Rehber Öğretmen - İhtiyaç Akademi

REHBERLİK
REHBERLİK
ANATOMİ VE FİZYOLOJİ
REHBERLİK
1. Korelasyon Yöntemi
„
● Yapısalcılık (Strüktüralizm)
● Biyolojik psikoloji
● İşlevselcilik (Fonksiyonalizm)
● Deneysel psikoloji
● Kontrolümüz altında olmayan bir değişkenin, ilgilendiğimiz başka bir
değişkenle bağlantılı ya da ilişkili olup olmadığını tespit etmek için kullanırız. Aralarında herhangi bir nedensellik ilişkisi bulunmayan durumlar
içinde sahte korelasyon tanımlaması kullanılır.
● Davranışçılık (Bihevyorizm)
● Gelişim psikoloji
● Korelasyon yöntemine ilişkin temel kavramlar şunlardır:
● Bütünlük Psikolojisi (Gestalt)
● Sosyal psikoloji ve kişilik psikolojisi
’Korelasyon katsayısı: İki veya daha fazla olay arasındaki ilişkinin
gücünü gösteren sayıdır.
● Klinik ve danışmanlık psikolojisi
’Pozitif korelasyon: Bir olaydaki artışın diğer olayda da bir artış
meydana getirdiğini ifade eder.
„
PSİKOLOJİDE YAKLAŞIMLAR
„
● Bilinçaltı Psikolojisi (Psikoanaliz)
● Biyolojik Yaklaşım
● Hümanistik Yaklaşım
● Bilişsel Yaklaşım
● Psikoanalitik Yaklaşım
● Öznelci Yaklaşım
PSİKOLOJİNİN ALT ALANLARI
● Eğitim psikolojisi
● Endüstriyel psikolojisi
● Bilişsel nörobilim (nöropsikoloji)
● Evrimsel psikoloji
● Kültürel psikoloji
● Pozitif psikoloji
„
PSİKOLOJİ BİLİMİNDE ARAŞTIRMA
● Deneysel Araştırma
Hipotez: Nedene ve etkiye ilişkin, test edilebilir bir
önermedir.
Deney: Nedene ve etkiye
ilişkin bir hipotezin, iyi bir
biçimde kontrol edilerek
test edilmesidir.
Değişken: Farklı değerlere sahip, ölçülebilir bir
şeydir.
REHBERLİK
’Negatif korelasyon: Bir olay artma eğilimi gösterirken diğer olayın azalma eğilimi gösterdiği anlamına gelir.
’Sıfır korelasyon: Bir olayın meydana gelmesi ile başka bir olayın
meydana gelmesi arasında bir ilişki olmadığı anlamına gelir.
Temel Beyin Yapıları ve İşlevleri
Serebral
Korteks
Korpus
Kallosum
Bağımlı Değişken: Değerleri eninde sonunda bağımsız değişkenin değerlerine
dayanan, hipoteze dökülmüş “etkiyi”
temsil eden değişkendir.
Deneysel Grup: Hipoteze dökülen nedenselliğin bulunduğu gruptur.
’Dopamin
’Gulutamat: Öğrenme ve bellekle ilgilidir.
● Duyusal nöronlar
Şekillerine göre nöronlar
’Şekil Değişmezliği
’Renk ve Parlaklık Değişmezliği:
’Ebat Değişmezliği
„
Üçlü Zekâ Teorisi
● Deneyim (Yaşantı): “Çevreyle etkileşim sonucunda bireyde kalan iz.”
● Öğrenme
Talamus
● Temel Atıf Hatası: Temel atıf hatası, durum ya da koşulların rolünü
önemsizleştirip bireylerin kişilik ya da karakterlerinin etkilerini abartma
eğilimidir.
„
Hipotalamus
Yeme, içme ve cinsel davranışlara aracılık eder; endokrin
faaliyetini dengeler ve homeostazı korur; duygularda ve
strese tepkide payı vardır. Hormonal ve sinir sistemlerinin
uyumlu çalışmasını sağlayan ana merkezdir, birçok hormon buradan salgılanır.
● Sosyal Kolaylaştırma: Sosyal kolaylaştırma, birlikte hareket etme ve
seyirci etkisinin performans üzerindeki olumlu etkisini açıklamak üzere
kullanılan bir terimdir.
● Klinefelter Sendromu
Beyincik
Medulla
Hareket koordinasyonu ve motor öğrenme ile ilgilidir.
Dengenin sağlanması ve vücut pozisyonunun korunmasında etkilidir.
Uyarılmayı kontrol etmede ve özel uyaranlara dikkati
odaklama yeteneğinde rol oynar. Kardiyovasküler sistem
üzerinde etkilidir.
Nefes almayı ve organizmanın dik duruşunu koruyan bazı
refleksleri kontrol eder.
● Pratik zekâ
● Kritik Dönem
● Yaratıcı zekâ
● Gelişim Alanı
’Bedensel Gelişim
SOSYAL PSİKOLOJİ
’Sosyal Gelişim
’Dil Gelişimi
’Cinsel Gelişim
’Hareket (Motor) Gelişim
’Ahlak Gelişimi
GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
● Turner Sendromu
● Down Sendromu
● Fragile X Sendromu
● XYY Sendromu
● Kimliksizleşme: Bireyler kişisel kimliklerinin önemini en aza indirgeyerek bireysel ve toplumsal sorumluluklarını bir kenara bırakıp saldırgan
eğilimler içine girebilir.
● Böbrek Üstü Bezleri
● Seyirci Etkisi
Sinir Sistemi
● Beyin
Broca afazisi: Beynin Broca bölgesinde oluşan hasar biçimidir.
● İtaat
Arka Beyin: Beynin bu bölgesinde medulla, köprü-pons, retikular oluşum
ve beyincik bulunur.
Wernicke afazisi: Hastalar okuduklarını anlayamazlar, akıcı bir şekilde yazı
yazabilirler fakat yazdıkları anlamsızdır.
İtaatin Nedenleri
Orta Beyin: Ön ve arka beyni birbirlerine birleştirmekle görevlidir.
● Otonom Sinir Sistemi
Ön Beyin: Talamus, hipotalamus, limbik sistem, hipofiz bezi ve serebral
korteks bulunur.
Sempatetik ve parasempatetik olmak üzere, genellikle birbirine zıt çalışan
iki bölümden oluşmaktadır.
’Duygusal Gelişim
’Bilişsel Gelişim
● Sosyal Engelleme: Sosyal engelleme ise birlikte hareket etmek ve seyirci etkisinin performans üzerindeki olumsuz etkisini açıklamak üzere
kullanılan bir terimdir.
Rastgele Atama: Her katılımcının, herhangi bir gruba atanmak için eşit
şansının olacağı şekilde, katılımcıların deney ve kontrol gruplarına
atanması sistemidir.
İstatistik: Bir veri örneklemi kullanılarak genelleştirmelere ve çıkarsamalara varılabilmesi için kullanılan matematiksel tekniklerdir.
● Hazırbulunuşluk: Organizma davranışa ilişkin ilgi, istek, tutum ve ön bilgilere de sahip olması.
● Analitik zekâ
Kontrol Grubu: Hipoteze dökülen nedenselliğin bulunmadığı gruptur.
Ölçüm: Değişkenlerin farklı değerlerine sayıların atanması sistemidir.
Boy artışı +Kilo artışı: Büyüme + Organların yeterli konuma gelmesi: OLGUNLAŞMA
Sosyal psikoloji, kişilerin davranışlarının ve zihinsel süreçlerinin başkalarının gerçek ya da hayalî varlığı tarafından şekillenme yollarını araştıran
bilimsel çalışmadır.
oluşum
● Motor nöronlar
● Olgunlaşma: Organların kendilerinden beklenen işlevleri yerine getirebilecek düzeye ulaşmasını
„
Retikular
● İnternöronlar
● Algı Değişmezliği
GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Bütün duyularımız ilk durağı burasıdır. Duyu reseptörlerinden beyne gelen bilgileri yönetir; uyku ve uyanıklığı
kontrol etmeye yardım eder.
’Seratonin
Görevlerine göre nöronlar şunlardır:
● Büyüme: Bireyin boyunun ve ağırlığın artması, organ ve organların bağlı
olduğu sistemlerin hacimlerinin artmasından doğan değişiklikleri içermektedir.
Duygulara, özellikle korkuya, aracılık eder. Hipokampüs
ile anımsama noktasında bağlantısal bir ilişkisi vardır.
’Asetilkolin
’Norepinefrin
„
Algı, beynimizin binlerce ayrı ve anlamsız duyuyu birleştirip anlamlı bir desen veya görüntüye dönüştürmesinden sonra elde ettiğimiz deneyimler
bütünüdür.
Amigdala
● Nörotransmiter
Bağımsız Değişken: Tamamen deneyi
yürüten kişinin kontrolü altında olup katılımcıların ne yaptıklarından bağımsız
olan, hipoteze dökülmüş “nedenselliği”
temsil eden değişkendir.
● Algı
Hipokampus
Biyolojik psikoloji
● Nöronlar
Beynin iki yarı küresini birleştirir. Yaklaşık 200 milyon sinir
hücresi bu bağlantıyı sağlar. Bu bağlantılar arasındaki bir
kopukluk “yabancı el” sendromunun ortaya çıkmasına yol
açar.
REHBERLİK
Bellekte, özellikle epizotlarda (olaylar zinciri) özel bir rol
oynar. Beyinde uyanıklık durumunda belirleyici bölgedir.
Bu bölgedeki hasarlar kısa süreli hafızayı etkiler.
● Tarama Yöntemi
● Gözlem
Ağırlık bakımından beynin 3’te 2’sini oluşturmaktadır.
Düşünce, dil ve algı gibi işlevlerden sorumludur. İşlevsellik bakımından prefrontal korteks, birincil motor korteks,
birincil somatoform (bedensel) korteks, görsel korteks,
wernicke kısmı ve işitsel korteks gibi kısımlara ayrılmaktadır. Yapısal olarak da frontal lob, oksipital lob, parietal
lob, temporal lob ve İnsular lob olmak üzere kısımlara
ayrılmaktadır
REHBERLİK
● Hipofiz Bezi
● Tiroit Bezi
„
GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ
● Gelişim Bir Bütündür
● Uyma
● Gelişim Süreklidir ve Belli Aşamalarla Gerçekleşir
● Gelişim, Kalıtım ve Çevrenin Etkileşimiyle Gerçekleşir
● Gelişim Yordanabilir Bir Sıra İzler
’Yanlış Norma Uymak
● Gelişimde Bireysel Farklılıklar Vardır
’Kendini Mazur Görmek
’Kişisel Sorumluluğun Yitirilmesi
● Gelişimde Kritik Dönemler Vardır
● Gelişimin Hızı Her Yaşta Farklıdır
● Gelişim Nöbetleşe Devam Eder
-1-
-2-
-3-
-4-
-5-
REHBERLİK
„„ Gelişim Psikolojisinde Kuramlar
●● Yaklaşma - Yaklaşma Çatışması: Aynı anda iki farklı şeyi yapmak istememize karşın bunlardan yalnızca birini seçmemiz.
●● Kaçınma - Kaçınma Çatışması: Yani istemediğimiz iki şeyden birini tercih
etmemiz gerekir.
●● Yaklaşma - Kaçınma Çatışması: Bireyin istendik ve istenmedik bir durumu tercih edip etmeme.
„„ Savunma Mekanizmaları
●● Özdeşim Kurma
●● Yadsıma (İnkâr)
●● Mantığa Bürünme
●● Bedenselleştirme (Organlaştırma)
●● Yansıtma
●● Düşünselleştirme (Entellektüelleştirme)
●● Yön (Yer) Değiştirme
●● Ketlenme
●● Ödünleme (Telafi)
●● Asetizm (Çilecilik - Zahitlik)
●● Yüceltme
REHBERLİK
„„ Zihinsel Gelişim Kuramları
’Piag
’ et’nin Zihinsel Gelişim Kuramı
„„ Zihinsel Gelişimin Dönemleri
●● Temel Güvene Karşı Güvensizlik
●● Başarıya Karşı Yetersizlik
●● Kimlik Kazanmaya Karşı Kimlik Kargaşası
Kimlik Statüleri
●● Ego Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk
İnsancıl (Hümanist) Kuram
Gerçek benlik (benlik tasarımı veya benlik bilinci) bireyin yaşantılarına
bağlı olarak geliştirmiş olduğu, kendisine ilişkin algısını ifade eder.
İdeal benlik ise bireyin ulaşmak istediği konuma ilişkin algısını ifade eder.
’Koşulsuz
’
Olumlu Kabul
4. Yeniden Oryantasyon Süreci
’Uyum
’
→ Toplumcu
„„ PSİKANALİTİK KURAM
●● Canlandırmacılık (Animizm)
’Düşünce
’
ve duygular çok yakın ilişki içindedir.
’Düşünce
’
ve duygular birbirine eşlik eder.
’Temas
’
’Hem
’
düşünce hem de duygu içselleştirilmiş konuşmalara eşlik
eder.
„„ Terapide Kullanılan Teknikler
’Kaygı
’
ve Uyum Sorunları
’Duygusal
’
Sorunlar
1. “Gibi” Davranmak:
’Koşulları
’
Algılama ve Yaşama
3. Kendini Yakalamak
„„ GESTALT TERAPİ
4. Düğmeye Basmak
●● Gestalt Terapinin Tarihçesi
’İnsan
’
Doğası
●● Kişiliğin Yapısı
●● Yapaycılık (Artifikalizm)
●● Benmerkezci Düşünme
●● Paralel Oyun
’İd
’
„„ JUNGCU ANALİZ ve ANALİTİK PSİKOTERAPİ
’Ego
’
●● Jung’un Bilinçaltı Yaklaşımı
’Süperego
’
●● Kolektif Bilinç Dışı
●● Semboller
●● Özelden Özele Akıl Yürütme
„„ Eric FROMM’un Karakter Tipolojisi
●● Kompleksler
’Alıcı
’
Tip
●● Kelime Çağrışım Testi
’Sömürücü
’
Tip
●● Kişilik Gelişimi
„„ Somut işlemler Dönemi
’Pazarlayıcı
’
Tip
„„ TERAPİNİN BASAMAKLARI
’Üretken
’
Tip
●● İtiraf Etme
„„ Soyut İşlemler Dönemi
●● Tümevarımsal Düşünme
„„ ADLER TERAPİ / BİREYSEL PSİKOLOJİ
●● Eğitim
●● TEMEL KAVRAMLARI
●● Dönüşüm
●● Hipotetik düşünme
●● Analojik Düşünme
●● Bütünleştirmeci (Kombinasyonel) Düşünme
-7-
B (inanç)
D (yadsıma
’Temasın
’
Kesintiye Uğraması
’Tamamlanmamış
’
İşler
’Paradoksal
’
Değişim Kuramı
●● Terapötik Amaçlar
’Alan
’
Kuramı
’Farkındalık
’
●● Akıl Dışı İnançlar
’Kördüğüm
’
’An
’ ya da Şimdiki Zaman
’Kutuplar
’
’Terapötik
’
Amaçlar
’Temas
’
’Terapistin
’
Rolü
’Temas
’
Sınırı
’Danışanın
’
Terapi Sürecindeki Yaşantısı
C (duygusal ve
davranışsal tepki)
E (Etki)
’Bir
’ insan önemsediği ve değer verdiği herkes tarafından sevilmeli
ve onaylanmalıdır.
’Bir
’ insan her bakımdan tamamen yeterli, yetenekli ve başarılı
olmalıdır.
’Bazı
’
insanlar kötü, alçak ve haindir, bu insanlar suçludur ve cezalandırılmalıdır.
’İşler
’
istenen şekilde gitmezse bu bir felakettir.
’Yansıtma
’
Oyunu
’İnsanların
’
mutsuzluğu dışarıdan kaynaklanır.
’Under
’
Dog
’Abartma
’
Egzersizi
’Daire
’
Yapma
’Hisleriyle
’
Kalma
’Tehlikeli
’
veya korku verici olabilecek bir şey hakkında, zihni dehşetli bir şekilde meşgul etmek veya üzgün olmak doğrudur.
’Yaşamın
’
zorlukları ve sorumluluklarıyla yüzleşmekten kaçınmak,
kendini disipline etmek ve sorumluluk üstlenmekten daha kolaydır.
’Sosyal
’
(Toplumsal) İlgi
„„ VAROLUŞÇU TERAPİ
„„
’Aşağılık
’
ve Üstünlük Duygusu
●● Terapötik Süreç
●● TEDAVİ TEKNİKLERİ
’Yaşam
’
Tarzı/Stili
●● Terapatik Teknikler
’Sistematik
’
Duyarsızlaştırma
’Erkeksi
’
Protesto
●● Paradoksal Niyet Tekniği (Paradoxical Intention)
’Taşırma
’
Terapileri
’Doğum
’
Sırası ve Kardeş İlişkileri
●● Düşünme Odağını Değiştirme Tekniği (De-reflection)
’IN
’ VIVO Duyarsızlaştırma Tekniği
●● TEMEL KAVRAMLARI
’Model
’
Alma Teknikleri
’Baskın
’
Tip
●● İnsan Doğasına Bakışları
’Alıcı
’
Tip
●● Varolmanın Üç Yolu
’Göz
’
Hareketleri İle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Yöntemi
(EMDR)
DAVRANIŞÇI TERAPİ
’Kaçınan
’
Tip
’Umwelth
’
’Atılganlık
’
Eğitimi
’Sosyal
’
Yetkin Tip
’Mithwelth
’
’Çok
’
Modelli Terapi/Klinik Davranış Terapisi
’Kişi
’ başkalarına bağımlı olmalı ve güvenip danışabileceği birileri
olmalıdır.
’Geçmiş
’
çok önemlidir. Çünkü bir şey birinin hayatını bir kez etkilerse bunu sonsuza kadar yapmaya devam edecektir.
’Kişi
’ başkalarının sorununa duyarlı olmalı ve bundan üzüntü duymalıdır.
’Her
’ problemin bir tek doğru çözüm yolu vardır. Bunu bulamazsak
bu bizim için felakettir.
’Eigenwelth
’
-8-
-9-
F (yeni duygu)
müdahale)
’Top
’ Dog
’Kişilik
’
Yapısı
Adler tarafından tanımlanan dört kişilik tipi yer almaktadır:
●● Tümdengelimsel Düşünme
A (harekete
●● Gestalt Terapisinde Kullanılan Belli Başlı Teknikler
’Sorumluluk
’
Alırım
’Boş
’ Sandalye Tekniği
●● İzah Etme
●● Korunum
A-B-C Kişilik Kuramı
geçiren olay)
’Temas
’
Süreci
’İstifçi
’
Tip
●● Göreceli Düşünme
-6-
3. Kendini Anlamayı ve İç Görü Kazanmayı Cesaretlendirme
PSIKOLOJIK DANIŞMA VE KIŞILIK KURAMLAR
„„ İşlem Öncesi Dönem
●● Geçişlik
●● Üretkenliğe Karşı Durgunluk
’Özerk
’
Dönem (Ahlaki Görecelik Dönemi)
2. Danışanın Çorbasına Tükürmek
●● Parça - Bütün İlişkisi
’Saplantılı
’
Bağlanma
’Danışanın
’
İçsel Referans Noktasının Empatik Olarak Algılanması
’Simgesel
’
İşlev
●● Çok Yönlü Sınıflama
’Güvenli
’
Bağlanma:
2. Danışanı Yönlendiren Psikolojik Dinamiklerin Araştırılması
’Gelenek
’
ötesi → Genel - evrensel
●● Odaktan Uzaklaşma (Çok Boyutlu veya Çok Faktörlü Düşünme)
Yetişkinlerde Bağlanma Stilleri
●● Temel Kavramlar
’Dışa
’
Bağlı Dönem (Ahlaki Gerçeklik Dönemi)
’Geleneksel
’
●● Tersine Çevirebilme
●● Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık
„„ AKILCI DUYGUSAL DAVRANIŞÇI TERAPİ (ADDT)
●● Birey Merkezli Terapi Yaklaşımının Unsurları
’Döngüsel
’
(Devresel) Tepki
●● Yanlış Bağdaştırma
●● Girişimciliğe Karşı Suçluluk
„„ BİREY MERKEZLİ TERAPİ
1. Uygun Terapötik İlişkinin Kurulması
’Ertelenmiş
’
Taklit
●● Büyüsel Düşünme
●● Özerkliğe Karşı Kuşku ve Utanç
REHBERLİK
„„ Terapötik Yöntem
’Gelenek
’
öncesi → Bencil
●● Kişi Sürekliliği
’Kaçınan
’
Bağlanma
REHBERLİK
●● Piaget’nin Ahlak Gelişimi Kuramı
’Nesne
’
Devamlılığı (Nesne Sürekliliği)
●● Odaklanma (Tek Boyutlu veya Tek Faktörlü Düşünme)
’Güvenli
’
Bağlanma
REHBERLİK
„„ Ergen Benmerkezciliği
●● Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı
●● Duyusal - Motor Dönem
●● Toplu (Kolektif) Monolog
„„ Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı
REHBERLİK
- 10 -
- 11 -
REHBERLİK
REHBERLİK
„„ ADDT de Kullanılan Teknikler
●● Plan Yapmak
●● Bilişsel Teknikler
●● Anlaşma Yapmak
’’Mantık Dışı İnançlarla Tartışma
●● Mazeret Yok
’Bilişsel
’
Ev Ödevleri Yapma
●● Ceza Yok
’Bireyin
’
Kullandığı Dili Değiştirme
●● Asla Vazgeçme
„„
’Akılcı
’
Duygusal Hayal Kurma
’Rol
’ Oynama
’Duyguları
’
ve Tepkileri Gözlemleme
’Düşünceyi
’
Gözleme
●● Geri Bildirim Becerisi
●● Dirençleri Yönetebilme Becerisi
●● Rahatlama Konusunda Danışanları Eğitmek
●● Çözüm Odaklı Terapi
’Kademeli
’
Kas Gevşetme
’Danışan
’
tipleri
’Utançla
’
Müdahale
’Güç
’
ve Çaba Kullanımı
• Şikâyetçi Danışan
●● Davranışçı Teknikler
„„ PSİKOLOJİK DANIŞMA AŞAMALARI
Psikolojik danışma süreci:
• Ziyaretçi Danışan
’Danışanla
’
kaynaşma ve ilişki kurma
’Etkinlik
’
ödevleri
’Pekiştirmeler
’
ve cezalar
PSİKOLOJİK DANIŞMA İLKE VE TEKNİKLERİ
„„ TEMEL DANIŞMANLIK BECERİLERİ
„„ BİLİŞSEL TERAPİ (BT)
●● Danışanı Anlama
●● Bilişsel Hatalar
●● Danışana Özen Gösterme
’Keyfî
’
Çıkarsama
’Seçici
’
Algılama
’Abartma
’
ve Azaltma
’Rahat
’
bir beden duruşunuz olsun
’Kişiselleştirme
’
’Hafif
’
öne eğilmiş oturun
’İki
’ Kutuplu Düşünce
●● Terapötik İlişki
’Uygun
’
jest ve mimiklerin kullanılması
●● Kullanılan Teknikler
’Uygun
’
temasta bulunmak
’Özel
’
alana dikkat etmek
„„ GERÇEKLİK TERAPİSİ
●● Gerçeklik Terapisinin Stratejileri
’Soru
’
Sorma
●● İçerik Ve Duygu Yansıtma Becerisi
●● Süreç Becerileri
’Metaforları
’
Kullanma
●● Danışma Süreci
’Sistematik
’
Amnezi
●● Uyku Bozuklukları
„„ PANİK ve KAYGI BOZUKLUKLARI
●● Dissosiyatif Füg
’Yoksunluk
’
●● Korku
●● Depersonalizasyon (Kendine Yabancılaş­ma) Bozukluğu
’İnsomniya
’
●● Kaygı
●● Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu
’Narkolepsi
’
Kaygı (anksiyete):
’Başka
’
Türlü Adlandırılamayan Dissosiyatif Bozukluk
’Apne
’
’Spesifik
’
fobi
„„ PSİKOLOJİK TESTLER
’Sonlandırma
’
ve izleme
’Obsesif-kompulsif
’
bozukluk
●● OBEZİTE
●● Psikolojik Test Tanımı
BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ
●● Psikolojik Testlerin İşlevi
’Travma
’
sonrası stres bozukluğu
’Akut
’
stres bozukluğu
Duygudurum BOZUKLUKLARI ve İNTİHAR
’Yakından
’
ilgilenme
„„ ŞİZOFRENİ ve DİĞER PSİKOTİK BOZUKLUKLAR
’Sıralama
’
●● Manik Epizot
’İçeriğin
’
yansıtılması
’Bağlama
’
İşlev
’Seçme
’
●● Şizofreni
●● Majör Depresif Bozukluk
’Konuşmaya
’
açık davet
„„ BİLİŞSEL BOZULMALAR
’Uygulanan
’
Yöntemlerin Değerlendirilmesi
BEYİN BOZUKLUKLARI İLE BAĞLANTILI BOZULMALAR
’Bilimsel
’
Hipotezleri Kontrol Etme
„„ TEK KUTUPLU DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI
●● Deliryum
●● Duygudurum Bozukluğu Olmayan Depresyonlar
●● Demans
●● Distimik Bozukluk
„„ Psikolojik Testlerde Sınıflandırma
●● Ölçülen Nitelik ve Amacına Göre Testler
’Parkinson
’
Hastalığı
’Sessizlik
’
’Başarı’
yetenek- kişilik- ilgi ve tutum test
’Huntington
’
Hastalığı
„„ ÇİFT KUTUPLU (BİPOLAR) BOZUKLUKLAR
’Empati
’
●● Siklotimik Bozukluk
’Koşulsuz
’
Kabul ve Saygı
●● Çift Kutuplu (Bipolar) I. Bozukluk
●● Maksimum Performans ve Davranış Testleri
’Alzaymır
’
Hastalığı
●● Bireysel Testler ve Grup Testleri
●● Tedavi Süreci
●● Sürat ve Güç Testleri
’Amnestik
’
Bozukluk
●● Genel ve Özel Yetenek Testleri
●● Çift Kutuplu (Bipolar) II. Bozukluk
’Hipomanik
’
„„ ÇOCUKLUK ve ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ BOZUKLUKLAR
’Manik
’
●● Çocuklarda Yaygın Görülen Bozukluklar
’Karışık
’
●● Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
’Depresif
’
●● Yaygın Gelişim Bozuklukları (YGB)
’Çift
’ Kutuplu (Bipolar) Bozukluğun Nedenleri
●● Otizm
●● Davranışın Değerlendirilmesi
- 12 -
●● Zekâ Geriliği
„„ BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ
’Yüzleştirme
’
●● Şimdiki Davranışa Odaklanmak
’Ağır
’
Düzeyde Zihinsel Öğrenme Yetersizliği
’Yaygın
’
Amnezi
●● BAŞKA TÜRLÜ ADLANDIRILAMAYAN YEME BOZUKLUKLARI (BTAYB)
’İlişkinin
’
Şimdi ve Buradalığı
●● Soru Sorma Becerisi
’Orta
’
Düzeyde Zihinsel Öğrenme Yetersizliği
’Seçici
’
Amnezi
●● BULİMİA NERVOZA (BN)
’Somutluk
’
’Özetleme
’
’Katılım
’
’Lokalize
’
Amnezi
’Genelleştirilmiş
’
kaygı bozukluğu
’Kendini
’
Açma
’Yapılandırma
’
’Yüzleştirme
’
’Hafif
’
Düzeyde Öğrenme Yetersizliği
’Psikolojik
’
danışma müdahalelerini seçme ve uygulama
’Tutarlılık’
Saydamlık
’Başlama
’
’Mizah
’
●● Öğrenme Güçlükleri
●● Dissosiyatif Amnezi
●● ANOREKSİYA NERVOZA (AN)
●● Terapötik Koşullar
’Giyiminize
’
özen gösterin
●● Öğrenme Yetersizlikleri ve Zekâ Geriliği
„„ DİSSOSİYATİF BOZUKLUKLAR
’Agorafobili
’
ya da agorafobisiz panik bozukluk (ve paniksiz agorafobi)
’Duyguların
’
yansıtma
’Yüz
’ ifadesinin önemi
●● Terapötik Süreç
●● C Kümesi: Kaçınmacı, bağımlı ve obsesif-kompülsif kişilik bozukluklarını
içerir.
„„ Beden Dismorfik Bozukluğu (BDB)
’Hedef
’
tanımlama ve oluşturma
’Asgari
’
düzeyde teşvik
’Uygun
’
göz teması kurun
●● B Kümesi: Histriyonik, narsistik, antisosyal ve sınırda kişilik bozukluklarını içerir.
REHBERLİK
„„ YEME BOZUKLUKLARI
’Yapılanma
’
’Hazır
’
bulunum
’Aşırı
’
Genelleme
„„ KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
REHBERLİK
’Sosyal
’
fobi
’Danışan
’
tarafından sunulan problemin tanımlanması
●● Terapötik Beceriler
Temel vücut mesajları şunlardır:
DAVRANIŞ VE UYUM PROBLEMLERİ
●● A Kümesi: Paranoid, şizoid ve şizotipal kişilik bozukluklarını içerir.
’İletişim
’
ve Eylemleri Gözleme
POSTMODERN TERAPİLER
• Gönüllü Danışan
REHBERLİK
●● Gözlem Yapma Becerisi
’Mizahın
’
Kullanımı
●● Duygusal Teknikler
REHBERLİK
●● Özel Yetenek ve Psikomotor Testler
●● Yaratıcılık Testleri
●● Güzel Sanat Yeteneği Ölçen Testler
●● Kâğıt-Kalem Testleri
●● Asperger Sendromu (AS)
- 13 -
- 14 -
- 15 -
- 16 -
- 17 -
REHBERLİK
REHBERLİK
REHBERLİK
REHBERLİK
REHBERLİK
„„ GRUP ÇEŞİTLERİ
„„ GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMADA GÜÇLÜĞÜ OLAN DANIŞANLAR
●● Deneme Aşaması (14-17 yaş)
’Sosyometri
’
●● İş/Grup Odaklı Gruplar
●● Tekelciler
●● Geçiş Aşaması (18-21 yaş)
●● Peabody Kelime Hazinesi Testi
’Kimdir
’
Bu?
●● Kapalı Gruplar
●● Sessiz Danışanlar
●● Goodenough-Harris Adam Çizme Testi
’Sosyal
’
Uzaklık Ölçeği
●● Açık Gruplar
●● Yas Tutanlar
●● Eğitim ve Etkileşim Grupları
●● Kaygılı Olanlar
●● Kişiler Arası İlişkiler Grubu
●● Depresyon Yaşayanlar
●● İntrapsişik Gruplar
●● Öğrenme Güçlüğü Olanlar
●● Birey Merkezli Gruplar
●● Şamaroğlanı
●● Maraton Grupları
●● Sosyal İlişkiye Girenler
●● Destek ve Kendine Yardım Grupları
●● Bağımlılar
●● Psiko-eğitim Grupları
●● Öğüt Verenler
„„ Bebek ve Çocuklarda Kullanılan Testler
●● Thurstone Temel Kabiliyetler Testi
●● Cattel Zekâ Testi
●● Brezelton Bebek Değerlendirme Ölçeği
●● Kaufman Çocukları Değerlendirme Bataryası
●● Otis Alfa, Beta ve Gama Zihin Kabiliyeti Testi
●● BAŞKALARININ KANILARINA DAYALI TEKNİKLER
●● ETKİLEŞİME DAYALI TEKNİKLER
’Psikodrama
’
’Sosyodrama
’
’Rol
’ Oynama
„„ TESTLER
’Oyun
’
●● BAŞARI TESTLERİ
’Görüşme
’
’Öğretmen
’
Yapımı Başarı Testleri
’Standart
’
Başarı Testleri
’Ev
’ Ziyareti
„„ GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMADA TERAPÖTİK GÜÇLER
●● Katılım
●● Psikolojik Danışman
• Bibliyoterapi
’Genel
’
Yetenek Testleri
• Vaka İncelemesi
’Özel
’
Yetenek Testleri
• Vaka Konferansı (Vaka Tartışması)
●● İLGİ ENVANTERLERİ
• Vaka Tarihçesi
●● KİŞİLİK ENVANTERLERİ
• Anı Defteri
’Envanter
’
Tipi Kişilik Testleri
• Veli Görüşmesi
’Projektif
’
(Yansıtıcı) Kişilik Testleri
●● Sorumluluğun Kabulü
●● Güven
●● Açıklık
●● Grubun Çekiciliği
●● Geri Bildirim
●● Beklentiler
●● Terapötik Gerilim
●● Danışanın Hazır Oluşu
●● Duygusal Boşalım (Katarsis)
’Koruma
’
(Sürdürme) Dönemi (44 - 65 yaş)
GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMA
●● Ensest Ya Da Cinsel Tacize Uğrayanlar
MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER DANIŞMANLIĞI
„„ ÖZELLİK - FAKTÖR UYUMLU KURAMLAR
’Mesleklerin
’
kendilerine özgü özellikleri vardır.
„„ GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMANIN ÖZELLİKLERİ
●● Geçiş Evresi
’Gözlem
’
●● Grup, bir süreçtir.
●● Eylem Evresi
’Özellik
’
- Kayıt Çizelgeleri
●● Grup süreci dinamiktir.
●● Sonlandırma Evresi
●● Grup kişiler arası ilişkileri merkeze alır.
●● Grup kendini açmayı zorunlu kılar.
●● Grup şimdi ve burada ilkesine göre işler.
„„ GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMADA DİRENÇ
’Gerçekçi
’
(Realistic) Tip
●● Grupta Direnci Artıran Faktörler
’Araştırmacı
’
/ Aydın (Investigative) Tip
●● GÖZLEME DAYALI TEKNİKLER
’Derecelendirme
’
Ölçeği
●● KENDİNİ ANLATMAYA DAYALI TEKNİKLER
’Otobiyografi
’
’Problem
’
Tarama Listesi
’Meslek
’
seçimi birey ile mesleği eşleştirmekten ibarettir.
Holland’ın Tipoloji Kuramı
●● Holland’ın Tipoloji Kuramında Kişilik Tipleri
’Üye
’
sayısının fazla oluşu
’Arzu
’
Listesi
„„ GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMADA TEMEL KAVRAMLAR
●● Konsültasyon
●● Sosyal Mikrokozmos
’Zaman
’
Cetveli
●● Paylaştırma
●● Grup Lideri
’Grubun
’
farklı yaş ranjlarına sahip oluşu
’Anket
’
(Soru Listesi)
●● Bağlama
●● Refere Etmek
’Grup
’
üyelerinin grup oturumlarından bağımsız dışarıda görüşmeleri
’Kültürel
’
unsurlar
’Öğrenci
’
Tanıma Fişi (Formu)
●● Süreç
●● Ön Görüşme
’Sosyal
’
Atom Ölçeği
●● İçerik
●● Ambivalans
’Kime
’
Göre Ben Neyim?
●● Metailetim
●● Sözleşme
’Grubun
’
zorla oluşturulması
GELENEKSEL YAKLAŞIM
GELİŞİMSEL YAKLAŞIM
Kriz ve sorun odaklı yardım
hizmeti
Gelişmeyi sağlayıcı ve kolaylaştırıcı
Bilgi verme ve yöneltme ekseninde odaklanma
Tüm gelişim alanlarına yönelik
yeterlilik kazandırma
Uzman odaklı
Öğretmen odaklı
Tepkisel
Yaratıcı ve esnek
Görev yönelimli
Hedef yönelimli
Zaman çizelgesiyle sınırlı öğretimden ayrıştırılmış
Program bütünlüğü içinde öğretimle kaynaştırılmış
Yapılanmamış
Ölçülebilir
Var olanı koruma ve sürdürme
Var olanı değerlendirme ve geliştirme
’Sosyal
’
(Social) Tip
’Girişimci
’
(Enterpriser) Tip
Problemli öğrenciye yönelik
Bütün öğrencilere yönelik
’Geleneksel
’
(Conventional) Tip
●● Super’in Rol - Benlik Kavramı Kuramı
DEĞERLENDİRME
GELİŞTİRME
OKULLARDA REHBERLİK HİZMETİ
Öğrenci Kişilik Hizmetleri
ÖĞRENCİ KİŞİLİK
İÇERİĞİ
HİZMETLERİNİN
KAPSAMI
SAĞLIK HİZMETLERİ
Sağlıkla İlgili Önlem Alma- Sağlık Eğitimi Verme - Sağlık Kontrolleri ve Taramalar Yapma- Tedavi Hizmetleri
SOSYAL YARDIM HİZMETLERİ
Parasal Yardım - Barınma - Beslenme Ulaşım Hizmetleri
REHBERLİK
LERİ
HİZMET-
Psikolojik Danışma Hizmetleri – Oryantasyon - Bireyi Tanıma- Bilgi Toplama ve
Yayma- Yönelteme ve Yerleştirme-İzleme ve Değerlendirme
ÖZEL YETİŞTİRME HİZMETLERİ
Başarısızlığı Giderici Yetiştirme Çalışmaları- Özel Yetenek Geliştirme Çalışmaları- Hazırlık Kursları
SOSYAL VE KÜLTÜREL
HİZMETLER
Boş Zaman Eğitimi Verme- Boş Zamanları Değerlendirme- İlgilere Göre Çeşitli
Etkinlikleri Planlama ve Yürütme
’Büyüme
’
Dönemi (0 - 14 yaş)
●● Süpervizyon
- 18 -
’Sanatçı
’
(Artistic) Tip
Zaman dağılımı yapma
UYGULAMA
„„ PSİKOLOJİK DANIŞMA ve REHBERLİKTE PROGRAM GELİŞTİRME
’Her
’ birey kendine özgü birtakım niteliklere sahiptir.
●● Başlangıç Evresi
TASARLAMA
PROGRAM GELİŞTİRME
●● Madde Bağımlıları
Ön hazırlık yapılması
Programı oluşturma
(içerik ve örgütsel yapıyı belirleme)
’Çöküş
’
Evresi (+65)
●● Frank Parsons “Meslek Seçimi
„„ Grubun Evreleri
„„ TEST DIŞI TEKNİKLER
PLANLAMA
İhtiyaçların belirlenmesi
’Yerleşme
’
Dönemi (25 - 44 yaş)
●● Özellik - Faktör (Etmen) Kuramı
●● Aidiyet Duygusu
• Toplu Dosya
●● TUTUM ENVANTERLERİ (ÖLÇEKLERİ)
●● Kabul
„„ Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programı’nın (KGRP) Hazırlanması
●● Sınama Aşaması (22 - 24 yaş)
●● Yaramaz Öğrenciler
’Diğer
’
Teknikler
●● YETENEK TESTLERİ
REHBERLİK
’Araştırma
’
Dönemi (14 - 24 yaş)
- 19 -
- 20 -
- 21 -
- 22 -
- 23 -
REHBERLİK
„„ Rehberlik ve Psikolojik Danışmanın Hizmet İçerikleri
REHBERLİK
PSİKOLOJİK DANIŞMA
REHBERLİK
„„ Rehberlik Hizmet Alanlarının (Birimlerinin Servislerinin) Sınıflandırılması
„„ Rehberliğin Temel İlkeleri
●● Rehberlikte Gönüllülük Esastır
Rehberlik Hizmet Alanları (Servisler)
Bilgi verme yönü ön plandadır.
Duyuşsal yönü ön plandadır.
Mekân, zaman, süre ve
kişi sayısı önemli değildir.
Özel bir mekân ve zaman gerektirir.
Kişi sayısı önemlidir.
Okul psikolojik danışmanları, yöneticiler ve öğretmenler sunabilir.
Bu alanda yetişmiş kişiler (psikolojik
danışmanlar) tarafından yürütülür.
●● Rehberliğin Merkezinde Birey Vardır
Kapsamı geniştir.
Kapsamı rehberliğe göre daha dardır.
●● Rehberlik Hizmetleri Tüm Öğrencilere Açıktır
●● Rehberlikte Gizlilik Esastır
●● Rehberlikte Özerklik Esastır
●● Bireysel Farklılıklara Saygı Esastır
●● Rehberliğin Temeli Demokratik ve İnsancıl Bir Anlayışa Dayanır
●● Rehberlik Hizmetlerinde Öğrenci ile İlgili Herkesin Ortak Bir Anlayış ve İş
Birliği İçinde Olması Beklenir
Bireyin kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması, doğru kararlar vererek
özünü gerçekleştirmesi için yapılan sistematik ve profesyonel yardım sürecidir.
REHBERLİK
●● Rehberlik Hizmetleri Hem Bireye Hem de Topluma Karşı Sorumludur
Bireyin Kendini Anlaması
Bedenini, zihinsel ve fiziksel yeteneklerini, ihtiyaçlarını, ilgilerini, zayıf ve güçlü
yönlerini, tutum ve değerlerini tanıması,
anlaması ve kabul etmesi
REHBERLİK
●● Rehberlik Hizmetleri Yaşam Boyu Sunulur
●● Rehberlik Hizmetleri Eğitimin Ayrılmaz Bir Parçasını Oluşturur
●● Rehberlik Uygulamaları ve Rehberlik Programları Her Okulun Amaç ve
İhtiyaçlarına Göre Değişmelidir (Esneklik)
Doğrudan Öğrenciye Dönük
Rehberlik Hizmetleri
Dolaylı Olarak Öğrenciye Dönük
Rehberlik Hizmetleri
1.Psikolojik Danışma
1.Konsültasyon (Müşavirlik)
2.Bireyi Tanıma
2.Araştırma ve Değerlendirme
3.Oryantasyon (Yeni Duruma Alıştırma)
3.Çevre ve Veliyle İlişkiler
4.Bilgi Toplama ve Yayma
4.Rehberlik Programı Hazırlama
5.Yöneltme ve Yerleştirme
6.İzleme
7.Refere (Sevk)
„„ Rehberlik Yaklaşımları
●● Özellik Etmen (Faktör) Yaklaşımı
Çevredeki Olanakları Tanıması
Kendini geliştirecek olanaklardan (eğitim iş, meslekler) haberdar olması; yetenek, ilgi, değerlerine uygun olanaklar
hakkında bilgi edinmesi
●● Klinik Yaklaşım
●● Eğitimle Kaynaştırılmış Yaklaşım
Bireysel ve Grup Rehberliği Faaliyetleri
●● Karar Vermeye Yardımcı Yaklaşım
●● Gelişimsel Rehberlik Yaklaşımı
●● Rehberlik Yaklaşımlarının Uygulanmasında Yararlanılan İki Model
BİREYSEL REHBERLİK
GRUP REHBERLİĞİ
Bireysel konulara/ihtiyaçlara
yönelik (eğitsel planlama...)
Ortak konulara / ihtiyaçlara
yönelik (arkadaşlarla iletişim,
utangaçlık...)
Sadece danışmanla ya da öğrenmenle ilişki vardır.
Diğer akranları ile iletişim kurmanın çok iyi bir yoludur.
Sadece danışmanın becerisi
bireyi etkiler.
Gruptaki etkileşim üyeleri besler.
Bir öğrenci
Birden fazla öğrenci
’Merkezileşmemiş
’
- Uzmanlaşmamış Rehberlik Modeli
Doğru Kararlar Vererek Özünü
Gerçekleştirmesi
’Merkezileşmiş
’
- Uzmanlaşmış Rehberlik Modeli
Bireyin kendini tanıması ve çevresindeki imkânlar hakkında karar vererek mevcut potansiyelini ortaya çıkarması
REHBERLİK
REHBERLİK
REHBERLİK
- 28 -
- 29 -
Bireysel ve Grupla Psikolojik Danışma
BİREYSEL PSİKOLOJİK
GRUPLA PSİKOLOJİK
DANIŞMA
DANIŞMA
1 danışan bulunur.
8 -12 danışan bulunur.
Bir oturum 50 - 55 dakikadır.
Bir oturum 90 dakikadır.
Danışman açısından grupla
psikolojik danışmaya göre
daha kolaydır.
Danışman açısından bireysel
psikolojik danışmaya göre daha
zordur. Danışman liderdir.
Danışan açısından yardım
alma sürecidir.
Danışan açısından yardım alma
ve yardım verme sürecidir.
Öğrenilenlerin sosyal yaşama aktarımı güçtür.
Öğrenilenlerin sosyal yaşama
aktarımı kolaydır.
Ağır ve derin sorunlar ele
alınır.
Yüzeysel ve hafif sorunlar ele
alınır.
Ortalama 8-10 oturumda tamamlanır.
Ortalama 10-11 oturumda tamamlanır.
Sadece bir kişiye yönelik
olduğundan ekonomik değildir.
Birden fazla kişi yararlanabildiğinden ekonomiktir.
Danışan sorunlarını sadece
danışmanla paylaşır.
Danışan yaşamdaki sorunların
sadece kendisine ait olmadığını
görür, teselli bulur.
Danışan sadece danışmandan yararlanabilir.
Danışan sorun çözümünde diğerlerinden sosyal öğrenme yapabilir.
İHTİYAÇ YAYINCILIK
Kızılırmak Cad. No. 53 Kızılay/ANKARA
Tel: 0 312 434 34 00 (pbx) – Faks: 0 312 434 35 00
GSM: 0 530 500 86 74
Web: www.ihtiyacgrup.com – E-posta: [email protected]
- 24 -
- 25 -
- 26 -
- 27 -