bir btc tarihi ve ekolojik koruma projesi

GOBUSTAN KAYALIKLARI VE İLK SANATÇILAR
En azından sanatla ilgisi olanlar, dünya tarihinin en eski çizimlerin, İspanya’daki Altamira
Mağarası ile Fransa’daki Lasque Mağarası duvarına yapılmış hayvan resimleri olduğunu bilir…
Arkeologlar 25- 30 bin yıl ile tarihlemiştir bu çizimleri.
Ama sıkı durun birçok kişinin bilmediği, en az Altamira ve Lasque kadar eski çizimler içeren bir yer
daha tanıyorum ben.
Çok arzu etmeme rağmen, Altamira’yı ve Lasque’ yu görmedim ancak Bakü gezim sırasında
Gobustan Kayalıkları’nı gördüm ve insanoğlunun mağara duvarlarına yapmış olduğu, en eski
çizimlerden bazılarını inceleme fırsatı buldum.
ALTIBİN KAYA VE 25 BİN YILLIK RESİMLER
Bakü’nün hemen güneyinde; Hazar Denizi kenarında, BTC Boru Hattı’nın başlangıç terminalinin
hemen arkasında, yaklaşık 6 bin kayadan oluşan Gobustan (Azerbaycan alfabesiyle Qubustan)
Kayalıkları’nda, en eskisi 25 bin yıl önceye tarihlenmiş kaya çizimleriydi bunlar.
En yenisi ise bin yaşında…
Kayalıklarda Büyüktaş, Küçüktaş, Jingirtaş ve Yazılı Tepe diye adlandırılan bölümlerde rastladığınız
yüzlerce çizimin, en eskilerinin bile, oldukça gerçekçi, anlamlı ve orantılı olması; Taş devri insanının
estetik yetenekleri hakkında ipuçları veriyordu.
“Ters derin kabartma” şeklindeki bu çizimlerde, erkekler, kadınlar, ayılar, keçilerin çeşitli türleri,
ceylan ve geyikler, domuzlar, aslanlar, köpekler, kurtlar ve diğer hayvanlar betimlenmiş.
Ayrıca, yaşamdan görüntüler de yer alıyor…
Avlanma görüntüleri, dans, hasat, kurban töreni, aslanların hayvanlara saldırması, keçilerin kavgası,
atlar ve deniz yolculuğu gibi yaşamsal öğeler bu bahsettiğim.
DAĞIN RUHUNA TAPMAK
Gobustan’daki figürleri inceleyerek, bölgede binlerce yıldır yaşayan insanlar hakkında bilgi sahibi
olabiliyorsunuz. Burada yaşayanların “Dağın Ruhuna” taptıklarını, bu kayalıkların mezolitik dönemde
bir kale gibi korunma amaçlı kullanıldığını, yerlerdeki çukurların yabani hayvanları avlamak için sıvı
doldurulmuş tuzaklar olduğunu anlatıyor arkeologlar.
Gobustan’daki ilginç şeylerden biri de ; elle veya sopa ile vurulduğunda bir darbuka gibi ses çıkaran
Gavaltaş diye isimlendirilen taşın, ilk çağlarda müzikli ayinlerin yapıldığını günümüze aktarmasıdır.
Bölgedeki ilk arkeolojik araştırmayı; I. M. Caferzade yapmış sonra da, T. Rustamov ile F. Muradova
kazılara devam etmiş. Bu kazılarda, çeşitli kaya kesme aletleri, ok başları, çelik kalemler bulunmuş.
Aletlerin çoğu, silikondan ve çakıldan yapılmış ve Mezolitik ya da Neolitik çağlara ait.
BTC PROJESİ
Günümüzde ise; bölge BTC (Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı) şirketi tarafından koruma altına alınmış,
sadece mağara çizimleri değil, Gobustan Bölgesi Koruma Alanı’nda yaşayan tüm canlıların varlıklarını
sürdürebilmeleri için çalışmalara başlanmış.
Kısacası Gobustan Koruma Alanı, BTC Boru Hattı Projesi’nin, Azerbaycan’a sadece ekonomik değil,
kültürel ve ekolojik kazanımlar da sağladığını gösteren iyi bir örnek.
Umarım burası da Altamira veya Lasque gibi önem kazanır.
KUTU 1
Nasıl GİDİLİR?
Bakü’ye hem THY hem de Azerbaycan Hava Yolları ile gidilebiliniyor.Gobustan ise
Bakü’ye yaklaşık 40 km. uzaklıkta… Ben Gobustan’a taksi tutarak gitmenizi tavsiye
ederim.Azerbaycan’da taksi ücretleri çok ucuz.Eğer minik bir pazarlık yaparsanız 20 dolar
civarında bir ücretle gidip, orada birkaç saat oyalanıp ,geri dönebilirsiniz..Ama muhakkak
pazarlık ediniz ve Türk olmanın avantaj olduğunu unutmayınız.
Kutu 2
NEREDE KALINIR?
Azerbaycan’da otel ücretleri çok pahalı.Ancak bazı aileler iki odalı evlerini yaklaşık günlüğü
40 dolara kiraya veriyorlar.Bu evlerde 2- 4 kişi kalabiliyorsunuz.
KUTU3
Gitmişken…
Gitmişken Bakü’de eski şehri, Kız Kulesi’ni, Ateşgah’ı görmelisiniz.Hazar Denizi kenarında
çay bahçesinde Azerbaycan usulü çay içmeden gelmeyin. Azebaycan’ın yemek kültürünün
çok zengin ve Adana tamak tadına çok uygun olduğunu unutmayın.Bakü’den başka Şeki ve
Quba şehirlerini de görmenizi öneririm.