışmalar Yüksek Planlama Kurulu’nun 29.09.2009
tarihli kararı ile kabul edilen “İstanbul Uluslararası Finans
Merkezi Stratejisi ve Eylem Planı” kapsamında yürütülmektedir.
157
SPK
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu
Yeni Sermaye Piyasası Kanunu’nun 77’nci Maddesi
Merkezi Takas Kuruluşlarını, 78’nci Maddesi ise bu kuruluşlarca
verilebilecek
Merkezi
Karşı
Taraf
(MKT)
hizmetini
düzenlemektedir.
SPK
Merkezi takas kuruluşlarının, alıcıya karşı satıcı, satıcıya
karşı da alıcı rolünü üstlenerek takasın tamamlanmasını
taahhüt ettikleri merkezi karşı taraf uygulaması, piyasalar veya
sermaye piyasası araçları itibarıyla zorunlu tutabilecektir.
158
SPK
Tezgâhüstü piyasalarda gerçekleştirilen işlemlerde
merkezi karşı taraf uygulamasına geçilebilmesine yönelik
hukuki zemin oluşturulmuştur.
SPK
İşlemlerin Karşılıklı
Gerçekleştiği
Piyasalar
Merkezi Takasın
Gerçekleştiği
Piyasalar
Müşteri A
Müşteri A
Sözleşme
Yenileme
İki Taraflı
Sözleşme
CCP
Sözleşme
Yenileme
Müşteri B
Müşteri B
159
Çok Taraflı Netleştirme ve MKT
SPK
Kaynak: Rama Kont, Thomas Kokholm, Central Clearing of OTC Derivatives, Bilateral vs Multilateral Netting
SPK
RİSK YÖNETİMİ ve TEMERRÜT
¾ Yeterli Teminat Varlığı
¾ Garanti Fonuna Katılım
¾Karşı Pozisyon Alma
160
SPK
Küresel OTC Türev İşlem Hacimleri
BIS Statistical Release / 08.05.2013
(Milyar Dolar)
İTİBARİ DEĞER
2011/1 2011/2
64.698
DÖVİZ SÖZL.
FAİZ SÖZLEŞMELERİ
63.349
2012/1
66.645
BRÜT PİYASA DEĞERİ
2012/2
2011/1 2011/2
2012/1
2012/2
67.358
2.336
2.555
2.217
2.304
553.240 504.117 494.427 489.703
13.244
20.001
19.113
18.833
HİSSE SENEDİ SÖZL.
6.841
5.982
6.313
6.251
708
679
645
605
EMTİA SÖZL.
3.197
3.091
2.994
2.587
471
481
390
358
32.409
28.626
26.931
25.069
1.345
1.586
1.187
848
46.498
42.610
42.057
41.611
1.414
1.976
1.840
1.792
CDS
DİĞER
TOPLAM
21
706.883 647.775 639.367 632.579 19.518 27.278 25.392 24.740
SPK
• Karşı Tarafı Türkiye’de yerleşik olan OTC işlemlerinin türlerine
göre dağılımı:
Kaynak: BDDK (31.12.2012 tarihi itibariyle alınan verilerdir)
161
SPK
• Türkiye’de yerleşik bankaların gerçekleştirdiği OTC işlemlerin
karşı taraflarına göre dağılımı:
İŞLEMIN KARŞI TARAFI
Banka
Tüzel Kişi
Gerçek Kişi
Banka Dışı Mali Kesim
Diğer
TOPLAM
Y.İÇİ/Y.DIŞI
Yurtdışı Yerleşik
Yurtiçi Yerleşik
Yurtiçi Yerleşik
Yurtiçi Yerleşik
Yurtiçi Yerleşik
TL DEĞERİ
(Bin TL)
504.338.247
15.136.818
3.591.370
99.736.345
41.881
18.980.070
14.624.362
8.241.258
4.170
664.694.521
PAY
75,88%
2,28%
0,54%
15,00%
0,01%
2,86%
2,20%
1,24%
0,00%
100.00%
İŞLEM SAYISI
41.242
2.430
120
48.405
49
18.351
567
1.945
5
113.114
PAY
36,46%
2,15%
0,11%
42,79%
0,04%
16,22%
0,50%
1,72%
0,00%
100.00%
Kaynak: BDDK (31.12.2012 tarihi itibariyle alınan verilerdir)
SPK
–
–
–
–
–
–
–
162
Merkezi Karşı Taraf Uygulamasının Faydaları;
Çok Taraflı Netleştirme Sağlaması,
Etkin Risk Yönetimi
Teminatların Etkin Kullanılması,
Likiditenin Artması,
Sistemik Riskin Azaltılması,
İşlem Maliyetlerinin Düşürülmesi,
Gözetim Faaliyetlerinin Etkinliğinin Artırılması.
SPK
Merkezi Karşı Taraf Uygulamasının Dezavantajları;
– Riskin Tek Kurum Üzerinde Yoğunlaşması (Sistemik Risk),
– Piyasa Katılımcılarına Getireceği Ek Maliyetler (risk takibinin
standartlaştırılması, kuruma yönelik kredi riski ve kurum portföyü
üzerinden değerlendirme yapma imkanının azalması/kaybolması, farklı
piyasalarda alınan riskler ya da farklı CCP’ler kullanılması durumunda
netleştirme imkanının azalması, garanti fonu sigorta vs. gibi defans
bloğunda yer alan ek katmanların maliyeti)
OTC Araçlar İçin Ulusal Bir MKT İçin
Değerlendirilmesi Gereken Noktalar 1
SPK
• Uygulamaya başlanacak araçların seçilmesi (IRS...)
• Defans bloğu sıralamasına karar verilmesi (Spot işlemler ile
aynı mı olacak, farklı katmanlama mı olacak?)
• Teminat kompozisyonunun belirlenmesi (Kriz zamanı artan
likidite ihtiyacı ve teminatların nakde çevrilmesi zorluğu
dikkate alınarak alınacak olan nakit/döviz teminat tutarının
belirlenmesi)
• Nakit/döviz teminatın değerlendirilmesi, nemanın
paylaşılması (kriz esnasında değerlendirilen teminatın kriz
anında nakde çevrilememesi riski?)
163
OTC Araçlar İçin Ulusal Bir MKT İçin
Değerlendirilmesi Gereken Noktalar 1
SPK
• Kriz zamanı artan likidite ihtiyacı ve teminatların nakte
çevrilmesi zorluğu durumunda Merkez Bankasının Görevi,
Merkez Bankasının devreye girmesi durumunda fiyatlama
• Garanti Fonu Oluşumu, kullanımı, piyasalar arası geçişkenlik.
(Her piyasanın ayrı fonu mu olacak, farklı piyasalar için tek
fon mu kullanılacak..)
• Nitelikli Takas Kurumu Niteliğinin Kazanılması (Basel III
düzenlemelerinin uygulanmasında MKT olarak kabul edilme)
• Basel III uygulamasında nitelikli MKT belirlemesinde başka
kurumların durumu.
CCPlerin Hizmet Verdiği OTC Ürünler
SPK
164
G20 Ülkelerinin OTC Araçlar İle İlgili Prensiplere
Uyum Durumu 1
SPK
Uyum Durumu 2
SPK
165
Uyum Durumu 3
SPK
SPK
Teşekkürler
166
Dr. Cihan AKTAŞ
T.C.M.B. Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar
Merkezi Karşı Taraflar ve Merkez Bankaları
Finansal araçların işlem gördüğü piyasaları özelliklerine göre organize
piyasalar ve tezgah üstü piyasalar olarak iki temel bölüme ayırmak mümkün
bulunmaktadır.
Vade, sözleşme büyüklüğü, işlem zamanı ve yeri gibi finansal aracın
alım satımına ilişkin koşulların önceden belirlendiği ve standart olduğu; işlemlerin merkezileşmiş kurumsal bir borsada gerçekleştiği ve bu işlemlerin
takas ve mutabakatının merkezi olarak yapıldığı piyasalar “organize piyasalar” olarak adlandırılmaktadır.
Diğer taraftan, finansal aracın alım satımına ilişkin koşulların taraflar
arasında belirlendiği ve görece daha az kuralın olduğu veya hiçbir şekilde
standartlaşma bulunmayan işlemlerin gerçekleştiği piyasalara ise “tezgah
üstü piyasalar” denilmektedir.
Organize piyasalarda gerçekleşen işlemler sıkı bir şekilde ilgili otoritelerin denetim ve gözetime tabi tutulurken, tezgah üstü piyasalarda gerçekleşen işlemler görece daha esnek denetim faaliyetlerinden geçmektedir. Bu
kapsamda, yüksek standartlaşma ve sıkı denetime bağlı olarak organize piyasalarda gerçekeleşen işlemler daha yüksek likiditeye sahip olmaktadır.
Tezgah üstü piyasalarda gerçekleşen işlemler ise özellikle piyasalarda yüksek dalgalanmaların yaşandığı dönemlerde tüm likiditelerini kaybetmekte
ve bu tür araçları fiyatlamak mümkün olmamaktadır.
Ülkemiz nezdinde gerçekleşen tezgah üstü işlemlerin gelişimi konusunda
borsa dışında gerçekleştirilmesine karşın Borsa İstanbul A.Ş.’ye (BİAŞ) tescil ettirilen tahvil, bono ve repo işlemlerinin gösterge olarak kullanılabileceği
167
düşünülmektedir. Buna göre, söz konusu işlemler 2012 yılında bir önceki yıla göre yüzde 20,4 oranında artış kaydetmiş ve 1.102,46 milyar TL olarak
gerçekleşmiştir. Her ne kadar önceki yıla göre önemli bir oranda artış gösterse de 2011 yılında yüzde 18,2 olan borsa dışı tahvil, bono ve repo işlemlerinin BİAŞ’a tescil edilen toplam borsa içi ve borsa dışı borçlanma araçları işlemleri içerisindeki payı 2012 yılında yüzde 13,9’a gerilemiştir.
Değeri başka bir varlığa bağlı olarak belirlenen ve değişen finansal araçları tanımlamak için kullanılan “türev işlemler” teriminin özellikle son finansal
krizlerin ardından sıklıkla “tezgah üstü” terimi ile birlikte kullanıldığı görülmektedir. Tezgah üstünde gerçekleşen türev ürünler kriz öncesi dönemlerde
yüksek işlem hacmine kavuşmuş olmasına karşın saydam olmayan bir yapıya sahip bulunmakta ve denetim konusunda çeşitli zaaflar içermekteydi. Kriz
döneminde likiditesini kaybetmesine paralel olarak bu tür işlemleri değerlemek mümkün olmamış ve bu alanda yoğun işlemler gerçekleştiren finansal
ve finansal olmayan kuruluşlar mali olarak önemli sorunlar yaşamıştır.
Buna paralel olarak ilk ayak seslerini 2007 yılında duyduğumuz, 2008 ve
2009 yıllarında ise iyice derinleşen global finansal krizin ardından yapılan hemen hemen tüm değerlendirmelerde son yıllarda yaşanan mali krizlerin en temel sebeplerinden biri olarak finansal ve finansal olmayan kuruluşların türev
ürünlere ilişkin kendi aralarında gerçekleştirdikleri tezgah üstü işlemlerin çok
önemli boyutlara ulaşması, ancak buna karşın söz konusu işlemlerin ilgili otoritelerce yeterince kontrol edilememesi hususlarına dikkat çekilmektedir.
Tezgah üstü türev araçlara ilişkin işlemlerin krizin temel nedenlerinden
biri olarak görülmesine paralel olarak G-20 ülkeleri 2009 yılının Eylül ayında, yani krizin en hararetli dönemlerinde Pittsburgh’da gerçekleştirdikleri
toplantıda tezgah üstü türev piyasalarına ilişkin çeşitli önlemlerin alınması
konusunda mutabık kalmışlardır.
Buna göre, tezgah üstü türev işlemlerin mümkün olduğunca standartlaştırılması, yeterince standartlaştırma sağlanan bu tür ürünlerin borsalarda
veya elektronik işlem platformlarında işlem görmesinin ve merkezi takasının
yapılmasının sağlanması ve son olarak da bu tür işlemler için “işlem kayıt
merkezleri”ne raporlama yapılması yoluyla sağlıklı veri setlerinin oluşturulması gerekmektedir.
Bu çerçevede, bir veya daha fazla piyasada işlem gören finansal sözleş168
melerin tarafları arasında alıcıya karşı satıcı, satıcıya karşı da alıcı rolünü
üstlenerek işlemlerin tamamlanmasını taahhüt eden “merkezi karşı taraflar”
tezgah üstü türev işlemleri için büyük önem arz etmeye başlamıştır.
Herhangi bir merkezi karşı taraf bulunmayan ve tezgah üstü piyasalarda
gerçekleşen işlemler tamamen taraflar arasında gerçekleşmekte ve bir tarafın yükümlülüğünü yerine getirmesine karşın işlemin diğer tarafının yükümlülüğünü yerine getirememesi durumunu tanımlayan “karşı taraf riski” tamamen işlemin taraflarının üzerinde bulunmaktadır. Bu tür işlemlerde taraflardan biri yükümlülüğünü yerine getiremediğinde işlem olması gerektiği gibi
gerçekleşmeyecek ve işlemin öteki tarafı işlem nedeniyle alması gereken
varlığı alamayacaktır ve buna bağlı olarak normal şartlarda herhangi bir sorunu bulunmayan ancak beklediği varlığı alamayan tarafın da sorun yaşamaya başlaması muhtemel duruma gelmektedir (Sistemik Risk - Domino Etkisi).
Tezgah üstü türev ürünlerine ilişkin işlemlerin merkezi karşı taraf nezdinde gerçekleştirilmesi durumunda hukuki olarak işlemin taraflarının muhatabı “merkezi karşı taraf” olmakta ve taraflardan biri yükümlülüğünü yerine getiremese dahi sorun yaşamayan ve yükümlülüğünü yerine getiren taraf işlem kapsamında alması gereken varlığı almaktadır.
Bu çerçevede merkezi karşı taraf kullanımı tezgah üstü türev işlemlerinde işlemin tarafları için “karşı taraf riskini” ortadan kaldırmakta, toplam karşı taraf riskinin yönetimini kolaylaştırmakta, tezgah üstü piyasalarda gerçekleşen işlemlerin saydamlığını artırmakta ve uygulanan mutabakat türüne
göre likidite ihtiyacını azaltabilmektedir.
Merkezi karşı tarafların artan önemine paralel olarak uluslararası arenada bu tür kuruluşların teminat ve garanti mekanizmaları, marjin uygulamaları (başlangıç - değişken), kredi ve likidite riski yönetimi ve ilave likidite imkanlarına ilişkin çeşitli prensipler belirlenmiştir.
Merkezi karşı taraflarca üstlenilen önemli görevlere paralel olarak bu tür
kuruluşların özellikle zorlu piyasa koşullarının hakim olduğu dönemlerde
merkez bankaları tarafından sağlanan likidite imkanlarına ulaşabilmeleri hususu gündeme gelmekte olup, merkezi karşı tarafların merkez bankası likiditesine erişimi konusunda acil likiditenin kurumsal çerçevesi ve tasarımı,
gizlilik - şeffaflık ve iflas etmiş merkezi karşı taraflar meseleleri sıklıkla tartışılmaktadır.
169
Ülkemizde merkezi karşı taraf olarak faaliyet gösteren ve gelecekte bu
rolünün daha da artması beklenen İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.
5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamında bir banka olarak faaliyet göstermekte olup, bu çerçevede Merkez Bankasınca bankalara sağlanan likidite
imkanlarına ulaşma imkanına sahip bulunmaktadır.
170
Merkezi Karşı Taraflar ve Merkez Bankası
Dr. Cihan Aktaş
Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü
İstanbul, 13.05.2013
Sunum Planı
Merkezi Karşı Taraflar ve Merkez Bankası
- Tezgah Üstü İşlemler ve Türev Ürünler
- Organize Piyasalar, Tezgah Üstü İşlemler, Tezgah
üstü türev işlemler ve Finansal kriz, Reformlar
- Tezgah üstü piyasalar - Merkezi karşı taraf
- Merkezi karşı taraflar – Merkez bankası
2
171
Tezgah Üstü İşlemler ve Türev Ürünler
Organize piyasalar
-Vade
-Sözleşme büyüklüğü
-İşlem zamanı ve yeri
-Diğer alım satım koşulları
Önceden belirlenmiş
ve
Standart
-Merkezileşmiş kurumsal borsa
-Yüksek likidite
-Merkezi takas
-Denetim ve gözetim
3
Tezgah üstü işlemler
- Vade
- Sözleşme büyüklüğü
- İşlem zamanı ve yeri
- Diğer alım satım koşulları
Görece daha az
kural / Kural yok
- Taraflar arası işlem
- Karşı taraf riski
- Düşük likidite
- Sınırlı saydamlık ve denetim
4
172
Tezgah üstü işlemler
- “Dealer” etrafında yoğunlaşan işlemler
- Hukuksal olarak karşılıklı yükümlülük
- Telefon veya diğer iletişim kanalları ile
haberleşme
- Karşı taraf riskini azaltmak için ikili
anlaşmaya bağlı netleştirme veya
teminat yönetimi
dealer
5
Tezgah üstü işlemler - Türkiye
Borsa Dışında Gerçekleştirilen ve BİAŞ’a Tescil Edilen Tahvil, Bono
ve Repo İşlemleri (Milyar TL, %)
Kaynak: Borsa İstanbul
6
173
Tezgah üstü türev işlemler ve Finansal kriz
¾ Türev işlemler: Değeri başka bir varlığa bağlı olarak
belirlenen ve değişen finansal araç
¾ Kriz öncesi sorun yok
¾ Kriz döneminde likiditesinin kaybolması ve değerleme sorunu
¾ Kriz sonrası değerlendirme: Krizin en temel sebeplerinden
biri
-Yükselen işlem hacmi
-Saydam olmayan yapı
-Denetim eksikliği
7
Tezgah üstü türev işlemler ve Finansal kriz
¾ G 20 Pittspurgh (2009);
“All standardised OTC derivative contracts should be traded
on exchanges or electronic trading platforms, where
appropriate, and cleared through central counterparties by
end-2012 at the latest. OTC derivative contracts should be
reported to trade repositories. Non-centrally cleared
contracts should be subject to higher capital requirements”
8
174
Tezgah üstü türev işlemler – Güncel İstatistik
9
10
175
11
Tezgah Üstü Türev İşlemleri Reformlar
¾ G20, tezgah üstü türev işlemleri piyasalarının gözden
geçirilmesi konusunda Finansal İstikrar Komitesini (FSB)
görevlendirmiştir;
1- Standartlaşma
2-
Borsalarda veya
işlem görme
elektronik
işlem
platformlarında
3- Merkezi takas
4- İşlem kayıt merkezlerine raporlama
12
176
Tezgah Üstü Piyasalar - Merkezi Karşı Taraf
Merkezi Karşı Tarafsız
Tezgah Üstü Piyasalar
dealer
dealer
13
Merkezi Karşı Tarafsız
dealer
dealer
Karşı taraf riski işlemin taraflarının üzerinde bulunmaktadır.
-Taraflardan biri yükümlülüğünü yerine getiremediğinde işlem olması gerektiği gibi
gerçekleşmeyecek ve
işlemin öteki tarafı işlem nedeniyle alması gereken varlığı alamayacaktır.
-Normal şartlarda herhangi bir sorunu bulunmayan ancak beklediği varlığı alamayan tarafın da
sorun yaşamaya başlaması muhtemeldir. (Sistemik Risk – Domino Etkisi)
14
177
Merkezi Karşı Taraf
dealer
dealer
Hukuki olarak işlemin taraflarının
muhatabı Merkezi Karşı Taraf.
15
dealer
dealer
Merkezi Karşı
rş
Taraf
Hukuki olarak işlemin taraflarının
muhatabı Merkezi Karşı Taraf
-Merkezi karşı taraf tezgah üstü piyasalardaki karşı taraf riskini üstlenmekte ve taraflardan
birinin yükümlülüğünü yerine getirememesi durumunda işlemin öteki tarafına karşı işlemi
sonuçlandırmaktadır.
16
178
Merkezi karşı tarafların tezgah üstü işlemlere faydası
¾ İşlemin tarafları için “karşı taraf riski” ortadan kalkmaktadır.
¾ Toplam karşı taraf riskinin yönetimi kolaylaşmaktadır.
¾ Tezgah üstü piyasalarda gerçekleşen işlemlerin saydamlığı
artmaktadır.
¾ Uygulanan mutabakat
azaltabilmektedir.
türüne
göre
likidite
ihtiyacını
“Çok taraflı netleştirme”
17
Merkezi karşı taraflara ilişkin önlemler
FPA'lara İlişkin Prensiplerin Uygulama Alanı - (CPSS - IOSCO)
Payment
System
1- Kanuni Temel
2- Yönetim
3- Kapsamlı Risk Yönetimi İçin Altyapı
4- Kredi Riski
5- Teminat
6- Marjin
7- Likidite Riski
8- Mutabakatın Nihailiği
9- Para Mutabakatı
10- Fiziki Teslimat
11- Merkezi Saklama Kuruluşu
12- Değer Değişim Mutabakat Sistemleri
13- Katılımcının Temerrüde Düşmesine İlişkin Kural ve Prosedürler
14- Ayırma ve Taşınırlık
15- Genel İş Riski
16- Saklama ve Yatırım Riski
17- Operasyonel Risk
18- Erişim ve Katılım
19- Aşamalı Katılım Düzenlemeleri
20- Diğer FPA'larla Bağlantılar
21- Verimlilik ve Etkinlik
22- İletişim Prosedürleri ve Standartları
23- Kural, Temel Prosedür ve Piyasa Verilerinin Yayımlanması
24- İşlem Kayıt Merkezlari Tarafından Piyasa Verilerinin Yayımlanması
X
X
X
X
X
O
X
X
X
O
O
X
X
O
X
X
X
X
X
O
X
X
X
O
X: Applied
Central
Securities
Depository
Securities
Settlement
System
Central
Counterparty
Trade
Repository
X
X
X
O
O
O
O
O
O
X
X
O
X
O
X
X
X
X
X
X
X
X
X
O
X
X
X
X
X
O
X
X
X
X
O
X
X
O
X
X
X
X
X
X
X
X
X
O
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
O
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
O
X
X
X
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
X
O
X
X
X
X
X
X
X
X
O: Not Applied
18
179
Merkezi karşı taraflara ilişkin
önlemler
¾ Teminat ve
Garanti mekanizması
¾ Marjin uygulamaları
-Başlangıç
-Değişken
¾ Kredi riski yönetimi
¾ Likidite riski yönetimi
¾ Sağlam mali yapı
¾ İlave likidite imkanları
FPA'lara İlişkin Prensiplerin Uygulama Alanı
Merkezi Karşı
Taraf
1- Kanuni Temel
2- Yönetim
3- Kapsamlı Risk Yönetimi İçin Altyapı
4- Kredi Riski
5- Teminat
6- Marjin
7- Likidite Riski
8- Mutabakatın Nihailiği
9- Para Mutabakatı
10- Fiziki Teslimat
11- Merkezi Saklama Kuruluşu
12- Değer Değişim Mutabakat Sistemleri
13- Katılımcının Temerrüde Düşmesine İlişkin Kural ve Prosedürler
14- Ayırma ve Taşınırlık
15- Genel İş Riski
16- Saklama ve Yatırım Riski
17- Operasyonel Risk
18- Erişim ve Katılım
19- Aşamalı Katılım Düzenlemeleri
20- Diğer FPA'larla Bağlantılar
21- Verimlilik ve Etkinlik
22- İletişim Prosedürleri ve Standartları
23- Kural, Temel Prosedür ve Piyasa Verilerinin Yayımlanması
24- İşlem Kayıt Merkezlari Tarafından Piyasa Verilerinin Yayımlanması
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
O
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
O
X: Uygulanacak
O: Uygulanmayacak
19
Merkezi Karşı Taraf - Merkez Bankaları
dealer
dealer
Merkezi Karşı
Taraf
-Ne zaman?
-Ne kadar?
-Hangi şartlarla?
Teminat
Likidite
Merkez Bankası
20
180
Merkez bankalarınca sunulan hizmetler
¾ Hesap açılması
¾ Ödeme sistemlerine katılım ve ödeme işlemlerine aracılık
¾ Teminat yönetimi hizmetleri
¾ Likidite imkanları
-Gün içi
-Gecelik
-Acil
21
Merkezi karşı taraflar – Merkez bankaları
¾ Merkezi karşı tarafların merkez bankası likiditesine erişimi
konusunda tartışılan hususlar:
-Acil likiditenin kurumsal çerçevesi ve tasarımı
-Gizlilik – Şeffaflık
-İflas etmiş merkezi karşı taraflar
22
181
¾ Ülke örnekleri:
-Merkezi karşı taraflar merkez bankası likidite imkanlarından
faydalanamıyor.
-Merkezi karşı taraflar banka olmaları nedeniyle Merkez
Bankası likidite imkanlarından faydalanıyor.
-Merkez bankasınca merkezi karşı taraflara özel likidite
imkanı sağlanıyor.
23
¾ Türkiye’de Takasbank:
-Hukuki yapısı banka
-TCMB’ce
sağlanan
yararlanabilmekte
-Merkezi karşı
öngörülmekte
taraf
tüm
rolünü
likidite
daha
imkanlarından
da
genişletmesi
¾ ....
24
182
183
184

seminer kitabı 4. bölüm - İktisadi Araştırmalar Vakfı

Transkript

Benzer belgeler

proje tđplđ üretđm yapan bđr fđrmada verđmlđlđk arttırma

GÖÇMAKSAN, i150

Mac ve PC için USB2.0 Video/Audio Kayıt Cihazı

birleşmiş milletler diplomatik temsilcilikler de dahil olmak

ELEKTRİK TOPTAN SATIŞ PİYASASINDA TİCARET İMKANLARI ve