ZfWT Zeitschrift für die Welt der Türken “TÜRK NİNNİLERİ

ZfWT
Zeitschrift für die Welt der Türken
Journal of World of Turks
“TÜRK NİNNİLERİ” ÜZERİNE
Necati Demir - Fikriye Demir, Türk Ninnileri, Sarkaç Yayınları, Ankara
2010.
Ülker ŞEN
Ninniler, anne tarafından (Kimi
zaman teyze, anneanne, babaanne, hala,
yenge gibi yakınlar da çocuklara ninni
söyleyebilmektedir.) bebeğini susturmak,
avutmak, uyutmak, uyandırmak için
ezgiyle söylenen bir çeşit türkülerdir.
Ninniler; susturma, avutma, uyutma,
uyandırma gibi işlevlerinden ötede çocuğa
millî, manevi, sosyal değerleri aktarır;
yaşayacağı çevre, kavramlar, renkler, sayı
sistemleri, akrabaları, everen, vs. hakkında
bilgiler verir. Böylece ninniler aracılığıyla
bebekler, daha annelerinin kucağında,
beşiklerinde iken hayata hazırlanmakta,
Türkçenin ses ahengini, kelimelerindeki
ezgiyi duymakta, dilimizdeki derin dünyayı
hissetmektedir. Ninnilerde birtakım iyi dilekler, sevgi, özlem, üzüntü,
ayrılık, … gibi konulara yer verilir. Ninnilerdeki ezgili söyleyiş ve ritim
çocuğun rahatlamasını sağlar. Bu rahatlamayla birlikte kulağa gelen Türkçe
kelimeler, sesler, cümleler çocuğun zihnine nakış nakış işlenir.
Ancak ne yazık ki günümüzde annelerimiz Türk sözlü kültürünün eşi
bulunmaz ürünlerinden biri olan ninnileri bilmez hâle gelmiştir. Dolayısıyla
bebeklerimiz de artık annelerinden ninniler duymaz olmuş, böylece
muazzam bir kültür dünyasından mahrum bireyler yetişmeye başlamıştır.
Bu ciddi durumun farkında olan Prof. Dr. Necati Demir ve Fikriye
Demir 22 yıl önce başladıkları alan araştırmaları sırasında ninnileri de
derlemeyi ihmal etmemişlerdir. Bu 22 yıllık birikimin sonucunda Türk
Ninnileri Arşivlerini oluşturmuşlardır. Arşivden seçtikleri ve unutulmaya
yüz tutmuş ninnileri “Türk Ninnileri” adlı kitaplarında toplamışlardır.
Ninni bilen büyüklerimizin ebediyete intikal etmesiyle onlarla birlikte
bir kültür dünyası da yitip gitmektedir. Prof. Dr. Necati Demir ve Fikriye

Arş. Gör., Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü – Ankara
[email protected]
ZfWT Vol. 2, No. 2 (2010)
259
Ülker Şen
“Türk Ninnileri” Üzerine
Demir, bu kitapta Türk milletinin binlerce yıllık birikimi olan ninnileri
yazıya dökerek tarihin karanlıklarında bir bir yitip giden ninnileri yaşatmak
adına büyük bir adım atmışlardır.
Türk Ninnileri, yazarların ninniler konusundaki yayımlarının ilk
aşamasıdır. Bu cildin içerisinde bulunan ninniler, önce konularına göre tasnif
edilmiştir. Eser içerisinde konulara göre bölümler oluşturulmuştur.
Bölümlerdeki ninniler hiçbir ayrıntıya girmeden dizilmiş ve
numaralandırılmıştır. Yazarların “Türk Ninnileri Arşivlerinden” seçtikleri
1651 adet ninni Türk Ninnileri, adlı eserde bulunmaktadır.
Eser; Sunuş, Ön Söz, Giriş, Ninniler, Sözlük ve Kaynak Şahıs
bölümlerinden oluşmaktadır.
Sunuş bölümünde Prof. Dr. Necati Demir tarafından başlatılan Türk
kültür ürünlerinin tamamını derleme, kaynakları tarama, yazıya aktarma,
değerlendirme, yayımlama ve çağa uyumunu sağlayarak eğitimde kullanma
çalışması hakkında bilgi verilmiş, bu çalışmaları yapmadaki amaçları sırayla
aktarılmıştır.
Ön Sözde yazarlar, ninnilerin derlenme, yazıya geçirilme süreci ve
Türk Ninnileri kitabının içeriği hakkında bilgiler vermişlerdir.
260
Giriş bölümünde ise yazarlar ninninin tanımı, özelliği, niteliği üzerinde
durmuşlardır. Ninnilerle ilgili kaynakların tespit edemediği ayrıntılara da bu
bölümde yer vermişlerdir. Ninnilerin bebek uyandırılırken, uyandıktan sonra
da söylendiğinin tespiti bunlardan birkaçıdır. Yazarların diğer önemli tespiti
de ninnilerin eğitim yönünün oluşudur. Ninnilerin sade bir dille ve seçme
kelimelerle söylenmesi, son derece arı ve duru olması, ana dili eğitimi ile
ilgili olduğunu ifade etmişlerdir. Daha sonra ninnilerin eğitim boyutlarını ve
iletilerini tek tek örnekleri ile açıklamışlardır.
Ninniler bölümünde ise 24 konu başlığına ayrılmış ninniler okuyucusu
ile paylaşılmıştır. Ninnilerdeki bu konu başlıkları sırasıyla şu şekildedir:
1. Konusu Sevgi Olan Ninniler; 2. Konusu Sevgi - İlgi Olan Ninniler;
3. Konusu Dilek - İstek Olan Ninniler; 4. Konusu Öğüt Olan Ninniler; 5.
Konusu Sitem Olan Ninniler; 6. Konusu Övgü Olan Ninniler; 7. Konusu
Yergi Olan Ninniler; 8. Konusu Övgü - Yergi Olan Ninniler; 9. Konusu
Özlem Olan Ninniler; 10. Konusu Gurbet - Özlem Olan Ninniler; 11.
Konusu Şikâyet Olan Ninniler; 12. Konusu Şikâyet - Yakınma Olan Ninniler;
13. Konusu Şikâyet- Korkutma Olan Ninniler; 14. Konusu Şikâyet - Üzüntü
Olan Ninniler; 15. Konusu Üzüntü- Yakınma Olan Ninniler; 16. Konusu
Ayrılık Olan Ninniler; 17. Konusu Korkutma Olan Ninniler; 18. Konusu
Ölüm Acısı Olan Ninniler; 19. Konusu Beddua Olan Ninniler; 20. Konusu
Savaş Olan Ninniler; 21. Konusu Kavuşma Olan Ninniler; 22. Konusu Din,
ZfWT Vol. 2, No. 2 (2010)
ZfWT
Zeitschrift für die Welt der Türken
Journal of World of Turks
Dinî Kişiler ve Kutsallık Olan Ninniler; 23. Konusu Ağıt Olan Ninniler; 24.
Konusu Vaat Olan Ninniler
Konu başlıkları altında verilen her bir ninni numaralandırılmış,
ninnilerin kimden ve hangi ilden derlendiği parantez içinde gösterilmiştir.
Kitaptaki ninnilerden bazıları şöyledir:
Dünya dönüyor ninni,
Güneş batıyor ninni,
Ay doğuyor ninni,
Ninni yavrum ninni!
Ninni yavrum ninni!
Başaklardan kundağın,
Bağ bahçe solun sağın,
Yıldızlar oyuncağın,
Ağlama güzel çocuk,
Ağlama uyu bebek,
Nenni nenni ...
Eee eee eee ...
Benim oğlum büyüyecek,
Büyüyecek askere gidecek,
Vatana da hizmet edecek,
Ninni beyim ninni!
Ninni paşam nenni!
Eee eee eee ...
Eee eee eee ...
Uyusun da büyüsün ninni,
Büyüsün de yürüsün ninni,
Nenni kınalı kızım nenni!
Nenni kınalı kuzum neni
Bu cildin içerisinde yer alan ninnilerde geçen mahallî kelime ve
deyimler ile ifade biçimleri için bir Sözlük hazırlanmış, anlamları karşılarına
not edilmiş ve eserin sonuna yerleştirilmiştir. Ses yansıması kelimelere ise
sözlükte yer verilmemiştir.
Ninnilerin kaynak şahıslarının adı ve soyadı ile bulundukları şehir her
ninninin sonunda tek tek gösterilmiştir. Kaynak şahıslarla ilgili geniş
bilgiler, kişilerin adı esas alınarak alfabetik sıraya dizilmiş, çalışmanın son
bölümünde Kaynak Şahıslar başlığıyla verilmiştir.
Prof. Dr. Necati Demir ve Fikriye Demir’in birlikte hazırladıkları Türk
Ninnileri kitabı anneler, babalar, çocuklar, öğretmenler, geleceğin anne-baba
adayları gençler için son derece faydalı olacak, rengârenk, hareketli, eşi
bulunmaz bir dünyanın kapılarını sonuna kadar açmaktadır.
Yazarların ifadesiyle; “Türk kültürünün bütün alanlarında olduğu gibi
ninniler de ikinci plana itilmiş, birkaç ferdî çalışma hariç, görmezden
gelinmiştir. Bu da Türk milletini “hazine sandığı üzerinde oturan sadakacı”
durumuna düşürmüştür.”
Prof. Dr. Necati Demir ve Fikriye Demir’e bu değerli hazineyi bizlerle
paylaştıkları için teşekkür ediyor, Türk Ninnilerinin diğer ciltlerinin de biran
önce yayımlanmasını diliyoruz.
ZfWT Vol. 2, No. 2 (2010)
261