Elektrik piyasasına özgü vergisel konular

Elektrik piyasasına özgü
vergisel konular
Sektörel Vergi Rehberleri Serisi
İstanbul, Şubat 2015
İçindekiler
1. Elektrik piyasasında faaliyet gösterecek tüzel kişiler
2. Lisans yükümlülükleri
3. Elektrik piyasasında yeniden yapılanma alternatifi
4. Sermaye yeterliliği
5. Kurumlar vergisi/Kar dağıtımı vergisi uygulamaları
6. Yap-İşlet-Devret modeli
7. Katma Değer Vergisi Kanunu (KDV)’nda yer alan düzenlemeler
8. Elektrik Satışı ve Tüketiminde Kurumlar Vergisi Açısından Tahakkuk Esası
9. Elektrik Satışı ve Tüketiminde KDV Açısından Tahakkuk Esası
10. Damga Vergisi ve Harç Uygulamaları ile ilgili düzenlemeler
11. ÖTV Uygulaması
12. Özelleştirme Çalışmaları Vergisel Teşvikleri
13. Elektrik Piyasasında Yatırım Teşvik Uygulamaları
14. Yenilenebilir Enerji Sektöründeki Teşvikler
15. Nükleer enerji yatırımları ve sağlanan teşvikler
16. Amortisman Uygulaması
17. Yatırımlarda finansman giderleri
18. Elektrik tüketicilerine uygulanan pay, fon ve vergiler
19. Elektrik enerjisinin ithalat ve ihracatı ve vergisel yükümlülükler
20. Elektrik piyasasında kamulaştırma ve vergisel yükümlülükler
1
Elektrik piyasasında
faaliyet gösterecek tüzel
kişiler
Mevcut düzenlemeler ışığında, elektrik
piyasasında faaliyet gösterecek tüzel
kişilerin 6102 sayılı Türk Ticaret
Kanunu’na göre “Anonim Şirket”
(A.Ş.) ya da “Limited Şirket” (Ltd.)
statüsünde kurulmuş olması ve anonim
2
şirketlerin sermaye piyasası mevzuatına
göre borsada işlem görenler dışındaki
paylarının nama yazılı olması şarttır.
Şirketlerin ana sözleşmesinde bulunması
gereken hususlar ise yönetmelik ile
düzenlenmiştir.
Lisans
yükümlülükleri
Tüzel kişiler elektrik piyasasında
gösterecekleri faaliyete göre elektrik
enerjisinin üretimi, iletimi, dağıtımı,
toptan satışı, perakende satışı, ithalatı,
ihracatı ve piyasa işletimi faaliyetlerinin
her biri için uygun bir lisans
alacaklardır. Yönetmelikte öngörülen
istisnalar dışında, alınan lisanslar
devredilememektedir.
6446 sayılı yeni Elektrik Piyasası Kanunu
ile üretim faaliyetinde bulunmak isteyen
tüzel kişilere, üretim tesisi yatırımlarına
başlamaları için gerekli onay, izin, ruhsat
ve benzerlerinin alınabilmesi için belirli
süreli verilen izin olarak tanımlanan
ön-lisans düzenlemesi getirilmiştir.
Önlisansın süresi mücbir sebep hâlleri
dışında en fazla yirmi dört (24) aylık
verilirken, bu süre Kurul kararı ile otuz
altı (36) aya kadar uzatılabilecektir.
Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular 1
3
Elektrik piyasasında
yeniden yapılanma
alternatifi
Önlisans sahipleri lisans alıncaya kadar,
Yönetmelikte öngörülen istisnalar
dışında, ortaklık yapısında değişiklik
yapamayacak, paylarını devredemeyecek
ve bu sonucu doğuracak iş ve işlemlere
girişemeyeceklerdir.
Lisans sahibi bir tüzel kişinin
sermayesinin yüzde on (%10) (halka
açık şirketlerde yüzde beş (%5)) veya
daha fazlasını temsil eden payların,
doğrudan veya dolaylı olarak bir gerçek
veya tüzel kişi tarafından edinilmesi ile
tüzel kişinin ortaklık yapısında kontrolün
değişmesi sonucunu veren pay devirleri
ile tarifesi düzenlemeye tabi lisans sahibi
tüzel kişilerin payları üzerinde rehin tesis
edilmesi ile bu tüzel kişilere ilişkin hesap
rehini tesis edilmesi, her defasında
2
onaya tabidir. Piyasa işletim lisansı
sahibi tüzel kişilerin ortaklık yapılarındaki
her türlü doğrudan pay değişiklikleri
de onaya bağlıdır. Onay, tarifesi
düzenlemeye tabi faaliyet yürüten lisans
sahibi tüzel kişiler için EPDK, diğerleri
için ilgili ana hizmet birimi tarafından
verilmektedir.
Lisans sahibinin birleşme veya bölünme
(tam veya kısmi bölünme) gibi yeniden
yapılandırma işlemlerine taraf olması
EPDK'nın ön onayına bağlıdır. Birleşme
veya bölünme işlemi izin verildiği
tarihten itibaren altı (6) ay içinde
tamamlanmadığı takdirde verilen izin
geçersiz olacaktır ve yeniden yapılanma
işlemlerine devam edilemeyecektir.
4
Sermaye
yeterliliği
Önlisans başvurularında, şirket asgari
sermayesinin, üretim tesisi için Kurum
tarafından öngörülen toplam yatırım
tutarının yüzde beş (%5)’ine, nükleer
enerjiye dayalı üretim tesisi kurulması
için yapılan ön-lisans başvuruları
açısından yüzde bir (%1)’ine artırıldığına
ilişkin şirket esas sözleşmesinin
sunulması zorunludur.
Lisans başvurularında ise, şirket asgari
sermayesinin, üretim tesisi için Kurum
tarafından öngörülen toplam yatırım
tutarının yüzde yirmi (%20)’si, nükleer
enerjiye dayalı üretim tesisi kurulması
için yapılan lisans başvuruları açısından
yüzde beş (%5)’ine artırıldığına ilişkin
şirket esas sözleşmesi sunulacaktır.
Şirket asgari sermayesinin dağıtım
lisansı ile piyasa işletim lisansı ve
görevli tedarik şirketlerinin tedarik
lisansı başvurularında Kurul tarafından
belirlenen oran ve/veya tutar
kadarından, tedarik lisansı başvuruları
açısından ise 2.000.000 TL’den az
olamayacaktır.
Söz konusu tüzel kişiler, nakden taahhüt
edilen payların itibarî değerlerinin en
az yüzde yirmi beş (%25)’i tescilden
önce, kalanı da şirketin tescilini izleyen
yirmi dört (24) ay içinde ödeyecektir.
Önlisans ve önlisanstan lisans sürecine
geçişe bağlı olarak taahhüt edilen
sermayenin ödeme süresi yirmi dört (24)
ayı aşmamak üzere değişebilecektir.
Diğer taraftan, piyasada faaliyet
gösteren tüzel kişiler kuruluş
sermayelerinin veya sermayenin
artan kısmının on binde dördünü
(%0,04) ’ünü Rekabet Kurumu’na
ödeyeceklerdir.
Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular
3
5
Kurumlar vergisi/Kar
dağıtımı vergisi
uygulamaları
Kurumlar Vergisi’nde matrah tespiti,
Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç
hükümlerine tabi olup kurumlar vergisi
genel oranı yüzde yirmi (%20)’dir.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nda elektrik
piyasasında faaliyet gösteren şirketlere
ilişkin özellikli düzenlemelere yer
verilmemiştir. Bu kapsamda, sektörde
faaliyet gösteren tüzel kişilere
sağlanan Kurumlar Vergisi muafiyeti
ya da kazançlara ilişkin özel bir istisna
düzenlemesi söz konusu değildir.
Sektörde faaliyet gösteren şirketlerin
kazançları genel oranda Kurumlar
Vergisi’ne tabidir.
Ancak, Yatırım teşvik sistemi bölümünde
yer vereceğimiz üzere bazı üretim türleri
indirimli kurumlar vergisi uygulaması
ile teşvik edilmektedir. Örneğin, 3213
4
Sayılı Maden Kanunu’nun 2. Mad.
4-b grubunda yer alan madenlerin
girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi
yatırımları öncelikli yatırım kapsamında
indirimli kurumlar vergisi teşvikinden
faydalanabilmektedir.
Bilançoda kar oluşması durumunda
vergi sonrası ticari kazançtan; varsa
önceki dönem ticari zararlar ve ayrılması
zorunlu yasal yedek akçeler düşüldükten
sonra, tam mükellef kurumların tam
veya dar mükellef gerçek kişi ortaklara
ve dar mükellef kurumlara dağıttığı
kar paylarından yüzde on beş (%15)
tevkifat yapması zorunludur. Söz
konusu kar dağıtım tevkifatı ilgili Çifte
Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları
kapsamında daha düşük oranda
uygulanabilecektir.
6
Yap-İşlet-Devret
modeli
Yüksek maddi kaynak ihtiyacı duyulan
projelerin hayata geçirilmesi için
geliştirilen özel bir finansman modeli
olan yap-işlet-devret yatırım modeli
mevzuatımızda 3996 sayılı Yap-İşletDevret Kanunu’nda düzenlenmektedir.
Yap-İşlet-Devret modeli, yatırım
bedelinin (elde edilecek kar dâhil)
sermaye şirketine veya yabancı şirkete,
şirketin işletme süresi içerisinde ürettiği
mal veya hizmetin idare veya hizmetten
yararlananlarca satın alınması suretiyle
ödenmesini ifade etmektedir.
Mevzuatımızda Yap-İşlet-Devret
gibi uygulamalarla karşımıza çıkan
imtiyazlı şirketler, vergisel açıdan farklı
düzenlemelere tabi olabilmektedir.
Mevzuatta açık bir düzenleme
bulunmamakla birlikte, genel itibarıyla
imtiyazlı şirketlerin özellikleri aşağıdaki
şekilde sıralanabilir;
•Hizmetin konusu imtiyaz niteliğinde
bir kamu hizmetidir,
•İdare ile imtiyaz sözleşmesi yapılır,
•Hizmetin kurulması, işletilmesi ve
yürütülmesi ile ilgili kar-zarar özel
kişiye aittir,
•Kamu hizmeti imtiyazı, belli ve uzun
bir süre için verilir,
•İlgili idarenin hizmetin kurulması
ve yürütülmesi ile ilgili gözetim ve
denetim yetkisi vardır,
•İmtiyazlı şirketler hizmetin yürütülmesi
ile ilgili özel kişi tarafından kurulan
tesisler sözleşme süresinin bitiminde
devlete veya devletçe tensip edilen
kuruluşa devreder,
•İmtiyazlı şirket hizmetin kurulması ve
sürdürülmesi ile ilgili kamulaştırma
talebinde bulunabilir,
•İdarenin imtiyazlı şirketin
yükümlülüklerini artırması durumunda
şirket ek mali haklar talep edebilir.
•Bu kapsamda, elektrik piyasasında
faaliyet gösterecek şirketler de
imtiyazlı şirket olarak faaliyette
bulunabilirler.
Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular
5
7
Katma Değer Vergisi
Kanunu (KDV)’nda yer
alan düzenlemeler
Genel KDV oranına (yüzde on sekiz
[%18]) tabi olan elektrik enerjisi
satışında KDV matrahı, kullanım
bedeli üzerine diğer tüm ek vergi ve
fon tutarlarının da eklenmesi yoluyla
hesaplanmaktadır.
3996 sayılı Yap-İşlet-Devret
Kanun’una göre gerçekleştirilecek
projelerden 31 Aralık 2023 tarihine
kadar ihale veya görevlendirme ilanı
yayımlanacak olanların; ihale edilmesi
ile görevlendirilen veya projeyi
üstlenenlere yatırım döneminde proje
kapsamında yapılan mal teslimleri ve
hizmet ifaları katma değer vergisinden
müstesna edilmiştir. Bu kapsamda
yapılan mal teslimleri ve hizmet ifaları
nedeniyle yüklenilen vergiler, vergiye
tabi işlemler üzerinden hesaplanan
vergiden indirilecek, indirim yoluyla
telafi edilemeyen vergiler iade konusu
yapılabilecektir.
6
Diğer taraftan, 31 Aralık 2023 tarihine
kadar uygulanmak üzere, yatırım
teşvik belgeleri kapsamında asgari
500 milyon Türk Lirası tutarında sabit
yatırım öngörülen stratejik yatırımlara
ilişkin inşaat işleri nedeniyle yüklenilen
ve takvim yılı sonuna kadar indirim
yoluyla telafi edilemeyen KDV’nin,
izleyen yıl talep edilmesi halinde
belge sahibi mükellefe iade olunacağı
düzenlenmiştir.
Ayrıca, 2015/7205 Sayılı BKK ile 50 kVA
ve daha büyük olan ancak 500 kVA’yı
geçmeyen rüzgar santrallerinin finansal
kiralama şirketlerine veya bu şirketlerce
teslimi ile bunların finansal kiralanması
31.01.2015 tarihinden itibaren
yapılacak finansal kiralama sözleşmeleri
kapsamında olmak şartıyla %1 KDV’li
hale getirilmiştir. Önceki düzenlemede,
%1 KDV uygulaması sadece çıkış gücü
500 kVA olan rüzgar santralleri için söz
konusu idi.
8
Elektrik satışı ve tüketiminde
Kurumlar Vergisi açısından
tahakkuk esası
Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına
göre belirlenmesi ilkesi, tahsil edildikleri
veya ödendikleri döneme bakılmaksızın,
miktar ve mahiyet itibariyle
kesinleştikleri dönemin gelir ve gideri
olarak dikkate alınmasını ifade eder.
Mevcut düzenlemeler ışığında da
elektriğin tüketildiği dönem ile söz
konusu tüketimin tespiti ve nihai olarak
faturaya bağlanması aşamaları farklı
dönemlerde gerçekleşebilmektedir.
9
Mali İdare konu ile ilgili verdiği
muktezalarda; elektrik satışı ve
tedarikinden doğan gelir ve giderin
ay sonu itibarıyla tahakkuk ettiğinden
tahakkuk tarihi itibarıyla ilgili geçici
vergi ve takvim yılı hesap dönemlerinde
bu gelir ve giderin kurum kazancının
tespitinde dikkate alınması gerektiği
yönünde görüş bildirmiştir.
Elektrik satışı ve tüketiminde
KDV açısından
tahakkuk esası
KDV Kanunu elektrik dağıtımlarını mal
teslimi olarak değerlendirmektedir.
Aynı Kanunda elektrik dağıtım veya
kullanımlarında bunların bedellerinin
tahakkuk ettirilmesi ise KDV’yi doğuran
olay olarak tanımlanmıştır. Mali İdare
konu ile ilgili verdiği muktezalarda;
tahakkuk tarihi itibarıyla vergiyi doğuran
olayın gerçekleştiği kabul edilerek
tahakkuk tutarları üzerinden hesaplanan
KDV’nin ilgili dönemde beyan edilmesi
gerektiği yönünde görüş bildirmiştir.
Diğer taraftan tüketilen elektrik
bedellerine ait faturalardaki KDV, genel
hükümler çerçevesinde faturaların
kanuni defterlere kaydedildiği dönemde,
faturaların düzenlendiği takvim yılı
aşılmamak üzere indirim konusu
yapılacaktır.
Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular
7
10
Damga Vergisi ve Harç
Uygulamaları ile ilgili
düzenlemeler
Genel olarak ticari sözleşmelerde
uygulanan Damga Vergisi oranı binde
9,48 (%0,948) iken kira sözleşmelerinde
uygulanan oran binde 1,89 (%0,189)’dur.
2015 yılında düzenlenen kâğıtlarda
Damga Vergisi tavanı 1.702.138,00 TL
olarak uygulanmaktadır.
•31 Aralık 2015 tarihine kadar ilk defa
işletmeye girecek üretim lisansı sahibi
tüzel kişilere üretim tesislerinin yatırım
döneminde, üretim tesisleriyle ilgili
yapılan işlemler Harçtan ve düzenlenen
kâğıtlar Damga Vergisi’nden müstesna
edilmiştir.
Damga Vergisi Kanunu’nda elektrik
piyasası yatırımlarına yönelik herhangi
bir istisna düzenlenmemekle birlikte,
6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nda
yatırımlara Damga Vergisi için sağlanan
teşvikler şunlardır;
3996 sayılı Yap-İşlet-Devret Kanunu
kapsamında Yap-İşlet-Devret modeli
çerçevesinde idare ile sermaye şirketi
veya yabancı şirketin yapacağı bütün iş
ve işlemler, Damga Vergisi ile harçlardan
muaf tutulmuştur.
•Organize toptan elektrik piyasalarında
yapılan işlemlere ilişkin düzenlenen
kâğıtlar Damga Vergisi’nden,
3996 sayılı Yap-İşlet-Devret Kanunu’nun
12. Maddesi uyarınca, Yap-İşlet-Devret
modeline göre gerçekleştirilen yatırımlar
için, yatırım döneminde kullanılmak
üzere görevli şirket tarafından yatırım
kredisi temini ile mal ve hizmet alımları
ile ilgili işlemler ve bu işlemler nedeniyle
düzenlenen kâğıtlar da Damga Vergisi ve
harç istisnasından yararlanabilecektir.
•DSİ tarafından, 26 Haziran 2003
tarihinden itibaren yapılan ve ortak
tesis yatırım bedeli geri ödemesi ihtiva
etmeyen su kullanım hakkı ve işletme
esaslarına ilişkin anlaşmalar ile ilgili
olarak düzenlenen kâğıtlar Damga
Vergisi ve yapılan işlemler harçtan,
8
11
ÖTV
Uygulaması
Özel Tüketim Vergisi, ÖTV Kanunu’na
ek dört ayrı tarifesinde yer alan mal/
ürünler üzerinden maktu ya da oransal
alınan harcama vergisi olup Kanunun
12
Geçici 5. Maddesi ile elektrik üretiminde
kullanılacak olan yakıtlara ÖTV istisnası
getirilmiştir.
Özelleştirme Çalışmaları
Vergisel Teşvikleri
Elektrik Piyasası Kanunu’nun “Vergi
Düzenlemeleri” başlıklı Geçici 3.
maddesine göre, elektrik dağıtım
şirketleri ile elektrik üretim tesis ve/veya
şirketlerinin özelleştirilmesi çalışmaları
kapsamında 31 Aralık 2023 tarihine
kadar yapılacak devir, birleşme, bölünme
ve kısmi bölünme işlemleriyle ilgili ortaya
çıkan kazançlar, Kurumlar Vergisinden
istisnadır.
Diğer taraftan, bu madde kapsamında
yapılacak teslim ve hizmetler KDV’den
istisna edilmiştir. Söz konusu teslim ve
hizmet ifaları ile ilgili olarak yüklenilen
vergiler hesaplanan KDV’den indirilecek,
indirim yoluyla giderilemeyen KDV ise
iade edilmeyecektir.
Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular
9
13
Elektrik Piyasasında
Yatırım Teşvik
Uygulamaları
Yatırım Teşvik Sistemi 15 Haziran
2012, 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda
Devlet Yardımları Hakkında Karar” ile
yürürlüğe girmiştir. Söz konusu teşvik
sistemi kapsamında elektrik piyasası
yatırımları sadece genel vergi teşvikleri
olan KDV istisnası ve Gümrük Vergisi
muafiyetinden yararlanabilmektedir.
Diğer taraftan, söz konusu Yatırımlarda
Devlet Yardımları Hakkında Karar’da
değişiklik yapılmasına dair kararlar
ile elektrik piyasasında yatırımlara
sağlanan teşviklerde yeni düzenlemelere
gidilerek, sektöre sağlanan teşvikler
genişletilmiştir. Bu kapsamda,
2013/4288 sayılı Karar ile 19 Haziran
2012 tarihinden geçerli olmak üzere
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
tarafından düzenlenen geçerli bir maden
işletme ruhsatı ve izni kapsamında
3213 Sayılı Maden Kanununun 2. mad.
4-b grubunda yer alan madenlerin
girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi
yatırımları öncelikli yatırım kapsamına
alınmıştır. Böylelikle, söz konusu elektrik
üretimi yatırımları 5. Bölge desteğinden
(yatırımın 6. Bölgede yer alması
durumunda 6. Bölgeye sağlanan destek
unsurlarından) yararlanabilecektir.
Ayrıca, doğalgazı girdi olarak
kullanan elektrik üretim yatırımları
hiçbir şekilde Karar kapsamındaki
desteklerden faydalanamıyor iken, 19
Haziran 2012 tarihinden önce Enerji
Piyasası Düzenleme Kurumundan
lisansı almış yatırımlar hariç ibaresi
eklenerek söz konusu yatırımlar genel
teşvik uygulaması kapsamında teşvik
edilmektedir.
Ayrıca, 2014/6058 sayılı Karar ile 19
Haziran 2012 tarihinden geçerli olmak
üzere, enerji verimliliğine yönelik bazı
yatırımlar ile atık ısı kaynaklı olarak, bir
tesisteki atık ısıdan geri kazanım yolu
ile elektrik üretimine yönelik yatırımlar
(doğalgaza dayalı elektrik üretim tesisleri
hariç) öncelikli yatırımlar kapsamına
dahil edilmiştir.
Yenilenebilir Enerji ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları (YEK) Belgesi
5346 Sayılı Kanun kapsamında
Yenilenebilir Enerji Kaynakları (YEK)
rüzgar, güneş, jeotermal, hidrolik,
biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz,
dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil
olmayan enerji kaynaklarıdır.
10
EPDK tarafından üretim lisansı sahibi
tüzel kişiye “Yenilenebilir Enerji Kaynak
Belgesi” verilmektedir.
14
Yenilenebilir Enerji
Sektöründeki Teşvikler
YEK Destekleme Mekanizması 5346
Sayılı Kanun’unun yürürlüğe girdiği 18
Mayıs 2005 tarihinden 31 Aralık 2015
tarihine kadar işletmeye girmiş ya da
girecek YEK Destekleme Mekanizmasına
tabi üretim lisansı sahipleri için kanuna
ekli I sayılı cetvelde belirlenen fiyatlar on
(10) yıl süreyle uygulanacaktır.
I Sayılı Cetvel
Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı
Üretim Tesis Tipi
Tarife 1 (10 Yıl): Uygulanacak
Fiyatlar (ABD Doları cent/kWh)
Hidroelektrik üretim tesisi
7,3
Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi
7,3
Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi
10,5
Biyokütleye dayalı üretim tesisi (çöp gazı dahil)
13,3
Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi
13,3
Bakanlar Kurulu, 31 Aralık 2015’ten
sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli
üretim tesisleri için kanun doğrultusunda
uygulanacak miktar, fiyat, süreleri ve
kaynakları belirleme yetkisine sahip olup,
bu yetkisini kullanarak 18 Kasım 2013
tarihli ve 2013/5625 sayılı karar ile 1
Ocak 2016’dan itibaren 31 Aralık 2020
tarihine kadar işletmeye girecek olan
YEK Destekleme Mekanizmasına tabi
YEK Belgeli üretim lisansı sahipleri için
5346 Sayılı Kanun’a ekli I sayılı cetvelde
yer alan fiyatların on (10) yıl süreyle
uygulanacağını düzenlemiştir.
Muafiyetli üretim kapsamında YEK’ten
elektrik üreten gerçek/tüzel kişiler,
ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri enerjiyi
dağıtım sistemine vermeleri halinde I
Sayılı cetveldeki fiyatlandırmadan on
(10) yıl süreyle faydalanabileceklerdir.
Yerli ürün kullanımı kapsamında 31
Aralık 2015 tarihinden önce işletmeye
giren üretim tesislerinin mekanik ve/veya
elektro-mekanik aksamı yurt içinde imal
edilmişse I Sayılı Cetveldeki belirlenen
fiyatlara üretim tesisinin işletmeye giriş
tarihinden itibaren beş (5) yıl süreyle, II
Sayılı Cetvelde belirlenen fiyatlar ilave
edilecektir.
Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular
11
31 Aralık 2015 tarihinden sonra
işletmeye girecek olan YEK Belgeli
üretim tesisleri için yerli katkı ilavesine
ilişkin usul ve esasların belirlenmesi
hakkında Bakanlar Kuruluna yetki
verilmiştir. Bakanlar Kurulu kendisine
verilen bu yetkiyi kullanarak 18 Kasım
2013 tarihli ve 2013/5625 sayılı Karar
ile 1 Ocak 2016 tarihinden 31 Aralık
2020 tarihine kadar işletmeye girecek
YEK Belgeli üretim tesislerinde kullanılan
mekanik ve/veya elektro-mekanik
aksamın yurt içinde imal edilmiş olması
halinde, bu tesislerde üretilerek iletim
veya dağıtım sistemine verilen elektrik
enerjisi için 5346 sayılı Kanuna ekli I
sayılı Cetvelde belirtilen fiyatlara, üretim
tesisinin işletmeye giriş tarihinden
itibaren beş (5) yıl süreyle aynı Kanuna
ekli II sayılı Cetvelde belirtilen fiyatların
ilave edileceğini hüküm altına almıştır.
(Karar 5 Aralık 2013 tarihli RG de
yayımlanarak aynı gün yürürlüğe
girmiştir.)
II Sayılı Cetvel (yerli üretim olması halinde)
Tesis Tipi
Hidrolelektrik
üretim tesisi
Yurt İçinde Gerçekleşen İmalat
Türbin
Jeneratör ve güç elektroniği
Kanat
Rüzgar
enerjisine dayalı
üretim tesisi
Fotovoltaik
güneş enerjisine
dayalı üretim
tesisi
12
Jeneratör ve güç elektroniği
Yerli Katkı İlavesi
(ABD Doları
cent/kWh)
1,3
1
0,8
1
Türbin kulesi
0,6
Rotor ve nasel gruplarındaki mekanik aksamın
tamamı (Kanat grubu ile jeneratör ve güç
elektroniği için yapılan ödemeler hariç)
1,3
PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal
mekaniği imalatı
0,8
PV modülleri
1,3
PV modülünü oluşturan hücreler
3,5
İnvertör
0,6
PV modülü üzerine güneş ışınını odaklayan
malzeme
0,5
Tesis Tipi
Yoğunlaştırılmış
güneş enerjisine
dayalı üretim
tesisi
Biyokütle
enerjisine dayalı
üretim tesisi
Jeotermal
enerjisine dayalı
üretim tesisi
Yurt İçinde Gerçekleşen İmalat
Yerli Katkı İlavesi
(ABD Doları
cent/kWh)
Radyasyon toplama tüpü
2,4
Yansıtıcı yüzey levhası
0,6
Güneş takip sistemi
0,6
Isı enerjisi depolama sisteminin mekanik
aksamı
1,3
Kulede güneş ışınını toplayarak buhar üretim
sisteminin mekanik aksamı
2,4
Stirling motoru
1,3
Panel entegrasyonu ve güneş paneli yapısal
mekaniği
0,6
Akışkan yataklı buhar kazanı
0,8
Sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanı
0,4
Gazlaştırma ve gaz temizleme grubu
0,6
Buhar veya gaz türbini
2
İçten yanmalı motor veya stirling motoru
0,9
Jeneratör ve güç elektroniği
0,5
Kojenerasyon sistemi
0,4
Buhar veya gaz türbini
1,3
Jeneratör ve güç elektroniği
0,7
Buhar enjektörü veya vakum kompresörü
0,7
Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular
13
15
Nükleer enerji
yatırımları ve sağlanan
teşvikler
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun
(TAEK) çalışmaları ve Atom Enerjisi
Programının uygulanmasıyla ilgili
olarak yurtiçi ve yurt dışından yapılacak
nükleer alandaki temel ve uygulamalı
araştırmalarla doğrudan alakalı her türlü
alım, satım, onarım ve inşaat hizmetleri
her türlü vergi, resim, harç ile hisse ve
paylardan muaftır. İthalde alınan her
türlü vergi, resim ve harç muafiyeti
hükümleri, ise 6 Mayıs 1986 tarih
14
ve 3283 sayılı Kanun ile yürürlükten
kaldırılmıştır. İlaveten, Kuruma yapılan
bağış ve yardımlar her türlü vergi, resim
ve harçlardan muaftır.
Nükleer Santralin sökümü yüzünden
oluşacak maliyetleri karşılamak
amacıyla Ulusal Radyoaktif Atık Hesabı
(URAH) ile İşletmeden Çıkarma Hesabı
(İÇH) oluşturulmaktadır. URAH ve
İÇH’ye ilişkin işlemler tüm vergilerden
müstesnadır.
16
Amortisman
Uygulaması
6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu
kapsamındaki yatırımlar Vergi Usul
Kanunu(VUK)’nun 313. Maddesine
göre işletmede bir (1) yıldan fazla
kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya
kıymetten düşmeye maruz bulunan
gayrimenkullerle 269. Madde gereğince
gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi
kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat,
demirbaş ve sinema filmlerinin birinci
kısmındaki esaslara göre tespit edilen
değerlerinin bu kanun hükümlerine göre
yok edilmesi amortismanın konusudur.
VUK’un 315. Maddesine göre
mükellefler amortismana tabi iktisadi
kıymetlerini ve bu kıymetlerin faydalı
ömürlerinin Maliye Bakanlığı’nca tespit
ve ilan edilen oranlarını kullanmaları
gerekmektedir.
Yap-İşlet- Devret (YİD) kapsamındaki
yatırımların amortisman uygulamaları
VUK 313. ve 325. Maddelerinde
düzenlenmektedir. Kısaca, VUK 313.
Maddesi kapsamında ilgili mevzuat
gereğince sözleşme süresinden sonra
bedelsiz olarak devlete ya da devlet
tarafından tensip olunan bir teşekküle
veya belediyeye intikali öngörülen
amortismana tabi kıymetlerden
sermayenin veya özel maliyet
bedellerinin itfası hükümlerine göre
amortismana tabi tutulanların ayrıca
amortismana tabi tutulamayacağı
düzenlenmiştir. VUK 325. Maddesi
gereğince YİD kapsamındaki yatırımlarda
imtiyaz süresinden sonra, bedelsiz
olarak devlete ya da devlet tarafından
tensip olunan bir teşekküle veya
belediyeye intikal etmesi söz konusu
olmayan kıymetler genel amortisman
hükümlerine göre itfa edilirken, intikal
edecek olan kıymetler ise özel maliyet
usulüne göre amortisman uygulamasına
ya da sermayenin itfası yöntemine tabi
olacaktır.
Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular
15
No.
Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler
Faydalı
Ömür
(Yıl)
Normal
Amortisman
Oranı
45
Elektrik Piyasası Faaliyetleri
45.1.
Üretim
45.1.1.
Elektrik Üretimi: Ticari amaçlı satışı için elektriğin üretiminde
kullanılan iktisadi kıymetler
40
%2,5
45.1.2.
Elektrik sağlayan hidrolik üretim araçları
45.1.2.1
Baraj gövdesi, arklar, kanallar, tüneller ve su olukları gibi iktisadi
kıymetler
40
%2,5
45.1.2.2
Cebri boru, türbin, jeneratör gibi elektromekanik iktisadi
kıymetler
15
%6,66
45.1.3.
Elektrik Sağlayan Buhar Üretim Araçları: Temel buhar üniteleri
ile birleşik sirkülasyonda çalıştırılan yanma tribünleri ve ticari
olarak satış amacıyla buhar gücünden elektriğin üretiminde
kullanılan iktisadi kıymetler ve atık ayrıştırma ve kaynakların geri
dönüşümünü sağlayan araçlar tarafından kullanıldığı zaman
elektrik ve buhar dağıtım sistemleri gibi elektrik jeneratörleri, ve
benzeri kıymetler (Gaz türbinleri hariç)
20
%5
Elektrik Sağlayan İçten Yanmalı Türbin Üretim Araçları: İçten
yanmalı türbinler, dizel motorlar, diğer içten yanmalı motorlar
ve bunlarla ilgili güç türbinleri ve/veya jeneratörleri ve ilgili
arazi düzenlemelerinden oluşan özel hareket ettiricilerin
kullanılmasıyla meydana getirilen satış amaçlı elektrik
üretiminde kullanılan iktisadi kıymetler (Temel buhar ünitelerine
sahip ortak sirkülasyonla çalışan içten yanmalı türbinler hariç)
15
%6,66
Endüstriyel enerji ve endüstriyel elektrik üretim sistemleri
22
%4,54
45.1.4.
45.1.5.
16
No.
Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler
Faydalı
Ömür
(Yıl)
Normal
Amortisman
Oranı
45.1.6.
Gaz Türbinleri: Kompresör ile basınçlandırılmış hava ile
doğalgaz, motorin, nafta ve benzeri yakıtların karıştırılarak
yakılması sonucunda ortaya çıkan ısı enerjisini mekanik enerjiye
dönüştüren ekipmanlar
5
%20
45.1.7.
Rüzgar enerjisi santralleri: Türbin, kule, jeneratör ve kanatlar
gibi iktisadi kıymetler
10
%10
45.1.8.
Jeotermal enerji santrallerinde kullanılan enjeksiyon ve
reenjeksiyon sistemleri ile boru hatları dahil tüm teknolojik
teçhizat
13
%7,69
45.1.9.
Güneş enerjisi santrali
10
%10
45.2.
İletim
45.2.1.
Elektrik Sağlayan İletim Araçları: Ticari olarak satılan elektriğin
iletiminde kullanılan iktisadi kıymetler (Araziyle ilgili ilk olarak
yapılan temizleme ve tasnif etme düzenlemeleri bu sınıf
kapsamında değildir.)
30
%3,33
45.3.
Dağıtım
45.3.1.
Elektrik Sağlayan Dağıtım Araçları: Ticari olarak satılan elektriğin
dağıtımında kullanılan iktisadi kıymetler (Araziyle ilgili ilk
olarak yapılan temizleme ve tasnif etme düzenlemeleri bu sınıf
kapsamında değildir.)
30
%3,33
45.3.2.
Endüstriyel enerji ve elektrik dağıtım sistemleri
22
%4,54
45.3.3
Elektrik Enerjisi Dağıtım Sistemleri: Tadilat, arıza giderimi,
şebeke döşeme, kontrol ve dağıtım yolları ile elektrik enerjisinin
tedarikinde kullanılan iktisadi kıymetler (Tüketicilere ait bina
ve bunların müştemilatına yerleştirildikleri zaman bu kıymetler
kapsam dışındadır.)
20
%5
Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular
17
17
18
Yatırımlarda
finansman giderleri
Elektrik piyasasındaki yatırımlara ilişkin
gerek yatırım döneminde ve gerekse
yatırımın faaliyete geçmesinden sonraki
dönemde katlanılan finansman giderleri
ve kur farklarına ilişkin olarak ayrı bir
düzenlemeye yer verilmemiştir.
birlikte amortisman yoluyla itfa edilirken
işletme dönemine ait olanlar ise, mükellefin
tercihine bağlı olarak ya ilgili bulundukları
yıllarda doğrudan gider yazılacak ya
da maliyetine intikal ettirmek suretiyle
amortismana tabi tutulacaktır.
Bu nedenle, 163 ve 334 sıra no.lu
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde
düzenlenen genel prensipler
doğrultusunda, elektrik piyasasındaki
yatırımların finansmanında kullanılan
kredilere ilişkin faiz ve kur farkları yatırım
maliyetine eklenerek ilgili sabit kıymetle
Diğer taraftan, 6322 Sayılı Kanun ile
finansman giderlerinin indirim konusu
yapılmasına ilişkin getirilen kısıtlayıcı
düzenleme 1 Ocak 2013’ten itibaren
yürürlükte olup ilgili BKK henüz
yayımlanmadığından uygulanmamaktadır.
18
Elektrik tüketicilerine
uygulanan pay, fon ve
vergiler
Elektrik Enerjisi Fonu’nu düzenleyen
3291 sayılı Kanun’un ek ikinci
maddesinde yer alan düzenlemeye
göre nihai tüketiciye elektrik enerjisi
satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler
sektör altyapı giderlerine katkı paylarını,
bunların enerji tarifelerinin yüzde
on (%10)’unu geçmeyecek şekilde
tespitinin Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı’nın yetkisi dâhilindedir.
Ayrıca dayanak kapsamında enerji
sektöründe yapılacak Ar-Ge, etüt,
proje denetim faaliyetleri ile kurulacak
tesislerde finansman yönünden destek
sağlamak amacıyla yapılan kesinti
kullanım bedeli üzerinden yüzde bir
(%1) oranında yapılmaktadır.
Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu
Gelirleri Kanunu’nun 4. Maddesinin c
bendinde bahsedilen nihai tüketiciye
satış yapan lisans sahibi tüzel kişilerin
elektrik enerjisi satış bedelinin yüzde iki
(%2)’si tutarındaki payı faturalarında
göstereceği ve bu kapsamdaki bedelleri
TRT payı olarak intikal ettireceği
düzenlenmiştir.
Belediye Gelirleri Kanunu’nun
34.maddesine göre belediye sınırları ve
mücavir alanlar içinde elektrik tüketimi,
Elektrik Tüketim Vergisi’ne tabidir.
Aynı kanunun 35. maddesine göre de
elektrik tüketimini gerçekleştirenler
vergi mükellefidir. Vergi oranı, vergiye
tabi tüketilen elektrik satış bedeli
üzerinden yüzde beş (%5) olarak
tespit edilmiştir. Bu oran imal ve
istihsal, taşıma, yükleme, boşaltma,
soğutma, telli ve telsiz telgraf ve telefon
müraselesi işlerinde tüketilen elektriğin
satış bedeli üzerinden yüzde bir (%1)
olarak uygulanmaktadır. Vergi oranı,
vergiye tabi tüketilen elektrik satış bedeli
üzerinden yüzde beş (%5) olarak tespit
edilmiştir.
Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular
19
19
Elektrik enerjisinin ithalat
ve ihracatı ve vergisel
yükümlülükler
Elektrik Piyasası İthalat ve İhracat
Yönetmeliği’ne göre uluslararası
enterkonneksiyon şartı oluşmuş
ülkelerden ya da ülkelere elektrik enerjisi
ithalatı/ihracatı, Bakanlığın uygun
görüşü doğrultusunda, Kurul onayıyla
yapılabilmektedir.
KDV Kanunu açısından elektrik ihraç
ve ithalat işlemlerinde, aylık dönemler
itibariyle bedelin tahakkuk ettirilmesi ve
en az ayda bir kez gümrük beyannamesi
açılarak ithalat ve ihracat işleminin
gerçekleştirilmesi uygun olacaktır.
Yurtdışından ithal edilen enerjinin,
ilgili ayın son günü 24.00’a kadar
gelmeye devam ettiği dolayısıyla
gelen enerjinin KDV matrahının ay
bitiminden sonra kesinleştiği ve gümrük
beyannamesinde de bir sonraki ayda
açıldığı gözlenmektedir.
20
Mali İdare’nin konuyla ilgili verdiği
muktezalarda, ithalde ödenen ve ilgili
gümrük makbuzu üzerinde gösterilen
KDV’nin söz konusu makbuzun
defterlere kaydedildiği dönem
beyannamelerinde indirim konusu
yapılabildiği belirtilmiştir. Söz konusu
indirim hakkı, vergiyi doğuran olayın
gerçekleştiği takvim yılını aşamayacaktır.
2011/2519 Sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı 11 Ocak 2012 tarih ve 28170
Sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve
aynı tarihte yürürlüğe girmiştir. Sözü
edilen Kararnamenin 1. maddesinde,
elektrik enerjisi ithalatının finansmanı
amacıyla kullanılacak krediler ve elektrik
enerjisi ithalatından KKDF kesintisi
yapılmayacağı karara bağlanmıştır.
20
Elektrik piyasasında
kamulaştırma ve
vergisel yükümlülükler
Elektrik piyasasında üretim veya dağıtım
faaliyetlerinde bulunan önlisans/lisans
sahibi şirketler, faaliyetleri için gerekli
olan ve kişilerin özel mülkiyetinde
olan taşınmazlar için kamulaştırma
talebinde bulunabilmektedir. Bu talep
EPDK tarafından değerlendirilerek
uygun görülmesi halinde 2942 sayılı
Kamulaştırma Kanunu’nda belirtilen
esaslar uygulanarak önlisans/lisans
sahipleri için Maliye Bakanlığı, dağıtım
faaliyetlerinde bulunan lisans sahipleri
içinde TEDAŞ tarafından yerine
getirilmektedir.
Kamulaştırma bedelleri ile kamulaştırma
işlemlerinin gerektirdiği diğer giderlerin
kamulaştırma talebinde bulunan
önlisans veya lisans sahibi şirket
tarafından ödeneceği Elektrik Piyasası
Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Kamulaştırma kapsamında elde edilen
istimlak gelirlerinin vergilendirilmesi
taşınmazı kamulaştırılan tarafın gerçek
veya tüzel kişi olmasına göre özellik arz
etmektedir. Gelir Vergisi Kanunu’nun
mükerrer 80/6 maddesine göre,
kamulaştırma işlemi de elden çıkarma
kapsamında değerlendirilmektedir. Buna
göre, taşınmazı kamulaştırılanın gerçek
kişi olması durumunda, istimlak gelirleri,
Gelir Vergisi Kanunu düzenlemeleri
uyarınca ticari kazanç veya değer artış
kazancı olarak vergilendirilecektir.
Kurumun taşınmazının kamulaştırıldığı
hallerde ise, istimlak gelirleri Kurumlar
Vergisi Kanunu kapsamında gelir
kaydedilerek vergiye tabi tutulacaktır.
Kamulaştırma işlemi kapsamında
bir sözleşme düzenlenmesi halinde,
istimlak bedeli üzerinden damga
vergisi doğabilecektir. Ancak Damga
Vergisi Kanunu’na ekli 2 sayılı Tablonun
"I-Resmi işlerle ilgili kâğıtlar" başlıklı
bölümünün A-9 fıkrasında, resmi daireler
lehine yapılan istimlaklerde düzenlenen
kâğıtların damga vergisinden istisna
olduğu hükme bağlanmıştır.
Harçlar Kanunu’nun 59/a maddesine
göre, genel ve özel bütçeli idarelerle,
il özel idareleri, belediyeler ve köylerin
iktisap edecekleri gayrimenkullerin
vesaire ayni hakların tescili, şerhi
gerektiren işlemleri ve bunların terkinleri
harçtan muaftır. Buna göre, yüzde
dört (%4) oranındaki tapu harcının
tamamının kamulaştırma talebinde
bulunan önlisans veya lisans sahibi tüzel
kişi tarafından ödenecektir.
Kamulaştırma sürecinde malikin emlak
vergisi mükellefiyeti devam etmektedir.
Kamulaştırma tamamlandıktan sonra
varsa eski döneme ait emlak vergisi
borcunun mükellefiyeti düşmektedir.
Kamu idaresi emlak vergisinden daimi
olarak muaf olduğundan idarenin emlak
vergisi mükellefiyeti olmayacaktır.
Elektrik Piyasasına Özgü Vergisel Konular
21
Deloitte Türkiye
İstanbul Ofisi
Deloitte Values House
Maslak No1
34398
İstanbul
+90 (212) 366 60 00
Ankara Ofisi
Armada İş Merkezi
A Blok Kat:7 No:8
Söğütözü, Ankara
06510
+90 (312) 295 47 00
İzmir Ofisi
Punta Plaza 1456 Sok.
No:10/1 Kat:12
Daire:14 - 15
Alsancak, İzmir
+90 (232) 464 70 64
Bursa Ofisi
Zeno Center İş Merkezi
Odunluk Mah. Kale Cad.
No:10 d
Nilüfer, Bursa
+90 (224) 324 25 00
Çukurova Ofisi
Günep Panorama İş Merkezi
Reşatbey Mah. Türkkuşu Cad.
Bina No:1 B Blok Kat:7
Seyhan, Adana
+90 (322) 237 11 00
www.deloitte.com.tr
Deloitte, denetim, vergi, danışmanlık ve kurumsal finansman alanlarında, birçok farklı endüstride faaliyet gösteren özel ve kamu
sektörü müşterilerine hizmet sunmaktadır. Dünya çapında farklı bölgelerde 150’den fazla ülkede yer alan global üye firma ağı ile
Deloitte, müşterilerinin iş dünyasında karşılaştıkları zorlukları aşmalarına destek olmak ve başarılarına katkıda bulunmak amacıyla
dünya standartlarında yüksek kaliteli hizmetler sunmaktadır. Deloitte, 200.000’i aşan uzman kadrosu ile kendini mükemmelliğin
standardı olmaya adamıştır.
Deloitte; İngiltere mevzuatına göre kurulmuş olan Deloitte Touche Tohmatsu Limited (“DTTL”) şirketini, üye firma ağındaki
şirketlerden ve ilişkili tüzel kişiliklerden bir veya birden fazlasını ifade etmektedir. DTTL ve her bir üye firma ayrı ve bağımsız birer
tüzel kişiliktir. DTTL (“Deloitte Global” olarak da anılmaktadır) müşterilere hizmet sunmamaktadır. DTTL ve üye firmalarının yasal
yapısının detaylı açıklaması www.deloitte.com/about adresinde yer almaktadır.
Bu belgede yer alan bilgiler sadece genel bilgilendirme amaçlıdır ve Deloitte Touche Tohmatsu Limited, onun üye firmaları veya
ilişkili kuruluşları (bütün olarak Deloitte Network) tarafından profesyonel bağlamda herhangi bir tavsiye veya hizmet sunmayı
amaçlamamaktadır. Deloitte Network bünyesinde bulunan hiçbir kuruluş, bu belgede yer alan bilgilerin üçüncü kişiler tarafından
kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
© 2015. Daha fazla bilgi için Deloitte Türkiye (Deloitte Touche Tohmatsu Limited üye şirketi) ile iletişime geçiniz.