2014 Yılı Faaliyet Raporu - T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

Transkript

T.C.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
İç Ticaret Genel Müdürlüğü
2014 YILI
FAALİYET RAPORU
Ocak 2015
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
19.01.2015
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ ....................................................................................................................................... 3
I- GENEL BİLGİLER ............................................................................................................. 5
A- Misyon ve Vizyon............................................................................................................. 5
B- Yetki, Görev ve Sorumluluklar ...................................................................................... 5
C- İdareye İlişkin Bilgiler .................................................................................................... 6
1- Fiziksel Yapı .................................................................................................................. 6
2- Teşkilat Yapısı............................................................................................................... 6
3- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar .................................................................................... 8
4- İnsan Kaynakları .......................................................................................................... 8
5- Sunulan Hizmetler ...................................................................................................... 13
5.1 - Mevzuat Çalışmaları ........................................................................................... 13
5.2 - Projeler................................................................................................................. 28
5.3 – Toplantılar ve Etkinlikler .................................................................................. 32
5.4 - Bilgi Talepleri ...................................................................................................... 34
5.5 - Soru Önergeleri ................................................................................................... 34
5.6 - Mevzuat Görüşleri .............................................................................................. 35
5.7 - Yazışmalar ........................................................................................................... 35
II- AMAÇ ve HEDEFLER .................................................................................................... 36
A- İdarenin Amaç ve Hedefleri ......................................................................................... 36
B- Temel Politikalar ve Öncelikler.................................................................................... 36
III- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER .......................... 40
A- Mali Bilgiler ................................................................................................................... 40
1- Bütçe Uygulama Sonuçları ve Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar ........... 40
B- Performans Bilgileri ...................................................................................................... 42
1- Faaliyet ve Proje Bilgileri ........................................................................................... 42
2- Performans Sonuçları Tablosu .................................................................................. 44
IV- KURUMSAL KABİLİYET ve KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ ............. 45
A- Üstünlükler..................................................................................................................... 45
B- Zayıflıklar ...................................................................................................................... 45
C- Değerlendirme ............................................................................................................... 46
V- ÖNERİ VE TEDBİRLER ................................................................................................ 47
2
19.01.2015
SUNUŞ
İnsanlık tarihi kadar eski bir olgu olan ticaret, insanın istek ve ihtiyaçlarını karşılama arzusuyla
kendinde olmayan mal veya hizmeti bir başkasından sağlamak istemesi nedeniyle ortaya
çıkmıştır. Genel anlamda, malların veya ürünlerin üretim sürecinden tüketim sürecine kadar
geçen zamanda, ekonomik değeri olan başka nesneler ile değiştirilmesi, alınıp satılması olarak
tanımlanan ticaret, insanlık tarihinde ilk olarak değiş tokuş (takas) şeklinde, yani ürüne ya da
mala karşı ürün veya mal değişimi olarak yapılmıştır. Para ekonomisinin gelişimiyle birlikte,
ticari faaliyetlerde değişim aracı olarak para kullanılmaya başlanmıştır.
Ekonomik, siyasal, toplumsal ve bilimsel dinamiklerle etkileşim halinde olan ticari hayatın
dünya çapında genişlemesi, sermaye birikim sürecini olumlu etkilemiştir. Bu birikimin yatırım
olarak ülke ekonomilerine geri dönmesi, toplumların refah düzeyini artıran bir faktör olmuştur.
Yaşanan bu gelişmeler, ülkeler için son derece önemli olan ticaretin, bu konuda uzman merkezi
bir otorite tarafından düzenlenmesi düşüncesini ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda, ticaret
hizmetlerinin verilmesinde birlik ve bütünlüğü sağlayacak bakanlık örgütlenmelerinin
kurulması süreci Osmanlı İmparatorluğu’nu da etkilemiş ve ticari faaliyetleri düzenlenmek ve
geliştirmek amacıyla ilk kez 8 Temmuz 1839 tarihinde Ticaret Nezareti oluşturulmuştur.
Genel Müdürlüğümüzün kökleri, Osmanlı İmparatorluğu döneminde kurulan Ticaret
Nezareti’ne kadar uzanmaktadır. Daha sonraki dönemlerde Genel Müdürlüğümüz, Ticaret ve
Ziraat Nezareti ve Ticaret ve Umur-ı Nafıa Nezareti gibi çeşitli adlar altında kurulan bakanlıklar
nezdinde faaliyetlerini sürdürmüştür.
Cumhuriyetin ilanı ile birlikte, adları zaman zaman değişmekle birlikte, iç ticarete yönelik
hizmetler, kurulan çeşitli bakanlıklar bünyesinde verilmeye devam etmiştir. Bu kapsamda
Genel Müdürlüğümüz, İktisat Vekaleti, Ticaret Vekaleti, Ekonomi ve Ticaret Vekaleti ve
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı çatısı altında hizmet vermiştir. Genel Müdürlüğümüz, 2011
yılından bu yana Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde ticarete ilişkin politikaların
oluşturulmasına yardımcı olmak, ticari faaliyetleri teşvik etmek, gerekli düzenlemeleri yapmak
ve bunların uygulanmasını sağlamak amacıyla faaliyetlerini yürütmektedir.
Bu kapsamda, 2014 yılında Genel Müdürlüğümüzce önemli çalışmalar yapılmıştır. 2012
yılında yürürlüğe giren 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu ile 5957 sayılı “Hal Kanunu”na
ilişkin hazırlanan ikincil düzenlemeler yürürlüğe konulmaya devam etmiş ve anılan mevzuatın
hukuki altyapısı tamamlanmıştır. Ayrıca, elektronik ticarete ilişkin hukuki altyapının
oluşturulmasına yönelik gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde Elektronik Ticaretin
Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunun
23/10/2014 tarihli birleşiminde görüşülerek kabul edilmiş olup, Kanunun yürürlük tarihi
1/5/2015 olarak belirlenmiştir. Bunun yanında, perakende ticaret sektörüne yönelik temel ilke
ve kuralları belirlemek amacıyla hazırlanan Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında
3
19.01.2015
Kanun Tasarısına ilişkin TBMM Komisyon süreci tamamlanmıştır. Tasarı yasalaşmak üzere
TBMM Genel Kurul gündeminde yer almaktadır.
Yine, Genel Müdürlüğümüz bünyesinde tutulan elektronik bilgi sistemlerine yönelik olarak da
çeşitli faaliyetler yürütülmüştür. Ticaret sicili kayıtlarının elektronik ortamda tutulduğu
Merkezi Sicil Kayıt Sistemi yani kısa adıyla MERSİS’e veri aktarımı çalışmaları tamamlanmış,
sebze ve meyve ticaretinin kayıt altına alındığı ve izlendiği Hal Kayıt Sistemi geliştirilerek
sektörün ihtiyaç duyduğu gerekli iyileştirmeler yapılmıştır. Ayrıca, insan kaynağımızın
geliştirilmesi amacıyla çeşitli eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri gerçekleştirilmiş ve kariyer
meslek mensubu personel istihdam edilmiştir.
Genel Müdürlüğümüzce yürütülen çalışmalarda, yeni kamu yönetiminin gerektirdiği katılımcı,
şeffaf ve esnek yönetim anlayışı çerçevesinde ilgili sektörlerin görüş ve önerileri de azami
düzeyde dikkate alınmaktadır. Böylece, ekonominin gerekleriyle uyumlu proaktif politikalar
üretilebilmektedir.
Ülkemiz ticari hayatına ilişkin önemli görev ve yetkileri bulunan Genel Müdürlüğümüz, bu
sorumluluğunun bilincinde olarak aşağıda detayları açıklanacak olan hizmetlerini gayretle
sunmaya ve geliştirmeye devam etmektedir.
Adnan YANKIN
Genel Müdür V.
4
19.01.2015
I- GENEL BİLGİLER
A- Misyon ve Vizyon
Misyon
Ticari hayatın; vatandaşlarımızın yaşam kalitesine ve ülkemizin refahına katkı sağlayacak
şekilde geliştirilmesine yönelik politikaları belirlemek ve bu doğrultuda gerekli düzenlemeleri
yaparak uygulanmasını sağlamaktır.
Vizyon
Bilgi çağının gereklerini yerine getiren güçlü bir kurumsal yapıyla, ticari hayatın beklentilerini
karşılayabilecek şekilde etkin, verimli ve sürdürülebilir hizmet sunan bir birim olmaktır.
B- Yetki, Görev ve Sorumluluklar
a) Genel Müdürlüğümüzün başlıca yasal mevzuatını;
 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
Hükmünde Kararname,
 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu,
 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun,
 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu,
 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu,
 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu,
 2699 sayılı Umumi Mağazalar Kanunu,
 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer
Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu,
 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile,
 1 Tüzük, 44 Yönetmelik ve 21 Tebliğ
oluşturmaktadır.
b) 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
Hükmünde Kararname ile Genel Müdürlüğümüzün görev, yetki ve sorumlulukları belirlenmiş
olup, Birimimizin görevleri şunlardır;
 Ticarete ilişkin politikaların oluşturulmasına yardımcı olmak, ticari faaliyetleri teşvik
etmek, gerekli düzenlemeleri yapmak ve bunların uygulanmasını sağlamak.
Türk Ticaret Kanunu ve ilgili diğer mevzuat gereğince Bakanlıkça yapılması gereken
işlemleri yürütmek, Merkezi Sicil Kayıt Sistemini kurmak, işletmek ve bu sistemin
5








19.01.2015
diğer kurum ve kuruluşlar nezdinde tutulan kayıt sistemleriyle bağlanmasına ilişkin
çalışmaları yürütmek.
Kuruluşuna izin verilecek anonim şirketler ile genel kurul toplantılarında Bakanlık
temsilcisi bulunacak anonim şirketleri belirlemek ve bunların işlemlerini yürütmek.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile odalar ve borsalarla ilgili mevzuat ve
uygulamalara ilişkin iş ve işlemleri yürütmek ve bunlarla ilgili düzenlemeler yapmak.
Sebze ve meyveler ile yeterli arz ve talep derinliği bulunan diğer malların ticaretini
düzenlemek, toptancı halleri ile pazar yerlerinin çağdaş bir yapıya kavuşturulmasını
ve işletilmesini sağlamak ve bu konularda mevzuatla verilen görevleri yapmak.
Depolamaya uygun temel ve işlenmiş tarım ürünlerinin ticaretine ilişkin düzenlemeler
yapmak, lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsacılığının teşvik edilmesi, geliştirilmesi
ve yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalarda bulunmak ve lisanslı depoculuk, ürün
ihtisas borsacılığı ve umumi mağazacılığa ilişkin mevzuatla verilen görevleri yapmak.
Elektronik ticarete ve organize perakende ticaretine yönelik düzenlemeler yapmak ve
uygulanmasını sağlamak, bunların gelişmesine ve yaygınlaşmasına yönelik çalışmalar
yapmak, bu konularda mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek ve gerekli tedbirleri
almak.
Lüzumu halinde, ticari faaliyetlere ya da bu ticari faaliyetleri yürütenlere yönelik
düzenlemeler yapmak ve bunların uygulanmasını sağlamak.
Görev ve yetki alanına giren konularda gerekli inceleme ve araştırmalar yapmak veya
yaptırmak.
Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.
C- İdareye İlişkin Bilgiler
1- Fiziksel Yapı
Genel Müdürlüğümüz; Dumlupınar Bulvarı No:252 (Eskişehir Yolu 9. km.) 06510 Çankaya /
Ankara adresindeki İkiz Kuleler C Blok 18 ve 19 uncu katlar ile 17 inci katın yarısında hizmet
vermektedir. Hizmet verilen kullanım alanı 2125 m2 ’dir.
2- Teşkilat Yapısı
Genel Müdürlüğümüz teşkilatı, Genel Müdürün yönetiminde 3 genel müdür yardımcısı, 6 daire
başkanlığı ve 17 şube müdürlüğü ile gümrük ve ticaret uzman ve uzman yardımcılarından
oluşmaktadır.
Genel Müdürlüğümüz teşkilat şemasına aşağıda yer verilmiştir.
6
GENEL MÜDÜR
Gümrük ve Ticaret
Uzmanları
Genel Müdür Yardımcısı
Şirketler Dairesi
Başkanlığı
İnsan Kaynakları ve
Bütçe Dairesi
Başkanlığı
Odalar ve Borsalar
Dairesi Başkanlığı
Tarım Ürünleri
Ticareti Dairesi
Başkanlığı
Planlama ve Dış
İlişkiler Dairesi
Başkanlığı
Perakende ve
Elektronik Ticaret
Dairesi Başkanlığı
Şirketler Şubesi
İnsan Kaynakları ve
Eğitim Şubesi
Odalar ve Borsalar
Şubesi
Sebze ve Meyve
Ticareti Şubesi
Planlama ve
Mevzuatı Geliştirme
Şubesi
Elektronik Ticaret
Şubesi
Ticaret Sicili Şubesi
Bütçe Şubesi
İç Ticaret Hizmetleri
Payı Şubesi
Lisanslı Depoculuk
Şubesi
AB ve Dış İlişkiler
Şubesi
Perakende Ticaret
Şubesi
MERSİS Uygulama
Şubesi
İdari İşler Şubesi
Gümrük ve Ticaret
Uzmanları
Hal Kayıt Sistemi
Uygulama Şubesi
Bilgi Edinme ve
İstatistik Şubesi
Gümrük ve Ticaret
Uzmanları
Gümrük ve Ticaret
Uzmanları
Evrak ve Arşiv
Şubesi
Gümrük ve Ticaret
Uzmanları
Gümrük ve Ticaret
Uzmanları
Gümrük ve Ticaret
Uzmanları
Şekil 1: Teşkilat şeması
19.01.2014
3- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar
Genel Müdürlüğümüzün kullanımında olan bilişim sistemi ağ bağlantısıyla Bakanlığımızın tüm
birimleri ile bağlı durumdadır.
Genel Müdürlüğümüzde Tablo 1’de gösterilen teknolojik kaynaklar, Windows 7, Microsoft
Office 2013 Programı (Word, Excel, Powerpoint ve Outlook), Kazancı bilgisayar programı,
Prezi sunum programı ve internet kullanılmaktadır.
TEKNOLOJİK KAYNAKLAR
ADET
Masaüstü Bilgisayar
123
Dizüstü Bilgisayar
36
Yazıcı
44
Fotokopi Makinesi
4
Projeksiyon Cihazı
3
Projeksiyon Perdesi
3
Dijital Video Kamera
2
İletişim Çeviricileri
5
Görüntü/Ses Alıcı
1
Faks
3
Tarayıcı
8
TOPLAM
232
Tablo 1: Teknolojik Kaynaklar
4- İnsan Kaynakları
Genel Müdürlüğümüzün insan kaynaklarını; memur ve geçici personel statüsünde çalışan
personel oluşturmaktadır.
Personelimizin unvan bazında dağılımına, öğrenim durumuna, hizmet süresi ile yaş ve cinsiyet
dağılımına ilişkin bilgilere aşağıda yer verilmiştir.
19.01.2015
4.1. Unvanlar Bazında Personel Dağılımı
Genel Müdürlüğümüz personelinin unvanlar bazında dağılımı Tablo 2’de gösterilmiştir.
UNVANLAR
SAYI
Genel Müdür
Daire Başkanı
Şube Müdürü
Gümrük ve Ticaret Uzmanı
Gümrük ve Ticaret Uzman Yardımcısı
Uzman
APK Uzmanı
Araştırmacı
Mühendis
Şef
Memur
VHKİ
Bilgisayar İşletmeni
Teknisyen Yardımcısı
Tekniker (4/C’li Geçici Personel)
4/B Sözleşmeli
TOPLAM
Genel Müdürlüğümüzde Geçici Görevli
1
1
6
16
14
37
7
1
5
3
8
5
15
6
1
1
-127
5
GENEL TOPLAM
132
Tablo 2: Unvan Bazında Personel Dağılımı
4.2. Öğrenim Durumu Dağılımı
Genel Müdürlüğümüz personelinin öğrenim durumuna ilişkin veriler Tablo 3’te yer almaktadır.
ÖĞRENİM DURUMU
PERSONEL SAYISI
ORAN (%)
Yüksek Lisans
12
9,45
Lisans
99
77,95
Ön Lisans
8
6,30
Lise
8
6,30
127
100,00
TOPLAM
Tablo 3: Personel Öğrenim Durumu Dağılımı
9
19.01.2015
Personel Öğrenim Durumu Dağılımı
Ön Lisans: % 6,30
Lise
% 6,30
Yüksek Lisans
% 9,45
Lisans
% 77,95
Yüksek Lisans
Lisans
Ön Lisans
Lise
Şekil 2: Personel Öğrenim Durumu Dağılımı
4.3. Personelin Hizmet Süresi Dağılımı
Genel Müdürlüğümüzde görev yapan personelin hizmet süresine ilişkin veriler Tablo 4’te yer
almaktadır.
HİZMET SÜRESİ
PERSONEL SAYISI
ORAN (%)
0-5 yıl
48
37,80
6-10 yıl
9
7,09
11-15 yıl
10
7,87
16-20 yıl
16
12,60
21-25 yıl
9
7,08
26-30 yıl
10
7,87
31-35 yıl
6
4,72
36 yıl ve üstü
19
14,97
TOPLAM
127
100,00
Tablo 4: Personelin Hizmet Süresi Dağılımı
10
19.01.2015
Personel Hizmet Süresi Dağılımı
36 yıl ve üstü
14,97%
0-5 yıl
37,80%
6-10 yıl
7,09%
31-35 yıl
4,72%
11-15 yıl
7,87%
26-30 yıl
7,87%
21-25 yıl
7.08%
16-20 yıl
12,60%
Şekil 3: Personel Hizmet Süresi Dağılımı
4.4. Personelin Yaş Dağılımı
Genel Müdürlüğümüz personelinin yaş dağılımına ilişkin veriler Tablo 5’te yer almaktadır.
YAŞ ARALIĞI
PERSONEL SAYISI
ORAN (%)
25 yaş ve altı
10
7,87
26-30 yaş arası
31
24,40
31-35 yaş
17
13,39
36-40 yaş
13
10,24
41-45 yaş
13
10,24
46-50 yaş
12
9,45
51-55 yaş
11
8,66
56-60 yaş
17
13,39
61-65 yaş arası
3
2,36
127
100,00
TOPLAM
Tablo 5:Personelin Yaş Dağılımı
11
19.01.2015
Personelin Yaş Dağılımı
31
17
17
13
13
11
12
10
25 yaş ve
altı
3
26-30
31-35
36-40
41-45
46-50
51-55
56-60
61-65
Personel Sayısı
Şekil 4: Personelin Yaş Dağılımı
4.5. Personelin Cinsiyet Dağılımı
Genel Müdürlüğümüz personelinin cinsiyet dağılımına ilişkin veriler Tablo 6’da
gösterilmektedir.
YAŞ ARALIĞI
PERSONEL SAYISI
ORAN (%)
45
82
127
35,43
64,57
100.00
Kadın
Erkek
TOPLAM
Tablo 6: Personelin Cinsiyet Dağılımı
Kadın
35,43%
Erkek
64,57%
Şekil 5: Personelin Cinsiyet Dağılımı
12
19.01.2015
5- Sunulan Hizmetler
5.1 - Mevzuat Çalışmaları
Genel Müdürlüğümüz tarafından 2014 yılı içinde 1 Kanun, 2 Kanun değişikliği, 2
Yönetmelik değişikliği, 2 Tebliğ, 1 Tebliğ değişikliği yayımı olmak üzere toplam 8 Mevzuat
Çalışması gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, 13 Genelge yayımlanmıştır. Genel Müdürlüğümüzce
yapılan mevzuat çalışmalarının konularına göre dağılımı Tablo 7’de gösterilmiştir.
YENİ MEVZUAT SAYISI
MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ SAYISI
Konu
Tebliğ
Kanun
Ticaret Sicili ve Şirketler
1
1
Sebze ve Meyve Ticareti
1
Kanun
Yönetmelik
1
TOPLAM
1
2
GENEL TOPLAM
Tebliğ
1
1
Odalar ve Borsalar
Elektronik Ticaret
Yönetmelik
1
1
2
2
1
8
Tablo 7: Mevzuat çalışmaları
5.1.1 - Ticaret Sicili ve Şirketler
Ülkemiz ticari hayatını düzenleyen başlıca yasal mevzuat 14.02.2011 tarihli ve 27846 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanan ve 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret
Kanunu’dur. Bu Kanun ile ticari hayatımız, “güçlü işletmeler, güçlü sermaye şirketleri ve güçlü
Türkiye” hedefi doğrultusunda değişen ve gelişen yerel ve küresel şartlarla uyumlu bir şekilde
yeniden düzenlenmiştir.
Türk Ticaret Kanunu, ticari hayatımıza yönelik birçok çağdaş açılımı beraberinde getirmekte,
özellikle ekonominin en önemli aktörlerinden ticaret şirketleri açısından reformcu bir yaklaşım
sergilemektedir.
Yeni Türk Ticaret Kanunu ile şirketlerimiz için beş temel hedef söz konusudur. Bunlar;
kurumsal yönetim, şirketlerin uzun ömürlü olması, rekabet gücünün artırılması, kamu
güveninin oluşturulması ve şeffaflığın sağlanmasıdır.
6102 sayılı Kanun ile ticari hayatta güven ortamının tesis edilmesi, tüm yatırımcılar için uygun
yatırım ortamının oluşturulması, kayıt dışılığın en aza indirilmesi, bilgi toplumunun gereği olan
hizmetlerin yaygınlaştırılması ve girişimciliğin önünün açılması hedeflenmiştir.
Ticarete ilişkin politikaların oluşturulmasına yardımcı olmak, ticari faaliyetleri teşvik etmek,
gerekli düzenlemeleri yapmak ve bunların uygulanmasını sağlamak görevlerinin yanı sıra,
13
19.01.2015
Genel Müdürlük olarak Türk Ticaret Kanunu ve ilgili diğer mevzuat gereğince yapılması
gereken işlemleri yürütmek görevlerimiz arasındadır.
Bunun yanında;
 Merkezi Sicil Kayıt Sistemi’nin kurulması ve işletilmesine,
 Kuruluş ve esas sözleşme değişiklikleri Bakanlığımız iznine tabi anonim şirketlere izin
verilmesine,
 Ticaret sicili müdürlüklerinin kuruluşuna izin verilmesi ve bu kuruluşların görev
alanlarının belirlenmesine,
 Ticaret sicili müdür ve müdür yardımcılarının atanmasına ve görevden alınmasına,
 238 Ticaret Sicili Müdürlüğü ile gerçek ve tüzel kişilerin Türk Ticaret Kanunu’nun
uygulanmasına ilişkin görüş taleplerinin karşılanmasına
yönelik iş ve işlemler Genel Müdürlüğümüzce yerine getirilmektedir.
Bu çerçevede, 2014 yılında Birimimizce gerçek ve tüzel kişilere 6102 sayılı Türk Ticaret
Kanunu’nun uygulanmasına yönelik 414 adet görüş verilmiştir.
Kuruluş ve esas sözleşme değişikliği Bakanlık iznine tabi şirket işlemleri kapsamında, 2014
yılında Genel Müdürlüğümüz tarafından 177 şirket kuruluşu ile 838 esas sözleşme
değişikliğine izin verilmiştir.
Bununla birlikte, aynı dönemde, bir Tebliğ ve on Genelge yayımlanmış olup, ayrıca bir
Kanun ve bir Tebliğ değişikliği yapılmıştır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda 6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun
Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden
Yapılandırılmasına Dair Kanun ile değişiklik yapılmıştır.
10.09.2014 tarihli 6552 sayılı Kanun ile; 6102 sayılı Kanunun,
 371 inci maddesine eklenen yedinci fıkra ile, şirketler tarafından ticari vekillik görevi
verilen kişilerin yürüttüğü işlemlerin yetki kapsamında olup olmadığının üçüncü
kişilerce bilinmesi ve yetkisiz temsil nedeniyle yaşanan mağduriyetlerin önlenmesi
amacıyla, temsile yetkili olmayan yönetim kurulu üyeleri ile şirkete istihdam ilişkisi ile
bağlı olanların yetki ve sorumlulukları ile görev tanımlarının Türk Ticaret Kanununun
367’nci maddesi uyarınca hazırlanacak iç yönergede açıkça belirtilmesi şartıyla, ticaret
siciline tescil ve ilan edilebilmesi imkanı getirilmiştir.
 629 uncu maddesine eklenen üçüncü fıkra ile, Kanunun 371 inci maddesinde anonim
şirketler bakımından yapılan değişikliğe gönderme yapmak suretiyle limited şirketler
bakımından da öngörülmüştür.
 Geçici 7 nci maddesinde yapılan değişiklik ile, münfesih durumda bulunan ticaret
şirketlerinin kolaylaştırılmış usulle tasfiyesine ve ticaret sicili kayıtlarının silinmesine
imkân tanıyan düzenlemenin 1/7/2014 tarihinde sona erecek olan süresi bir yıl daha
(1/7/2015 tarihine kadar) uzatılmıştır.
14
19.01.2015
 Geçici 10 uncu maddesi ile, 14/2/2014 tarihine kadar Türk Ticaret Kanunu hükümlerine
göre yapılması gereken sermaye artırımlarını herhangi bir nedenle yapmamış olan
şirketler hakkında asgari sermaye şartını bu maddenin yayımı tarihinden itibaren üç ay
içinde yapmaları hâlinde fesih işlemi uygulanmayacağı ve sermaye artırımında
bulunmaması nedeniyle ticaret sicili kaydı silinen şirketlerin de bu süre içinde sermaye
artırımı için başvurmaları hâlinde kayıtlarının resen yeniden oluşturulacağı düzenleme
altına alınmıştır.
14.02.2014 tarihli ve 28913 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Ticaret
Unvanları Hakkında Tebliğ ile ticaret şirketleri ile ticari işletme işleten diğer tacirlerin ticaret
unvanlarına ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir. Bu kapsamda, ticaret unvanlarının
belirlenmesinde ortaya çıkan tereddütlerin giderilmesi ve bu konuda uygulama birliğinin
sağlanması amacıyla Tebliğ’de unvanların belirlenmesine yönelik temel ilkeler ile iltibasa
sebep olan durumlar ve tescil talebinin reddi halinde itiraz makamına ilişkin düzenlemelere yer
verilmiştir.
25.01.2015 tarihli ve 28893 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Münfesih
Olmasına veya Sayılmasına Rağmen Tasfiye Edilmemiş Anonim ve Limited Şirketler ile
Kooperatiflerin Tasfiyelerine ve Ticaret Sicili Kayıtlarının Silinmesine İlişkin Tebliğde
Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile Bakanlığımızın başvurusu üzerine mahkemelerce
feshine karar verilen ve tasfiye memuru atanmamış anonim ve limited şirketler de, ilgili
kanunlardaki tasfiye usullerine uyulmaksızın tasfiye edilerek ticaret sicili kayıtları silinecek
şirketler arasına alınmış ve bu şirketlerin tasfiyelerinin ne şekilde yapılacağı Tebliğ’de ayrıntılı
olarak düzenlenmiştir.
Öte yandan, Anonim Şirketler ile Tarım Satış Kooperatifleri ve Üst Kuruluşlarının
Denetlenmesine Dair Yönetmelik Taslağı ile Ticaret Sicili Müdürlüklerinin Kurulmasına ve
Sicil İşlemlerinde İşbirliğinin Sağlanmasına Dair Tebliğ Taslağı üzerindeki çalışmalar
sürdürülmüştür.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1524 üncü maddesi ile Sermaye Şirketlerinin Açacakları
İnternet Sitelerine Dair Yönetmelik uyarınca, bağımsız denetime tabi sermaye şirketlerinin
internet sitesi açma yükümlülüğü bulunmaktadır. Şirketler bu yükümlülüklerini,
Bakanlığımızdan lisans alan özel hukuk tüzel kişisi niteliğindeki Merkezi Veri Tabanı Hizmet
Sağlayıcılarından (MTHS) hizmet almak suretiyle de yerine getirebilmektedir. 2014 yılı sonu
itibariyle, Bakanlığımızdan faaliyet izni alarak bu kapsamda hizmet sunan 3 adet MTHS
bulunmaktadır. 2014 yılı içerisinde MTHS’lerce 738 sermaye şirketine hizmet verilmeye
başlanmış olup, hizmet verilen toplam şirket sayısı 31/12/2014 itibariyle 2.243’e ulaşmıştır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1527 nci maddesi ve Anonim Şirketlerde Elektronik
Ortamda Yapılacak Genel Kurullara İlişkin Yönetmelik uyarınca, anonim şirketler genel
kurullarını Bakanlığımızca yetkilendirilen Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından
oluşturulan Elektronik Genel Kurul Sistemi üzerinden yapabilmektedir. Payları borsaya kote
olan şirketlerin genel kurullarını elektronik ortamda yapmaları zorunludur. 2014 yılı içerisinde
15
19.01.2015
355 adet genel kurul elektronik ortamda yapılmış olup, elektronik ortamda yapılan genel kurul
sayısı 2014 yılı sonu itibariyle 770’e ulaşmıştır. Elektronik ortamda yapılan genel kurul
toplantılarına 30.181 kişi elektronik ortamda, 11.680 kişi ise fiziki ortamda katılım sağlamıştır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Geçici 7 nci maddesi ve Münfesih Olmasına veya
Sayılmasına Rağmen Tasfiye Edilmemiş Anonim ve Limited Şirketler ile Kooperatiflerin
Tasfiyelerine ve Ticaret Sicili Kayıtlarının Silinmesine İlişkin Tebliğ uyarınca, gayri faal ya da
münfesih durumda olan anonim ve limited şirket ile kooperatifler, kolaylaştırılmış usullerle
tasfiye edilmekte ve ticaret sicili kayıtları silinmektedir. 2014 yılı içerisinde, ticaret sicili
müdürlükleri tarafından Kanun uyarınca yapılan tespitler sonucunda münfesih durumda
oldukları anlaşılan ve ihtarda bulunulan şirket ve kooperatif sayısı 134.953 olmuştur. 2014 yılı
sonu itibariyle toplam rakam ise 343.939’a ulaşmıştır. 31/12/2014 tarihi itibariyle münfesih
durumda oldukları anlaşılan 30.734 anonim şirket, 204.510 limited şirket ve 34.122 kooperatif
olmak üzere toplam 269.366 şirket ve kooperatifin ticaret sicili kaydı silinmiştir.
5.1.2 - Tarım Ürünleri Ticareti
5.1.2.1 - Sebze ve Meyve Ticareti
Ülkemiz uygun iklim koşulları, doğal özellikleri ve üretim alanları bakımından önemli bir sebze
ve meyve üretim potansiyeline sahiptir. 2013 yılı TÜİK verilerine göre Ülkemizde sebze üretim
miktarı 28,5 milyon ton, meyve üretim miktarı ise 18,2 milyon ton olarak gerçekleşmiştir.
Toplam 46,7 milyon tonluk sebze ve meyve üretimi ile Ülkemiz, dünyada sayılı ülkeler arasında
yer almaktadır.
Sebze ve meyve ticareti sektörü, tüccarları, komisyoncuları, sebze ve meyve üretimi yapan
üreticileri, üretici örgütlerini, nakliyecileri, depoculuk faaliyeti yürütenleri, sebze ve meyve
ihracatı ve ithalatı ile iştigal edenleri, sınai işletmelerinde hammadde olarak sebze ve meyveleri
kullanan sanayicileri, sebze ve meyveleri nihai olarak tüketime sunan perakendecileri (market,
manav, pazarcı), sebze ve meyveleri kendi işletmesinde kullanmak üzere satın alan yurt,
lokanta, otel, hastane gibi işletmeleri ve 76 milyon sebze ve meyve tüketicisini
ilgilendirmektedir.
5957 sayılı “Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların
Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun”, 26.03.2010 tarihli ve 27533 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmış ve 01 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Bu Kanun ile; gıda güvenilirliğinin sağlanması, tüketicilerimizin kaliteli, güvenilir, sağlıklı ve
uygun fiyatlı mal temin edebilmesi, meslek mensuplarımızın faaliyetlerinin düzenlenmesi,
sektörde rekabetçi yapının sağlanması ve kayıt dışılığın önlenmesi, maliyetlerin düşürülmesi,
tedarik, dağıtım ve satışta etkinliğin sağlanması, üreticinin emeğinin karşılığını alabilmesi ve
toptancı halleri ile pazar yerlerinin çağdaş bir sisteme kavuşturulması ve işletilmesi
hedeflenmiştir.
16
19.01.2015
Bu kapsamda, toptancı hallerine, pazar yerlerine, meslek mensuplarına, üreticilere, üretici
örgütlerine ve diğer ilgililere, hal hakem heyetlerine, Toptancı Hal Konseyine ve 5957 sayılı
Kanunla belirlenen diğer faaliyetlere ilişkin iş ve işlemler Bakanlığımızca yerine
getirilmektedir.
2014 yılında, 5957 sayılı Kanun çerçevesinde 2 adet mevzuat düzenlemesi yapılmıştır.
-
-
Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik
Yapılmasına İlişkin Yönetmelik ile Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri
Hakkında Yönetmeliğin Geçici 1 inci maddesinin on beşinci ve yirminci fıkralarında
değişiklik yapılmıştır. Bu kapsamda, aynı toptancı halinde/şubesinde birden fazla işyeri
bulunanlar ile bir işyerini kullanan adi şirketler/ortaklıklar ya da birden fazla gerçek
veya tüzel kişilerin, durumlarını Yönetmeliğin 28 inci maddenin üçüncü fıkrasına uygun
hale getirmeleri için 1/1/2015 tarihine kadar öngörülen süre ile Sistem’de hem
komisyoncu hem de tüccar olarak kayıtlı olanların, Yönetmeliğin 34 üncü maddesinin
on dördüncü fıkrası hükmüne binaen komisyonculuk veya tüccarlık sıfatlarından
hangisiyle faaliyette bulunacağını ilgili toptancı hal yönetimine veya il müdürlüğüne
yazılı olarak bildirmeleri için 31/12/2014 tarihine kadar öngörülen süre 1/7/2015
tarihine kadar uzatılmıştır.
Değeri elli bin Türk Lirası ve altındaki uyuşmazlıklarda hal hakem heyetine başvurunun
zorunlu olması ve değeri elli bin Türk Lirası ve üstündeki uyuşmazlıklarda hal hakem
heyetinin vereceği kararların asliye ticaret mahkemesine delil olarak ileri
sürülebilmesine ilişkin parasal sınırın 61.681,72 TL’ye artırılmasını ve bu parasal
sınırın 01.01.2015 tarihinden itibaren uygulanmasını teminen “5957 sayılı Sebze ve
Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin
Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 10 uncu Maddesinde Yer Alan Parasal Sınırların
Artırılmasına İlişkin Tebliğ” 26.12.2014 tarihli ve 29217 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanmıştır.
5.1.2.2. Toptancı Hal Konseyi Çalışmaları
5957 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin on üçüncü ve on dördüncü fıkraları gereğince,
malların ticaretinin Kanunun amacına uygun olarak yapılmasının sağlanması hususunda
karşılıklı bilgi ve görüş alışverişinde bulunmak, sorunları incelemek ve önlemleri tespit etmek,
uygulamayla ilgili kurum ve kuruluşlar arasında işbirliğini sağlamak üzere ilgili kurum ve
kuruluşlar ile sektör temsilcilerinden müteşekkil olan Toptancı Hal Konseyi oluşturulmuştur.
Konsey, Bakanlığımız Müsteşarının başkanlığında; Bakanlığımızdan iki, İçişleri
Bakanlığından bir, Maliye Bakanlığından bir, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından bir,
Ekonomi Bakanlığından bir, Türk Standartları Enstitüsü Başkanlığından bir, Türk Akreditasyon
Kurumu'ndan bir, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden bir, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları
Konfederasyonundan bir, Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden bir, Türkiye Belediyeler
Birliğinden bir, Komisyoncu veya tüccarların ayrı ayrı ya da birlikte oluşturduğu derneklerin
mensup olduğu en fazla üyeye sahip federasyondan bir, tüketici örgütlerinin mensup olduğu en
17
19.01.2015
fazla üyeye sahip federasyondan bir, en fazla üyeye sahip üretici örgütünden bir temsilci olmak
üzere on altı kişiden oluşmaktadır.
Bu kapsamda, “sebze ve meyve ticaretinde fiyat oluşumunu olumsuz etkileyen faktörler” ile
“sebze ve meyve ticaretinde kayıt dışılığın azaltılmasına ilişkin alınabilecek önlemler”
konularını görüşmek üzere Bakanlığımız Müsteşarı’nın başkanlığında 11/12/2014 tarihinde
Ankara’da 1. Toptancı Hal Konseyi Toplantısı yapılmıştır. Konsey’de;
1- Toptancı halleri ile pazar yerlerinin fonksiyonel dönüşümüne yönelik çalışmaların yakından
takip edilmesi,
2- 5957 sayılı Kanun çerçevesinde başta belediyeler olmak üzere denetim yetkisini haiz
Bakanlıklarca bildirim işlemi, künye uygulaması ve belge düzeni gibi konulardaki genel
denetimlerde etkinliğin artırılmasına yönelik alınabilecek tedbirlere ilişkin görüş bildirmek ve
denetimlere katkı sağlamak üzere; Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye
üye olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından
seçilecek yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Denetim Çalışma
Grubu’nun” kurulması,
3- Hal Kayıt Sistemi ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı nezdindeki
ilgili bilgi sistemleri arasında entegrasyonun sağlanması ve Sistemin kullanımına yönelik
eğitim faaliyetlerinin arttırılarak sürdürülmesi,
4- a) İç tüketim, ihracat ve sınai üretime yönelik talep analizinin yapılması ve elde edilen
sonuçların bir sonraki yıl üretim planlamasında kullanılmak üzere sektör temsilcileri ile
paylaşılması,
b) Sebze ve meyve piyasasında üreticilerin sözleşmeli üretime yönlendirilmesine dair çalışma
ve tavsiyelerde bulunulması,
c) Bu çalışmaları yapmak üzere Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye
olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından seçilecek
yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Üretim Planlaması Çalışma
Grubu” oluşturulması ve bu çalışma grubunun yapmış olduğu çalışmaları Konseye 3’er aylık
dönemler halinde sunmaları,
5- Üretici çıkış fiyatları ile perakende satış fiyatlarındaki farkın nedenlerinin araştırılmasına
yönelik, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar ile
konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda
üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Fiyat Analizi Çalışma Grubu” nun oluşturulması
ve bu çalışma grubunun yapmış olduğu çalışmaları Konseye 6’şar aylık dönemler halinde
sunmaları,
6- Üretici ve üretici örgütlerinin mallarını pazarlamalarında karşılaştıkları sorunların tespiti ve
bunların pazarlamada rekabet güçlerinin artırılması için alınabilecek önlemlerin belirlenmesi
ile teşviki ve desteklenmesine yönelik çalışmalar yapmak üzere, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların
18
19.01.2015
temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi
Üretici ve Üretici Örgütlerinin Pazarlama Kapasitelerini Araştırma Çalışma Grubu” nun
oluşturulması ve bu çalışma grubunun yapmış olduğu çalışmaları Konseye 6’şar aylık dönemler
halinde sunmaları,
7- a) Sebze ve meyve ticaretinde zayiat sebeplerinin tespitine,
b) Ambalaj, nakliye ve depolamaya ilişkin standartların belirlenmesine yönelik çalışmalarda
bulunmak üzere Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar
ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda
üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Zayiat Nedenlerinin Tespiti ve Standartların
Belirlenmesi Çalışma Grubu” nun oluşturulması ve bu çalışma grubunun yapmış olduğu
çalışmaları Konseye 3’er aylık dönemler halinde sunmaları,
8- Ürün künyesi konusunda tüketici bilincinin artırılmasına yönelik, Konsey üyesi olan ilgili
kurum ve kuruluşlarla işbirliği halinde gerekli tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinin artırılarak
sürdürülmesi,
karar altına alınmıştır.
Bu kararlar doğrultusunda 2015 yılında söz konusu çalışma grupları vasıtasıyla kararların
izlenmesine yönelik faaliyetler gerçekleştirilecektir.
5.1.2.3 - Lisanslı Depoculuk ve Ürün İhtisas Borsacılığı
Lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsacılığı; depolamaya uygun nitelikte olan ve standardize
edilebilen hububat, baklagiller, yağlı tohumlar, pamuk, fındık, zeytin, zeytinyağı ve kuru kayısı
gibi tarım ürünlerinin;
 Sınıf, kalite ve standartlarının laboratuvarlarca belirlenmesini,
 Modern altyapıya sahip sağlıklı ortamlarda depolanmasını,
 Ticaretinin ürünün mülkiyetini temsil eden ürün senetleri vasıtasıyla Ürün İhtisas
Borsasında yapılmasını öngören bir sistemdir.
Lisanslı depoculuk sistemi, Bakanlığımızca gerekli faaliyet izinlerinin verilmesiyle beraber
Ülkemizde ilk olarak 2011 yılının Temmuz ayında Ankara’nın Polatlı ilçesinde yer alan 40 Bin
Ton kapasiteli hububat, baklagiller ve yağlı tohumlar depolarında fiilen uygulamaya geçmiştir.
Bu güne kadar şirket merkezleri Ankara, İzmir, Mersin, Bursa, Gaziantep, Hatay, Konya,
Kırıkkale, Kırklareli, Edirne, Afyonkarahisar ve Çankırı’da bulunan toplam 17 adet şirkete
Bakanlığımızca lisanslı depo işletmesi kuruluş izni verilmiştir.
Bu şirketlerden 6 adedi Bakanlığımızdan lisans alarak faaliyetine başlamıştır. Faaliyete geçen
6 lisanslı depo işletmesine ait Polatlı, Ahiboz, Lüleburgaz, Bandırma, Çorum, Mersin, İzmir,
Kırıkkale ve Sivas’ta yer alan toplam 9 adet depoda lisanslı depoculuk faaliyetleri
yürütülmektedir.
19
19.01.2015
Şekil 6: Faaliyete Geçen Lisanslı Depoların İllere Göre Dağılımı
Ülkemizde lisanslı depo kapasitesi hububat alanında 250 Bin Tona, pamuk alanında 15 Bin
Tona ve toplamda ise 265 Bin Tona ulaşmıştır. Kuruluş izni almış olan 17 şirketin tamamının
lisans alması durumunda ulaşılması öngörülen toplam kapasite ise 690.500 tondur.
Şekil 7: Kurulan Tüm Lisanslı Depo İşletmelerinin Faaliyete Geçmesi Halinde İllere Göre Dağılımı
20
19.01.2015
Bin ton
700
690,5
638
600
500
400
300
265
250
200
100
0
35
15
Mevcut lisanslı depo kapasitesi
Hububat
17,5
Tüm şirketlere lisans verilmesi halinde ulaşılacak
kapasite
Pamuk
Zeytin
Toplam
Şekil 8: Ürünlere Göre Lisanslı Depo Kapasiteleri
Öte yandan, yeterli alt yapıya sahip olduğu tespit edilen 9 adet ticaret borsası, lisanslı depolarda
depolanan ürünleri temsil eden ürün senetlerinin işlem görmesi konusunda Ürün İhtisas Borsası
kuruluncaya kadar Bakanlığımızca yetkilendirilmiştir.
Ayrıca, ürünlerin depoya konulmasından önce analizini yapmakla görevli olan yetkili
sınıflandırıcıların sayısı 10’a, analizlere itiraz olması halinde ürünleri yeniden analiz etmekle
ve yetkili sınıflandırıcıların denetimini yapmakla görevli olan referans yetkili sınıflandırıcıların
sayısı ise 4’e ulaşmıştır.
Elektronik Ürün Senedi Uygulaması: Mevzuatımızda, lisanslı depolarda muhafaza edilen
tarım ürünlerini temsil eden ürün senetlerinin elektronik ortamda da oluşturulabileceği ve
elektronik ürün senetlerinin oluşturulmasını sağlamak ve bu senetlere bağlı tüm hak ve
yükümlülükler ile işlemleri kayden izlemek amacıyla bir anonim şirketin Bakanlığımızca
Elektronik Kayıt Kuruluşu olarak yetkilendirileceği belirtilmiştir.
Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerini de kayden izlemekle görevli olan Merkezi Kayıt
Kuruluşu A.Ş. Bakanlığımızca Elektronik Kayıt Kuruluşu olarak yetkilendirilmiştir. Bu
yetkilendirmenin akabinde, elektronik ürün senetlerine ilişkin usul ve esasları içeren Elektronik
Kayıt Kuralları hazırlanmış ve yürürlüğe konulmuştur.
Elektronik ürün senedi uygulaması ilk olarak pamuk ürününde 22.03.2013 tarihinde ELİDAŞ
ve İzmir Ticaret Borsası nezdinde başlatılmıştır.
Söz konusu uygulamada; elektronik ürün senetleri, MKK’nın kurmuş olduğu sistem üzerinden
lisanslı depo işletmesi tarafından oluşturulmakta ve elektronik ürün senetlerine ilişkin tüm
işlemler anılan Kuruluş nezdinde elektronik ortamda yapılmaktadır. Borsada gerçekleşen alım
21
19.01.2015
satımın ardından elektronik ürün senetlerinin ve alım satım bedelinin mudi hesapları arasında
takasına ilişkin işlemler ise ilgili takas kuruluşunca gerçekleştirilmektedir.
Elektronik ürün senedi uygulaması, gerekli sistemsel altyapının kurulması ile 2014 yılı Haziran
ayı itibariyle tüm lisanslı depolar nezdinde başlatılmıştır.
Ürün İhtisas Borsası Kuruluş Süreci: Ürün İhtisas Borsasının kurulmasına ilişkin süreç
30/12/2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yeni Sermaye Piyasası
Kanunu ile yeni bir boyut kazanmıştır. Bu Kanunun 137 nci maddesi ile ürün ihtisas borsalarını
düzenleyen Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 53 üncü
maddesinde değişikliğe gidilmiş ve ürün ihtisas borsasının Bakanlığımız ile Sermaye Piyasası
Kurulu’nun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla kurulması esası benimsenmiştir. Borsanın
kuruluşuna yönelik çalışmalar devam etmektedir.
Sistemin Gelişmesi ve Yaygınlaşmasına Yönelik Yapılan Diğer Faaliyetler: Lisanslı
depoculuk sisteminde yaşanan farklı kurumların (Maliye Bakanlığı, Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı) mevzuatından kaynaklanan sorunların
aşılmasına yönelik çalışmalar devam etmektedir.
Bahse konu sorunlardan biri elektronik ürün senedi alım satımlarında fatura veya müstahsil
makbuzu düzenleme zorunluluğuna ilişkindir. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 232 ve 235
inci maddeleri uyarınca emtia alan ve satan kişilerin fatura veya müstahsil makbuzu düzenleme
ve karşı tarafa verme zorunluluğu bulunmakta olup, bu zorunluluk, alıcı ve satıcının fiziken bir
araya gelmediği ve alıcı ve satıcı tarafların, karşı taraf hakkında bilgi sahibi olmadığı elektronik
ürün senedi işlemlerini zorlaştırmaktadır.
Konuya ilişkin olarak Gelir İdaresi Başkanlığı ile bir çalışma yürütülmüş olup, bu çalışma
kapsamında elektronik ürün senetlerinin işlem gördüğü platformlardan bir tanesi olan Konya
Ticaret Borsası elektronik platformunda yerinde incelemelerde bulunulmuştur.
Bu kapsamda yapılan çalışmalar sonucunda, her ELÜS alım satım işlemi için MKK tarafından
bir ELÜS Alım Satım Belgesinin oluşturularak alıcı ve satıcı taraflara elektronik ortamda
gönderilmesi ve Gelir İdaresi Başkanlığınca yapılacak bir mevzuat düzenlemesi ile de ELÜS
Alım Satım Belgesinin fatura yerine geçen belgeler arasına dahil edilmesi ile söz konusu
sorunun aşılabileceği yönünde görüş birliğine varılmıştır.
Bu görüş doğrultusunda MKK ile ELÜS Alım Satım Belgesine ilişkin formatın içeriğinin
netleştirilmesine yönelik çalışmalarda son aşamaya gelinmiştir. Ayrıca söz konusu belgenin
mudilere MKK tarafından elektronik ortamda gönderileceğine ilişkin bir hükmün Elektronik
Ürün Senedi Yönetmeliğine eklenmesine ve Elektronik Kayıt Kurallarının 23 üncü maddesinin
de yeniden düzenlenerek mudilere ilişkin iletişim bilgilerinin mudi hesabının oluşturulması
aşamasında EKK üyesi bankalardan alınmasına yönelik taslaklar hazırlanmıştır.
Bunun yanı sıra, lisanslı depo ücretlerinin bir bölümünün veya tamamının belirli bir süre ile
devlet tarafından sübvanse edilmesine ilişkin çalışmalar tamamlanmış olup, “Tarımsal
Ürünlerin 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu Çerçevesinde Lisans Alarak
22
19.01.2015
Faaliyet Gösteren Depolarda Muhafaza Edilmesi Halinde Kira Destekleme Ödemesi
Yapılmasına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı” 16/10/2014 tarihli ve 29147 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kararda, lisanslı depolarda muhafaza edilen
buğday, arpa, çavdar, yulaf, mısır, çeltik, pirinç, mercimek, nohut, fasulye, bezelye ve ayçiçeği
için aylık ton başına 3 TL, pamuk için aylık ton başına 7 TL ve fındık, zeytin, zeytinyağı, kuru
kayısı, Antep fıstığı, kuru üzüm ve kuru incir için ise aylık ton başına 10 TL’yi geçmemek üzere
Bakanlığımızca onaylanacak depolama ücretlerinin %50 si oranında depo kira ücreti desteği
verilmesi öngörülmektedir.
Öte yandan, 2014 yılında lisanslı depoculuk mevzuatında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.
5.1.3 - Odalar ve Borsalar
Odalar, borsalar ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB) ilişkin hususları düzenleyen
yasal mevzuat 01.06.2004 tarihli ve 25479 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5174 sayılı
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’dur. Ülkemizde 182 adet
ticaret ve sanayi odası, 56 adet ticaret odası, 12 adet sanayi odası, 2 adet deniz ticaret odası ve
113 adet ticaret borsası olmak üzere toplam 365 adet oda ve borsa faaliyet göstermektedir.
Ticaret Borsası; 113;
30,96%
Ticaret ve Sanayi
Odası
49,59%
Deniz Ticaret Odası;
2; 0,55%
Sanayi Odası; 12; 3,29%
Ticaret Odası; 57; 15,62%
Şekil 9: Oda ve Borsaların Dağılımı
Bu kuruluşlar, yaklaşık 1,5 milyon tacir ve sanayici üyesine çeşitli hizmetler sunmakta, ayrıca
üyelerinin ihtiyaçlarını karşılamak, menfaatlerini korumak ve geliştirmek amacıyla yasal
mevzuat çerçevesinde birçok faaliyette bulunmaktadır.
Genel Müdürlük olarak; odalar, borsalar ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile ilgili mevzuat
ve uygulamalara ilişkin iş ve işlemler yürütülmekte ve düzenlemeler yapılmaktadır. Bu
kapsamda;
 Uygulamadaki aksaklıkların giderilmesi ve bu kuruluşlarca yerine getirilen görev ve
hizmetlerin geliştirilmesi amacıyla gerekli düzenlemelerin yapılmasına,
 Mevzuat veya uygulamadan kaynaklanan tereddütlerin giderilmesine,
23
19.01.2015
 Bu kuruluşların üyeleri ile bunlarla ilişkili üçüncü şahısların görüş, şikâyet ve bilgi
taleplerinin karşılanmasına,
 Bakanlığımızca yapılan denetimlerin sonuçlarının uygulanmasına
yönelik iş ve işlemler yürütülmektedir.
2014 yılında odalar ve borsalar mevzuatında 2 değişiklik yapılmıştır.
5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’na Geçici Madde
18 eklenmiş olup, bu madde gereğince üyelerin oda ve borsalara olan aidat, navlun hasılatından
alınacak oda payları ve borsa tescil ücreti ile oda ve borsaların da Türkiye Odalar ve Borsalar
Birliğine olan aidat borçları asıllarının ödenmemiş kısmının tamamı ile bunlara bağlı faiz,
gecikme faizi, gecikme zammı gibi ferî alacakların madde hükmünde belirtilen şartların yerine
getirilmesi durumunda bu alacaklara uygulanan faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi ferî
alacakların ve borç asıllarının bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce kısmen veya
tamamen, ödenmiş olması hâlinde ise ödenmiş borç asıllarına isabet eden faiz, gecikme faizi,
gecikme zammı gibi ferî alacakların tahsilinden vazgeçilmesi öngörülmüştür. Bu madde
kapsamında belirtilen alacaklar için borçlulara yapılandırma olanağı getirilmiş ve alacakların
faizlerinden vazgeçilmiş olup, borçlarının tamamını tek seferde ödeyen borçlular için ise yüzde
10’luk bir indirim imkanı tanınmıştır.
Ayrıca, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Bütçe ve Muhasebe
Yönetmeliğinde yapılan değişiklikle, sermaye taahhütlerinin karşılanabilmesi için ihtiyatlardan
harcama yapılabilmesi için, bu şirketlerin kamu kurumu, kamu kurumu niteliğinde meslek
kuruluşu ve üniversite ortaklarının toplamda şirket hisselerinin yüzde 75’inden fazlasına sahip
olması şartı getirilmiş olup, laboratuar veya tarım ürünlerine yönelik depoculuk faaliyetinde
bulunmak üzere kurulan/kurulacak şirketlerin sermaye şartlarının sağlanmasında bu şartın
aranmayacağı düzenlenmiştir.
5.1.4 - Elektronik Ticaret
Dünyada olduğu gibi Ülkemizde de bilgisayar ve internet kullanımının artmasıyla birlikte
geleneksel ticaret dönüşüme uğrayarak sanal ortama taşınmaktadır. Ülkemizde 2007 yılında
yüzde 30,1 olan internet kullanan birey oranı 2014 yılı Ağustos ayı itibariyle yüzde 53,8’e
yükselmiştir. 2008 yılında 6 milyon genişbant internet abonesi bulunurken, 2014 yılı üçüncü
çeyrek sonu itibarıyla bu rakam 40 milyona yaklaşmıştır. 3G hizmetiyle birlikte mobil
bilgisayardan ve cepten internet hizmeti alan mobil genişbant abone sayısı da 31.104.046’ya
yükselmiştir.
Artan internet ve mobil iletişim teknolojilerinin kullanımı, Ülkemizde elektronik ticareti olumlu
yönde etkilemiştir. Bu kapsamda, internet üzerinden gerçekleşen kartlı işlemler 2014 yılı Ekim
ayı itibariyle 34,675 milyar TL’ye ulaşmış bulunmaktadır.
Elektronik ticaret bugünün koşullarında en hızlı ticaret yapma biçimidir. Ticaretin hızlı bir
şekilde yapılması ise daha fazla ticaret ve buna bağlı olarak yatırımların artması, ayrıca daha
24
19.01.2015
yüksek istihdam ve büyüme oranı anlamına gelmesi bakımından önemlidir. İnternet
ekonomisinin ülkemiz ekonomisine katkı sağlamasının yolu, e-ticaretin kurallarını belirleyen
hukuki altyapının oluşturulmasından geçmektedir.
Bu niyetle uyumlu olarak, 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri
Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile elektronik ticarete yönelik düzenlemeler yapılması
ve uygulanmasının sağlanması, elektronik ticaretin gelişmesine ve yaygınlaşmasına yönelik
çalışmalar yapılması, bu konuda mevzuatla verilen görevlerin yerine getirilmesi ve gerekli
tedbirlerin alınması görevleri Genel Müdürlüğümüze verilmiştir.
Bu çerçevede gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde, Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi
Hakkında Kanun Tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunun 23 Ekim 2014 tarihli
birleşiminde görüşülerek kabul edilmiştir. 5 Kasım 2014 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan
6563 sayılı Kanunun yürürlük tarihi ise 01/05/2015 olarak belirlenmiştir.
Bakanlığımızın uygulayıcı Bakanlık olduğu Kanunda; elektronik ticaret faaliyetinde bulunanlar
için genel bilgilendirme yükümlülükleri, ticari iletişim ve elektronik iletilerle ilgili ön izin ve
çıkış hakkı gibi temel düzenlemeler, elektronik vasıtalarla yapılacak sözleşmelere uygulanacak
kurallar, sözleşme öncesi ve siparişlerde verilmesi gerekli bilgiler ile elektronik ticaret
platformunu sağlayan aracı hizmet sağlayıcılara ilişkin hususlar düzenlenmiştir.
5.1.5 - Perakende Ticaret
Ülkemizde, 2000’li yılların başından itibaren hızlı bir gelişim seyri izleyen perakende sektörü
2003 yılında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 118 milyar TL ciroya sahipken,
ciddi bir değişim ve dönüşüm yaşayarak 2013 yılı itibariyle ise yaklaşık 430 milyar TL’lik bir
büyüklüğe ulaşmıştır. Bu büyüme performansı bir yandan ülke ekonomisinin büyümesine katkı
sağlarken; bir yandan da muhtelif ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlar doğurmuştur.
Bu gelişmeler, perakende sektörüne yönelik hassasiyeti artırmış ve sektörün değişim-dönüşüm
sürecinin ülke ekonomisine katkısını artırırken sorunları ortadan kaldıran yönlendirici ve
destekleyici bir düzenleme gereksinimini ortaya çıkarmıştır.
Bu çerçevede, 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Kanun Hükmünde Kararname ile perakende ticarete yönelik düzenlemeler yapılması ve
uygulanmasının sağlanması, perakende ticaretin gelişmesine ve yaygınlaşmasına yönelik
çalışmalar yapılması, bu konuda mevzuatla verilen görevlerin yerine getirilmesi ve gerekli
tedbirlerin alınması görevleri Genel Müdürlüğümüze verilmiştir.
640 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin verdiği görev ve yetki çerçevesinde yeni ve
bütüncül bir bakış açısıyla, alışveriş merkezi, büyük mağaza ve zincir mağazaların yanı sıra,
esnaf ve sanatkâr işletmeleri ile diğer ticari işletmeleri kapsayan ve sektöre ilişkin temel ilke ve
kuralları düzenleyen bir düzenleme oluşturmak üzere çalışmalara başlanmıştır.
25
19.01.2015
Çalışma sürecinde Genel Müdürlüğümüzce, ilgili tarafları bir araya getiren geniş kapsamlı
toplantılar düzenlenmiş ve sektörle ilgili bulunan kamu kurum ve kuruluşları, meslek örgütleri
ve sivil toplum kuruluşlarının görüşleri alınmıştır.
Bu çalışmalar neticesinde Bakanlığımızca hazırlanan “Perakende Ticaretin Düzenlenmesi
Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı” ilgili kamu kurum/kuruluşları ve sektör temsilcileri ile
gerçekleştirilen toplantılar sonucunda 7/10/2013 tarihinde kamuoyu görüşüne açılmış,
Bakanlıklar ile ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri doğrultusunda değerlendirilerek nihai
şeklini almış ve 7/5/2014 tarihinde Başbakanlığa gönderilmiştir. 21/7/2014 tarihli Bakanlar
Kurulu toplantısında ele alınan Taslak, Bakanlar Kurulunca imzalanmış ve 13/8/2014 tarihinde
Türkiye Büyük Millet Meclisine sevk edilerek bir kanun tasarısı haline gelmiştir. 12/12/2014
tarihinde Komisyon çalışmaları tamamlanan Tasarı, 14/01/2015 tarihinde TBMM Genel
Kurulunda görüşülerek kabul edilmiştir.
Tasarıyla getirilen temel yenilikler ana hatlarıyla şu şekildedir:
 Perakende sektöründe sıklıkla kullanılan kavramlar ilk kez mevzuatta tanımlanacaktır.
 İşyeri açılış ve kapanış işlemleri, Perakende Bilgi Sistemi (PERBİS) üzerinden
gerçekleştirilerek bütün iş süreçleri tanımlı ve standart hale getirilecektir. Çok sayıda kamu
kurum ve kuruluşunun yer aldığı işyeri açılış, faaliyet ve kapanış süreçleri TEK KAPI
üzerinden sonuçlandırılacak, bir belge ikinci kez istenmeyecek ve böylece söz konusu
işlemlerdeki uzun ve bürokrasi yoğun süreç kısaltılacak ve basitleştirilecektir.
 Üretici veya tedarikçilerden alınan haksız prim ve bedellerin önüne geçilecektir.
 Üreticilerin markalarının tanınırlığını artırmak ve yeni markaların oluşturulmasına imkân
sağlamak amacıyla mağaza markalı ürünlere yönelik düzenleme yapılacaktır.
 İndirimli ve promosyonlu satış kampanyaları, sürekli indirimli satışlar (outlet satışlar) ve
alışveriş festivalleri belirli kurallara bağlanacaktır.
 Alışveriş merkezlerinde ortak kullanım alanları oluşturulacaktır.
 Esnaf ve sanatkâr işletmeleri ile kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri icra edenlerin alışveriş
merkezlerinde faaliyet gösterebilmelerine imkân sağlanacaktır.
 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile
Odalar ve Borsalar Kanunu ile 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları
Kanununda yapılacak değişiklikler ile ustalık belgesine ilişkin uygulamada yaşanan
mevzuat kaynaklı sorunlar giderilecektir.
5.1.6 – Planlama ve Dış ilişkiler
Genel Müdürlük olarak, Birimimizin görev alanına ilişkin konularda ilgili birimler ile işbirliği
içinde Avrupa Birliği müktesebatına uyum çalışmaları, AB ve üyesi olunan diğer uluslararası
kuruluşlarla ilgili çalışmalar, uluslararası kuruluşlar nezdinde veya bölgesel işbirliğine yönelik
olarak ülkemizin teknik kapasitesinin tanıtılması ve arttırılması amacına yönelik çalışmalar
yürütülmektedir.
26
19.01.2015
Diğer taraftan, kalkınma planlarına ve Bakanlığımızın genel hizmet politikasına uygun olarak,
stratejik plan ile Genel Müdürlüğümüz hizmet alanlarına giren plan ve projelerde yer almak ve
bunların uygulamasının sağlanması, mevzuat görüş taleplerine katkı sağlanması, yazılı ve sözlü
soru önergelerinin cevaplanarak ilgili birime gönderilmesi çalışmaları sürdürülmektedir.
27
19.01.2015
5.2 - Projeler
5.2.1 - Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) Projesi: Gerçek ve tüzel kişilerle ilgili ticaret
sicili kayıtları ile tescil ve ilan edilmesi gereken içeriklerin düzenli olarak depolanması, bunlara
yönelik işlemlerin elektronik ortamda gerçekleştirilmesi, sunulması ve erişime açılması
amacıyla MERSİS oluşturulmuştur. MERSİS nezdinde tutulan bilgiler, gerek Bakanlığımız,
gerekse diğer kurum ve kuruluşlar açısından önemli bir veri kaynağı niteliğinde bulunmaktadır.
Şu ana kadar toplam 238 adet ticaret sicili müdürlüğünün tamamında veri aktarım ve
yaygınlaştırma çalışmaları tamamlanmış ve bu ticaret sicili müdürlüklerinde MERSİS
üzerinden hizmet verilmeye başlanılmıştır.
MERSİS uygulamasında, ticari alanda faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilere bir anahtar
numara verilmekte, yeni şirket kuruluşları elektronik ortamda yapılabilmekte ve sicil işlemleri
elektronik ortama taşınmaktadır. Böylece şirket sözleşme değişikliği ve sermaye artırımı gibi
değişiklik işlemleri de Sistem üzerinden gerçekleştirilebilmektedir.
Projenin ikinci aşamasında; esnaf, serbest meslek erbabı, meslek kuruluşları (sendikalar, odalar,
birlikler ve bunların üst kuruluşları), kamu kurum ve kuruluşları ile diğer gerçek ve tüzel kişileri
(apartman yöneticiliği gibi) kapsayacak şekilde ülke düzeyindeki tüm ekonomik birimler
sisteme dâhil edilecektir.
2014 yılı sonu itibariyle, 205.683 şirket kuruluşu, 226.817 şirket sözleşmesi değişikliği, 8.030
tasfiye, 51.890 terkin ve 1.355 tür değişikliği olmak üzere toplam 502.590 işlem MERSİS
üzerinden gerçekleştirilmiştir.
MERSİS İşlem Sayıları
Kuruluş; 205.683
Diğer; 8.815
Şirket Sözleşmesi
Değişikliği; 226.817
Terkin; 51.890
Tasfiye; 8.030
Tür Değişikliği; 1.355
Kuruluş
Şirket Sözleşmesi Değişikliği
Tür Değişikliği
Tasfiye
Terkin
Diğer
Şekil 10: MERSİS İşlem Sayıları
MERSİS’ teki kayıtlı kullanıcı sayısı 2014 yılı sonu itibariyle 254.205’i aşmıştır. Hizmetlerin
MERSİS üzerinden elektronik ortamda yürütülmesiyle; bilgi toplumuna uyumun sağlanması,
kamu bilişim hizmetlerinin yaygınlaştırılması, bilgilere hızlı, kolay ve güvenli bir şekilde
28
19.01.2015
erişilmesi, güncel verilerle güncel analiz ve raporlamanın yapılabilmesi mümkün olacak,
Bakanlığımızın denetim etkisi arttırılacak, kırtasiye, haberleşme, insan kaynağı ve benzeri
giderlerden de büyük oranda tasarruf edilmesi sağlanacaktır.
5.2.2 - Hal Kayıt Sistemi (HKS) Projesi: Hal Kayıt Sistemi, 5957 sayılı Kanunun 16 ncı
maddesine istinaden Bakanlığımız bünyesinde elektronik ortamda kurulmuş ve 15.02.2012
tarihinde www.hal.gov.tr internet adresi üzerinden resmi olarak faaliyete alınmıştır. Hal Kayıt
Sistemi ile sebze ve meyve ticaretine ilişkin güncel veri tabanının oluşturulması, sebze ve
meyve ticaretinin elektronik ortamda takip edilmesi, meslek mensuplarının kayıt altına
alınması, toptancı halleri arasında ortak bilgi paylaşımı ve iletişimin sağlanması, sektördeki
kayıt dışılığın önlenmesi, hesap verilebilirlik ile saydamlığın sağlanması, kamu sektörünün,
sebze ve meyve ticaretine yönelik olarak daha sağlıklı değerlendirmeler yapabilmesi ve
düzenlemeler oluşturabilmesi, tüketicilerin, ürün künyeleri sayesinde tükettikleri ürünün nerede
ve kim tarafından üretildiği gibi bilgilere ulaşabilmesi amaçlanmaktadır.
Hal Kayıt Sistemine yönelik olarak;
 Bakanlığımız ticaret il müdürlüğü ve toptancı hal yönetim birimlerinin Sisteme
tanımlanması, yetkililerinin Sisteme kaydı ve bu kişilere kullanıcı adı ve şifresi
verilmesi işlemleri tamamlanmıştır.
 Sistemin, Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) ile entegrasyonu sağlanmıştır.
 Toptancı hali içinde faaliyet gösterenlerin toptancı hal yönetimlerince, toptancı hali
dışında faaliyet gösterenlerin ise ticaret il müdürlüklerince Sisteme kayıt işlemleri
yürütülmüş ve bu kişilere kullanıcı adı ile şifreleri verilmiştir.
 İl müdürlüklerimiz bünyesinde oluşturulan hal hakem heyetlerinde görevli asil ve yedek
üyelere ilişkin bilgiler Sisteme aktarılmıştır.
Ayrıca, Hal Kayıt Sistemi Çağrı Merkezi 444 0 425 (444 0 HAL) numarası üzerinden 7/24 esası
çerçevesinde bildirimcilere bildirim işlemleri, bilgi alma, uygulamaya ilişkin her türlü teknik
destek ve şikâyet konularında hizmet vermeye devam etmiştir.
Hal Kayıt Sistemi’ne pazarcı, manav, depo, tasnif ve ambalajlama tesisi, otel, tüccar, market,
sanayici, yemek fabrikası, komisyoncu, ihracatçı, ithalatçı, yurt, üretici, üretici örgütü, lokanta
ve hastane gibi kullanıcı sıfatları özelinde bildirim yapılabilmektedir. Her bir gerçek veya tüzel
kişi iştigal ettiği faaliyetten hareketle sıfat kaydı yaptırmakta ve bir gerçek veya tüzel kişinin
birden fazla sıfata sahip olması mümkün olabilmektedir.
Hal Kayıt Sistemi’nde 2014 yılı Aralık ayı sonu itibariyle 39.020 adet kullanıcı sıfatı kayıtlı
olup, bunların dağılımı Şekil 11’de gösterilmiştir.
29
19.01.2015
Hal Kayıt Sisteminde Kayıtlı Kullanıcı Sıfatı
Üretici; 7171
Depo/tas. Ve Amb.; 531;
1%
Komisyoncu; 5380
% 15
% 15
Üretici Örgütü; 477; 1%
Manav; 2846
Sanayici; 316; 1%
%7
İthalat; 264; 1%
Diğer; 4558
% 11
% 26
Lokanta; 352; 1%
İhracat; 1057; 3%
% 26
Tüccar; 8031
Pazarcı; 11034
Market; 1391; 4%
Pazarcı
Tüccar
Komisyoncu
Üretici
Manav
Market
İhracat
Üretici Örgütü
Depo/tas. Ve Amb.
Sanayici
İthalat
Lokanta
Otel
Yemek Fabrikası
Yurt
Hastane
Şekil 11: HKS'de kayıtlı kullanıcı sıfatlarının dağılımı
Hal Kayıt Sistemi, “bildirim modeli” üzerine kuruludur. Bildirim; bildirim miktarı veya
üzerindeki malların üretildiği yerden veya girdiği gümrük kapısının bulunduğu yerden her ne
sebeple olursa olsun sevkinden önce bildirimciler tarafından Hal Kayıt Sistemi’ne beyan
edilmesidir.
2012 yılında toplam 8.536.518 adet bildirim yapılmış iken, 2013 yılında bildirim sayısı
15.550.873 adede yükselmiştir. 2014 yılında ise toplam 84.275.984 adet bildirim yapılmış olup
bu yıla ait bildirim sayılarının aylara göre dağılımı Şekil 12’de gösterilmektedir.
10.418.440
9.359.720
8.709.262
9.052.952
7.866.373
7.399.414
7.649.923
7.147.222
5.754.162
5.073.038
3.794.236
12.000.000
10.000.000
8.000.000
6.000.000
4.000.000
2.000.000
-
2.051.242
Bildirim Sayıları
Şekil 12: 2014 Yılında Hal Kayıt Sistemine Yapılan Bildirim Sayılarının Aylara Göre Dağılımı
30
19.01.2015
Hal rüsumu ödemelerinin daha kolay bir şekilde yapılmasına yönelik çalışmalarda ise son
aşamaya gelinmiştir. Bu kapsamda, internet bankacılığına ilişkin çalışmalar tamamlanarak
rüsum ödemelerinin internet bankacılığı vasıtasıyla yapılmasına başlanılmıştır. Düzenli ödeme
konusunda ise test aşamasına gelinmiş olup, çalışmalar önümüzdeki dönemde tamamlanacaktır.
HKS’ye yönelik bu teknik çalışmalar ile birlikte Sistemin tanıtımına yönelik çalışmalara devam
edilmiştir. Bu kapsamda, 11/06/2014 tarihinde Antalya’da Hal Kayıt Sistemi Tanıtım
Toplantısı düzenlenmiş olup Sistem hakkında bilgilendirme yapılmıştır.
Bunun yanında, Bakanlığımız ve Türkiye Belediyeler Birliği işbirliğinde toplam 200 belediye
personeline 2014 yılı Kasım ve Aralık aylarında ikişer günlük “Sebze ve Meyve Ticareti
Mevzuatı” konulu eğitim verilmiştir. Eğitimde katılımcılara mevzuat hakkında detaylı
sunumlar yapılmıştır.
Ayrıca, 18-22 Kasım 2014 tarihleri arasında Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) tarafından
organize edilen ve Bakanlığımız yetkililerince katılım sağlanan Yaş Meyve ve Sebze Hal
Bilgileri ve Hal Kayıt Sistemi Çalıştayı’na belediyeler ve Ticaret İl Müdürlüklerinden de
yaklaşık 150 kişi katılmıştır. Çalıştayda sebze ve meyve ticaretine ilişkin istatistiklerin daha
sağlıklı temin edilmesine yönelik bilgi alış verişinde bulunulmuş, diğer taraftan 5957 sayılı
Kanun ve ikincil mevzuatına yönelik katılımcılara bilgi verilmiştir.
5.2.3 - Büyüyen Anadolu’ya Kredi Kolaylıkları Projesi (BAKK): Genel Müdürlük olarak,
ekonomimizin lokomotifi konumundaki KOBİ’lere yönelik çalışmalarımız da
sürdürülmektedir. Bu kapsamda, Türkiye’nin çoğunlukla az gelişmiş bölgelerinde faaliyet
gösteren mikro işletmeler ve KOBİ’lerin finansmana erişimini kolaylaştırmak amacıyla ilgili
kurum ve kuruluşlarla işbirliği halinde Büyüyen Anadolu’ya Kredi Kolaylıkları (BAKK)
Projesi başlatılmıştır.
2 yıl içinde 4.000 işletmeye toplamda 500 milyon avro tutarında bir kredi kullandırılmasının
hedeflendiği projede 2014 yılı Eylül ayı itibariyle konsolide olmamakla birlikte 8.329 işletmeye
515 milyon avro kredi kullandırılmıştır. Proje için ilave kaynak sağlanması konusunda da
çalışmalar yürütülmüş ve bu çerçevede Proje genişletilerek, hedeflenen kredi hacmi 537 milyon
avrodan 930 milyon avroya yükseltilmiştir. Bununla birlikte Projenin ilk bileşeni olan mikro
işletmelere kredi olanağına ilişkin bütçesinin artırılmasına dönük çalışmalarımız da devam
etmektedir.
31
19.01.2015
5.3 – Toplantılar ve Etkinlikler
2014 yılında, Genel Müdürlüğümüz tarafından toplam 12 toplantı vb. tertip edilmiş, ayrıca
diğer kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen toplam 107 toplantıya katılım sağlanmıştır.
Düzenlenen veya katılım sağlanan toplantılara ilişkin bilgilere Tablo 8’de yer verilmiştir.
TOPLANTILAR / ETKİNLİKLER
Katılım Sağlanan
Etkinlik Türü
Düzenlenen
Toplam
Yurtiçi
Tarım Ürünleri
Ticareti
Odalar ve Borsalar
Elektronik Ticaret
Perakende Ticaret
Planlama ve Dış
İlişkiler
Çalıştay
Konferans
Seminer
Sempozyum
Eğitim Programı
İnceleme Gezisi
Fuar
Diğer
Kongre
İnceleme Gezisi
Diğer
Toplantı
İnceleme Ziyareti
Seminer
Çalıştay
Konferans
Eğitim Programı
Toplantı
Çalıştay
Eğitim Programı
Konferans
Konferans
Çalıştay
Eğitim Programı
Diğer
1
2
5
4
1
2
1
4
1
1
7
30
1
1
1
1
4
Yurtdışı
2
2
1
1
1
1
6
3
1
TOPLAM
GENEL TOPLAM
5
2
14
1
1
1
6
1
20
3
1
2
9
12
86
21
25
12
44
119
Tablo 8: Düzenlenen veya katılım sağlanan toplantılar
İslam İşbirliği Teşkilatı (İTT) Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK)
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), İslam dünyasının çıkarlarını korumak ve üye devletler arasında
işbirliği ve dayanışmayı güçlendirmek amacıyla 1969 yılında kurulmuştur. Ülkemiz, bu
Teşkilata kuruluşundan bu yana üye olup, Teşkilatın bir daimi komitesine, iki alt kuruluşuna ve
üç ilgili kuruluşuna ev sahipliği yapmaktadır.
32
19.01.2015
İslam dünyasının çok taraflı ekonomik ve ticari işbirliğine yönelik ana platformu olan İslam
İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi’nin (İSEDAK) Başkanlığı
Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından yürütülmekte ve her yıl Ülkemizde bir kez Bakanlar
düzeyinde, bir kez de teknik düzeyde İzleme Komitesi toplantısı düzenlenmektedir.
İSEDAK’ın 2012 yılında icra edilen İslam İşbirliği Teşkilatı Üye Ülkeleri Bakanlar Görüş AlışVerişi Oturumunun teması olan “KOBİ’lerin Rekabet Gücünün Geliştirilmesi” kapsamında,
11-12 Eylül 2013 tarihlerinde Ankara’da “İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Üyesi Ülkeleri
Ticaret Sicil Teşkilatları Arasında İşbirliği ve Tecrübe Paylaşımı Çalıştayı”
düzenlenmiştir. Çalıştayda, üye ülkelerin ticaret sicil teşkilatlarının ortak sorunlarının tespit
edilmesi, bilgi ve tecrübe paylaşımının yapılması ve ileriye dönük yapılabilecek potansiyel
işbirliği olanaklarının değerlendirilmesi ve nihai hedef olarak piyasadaki Küçük ve Orta
Büyüklükteki İşletmelerin (KOBİ) etkinliğinin artırılması hedeflenmiştir.
İİT içinde bu tema ile gerçekleştirilen ilk organizasyon olan Çalıştay, üye ve gözlemci olmak
üzere toplam 29 ülkeden ve Dünya Bankası, OECD ve AB Türkiye Delegasyonu’ndan
temsilcilerin katılımı ile gerçekleştirilmiştir.
Ülkemiz ev sahipliğinde düzenlenen bu Çalıştay’da, ticaret sicili ve MERSİS uygulamasına
ilişkin ülkemiz deneyimleri İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkeler ile paylaşılmış, üye
ülkelerdeki ticaret sicili uygulamaları değerlendirilmiş ve ülkeler arası işbirliği noktasında
çalışmalar yapılmıştır.
Çalıştay sonucunda, üye ülkelerdeki ticaret sicili uygulamaları arasında benzerlikler bulunduğu,
üye ülkelerin sicili uygulamaları konusunda kapasite geliştirme ve tecrübe paylaşımı
konusunda talep olduğu, katılımcıların bu tür faaliyetlerin ve sicil otoriteleri arasındaki
işbirliğinin devam etmesini istediği görülmüş; ticaret sicil teşkilatlarının bilgi paylaşımı
sayesinde yeni ticari ilişkilerin daha az bir maliyetle kurulacağı, ticari ilişkilere sahip şirketler
arasında uzun dönemde güvenin arttırılacağı, ticaret sicil teşkilatlarını geliştirmiş ülkelerden
yeni mekanizmalar öğrenilmesi veya esinlenilmesi hususlarında görüş birliğine varılmıştır. Bu
doğrultuda 2014 yılında İstanbul’da gerçekleştirilen İSEDAK Toplantısında 2015 yılı ikinci
yarısında ilk çalıştayın devamı niteliğin ikinci çalıştayın gerçekleştirilmesi önerisinde
bulunulmuş ve teklifimiz ülkeler tarafından olumlu karşılanarak Sonuç Bildirgesinde yer
almıştır.
Öte yandan çalıştayın sağladığı fayda neticesinde değerlendirilen talepler ile benzer bir
çalışmanın Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) ülkeleri ile birlikte de gerçekleştirilebileceği
düşünülmüş ve çalışmalara başlanmıştır. Söz konusu çalışma için KEİ Sekretaryasından cevap
beklenmektedir.
33
19.01.2015
5.4 - Bilgi Talepleri
2014 yılında Genel Müdürlüğümüz tarafından 1.106’sı Başbakanlık İletişim Merkezi
(BİMER) başvurusu olmak üzere toplam 1.608 bilgi edinme başvurusuna yanıt verilmiştir.
Bilgi edinme mevzuatı çerçevesinde Genel Müdürlüğümüze iletilen başvuruların konularına
göre dağılımı Tablo 9’da gösterilmiştir.
BİLGİ EDİNME BAŞVURULARI
Konu
Tarım Ürünleri Ticareti
Odalar ve Borsalar
Elektronik Ticaret
Perakende Ticaret
Bilgi Edinme ve İstatistik
TOPLAM
GENEL TOPLAM
BİMER
704
41
162
28
119
52
1106
Bilgi Edinme Başv.
313
23
13
2
6
4
361
1.608
Diğer
93
8
11
1
20
8
141
Tablo 9: Bilgi edinme başvuruları
5.5 - Soru Önergeleri
2014 yılında Genel Müdürlüğümüz tarafından 121 yazılı ve 5 sözlü olmak üzere toplam 126
Soru Önergesi cevaplandırılmıştır. Soru önergelerinin konularına göre dağılımına Tablo 10’da
yer verilmiştir.
SORU ÖNERGELERİ
Konu
Sebze ve Meyve Ticareti
Odalar ve Borsalar
Elektronik Ticaret
Perakende Ticaret
Planlama ve Mevzuat
İnsan Kaynakları ve Bütçe
TOPLAM
GENEL TOPLAM
Yazılı
24
4
1
3
7
62
20
121
Sözlü
1
1
3
5
126
Tablo 10: Soru önergeleri
34
19.01.2015
5.6 - Mevzuat Görüşleri
Genel Müdürlüğümüz tarafından ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından hazırlanarak görüş
alınması amacıyla Bakanlığımıza intikal eden mevzuat taslakları hakkında gerekli
değerlendirmelerin yapılmasını müteakip, söz konusu mevzuata ilişkin görüşler verilmiştir. Bu
kapsamda, 2014 yılında 21 Kanun, 8 Tüzük, 53 Yönetmelik, 28 Tebliğ ve 19 diğer
düzenlemeler olmak üzere toplam 129 Mevzuat Taslağı hakkında görüş verilmiştir.
Mevzuat
Türü
Kanun
Tüzük
Yönetmelik
Tebliğ
Diğer
21
8
53
28
19
TOPLAM
129
Tablo 11: Mevzuat taslak görüşleri
5.7 - Yazışmalar
2014 yılı içinde Genel Müdürlüğümüze çeşitli kurum ve kuruluşlar ile gerçek ve tüzel kişiler
tarafından muhtelif konularda 14.140 evrak iletilmiş olup, bu evraklarla ilgili 11.067 yazışma
gerçekleştirilmiştir.
YAZIŞMALAR
TOPLAM
Gelen
Giden
14.140
11.067
Tablo 12: Yazışmalar
35
19.01.2015
II- AMAÇ ve HEDEFLER
A- İdarenin Amaç ve Hedefleri
Genel Müdürlüğümüzün amaçlarını;
 İlgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve eşgüdüm halinde ticarete ilişkin yönlendirici
politikaları belirlemek,
 Görev alanımızdaki kurum ve kuruluşlara (şirketler, odalar ve borsalar, toptancı halleri,
pazar yerleri, lisanslı depo işletmeleri, yetkili sınıflandırıcılar, organize perakende
işletmeleri vb.) yönelik politikalar belirlemeye yardımcı olmak ve belirlenen politikaları
işbirliği içinde hayata geçirmek
oluşturmaktadır.
Genel Müdürlüğümüz bu amaçları sağlamak üzere aşağıdaki hedefler doğrultusunda
faaliyetlerini sürdürmektedir;
 Ticarete ilişkin genel ve konuya özel yönlendirici politikalar belirlemek ve gerçekleştirmek,
 Ticaret politikalarının geliştirilmesinde tüm paydaşların katkı sunacağı katılımcı bir yapı
oluşturmak,
 Politika geliştirme ile hızlı ve nitelikli karar almaya yardımcı olacak veri, enformasyon ve
bilgi yönetimini geliştirmek ve kurumsallaştırmak,
 Şirketler, tacirler ve bunların mesleki kuruluşlarına/üst kuruluşlarına yönelik stratejiler
geliştirmek, düzenlemeler yapmak ve yürütmek.
B- Temel Politikalar ve Öncelikler
Onuncu Kalkınma Planı (2014 – 2018)
2014-2018 dönemini kapsayacak olan Onuncu Kalkınma Planı ile Türkiye’nin uluslararası
değer zinciri hiyerarşisinde üst basamaklara çıkmış, yüksek gelir grubu ülkeler arasına girmiş
ve mutlak yoksulluk sorununu çözmüş bir ülke haline gelmesi amaçlanmaktadır. Bu çerçevede;
 E-Ticaretin, ihracatın artırılmasında etkili bir araç olarak kullanılması amacıyla gerekli
mekanizmalar geliştirilecektir.
 KOBİ’lerin rekabet güçlerinin artırılarak ekonomik büyümeye katkısının yükseltilmesi
temel amaçtır. Bu kapsamda, öncelikle hızlı büyüyen veya büyüme potansiyeline sahip
girişimler ile ürün, hizmet ve iş modeli açılarından yenilikçi KOBİ’lerin desteklenmesi
esastır.
61. Hükümet Programı
61’inci Hükümet Programı, 08.07.2011 tarihinde TBMM Genel Kurulunda açıklanmıştır.
Hükümet programında ticarete yönelik olarak;
36
19.01.2015
 Yeni Hal Yasası ile birlikte sebze ve meyve ticaretinde tarladan sofraya izlenebilirliğin
sağlanacağı ve toptancı halleri ile pazar yerlerinin modern bir altyapıya kavuşacağı,
 Ekonomideki dinamizmin kaynakları arasında yer alan KOBİ’lerimize önem verilmeye
devam edileceği, kredi ve finansman şartlarının iyileştirilmesi; vergi, istihdam ve diğer
yükümlülüklerin azaltılması, eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin geliştirilmesi,
yenilikçilik ve girişimciliğinin geliştirilmesi, altyapı, kümelenme ve ortaklık
faaliyetlerinin destekleneceği,
 Kamuda “kağıtsız ofis” döneminin başlatılacağı ve yazışmaların elektronik ortamda
gerçekleştirilmesinin yaygınlaştırılacağı,
 Kayıt dışılıkla mücadeleye kararlılıkla devam edileceği,
 Kamu hizmetlerinin kullanıcı odaklı bir yaklaşımla, çeşitli kanallardan elektronik
ortamda sunulmasına yönelik uygulamaların artırılarak devam ettirileceği,
ifade edilmektedir.
Orta Vadeli Program (2014-2016)
2014-2016 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program 08.10.2013 tarihli ve 28789 mükerrer
sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmış ve yürürlüğe girmiştir.
Onuncu Kalkınma Planında uzun vadeli kalkınma amacımız “yeniden şekillenmekte olan
dünyada milletimizin temel değerlerini ve beklentilerini esas alarak gerçekleştirilecek yapısal
dönüşümlerle ülkemizin uluslararası konumunu yükseltmek ve halkımızın refahını artırmak”
olarak belirlenmiştir.
Orta Vadeli Programın temel amacı; dünya ekonomisinde yaşanmakta olan belirsizlik
ortamının ülkemize etkilerini asgari düzeyde tutarak, bir yandan cari açığı tedrici olarak
düşürmek diğer yandan büyümeyi artırmaktır.
Yurt içi tasarrufları artırmak, mevcut kaynakları üretken alanlara yönlendirmek, ekonominin
verimlilik düzeyini yükseltmek, istihdamı artırmak, enflasyonu düşürmek ve kamu maliyesinde
güçlü duruşu devam ettirmek Orta Vadeli Programın öncelikli müdahale alanlarıdır. Program
kapsamında aşağıda yer alan politika ve önceliklere yer verilmiştir:
 KOBİ’lerin Ar-Ge, yenilik ve ihracat yapabilme kapasiteleri geliştirilerek
uluslararasılaşma
düzeyleri
artırılacaktır.
KOBİ’lerin
markalaşmaları,
kurumsallaşmaları ve yenilikçi iş modelleri geliştirmeleri sağlanacaktır.
 Hizmetler sektöründe katma değeri yüksek alanların payının ve ihracatının artırılması
için bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının yaygınlaştırılması sağlanacaktır.
 Ar-Ge tabanlı, yenilikçi ve yüksek katma değer yaratan üretim desteklenecektir. Bu
doğrultuda, Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri özel sektör odaklı olacak şekilde artırılacak,
elde edilecek çıktıların ticarileştirme ve markalaşma süreçleri hızlandırılacaktır.
37
19.01.2015
 Piyasaların ve rekabet ortamının iyi işlemesi, fikri mülkiyet haklarının korunması, iş ve
yatırım ortamının cazip ve öngörülebilir hale gelmesi desteklenerek yerli ve uluslararası
doğrudan yatırımların artırılması sağlanacaktır. İş ve yatırım ortamının geliştirilmesi
kapsamındaki çalışmalar ortak sorun alanlarına odaklı, daha etkin ve sonuç alıcı bir
biçimde sürdürülecektir.
 E-Ticaretin, ihracatın artışına katkı yapması ve tüketim ithalatını artırmaması için
gerekli mekanizmalar geliştirilecektir.
 Girişim sermayesi, bireysel katılım sermayesi, kredi garanti fonu, mikro kredi
uygulamaları ve sermaye piyasası imkânları geliştirilerek, KOBİ ve girişimcilerin
finansmana erişimi kolaylaştırılacaktır.
Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) 2013 Yılı Eylem Planı
Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu 2013 yılı Eylem Planı kapsamında
Bakanlığımızın sorumlu olduğu eylemler Şirket İşlemleri ve Kurumsal Yönetim Teknik
Komitesi, Dış Ticaret ve Gümrükler Teknik Komitesi ve Yatırım Ortamı Mevzuatı ve Fikri,
Sınai Mülkiyet Hakları ve AR-GE Teknik Komitesi tarafından gerçekleştirilecektir.
2013 yılı eylem planında;
Şirket İşlemleri ve Kurumsal Yönetim Teknik Komitesince gerçekleştirilecek eylemlerle,
 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve ikincil düzenlemelerinin uygulanmasının
gözlemlenmesi ve uygulamada ortaya çıkabilecek sorunların tespit edilmesi
amaçlanmaktadır.
Yatırım Ortamı Mevzuatı ve Hukuksal Süreçler Teknik Komitesince gerçekleştirilecek
eylemlerle,
 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve
Uygulama Şekli Hakkında Kanun ile ikincil düzenlemelerin yürürlüğe girmesini
müteakip uygulama sonuçlarının takip ve tespit edilerek gerekirse anılan mevzuatta
ihtiyacı karşılayacak şekilde değişiklik yapılması amaçlanmaktadır.
Kayıt Dışı Ekonomi ile Mücadele Stratejisi Eylem Planı (2011-2013)
AMAÇ 2. Denetim Kapasitesinin Güçlendirilmesi
 İnternet üzerinden yapılan ticaretin kayıt altına alınabilmesine yönelik teknik ve hukuki
altyapı oluşturulacaktır.
 Sebze ve meyve ile diğer tarım ürünlerinin takibine imkan sağlayacak olan Merkezi Hal
Kayıt Sistemi tamamlanacaktır.
 Lisanslı depo işletmeleri, yetkili sınıflandırıcılar, ürün ihtisas borsası, tazmin fonu ve
diğer ilgili kuruluşlar arasında çevrimiçi bilgi sistemi kurulacaktır.
38
19.01.2015
AMAÇ 4. Veri Tabanı Paylaşımı
 Merkezi Sicil Kayıt Sistemine (MERSİS) ilişkin merkezi veri tabanı oluşturulacak ve
kapsamı genişletilecektir.
Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Eylem Planı
01. Önlemeye Yönelik Tedbirler
 Özel sektör kuruluşlarında saydamlığın artırılması ve yolsuzluğun önlenmesi
konusunda gerekli çalışmalar yapılacaktır.
39
19.01.2015
III- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER
A- Mali Bilgiler
1- Bütçe Uygulama Sonuçları ve Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar
2014 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Genel Müdürlüğümüze 7.933.000.-TL ödenek
tahsis edilmiş, yıl içinde 166.022.-TL ödenek eklenmiş, 1.495.000.- TL ödenek düşülmüş ve
yılsonu itibariyle 6.604.022.-TL olan bütçe ödeneğinin %77,90‘ı olan 5.144.728 TL
harcanmıştır.
2014 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Genel Müdürlüğümüze tahsis edilen Kesintili
Başlangıç Ödenek miktarları ile yıl içerisinde gerçekleşen aktarma ve harcamalar Tablo 13’te
gösterilmiştir.
TERTİP
KBÖ
EKLENEN
DÜŞÜLEN
TOPLAM
ÖDENEK
HARCAMA
KALAN
01.1
PERSONEL GİD.
4.525.000
0
418000
4.107.000
4.106.484
516
01.4
GEÇİCİ PERSONEL
0
22.000
0
22.000
20.534
1.466
01.5
DİĞER PERSONEL
500.000
0
500.000
0
0
0
02.1
SOS. GÜV. PRİMİ GİD.
819.000
0
97.000
722.000
721.445
555
02.4
GEÇİCİ PERSONEL
0
4022
0
4.022
4.021
1
03.2
TÜKETİM MAL MALZ.
31.000
20000
0
51.000
50.976
24
03.3
YOLLUKLAR
143.000
120.000
0
263.000
164.316
98.684
03.4
GÖREV GİDERLERİ
2.000
0
0
2.000
0
2.000
03.5
HİZMET ALIMLARI
168.000
0
60.000
108.000
43.776
64.224
03.6
TEMSİL VE TANITMA
450.000
0
420.000
30.000
9.016
20.984
03.7
MENKUL MAL ALIM
25.000
0
0
25.000
24.160
840
03.8
G.MENKUL MAL BAK.
ONARIM GİDERLERİ
20.000
0
0
20.000
0
20.000
06.3
SERMAYE GİDERLERİ
1.250.000
0
0
1.250.000
0
1.250.000
7.933.000
166.022
1.495.000
6.604.022
5.144.728
1.459.294
TOPLAM
Tablo 13: 2014 Yılı Bütçe Ödenekleri ve Harcamalar
Tablodan görüleceği üzere, 2014 yılı bütçesinde;
 “01.1-Personel Giderleri” için 4.525.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, yıl içinde
Geçici Personelin göreve başlaması ile “01.4 – Geçici Personel” için 22.000.-TL ödenek
eklenmiş, 418.000. TL tutar diğer birimlerde kullanılmak üzere düşülmüş ve toplamda
4.129.000.-TL olan bütçe ödeneğinin yılsonu itibariyle harcama tutarı 4.127.018.-TL,
 “02.1-Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri” için 819.000.-TL ödenek
tahsis edilmiş olup, yıl içinde Geçici Personelin göreve başlaması ile “02.4 – Geçici
Personel” için 4.022.-TL ödenek eklenmiş, toplam 823.022.-TL olarak tahsis edilen
ödeneğinin yılsonu itibariyle harcama tutarı 725.466-TL,
40
19.01.2015
 “03.2-Tüketim Mal Malzemesi Giderleri” için 31.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup,
yıl içinde 20.000.-TL ödenek eklenmiş, toplamda 51.000.-TL olan bütçe ödeneğinin
yılsonu itibariyle harcama tutarı 50.976.-TL,
 “03.3-Yolluk Giderleri” için 143.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, yıl içinde
120.000.-TL ödenek eklenmiş, toplamda 263.000.-TL olan bütçe ödeneğinin yılsonu
itibariyle harcama tutarı 164.316.-TL,
 “03.5-Hizmet Alımları” için 168.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, yıl içinde 60.000.TL düşülmüş toplamda 108.000.-TL olan bütçe ödeneğinin yılsonu itibariyle harcama
tutarı 43.776.-TL,
 “03.7-Menkul Mal Alımları” için 25.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, toplamda
25.000.-TL olan bütçe ödeneğinin yılsonu itibariyle harcama tutarı 24.160.-TL,
 “03.8-Gayri Menkul Mal Bakım ve Onarım Giderleri” için 20.000.-TL ödenek tahsis
edilmiş olup, toplamda 20.000.-TL olan bütçe ödeneğinden herhangi bir harcama
gerçekleştirilmeden yılsonu itibariyle Bütçe Ödeneklerine iade edilen tutar 20.000.-TL,
 “06.3-Sermaye Giderleri” için 1.250.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, toplamda
1.250.000.-TL olan bütçe ödeneğinden herhangi bir harcama gerçekleştirilmeden
yılsonu itibariyle Bütçe Ödeneklerine iade edilen tutar 1.250.000.-TL,
olarak gerçekleşmiştir.
2014 yılı bütçe ödeneğinden yapılan harcamaların oransal dağılımı Şekil 13’te gösterilmiştir.
Personel Giderleri
80,22%
SGK Devlet Primi
Giderleri
14,10%
Tüketim Malz.
0,99%
Temsil ve Tanıtma
0,18%
Yolluklar
3,19%
Hizmet Alımları
0,85%
Menkul Mal Alımları
0,47%
Personel Giderleri
Yolluklar
Temsil ve Tanıtma
SGK Devlet Primi Giderleri
Hizmet Alımları
Tüketim Malz.
Menkul Mal Alımları
Şekil 13:: 2014 Yılı Harcamalarının Oransal Dağılımı
41
19.01.2015
2014 yılı bütçe giderlerinin ekonomik sınıflandırmasına bakıldığında, %80,22 Personel
Giderlerine, %14,10 SGK Devlet Primi Giderlerine, %0,99 Tüketim Malzemesi Alımlarına,
%0,85 Mal ve Hizmet Alımlarına, %3,19 Yolluk Giderlerine, %0,47 Menkul Mal Alımlarına,
%0,18 Temsil ve Tanıtma Giderlerine harcanmıştır.
2014 yılı bütçe ödeneklerinde, Diğer Personel olarak görülen ve Hal Hakem Heyetlerine
gönderilmesi planlanan 500.000-TL, ilgili ödeneğin İdari Mali İşler Dairesi Başkanlığınca
karşılanması gerektiğinden adı geçen Başkanlığa aktarılmıştır.
Yatırım programı için ayrılan 1.250.000 TL tutardan ise harcama yapılmamış yılsonunda
Bütçeye iade edilmiştir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde 2014 yılı için Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile
Genel Müdürlüğümüze tahsis edilen ödenekler, etkin ve verimli bir şekilde kullanılarak,
ülkemizin ticari hayatına yön veren hizmetlerimizin en üst düzeyde ve sağlıklı bir şekilde
yürütülmesi sağlanmıştır.
B- Performans Bilgileri
1- Faaliyet ve Proje Bilgileri
a) Genel Müdürlüğümüz tarafından Stratejik Plan 2013-2017 dâhilinde aşağıdaki proje ve
faaliyetler yürütülmektedir;
 Uluslararası rekabet üstünlüğü sağlamak için etkin bir piyasa sistemi oluşturmak üzere
uzun vadede izlenecek politikalar geliştirmek,
 Ticari kurumların kurumsal yapılarını güçlendirecek politikalar geliştirmek,
 Yatırım ortamının iyileştirilmesi stratejisinin geliştirilmesine katkıda bulunmak
(Stratejik Eksen 1 /Amaç 1 /Hedef 1.1)
 Şirket kuruluş sürecini kısaltmak ve maliyetlerini azaltmak,
 Merkezi Sicil Kayıt Sisteminin kapsamını genişletmek,
 Lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsacılığı sisteminin gelişip yaygınlaşmasını
sağlayarak tarımsal ürün piyasalarının çağdaş bir yapıya kavuşmasına öncülük etmek,
 Hal kayıt sistemini geliştirmek,
 Elektronik ticaretin güvenli bir biçimde yapılmasına ve yaygınlaştırılmasına yönelik
çalışmalar yapmak,
 Toptan ve perakende ticaret sektöründe düzenlenmesine yönelik mevzuat çalışmaları
yapmak,
 Geç ödemelerde ihtar çekmeye ihtiyaç kalmadan temerrüde düşülmesinin sağlanmasına
yönelik çalışmalar yapmak,
 Büyüyen Anadolu’ya Kredi Kolaylıkları Projesi’ni yürütmek
(Stratejik Eksen 4 /Amaç 4 /Hedef 4.1)
42
19.01.2015
b) Genel Müdürlüğümüz tarafından Bakanlığımız Performans Programı (2014) dâhilinde
aşağıdaki proje ve faaliyetler yürütülmektedir.
 İç Ticaretin Geliştirilmesi Faaliyeti
c) Genel Müdürlüğümüz tarafından muhtelif Eylem Planları ile Yıllık Program Tedbirleri
(2014) çerçevesinde aşağıdaki proje ve faaliyetler yürütülmektedir;
 MERSİS Projesinin yürütülmesi,
 Türk Ticaret Kanunu kapsamında ikincil mevzuatın tamamlanması,
 TTK ve ikincil düzenlemelerin uygulanmasının gözlemlenmesi ve sorunların tespit
edilmesi,
 Şirket kuruluş, tasfiye, iflas ve birleşme işlemlerini kolaylaştırıcı mevzuat değişiklerinin
yapılması,
 Şirket kuruluşu ve işyeri açma işlemlerinin kolaylaştırılması,
 E-Ticaretin hukuki ve teknik alt yapısının geliştirilmesi,
 Organize perakende ticaretine yönelik mevzuat çalışmalarının tamamlanması,
 Hal Kayıt Sisteminin tamamlanması,
 Lisanslı depo işletmeleri, yetkili sınıflandırıcılar, ürün ihtisas borsası, tazmin fonu ve
diğer ilgili kuruluşlar arasında çevrimiçi bilgi sisteminin kurulması,
 Balkan Emtia Borsası Kurulması
d) Genel Müdürlüğümüz tarafından yürütülen diğer proje ve faaliyetler şunlardır;




Gayri faal şirketlerin tasfiyesi,
Lisanslı depo ve borsa sisteminin yakın coğrafyada yaygınlaştırılması,
Ürün senetlerinin elektronik ortama aktarılması,
Ürün ihtisas borsasının faaliyete geçirilmesi,
43
19.01.2015
2- Performans Sonuçları Tablosu
Performans program uyarınca yürütülen faaliyetlerin sonuçlarına Tablo 14'te yer verilmiştir.
Faaliyet
İç Ticaretin
Geliştirilmesi
Performans Göstergeleri
E-ticarete ilişkin düzenlenen
ulusal/uluslararası toplantı/panel
sayısı
Hazırlanan bilgilendirme amaçlı
yayın sayısı
MERSİS
projesinin
uygulamasının artırılma oranı
MERSİS’i kullanan kişi/kurum
sayısı
Hal Kayıt Sistemi’ne yapılan
bildirim sayısı
Faaliyet izni verilen lisanslı depo
işletmesi sayısı
Sistemin
tarım
ürünleri
ticaretindeki payı
Hedeflenen
depo
kapasitesi
miktarı
Borsada gerçekleşen işlemlerin
Türkiye tarım ticaretindeki payı
Ölçü
Birimi
Hedef
Gerçekleşme
Durumu
Adet
6
13
Adet
3
-
Yüzde
20
-
Adet
761.777
275.168
Adet
15.000.000
84.275.984
Adet
4
6
Yüzde
3
1,25
Ton
600.000
265.000
Yüzde
3
Ürün İhtisas
Borsası
kurulamadı.
Tablo 14: Performans Program Sonuçları
44
19.01.2015
IV- KURUMSAL KABİLİYET ve KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ
A- Üstünlükler
 Yaklaşık 1,5 milyon tacirden oluşan geniş bir kesime hizmet sunması,
 Sektör ve sivil toplum odaklı yaklaşımlar sergileyebilmesi,
 252 oda, 113 borsa ve TOBB ile ticaret şirketleri, toptancı halleri, organize perakende
işletmeler ve lisanslı depolara yönelik düzenleme ve denetleme yetkisinin bulunması,
 Ticaretin temel yapıtaşı olan şirketlere ilişkin mevzuatın uygulayıcısı olması,
 Sebze ve meyve ticareti ile lisanslı depoculuk sistemine yönelik düzenlemeler yaparak
tarım ürünleri ticaretine ilişkin hizmet üretebilmesi,
 Ticaret sicili kayıtlarına MERSİS üzerinden erişerek şirketlere daha etkin hizmet
verebilmesi,
 Hal Kayıt Sistemi’ndeki güncel verileri kullanarak sebze ve meyve ticaretini
izleyebilmesi ve sektöre yönelik daha sağlıklı politikalar oluşturabilmesi,
 Görev alanındaki sivil toplum kuruluşları ve özel sektör temsilcileri ile diyalog halinde
olarak onların görüş ve önerilerinden faydalanması,
 Sektör, sivil toplum kuruluşları, yerel yönetimler, diğer kamu kurumları ve uluslararası
düzeyde işbirliği imkânları ile birlikte iş yapabilme ve dışa açık dinamik yapısı,
 Yılda biz kez toplanacak Toptancı Hal Konseyi ile sebze ve meyve ticareti sektöründeki
ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapabilme imkanına sahip olması,
 Görev alanına ilişkin kanun ve ikincil düzenlemeleri büyük ölçüde tamamlamış olması,
 İstihdam edilen kariyer uzmanların ve teknik personelin sayılarının artmasıyla sunulan
hizmetlerde kalite ve verimliliğin yükselmesi,
 Personele yönelik hizmet içi eğitim ile kişisel gelişim programlarına önem verilmesi,
 İş süreçlerinin tanımlanmış olması,
 Planlama, karar alma ve uygulama performansının yüksek düzeyde olması,
 Hizmet verdiği fiziki ortamın uygun olması,
 Yeterli teknolojik alt yapı ve donanıma sahip olması,
B- Zayıflıklar
 İnsan kaynakları planlaması ve personel istihdamında yeterli etkinliğin sağlanamaması;
artan iş yoğunluğu karşısında yeterli sayıda ve nitelikte personel ihtiyacının devam
etmekte olması,
 Kurumsal kapasitenin geliştirilmesine yönelik çalışmaların istenilen düzeyde henüz
tamamlanmamış olması,
 Personel arasındaki sosyal ilişkilerin yeterince gelişmemiş olması,
 Kurum kültürünün tam manasıyla oturmaması,
45
19.01.2015
 Görev alanımız içerisinde bulunan temel bazı kanun taslak ve tasarılarının (perakende
ticaret ve e-ticaret gibi) yasalaşma sürecinin tamamlanmamış olması,
C- Değerlendirme
Genel Müdürlüğümüz, sahip olduğu üstünlükler sayesinde kendisine verilen görevleri
zamanında, etkin ve etkili bir biçimde yerine getirmek için faaliyetlerini sürdürmektedir.
Geniş bir kesime hizmet sunması, sektör ve sivil toplum odaklı yaklaşımlar sergileyebilmesi,
ticarete ilişkin geniş düzenleme yetkisinin bulunması ve görev alanına ilişkin mevzuatın büyük
ölçüde tamamlanmış olması Genel Müdürlüğümüze üstünlük sağlamaktadır. Öte yandan, insan
kaynakları planlaması, personel istihdamı ile kurumsallaşma yönündeki çalışmaların tam
anlamıyla tamamlanamamış olması Genel Müdürlüğümüzün geliştirilmeye açık yönleri olarak
ortaya çıkmaktadır.
Genel Müdürlüğümüz, zayıf yönlerine rağmen üstünlükleri sayesinde görevlerini büyük
ölçüde yerine getirmiştir. Ancak daha verimli ve etkin bir performans gösterilebilmesi,
zayıflıklarımızın giderilmesine ve üstünlüklerimizin korunmasına bağlı bulunmaktadır.
46
19.01.2015
V- ÖNERİ VE TEDBİRLER
Hizmet kalitemizin yükseltilebilmesi ve daha nitelikli hizmet verilebilmesi için, sürdürülen
Genel Müdürlüğümüz kurumsal çalışmalarının tamamlanması ve kurumsal kültürün sağlıklı bir
şekilde oluşturulması gerekmektedir.
Bunun yanında, Genel Müdürlüğümüzün personel ihtiyacının karşılanması için yeterli sayıda
personel ataması yapılması, mevcut personel ile yeni atanacak personelin görev tanımlarına
paralel olarak ihtiyaç duyduğu eğitimlerin verilebilmesi ve etkin bir insan kaynakları
politikasının uygulanması gerektiği değerlendirilmektedir.
Ayrıca, iş süreçlerinde bilgi teknolojilerinin daha etkin kullanılması için gerekli çalışmalara
devam edilmesi sağlanmalıdır.
Öte yandan, personel arasındaki sosyal ilişkilerin arttırılması ve güçlendirilmesine yönelik
gerekli tedbirler alınmalı ve bu yönde çalışmalar yürütülmelidir.
47

2014 Yılı Faaliyet Raporu - T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

Transkript

Benzer belgeler

BANKA VE TİCARET HUKUKU DERGİSİ M a k a l e l e r

E-Ticaret

Secret CV

ORTA ANADOLU ĠHRACATÇI BĠRLĠKLERĠ GENEL

Sayfa 1 / 1 Kamuyu Aydınlatma Platformu 14.08.2013 http://kap.gov

İSTANBUL TİCARET SARAYI Tanıtım Broşürü