Dr. Istemi Oral / Gürültülü İşyerlerinde Sağlık Gözetimi

“Gürültü Görülmez;
Önce Duyulur,
Sonra Duyulmaz”
Gürültülü İşyerlerinde Sağlık Gözetimi
Dr. İstemi Oral
[email protected]
SGK 2011
HSE 2011
MH
• Toplam
697 insan
• MH /GBİK
5 insan
İş Kazası
• Gürültü&titreşim 5 insan
MH
• Toplam
452000 insan
• MH(tazmin edilen)
150 insan
• GBİK(y2000)
627 insan
• Başvuru(y2000)
2000 insan
• 35-49 dB kayıplı (y2000) 800 insan
•Türkiye’de
Çalışan sayısı :~11 000 000
Beklenen GBİK malul MH : 1000
•Britanya’da gerçekleşme oranları
GBİK MH (tazmin edilen): 0,6/100 000 çalışan
Meslek Hastalığı olabilmek
Türkiye’de;
• Maruziyet süresi
– Gürültülü işte en az 2 yıl
veya
– Gürültü şiddeti sürekli >85 dB(A)
işlerde en az 30 gün
• Yükümlülük süresi
– 6 ay
• Maluliyet sınırı
– SSO > 25 dB(A)
– MKGAO için en az SSO >35 dB(A)
İngiltere’de;
• Maruziyet süresi
– Gürültülü işte en az 10 yıl
– Bilateral >50 dB kayıp
yani
– >%20 kayıp
Gürültülü Mevzuat & Rehberler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk Eğit. Hk.Yön.
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği
Gürültü Yönetmeliği
Çalışanların İSG Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hk. Yön.
Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şart. Yön.
Günde 7,5 saatten Az Çalışılacak İşler Yönetmeliği
SSK Sağlık İşlemleri Tüzüğü
MH Rehberi /ÇSGB
Çalışma Yaşamında Sağlık Gözetimi Rehberi / ÇSGB
İş’te Sağlık Gözetimi / İYHD
Çalışma Yaşamında Gürültü ve İşitmenin Korunması/TTB)
Gürültülü İşyeri
• En Yüksek Maruziyet
Eylem Değeri
LEX,8saat =/> 85 dB(A)
olan işyerleri
Kaynak: ÇSGB MH Rehberi = Alman MH
Rehberi
Dünyanın en sessiz odası -9dB
Gürültü yönetmeliği
• En düşük maruziyet eylem değeri:
EDMED: LEX,8saat = 80 dB(A)
• En yüksek maruziyet eylem değeri:
EYMED: LEX,8saat = 85 dB(A)
• Maruziyet sınır değeri:
MSD: LEX,8saat = 87 dB(A)
• Çalışanın maruziyeti hiçbir koşulda
MSD aşmayacaktır.
Sağlık Gözetimi (GY taslak)
Amaç;
• GBİK erken tanı konulması
• Çalışanların işitme
işlevlerinin korunması
• Saptanan İK’nın işle
ilişkisini tespiti halinde
SG
• İYH mevzuat hükümlerine göre
• RD sonuçları gerektiriyorsa
İşitme testleri
• >EYMEDzorunlu
• >EDMEDyaptırılabilir
Çalışanı bilgilendir
• İYH veya uygun nitelikli kişi
İşveren
• RD & önlemleri gözden geçirir
• İş değişimi ve diğer önlemler
• Diğer çalışanlara yakın SG
Gürültünün Sağlığa Etkileri
• İşitme üzerine
•
•
•
•
• İşitme dışı
Koklear harabiyet, doku kaybı
Kolear kan akımı azalması
Sıvı değişiklikleri
Biyokimyasal değişiklikler
– Geçici eşik kayması (GEK)=iyileşen
– Kalıcı eşik kayması (KEK)=iyileşmeyen
– Fizyolojik etkiler
•
•
•
•
•
•
Kas kasılması
Yorgunluk, Başağrısı
Solunum hızı artışı
Kalp atım hızı artışı
Kan basıncı artışı (diastolik)
Otonomik etkiler Gürültüye
Hassas Birey
• Gastrik etkiler
– Performans etkileri
• Sözlü iletişimi engelleme
• Dikkat dağıtma
– Psişik etkiler
• Gürültüye hassasiyet
• Uyku bozuklukları
Riski Artıran Faktörler
•
•
•
•
•
•
•
•
O kan grubu
Rh(+) olmak
Erkek cins
Kısa boylu
Beyaz ırk
Damar sistemi problemleri
DM
Generalize enfeksiyonlar
– Menenjit, Kabakulak, Kızamık, Renal
• Kulak hastalığı geçmişi
• Titreşim
•
•
•
•
•
•
Sigara
Egzersiz yapmamak
Düşük antioksidan gıda alımı
Kötü ağız hijyeni
Yüksek sesle müzik dinleme
Ototoksik ilaç , kimyasal vb
madde kullanma
– Aminoglikozitler, Eritromisin, cisplatin
– Toluene, Jet yakıtı, styrene,
karbondisülfid
• Hipertroidi / Hipotroidi
• Kutanöz albinizm
Çalışma kısıtları
• Çocuk ve genç işçiler çalışamaz
• İşçiler 7,5 saatten fazla çalışamaz
• İş Değişimi
– Gebe işçiler >EDMED (80 dBA) işlerde
(KKD olsa da) çalışamaz
– Kulak, nörolojik hast. & arızası
– Non-regüle HT
– Non-regüle DM
GBİK&GİİH&Akustik Travma
• GBİK (gürültüye bağlı işitme kaybı)
– devamlı yada aralıklı olarak gürültüye maruz kalma sonucunda yavaş
yavaş gelişen işitme kaybı
– Genellikle 1 kHz üzerinde frekanslarda gelişen, odyometrik olarak
tespit edilebilen işitme keskinliği kaybı (ÇSGB rehberi)
• GİİH (gürültü ilişkili işitme hasarı)
– İç kulaktaki tüysü hücre hasarının odyometrik olarak tespit edilebilir
belirtilerinin eşlik ettiği işitme kaybıdır; işitme kaybı 3kHz’de 40dB’in
üzerindedir. (ÇSGB rehberi)
• Akustik Travma
– ani çok şiddetli bir gürültüye [>LC,peak 137 dB(C)] bir kez maruz kalma
sonucunda işitmede meydana gelen ani değişiklik
Gürültü İşlerde Sağlık Gözetimi Kapsamı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çalışanları SG için bilgilendirme ve rızasını alma
İşe giriş ve periyodik sağlık muayeneleri
Gerekli tetkikleri yapma/yaptırma, değerlendirme
Sevk ve takibi
İşe dönüş muayenesi
Gerekli durumlarda iş değişikliğinin sağlanması
Hassas risk gruplarının işe uygunluğu
İşyeri çalışma ortamı takibi
Çalışma ortamında gerekli ölçümlerin yapılmasını önerme
Çalışanların eğitimleri
KKD uygunluk ve kullanım takibi
Yıllık çalışma planı
Yıllık değerlendirme raporu
İşitme Sağlığının Gözetimi
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İşitme anamnezi
Otoskopi
Weber / Rinne testleri
Baş boyun muayenesi
Kafa çiftlerinin muayenesi
Denge muayenesi
Hava iletim odyometrisi
Odyogramın yorumlanması ve
değerlendirilmesi
İşitme koruyucu tavsiye
Eğitim & Bilgilendirme
Kayıt & Raporlama
Sevk & Takip
İşitme Anamnezi
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yaptığı işler
Eski işyerleri
Askerlik
Aile hikayesi
Genetik hikaye
Geçirilmiş hastalıklar
Gürültü harici işitme ilişkili işyeri
maruziyetleri (kimyasallar...)
Kullandığı ilaçlar (ototoksik?)
Hobiler (avcılık, atıcılık, motor
sporları....)
Ek iş (tarım, bahçe, kulüp...)
KKD kullanımı
Hava iletim Odyometrisi
• Mümkünse 14 saat dinlenmiş kulak
• Mümkün değilse; tarama testi
sonrası seçilmiş vakalarda dinlenmiş
kulak
• Deneyimli personel
• Özenli uygulama
• Sessiz oda / kabin
• Kalibre odyometre
• Önceki odyogramları
Odyogram Değerlendirme
• Altın standart yok
• İYH Yönetmeliği veya başka bir mevzuatta bir
rehbere atıf yapılmalı
• İYH neyi uygulayacağını bilmeli
• ÇSGB MH rehberi
– Almanya rehberi çevirisi
– Eksik, çeviri ve anlam hataları
• ÇSGB Sağlık Gözetimi Rehberi
– İYHD “İş’te Sağlık Gözetimi” Gürültü bölümü ile uyumlu
– ÇSGB MH rehberinden farklı tablolar ve öneriler var
Muayeneler
• İlk muayeneİşe başlamadan
–
–
–
–
–
Kısa anamnez
DKY + TM muayenesi
Weber /Rinne testi
Baş boyun, kafa çiftleri, denge muayeneleri
Hava iletim odyogramı işe giriş odyogramı (İGO)
• ÇSGB (1-6 kHz)
• İYHD (250Hz-8kHz)
– Tavsiyeler/kısıtlar
Muayeneler
• Erken kontrol muayenesi
– Kısa anamnez + DKY ve TM muayenesi + Weber/Rinne testi + Baş
boyun, kafa çiftleri, denge muayeneleri
– Hava iletim odyogramı
• ÇSGB
– Gürültü <EYMEDişe girişten 12 ay sonra
– Gürültü >EYMEDişe girişten 1 ay sonra
• İYHD işe girişten 6 ay sonra
Muayeneler
• Erken kontrol / periyodik muayene
– Kısa anamnez + DKY ve TM muayenesi + Weber/Rinne testi + Baş
boyun, kafa çiftleri, denge muayeneleri
– Hava iletim odyogramı
• Eşik kayması yok
– Gürültü <EYMED36 ayda bir
– Gürültü >EYMED12 ayda bir
• Eşik Kayması var (en az bir kulakta)
– 30 gün sonra tekrar
– SEK sabit  İK işle ilişkili ??? detay araştırma için sevk
– İK doğrulanırsa  belgele, taraflara bildirim, tavsiye, eğitim,
önlem, kontrol
– 6 ay sonraki odyogramda İK devam ediyorsa, yönlendirme, iş
kısıtı, iş değişimi
Kayıt & Raporlama
Kayıt & Raporlama
Vaka 1: YFİK
35 y, E
Çalışma süresi 5 yıl
SPL: 89-95 dBA
Vaka 2: İGO
Vaka 2
33 y, E
ÖNCESİ
Çalışma süresi 8 yıl
SPL: 80-84 dBA
AKUSTİK
TRAVMA
GUNU
Vaka 2:işe dönüş
Vaka 2
İGO
TRAVMA
SONRASI İŞE
DÖNÜŞ
Eğitim & Bilgilendirme
• =/>EDMED belirlenen sıklıkta
• İK & MH tanısı konanlara işe
dönüşlerinde
• Her periyodik muayenede
– yüzyüze, bire-bir, kaydını al
Ayırıcı tanı
• Gürültü dışı olası nedenlerin dışlanması
• <EYMED (85dBA) işitme hasarının işyerindeki
gürültüden kaynaklanması beklenmez
• 1 kHz ve üzerinde
• 3 kHZ ve üzerinde 40 dB üzeri kayıp
• İşitme hasarının gürültüyle ilişkisinde;
– 90 dBA >6 yıl
– 87 dBA >10 yıl
– 85 dBA >15 yıl
Ayırıcı Tanı
• Gürültü dışı nedenler
–
–
–
–
–
–
–
Presbiyakuzi
Sosyoakuzi
Otoimmün İK
Meniere Hast.
Akustik tümörler (Nöroma)
Travma (temporal kemik, akustik)
Ototoksik ilaçlar + kimyasallar
Kaç dakikada?
•
•
•
•
•
2-4-6 ?
3-5-8 ?
4-6-8 ?
???
İYHDpoliklinik hariç en az 30 dakika/işçi/ay
• Aksi halde….
Dr. İstemi Oral
[email protected]