ÝMAR KANUNU

T. C. OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ – ESKİŞEHİR
TEKNOLOJİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
YAYIN NO: TA 97 – 006 – İÖ
İMAR HUKUKU DERS NOTLARI
Prof. Dr. İlker ÖZDEMİR
Mühendislik – Mimarlık Fakültesi
İnşaat Mühendisliği Bölümü
(gözden geçirilmiş, düzenlenmiş ve güncellenmiş basım)
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sayfa
ii
ÖNSÖZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
vi
3194 Sayılı İmar Kanunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
Birinci Bölüm (Genel Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Bölüm (İmar Planları ile İlgili Esaslar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Üçüncü Bölüm (İfraz ve Tevhid İşleri). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dördüncü Bölüm (Yapı ve Yapı İle İlgili Esaslar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Beşinci Bölüm (Çeşitli Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Altıncı Bölüm (2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu İle İlgili Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yedinci Bölüm (Geçici Hükümler ve Yürürlük, Yürütme). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3194 Sayılı İmar Kanunu Mevzuat Değişiklikleri Yürürlük Tarihleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İmar Kanunu İle İmar Ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve
6785 Sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkındaki Kanunda Değişiklik
Yapılmasına İlişkin Kanun. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İlgili Yasanın Yürürlükten Kaldırılan Hükümleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2981 Sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve
6785 Sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkındaki Kanun. . . . . . . . . . . . . . . . .
Birinci Kısım (Genel Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Birinci Bölüm (Amaç, Kapsam ve İstisnalar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Bölüm (Genel Esaslar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Kısım (Uygulama Hükümleri). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Birinci Bölüm (Müracaat İşler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Bölüm (Çeşitli İşlemler ve Tapu Verme). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Üçüncü Bölüm (Değerlendirme Esasları). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Üçüncü Kısım (Mali Hükümleri). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dördüncü Kısım (Çeşitli Hükümleri). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kanun Kapsamına Giren Yapılar İçin İlave Harç Cetveli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kanunun Ana Metnine İşlenemeyen Geçici Maddeler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2981 Sayılı Kanuna Ek ve Değişiklik Yapan Mevzuatın Yürürlükten Kaldırıldığı Diğer Kanun
ve Hükümler Listesi İle Mevzuatın Yürürlüğe Giriş Tarihleri Listesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İmar Kanununun 18. Maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi Ve Arsa Düzenlemesi İle İlgili Esaslar
Hakkında Yönetmelik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Birinci Bölüm (Genel Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Bölüm (Uygulama Esasları). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Üçüncü Bölüm (Hazırlık Çalışmaları). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dördüncü Bölüm (Düzenleme İşleri). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Beşinci Bölüm (Yürürlük ve Yürütme). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3030 Sayılı Kanun Kapsamındaki Belediyeler (Büyükşehir) Tip İmar Yönetmeliği . . . . . . . . . . . . . . . .
Amaç, Kapsam, Aykırı Yapılaşma, Uygunluk, Tanımlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Harita İşleri, İmar Planı Yapılması ve Değişiklikleri İle Parselasyon Planlarının Yapılması
ve Uygulanması Esasları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yapı ve Yapılaşmaya İlişkin Düzenlemeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yapı Ruhsatı İle İlgili İşler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yapı Kullanım İzni İşleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mimarlık Mühendislik Proje Müellifleri Sicillerinin Tutulmasına İlişkin Esas ve Usuller. . . . . . .
ii
1
2
4
6
10
11
12
13
13
13
17
17
17
17
18
18
18
21
23
24
26
26
27
27
27
28
30
31
33
34
34
35
38
42
46
47
İÇİNDEKİLER (devamı)
Sayfa
2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
Birinci Kısım (Genel Hükümler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
Birinci Bölüm (Amaç, Kapsam ve Tanımlar) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
İkinci Bölüm (Kamulaştırmanın Oluşturulması). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
İkinci Kısım (Kamulaştırma Bedeli, Tebligat, Dava Hakkı ve Bilirkişiler) . . . . . . . . . . . . . . . .
50
Birinci Bölüm (Kamulaştırma Bedelinin Tespiti, İdare Adına Tescil Esasları). . . . . . .
50
İkinci Bölüm (Tebliğ İşlemleri, Dava Hakkı ve Bilirkişiler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
Üçüncü Kısım (Aynın İhtilaflı Bulunması, Tescil ve Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazın Tesp.) 54
Birinci Bölüm (El Koyma ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
İkinci Bölüm (Aynın İhtilaflı Olması ve Tescil) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Dördüncü Kısım (Kamulaştırmada Boşaltma, Vazgeçme ve Geri Alma) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Birinci Bölüm (Boşaltma) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
İkinci Bölüm (Kamulaştırmada Vazgeçme ve Geri Alma). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Beşinci Kısım (Hasar, Doğacak Hak ve Borçlar, Trampa Yoluyla Acele Kamulaştırma. . . . . . .
56
Birinci Bölüm (Hasar) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
İkinci Bölüm (Tebliğ ile Doğacak Haklar ve Borçlar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Üçüncü Bölüm (Trampa Yoluyla Acele Kamulaştırma) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Altıncı Kısım (Bedelsiz Kullanma, Giderlerin Ödenmesi, İdareler Arasında Taşınmazmal Devri) 57
Birinci Bölüm (Bedelsiz Kullanma ve Giderler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
İkinci Bölüm (Kamu Kurum ve Tüzel Kişileri Arasında Taşınmazmal Devri). . . . . . . . 57
Yedinci Kısım (Yasak İşler ve Ceza Hükümleri) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Birinci Bölüm (Yasak İşler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
İkinci Bölüm (Görevli Kişilerin Suçları ve Ceza Hükümleri). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
58
Sekizinci Kısım (Çeşitli Hükümler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
58
2942 Sayılı Kanun ve Mevzuatının Yürürlüğe Giriş Tarih Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Birinci Bölüm (Genel Hükümler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Bölüm (Kat Mülkiyetinin ve Kat İrtifakının Kurulması) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Üçüncü Bölüm (Kat Maliklerinin ve Kat İrtifakı Sahiplerinin Hakları) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dördüncü Bölüm (Kat Maliklerinin ve Kat İrtifakı Sahiplerinin Borçları) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Beşinci Bölüm (Ana Gayrimenkulün Yönetimi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Altıncı Bölüm (Kat Mülkiyetinin ve Kat İrtifakının Sona Ermesi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yedinci Bölüm (Son Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sekizinci Bölüm (Devre Mülk Hakkı). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
634 Sayılı Ana Kat Mülkiyeti Kanununa İşlenemeyen Geçici Maddeler. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
634 Sayılı Kanuna Ek ve Değişiklik Getiren Mevzuatın Yürürlüğe Giriş Tarihlerini Gösterir List.
60
60
62
63
64
66
70
71
72
74
74
4708 Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
Yapı Denetimi Uygulama Usul ve Esasları Yönetmeliği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Birinci Bölüm (Amaç, Kapsam, Dayanak). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Bölüm (Yapı Denetim Kuruluşları ve Laboratuarların Çalışma Usul ve Esasları). . . . . . . . . . . .
Üçüncü Bölüm (Yapı Denetim Komisyonunun Çalışma Usul ve Esasları). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dördüncü Bölüm (Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmeleri ve Hiz. Bed.lerinin Ödenme Esasları). . . . . .
Beşinci Bölüm (Sicillerin Tutulması ve Yapılara Sertifika Verilmesi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Altıncı Bölüm (Çeşitli Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ek-I (Laboratuar İzni Onay Talimatı). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ek-II (Laboratuar İzin Belgesi Teknik Şartnamesi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Çeşitli Yapı Denetim Belge ve Doküman Örnekleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
78
79
82
82
84
84
85
90
94
2985 Sayılı Toplu Konut Kanunu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2985 Sayılı Toplu Konut Ana Kanununa İşlenemeyen Hükümler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2985 Sayılı Toplu Konut Kanununa Ek ve Değişiklik Getiren Mevzuatın Yürürlük Tarihleri Listesi .
2985 Sayılı Toplu Konut Kanununun Getirdiği Ek ve Değişiklik Mevzuatının Yürürlükten
Kaldırdığı Kanun Hükümlerini Gösterir Liste. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
106
108
108
iii
109
İÇİNDEKİLER (devamı)
Sayfa
775 Sayılı Gecekondu Kanunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
775 Sayılı Gecekondu Kanununda Getirdiği Ek ve Değişiklik Mevzuatının Yürürlükten
Kaldırdığı Kanun Hükümlerini Gösterir Liste. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
775 Sayılı Gecekondu Kanununda Getirdiği Ek ve Değişiklik Mevzuatının Yürürlüğe Giriş
Tarihini Gösterir Liste. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmelik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Birinci Bölüm (Amaç, Kapsam, Tanımlar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Bölüm (İmar Planı Yapılmasına Dair Esaslar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Üçüncü Bölüm (İmar Planı Değişikliklerinde Uyulması Gereken Esaslar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dördüncü Bölüm (Yürürlük ve Yürütme). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yönetmeliğin Ek Tabloları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konut Sektörü Örnek Projeleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
118
118
118
121
122
122
124
İmar Planlarının Yapımını Yükümlenecek Müellif ve Müellif Kuruluşlarının Yeterlilik Yönetmeliği. .
Birinci Kısım (Amaç, Kapsam, Tanımlar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Kısım, Birinci Bölüm (Uzmanlarda Aranan Yeterlilik). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Bölüm (Müellif Kuruluşlarının Çalışmalarının Değerlendirilmesi, Siciller
Yeterlilik Belgeleri Uygulamaları). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Üçüncü Bölüm (Yürürlük ve Yürütme). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
125
125
125
129
130
Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Birinci Bölüm (Amaç ve Kapsam). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Bölüm (Tanımlar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Üçüncü Bölüm (Genel Esaslar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dördüncü Bölüm (Parsel ve Yapılarla İlgili Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Beşinci Bölüm (Belediye Mücavir Alan Sınırları Dışında Planı Bulunmayan Köy ve Mezraların
Yerleşik Alanlarında Uygulanacak Esaslar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Altıncı Bölüm (Belediye Mücavir Alan Sınırları İçinde ve Dışındaki Yerleşme Alanı Dışında
Kalan, İskan Dışı Alanlarda Uygulanacak Esaslar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yedinci Bölüm (Yürürlük ve Yürütme). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
139
140
Otopark Yönetmeliği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Birinci Kısım (Genel Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Kısım, Birinci Bölüm (Planlama). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Bölüm (Uygulama ve Denetim). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Üçüncü Bölüm (Mali Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dördüncü Bölüm (Çeşitli Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
140
140
142
142
143
143
Binalarda Isı Yalıtımı Yönetmeliği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Birinci Bölüm (Amaç ve Kapsam, Dayanak). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Bölüm (Projelendirme Genel Esasları). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Üçüncü Bölüm (Kaloriferli Binalarda Uygulama Esasları). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dördüncü Bölüm (Çeşitli Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yönetmelikle İlgili Isı Geçirgenlik Katsayıları ve İlgili Tablolar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
144
144
145
146
148
149
iv
130
130
131
132
133
138
İÇİNDEKİLER (devamı)
Sayfa
Yapı Malzemeleri Yönetmeliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Birinci Bölüm (Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak ve Tanımlar). . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İkinci Bölüm (Temel Gerekler, Teknik Şartnameler, Piyasaya Arz). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Üçüncü Bölüm (Avrupa Teknik Onayı). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dördüncü Bölüm (Uygunluk Teyidi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Beşinci Bölüm (Özel Hükümler). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Altıncı Bölüm (Onaylanmış Kuruluşlar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yedinci Bölüm (Piyasa Gözetimi ve Denetimi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sekizinci Bölüm (Bildirime İlişkin Esaslar, Cezai Hükümler, Yürürlük ve Yürütme). . . . . . . . . . . . .
Ek-I Temel Gerekler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ek-II Avrupa Teknik Onayı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ek-III Teknik Şartnamelere Uygunluk Teyidi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ek-IV Deney Laboratuvarları, Muayene ve Belgelendirme Kuruluşları Kriterleri. . . . . . . . . . . .
150
150
151
152
153
154
154
154
154
155
156
156
158
İmar Ada ve Parsel Kullanımı Uygulama Örnekleri, Arsa Çapları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
Yararlanılan Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
v
ÖNSÖZ
İnşaat Mühendisliği ve Mimarlık Öğreniminde bilimsel ve uygulamalı içerikli en önemli konulardan biri de
“imar, fen, sanat, estetik, çevre ve hukuk koşullarında iskan ve yapılaşma” dır. Bunun sağlanmasında başta gelen koşul
da halihazırda yürürlükte olan “3194 sayılı İmar Kanunu” ile her belediye, bölge, yöre, il ya da yönetim için ayrı ayrı
çıkarılan bağlı ve tip “İmar Uygulama Yönetmelikleri” ile diğer tüzük ve yönetmelikleri, şartnameleri iyi bilmek ve
içeriğinden haberdar olmaktır.
Bu düşünceyle hem öğrenim süresi içerisinde hem de meslek hayatında yararlı olması için bu konularda
öğrenimini sürdürenler adına hazırlanan ilgili mevzuat notları, gerek her türlü imar planlarının hazırlanması ve
düzenlenmesinde gerekse çalışma hayatının bilinmezlerle ve çelişkilerle dolu uygulamaları sırasında; proje
düzenlemeleri ve yapı kontrol görevlerinde ilgililere yardımcı olmak, yol göstermek, ana tema ve ölçüleri, sınırları,
koşul ve kısıtlamaları tam belirlemek üzere elemanter düzeyde hazırlanmış bir girişimdir.
Notlarda; büyük önem verilerek yer ayrılan İmar Mevzuatı sözü edilen konularla sınırlı olmayıp içeriğinde de
görüleceği üzere Gecekondu, Kat Mülkiyeti, Toplu Konut, Kooperatifler, Kamulaştırma, Boğaziçi, Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma, Kıyı ve Belediyeler Kanunu gibi Anayasa’ya bağlı daha birçok özel Kanun ve ilgili pekçok
Yönetmeliğe; genel anlamda da Borçlar Kanunu, Medeni Kanun ve Muhasebe-i Umumiye Kanunu gibi bazı temel
Kanunlara da bağlı ve ilişkilidir.
Bu ders notlarını tüm izleyen, öğrenen, uygulayan, çalışmasını sürdüren meslektaşlarıma yararlı olması ve
adres göstermesi ve bilgilerini daima güncellemeleri dileğiyle.
Dr. İlker ÖZDEMİR
Eskişehir, Ekim-2005
vi
1
İMAR KANUNU
Kanun Numarası
Kabul Tarihi
Yayımlandığı R. Gazete Tarih
Yayımlandığı Düstur Tertip
: 3194
: 3/5/1985
: 9/5/1985 Sayı: 18749
: 5 Cilt: 24 Sayfa: 378
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç:
Madde 1 - Bu Kanun, yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun
teşekkülünü sağlamak amacıyla düzenlenmiştir.
Kapsam:
Madde 2 - Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak planlar ile inşa edilecek resmi
ve özel bütün yapılar bu Kanun hükümlerine tabidir.
Genel esas:
Madde 3 - Herhangi bir saha, her ölçekteki plan esaslarına, bulunduğu bölgenin şartlarına ve yönetmelik hükümlerine
aykırı maksatlar için kullanılamaz.
İstisnalar:
Madde 4 - 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, bu Kanunun
ilgili maddelerine uyulmak kaydı ile 2960 sayılı İstanbul Boğaziçi Kanunu ve 3030 sayılı Büyük Şehir Belediyelerinin
Yönetimi Hakkında Kanun ile diğer özel kanunlar ile belirlenen veya belirlenecek olan yerlerde, bu Kanunun özel
kanunlara aykırı olmayan hükümleri uygulanır.
Türk Silahlı Kuvvetlerine ait harekat, eğitim ve savunma amaçlı yapılar için, bu Kanun hükümlerinden
hangisinin ne şekilde uygulanacağı Milli Savunma Bakanlığı ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından müştereken
belirlenir.
Tanımlar:
Madde 5 - Bu Kanunda geçen terimlerden bazıları aşağıda tanımlanmıştır.
Nazım İmar Planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa
kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini,
bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön
ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar
planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan
plandır.
Uygulama İmar Planı;tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar
planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için
gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır.
Yerleşme Alanı; imar planı sınırı içindeki yerleşik ve gelişme alanlarının tümüdür.
İmar Adası; imar planındaki esaslara göre meydana gelen adadır.
İmar Parseli; İmar adaları içerisindeki kadastro parsellerinin İmar Kanunu, İmar Planı ve yönetmelik
esaslarına göre düzenlenmiş şeklidir.
Kadastro Adası; kadastro yapıldığı zaman var olan adadır.
Kadastro Parseli; kadastro yapıldığı zaman kadastro adaları içinde bulunan mülkiyeti tescilli parseldir.
Yapı; karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave,
değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesislerdir.
Bina; kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü ve insanların içine girebilecekleri ve insanların oturma,
çalışma, eğlenme veya dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarıyan, hayvanların ve eşyaların korunmasına yarayan
yapılardır.
İlgili idare; belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediye, dışında valiliktir.
Bakanlık; Bayındırlık ve İskan Bakanlığıdır.
Mücavir Alan; imar mevzuatı bakımından belediyelerin kontrol ve mesuliyeti altına verilmiş olan alanlardır.
Çevre düzeni planı; Ülke ve bölge plan kararlarına uygun olarak konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi
yerleşme ve arazi kullanılması kararlarını belirleyen plandır.
(Ek:26/4/1989-3542/1 md.) Fen adamları; yapı, elektrik tesisatı, sıhhi tesisat ve ısıtma, makine, harita-kadastro ve
benzeri alanlarda mesleki ve teknik öğrenim veren en az lise dengi okullardan mezun olmuş veya lise mezunu olup, bir
2
öğretim yılı süreyle bakanlıkların açmış olduğu kursları başarıyla tamamlamış olanlar ile 3308 sayılı Çıraklık ve
Meslek Eğitimi Kanununa göre ustalık belgesine sahip olan elemanlardır.
Ayrıca, bu Kanunda adı geçen diğer tanımlar Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikte tarif edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
İmar Planları ile İlgili Esaslar
Planlama kademeleri:
Madde 6 - Planlar, kapsadıkları alan ve amaçları açısından; "Bölge Planları" ve "İmar Planları", imar planları ise,
"Nazım İmar Planları" ve "Uygulama İmar Planları" olarak hazırlanır. Uygulama imar planları, gerektiğinde etaplar
halinde de yapılabilir.
Halihazır harita ve imar planları:
Madde 7 - Halihazır harita ve imar planlarının yapılmasında aşağıda belirtilen hususlara uyulur.
a) Halihazır haritası bulunmayan yerleşim yerlerinin halihazır haritaları belediyeler veya valiliklerce yapılır veya
yaptırılır. Bu haritaların tasdik mercii belediyeler ve valilikler olup tasdikli bir nüshası Bakanlığa, diğer bir
nüshası da ilgili tapu dairesine gönderilir.
b) Son nüfus sayımında, nüfusu 10.000`i aşan yerleşmelerin imar planlarının yaptırılmaları mecburidir.
Son nüfus sayımında nüfus 10.000`i aşmayan yerleşmelerde, imar planı yapılmasının gerekli olup olmadığına
belediye meclisi karar verir. Mevcut imar planları yürürlüktedir.
c) Mevcut planların yerleşmiş nüfusa yetersiz olması durumunda veya yeni yerleşme alanlarının acilen kullanmaya
açılmasını temin için; belediyeler veya valiliklerce yapılacak mevzi imar planlarına veya imar planı olmayan yerlerde
Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelik esaslarına göre uygulama yapılır.
Haritaların alınmasına veya imar planlarının tatbikatına memur edilen vazifeliler, vazifelerini yaparlarken
2613 sayılı Kadastro ve Tapu Tahriri Kanununun 7 nci maddesindeki selahiyeti haizdirler.
Planların hazırlanması ve yürürlüğe konulması:
Madde 8 - Planların hazırlanmasında ve yürürlüğe konulmasında aşağıda belirtilen esaslara uyulur.
a) Bölge planları; sosyo - ekonomik gelişme eğilimlerini, yerleşmelerin gelişme potansiyelini, sektörel hedefleri,
faaliyetlerin ve alt yapıların dağılımını belirlemek üzere hazırlanacak bölge planlarını, gerekli gördüğü hallerde Devlet
Planlama Teşkilatı yapar veya yaptırır.
b) İmar Planları; Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından meydana gelir.
Mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin
nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe
girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde bir ay süre ile ilan edilir.
Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve
planları belediye meclisi onbeş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar.
Belediye ve mücavir alan dışında kalan yerlerde yapılacak planlar valilik veya ilgilisince yapılır veya
yaptırılır. Valilikçe uygun görüldüğü takdirde onaylanarak yürürlüğe girer. Onay tarihinden itibaren valilikçe tespit
edilen ilan yerinde bir ay süre ile ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. İtirazlar valiliğe yapılır,
valilik itirazları ve planları onbeş gün içerisinde inceleyerek kesin karara bağlar.
Onaylanmış planlarda yapılacak değişiklikler de yukarıdaki usullere tabidir.
Kesinleşen imar planlarının bir kopyası, Bakanlığa gönderilir.
İmar planları alenidir. Bu aleniyeti sağlamak ilgili idarelerin görevidir. Belediye Başkanlığı ve mülki
amirlikler, imar planının tamamını veya bir kısmını kopyalar veya kitapçıklar haline getirip çoğaltarak tespit edilecek
ücret karşılığında isteyenlere verir.
İmar planlarında Bakanlığın yetkisi:
Madde 9 - Bakanlık gerekli görülen hallerde, kamu yapıları ile ilgili imar planı ve değişikliklerinin, umumi hayata
müessir afetler dolayısıyla veya toplu konut uygulaması veya Gecekondu Kanununun uygulanması amacıyla yapılması
gereken planların ve plan değişikliklerinin, birden fazla belediyeyi ilgilendiren metropoliten imar planlarının veya
içerisinden veya civarından demiryolu veya karayolu geçen, hava meydanı bulunan veya havayolu veya denizyolu
bağlantısı bulunan yerlerdeki imar ve yerleşme planlarının tamamını veya bir kısmını, ilgili belediyelere veya diğer
idarelere bu yolda bilgi vererek ve gerektiğinde işbirliği sağlayarak yapmaya, yaptırmaya, değiştirmeye ve re`sen
onaylamaya yetkilidir.
(Ek:24/11/1994 - 4046/41 md.) Belediye hudutları ve mücavir alanlar içerisinde bulunan ve özelleştirme programına
alınmış kuruluşlara ait arsa ve arazilerin, ilgili kuruluşlardan gerekli görüş, (Belediye) (1) alınarak Çevre İmar
bütünlüğünü bozmayacak (ek ibare: 3/4/1997 - 4232/4 md.) imar tadilatları ve mevzi imar planlarının ve buna uygun
imar durumlarının Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca hazırlanarak Özelleştirme Yüksek Kurulunca
3
onaylanmak suretiyle yürürlüğe girer ve ilgili Belediyeler bu arsa ve arazilerin imar fonksiyonlarını 5 yıl
değiştiremezler. (Ek ibare: 3/4/1997 - 4232/4 md.) ilgili belediyeler görüşlerini onbeş gün içinde bildirir.
Bir kamu hizmetinin görülmesi maksadı ile resmi bina ve tesisler için imar planlarında yer ayrılması veya
bu amaçla değişiklik yapılması gerektiği takdirde, Bakanlık, valilik kanalı ile ilgili belediyeye talimat verebilir veya
gerekirse imar planının resmi bina ve tesislerle ilgili kısmını re`sen yapar ve onaylar.
------------(1) Parantez içi hüküm; 3/4/1997 tarih ve 4232 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi ile metne işlendiği şekilde
değiştirilmiştir.
Bakanlık birden fazla belediyeyi ilgilendiren imar planlarının hazırlanmasında, kabul ve onaylanması
safhasında ortaya çıkabilecek ihtilafları halleder, gerektiğinde re`sen onaylar.
(Ek fıkra : 20/6/1987 - 3394/7 md.; İptal : Ana.Mah.26/9/1991 tarih ve E. 1990/38, K. 1991/32 sayılı Kararı ile.)
Kesinleşen planlar ilgili belediyelere ve valiliklere tebliğ edilir. Bu planların uygulanması mecburidir.
Re`sen yapılan planlardaki değişiklikler de yukarıdaki usullere tabidir.
İmar programları, kamulaştırma ve kısıtlılık hali:
Madde 10 - Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık
imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının
temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisinde kabul
edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu
kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis
edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek, kamu
kuruluşlarının yıllık bütçelerine konulur.
İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan
gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili
olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder.
Kamuya ait gayrimenkuller:
Madde 11 - İmar planlarında; meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumi
hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait gayrimenkuller ile askeri yasak bölgeler,
güvenlik bölgeleri ile ülke güvenliği ile doğrudan doğruya ilgili Türk Silahlı Kuvvetlerine ait harekat ve savunma
amaçlı yerler hariç Hazine ve özel idareye ait arazi ve arsalar belediye veya valiliğin teklifi, Maliye ve Gümrük
Bakanlığının onayı ile belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeye; belediye ve mücavir alan hudutları dışında
özel idareye bedelsiz terk edilir ve tapu kaydı terkin edilir. Ancak, bu yerlerin üzerinde bina bulunduğu takdirde, arsası
hariç yalnız binanın halihazır kıymeti için takdir edilecek bedel ödenir. Bedeli ve ödeme şekli taraflarca tespit olunur.
Bu suretle maledilen arazi ve arsalar belediye veya özel idare tarafından satılamaz ve başka bir maksat için
kullanılamaz. Bu hususta tapu kütüğünün beyanlar hanesine gerekli şerh konur.
Bu yerlerin kullanılış şekli, yeni bir imar planıyla değiştirilip özel mülkiyete konu olabilecek hale getirildiği
takdirde, bu yerler devir alınan idareye belediye
veya özel idarece aynı usulle iade edilir. Buna aykırı davranışı sabit olan ilgililer şahsen sorumludur. Bu terkinler hiçbir
şekilde resim, harç ve vergiye tabi değildir.
(Değişik: 25/2/1998 - 4342/35 md.) Hazırlanan imar planı sınırları içindeki kadastral yollar ile meydanlar, imar
planının onayı ile bu vasıflarını kendiliğinden kaybederek, onaylanmış imar planı kararı ile getirilen kullanma amacına
konu ve tabi olurlar.
Cephe hattı:
Madde 12 - İmar planlarında gösterilen cephe hattından önde bina yapılamaz. Herhangi bir arsanın cephe hattının
gerisinde kalan kısmı, plan ve yönetmelik esaslarına uygun bina inşaatına yetmiyorsa, beş yıllık imar programı içinde
olup olmadığına göre, 10 uncu maddede belirtilen müddetler içerisinde 18 inci madde hükümleri tatbik edilmediği veya
başka bir şekilde halline imkan bulunmadığı takdirde mal sahibinin yazılı müracaatı üzerine, bu arsanın tamamı ilgili
idarelerce kamulaştırılır.
İmar planlarında umumi hizmetlere ayrılan yerler:
Madde 13 - Resmi yapılara, tesislere ve okul, cami, yol, meydan, otopark, yeşil saha, çocuk bahçesi, pazar yeri, hal,
mezbaha ve benzeri umumi hizmetlere ayrılan alanlarda inşaata ve mevcut bina varsa esaslı değişiklik ve ilaveler
yapılmasına izin verilmez. Ancak imar programına alınıncaya kadar mevcut kullanma şekli devam eder. (1)
İmar programına alınan alanlarda kamulaştırma yapılıncaya kadar emlak vergisi ödenmesi durdurulur.
Kamulaştırmanın yapılması halinde durdurma tarihi ile kamulaştırma tarihi arasında tahakkuk edecek olan emlak
vergisi, kamulaştırmayı yapan idare tarafından ödenir. Birinci fıkrada yazılı yerlerin kamulaştırma yapılmadan önce
plan değişikliği ile kamulaştırmayı gerektirmeyen bir maksada ayrılması halinde ise durdurma tarihinden itibaren geçen
sürenin emlak vergisini mal sahibi öder.
4
Ancak, parsel sahibi imar planlarının tasdik tarihinden itibaren beş yıl sonra müracaat ettiğinde imar
planlarında meydana gelen değişikliklerden ve civarın özelliklerinden dolayı okul, cami ve otopark sahası ve benzeri
umumi hizmetlere ayrılan alanlardan ilgili kamu kuruluşunca yapımından vazgeçildiğine dair görüş alındığı takdirde,
tüm belirli çevredeki nüfus, yoğunluk ve donatım dengesini yeniden irdeleyerek hazırlanacak yeni imar planına göre
inşaat yapılır. Bu Kanunun yayımı tarihinden önce yapılan imar planlarında, bahsedilen beş yıllık süre bu Kanunun
yürürlük tarihinden itibaren geçerlidir. (1)
Onaylanmış imar planlarında, birinci fıkrada yazılı yerlerdeki arsa ve arazilerin, bu Kanunda öngörülen
düzenleme ortaklık payı oranı üzerindeki miktarlarının mal sahiplerince ilgili idarelere bedelsiz olarak terk edilmesi
halinde bu terk işlemlerinden ayrıca emlak alım ve satım vergisi alınmaz.
İrtifak hakları:
Madde 14 - Belediye veya valilikler, imar planlarının uygulanması sırasında, bir gayrimenkulün tamamını
kamulaştırmadan o yerin muayyen saha, yükseklikte ve derinliğindeki kısmı üzerinde kamu yararı amacıyla irtifak
hakkı tesis edebilir.
Belediyeler veya valilikler, mümkün olan yer ve hallerde mal sahibinin muvafakatiyle, bedelsiz irtifak hakkı
verme karşılığında, bedelsiz irtifak hakkı tesis edebilir.
--------------------(1) Bu maddenin birinci fıkrası ve uygulanma olanağı kalmayan üçüncü fıkrası
Ana.Mah.`nin 29.12.1999 tarihli ve E.1999/33,K.1999/51 sayılı Kararı ile iptal edilmiş
olup, Bu iptal Kararın Resmi Gazete`de yayımı tarihi olan 29/6/2000 tarihinden
başlayarak altı ay sonra yürürlüğe girecektir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İfraz ve Tevhid İşleri
İfraz ve tevhid:
Madde 15 - İmar planlarına göre yol, meydan, yeşil saha, park ve otopark gibi umumi hizmetlere ayrılan yerlere
rastlayan gayrimenkullerin bu kısımlarının ifrazına veya tevhidine izin verilmez.
İmar parselasyon planı tamamlanmış olan yerlerde yapılacak ifraz veya tevhidin bu planlara uygun olması
şarttır.
İmar planlarında parsel cepheleri tayin edilmeyen yerlerde yapılacak ifrazların, asgari cephe genişlikleri ve
büyüklükleri yönetmelikte belirtilen esaslara göre tespit edilir.
İmar planı dışında kalan alanlarda yönetmeliklerinde tayin edilecek miktarlardan küçük ifrazlara izin
verilmez.
Tescil ve şüyuun izalesi:
Madde 16 - Belediye ve mücavir alan hudutları içindeki gayrimenkullerin re`sen veya müracaat üzerine tevhid veya
ifrazı, bunlar üzerinde irtifak hakkı tesisi veya bu hakların terkini, bu Kanun ve yönetmelik hükümlerine uygunluğu
belediye encümenleri veya il idare kurullarınca onaylanır.
Onaylama işlemi, müracaatın belediyelere veya valiliklere intikalinden itibaren en geç 30 gün içinde
sonuçlandırılır ve tescil veya terkini için 15 gün içinde tapuya bildirilir.
Tapu dairesi, tescil veya terkin işlemini bir ay içinde sonuçlandırmak zorundadır.
Bu Kanun hükümlerine göre şüyulandırılan gayrimenkullerin sahipleri ilgili idarenin tebliği tarihinden
itibaren altı ay içinde aralarında anlaşamadıkları veya şüyuun izalesi için, mahkemeye müracaat edilmediği takdirde
ilgili idare hissedarmış gibi, şüyuun izalesi davası açabilir.
Tarafların rızası veya mahkeme kararı ile şüyuun izalesi ve arazi taksimi de yukarıdaki hükümlere tabidir.
Kamulaştırmadan arta kalan kısımlar:
Madde 17 - Belediye veya valilik, kendi malı olan veya imar planlarının tatbiki sonucu kamulaştırmadan artan
parçalarla, istikameti değiştirilen veya kapanan yol ve meydanlarda hasıl olan sahalardan müstakil inşaata elverişli
olmayan parçaları, bitişiğindeki arsa veya bina sahibine bedel takdiri suretiyle satmak, gayrimenkul sahiplerinin yola
giden yerlerden dolayı tahakkuk eden istihkaklarını bedel takdiri suretiyle değiştirmek ve komşu gayrimenkul sahibi
takdir edilen bedelle satın almaktan imtina ederse, şüyulandırıp satmak suretiyle imar planına uygunluğunu temin eder.
Bunlardan müstakil inşaata elverişli olanları, kamu yararı için, belediye veya valilikçe yeri alınan şahısların
muvafakatları halinde istihkaklarına karşılık olarak bedel takdiri ve icabında denklik temini suretiyle değiştirmeye
belediye ve valilik yetkilidir.
Ayrıca belediye veya valilikler ile şüyulu olan müstakil inşaat yapmaya müsait bulunan imar parsellerinde,
belediye veya valilikler, hisselerini parselin diğer hissedarlarına bedel takdiri suretiyle satmaya, ilgililer satın almaktan
imtina ederse, şüyuun izalesi suretiyle sattırmaya yetkilidir.
5
Bu maddeye göre bedel takdirleri ve bu bedellere itiraz şekilleri 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu
hükümlerine göre yapılır.
Arazi ve arsa düzenlemesi:
Madde 18 - İmar hududu içinde bulunan binalı veya binasız arsa ve arazileri malikleri veya diğer hak sahiplerinin
muvafakatı aranmaksızın, birbirleri ile, yol fazlaları ile, kamu kurumlarına veya belediyelere ait bulunan yerlerle
birleştirmeye, bunları yeniden imar planına uygun ada veya parsellere ayırmaya, müstakil, hisseli veya kat mülkiyeti
esaslarına göre hak sahiplerine dağıtmaya ve re`sen tescil işlemlerini yaptırmaya belediyeler yetkilidir. Sözü edilen
yerler belediye ve mücavir alan dışında ise yukarıda belirtilen yetkiler valilikçe kullanılır.
Belediyeler veya valiliklerce düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların dağıtımı sırasında bunların
yüzölçümlerinden yeteri kadar saha, düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında "düzenleme
ortaklık payı" olarak düşülebilir. Ancak, bu maddeye göre alınacak düzenleme ortaklık payları,
düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların düzenlemeden önceki yüzölçümlerinin yüzde kırkını (otuzbeş olan oran
3.12.2003 t. 5006 sayılı Kanun ile 40 olarak değitirilmiştir) geçemez.
(Değişik: 3.12.2003 t. 5006 sayılı Kanun
Düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tâbi tutulan yerlerin ihtiyacı olan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı
ilk ve ortaöğretim kurumları, yol, meydan, park, otopark, çocuk bahçesi, yeşil saha, ibadet yeri ve karakol gibi umumî
hizmetlerden ve bu hizmetlerle ilgili tesislerden başka maksatlarla kullanılamaz.
Düzenleme ortaklık paylarının toplamı, yukarıdaki fıkrada sözü geçen umumi hizmetler için, yeniden
ayrılması gereken yerlerin alanları toplamından az olduğu takdirde, eksik kalan miktar belediye veya valilikçe
kamulaştırma yolu ile tamamlanır.
Herhangi bir parselden bir miktar sahanın kamulaştırılmasının gerekmesi halinde düzenleme ortaklık payı,
kamulaştırmadan arta kalan saha üzerinden ayrılır.
Bu fıkra hükümlerine göre, herhangi bir parselden bir defadan fazla düzenleme ortaklık payı alınmaz.
Ancak, bu hüküm o parselde imar planı ile yeniden bir düzenleme yapılmasına mani teşkil etmez.
Bu düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların düzenleme ortaklık payı alınanlarından, bu düzenleme
sebebiyle ayrıca değerlendirme resmi alınmaz.
Üzerinde bina bulunan hisseli parsellerde, şüyulanma sadece zemine ait olup, şüyuun giderilmesinde bina
bedeli ayrıca dikkate alınır.
Düzenleme sırasında, plan ve mevzuata göre muhafazasında mahzur bulunmayan bir yapı, ancak bir imar
parseli içinde bırakılabilir. Tamamının veya bir kısmının plan ve mevzuat hükümlerine göre muhafazası mümkün
görülemeyen yapılar ise, birden fazla imar parseline de rastlayabilir. Hisseli bir veya birkaç parsel üzerinde kalan
yapıların bedelleri, ilgili parsel sahiplerince yapı sahibine ödenmedikçe ve aralarında başka bir anlaşma temin
edilmedikçe veya şüyuu giderilmedikçe bu yapıların eski sahipleri tarafından kullanılmasına devam olunur.
Bu maddede belirtilen kamu hizmetlerine ayrılan yerlere rastlayan yapılar, belediye veya valilikçe
kamulaştırılmadıkça yıktırılamaz.
Düzenlenmiş arsalarda bulunan yapılara, ilgili parsel sahiplerinin muvafakatları olmadığı veya plan ve
mevzuat hükümlerine göre mahzur bulunduğu takdirde, küçük ölçüdeki zaruri tamirler dışında ilave, değişiklik ve
esaslı tamir izni verilemez. Düzenlemeye tabi tutulması gerektiği halde, bu madde hükümlerinin tatbiki mümkün
olmayan hallerde imar planı ve yönetmelik hükümlerine göre müstakil inşaata elverişli olan kadastral parsellere plana
göre inşaat ruhsatı verilebilir.
Bu maddenin tatbikinde belediye veya valilik, ödeyecekleri kamulaştırma bedeli yerine ilgililerin
muvafakatı halinde kamulaştırılması gereken yerlerine karşılık, plan ve mevzuat hükümlerine göre yapı yapılması
mümkün olan belediye veya valiliğe ait sahalardan yer verebilirler.
Veraset yolu ile intikal eden, bu Kanun hükümlerine göre şüyulandırılan Kat Mülkiyeti Kanunu uygulaması,
tarım ve hayvancılık, turizm, sanayi ve depolama amacı için yapılan hisselendirmeler ile cebri icra yolu ile satılanlar
hariç imar planı olmayan yerlerde her türlü yapılaşma amacıyla arsa ve parselleri hisselere ayıracak özel parselasyon
planları, satış vaadi sözleşmeleri yapılamaz.
Parselasyon planlarının hazırlanması ve tescili:
Madde 19 - İmar planlarına göre parselasyon planları yapılıp, belediye ve mücavir alan içinde belediye encümeni,
dışında ise il idare kurulunun onayından sonra yürürlüğe girer. Bu planlar bir ay müddetle ilgili idarede asılır. Ayrıca
mutat vasıtalarla duyurulur. Bu sürenin sonunda kesinleşir. Tashih edilecek planlar hakkında da bu hüküm uygulanır.
Kesinleşen parselasyon planları tescil edilmek üzere tapu dairesine gönderilir. Bu daireler ilgililerin muvafakatı
aranmaksızın, sicilleri planlara göre re`sen tanzim ve tesis ederler.
Bir parsel üzerinde birden fazla bina ve tesislerin yapımı gerektiğinde (Kooperatif evleri, siteler, toplu konut inşatı
gibi) imar parselasyon planları ifraza gerek kalmadan bu ihtiyacı karşılayacak şekilde düzenlenir veya değiştirilir ve
burada, talep halinde, Kat Mülkiyeti Kanunu hükümleri uygulanır.
6
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yapı ve Yapı ile İlgili Esaslar
Yapı:
Madde 20 - Yapı:
a) Kuruluş veya kişilerce kendilerine ait tapusu bulunan arazi, arsa veya parsellerde,
b) Kuruluş veya kişilerce, kendisine ait tapusu bulunmamakla beraber kamu kurum ve kuruluşlarının vermiş
oldukları tahsis veya irtifak hakkı tesis belgeleri ile, İmar planı, yönetmelik, ruhsat ve eklerine uygun olarak yapılabilir.
Yapı ruhsatiyesi:
Madde 21 - Bu Kanunun kapsamına giren bütün yapılar için 26 ncı maddede belirtilen istisna dışında belediye veya
valiliklerden (....) (1) yapı ruhsatiyesi alınması mecburidir.
Ruhsat alınmış yapılarda herhangi bir değişiklik yapılması da yeniden ruhsat alınmasına bağlıdır. Bu
durumda; bağımsız bölümlerin brüt alanı artmıyorsa ve nitelik değişmiyorsa ruhsat, hiçbir vergi, resim ve harca tabi
olmaz.
Ancak; derz, iç ve dış sıva, boya, badana, oluk, dere, doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik ve
sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımı ve kiremit aktarılması ve yönetmeliğe uygun olarak mahallin hususiyetine göre
belediyelerce
--------(1) Bu aradaki "...veya yeminli serbest mimarlık ve mühendislik bürolarından..." ibaresi; Anayasa Mahkemesinin
11/12/1986 tarih ve E. 1985/11, K. 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilmiştir. hazırlanacak imar yönetmeliklerinde
belirtilecek taşıyıcı unsuru etkilemeyen diğer tadilatlar ve tamiratlar ruhsata tabi değildir.
Belediyeler veya valilikler mahallin ve çevrenin özelliklerine göre yapılar arasında uyum sağlamak, güzel
bir görünüm elde etmek amacıyla dış cephe boya ve kaplamaları ile çatının malzemesini ve rengini tayin etmeye
yetkilidir. Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce yapılmış olan yapılar da bu hükme tabidir.
Ruhsat alma şartları:
Madde 22 - Yapı ruhsatiyesi almak için belediye, valilik (....) (1) bürolarına yapı sahipleri veya kanuni vekillerince
dilekçe ile müracaat edilir. Dilekçeye sadece tapu (istisnai hallerde tapu senedi yerine geçecek belge), mimari proje,
statik proje, elektrik ve tesisat projeleri, resim ve hesapları, röperli veya yoksa, ebatlı kroki eklenmesi gereklidir.
Belediyeler veya valiliklerce (....) (2) ruhsat ve ekleri incelenerek eksik ve yanlış bulunmuyorsa müracaat
tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde yapı ruhsatiyesi verilir.
Eksik veya yanlış olduğu takdirde; müracaat tarihinden itibaren onbeş gün içinde müracaatçıya ilgili bütün
eksik ve yanlışları yazı ile bildirilir. Eksik ve yanlışlar giderildikten sonra yapılacak müracaattan itibaren en geç onbeş
gün içinde yapı ruhsatiyesi verilir.
Geliştirme alanlarında yapı ruhsatı:
Madde 23 - İskan hudutları içinde olup da, imar planında beldenin inkişafına ayrılmış bulunan sahalarda her ne şekilde
olursa olsun, yapı izni verilebilmesi için;
a) Bu sahaların imar planı esaslarına ve yönetmelik hükümlerine uygun olarak parselasyon planlarının belediye
encümeni veya il idare kurulunca tasdik edilmiş bulunması,
b) Plana ve bulunduğu bölgenin şartlarına göre yollarının, pis ve içme suyu şebekeleri gibi teknik alt yapısının
yapılmış olması,
Şarttır.
Ancak, bunlardan parselasyon planları tasdik edilmiş olmakla beraber yolu, pis ve içme suyu şebekeleri gibi
teknik alt yapısı henüz yapılmamış olan yerlerde, ilgili idarenin izni halinde ve ilgili idarece hazırlanacak projeye
uygun olarak yaptıranlara veya parselleri hizasına rastlayan ve yönetmelikte belirtildiği şekilde hissesine düşen teknik
alt yapı bedelini % 25 peşin ödeyip geri kalan % 75 ini alt yapı hizmetinin ilgili idaresince tamamlanacağı tarihten en
geç altı ay içinde ödemeyi taahhüt edenlere de yapı ruhsatı verilir. Kanalizasyon tesisinin yapı bitirilip kullanılmaya
başlanacağı tarihe kadar yapılmaması halinde, fosseptik veya benzeri geçici bir tesis yaptırılması yoluna gidilir. Bu
yapılmadığı takdirde yapıya kullanma izni verilemez. Ana tesis yapıldığında yapı sahibi veya sahipleri lağım ayaklarını
bu tesise bağlamaya mecburdurlar.
------------(1) Bu aradaki ".... veya yeminli serbest mimarlık ve mühendislik ..." ibaresi; Anayasa Mahkemesinin 11/12/1986 tarih
ve E. 1985/11, K. 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
(2) Bu aradaki "... veya yeminli serbest mimarlık ve mühendislik bürolarınca..." ibaresi; Anayasa Mahkemesinin
11/12/1986 tarih ve E. 1985/11, K. 1986/29
sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
7
Toplu mesken alanlarında, ilgili şahıs veya kurumlarca ilgili idarenin izni ile bütünü inşa ve ikmal edilen
teknik altyapının iki tarafındaki diğer parsellerin sahiplerinden, kendi parsellerine isabet eden bedel alınmadıkça,
kendilerine yapı ruhsatı verilmez.
Toplu mesken alanlarında altyapı tesisleri belediyelerce onaylı projesine göre ilgili şahıs veya kurumlarınca
yapılmışsa belediyece altyapı hizmetleri nedeniyle hiçbir bedel alınmaz.
Alınan bu paralar teknik altyapıyı yaptıranlara veya bu meblağı önceden ilgili idareye ödeyenlere aynen geri
verilir.
Şu kadar ki, bir yolun iki tarafındaki parsel sahipleri bahis konusu yol bedellerini ve bir kanalizasyon
şebekesinden istifade eden veya etmesi gereken parsel sahipleri teknik altyapı bedellerini ilgili idareye vermedikçe
ilgili idarenin bu tesisleri inşa ve ikmali mecburiyeti yoktur.
Mevcut binalarda esaslı değişiklikler ve ilaveler yapılması da bu madde hükümlerine bağlı olmakla beraber,
bunların tamirleri için yukarıdaki şartlar aranmaz.
Bu maddenin tatbikinde 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri tatbik
olunur. Tatbikatla ilgili diğer hususlar imar yönetmeliğinde belirtilir.
İmar planları ilke kararları ile yoğunluk ve yapı düzeninde düzeltme ve yenileme getirilen yerleşik
alanlardaki uygulamada mevcut şehirsel teknik ve sosyal altyapının tevsii ya da yenilenmesi gereken durumlarda,
şehirsel hizmetlerin yerine getirilmesi ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen katılma payları bu hizmetlerden
yararlanacak arsa, yapı ya da bina sahiplerinden usulünce alınır.
İmar planlarında meskün saha olarak belirtilen yerlerde ise, gayrimenkul sahiplerince pis su mecralarının,
yapının bulunduğu sokaktaki lağım şebekesine veya varsa umumi fosseptiğe bağlanması, lağım şebekesi veya umumi
fosseptik olmayan yerlerde mahalli ihtiyaç ve vesaite göre ilgili idarece verilecek esaslar dahilinde gayrimenkulün
içinde, lüzumlu tesisatın yapılması mecburidir. Bu bağlantılar mal sahibi tarafından ilgili idarece yapılacak tebligatla
verilecek müddet zarfında yaptırılmadığı takdirde ilgili idare tarafından yıktırılır.
Yeminli serbest mimarlık ve mühendislik bürolarının kuruluşu, yetki alanları ve sorumlulukları:
Madde 24 - (İptal:Ana. Mah. 11/12/1986 tarih ve E. 1985/11, K. 1986/29 sayılı kararı ile.)
Yeminli serbest mimarlık ve mühendislik bürolarının sınıflandırılması:
Madde 25 - (İptal: Ana. Mah. 11/12/1986 tarih ve E. 1985/11, K. 1986/29 sayılı Kararı ile.)
Kamuya ait yapı ve tesisler ile sanayi tesislerinde ruhsat:
Madde 26 - Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılara, imar planlarında o maksada tahsis
edilmiş olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyeti bu kamu
kurum ve kuruluşlarınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydıyla avan projeye göre ruhsat verilir.
Devletin güvenlik ve emniyeti ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin harekat ve savunması bakımından gizlilik arz
eden yapılara; belediyeden alınan imar durumuna, kat nizamı, cephe hattı, inşaat derinliği ve toplam inşaat
metrekaresine uyularak projelerinin kurumlarınca tasdik edildiği, statik ve tesisat sorumluluğunun kurumlarına ait
olduğunun ilgili belediyesine veya valiliklere yazı ile bildirdiği takdirde, 22 nci maddede sayılan belgeler aranmadan
yapı ruhsatı verilir.
(Üçüncü fıkra iptal: Ana. Mah. 11/12/1986 tarih ve E. 1985/11, K. 1986/29 sayılı Kararı ile.)
Ruhsata tabi olmayan yapılar ve uyacakları esaslar:
Madde 27 - (Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralar iptal: Ana. Mah. 11/12/1986 tarih ve E. 1985/11 K. 1986/29 sayılı Kararı
ile.)
Belediye ve mücavir alanlar dışında köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanların köy yerleşik alanları
ve civarında ve mezralarda yaptıracağı konut, hayvancılık veya tarımsal amaçlı yapılar için inşaat ve iskan ruhsatı
aranmaz. Ancak yapının fen ve sağlık kurallarına uygun olması ve muhtarlıktan izin alınması gerekir.
Fenni mesuller ve mesuliyetleri ile müteahhit sicilleri:
Madde 28 - Yapının fenni mesuliyetini üzerine alan meslek mensupları yapıyı ruhsat ve eklerine uygun olarak
yaptırmaya, ruhsat ve eklerine aykırı yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ruhsatı veren belediyeye veya
valiliklere (...........) (1) bildirmeye mecburdurlar. Bu ihbar üzerine 32 nci maddeye göre işlem yapılır.
Yapının nev`ine, ehemmiyetine ve büyüklük derecesine göre proje ve eklerinin tanziminin ve inşaatın
kontrolünün 38 inci maddede belirtilen meslek mensuplarına yaptırılması mecburidir.
Yapının, fenni mesuliyetini üzerine almış olan meslek mensubu, bu vazifeden çekildiği takdirde, tatil
günleri hariç, üç gün içinde, mucip sebepleriyle birlikte keyfiyeti yazılı olarak ilgili idareye bildirmekle mükelleftir,
aksi takdirde kanuni mesuliyetten kurtulamaz.
Fenni mesulün herhangi bir sebeple istifası halinde istifa tarihinden önce yapılan işlerde sorumluluğu devam
eder.
8
Fenni mesuliyeti üzerine alanın istifa veya ölümü halinde başka bir meslek mensubu fenni mesuliyeti
deruhte etmedikçe yapının devamına müsaade edilmez.
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde özel inşaat yapan müteahhitlerin sicilleri belediyelerce, bu hudutlar
dışında özel inşaat yapanların sicilleri de valiliklerce tutulur.
Ruhsat müddeti:
Madde 29 - Yapıya başlama müddeti ruhsat tarihinden itibaren iki yıldır. Bu müddet zarfında yapıya başlanmadığı
veya yapıya başlanıp da her ne sebeple olursa olsun, başlama müddetiyle birlikte beş yıl içinde bitirilmediği takdirde
verilen ruhsat hükümsüz sayılır. Bu durumda yeniden ruhsat alınması mecburidir.
Başlanmış inşaatlarda müktesep haklar saklıdır.
Ruhsat yenilenmesi ve plan tadili sırasında ayrıca harç alınmaz. Ancak inşaat sahasında artış, bağımsız
bölümlerin brüt alanında veya niteliğinde değişme olması halinde yeniden hesaplanacak harçtan evvelce ödenen harç
tutarı, tenzil edilir. Yeni
-----------(1) Bu aradaki "... veya yeminli serbest mimarlık ve mühendislik bürolarına ..." ibaresi; Anayasa Mahkemesinin
11/12/1986 tarih ve E. 1985/11, K. 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
durumda hesaplanan harç tutarında azalma olması halinde iade yapılmaz. Diğer kanunlardaki muafiyet hükümleri
saklıdır.
Ruhsat ve eklerinin yapı yerinde bulundurulması mecburidir.
Yapı kullanma izni:
Madde 30 - Yapı tamamen bittiği takdirde tamamının, kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığı takdirde
bu kısımlarının kullanılabilmesi için inşaat ruhsatını veren belediye, valilik (...) (1) bürolarından; 27 nci maddeye göre
ruhsata tabi olmayan yapıların tamamen veya kısmen kullanılabilmesi için ise ilgili belediye ve valilikten izin alınması
mecburidir. Mal sahibinin müracaatı üzerine, yapının ruhsat ve eklerine uygun olduğu ve kullanılmasında fen
bakımından mahzur görülmediğinin tespiti gerekir.
Belediyeler, valilikler (...) (2) mal sahiplerinin müracaatlarını en geç
otuz gün içinde neticelendirmek mecburiyetindedir. Aksi halde bu müddetin sonunda yapının tamamının veya biten
kısmının kullanılmasına izin verilmiş sayılır. (...) (2)
Bu maddeye göre verilen izin yapı sahibini kanuna, ruhsat ve eklerine riayetsizlikten doğacak mesuliyetten
kurtarmayacağı gibi her türlü vergi, resim ve harç ödeme mükellefiyetinden de kurtarmaz.
Kullanma izni alınmamış yapılar:
Madde 31 - İnşaatın bitme günü, kullanma izninin verildiği tarihtir. Kullanma izni verilmeyen ve alınmayan yapılarda
izin alınıncaya kadar elektrik, su ve kanalizasyon hizmetlerinden ve tesislerinden faydalandırılmazlar. Ancak, kullanma
izni alan bağımsız bölümler bu hizmetlerden istifade ettirilir.
Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar:
Madde 32 - Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya
başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce (...) (3) tespiti ve ihbarı veya
herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit
edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur.
Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir
nüshasıda muhtara bırakılır.
Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat
alarak, belediyeden veya valilikten mühürün kaldırılmasını ister.
Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata
uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir.
-------------(1) Bu aradaki "... veya yeminli serbest mimarlık veya mühendislik ..." ibaresi; Anayasa Mahkemesinin 11/12/1986
tarih ve E. 1985/11, K. 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
(2) Bu aradaki "... veya yeminli serbest mimarlık ve mühendislik büroları ..." ibaresi ile bu fıkranın sonunda bulunan
"... Ancak müracaat yeminli serbest mimarlık ve mühendislik bürosuna yapılmış ise bu hüküm uygulanmaz. Yeminli
büro, müracaatı bu süre içerisinde müsbet veya menfi mutlaka sonuçlandırmak zorundadır ..." biçimindeki son iki
cümle, Anayasa Mahkemesinin 11/12/1986 tarih ve E. 1985/11, K. 1986/29 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
(3) Bu aradaki "... veya yeminli serbest mimarlık ve mühendislik bürosunca .." ibaresi; Anayasa Mahkemesinin (1) nolu
dipnotda yazılı Kararı ile iptal edilmiştir.
Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare
kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir.
9
Umumi hizmetlere ayrılan yerlerde muvakkat yapılar:
Madde 33 - İmar planlarında bulunup da müracaat gününde beş yıllık imar programına dahil olmayan yerlerde; plana
göre kapanması gereken yol ve çıkmaz sokak üzerinde bulunan veya 18 inci madde hükümleri tatbik olunmadan
normal şartlarla yapı izni verilmeyen veya 13 üncü maddede belirtilen hizmetlere ayrılmış olan ve haklarında bu madde
hükmünün tatbiki istenen parsellerde üzerinde yönetmelik esaslarına uygun yapı yapılması mümkün olanlarında
sahiplerinin istekleri üzerine belediye encümeni veya il idare kurulu kararıyla imar planı tatbikatına kadar muvakkat
inşaat veya tesisata müsaade edilir ve buna dayanılarak usulüne göre yapı izni verilir.
Bu gibi hallerde verilecek müddetin on yıl olması, yapı izni verilmezden önce belediye encümeni veya il
idare kurulu kararının gün ve sayısının on yıllık müddet için muvakkat inşaat veya tesisat olduğunun, lüzumlu ölçü ve
şartlarla birlikte tapu kaydına şerh edilmesi gereklidir. Muvakkatlık müddeti tapu kaydına şerh verildiği günden başlar.
Birinci fıkrada sözü geçen bir parselde, esasen kullanılabilen bir bina varsa bu parsele yeniden inşaat ve
ilaveler yapılmasına izin verilmeyeceği gibi, birden fazla muvakkat yapıya izin verilen yerlerde dahi bu yapıların
ölçüleri toplamı yönetmelikte gösterilen miktarları geçemez. Bu maddenin tatbikinde kadastral parsel de bir imar
parseli gibi kabul olunur.
Plan tatbik olunurken, muvakkat inşaat veya tesisler yıktırılırlar. On yıllık muvakkatlık müddeti dolduktan
sonra veya on yıl dolmadan yıktırılması veya kamulaştırılması halinde muvakkat bina ve tesislerin 2942 sayılı
Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre takdir olunacak bedeli sahibine ödenir.
İnşaat, tamirat ve bahçe tanzimi ile ilgili tedbirler ve mükellefiyetler:
Madde 34 - İnşaat ve tamiratın devamı ve bahçelerin tanzim ve ağaçlandırılması sırasında yolun ve yaya
kaldırımlarının, belediye veya valiliklere ve komşulara ait yerlerin işgal edilmemesi ve buralardaki yeraltı ve yerüstü
tesislerinin tahrip olunmaması ve bunlara zarar verilmemesi, taşıt ve yayaların gidiş ve gelişinin zorlaştırılmaması,
yapı, yol sınırına üç metre ve daha az mesafede yapıldığı takdirde her türlü tehlikeyi önleyecek şekilde yapı önünün
tahta perde veya münasip malzeme ile kapatılması ve geceleri aydınlatılması, mecburidir.
Yapı, yol kenarına yapıldığı takdirde ilgili idarece takdir edilecek zaruri hallerde yaya kaldırımlarının bir
kısmının işgaline yayalar için uygun geçiş sağlamak ve yukardaki tedbirler alınmak şartıyla müsaade olunabilir.
Bu gibi hallerde mülk sahibi veya inşaatı deruhte eden kişi veya kuruluşun sahipleri gelip geçenlere zarar
vermeyecek ve tehlikeyi önleyecek tedbirleri alırlar.
Zemin katlarda, dükkan yapılmasına müsaade edilen yapılarda, yaya kaldırımı ile aynı seviyedeki ön
bahçeleri yayaya açık bulundurulacak, yayaların can emniyetini tehlikeye düşürecek duvar ve manialar yapılamaz.
Bu gibi yerlerde ve parsel hudutlarına merdiven yapılması zaruri hallerde rıht yüksekliği 0,15 metreden
fazla olamaz.
Bina ön cephe hattı ile yol arası ve tabii zeminin kazılması:
Madde 35 - Binaların zemin seviyesi altında kat kazanmak maksadıyla, bina cephe hattından yola kadar olan kısımda,
zeminin kazılarak yaya kaldırımının seviyesinin altına düşürülmesine müsaade edilmez.
Her ne sebeple olursa olsun evvelce ön bahçeleri yaya kaldırımı seviyesinden 0.50 metreden daha aşağıda
teşekkül etmiş bulunan binalarla bu gibi arsaların sahipleri, gelip geçenlerin emniyetini temin etmek üzere, yol kenarına
yönetmelikle belirtilen veya civarın karakterine göre ilgili idarece tespit edilen şekilde bahçe duvarı veya parmaklık
yapmaya ve gereken emniyet tedbirlerini almaya mecburdurlar.
Kapıcı daireleri ve sığınaklar:
Madde 36 - Kapıcı dairesi ve sığınak ayrılması mecburiyeti olan binalarda, bu dairelerin yönetmelikte belirtilen şart ve
ölçüleri havi bulunması lazımdır.
Kapıcı daireleri anabina içinde olabileceği gibi, nizamlara, fen ve sağlık şartlarına aykırı yapılmamak, brüt
40 metrekareyi geçmemek şartı ile bahçenin herhangi bir yerinde veya müştemilat binaları içerisinde de tertiplenebilir.
Bekçi, bahçevan, kaloriferci gibi müstahdemin ikametine yer ayrılması halinde bu yerlerde de aynı şartlar
aranır. 29 ve 30 uncu maddelerdeki hükümler bu maddede sözü geçen daireler hakkında da uygulanır.
Nerelerde ve hangi binalarda kapıcı dairesi ve sığınak ayrılması gerektiği imar yönetmeliklerinde gösterilir.
Otoparklar:
Madde 37 - İmar planlarının tanziminde planlanan beldenin ve bölgenin şartları ile müstakbel ihtiyaçlar gözönünde
tutularak lüzumlu otopark yerleri ayrılır.
Otopark ihtiyacı bulunan bina ve tesislere lüzumlu otopark yeri tefrik edilmedikçe yapı izni, otopark tesis
edilmedikçe de kullanma izni verilmez.
Kullanma izni alındıktan sonra otopark yeri, plana ve yönetmelik hükümlerine aykırı olarak başka
maksatlara tahsis edilemez. Bu fıkra hükmüne aykırı hareket edildiği takdirde ilgili idarece yapılacak tebligat üzerine
en geç üç ay içerisinde bu aykırılık giderilir. Mülk sahibi tebligata rağmen müddeti içerisinde gerekli düzeltmeyi
yapmaz ise, belediye encümeni veya il idare kurulu kararı ile bu hizmet ilgili idarece yapılır ve masrafı mal sahibinden
tahsil edilir.
10
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Halihazır haritaların, imar planlarının ve yapı projelerinin hazırlanması ve uygulanması:
Madde 38 - Halihazır harita ve imar planlarının hazırlanması ve bunların uygulanmasının fenni mesuliyetini; uzmanlık,
çalışma konuları ve ilgili kanunlarına göre, mühendisler, mimarlar, şehir plancıları deruhte ederler.
(Değişik: 26/4/1989 - 3542/2 md.) Yapıların, mimari, statik ve hertürlü plan, proje, resim ve hesaplarının
hazırlanmasını ve bunların uygulanmasıyla ilgili fenni mesuliyetleri, uzmanlık konularına ve ilgili kanunlarına göre
mühendisler, mimarlar ile görev, yetki ve sorumlulukları yönetmelikle düzenlenecek olan fen adamları deruhte ederler.
Yıkılacak derecede tehlikeli yapılar:
Madde 39 - Bir kısmı veya tamamının yıkılacak derecede tehlikeli olduğu belediye veya valilik tarafından tespit edilen
yapıların sahiplerine tehlike derecesine göre bunun izalesi için belediye veya valilikçe on gün içinde tebligat yapılır.
Yapı sahibinin bulunmaması halinde binanın içindekilere tebligat yapılır. Onlar da bulunmazsa tebligat varakası tebliğ
yerine kaim olmak üzere tehlikeli yapıya asılır ve keyfiyet muhtarla birlikte bir zabıtla tespit edilir.
Tebligatı müteakip süresi içinde yapı sahibi tarafından tamir edilerek veya yıktırılarak tehlike ortadan
kaldırılmazsa bu işler belediye veya valilikçe yapılır ve masrafı % 20 fazlası ile yapı sahibinden tahsil edilir.
Alakalının fakruhali tevsik olunursa masraf belediye veya valilikçe bütçesinden karşılanır. Tehlike durumu
o yapı ve civarının boşaltılmasını icabettiriyorsa mahkeme kararına lüzum kalmaksızın zabıta marifetiyle derhal tahliye
ettirilir.
Kamunun selameti için alınması gereken tedbirler:
Madde 40 - Arsalarda, evlerde ve sair yerlerde umumun sağlık ve selametini ihlal eden, şehircilik, estetik veya trafik
bakımından mahzurlu görülen enkaz veya birikintilerin, gürültü ve duman tevlideden tesislerin hususi mecra, lağım,
çukur, kuyu; mağara ve benzerlerinin mahzurlarının giderilmesi ve bunların zuhuruna meydan verilmemesi ilgililere
tebliğ edilir.
Tebliğde belirtilen müddet içinde tebliğe riayet edilmediği takdirde belediye veya valilikçe mahzur giderilir;
masrafı % 20 fazlasiyle arsa sahibinden alınır veya mahzur tevlit edenlerin faaliyeti durdurulur.
Arsaların yola bakan yüzleri:
Madde 41 - Belediyeler veya valiliklerce belirli yollar üzerinde mahzurlu bina bulunan veya binasız arsaların yola
bakan yüzlerinin tayin edilen tarzda kapatılmasına karar vermeye selahiyetlidir. Bu takdirde gayrimenkulün sahipleri,
belediye veya valilikçe verilen müddet içinde bu yerleri kapatmaya mecburdurlar. Bu mükellefiyete uyulmaması
halinde belediye veya valilikçe gereği yapılarak masrafı arsa sahibinden tahsil edilir.
Ceza hükümleri:
Madde 42 - Ruhsat alınmadan veya ruhsat veya eklerine veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının yapı
sahibine ve müteahhidine, istisnalar dışında özel parselasyon ile hisse karşılığı belirli bir yer satan ve alana
500 000 TL.` dan 25 000 000 liraya kadar para cezası verilir. Ayrıca fenni mesule bu cezaların 1/5`i uygulanır.
Birinci fıkrada belirtilen fiiller dışında bu Kanunun 28, 33, 34, 39 ve 40 ıncı maddeleri ile 36 ncı maddenin
üçüncü fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen mal sahibine, fenni mesule ve müteahhide 500 000
TL.`dan 10 000 000 liraya kadar para cezası verilir.
Birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen fiillerin tekrarı halinde para cezaları bir katı artırılarak verilir.
Yukarıdaki fıkralarda gösterilen cezalar, ilgisine göre doğrudan doğruya belediyeler veya en büyük mülki
amir tarafından verilir.
Bu cezalara karşı cezanın tebliğinden itibaren yedi gün içinde sulh ceza mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz,
zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde inceleme yapılarak sonuçlandırılır. İtiraz üzerine verilen karar kesindir. (1)
İlgili idarenin Cumhuriyet Savcılığı aracılığıyla sulh ceza mahkemesine başvurması üzerine, bu
mahkemelerce ayrıca, yukarıdaki fıkralara göre ceza verilen
--------------------------(1)Bu fıkra , Ana.Mah`nin 15/5/1997 tarihli ve E.:1996/72, K.:1996/51 sayılı kararı ile, kararın yayımı tarihi olan
1/2/2001 tarihinden başlayarak altı ay sonra fenni mesuller ve müteahhitler hakkında bir yıldan beş yıla kadar
meslekten men cezasına da hükmolunur.
Bu husustaki mahkeme kararları ilgili idarelerce Bakanlığa ve meslek mensubunun bağlı olduğu meslek
teşekkülüne bildirilir.
Bu maddeye göre belediyelerce verilen cezalar dolayısıyla tahsil olunan paralar belediye bütçesine irad
kaydolunur.
Yürürlükten kaldırılan hükümler:
Madde 43 - a) 9/7/1956 tarih ve 6785 sayılı İmar Kanunu ve 1605 sayılı Kanun ile ek ve değişiklikleri,
b) 11 Ocak 1963 tarih ve 141 sayılı Bursa Merkez İlçesindeki Gedik ve Zeminlerin Tasfiyesine Dair Kanun,
11
c) 28/5/1928 tarih ve 1351 sayılı Kanun (menkul ve gayrimenkulleri, varsa iştirakleri, bütçesi, gelirler ve personelin
özlük hakları ile birlikte Ankara Büyük Şehir Belediye Başkanlığına bağlanır.)
d) 3/6/1937 tarih ve 3196 sayılı Kanun,
e) 18/1/1966 tarih ve 710 sayılı Kanun,
İle diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.
Yönetmelik:
Madde 44 - I - a) Enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulaştırma ve benzeri hizmetlerle ilgili tesisler ve müştemilatından
hangileri için ruhsat alınmayacağı,
b) İmar planlarında okul, cami, sağlık, spor, sosyal ve kültürel tesisler ile kamu kuruluşlarının yapıları için
ayrılacak yerler ve bu konu ile ilgili diğer hususlar,
c) Arazi ve arsa düzenlemesinin uygulanma şekil ve şartları,
d) Ruhsata tabi olmayan yapılarda uyulacak esaslar,
e) Müteahhit sicillerinin şekil ve şartları,
f) İmar planı yapımı ve değişiklikleriyle ilgili kriterlerin tespiti ve imarla ilgili diğer hususlar,
g) İmar planlarında parsel cepheleri tayin edilmeyen yerlerde yapılacak ifrazların asgari cephe genişlikleri
ve büyüklükleri,
h) (İptal: Ana. Mah. 11/12/1986 tarih ve E. 1985/11, K. 1986/29 sayılı Kararı ile.)
i) Yerleşme alanlarıyla ilgili genel esaslar,
j) Halihazır harita alımı ve imar planlarının yapımını yükümlenecek müellif ve müellif kuruluşların ehliyet
durumlarının yeniden düzenlenmesine ait esaslar,
Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
II - (Değişik: 26/4/1989 - 3542/3 md.) 38 inci maddede sayılan mühendisler, mimarlar ve şehir plancıları
dışında kalan fen adamlarının görev, yetki ve sorumlulukları, ilgili Bakanlıklar ile Türk Mühendis Mimar Odaları
Birliği (T.M.M.O.B.) ve Yüksek Öğrenim Kurumunun görüşleri alınarak Bakanlık ve Milli Eğitim Bakanlığınca
birlikte çıkarılacak yönetmelik ile tespit edilir.
III - Otopark ayrılması gereken bina ve tesisler ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikte
tespit edilir.
Otopark yapılmasını gerektiren bina ve tesislerin neler olduğu, otopark ihtiyacının miktar, ölçü ve diğer
şartları ile bu ihtiyacın nasıl tespit olunup giderileceği ise, bu yönetmelikte belirtilir.
Mücavir alan:
Madde 45 - Mücavir alan sınırları belediye meclisi ve il idare kurulu kararına dayanarak vilayetlerce Bakanlığa
gönderilir. Bakanlık bunları inceleyerek aynen veya değiştirerek tasdik etmeye veya değiştirilmek üzere iadeye
yetkilidir
Mücavir alanın ilgili belediye sınırına bitişik olması gerekmez. Ayrıca, bu alanlar köyleri de ihtiva edebilir.
Mücavir alandan çıkarılma da aynı usule tabidir. Bakanlık gerekli gördüğü hallerde mücavir alana alma ve çıkarma
hususunda resen karar verebilir.
ALTINCI BÖLÜM
2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu ile İlgili Hükümler
Madde 46 - Bu Kanunla 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun 6 ncı maddesine göre kurulan organlar kaldırılmıştır. Bu
kuruluşların görev ve sorumlulukları aşağıda belirtilen çerçeve dahilinde İstanbul Büyük Şehir ve ilgili İlçe Belediye
Başkanlıklarınca yürütülür.
Şöyle ki: 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun 2 nci maddesinde belirlenen ve 22/7/1983 onay tarihli plana göre
Boğaziçi alanında gösterilen "Boğaziçi Sahil Şeridi" ve "Öngörünüm" bölgelerindeki uygulamalar İstanbul Büyük
Şehir Belediye Başkanlığınca, "gerigörünüm" ve "etkilenme" bölgelerindeki uygulamalar da ilgili İlçe Belediye
Başkanlıklarınca yapılır.
Madde 47 - 48 - (Bu maddeler 18/11/1983 tarih ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun 3 üncü maddesinin "f" ve "g"
bentleri ile 10 uncu maddesinin değiştirilmesi ile ilgili olup mezkür kanundaki yerlerine işlenmişlerdir.)
Ek Madde 1 - (Ek:30/5/1997 - KHK-572/1 md.)
Fiziksel çevrenin özürlüler için ulaşılabilir ve yaşanılabilir kılınması için, imar planları ile
kentsel,sosyal,teknik altyapı alanlarında ve yapılarda, Türk Standartları Enstitüsünün ilgili standardına uyulması
zorunludur.
Ek Madde 2-(Ek:31/7/1998-4380/1 md.)
İmar planlarının tanziminde, planlanan beldenin ve bölgenin şartları ile müstakbel ihtiyaçları gözönünde
tutularak lüzumlu cami yerleri ayrılır.
12
İl, ilçe ve kasabalarda müftünün izni alınmak ve imar mevzuatına uygun olmak şartıyla cami yapılabilir.
Cami Yeri,imar mevzuatına aykırı olarak başka maksatlara tahsis edilemez.
YEDİNCİ BÖLÜM
Geçici Hükümler ve Yürürlük, Yürütme
Yapıların amacında kullanılması:
Geçici Madde 1 - Herhangi bir sahada bulunan ve 2981 sayılı Kanunun yürürlüğünden sonra yapılan yapılar bölgesinin
teşekkül şartlarına, imar planı esaslarına ve yönetmelik hükümlerine aykırı maksatlar için kullanılamaz. Bu gibi yapılar
Kanunun yayımı tarihinden itibaren 3 ay içinde inşa ettirenlerce eski şekline getirilir. Aykırılık bu süre sonunda
düzeltilmezse Belediye veya valilikçe yapılır veya yaptırılır ve masrafı % 20 fazlası ile yapı sahibinden tahsil edilir.
Başka amaçla kullanılan otopark yerleri:
Geçici Madde 2 - Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yapı kullanma izni alınıp, ruhsat ve eklerine aykırı olarak
başka maksatlara tahsis edilmiş ve 2981 sayılı Kanun kapsamına girmeyen otopark yerlerinden otopark yönetmeliğine
göre otopark tahsisi gerekenleri hakkında 37 nci maddenin son fıkrasına göre işlem yapılır.
Önce verilen ruhsat ve izinler:
Geçici Madde 3 - Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce imar planı ve mevzuatına uygun olarak verilen ruhsat ve
izinler geçerlidir.
Müşterek giriş:
Geçici Madde 4 - Kanunun yürürlüğe girmesinden önce tapuda müşterek giriş olarak tescil edilip fiilen kamu
tarafından yol olarak kullanılan tapu kaydı yol olarak terkin edilmeyen gayrimenkullerin imar planında kamu hizmet ve
tesislerine ayrılanları belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediye encümeni dışında ise il idare kurulu kararı ile
muvafakat aranmaksızın imar planındaki tahsis amacına uygun olarak tapuda terkin edilir.
Örfü belde, paftos:
Geçici Madde 5 - Belediye hudutları ve mücavir sahalar içinde veya dışında bulunan gedik ve zeminler (örfü beldepaftos) tamamen yıkılıp yok olarak (müntafi ve münhedim) varlıklarını kaybedip, kaybetmediklerine bakılmaksızın bu
Kanun hükümlerine göre tasfiye olunurlar.
Tasfiyeye tabi tutulan taşınmaz mallardaki zemin hakları bedele çevrilmiştir.
Zemin hakkı bedeli, ait olduğu taşınmaz malın zemine ait son emlak vergi değerinin 1/5`idir. Bu şekilde belirlenecek
zemin hakkı bedeli, tapu idaresince gedik sahibinin müracaatı halinde zemin hakkı sahibi adına emaneten milli bir
bankaya yatırılır. Müracaat edilmediği takdirde zemin sahibi lehine kanuni ipotek tesis edilir.
Zemin hakkı bedelinin 1/4`ü peşin, bakiyesi en geç üç yıl içinde yıllık eşit taksitlerle ödenir ve bu bedele bankaca
vadesiz mevduat faizi uygulanır. Peşin miktar ve taksitler 40 000 TL. dan az olamaz. Bu işlemlerden sonra tapu
sicilinde gerekli terkin ve tashihler resen yapılır.
Bankaya emaneten yatırılan veya ipotekle temin edilen zemin hakkı bedeli üzerindeki iddialar genel hükümlere
tabidir.
Geçici Madde 6 - 2981 sayılı Kanuna göre düzenlenmiş ve tasdik edilmiş olan ıslah imar planlarının uygulanmasında,
inşaat ruhsatı verilmesine ilişkin şart ve şekilleri tespite, belediye ve mücavir alanlar içinde belediyeler, dışında
valilikler yetkilidir.
Geçici Madde 7 - (Birinci fıkra iptal: Anayasa Mah. nin 11/12/1986 tarih ve E. 1985/11 K. 1986/29 sayılı Kararı ile.)
Boğaziçi alanında mevcut çekme katlar aynı gaberi içinde kalmak şartı ile tam kata iblağ edilir. Ancak teras
kullanma hakkı daha önce tapuya tescil edilmemiş olan çatı katı malikleri emlak vergisi için beyan edilen daire
bedelinin daire metrekaresine bölünerek bulunan bir metrekare değerinin kazanılan alan ile çarpımı sonucu bulunan
değeri hisse nisbetlerine göre diğer kat maliklerine öder. Kendileri bulunmadıkları takdirde bu bedel isimlerine milli bir
bankaya yatırılır.
Yönetmeliklerin çıkarılma süresi:
Geçici Madde 8 - Bu Kanunun uygulanmasını gösteren yönetmelikler Kanunun yayımından itibaren en geç 6 ay içinde
çıkarılır.
Geçici Madde 9 - (Ek: 30/5/1997 - KHK-572/2 md.)
Bu Kanunun Ek 1 inci maddesinde öngörülen düzenlemelerin yapılmış ve yapılacak altyapı alanlarında ve
yapılarda gerçekleştirilmesi için, imar yönetmelikleri ve kamu binaları ile ilgili mevzuatta 1/6/1998 tarihine kadar
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından gerekli değişiklikler yapılır.
13
Yürürlük:
Madde 49 - Bu Kanunun 43/b, c, d, e; 46; 47 ve 48 inci maddeleri ile geçici 7 nci maddesi yayımı tarihinde; diğer
maddeleri yayımını takiben 6 ay sonra yürürlüğe girer.
Yürütme:
Madde 50 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
3194 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun
Yürürlüğe
No.
Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler
giriş tarihi
--------- ------------------------------------------------------3394
--30/6/1987
3542
--4/5/1989
4046
--27/11/1994
4232
--8/4/1997
KHK-572
--6/6/1997
4342
--28/2/1998
4380
--2/8/1998
İMAR KANUNU İLE İMAR VE GECEKONDU MEVZUATINA AYKIRI YAPILARA UYGULANACAK
BAZI İŞLEMLER VE 6785 SAYILI IMAR KANUNUNUN BİR MADDESİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ
HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN KANUN
Kanun No. 5006
Kabul Tarihi : 3.12.2003
Resmi Gazete Tarihi 17/12/2003
Resmi Gazete Numarası 25319
MADDE 1. - 3.5.1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 18 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “otuzbeşini”
ibaresi “kırkını” olarak ve aynı maddenin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tâbi tutulan yerlerin ihtiyacı olan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilk ve
ortaöğretim kurumları, yol, meydan, park, otopark, çocuk bahçesi, yeşil saha, ibadet yeri ve karakol gibi umumî
hizmetlerden ve bu hizmetlerle ilgili tesislerden başka maksatlarla kullanılamaz.
MADDE 2. - 24.2.1984 tarihli ve 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı
İşlemler ve 6785 Sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanunda yer alan “cami” ibareleri
“ibadet yeri” olarak değiştirilmiştir.
MADDE 3. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
İMAR VE GECEKONDU MEVZUATINA AYKIRI YAPILARA UYGULANACAK BAZI İŞLEMLER VE
6785 SAYILI İMAR KANUNUN BİR MADDESİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ HAKKINDA KANUNUN
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIŞ HÜKÜMLERİ
Kanun Numarası
: 2981
Kabul Tarihi
: 24/2/1984
Yayımlandığı R. Gazete : Tarih: 8/3/1984 Sayı: 18335
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 5 Cilt: 23 Sayfa: 36
1 - 22/5/1986 tarih ve 3290 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş olan hükümlerin
metinleri: (Madde numaraları: 8,9,10,13,14,18,22, Geçici 2)
Madde 8 fıkra iki ve dört-(24/2/1984 tarih ve 2981 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bu tespit kapsamına temel inşaatı tamamlanmış veya sömel betonları dökülmüş olmak şartıyla inşaatına
başlanmış tüm yapılar dahildir.
14
Değerlendirme belgesi, 4 üncü maddede bahsi geçen tasnif durumunu, yapının bu Kanunun 18 inci
maddesıne göre hesaplanacak bina inşaat ve iskan harcını ve bu Kanuna göre hesaplanacak munzam harcını, fenni
sorumluluğu üstlenilmiş röleve planını kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında
bulunan alanlarda yapılmış yapılar için bu Kanunda belirtilen esaslara göre tespit edilecek rayiç bedel üzerinden
hesaplanmış arsa bedelini ihtiva edecek şekilde Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından hazırlanmış formun
doldurulmasıyla elde edilir.
Madde 9 - (24/2/1984 tarih ve 2981 sayılı Kanunun hükmüdür.)
a) Arsa müstakilen kendine ait olupta üzerindeki yapı İmar mevzuatına aykırı ise:
Müracaat dilekçesine ekli tespit ve değerlendirme belgelerine göre gerekli harçlar tahsil edilmek suretiyle
yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni hemen;
Yapı ıslah edilerek korunacak durumda ise yapı ruhsatı ve kullanma izni ıslah edildikten sonra hemen
verilir.
Daha önce mevzuata aykırı ruhsat verilipte bu ruhsat ve eklerine göre inşa edilen veya inşa halindeki
yapılarla her ne sebeple ruhsat ve kullanma izni iptal edilen yapılar için (tehlike arzedenler hariç) daha önce verilmiş
bulunan ruhsat ve kullanma izinleri müktesep hak kabul edilir. Bu gibi yapılardan ayrıca hiçbir harç ve para cezası
alınmaz.
Ruhsatiye ile inşaasına başlanmış, ancak ruhsat ve eklerine aykırılığı nedeni ile mühürlenerek (4) yıllık
ruhsat müddeti içerisinde yapımı tamamlanamamış yapılara, binanın biten kısımları için fenni mesuliyeti üstlenilmiş
röleve projesi esas alınarak 6785 sayılı İmar Kanununun 10 uncu maddesi uyarınca yeniden ruhsatiye verilmek
suretiyle inşaatın tamamlanmasına izin verilir.
b) Hazine, belediye, il özel idare ve vakıf arazisi üzerinde yapılmış gecekondular (a) bendindeki hükümlere
tabi olup, arsa bedeli ilgili kuruluşa peşin veya en geç 4 yıl içinde 12 taksitle bu Kanun hükümlerince çıkarılacak
yönetmelikte belirtilen esaslara göre ödenir.
c) Başkasının arazisi üzerine yapılmış gecekondular arsa malikinin muvafakatı halinde (a) bendindeki
hükümlere tabidir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde anlaşma sağlanamadığı takdirde; Bakanlar
Kurulunca bu bölgenin 775 sayılı Kanun veya Arsa Ofisi Kanunu gereğince istimlakine karar verilebilir. Bu takdirde
istimlak bedeli gecekondu sahiplerinden tahsil edilir. İhtilaf halinde yargı mercilerinin kararına göre işlem yapılır.
(b) bendine göre kendisine tapu verilecek alanlara (400) m2 den fazla arazi tahsis edilmez. Bu gibi
fazlalıklar ıslah imar planında gerektiği şekilde değerlendirilir.
Tapu tescili dışı kalmış yerlerle, kadastro ve tapulaması henüz yapılmamış İmar Kanununa aykırı olarak
yapılanmış mahallelerin bu Kanun tatbikatına münhasır olmak üzere kadastro ve tapulama işlemleri ilanların
yapılmasına ve komisyonların kurulmasına lüzum kalmaksızın 766 sayılı Tapulama Kanunu hükümleri uyarınca,
tapulama ve kadastro müdürlüklerince öncelikle tamamlanır.
Madde 10 - (24/2/1984 tarih ve 2981 sayılı Kanunun hükmüdür.)
a) Bu Kanun hükümlerine göre; hazine, belediye, il özel idaresi veya vakıf arazileri üzerinde gecekondu
sahiplerince yapılmış yapılar 12 nci madde hükümlerine göre tespit ettirildikten sonra, kayıt maliki kamu kuruluşunca
bu yer hak sahibine tahsis edilir ve bu tahsisin yapıldığı tapu sicilinin beyanlar hanesinde gösterilecek ilgisine "Tapu
Tahsis Belgesi" verilir.
Tapu Tahsis Belgesi ıslah imar planı yapıldıktan sonra hak sahiplerine verilecek tapuya esas teşkil eder.
b) İmar mevzuatına aykırı bina yapılmış hisseli arsa ve araziler veya özel parselasyona dayalı arazilerde,
imar adası veya parseli olabilecek büyüklükteki alanlarda; binalı veya binasız arsa ve arazileri birbirleriyle, yol
fazlalarıyla veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerle birleştirmeye, bunları yeniden ada veya parsellere
ayırmaya, yapıları yeniden doğan imar ada veya parseli içinde kalanları yapı sahiplerine; yapı olmayanları, diğer hisse
sahiplerine müstakil veya hisseli veya kat mülkiyeti esaslarına göre vermeye, bunlar adına tescil ettirmeye ve tescil
işlemi dışında kalanların hisselerini, bedeli peşin ödenmek veya Parsel sahipleri aleyhine kanuni ipotek tesis edilerek,
tapu sicilinden terkin ettirmeye, valilik veya belediyeler resen yetkilidir.
Bu gibi arazilerde hisse sahiplerinin malik olduğu hisse üzerindeki temliki tasarruflar ve bunlarla ilgili
takyitler (1617 ve 775 sayılı kanunlardaki hükümler dahil) uygulamayı durdurmaz. Bu gibi işlemlerde takyitler hisse
sahibine isabet edecek müstakil parsele aynen nakledilir ve yapılan işlem Medeni Kanunun 927 nci maddesine göre hak
sahibine bildirilir. Islah imar planı ile düzenlemeye tabi tutulan arsa ve arazilerin yeni sahiplerine verilmesinde valilik
veya belediyelerce 6785 sayılı İmar Kanununa göre düzenleme ortaklık payı alınabilir.
Bu gibi yerlere ait yapılmış olan özel parselasyon planı, ıslah imar planı olabilecek nitelikte olduğu valilikçe
uygun görüldüğü takdirde aynen kabul edilerek tescil edilir.
Tespit edilen bölge sınırları içinde kalanlar ile üzerinde yapılanma bulunanlar Devletin hüküm ve tasarrufu
altındaki yerler valiliğin talebi üzerine, belediye veya özel idareler adına resen tapuya tescil edilir. Islah imar
planlarında genel bütçeye dahil dairelerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere ayrılan veya ayrılacak olan veya bir kamu
15
hizmeti için lüzumlu görülen arsa ve araziler eski sahibi kamu idarelerine veya o işe tahsis edilmek üzere Hazineye
aynı şartlarla geri verilir.
Madde 13 bent (a, b ve c) - (24/2/1984 tarih ve 2981 sayılı Kanunun hükmüdür.)
a) Bu Kanun gereğince arsa tahsis edilecek kimselerin; kendisinin veya eşinin veya reşit olmayan
çocuğunun oturduğu belediye ve mücavir alan sınırı içinde ev yapmaya müsait arsaya veya oturduğu belediye sınırı ve
mücavir alan içinde bir ev veya apartmana sahip bulunmaması gerekir.
b) Hazine, vakıf, belediye ve il özel idareleri mülkiyetinde olan veya bu Kanun uyarınca mülkiyetlerine
geçen arsa ve araziler üzerinde, ıslah imar planları ile meydana getirilen imar parselleri içinde hak sahiplerine,
yapılarının işgal ettiği arazi de dikkate alınarak ıslah imar planında getirilen ölçülere uygun şekilde hisse tahsis edilir.
Gecekondusu muhafaza edilemeyen hak sahiplerine aynı bölgede veya diğer gecekondu ıslah veya önleme bölgesinde
başka bir arsa veya hisse verilir. Tahsis edilen arsa veya hissenin gerçek bedeli valilik veya belediyelerce rayiç bedele
göre hesaplanır.
c) Valiliğin, belediyeler veya yeminli özel bürolara yaptıracağı ıslah imar planları mümkün olduğu kadar
fiili durum dikkate alınarak yapılır. Bu alanlar valilikçe en geç (1) ay içinde tasdik olunarak tescil edilir.
Madde 14 bent (f) - (24/2/1984 tarih ve 2981 sayılı Kanunun hükmüdür.)
f) 2 Haziran 1981 tarihinden sonra yapılan gecekondular ile 1 Ekim 1983 tarihinden sonra inşaasına
başlanan imar mevzuatına aykırı yapılar.
Madde 18 bent (a) fıkra iki ile bent (b), (c) ve (d) - (24/2/1984 tarih ve 2981 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Her türlü hayvancılık ve tarımsal tesislerden, imar mevzuatına aykırı olup olmadığına bakılmaksızın, hiçbir
harç alınmaz.
b) Arsa bedelleri;
Arsa bedellerinin tespitinde hak sahiplerinin beyan edeceği değer esas alınır. Ancak bilahara yapılacak
tespitte bu miktarın rayiç bedeli altında olduğu tespit edilirse beyan tarihi ile tespit tarihi arasında süreler de gözönünde
tutularak iki misli cezası ile ve bir defada tahsil edilir.
c) Düzenleme ortaklık payı;
Islah imar planı uygulamaları gereği gecekondu ve imar mevzuatına aykırı yapılanmış sahalarda arsanın %
25`ine kadar imar planı düzenleme payı alınır.
d) 2805 sayılı Kanun hükümlerince gecekondu maliklerinden bugüne kadar alınan arsa kullanım bedelleri,
gayrimenkulün arsa bedeline dönüşür.
Madde 22 bent (b) - (24/2/1984 tarih ve 2981 sayılı Kanunun hükmüdür.)
b) Bu Kanun kapsamına giren yapılarla ilgili evvelce idari yargı mercilerine açılmış ve hangi aşamada
olursa olsun kesinleşmemiş davalar düşmüş sayılır. Bu davalar nedeni ile taraflara harç ve yargılama gideri
yüklenemez.
Geçici Madde 2 bent (e) - (24/2/1984 tarih ve 2981 sayılı Kanunun hükmüdür.)
e) 2 nci madde kapsamı dışında kalıp, orman sınırları içinde bulunan veya bilim ve fen bakımından orman
niteliğini kaybettiği için tarım ve hayvancılığa tahsis edilmek üzere orman sınırları dışına çıkarılmış bulunan
yerlerdekiler hariç, bu Kanunda özel hüküm getirilmemiş yapılar.
2 - 18/5/1987 tarih ve 3366 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş olan hükümlerin
metinleri: (Madde numaraları: 7, 8, 9, 18, 19, Ek 4, Geçici 2)
Madde 7 fıkra yedi ve sekiz - (22/5/1986 tarih ve 3290 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Değerlendirme belgesi, 4 üncü maddede bahsi geçen tasnif durumunu, yapının bu Kanunun 18 inci
maddesine göre hesaplanacak bina inşaat ve iskan harcını ve bu Kanuna göre hesaplanacak munzam harcını, fenni
sorumluluğunu üstlenilmiş röleve planını kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan veya Devletin hüküm ve tasarrufu
altında bulunan alanlarda yapılmış yapılar için bu Kanunda belirtilen esaslara göre tespit edilecek arsa bedelini ihtiva
edecek şekilde Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından hazırlanmış formun doldurulmasıyla elde edilir.
Süresi içinde belediye veya valiliğe müracaat etmeyen veya edip de Yeminli Özel Teknik Bürolara
başvurmayan kişilere ait yapıların, belediye veya valiliklerce; elektrik, su, kaçak inşaat zaptı veya benzeri kayıtlar veya
haritadan incelenerek, ayrıca mahallinde araştırılarak tespit ve değerlendirme işlemleri tamamlanır. Ancak bu gibi
hallerde 18 inci maddeye göre alınacak harçlar ve ekli cetvele göre tahakkuk ettirilen harç beş kat ve peşin olarak alınır.
Madde 8 fıkra dört - (22/5/1986 tarih ve 3290 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yeminli Özel Teknik Bürolar kendilerine intikal eden dosyaları en geç (3) ay içinde tespit ve değerlendirme
işlemlerini bitirerek sonuçlandırılması için belediye, hazine, özel idare veya vakıflar idaresine teslim etmekle ve bu
16
idareler de, kendilerine intikal tarihinden itibaren en geç (2) ay içinde işlemleri sonuçlandırmakla görevli ve
sorumludurlar.
Madde 9 bent (c) fıkra üç ve dört - (22/5/1986 tarih ve 3290 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Lüzum görülen hallerde yukarıdaki fıkraların uygulanması beklenilmeksizin, üzerinde bir yerleşme alanı ya
da yapı topluluğu niteliğinde gecekondular bulunan arsa veya araziler, 4/11/1983 tarih ve 2942 sayılı Kamulaştırma
Kanunu hükümlerine göre belediye veya mücavir alan sınırları içinde belediyeler, dışında ise valiliklerce
kamulaştırılarak, yapılacak ıslah imar planlarına göre üzerinde gecekondusu bulunan kişilere arsa bedeli peşin veya en
geç 4 yıl içinde 12 eşit taksitle ödenmek kaydı ile devredilerek hak sahipleri adına tescil edilir.
Arsa bedelinin ödenmesi kamulaştırmanın kesinleştiği tarihten itibaren başlar. Gerektiğinde ve ihtiyaç
halinde valilikler kamulaştırma bedeli ödemek için özel idare kaynaklarından yararlanırlar.
Madde 18 bent (e) nin birinci ve ikinci fıkraları - (24/2/1984 tarih ve 2981 sayılı Kanunun hükmüdür.)
e) Bu Kanuna göre belediye ve mücavir alan sınırları içerisindeki gecekondu ve imar mevzuatına aykırı
yapılardan alınacak harçlar belediyesince alınır.
Belediye ve mücavir alan dışındaki yapılardan alınacak harçlar, tahsil edilecek arsa bedelleri ve kununa ekli
cetvele göre alınacak ilave harçlar bu Kanunun uygulanmasında kullanılmak üzere kurulacak İmar ve Gecekondu
Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi
Hakkında Kanunun fon hesabına yatırılır. Bu fondan yapılacak harcamalar Muhasebei Umumiye Kanununa, 2886
sayılı Devlet İhale Kanununa ve 832 sayılı Sayıştay Kanununa tabi değildir.
Madde 19 bent (e)`den sonra gelen ilk iki cümle - (22/5/1986 tarih ve 3290 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bu Kanunun öngördüğü bina inşaat harcı ile ekli cetvele göre tahakkuk ettirilen ilave harç alınmaz.
Küçük sanayi, marangoz, mobilyacı, keresteciler ve bunların civarında oluşan sitelerden sadece yürürlükteki
mevzuata göre bina inşaat harcı alınır. Bu harç (1) yıl içinde (3) eşit taksitle ödenir. Ayrıca, ekli cetvele göre tahakkuk
ettirilen ilave ve cezalı harç da alınmaz.
Ek Madde 4 - (22/5/1986 tarih ve 3290 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Bu Kanunla Tapu ve Kadastro idarelerince verilen hizmetlerin gerektirdiği her türlü giderleri karşılamak
amacıyla, sarf ve tahsis şekli Başbakanlıkça tespit edilmek üzere Toplu Konut Fonundan yeterli ödenek Tapu ve
Kadastro Genel Müdürlüğü adına T.C.Ziraat Bankasına aktarılır.
Geçici Madde 2 bent (d) - (24/2/1984 tarih ve 2981 sayılı Kanunun hükmüdür.)
d) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında, 6785 sayılı İmar Kanununun Ek - 8 maddesi gereğince
çıkarılan yönetmeliğin 1.03 maddesi kapsamı dışında kalan köy ve mezralar ve dağınık yerleşik alanlardaki ve nehir
kenarına 500 metrelik kara yönündeki kuşak içinde kalan alanlarla bu bölgelerde hazine, özel idare, belediye, köy
tüzelkişiliği ve vakıflara ait arazilerde; köy nüfusuna kayıtlı ve sürekli oturanlara ait konut ve müştemilatı ile bu bent
kapsamındaki yerlerdeki kamu hizmeti için yapılmış yapılar,
Ancak bu bentte sözü edilen yapılardan, Hazine, özel idare, belediye, köy tüzelkişiliği ve Vakıflara ait
arazilerde bulunanlardan bu Kanunun 18 inci maddesinin (e) bendine göre arsa bedelleri tahsil edilir ve gerekli tapu
işlemleri tamamlanır.
Kanun
No.
-----3194
3290
3366
2981 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Yürürlüğe
Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler
giriş tarihi
----------------------------------------------------43/b, c, d, e
46, 47, 48 geçici 7
9/5/1985
Diğer maddeleri
9/11/1985
7/6/1986
26/5/1987
17
İMAR VE GECEKONDU MEVZUATINA AYKIRI YAPILARA UYGULANACAK BAZI İŞLEMLER VE
6785 SAYILI İMAR KANUNUNUN BİR MADDESİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ HAKKINDA KANUN (1)
Kanun Numarası
: 2981
Kabul Tarihi
: 24/2/1984
Yayımlandığı R. Gazete: Tarih : 8/3/1984 Sayı: 18335
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 5 Cilt: 23 Sayfa: 36
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve İstisnalar
Amaç:
Madde 1 - Bu Kanunun amacı; imar ve gecekondu mevzuatına aykırı olarak inşa edilmiş ve inşa halindeki bütün
yapılar hakkında uygulanacak işlemleri düzenlemek ve bu işlemlere dair müracaat, tespit, değerlendirme, uygulama ve
duyuru esaslarını ve ilgili diğer hususları belirlemektir,
Kapsam:
Madde 2 - Bu Kanun; imar ve gecekondu mevzuatına aykırı olarak inşa edilen aşağıda belirtilen yerlerdeki bütün
yapıları kapsar;
a) Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki yapılar,
b) 6785 sayılı Kanuna 1605 sayılı Kanunla eklenen Ek 7 ve 8 inci maddeler gereğince çıkarılan
yönetmeliğin 1.03 maddesi kapsamına giren alanlardaki yapılar,
c) (b) bendi dışında kalan sanayi, depolama, turistik ve tarımsal yapılar.
---------------(1) 3/5/1985 tarih ve 3194 sayılı "İmar Kanunu"nun geçici 6 nci maddesi hükmü gereğince "2981 sayılı Kanuna göre
düzenlenmiş ve tasdik edilmiş olan ıslah imar planlarının uygulanmasında, inşaat ruhsatı verilmesine ilişkin şart ve
şekilleri tesbite, belediye ve mücavir alanlar içinde belediyeler, dışında valilikler yetkilidir."
İstisnalar:
Madde 3 - İstanbul ve Çanakkale (Özel kanun çıkarılıncaya kadar) Boğazları ile 2862 sayılı Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca belirlenmiş ve belirlenecek yerlerde, Askeri Yasak Bölgeleri ve Güvenlik
Bölgelerinde, Türk Silahlı Kuvvetlerine ait harekat, eğitim ve savunma amaçlı yapılarda bu Kanun hükümleri
uygulanmaz.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Esaslar
Tasnif:
Madde 4 - İmar mevzuatına aykırı inşa edilmiş ve edilmekte olan yapılarla gecekondular, tabi tutulacakları işleme göre
aşağıdaki gibi tasnif edilir:
a) Muhafaza edilecekler,
b) Islah edilerek muhafaza edilecekler,
c) Bu Kanunun hükümlerinden yararlanamayacak olanlar,
Bu Kanunda belirlenen esaslara göre, muhafaza edilecek veya ıslah edilerek muhafaza edilecek yapılara bu
Kanundaki mükellefiyetlerin yerine getirilmesi kaydı ile ruhsat ve kullanma izni verilir.
Görevli idarelerce alınacak tedbirler:
Madde 5 - Valilik, belediye ve diğer ilgili kuruluşlarca; her tür ve ölçekte imar planlarının ve uygulamalarının
vatandaşların inşaat işlemlerini güçleştirmeyecek, düzensiz uygulamalara zorlamayacak şekilde ve zamanında
yapılmasına; ayrıca ruhsat verme işlemlerinde müracaatların birikmesine ve gecikmesine sebep olan engellerin
kaldırılmasına, işlemlerin süratle yürütülmesine dair gerekli tertip ve tedbirler alınır.
Eski eserler ile koruma alanları ve SİT bölgelerinin yeniden değerlendirilmesi:
Madde 6 - Şimdiye kadar karar verilmiş eski eserler ile bunların koruma alanları ve SİT bölgelerine ilişkin kararlar,
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten başlamak üzere
en geç 2 yıl içinde yeniden Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenir ve ilan edilir.
18
İKİNCİ KISIM
Uygulama Hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Müracaat İşleri
Madde 7 - İmar mevzuatına aykırı yapılar ve gecekondular için yapının bulunduğu yerin valilik veya belediyelerine
aşağıdaki esaslara göre müracaat edilir.
Bu Kanun kapsamına giren bütün yapılardan tek maliki olanların sahibi, apartmanların müteahhitleri veya
yöneticileri veya kat maliklerinin herhangi biri veya bunların vekilleri form dilekçe ile Belediye ve mücavir alan
sınırları içinde Belediyelere; Belediye ve mücavir alan sınırları dışında ise valiliğe bizzat müracaat ederler. Müracaat
iadeli taahhütlü olarak posta ile de yapılabilir. Posta ile yapılan müracaatlarda dilekçenin postaya verildiği tarih
müracaat tarihi sayılır.
Müracaat; Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca tespit edilip, valilik ve belediyelerce; dış temsilcilikler için de
Dışişleri Bakanlığınca çoğaltılacak form dilekçe
ile yapılır. Form dilekçeye Madde 8`de belirlenen tespit ve değerlendirme belgeleri eklenir.
Müracaat; bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç 6 ay içinde yapılır. Bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihte yurt dışında çalışan işçiler ile daimi görevde bulunanlar ve görevi yurt dışında üç aydan fazla devam
edenler için müracaat süresi 12 aydır. Üzerinde yapı yapılmak suretiyle arsa ve arazisi,tecavüz veya işgal edilen
malikler de ilgili idarelere yardımcı olmak üzere arazi ve arsalarının ada ve parselini, tecavüz ve işgallerin zaman ve
miktarı hakkındaki mevcut bilgileri havi bir form dilekçe ile müracaat masrafını ödemeden müracaat edebilirler.
16/3/1983 tarihli ve 2805 sayılı Kanun gereğince yapılmış olan müracaat işlemleri ayrıca bir ücret
alınmadan geçerli olup, hak sahipleri bu Kanuna göre istenilecek belgeleri dosyalarına ilave ederler.
Ancak yeni yapılacak müracaatlar için belediye veya il özel idareler hesabına milli bir bankaya 2.000 TL.
müracaat masrafı olarak yatırılır. Banka şubesi bulunmayan belediyelerde bu bedel belediyeye yatırılır.
(Değişik: 18/5/1987 - 3366/1 md.) Süresi içinde belediye veya valiliğe müracaat etmeyen kişilere ait
yapıların belediye veya valiliklerce, elektrik, su, kaçak inşaat zaptı veya benzeri kayıtlar veya haritadan incelenerek,
ayrıca mahallinde araştırılarak tespit ve değerlendirme işlemleri tamamlanır. Ancak bu gibi hallerde 18 inci maddeye
göre alınacak harçlar ve ekli cetvele göre tahakkuk ettirilecek harç beş kat ve peşin alınır.
(Değişik: 18/5/1987 - 3366/1 md.) Süresi içinde belediye veya valiliğe müracaat eden fakat 2981 sayılı
Kanuna göre kurulan yeminli özel teknik bürolara başvurmayan kişilere ait yapıların belediye veya valilikçe tespit ve
değerlendirme işlemleri tamamlanır. Ancak bu gibi hallerde 18 inci maddeye göre alınacak harçlar ve ekli cetvele göre
tahakkuk ettirilecek harç iki kat peşin alınır.
(Ek: 18/5/1987-3366/1 md.) 2981 sayılı Kanuna göre kurulan yeminli özel teknik bürolar, kendilerine
intikal eden müracatlara ilişkin tespit ve değerlendirme işlemlerine ait dosyaları en geç 7 Eylül 1987 tarihine kadar
tamamlayarak sonuçlandırması için belediye, hazine, özel idare veya vakıflar idaresine teslim etmekle ve bu idareler
de, kendilerine intikal eden dosyaları, intikal tarihinden itibaren en geç 3 ay içinde sonuçlandırmakla görevli ve
sorumludurlar.
Yukarıda belirtilen müracaatların usulüne uygun yapılmasını temin için valilik veya belediyelerce yeterli
bürolar kurulur ve gerekli her türlü tertip ve tedbirler alınır.
İKİNCİ BÖLÜM
Çeşitli İşlemler ve Tapu Verme
Tespit ve değerlendirme işlemleri:
Madde 8 - İmar mevzuatına aykırı yapılarla gecekondular için tespit işlemlerinde; Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca
hazırlanacak ve valilik veya belediyelerce bastırılacak standart form kullanılır.
(Değişik: 22/5/1986-3290/2 md.) Bu tespit kapsamına, temel inşaatı tamamlanmış veya sömel betonları
dökülmüş olmak kaydı ile hazine, belediye, il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare etmekte
olduğu arsa veya arazilerdeki inşaatına Kanunun 14 üncü maddesinin (f) fıkrasındaki tarihlerden önce başlanmış
mesken, kısmen işyeri ve konut olarak kullanılan veya evvelce konut olarak kullanılıp sonra işyerine çevrilen
gecekondular ile imar mevzuatına, ruhsat ve eklerine aykırı tüm yapılar dahildir.
Tespit formları düzenlenerek başvuru formlarına tespit belgesi olarak eklenir.
(Değişik: 18/5/1987 - 3366/2 md.) Değerlendirme belgesi, 4 üncü maddede bahsi geçen tasnif durumunu,
yapının bu Kanunun 18 inci maddesine göre hesaplanacak bina inşaat ve iskan harcını ve bu Kanuna göre hesaplanacak
munzam harcını, fenni sorumluluğu üstlenilmiş röleve planını, Kanuna göre belirlenen otopark bedelini, kamu kurum
ve kuruluşlarına ait olan veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan alanlarda yapılmış yapılar için bu Kanunda
belirtilen esaslara göre tespit edilecek arsa bedelini ihtiva edecek şekilde Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından
hazırlanmış formun doldurulmasıyla elde edilir.
19
Tespit ve değerlendirme belgeleri müracaat sahibince yeminli özel teknik bürolara doldurtturulur. Bu
büroların kuruluş, görev, yetki, sorumluluk ve ücret tarifeleri Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca, Kanunun yürürlüğe
girmesinden itibaren (1) ay içinde hazırlanacak yönetmelikle tespit edilir.
16/3/1983 tarihli 2805 sayılı Kanun gereğince başvurmuş bulunan müracaat sahipleri, tespit ve
değerlendirme belgelerini yeminli özel teknik bürolara hazırlatarak daha önceki müracaat formlarına eklerler.
Uygulama işlemleri:
Madde 9 - (Değişik: 22/5/1986-3290/3 md.)
a) Müstakilen kendisine ait arsa üzerinde imar mevzuatına aykırı yapı yapılmış ise;
1. Yapı, korunacak durumda ise, müracaat dilekçesine ekli tespit ve değerlendirme belgelerine göre gerekli
harçlar tahsil edilmek suretiyle hemen,
2. Yapı, ıslah edilerek korunacak durumda ise, ıslah edildikten sonra hemen,
Yapı ruhsatı veya kullanma izni verilir.
Daha önce, imar mevzuatına aykırı olarak ruhsat verilipte, bu ruhsata ve eklerine göre inşa edilen veya inşa
halindeki yapılarla, her ne sebeple olursa olsun ruhsat ve kullanma izni iptal edilen yapılar için, tehlike arz edenler ve
14 üncü madde kapsamında kalanlar hariç, daha önce verilen ruhsat ve kullanma izinleri kazanılmış hak kabul edilir.
Bu gibi yapılardan ayrıca harç ve para cezası alınmaz. Köy muhtarlarından alınan her türlü izin, ruhsat ve iskan bu
Kanun kapsamında olup, ruhsatlı ve iskanlı yapılar sayılır. Yalnız konutlar hariç, iş yeri, imalathane ve fabrikalar bu
Kanuna göre hesap edilecek bina inşaat harcı ve ekli cetvele göre tahakkuk edecek harcı ödemek zorundadır.
Ruhsat alınarak inşatına başlanmış, ancak ruhsat ve eklerine aykırı olması nedeniyle mühürlenerek (5) yıllık
ruhsat müddeti içinde tamamlanmamış yapılara, binanın biten kısımları için, fenni sorumluluğu üstlenmiş röleve planı
esas alınarak imar planındaki gabarisine göre yeniden ruhsat verilmek suretiyle yapının
tamamlanmasına izin verilir.
b) Hazine, belediye, il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği arsa veya arazileri
üzerine yapılmış gecekondular (a) fıkrasındaki hükümlere tabi olup, arsa bedeli ilgili kuruluşa peşin veya en geç 4 yıl
içinde oniki eşit taksitle, bu Kanun hükümlerince çıkarılacak Yönetmelikte belirtilen esaslara göre ödenir. Ancak,
Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği arsa veya arazileri üzerine yapılmış gecekondulardan alınan arsa bedelinin %
60`ı Vakıflar Genel Müdürlüğü idaresindeki Akar Toprak Fonuna, % 40`ı da bu Kanunun fon hesabına yatırılır.
(Ek: 18/5/1987 - 3366/3 md.) 775 sayılı Gecekondu Kanununa göre sağlanan ve bu Kanun uygulamasında
kullanılan arazilerin arsa bedelleri de, Kanun uyarınca kurulan ilgili fon hesabına yatırılır. Tahakkuk ettirilmiş, ancak
henüz tahsil edilmemiş olanlar için de bu hüküm uyarınca işlem yapılır.
(Ek 18/5/1987-3366/3 md.) 775 sayılı Gecekondu Kanununa göre sağlanan veya Gecekondu önleme
Bölgelerinde olup da, haksahiplerine tahsis edilen arsa ve konutlardan, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar,
noterler vasıtası ile düzenlenen harici satış veya satış vaadi senediyle başkalarına yapılan satış ve devir işlemleri
geçerlidir. Daha önce bedeli tamamen ödenen arsa veya konutlar, satış veya devri yapılanlar adına valilik veya
belediyelerin talebi üzerine tapuda tescil edilir. Bedelin ödenmeyen kısmı için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
(Ek: 18/5/1987 - 3366/3 md.) Bedelden ödeme yapılmamış ise, 775 sayılı Gecekondu Kanununun 6/6/1984
tarih ve 3016 sayılı Kanunla değişik 26 ncı maddesi uyarınca tespit edilecek bedel tahsil edilmek suretiyle yeni sahibi
adına tapuya tescil edilir.
Arsa tahsis edilecek kişilere 400 m2`den fazla arazi için tahsis işlemi yapılmaz. Bu gibi fazlalıklar öncelikle
ıslah imar planlarına göre değerlendirilir. Islah imar planına göre başka türlü değerlendirilmesi mümkün olmayan
fazlalıklar, rayiç değer üzerinden tahsis yapılan gecekondu sahibine devir ve adına tescil edilir.
c) Başkasının arsa veya arazisi üzerine yapılmış gecekondular hakkında aşağıdaki hükümler uygulanır:
Arsa veya arazi sahibi ile üzerinde gecekondusu bulunan kişilerin anlaşmaları ve bu Kanundan yararlanmak
için süresi içinde belediye veya valiliğe müracaat ettiklerinin tespiti halinde, varsa ıslah imar planı, yoksa binanın
konumu dikkate alınarak ifrazen veya hisse olarak gecekondu sahibine devir, temlik ve adına
tescil edilir
Arsa veya arazi sahibi, yerinin gecekondu sahibine devrini isterse müracatı üzerine, mahkemece rayiç değer
takdiri yaptırılarak bedelin ödenmesini talep edebilir. Gecekondu sahibi bu bedeli peşin veya anlaşmaları halinde
taksitle öderse adına devir ve tescil yapılır. Gecekondu sahibi ödemeye yanaşmaz ise, arsa veya arazi sahibi Türk Medeni Kanununun 649 uncu maddesinin son fıkrası gereğince işlem yapılmasını
mahkemeden isteyebilir.
(Değişik üç ve dördüncü fıkralar: 18/5/1987 - 3366/3 md.):
Lüzum görülen hallerde, yukarıdaki fıkraların uygulanması beklenilmeksizin,
üzerinde bir yerleşme alanı ya da yapı topluluğu niteliğinde gecekondular bulunan arsa veya araziler, belediye ve
mücavir alan sınırları içinde belediyelerce, dışında ise valiliklerce kamulaştırılır. Kamulaştırılması kararlaştırılan ve
sınırı belirlenen arsa veya araziler üzerinde bulunan gecekonduların işgal ettiği alan dikkate alınarak, 2942 sayılı
Kamulaştırma Kanununa göre tespit edilen bedel, gecekondu sahiplerinden tahsil edilir. Gerektiğinde, kamulaştırma
20
bedeli sonradan gecekondu sahiplerinden tahsil edilip iade edilmek üzere, Toplu Konut Fonu, belediye veya valilik
kaynaklarından da karşılanabilir.
Kamulaştırma işleminin sonuçlandırılmasından sonra, gecekondu sahibinden tahsil edilen arsa bedeli, ıslah
imar planına göre yapılacak parselasyon planı sonucu oluşacak parsellerin miktarına, kanunun 10 uncu maddesinin (c)
bendine göre belirlenen düzenleme ortaklık payı oranı da eklenmek suretiyle belirlenir. Arsa bedelinin eksik veya fazla
olması durumuna göre gerekli mahsup işlemi yapılır.
Tapu verme (1)
Madde 10 - (Değişik: 22/5/1986 - 3290/4 md.)
a) Bu Kanun hükümlerine göre hazine, belediye, il özel idaresine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün
idare ettiği arsa veya araziler üzerinde, gecekondu sahiplerince yapılmış yapılar, 12 nci madde hükümlerine göre tespit
ettirildikten sonra, kayıt maliki kamu kuruluşunca bu yer hak sahibine tahsis edilir ve
bu tahsisin yapıldığı tapu sicilinin beyanlar hanesinde gösterilerek ilgilisine "Tapu Tahsis Belgesi" verilir.
Tapu tahsis belgesi, ıslah imar planı veya kadastro planları yapıldıktan sonra hak sahiplerine verilecek
tapuya esas teşkil eder.
(Ek: 18/5/1987 - 3366/4 md.) Ancak islah imar planı veya kadastro planları ile belirlenen alanlarda tapu
tahsis belgesi yerine hak sahiplerine doğrudan tapuları verilebilir.
b) Üzerinde imar mavzuatına aykırı olarak toplu binalar inşa edilmiş hisseli veya özel parselasyona dayalı
arsa veya arazilerde, kişilerin hisse miktarları ve fiili kullanma durumları dikkate alınarak valilik veya belediyelerin
talebi üzerine:
1. Henüz kadastrosu yapılmamış yerlerde, kadastro müdürlüklerince bu Kanunda belirtilen mülkiyet
tespitine dair hükümler de uygulanarak,
2. Kadastrosu veya tapulaması tamamlanmış yerlerde ise bu Kanunla verilen yetkiler kadastro
müdürlüklerince kullanılarak,
Islah imar planlarının yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın: onayların alınmasına ve ilanların yapılmasına
(askı ilanları hariç), komisyonların kurulmasına lüzum kalmaksızın 2613 sayılı Kadastro ve Tapu Tahriri veya 766
sayılı Tapulama Kanunu hükümlerine göre hak sahipleri tespit veya yeniden tayin edilerek adlarına tescil edilir.
Bu tespit sırasında özel parselasyon planında görülen veya hisseli satışlar sonucu fiilen oluşan yol, meydan,
otopark, çocuk bahçesi, yeşil saha vs hizmetlere ayrılan yerler ile bunlara ilişkin hisseler bedelsiz olarak resen tapudan
terkin; okul, ibadet yeri ve benzer kamu hizmetlerine ayrılan yerler ise, bedelsiz olarak ilgili idareler adına tespit ve
tescil edilir.
Hazine, belediye veya il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği arsa veya
arazileri üzerinde yapıldığı tespit edilen gecekondular hakkında da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır.
(Ek: 18/5/1987 - 3366/4 md.) Belediye, hazine, özel idare veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği
arsa ve araziler üzerine gecekondu yapıldıktan sonra tespit edilerek kira kontratı düzenlenmiş gecekondu hak
sahiplerine tapu tahsis belgesi ve tapuları verilir.
Hak sahibi olmadığı halde tapu verilen kişilerin tapuları resen iptal edilir.
c) İmar mevzuatına aykırı bina yapılmış, hisseli arsa ve araziler veya özel parselasyona dayalı arazilerde,
imar adası veya parseli olabilecek büyüklükteki alanlarda, binalı veya binasız arsa ve arazileri birbirleriyle, yol
fazlalarıyla veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerle birleştirmeye bunları yeniden ada ve parsellere
ayırmaya, yapılara yeniden doğan imar ada veya parseli içinde kalanları yapı sahiplerine, yapı olmayanları diğer hisse
sahiplerine müstakil veya hisseli veya kat mülkiyeti esaslarına göre vermeye, bunlar adına tescil ettirmeye ve tescil
işlemi dışında kalanların hisselerini 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununa göre tespit edilecek bedeli peşin ödenmek
veya parsel sahipleri aleyhine kanuni ipotek tesis edilerek, tapu sicilinden terkin ettirmeye belediye veya valilikler
resen yetkilidir. Belediye veya valiliklerin talebi halinde bu yetkiler kadastro müdürlüklerince de kullanılır.
Bu gibi arazilerde hisse sahiplerinin malik olduğu hisse üzerindeki temliki tasurruflar ve bunlarla ilgili
takyitler 11/6/1945 tarih ve 4753, 19/7/1943 tarih ve 4486 sayılı Kanunlar, 775 sayılı Gecekondu Kanunundaki
hükümler dahil, uygulamayı durdurmaz. Bu gibİ işlemlerde takyitler hisse sahibine isabet edecek müstakil parsele
aynen nakledilir ve yapılan işlem Medeni Kanunun 927 nci maddesine göre hak sahibine bildirilir. Islah imar planı ile
düzenlemeye tabi tutulan arsa ve arazilerin yeni sahiplerine verilmesinde valilik veya belediyelerce arsa ve arazilerin
durumuna göre düzenleme ortaklık payı alınabilir.
Bu gibi yerlere ait yapılmış olan özel parselasyon planı, ıslah imar planı olabilecek nitelikte olduğu belediye
veya valiliklerce uygun görüldüğü takdirde aynen kabul edilerek tescil edilir.
Üzerinde yapılanma bulunan Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler valiliğin talebi üzerine, belediye
veya özel idareler adına resen tapuya tescil edilir. Islah imar planlarında genel bütçeye dahil dairelerin ihtiyaçlarını
karşılamak üzere ayrılan veya ayrılacak olan veya bir kamu hizmeti için lüzumlu görülen arsa veya araziler eski sahibi
kamu idarelerine veya o işe tahsil edilmek üzere hazineye aynı şartlarla geri verilir.
Islah imar planı yapılmış ve yapılacak bölgelerde bu Kanun kapsamına giren ve tapu tahsis belgesi verilen
hazine arsa ve arazileri, iktisap tarihine bakılmaksızın aynı amaçta kullanılmak üzere ilgili belediyelere devredilir.
21
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Değerlendirme Esasları
Muhafazası mümkün yapılara ruhsat ve kullanma izni verilmesi:
Madde 11 - Değerlendirmelerle aynen veya ıslah edilerek muhafazası mümkün olan yapılardan, komşu parsele
çıkmalar da dahil tecavüzlü olarak yapılanlara, tecavüze uğrayan arsa ve arazi sahibi ile anlaştıklarını belgelemek ve
tapu işlemlerini tamamlamak kaydı ile ruhsat ve kullanma izni verilir. Tarafların anlaşması mümkün olmadığında yargı
yoluna başvurulur.
Islah edilerek muhafaza edilecek yapılar:
Madde 12 - a) Emlak sahibinin beyanına göre değerlendirme sonucu kendi parseli içinde olan imar mevzuatına aykırı
yapıların; yola veya imar yoluna veya kıyı kenar çizgisine veya 14 (g) maddede belirtilen karayolları yaklaşma sınırına
tecavüz durumları, yapının tecavüzlü durumları giderildikten ve ayrıca komşu parsele tecavüzü olanların taraflar
arasında anlaşma sağlanarak gerekli işlemleri tamamlandıktan sonra belirtilen durumlarına göre muhafazalarına karar
verilir.
b) Kıyı tanımına giren yerlerde ve Devletin hüküm ve tasarrufunda olan diğer yerlerde; kişilere veya özel
hukuk tüzelkişilerine ait olan liman, iskele, rıhtım, balıkçı barınağı ve dayanma duvarlarında valilik veya belediyelerce
muhafazasında milli ekonomiye katkısı veya kamu yararı olduğu kararlaştırılan Sanayi ve Turizm tesislerinin
bulunduğu arsa ve araziler Maliye Bakanlığınca kullananlara ve tesis sahiplerine kiraya verilebilir.
c) İmar yoluna tecavüzlü yapılara, imar yolunun uygulanmasının 5 yıl içinde gerçekleşmeyeceğine belediye
encümenince karar verilmesi halinde belediye encümeni kararıyla 5 yıllık geçici ruhsat verilir. 5 yıl sonunda imar
yolunun uygulamasına geçilmeyeceğine belediye encümenince karar verildiği takdirde 5 yıllık geçici ruhsat tekrarlanır.
d) (Ek: 22/5/1986-3290/5 md.) Yapıların, bu Kanunda belirtilen tecavüzlü durumları veya aykırı
kısımları,tebliğ tarihinden itibaren (6) ay içinde yapı sahiplerince giderilir.
Bu süre içerisinde ıslah işlemleri sahiplerince yerine getirilmeyen yapıların tecavüzlü durumları veya
aykırılıkları ilgili mevzuat hükümlerine göre belediyeler veya valiliklerce giderilir.
Tapu tahsis belgesi verilen gecekondular:
Madde 13 - Tapu tahsis belgesi verilen gecekondular hakkında aşağıdaki uygulamalar yapılır.
a) (Değişik: 22/5/1986-3290/6 md.) Bu Kanun gereğince arsa tahsis edilecek kimselerin; kendisinin veya
eşinin veya reşit olmayan çocuğunun oturduğu belediye ve mücavir alan sınırı içinde ev yapmaya müsait arsaya veya
bir eve veya apartmanın bağımsız bir bölümüne veya bir bölümü iş yeri olarak kullanılan bir yapıya sahip bulunmaması
gerekir.
b) (Değişik: 22/5/1986-3290/6 md.) Hazine, belediye, il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel
Müdürlüğünün idaresinde olan veya bu Kanun uyarınca mülkiyetlerine geçen arsa veya araziler üzerinde, ıslah imar
planları ile meydana getirilen imar parselleri içinde hak sahiplerine, yapılarının işgal ettiği arazi de dikkate alınarak
ıslah imar planında getirilen ölçülere uygun şekilde arsa veya hisse tahsis edilir. Gecekondusu muhafaza edilemeyen
hak sahiplerine aynı bölgede veya diğer gecekondu ıslah veya önleme bölgesinde başka bir arsa veya
hisse verilir. Tahsis edilen arsa veya hissenin bedeli 4/11/1983 tarih ve 2942 sayılı Kanun veya 6/6/1984 tarih ve 3016
sayılı Kanuna göre tespit edilir.
(Ek fıkralar: 18/5/1987-3366/5 md.):
14 üncü maddenin a, b, c, d, e, g, h ve i bentleri kapsamında kalmaları nedeniyle, bulundukları yerde
korunamayan gecekondu sahiplerinden hak sahibi sıfatı taşıyanlarına, bir gecekondu önleme veya ıslah bölgesinde veya
yakın bölgelerde yapılmış ıslah imar planları içinde meydana gelen boş imar parselleri
müstakil, hisseli veya katmülkiyeti esasına göre verilir. Bu gibi hallerde gecekondu sahibine ayrıca enkaz bedeli bu
Kanunla kurulan fondan belediye veya valilikçe ödenir.
Islah imar planları sonucu, bu Kanun kapsamında kalan gecekondu hak sahiplerine yapılan tahsis
işlemlerinden sonra arta kalan belediye veya valiliğe ait boş imar parselleri arsa bedeli 2942 sayılı Kamulaştırma
Kanununa göre tespit edilerek, 775 sayılı Gecekondu Kanunu uyarınca belirlenen hak sahiplerine valilik veya
belediyelerce tahsis edilir.
c) (Değişik: 22/5/1986-3290/6 md.) Islah imar planları belediye veya valiliklerce mümkün olduğu kadar fiili
durum dikkate alınarak ve yapılanma şartları da belirlenerek yapılır veya belediye veya valiliklerce Yeminli Özel
Teknik Bürolara yaptırılır. En geç (1) ay içinde belediye meclislerince kabul edilenler belediye meclislerince, büyük
şehir yönetiminde ilçe belediye meclislerince Kabul edilenler ilçe belediye meclislerince, il idare kurullarınca kabul
edilenler valilikçe tasdik edilerek yürürlüğe girer. Bu planların tescili de (1) ay içinde ivedilik ve öncelikle yapılır.
İmar planı olan yerlerde mevcut imar planları gerektiği takdirde ıslah imar planları şeklinde yeniden
düzenlenir.
d) Daha önce gecekonduları yıkılanlar bu Kanunun uygulanmasında hiçbir hak talep edemezler.
22
Bu Kanun hükümlerinden yararlanamayacak olanlar:
Madde 14 - Aşağıdaki durumlara uyan yapılar bu Kanun hükümlerinden yararlanamazlar:
a) Her ölçekte imar planında başka maksatla tahsis edilmiş alanlardaki sınai kuruluşlara ait olmayan
tehlikeli madde depoları ile imar planında tehlikeli madde depoları için ayrılmış yerlerde bu depolar dışındaki her türlü
ruhsatız yapılar,
b) 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanununun yapı yasağı koyduğu alanlarda
veya Milli Savunma Bakanlığına tahsisli olan veya tahsissiz olarak Milli Savunma Bakanlığınca kullanılmakta olan
arsa ve araziler üzerinde inşa edilen yapılardan;bu Kanunun yürürlüğe giriş tarihinden itibaren 1 yıl içinde askeri
makamlardan muhafazası için izin alınamayan yapılar,
c) 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca ilan edilmiş bulunan "Turizm Alanlarında" ve "Turizm
Merkezlerinde" imar mevzuatına aykırı inşa edilmiş veya inşaası devam eden ancak bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren bir yıl içerisinde yürürlükteki çeşitli ölçekli imar planlarıyla getirilmiş bulunan kararlara uygun hale
getirilmeyen yapılar,
d) 5 Haziran 1945 tarih ve 4749 sayılı Kanunla onaylanmış bulunan Sivil Havacılık Anlaşması"nın 14 sayılı
teknik mania esaslarına uymayan ve havaalanları civarında uygulanmak üzere 7 Ağustos 1978 tarih ve 7/16130 sayılı
Kararnameye göre, Ulaştırma Bakanlığınca 1/1000 ölçekli harita üzerinde sınırları belirlenecek saha içinde bulunup da yapımcı veya yapı sahibine yapılan tebliğden itibaren 1 yıllık süre içinde tebliğ esaslarına
uygun hale getirilmeyen yapılar,
e) İçme ve kullanma suyu temin edilen ve edilecek olan baraj, göl, gölet gibi satıhda bulunan su kaynaklarının
mutlak ve kısa mesafeli koruma alanı ve içme ve kullanma suyu temin edilen yeraltı su kaynakları etrefında bırakılan
koruma alanı içerisindeki yapılar,
f) (Değişik : 22/5/1986 - 3290/7 md.) 10 Kasım 1985 tarihinden sonra yapılan gecekondular ile inşaasına
başlanan imar mevzuatına, ruhsat ve eklerine aykırı yapılar ve (...) (1) Çanakkale Boğazında 2 Haziran 1981 tarihinden
sonra yapılan gecekondular ile 1 Ekim 1983 tarihinden sonra inşasına başlanan imar mevzuatına,
ruhsat ve eklerine aykırı yapılar,
g) Karayolları kamulaştırma sınırına tecavüz edilen ve konut olarak kullanılan yapılarla kamulaştırma
sınırına 10 m.`den daha yakın olan ve konut dışı maksatlarla kullanılan yapılar, (Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren 6 ay içinde mal sahiplerine tebliğ edilmesinden en geç onsekiz ay içinde tecavüz durumları giderilmeyen
yapılar bu Kanunun 4 üncü maddesinin (c) bendi kapsamına girer.)
h) TCDD Genel Müdürlüğü mülkiyetinde bulunan gar, istasyon, lojman, liman sahalarıyla demiryolu
güzergahları üzernde TCDD Genel Müdürlüğünün izni alınmadan yapılan yapılar,
----------------(1) Bu kısımda yer alan "İstanbul Boğazı sahil şeridi ve öngörünüm belgeleri ile" ibaresi Anayasa Mahkemesinin
28/6/1989 tarih ve E: 1988/61, K:1989/28 sayılı kararıyla iptal edilmiştir.
i) Kıyı tanımına giren yerlerde gerçek kişilere veya hukuk tüzel kişilerine it yapılar.
Yapı ruhsatı ve kullanma izni belgeleri:
Madde 15 - Kullanılan veya kullanılmaya hazır duruma getirilmiş yapılara, uhsat ve kullanma izni, müracaat sahibine,
8 inci maddede istenen evrakların amamlanması halinde hemen verilir. Bilahare bunların doğruluğu valilik ve
belediyelerce kontrol edilir.
Ek: 22/5/1986-3290/8 md.) Temel inşaatı tamamlanmış veya sömel betonları ökülmüş olmak kaydı ile
hazine, belediye il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlügünün idaresindeki arsa veya araziler üzerine
inşaatına bu Kanunun 14 üncü maddesinin (f) fıkrasındaki tarihlerden önce başlanmış gecekondular ile kendi arsa veya
arazisi üzerinde imar mevzuatına, ruhsat ve eklerine aykırı yapı ya da yapı bölümlerinin kendi katı içinde
tamamlanması için "ruhsat" ve bitimini tevsikan da "kullanma izni belgesi" düzenlenir. Kat kolonları dökülmüş olan
binalar da aynı hükme tabidir.
Kat mülkiyeti tesisi:
Madde 16 - Bu Kanunun uygulama alanına giren yapılarda kat mülkiyetine geçişte, bu Kanunun 8 inci maddesindeki
belgelere dayanılır. Kat mülkiyeti kurulmasında ortak maliklerden birinin talebi ile yetinilir.
Diğer ortaklar bu işleme itiraz edemeyecekleri gibi binanın giderlerine katılmaktan ve yönetim planı
yapmaktan kaçınamazlar. Kaçınmaları halinde 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun hakimin müdahalesini gerektiren
33 üncü maddesi hükmü uygulanır.
Arsa payına bağlanmamış ve imar mevzuatına aykırı olarak inşa edilmiş bağımsız bölümlerde, arsanın
tamamı için beyan edilen değerden, bu bağımsız bölüm için tespit edilecek değer oranı, diğer kat maliklerinin arsa
payları oranında kendilerine peşin veya en geç 1 yıl içerisinde ödenmesi halinde yapı yeniden
kat mülkiyetine dönüştürülür.
Arsa bedeli için ödenmesi gereken miktarda alacaklılar kanuni ipotek hakkını kullanabilirler.
(Ek: 22/5/1986-3290/9 md.) Daha önce kat irtifakı kurulmuş binalarda bu Kanundan istifade ile bağımsız
bölüm kazanılmış ise, arsa payına bağlanmamış bağımsız bölüm sahibi, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun 44 üncü
23
maddesi gereğince kat maliklerinin ittifakını sağlayamıyorsa, bu Kanuna göre bağımsız bölümüne ait tasdik edilmiş
yapı ruhsatı ve kullanma izni belgesi ile arsa payına karşılık hesap edilen değeri, hak sahibi kat malikleri adına bir milli
bankaya bloke ettikten sonra sulh mahkemesinden kendisine ait bağımsız bölüm için arsa payı ayrılarak tescilini ister.
Mahkeme, mevcut belgelere dayanarak diğer kat maliklerinin muvafakatını aramaksızın arsa payını tespit ederek ilave
bağımsız bölümün tesciline karar verir. Tescil ilamı gereğince her kat malikinin arsa paylarında resen düzeltme yapılır.
Daha önce düzenlenmiş yönetim planı ve diğer belgeler yeni bağımsız bölüm malikini de bağlar. Bu işlemlerden sadece
bağımsız bölümün kayıtlı değeri üzerinden tapu tashih harcı alınır.
Duyuru işlemleri:
Madde 17 - İmar mevzuatına aykırı yapılarla gecekondulara ait değerlendirme sonuçları değerlendirme işlemleri
tamamlandıkça valilik veya belediyelerce umumi mahallere asılır ve bu belgelerin birer örneği mahalle veya köy
muhtarlıklarına verilir.
Ayrıca 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine bağlı kalmaksızın; güvenlik kuvvetleri vasıtasıyla da mal
sahibine veya binayı yapana veya fenni mesullerine tebliğ edilir. Güvenlik kuvvetlerince yapılacak tebligat 15 gün
içinde tamamlanır. Tebliğin bu şekilde yapılması mümkün olmadığı takdirde yapı mahallinde görülebilecek bir yere
onbeş gün müddetle asılır ve bu durum bir zabıtla tevsik edilir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Mali Hükümler
Harçlar, arsa bedelleri, paylar: (1)
Madde 18 - a) Harçlar;
İmar mevzuatına aykırı yapı hangi seviyede olursa olsun, belediye ve mücavir alan sınırları içinde imar
mevzuatına veya ruhsatlı ise ruhsat ve eklerine, aykırılık şekline ve derecesine bağlı olarak iki kat bina inşaat harcı
alınır. Belediye ve mücavir alan sınırları dışında ise söz konusu harcın yarısı alınır.
(Değişik: 22/5/1986-3290/10 md.) Bir kat ve bir bağımsız bölümden oluşan gecekondulara ekli cetvele göre
harç tahakkuk ettirilemez ve alınamaz.
Söz konusu yapının tamamı ruhsatsız ise bütün maliklerin hisseleri oranında, ruhsatlı olup da, ruhsat ve
eklerine aykırı olarak yapılan veya kullanılan bölümlerde ise, kazanılan veya kullanılan bölümlerin sahipleri adına
kazanılan alan miktarı kadar ekli cetvele göre tahakkuk eden harç ayrıca alınır.
b) (Değişik: 22/5/1986 - 3290/10 md.) Arsa bedelleri;
Arsa bedellerinin tespitinde hak sahiplerinin beyan edeceği değer esas alınır. Ancak belediye veya
valiliklerce gerekli görüldüğü takdirde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununa göre bedel tespiti yaptırılır.
Beyan edilen bedel, tespit edilen bedelin 2/3`ünden az değilse beyan edilen bedel; şayet beyan edilen bedel,
tespit edilen bedelin 2/3`ünden az ise tespit edilen bedel esas alınır.
c) (Değişik: 22/5/1986 - 3290/10 md.) Düzenleme ortaklık payı;
Islah imar planı uygulamaları gereği gecekondu ve imar mevzuatına aykırı yapılanmış sahalarda arsanın %
35`ine kadar düzenleme ortaklık payı alınabilir.
d) (Değişik: 22/5/1986-3290/10 md.) Bu Kanun kapsamında kalan gecekondulara, ecrimisil ve arsa
kullanım bedeli tahakkuk ettirilmez ve alınmaz. Tahakkuk ettirilen veya tahakkuk ettirilip tahsil edilen ecrimisiller ve
arsa kullanım bedeli, arsa bedeline dönüşür.
e) Birinci ve İkinci fıkralar Mülga: 18/5/1987 - 3366/6 md.)
(Ek fıkralar : 18/5/1987 - 3366/6 md.)
Kanun kapsamında, kalan yapıların otopark ihtiyacının parselinde karşılanamaması halinde, Bölgeleme
esasına göre belirlenecek otopark bedelinin 1/4`i tahsil edilir.
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde yer alan kanun kapsamındaki gecekondu ve imar mevzuatına
aykırı yapılardan alınacak arsa bedelleri, harçlar ve düzenleme ortaklık payı karşılığı bedeller, belediyeler,
büyükşehirlerde ilçe belediyelerince oluşturulacak fon hesabına; belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan Kanun
kapsamındaki gecekondu ve imar mevzuatına aykırı yapılardan alınacak arsa bedelleri, harçlar ve düzenleme ortaklık
payı karşılığı bedeller, valilikler emrinde kullanılmak üzere oluşturulan fon hesabına yatırılır. Bu kanun uyarınca
belediyeler ve valilikler emrinde kurulan fonlardan yapılacak harcamalar Muhasebe-i Umumiye Kanununa, 2886 sayılı
Devlet İhale Kanununa ve 832 sayılı Sayıştay Kanununa tabi değildir.
Fon hesabının gelirleri, Kanunun kapsadığı ve öngördüğü amaçların süratli bir şekilde gerçekleşmesi için
kullanılır. İta amiri vali veya belediye başkanıdır.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten evvel, belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan gecekonduların
arsa bedelleri ile 10 uncu maddesinin (c) bendi uyarınca yapılan düzenleme işlemleri sonucu belirlenen düzenleme
ortaklık payı karşılığı bedellerden, tahsil edilerek fon hesabına yatırılan meblağdan her belediye için sarfedilen kısım
mahsup edilmek suretiyle bakiyesi, belediyeler emrinde kurulan fon hesabına devredilir.
24
(Ek: 22/5/1986 - 3290/10 md.) Ruhsat ve iskan harcını, ilave harcı, arsa bedelleri ve düzenleme ortaklık
payı karşılığı olan bedelleri bu Kanunda belirtilen esaslara göre ödemeyenler hakkında, 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
Muaflıklar:
Madde 19 - Bu Kanuna göre ruhsat ve kullanma izni verilen yapılara 6785 sayılı İmar Kanununun 18 ve 20 nci
maddelerine göre ceza tahakkuk ettirilemez ve tahakkuk ettirilmiş cezalar terkin edilir. Bu Kanun kapsamına giren ve
inşaası tamamlanmış yapılara Sosyal Sigortalar Kurumu prim ve cezaları uygulanmaz.Ancak ödenmiş olan primler iade
edilmez. Müteahhit veya taşeron vasıtasıyla yaptırılan kamu inşaatları için bu madde hükümleri uygulanmaz.
(Ek bentler: 22/5/1986-3290/11 md.):
Ayrıca;
a) İnşaat giderleri genel ve katma bütçeler ile, İl Özel İdareleri ve Belediye bütçelerinden karşılanan her
türlü binalardan,
b) Hastane, prevantoryum, sanatoryum, dispanser ve benzeri sağlık kuruluşları, okullar ve öğrenci yurtları
ve ibadet yeri, mescit, Kur`an kursu gibi dini hizmetlerin mahsus ve umuma açık bulunan ibadethaneler ile bunların
müştemilatından ve hayır cemiyetlerinin yaptığı binalardan,
c) Her türlü hayvancılık ve tarımsal tesislerden,
d) 775 sayılı Kanun ve Kanuna ait uygulama yönetmeliğine uygun olarak yapılan yapılardan,
e) 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair
Kanuna istinaden inşa edilmiş olan yapı ve tesislerden;
(Değişik: 18/5/1987-3366/7 md.) Bu Kanunun öngördüğü bina inşaat harcı ve iskan harcı ile ekli cetvele
göre tahakkuk ettirilen ilave harç alınmaz.
(Değişik: 18/5/1987 - 3366/7 md.) Her türlü fabrika, marangoz, mobilyacı, keresteci, değirmen, sinai
nitelikli imalathaneler ve tersaneler ile organize sanayi bölgeleri ve küçük sanayi sitelerinde yapılmış yapılardan
yürürlükteki mevzuata göre belirlenecek bina inşaat harcı miktarının 1/4`i ile iskan harcı tahsil edilir. Ekli cetvele göre
belirlenecek harç alınmaz.
(Ek: 18/5/1987-3366/7 md.) Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilmiş olanlar iade edilmez.
Ancak tahakkuk ettirilip de tahsil edilmeyenler terkin edilir.
(Ek: 18/5/1987 - 3366/7 md.) Konut inşatı ve kalkınmada öncelikli yörelerde yapılacak yatırımlarda vergi,
resim ve harç istisna ve muaflıkları tanınması hakkındaki 2982 sayılı Kanun ile getirilen muafiyetler, bu Kanun
kapsamında kalan yapılara uygulanmaz.
(Değişik: 22/5/1986-3290/11 md.) Muafiyet hükümlerinden yararlanmayan yapılara ait bina inşaat harcı ile
ekli cetvele göre tahakkuk ettirilen ilave harç bedelleri, 18 ay içinde aylık eşit taksitlerle alınır.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Çeşitli Hükümler
Uygulamaların örnek teşkil etmemesi:
Madde 20 - Bu Kanunda yer alan ruhsat ve kullanma izni hakkındaki işlemler bir defaya mahsus olmak üzere
uygulanır. Bu işlemler, bundan sonraki uygulamalara örnek teşkil etmez. Bu Kanuna göre ruhsat ve kullanma izni
verilen, yapıların her hangi bir sebeple yıkılmaları halinde, bu alanlarda yeniden yapılacak yapılar için yürürlükteki
plan ve mevzuat hükümleri ile gecekondular için ıslah imar planlarını geliştiren imar planları uygulanır.
(Ek: 22/5/1986-3290/12 md.) Ancak zorunlu hallerde ve süratle gecekondulaşma ve kaçak yapılaşma
istidadı gösteren alanlarda belediye veya valiliklerin yaptıracakları ıslah imar planı niteliğinde o bölgedeki
yapılaşmanın şekil ve şartlarını gösteren planlara göre uygulama yapılabilir. Bu durumu tespite belediye veya valilikler
yetkilidir. Böyle zorunlu hallerde ve uygulama yapma zarureti olan bölgelerde yapılacak planlarda 3194 sayılı İmar
Kanununun imar planı yapma şartları ve standartları aranmaz. Ancak, buralarda yapılacak binaların irtifaı azami H =
1250 m. olacaktır.
Madde 21 - (6785 sayılı İmar Kanununun ek - 9 uncu maddesinin değiştirilmesine ilişkin olup, mezkür kanun
3/5/1985 tarih ve 3194 sayılı kanunun 43. maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.)
Devam etmekte olan işlemlere ait hükümler:
Madde 22 - a) Boğaziçi Kanunundaki 16/3/1983 tarih ve 2805 sayılı Kanunla ilgili hükümler yerine bu Kanun
hükümleri uygulanır.
b) (Değişik: 22/5/1986 - 3290/13 md.) Bu Kanun kapsamına giren yapılarla ilgili yargı mercilerinde açılmış
davalar durdurulur, durdurulan bu davalar ile evvelce haklarında yıkım kararı alınmış ve kesinleşmiş olan yıkım
işlemleri, bu Kanunda belirtilen tesbit ve değerlendirme sonucuna göre işleme tabi tutulur.
Ancak, gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin arsa veya arazileri üzerine yapılmış yapılar için anlaşma
sağlanamıyorsa kesinleşmiş yargı kararları yerine getirilir.
25
c) 16/3/1983 tarih ve 2805 sayılı Kanunun uygulanması nedeni ile mühürlenen inşa halinde veya yapımı
bitmiş tüm binalar bu Kanunun hükümleri uygulanmak üzere mühürlenmemiş sayılır.
Yürürlükten kaldırılan kanunlar:
Madde 23 - a) 2805 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.
b) 11/1/1963 tarihli ve 141 sayılı Kanun ve diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri yürürlükten
kaldırılmıştır.
Yönetmelik:
Madde 24 - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç üç ay içinde Kanunun uygulanması ile ilgili
yönetmelik ile tesis edilecek fonların harcama esaslarını düzenleyen yönetmelik ve uygulama ile ilgili diğer
yönetmelikler Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca hazırlanır ve uygulanır.
Ayrıca bu Kanunda geçen terimler, Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca düzenlenecek ilgili yönetmeliklerde
tanımlanır.
Ek Madde 1-(Ek: 22/5/1986 - 3290/15 md.) İmar planı olan yerlerde,9/5/1985 tarih ve 3194 sayılı İmar Kanununun 18
inci maddesi gereğince arsa ve arazi düzenlemelerinde, binalı veya binasız arsa ve arazilere bu Kanundan önce özel
parselasyona dayalı veya hisse karşılığı satın alınan yerler dikkate alınarak müstakil, hisseli parselleri veya üzerinde
yapılacak binaların daire miktarları gözönünde bulundurularak kat mülkiyeti esasına göre arsa paylarını sahipleri
adlarına resen tecsil ettirmeye valilik veya belediyeler yetkilidir.
Ek Madde 2 - (Ek: 22/5/1986-3290/15 md.)
Bu Kanuna göre yapılacak ifraz işlemlerinde, sadece ayrılan kısmın beyan edilen değeri üzerinden ifraz harcı tahsil
olunur.
Ek Madde 3 - (Ek: 22/5/1986-3290/15 md.)
İbadet yeri, mescit, türbe gibi yerlerin sınırları içinde kalan veya bu yerlerin sınırları içinde kalmamakla
beraber eserlerin bütünlüğünü bozan yapılar korunamayacak yapılar olup, bunlara tapu veya tapu tahsis belgesi
verilmez. Ancak, bu hak sahiplerine başka yerden öncelikle arsa tahsis edilir.
Ek Madde 4 - (Değişik: 18/5/1987-3366/9 md.)
Bu Kanunla Tapu ve Kadastro İdarelerince yapılan görevlerin gerektirdiği her türlü giderleri ve alımları
karşılamak maksadıyla, Toplu Konut Fonundan veya bu Kanunla kurulmuş fonlardan veya valilik veya belediyelerin
bütçelerinden yeterli ödenek Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü adına T.C. Ziraat Bankasında açılan bir hesaba
aktarılabilir. Sarf ve tahsis şekli Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça tespit edilir.
Ek Madde 5 - (18/5/1987 tarih ve 3366 sayılı Kanunun 11 inci maddesi hükmü olup ek maddeye çevrilerek numarası
teselsül ettirilmiştir.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde, 2981 sayılı Kanunun değişen hükümleri
ile ilgili yönetmelik değişiklikleri Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yapılır.
Geçici Madde 1 - İmar mevzuatına uygun inşa edilerek kullanma izni alınmış yapılarda; 1 Ekim 1983 tarihinden önce
yapılan, kendi bağımsız bölümlerine ait ve fen ve sağlık kurallarına aykırı olmayan ve yapının dış görünümünü
bozmayan, yapı kat planının dış hatları içerisinde ve taşıyıcı elemanlarını etkilemeyen değişiklikler sahibinin, durumu
belirtilen iki nüsha dilekçe ile müracaatı üzerine kanunda öngörülen işlemler yapılmaksızın muhafazasına karar
verilmiş sayılır. Dilekçe yapının dosyasına konur. Bu maksatla yapılacak müracaat süresi 1 yıldır. Bu dilekçelere
sadece 2.000 TL. müracaat masraflarının ödendiğini gösteren banka makbuzu eklenir.
Geçici Madde 2 - Aşağıda belirtilen yapılar imar mevzuatına uygun inşa edilerek kullanma izni alınmış yapılar olarak
kabul edilir. Yapılış tarihine bakılmaksızın gecekondular bu hükmün dışındadır.
a) 6785 sayılı İmar Kanununun yürürlüğe girdiği 17 Ocak 1957 tarihinden önce yapılmış yapılar,
b) 6785 sayılı İmar Kanununun ek madde 8 kapsamına giren alanlarda 10 Ocak 1975 tarihinden önce
yapılmış yapılar,
c) 2565 sayılı, Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu kapsamına giren veya Milli Savunma
Bakanlığına tahsisli olan veya tahsissiz olarak Milli Savunma Bakanlığınca kullanılmakta olan arsa ve araziler
üzerindeki Milli Savunma Bakanlığına veya Türk Silahlı Kuvvetlerine ait yapılar,
d) (Değişik: 18/5/1987-3366/8 md.) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında 6785 sayılı İmar Kanununun
Ek 8 inci maddesi gereğince çıkarılan Yönetmeliğin 1.03. maddesi kapsamı dışında kalan köy ve mezralar ve dağınık
yerleşik alanlarda sanayi, depolama, turistik ve tarımsal yapılar dışında kalan imar mevzuatına aykırı yapılar,
26
Bu alanlarda Hazine, Özel İdare, Belediye ve Köy Tüzelkişiliğine alt veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün
idare ettiği arsa ve arazilerde bulunan yapılar,
Tescil dışı yerlerden olup üzerinde yapılaşma bulunması nedeniyle Valiliğin talebi üzerine Hazine adına
tescil edildikten sonra bu alanlardaki yapılar,
Ancak, yukarıda belirtilen idarelere ait arsa veya arazilerde bulunan yapı sahiplerinden, bu Kanunun 18 inci
maddesine göre tespit edilen arsa bedelleri tahsil edilerek gerekli tapu işlemleri tamamlanır.
Kıyıda kalan alanlar bu hükmün dışındadır.
e) (Değişik: 22/5/1986-3290/14 md.) 31/12/1981 tarihinden önce bilim ve fen bakımından orman niteliğini
kaybetmiş yerlerden şehir, kasaba ve köy yapılarının toplu olarak bulunduğu yerleşim alanları orman sınırları dışına
çıkarılmış sayılır. Bu yerler hakkında bu Kanun hükümlerine göre işlem yapılır.
İstanbul Adalar İlçesinde de bu hükümler uygulanmakla beraber tarihi eserler dışında 21/7/1983 tarih ve
2863 sayılı Kanunun bu Kanun hükümlerine uymayan hükümleri geçersizdir. Ancak bu alanlarda uygulama,
belediyesince yaptırılacak ıslah imar planları ve tip projelerine göre yapılır. Tip projelerini uygulayan hak sahibine
tapusu derhal verilir.
Geçici Madde 3 - (1605 sayılı Kanunla değişik 6785 sayılı Kanunla bağımlı bir madde olup 6785 sayılı Kanun
3/5/1985 tarih ve 3194 sayılı Kanunun 43 üncü maddesiyle yürürlükten kaldırılmış olduğundan metne alınmamıştır.)
Geçici Madde 4 - Bu Kanunun uygulanmasında çıkabilecek sorunların çözümlenmesi ve uygulamanın eksiksiz
gerçekleştirilmesinin temini amacı ile gerektiğinde bu Kanunda öngörülen sürelerin bir misline kadar uzatılmasına
Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Yürürlük:
Madde 25 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme:
Madde 26 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Bu Kanun Kapsamına Giren Yapılara Uygulanacak İlave Harç Cetveli
Bağımsız Bölüm Brüt İnşaat Alanı m2/TL.
401 m2 ve
Yapı Cinsleri
0-100 m2 101-200 m2
201-300 m2 3
01-400 m2
sonrası
Briket,tuğla ve benzeri
yığma konut
50TL.
100TL.
200TL.
400TL.
600TL.
Betonarme konut
100TL.
200TL.
300TL.
500TL.
700TL
Kaloriferli konut
200TL.
350TL.
500TL.
750TL.
1 000TL.
Kaloriferli,asansörlü,
şömineli lüks konut 300TL.
500TL.
800TL.
1 000TL.
1 500TL.
Turistik yapılar
100TL.
150TL.
200TL.
250TL.
300TL.
Depo tesisleri,işyeri,
İşhanı (1)
150TL.
200TL.
300TL.
500TL.
1 500TL.
24/2/1984 TARİHLİ VE 2981 SAYILI ANA KANUNA İŞLENEMEYEN GEÇİCİ MADDELER.
1) 22/5/1986 tarihli ve 3290 sayılı Kanunun geçici maddeleri
Geçici Madde 1 - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç 1 ay içinde 2981 sayılı Kanunun değişen
hükümleri ile ilgili yönetmelik, Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca çıkarılır.
Geçici Madde 2 - 775 sayılı Gecekondu Kanununa göre sağlanan veya belediyenin mülkiyetinde olupta bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihe kadar Bayındırlık ve İskan Bakanlığından izin alınmaksızın belediyelerce satılmış veya tahsis
edilmiş arsalar ile ilgili satış ve tahsis işlemleri geçerlidir, daha önceden bedeli tahsil edilen yerler, tahsisi yapılanlar
adına tapuda tescil edilir, bedeli tahsil edilmeyenler ise 775 sayılı Gecekondu Kanununun 3016 sayılı Kanunla
değiştirilen 26 ncı maddesi uyarınca tespit edilecek arsa bedeli üzerinden tahsil
olunur.
Geçici Madde 3 - 2981 sayılı Kanun ve bu Kanun gereği hak sahibi olupta çeşitli nedenlerden dolayı bu hakkını
kullanmak üzere müracaat etmeyenler bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren en geç (6) ay içinde yeni müracaat
hakkına sahiptir. Bu süreler, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte yurt dışında çalışan işçiler ile daimi görevde
bulunanlar ve görevi yurt dışında üç aydan fazla devam edenler için (12) aydır. Bu sürelere Yeminli Özel Teknik
Bürolara yapılacak başvuru süresi de dahil olup müracaat 24/2/1984 tarih ve 2931 sayılı Kanunun 7 nci maddesindeki
esaslara göre yapılır. (....)(2) Çanakkale Boğazlarında 2981 sayılı Kanun ve bu Kanun hükümlerinden istifade edecek
yapılar da tavan beton veya betonları dökülmüş olmak şartı ile bu hükme tabidir. Ancak, bu alanlarda affa giren
27
yapılardan (5) kat bina inşaat harcı ve ekli cetvele göre tahakkuk ettirilen ilave harç ayrıca alınır. Bu alanlardaki
yapıların tespit ve değerlendirme işlemleri, yetkili belediyeleri veya valiliğince yapılır ve en geç (1) yıl içinde
tamamlanarak sonuçlandırılır.
Geçici Madde 4 - 2981 sayılı kanuna göre işlemini tamamlayarak arsa taksitlerini ödemeye başlamış olanlar için 18
inci maddenin (b) bendi hükümleri uygulanmaz. Taksitlendirilen veya tamamı ödenen arsa bedeli esas alınır.
---------------------(1) Bu kısım 18/5/1987 tarih ve 3366 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle değiştirilmiştir.
(2) Bu cümlede yeralan "İstanbul ve" ibaresi, Ana.mah.nin 28/6/1989 tarih ve E: 1988/61,K: 1989/28 sayılı Kararıyla
iptal edilmiştir.
2981 SAYILI KANUNDA EK VE DEĞİŞİKLİK YAPAN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRDIĞI KANUN VE HÜKÜMLERİ GÖSTERİR LİSTE
Yürürlükten Kaldıran Mevzuatın
Yürürlükten Kaldırılan
-----------------------------------Kanun veya Kanun Hükümleri
Tarihi Sayısı Maddesi
---------------------------------------------- ------------ --------- ---------------------10/11/1983 tarih ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun geçici 8 inci maddesinin 2 nci fıkrasının (b) bendi
22/5/1986 3290
17
2981 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun
Yürürlüğe
No.
Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi
------------ ------------------------------------------------- ---------------3194
43/b, c, d, e, 46, 47, 48, geçici madde 7
9/5/1985
Diğer maddeleri
9/11/1985
3290
--7/6/1986
3366
--26/5/1987
5006 Sayılı kanunla kanun metnindeki cami ibareleri "ibadet yeri" olarak
değişitirilmiştir.
3.12.2003
İMAR KANUNUNUN 18 İNCİ MADDESİ UYARINCA YAPILACAK
ARAZİ VE ARSA DÜZENLENMESİ İLE İLGİLİ ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK
Dayandığı Kanunun Numarası ve Tarihi: 3194 - 9.5.1985
Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı: 2 Kasım 1985 - Sayı: 18916
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç
Madde 1 - Yönetmeliğin amacı; 3194 sayılı İmar Kanununun 18 inci maddesine göre yapılacak arazi ve arsa
düzenlemesinin nerelerde ve ne şekilde tatbik edileceği ve bununla ilgili diğer hususlara açıklık getirmektir.
Kapsam
Madde 2 - Bu Yönetmelik, belediye ve mücavir alan sınırları ile bu sınırlar dışında düzenlenmiş uygulama imar plânı
alanları içindeki binalı veya binasız arazi ve arsa düzenlemelerini kapsar.
Kanuni Dayanak
Madde 3 - Bu Yönetmelik, 3194 sayılı İmar Kanununun 44/I-c maddesi hükmü gereğince düzenlenmiştir.
Tanımlar
Madde 4 - Bu Yönetmelikte sözü geçen ve Kanunda yer almayan tanımlar aşağıda açıklanmıştır.
a) Düzenleme Sahası: Sınırı tesbit edilerek, düzenlenmesine karar verilen sahadır.
b) Düzeleme Sınırı: Düzenlenecek imar adalarının imar plânına göre yol, meydan, park, genel otopark, yeşil saha gibi
umumi hizmetlere ayrılan ve tescile tâbi olmayan alanlar ile cami ve karakol yerlerini çevreleyen sınırdır.
c) Düzenleme Ortaklık Payı: Düzenlemeye tabi tutulan yerlerin ihtiyacı olan yol, meydan, park, yeşil saha, genel
otopark gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tescile tâbi olmayan alanlar ile cami, karakol yerleri ve ilgili tesisler için
kullanılmak üzere, düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında düzenlemeye tâbi tutulan arazi ve
arsaların, düzenlemeden önceki yüzölçümlerinden % 35`e kadar düşülebilen miktar ve/veya zorunlu hallerde malikin
28
muvafakatı ile tesbit edilen karşılığı bedeldir. d) Düzenleme Ortaklık Payı Oranı: Bir düzenleme sahasında tesbit edilen
düzenleme ortaklık payı miktarının bu saha içindeki kadastro veya imar parsellerinin toplam yüzölçüm miktarına
oranıdır.
e) Özet Cetveli: Düzenleme sahasına giren kadastro, varsa imar parsellerinin tapu senedi miktarı, düzenleme sahasına
giren ve girmeyen kısımları ile düzenleme ortaklık payları, varsa kamulaştırma ve bağış miktarları ile oluşan imar
parselleri ve imar adalarının yüzölçümlerinin yazıldığı cetveldir.
f) Dağıtım Cetveli: Her imar adası için ayrı olarak düzenlenen ve bu düzenleme sonucu meydana gelen parsellerin,
hangi kadastro veya imar parsellerinden, nasıl oluştuğunu, kadastro ve imar parsellerinden alınan düzenleme ortaklık
payını, gerektiğinde malikin muvafakatı ile terk edilen alanları ve kamulaştırılan alanların miktarlarını gösteren
cetveldir.
g) Tahsis Cetveli: Kadastro veya varsa imar parsellerinin hangi imar adalarına gittiğini gösteren cetveldir.
h) Umumi Hizmetlere Ayrılan Miktar: Bir düzenleme sahasında yol, meydan, park, genel otopark, yeşil saha gibi
umumi hizmetlere ayrılan ve tescile tâbi olmayan alanlar ile cami, karakol yerleri ve ilgili tesisler için ayrılan alanların
tümüdür.
i) Kroki: Yaklaşık ölçekte ve üzerinde ölçü değerlerinin yazılı olduğu ada veya parsellerin çizimidir.
1) Röperli Kroki: Ada veya parsellerin yeri değişmeyen sabit tesislere bağlı olarak zeminden alınan ölçülerinin yazılı
olduğu krokidir.
2) Ebatlı Kroki: Ada veya parsellerin paftası üzerinden alınan veya daha önce tespit edilmiş olan ölçülerinin yazılı
olduğu krokidir.
3) Uygulama Krokisi: Ada veya parsellerin zeminde belirtilmesi amacıyla paftası üzerinden alınan ölçüleri yazılarak
düzenlenen krokidir. j) Parsel Numarası: Bir ada içindeki parsellere, her ada için (1) den başlayarak verilen numaradır.
k) Parselasyon Plânı: İmar plânının araziye uygulanmasından sonra yapılacak rölöve ölçülerine göre boyut
değiştirmeyen paftalar üzerinde çizilen, kesin parselasyon durumunu gösteren ve tapuya tescil işlemlerine esas alınan
plândır. l) Hata Sınırı: Ölçü değerleri ile plân değerleri arasındaki kabul edilebilir en büyük farktır. m) Teknik
Yönetmelik: 1/2500 ve daha büyük ölçekli harita ve planların yapılmasına ait yönetmelik.
İKİNCİ BÖLÜM
Uygulama Esasları
Düzenleme Sahalarının Tesbiti Esasları
Madde 5 - Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler, belediye encümeni kararı ile; dışında valilikler, il idare
kurulu kararı ile; 5 yıllık imar programlarında öncelik tanımak ve beldenin inkişaf ve ihtiyaç durumuna göre, yeterli
miktarda arsayı, konut yapımına hazır bulunduracak şekilde düzenleme sahalarını tespit etmek ve uygulamasını
yapmak mecburiyetindedir.
Konut yapımına hazır arsa sayısının, bir önceki yıl verilen inşaat ruhsatından az olmasına dikkat edilir.
Belirlenen düzenleme sahası bir müstakil imar adasından daha küçük olamaz.
Ancak, imar adasının büyük bir kısmının imar mevzuatına uygun bir şekilde teşekkül etmiş olması nedeniyle,
yeniden düzenlemesine ihtiyaç bulunmaması ve diğer kısmında birkaç taşınmaz malın tevhid ve ifraz yoluyla imar
plânı ve imar mevzuatına uygun imar parsellerinin elde edilmesinin mümkün olduğu hallerde, adanın geri kalan
kadastro parselleri müstakil bir imar düzenlenmesine konu teşkil edebilir.
Düzenlemeye tâbi tutulması gerektiği halde İmar Kanununun 18 inci maddesi hükmünün tatbiki mümkün
olmayan hallerde, müstakil inşaata elverişli olan kadastro parsellerine plâna göre inşaat ruhsatı verilir.
Düzenleme Sınırının Geçirilmesi
Madde 6 - Düzenleme Sınırı; a) İskân sahasının bittiği yerlerde iskân sınırlarından, b) İskân sahası içindeki yollarda
yol ekseninden, c) Cami ve karakol yerlerinin dış sınırından, yeşil alan ve genel otopark alanlarının düzenleme ortaklık
payı oranı ve uygulamaya alınan parsel sınırına göre uygun görülecek yerinden geçirilir.
Ancak, imar plânlarında gösterilmiş düzenleme sınırları varsa bu durum dikkate alınır.
Düzenleme sınırının herhangi bir parseli iki veya daha fazla parçaya bölmesi halinde; sınır, bu parçalardan
düzenleme sahası dışında kalan başka bir imar adasına girmeyenleri varsa bunları da içine alacak şekilde geçirilir.
Parsel büyük ise, ifraz yapılarak ifraz sınırından geçilir.
Düzenleme Sahasına Alınacak Umumi Hizmet Alanlarının Sağlanması
Madde 7 - Düzenleme sahasının tespitinde; düzenleme ile iskâna açılacak sahanın imar plânı ile getirilmiş park,
otopark, yeşil saha ve umumi hizmet alanlarının sağlanması için bu alanların, düzenlemeye giren parsellerden dengeli
olarak alınacak düzenleme ortaklık payı ile karşılanmasına dikkat edilir.
Düzenleme Sırasında Korunacak Yapılar
Madde 8 - İmar veya kadastro parselleri üzerine inşa edilmiş ve düzenleme sırasında, plan ve mevzuata göre
muhafazasında mahzur bulunmayan bir yapı bir mimar parseli içinde bırakılabilir.
29
Bu gibi yapıların bulunduğu parsellerin yol, meydan, otopark ve yeşil saha gibi yerlere giren kısımları ile
bitişiğinde düzgün imar parseli teşkil etmek için bahçelerinden gerekli miktar ifraz edilerek düzenleme ortaklık payı
olarak alınır. Alınacak miktar düzenleme ortaklık payından fazla ise kamulaştırma ile alınabilir.
Toplu İnşaatlarda İmar Düzeni
Madde 9 - Kooperatif evleri, siteler, toplu konut inşaatı gibi birbirleri ile ilgili birden fazla binanın veya tesisin: a)
İfraza gerek kalmaksızın Kat Mülkiyeti Kanununa göre vaziyet plânına esas olmak üzere imar adalarına veya imar
parsellerine ayrılarak, b) Evvelce parsellere veya adalara ayrılmış alanların, amaçlarına uygun hale getirmek üzere,
vaziyet plânları dikkate alınarak tevhid edilmek suretiyle, İmar parselasyon plânları yeniden yapılır veya değiştirilir.
İmar Parsellerinin Oluşturulması ve Dağıtımındaki Esaslar
Madde 10 - İmar parsellerinin oluşturulması ve dağıtımında aşağıdaki esaslar dikkate alınır: a) Düzenlemeyle oluşacak
imar parsellerinin mümkün mertebe aynı yerdeki veya yakınındaki eski parsellere tahsisi sağlanır, b) Plân ve mevzuata
göre korunması mümkün olan yapıların tam ve hissesiz bir imar parseline intibak ettirilmesi sağlanır, c) Mal sahibine
tahsis edilen miktarın bir imar parselinden küçük olması veya diğer teknik ve hukuki nedenlerle müstakil imar parseli
verilmemesi halinde, İmar parselasyon plânları ve imar durumu belirlenmiş düzenleme alanlarında yapılacak binaların
toplam inşaat alanı veya bağımsız bölüm adetleri belirtilen imar adaları veya parselleri, kat mülkiyetine esas olmak
üzere hisselendirilebilir.
Hisselendirme, imar ada veya parselin yüzölçümü payda kabul edilerek, hisse sahiplerine ait düzenleme
ortaklık payları çıkarıldıktan sonra kalan yüzölçümü miktarı hisse kabul edilerek kat mülkiyeti uygulanmak üzere
yapılır.
Hisselendirme, ana yapı veya yapıların toplam inşaat alanları veya bağımsız bölüm adetleri ile orantılı olarak
hesaplanır.
Hisselendirilmiş parselin tapu kütüğündeki beyanlar hanesine "İmar Kanununun 18 inci maddesindeki kat
mülkiyeti esası uygulanmıştır" ibaresi yazılır.
Ana yapının veya yapıların inşaatı ve kullanılması gibi hususlarda 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu hükümleri
uygulanır.
Düzenlemeye tabi tutulan parselin zemin durumu ve üzerindeki yapının özelliği itibariyle düzenleme ortaklık
payının alınamadığı hallerde, ilgilisinin muvafakatı ile düzenleme ortaklık payı miktarı bedele dönüştürülebilir.
Düzenlemeye tâbi tutulması gerektiği halde İmar Kanununun 18 inci maddesi hükmünün tatbiki mümkün
olmayan hallerde, müstakil inşaata elverişli olan kadastro parsellerine plâna göre inşaat ruhsatı verilirken de yukarıdaki
hüküm uygulanır.
Bu maddeye göre yapılacak bedel takdirleri ve bu bedellere itiraz şekilleri 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu
hükümlerine tâbidir.
Bu bedel, düzenlemenin gerçekleştirilmesi için yapılacak kamulaştırmalar dışında kullanılamaz.
Düzenleme Ortaklık Payı Oranına Ait Esaslar
Madde 11 - Düzenleme ortaklık payı oranı: Bir düzenleme sahasında tesbit edilen düzenleme ortaklık payı miktarının,
bu saha içindeki kadastro veya imar parsellerinin yüzölçümü miktarına oranıdır.
Evvelce yapılan düzenlemeler dolayısıyla düzenleme ortaklık payı veya bu maksatla başka isimlerle bir pay
alınmış olan arazi veya arsalar bu ortaklık payı hesabına katılmaz.
Ancak, taşınmaz sahiplerinin talepleri üzerine, mülga 6785-1605 sayılı İmar Kanununun 39 uncu maddesine
göre daha önce ifraz edilerek tescil edilen parsellerden düzenlemeye dahil edilenlerin, ilk parselin ifrazında alınan terk
oranını % 35`e tamamlayan fark kadar düzenleme ortaklık payı alınabilir.
Kamu Tesisleri Arsalarına Tahsis
Madde 12 - Düzenleme sahasında bulunan okul, hastane, kreş, belediye hizmet veya diğer resmi tesis alanı gibi umumi
tesislere ayrılan alanların parselleri, düzenlemeye giren parsellerin alanları oranında pay verilmek suretiyle
hisselendirilir.
Uygulama Masrafının Tahsili
Madde 13 - İmar planına ve beş yıllık imar uygulama programına dahil olmak şartıyla düzenleme sahaları, mal
sahiplerinin arsa payı oranı itibariyle çoğunluğun talebi üzerine de tesbit edilir. Bu takdirde, parselâsyon masrafları,
talepte bulunan mal sahipleri tarafından karşılanır.
Hisseli Arazi ve Arsa Satışının Yasaklanması
Madde 14 - Veraset yolu ile intikal eden, İmar Kanunu hükümlerine göre şüyulandırılan, Kat Mülkiyeti Kanunu
uygulanması, tarım ve hayvancılık, turizm, sanayi ve depolama amacı için yapılan hisselendirmeler ile cebri icra yolu
ile satılanlar hariç, imar plânı olmayan yerlerde her türlü yapılaşma amacıyla arsa ve parselleri hisselere ayıracak özel
parselasyon plânları, satış vaadi sözleşmeleri yapılamaz.
30
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Hazırlık Çalışmaları
İfraz ve Tevhid İşlemleri
Madde 15 - Arazi ve arsa düzenlemesi yapılmış imar adalarındaki bir veya birkaç parselde, mesk-n alanlardaki
kadastro parsellerinde, maliklerin müracaatı üzerine imar plânı ve mevzuatına uygun olmak şartıyla ifraz ve tevhit
işlemleri yapılabilir.
Tapu Kayıtlarının ve Haritalarının Elde Edilmesi
Madde 16 - Düzenleme sahasına giren kadastro ve imar parsellerinin tapu sicil kayıtlarındaki ada ve parsel numaraları,
yüzölçümleri, cinsleri, malikleri, hisse oranları ve mülkiyetten gayri ayni haklara ait bilgiler, mahalli tapu kadastro
elemanları gözetiminde belediye veya valiliklerce görevlendirilen personel tarafından çıkartılır. Pafta örnekleri mahalli
tapu kadastro teşkilatıntan istenir.
Haritaların Revizyon ve Müktesep Hakların Tesbiti
Madde 17 - Düzenleme sahasına ait haritalar yapılırken veya revize edilirken Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğüne
bilgi verilir. Revize işleminde harita sabit tesisleri ihya edilir ve gereği kadar çoğaltılır. Ölçü ve hesapları yapılarak
kanavasına ve haritasına işlenir. Haritada bulunmayan bütün yapı ve tesislerle parselasyon işlemi sırasında dikkate
alınması gereken diğer unsurlar da ölçülerek haritaya tersim edilir. Haritada bulunup da, zeminde bulunmayan tesis ve
yapılar haritadan iptal edilir.
Korunması Gereken Yapılar
Madde 18 - İmar mevzuatına göre muhafazası gereken yapıların korunabilmesi amacıyla, bunlar harita ve diğer gerekli
belgeler üzerinde belirtilir.
Uygulama Haritalarının Hazırlanması
Madde 19 - Boyut değiştirmeyen şeffaf veya yarı şeffaf altlıklı bütünlemesi yapılmış halihazır haritalar veya yeni
açılacak paftalar üzerine düzenleme alanındaki bütün detaylar cephe hataları, yol genişlikleri ve korunması gereken
yapılar - Teknik Yönetmelikte belirtilen harita çizim tekniğine uygun şekilde geçirilerek, düzenleme sahasına ait
uygulama haritası düzenlenir.
İmar Adalarının Numaralandırılması
Madde 20 - Hazırlanan uygulama haritasındaki imar adalarına, mahalli tapu ve kadastro teşkilatınca verilen ada
numarasından başlanarak birbirini izliyen ada numarası verilir. Ancak, daha önceden imar uygulaması yapılmış ve imar
ada numaraları verilmiş mahallerde bu numaralar, son imar adasına verilen numaradan başlatılır.
Numara verilen adalardan herhangi biri tescile tâbi olmasa bile aynı numara bir başka adaya verilemez.
Ada numaraları, sadece sayıdan ibaret olup, harfli, romen rakamlı ve taksimli olamaz. Adaların yerlerini ve
numaralarını gösteren bir ada anahtarı ve bir ada fihristi düzenlenir.
Adaların Araziye Aplikasyonu
Madde 21 - Düzenleme alanına giren bütün adalar ve umumi hizmetlere ayrılan alanlar araziye aplike edilir.
Aplikasyon, nirengi ve poligon noktalarına dayanılarak ve uygulama haritasından alınan uygulama ölçülerinin
kapsayan uygulama krokileri yardımı ile yapılır.
Ada Köşelerinin Arazide Belirtilmesi
Madde 22 - Aplikasyon sonucu yerleri belirtilen bütün ada kırıknoktaları, 75 metreyi aşan düz hatlarda her 50 metrede
bir ve üst yüzü 15x15, alt yüzü 25x25 ve yüksekliği 50 cm. olan ve üst ortasında 10 cm. uzunluğunda ve 1 cm. çapında
demir çubuk yerleştirilmiş bulunan 400 dozlu beton bloklarla işaretlenir. 10 cm. lik demir çubuğun tamamı beton içine
gömülür. Sert zeminlerde sağlam röperlere bağlanabilecek yerlerde, beton yerine Teknik Yönetmelikte belirtilen diğer
işaretler kullanılabilir.
Yapı ve Tesislerin Korunması
Madde 23 - İmar plânının bütünlüğüne aykırı düşmemek, yol genişliklerini değiştirmemek ve komşu parsellere
herhangi bir zarar vermemek şartı ile, plânda kesinlikle belirtilmemiş, imar mevzuatına göre korunması mümkün
görülen yapı ve tesislerin korunabilmesini sağlamak amacı ile, aplikasyon sırasında yeni teşekkül edecek hatlar az
miktarda kaydırılabilir.
Yapı Adalarının Kesin Boyutlarının Tesbiti
Madde 24 - Ada aplikasyonu işleminden sonra, bütün ada kırık noktaları ve cephe uzunlukları Teknik Yönetmelik
esaslarına göre arazide yeniden ölçülür. Bu ölçüler (rölöve ölçüleri), gerektiğinde ada kırık noktalarının
koordinatlarının hesaplanmasını sağlıyacak tarz ve nitelikte olmalıdır.
31
Hata Sınırı
Madde 25 - Uzunluk ölçüleri gidiş-dönüş olarak yapılır. Ölçü hassasiyeti aşağıdaki formüllerin verdiği hata sınırı
içinde kalacaktır.
Gidiş-dönüş, iki ölçü arasındaki fark için ds=0.008 fark için Dik ayak ve boyları yardımıyla hesaplanan
uzunluk ile arazide ölçülen uzunluk arasındaki fark için ds=0,015 s (s metre cinsinden ölçülen uzunluğu, ds hata sınırını
göstermektedir.)
Parselasyon Planlarının Düzenlenmesi
Madde 26 - Parselasyon plânı, uygulama haritasına göre araziye uygulanan imar adalarının rövöle ölçülerine
dayanılarak yapılır. Parselasyon plân paftaları, halihazır haritaların pafta anahtarına göre açılır ve her türlü tersim ve
mürekkepleme işlemi Teknik Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılır.
Bu plânlar 1/1000 veya daha büyük ölçeklerde hazırlanır ve o paftaya isabet eden bütün mevcut nirengi
noktaları, kullanılan eski ve yeni tesis edilmiş poligon noktaları koodinat değerlerine göre ayrıca kadastro durumu da
usulüne uygun olarak kesik hatlarla tersim edilir.
Kadastro haritasının ölçeği parselasyon plân ölçeğine uygun ve kadastro paftası da boyut değiştirmeyen
cinsten ise, tersimat kopya usulü ile; ölçeklerin değişik olması veya kadastro paftasının boyut değiştiren bir kâğıda
çizilmiş bulunması halinde, tersimat kadastro ölçü krokilerindeki değerlere göre yapılır.
Kadastro haritası ölçeği, parselasyon plân ölçeğinden büyük ise, kadastro haritaları hassas pantoğraf veya
fotomekanik usullerle küçültülebilir.
Küçük ölçekli kadastro haritalarından büyültülerek istifade edilemez. Bu durumda kadastro sınırları,
parselasyon plânına ve ölçü krokilerine göre yeniden tersim edilir.
Kadastro haritası ile parselasyon plânı arasında koordinat birliği yoksa, arazide gerekli ölçü yapılarak kadastro
koordinatı parselasyon plânı koordinatına dönüştürülür. Parselasyon plânlarına, varsa sokak ve cadde isim ve
numaraları veya meydan isimleri yazılır.
Düzenleme sahasına giren kadastro paftalarının, koordine veya ölçü değerlerine göre, halihazır haritalara
aktarılmaması halinde; 2859 sayılı Tapu ve Kadastro Paftalarını Yenileme Kanunu ile Tapu ve Kadastro Paftalarını
Yenileme Yönetmeliğinin 22 - 27 inci maddelerine göre işlem yapılır.
Parsel Alanında Farkın Giderilmesi
Madde 27 - Parselasyon plânına aktarılan bütün kadastro parsellerinin yüzölçümleri bulunarak, senet yüzölçümleri ile
karşılaştırılır.
İki yüzölçümü arasındaki fark, aşağıdaki formülün verdiği farktan az ise tapu miktarı esas alınır; fazla fark
bulunması halinde, mahalli tapu ve kadastro teşkilatı ile iş birliği yapılarak parsel alanındaki farkın giderilmesi
sağlanır. df = 0.00042 M df = Hata sınırı (M2 cinsinden)
M = Parselasyon plânı ölçeğinin paydası
F = Yüzölçümü (M2 cinsinden) dir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Düzenleme İşleri
Kadastro Ayırma Çapı
Madde 28 - Bir kısmı düzenleme sahasında kalan parseller için "Kadastro Ayırma Çapı" düzenlenir.
Çap üzerinde, parselin tapu senet yüzölçümü ile düzenleme sahasına giren ve girmeyen kısımlarının
yüzölçümü gösterilir.
Düzenleme sınırı içinde kalan kısım için parsel numarası verilmeyip, imar plânı numarası belirtilmekle
yetinilir. Düzenleme sınırı dışında kalan kısım veya kısımlara, o kadastro adasının son parsel numarasını izleyen
numaralar verilir.
Parselin sınır dışında kalan parçaları birden fazla ise, her bir parça için ayrı bir ayırma çapına gerek olmayıp,
bütün parçalar aynı ayırma çapında gösterilir.
Düzenleme kadastro ayırma çapları, parselasyon plânıyla beraber belediye encümenince onaylanır.
Tapu Kayıtlarına Belirtme Yapılması
Madde 29 - Düzenlemeye alınan taşınmaz malların ada ve parsel numaraları ve belediye encümen kararı örneği bir
yazı ile birlikte mahalli tapu ve kadastro idaresine gönderilerek, kayıtlarında "İmar Düzenlenmesine" alındığının
belirtilmesi istenir.
Tapu sicil müdürlüğünce, düzenleme alanına tamamen veya kısmen giren bütün parsellerin sicillerinde,
bunların düzenlemeye tâbi olduğuna dair gerekli belirtme yapıldıktan sonra, ilgili idarece her türlü ifraz ve tevhitlerine
izin verilmez.
Umumi hizmete yönelik düzenlemeler öncelikle ve acilen sonuçlandırılır.
32
Düzenlemede Umumi Hizmetlere Ayrılacak Payın Hesabı
Madde 30 - Düzenleme alanına giren kadastro parselleri ile varsa imar parsellerinin yüzölçümleri toplamından, imar
adalarının imar parsellerine ayrılan kısımlarının yüzölçümleri toplamı çıkarılarak "umumi hizmetlere ayrılan miktar"
bulunarak bir hesap cetveli düzenlenir.
Bağışlanan arazi parçalarının bulunması veya kamulaştırılması gereken miktar yerine belediye mülkiyetindeki
parsellerin tahsisi halinde, kadastro parselleri ile varsa imar parsellerinin ilgili olanlarından bu miktarlar düşüldükten
sonra bulunan toplam alan, umumi hizmetlere ayrılan miktarın hesaplanmasına esas olur.
Düzenleme Ortaklık Payı Oranı ve Kamulaştırılacak Alanın Hesabı
Madde 31 - Düzenleme ortaklık payı oranı ve kamulaştırılacak alan tutarı şu şekilde hesaplanır;
Düzenleme ortaklık payı oranı, umumi hizmetlere ayrılan miktarın, düzenleme ortaklık payı alınacak
parsellerin düzenlemeye giren miktarları toplamına bölünmek suretiyle bulunur. Düzenlemeye giren miktar, bu
parsellerin tapu senedi alanında düzenlemeye girmeyen ve bağışlanan alanların çıkarılması ile bulunur.
Bu oran % 35`ten fazla çıktığı takdirde; kamulaştırılması gereken alan, umumi hizmetlere ayrılan alandan,
düzenlemeye giren parsel alanları toplamının % 35`inin çıkarılması ile bulunan farkın 100 ile çarpılıp 65`e
bölünmesiyle bulunur.
Düzenleme Ortaklık Payından Fazla Çıkan Miktarın Sağlanması
Madde 32 - Düzenleme sahasında umumi hizmetlere ayrılan miktarın, düzenlemeye giren alan toplamının % 35`inden
daha fazla çıkması halinde, bu miktarın % 35`e düşürülmesi için önce, varsa bu düzenleme sahasındaki belediyeye ait
arsalar, bu işe tahsis edilir. Bunlar yetmediği takdirde, bu sahada, belediyeye devri mümkün hazine veya özel idare
mülkiyetindeki parsellerden; meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşım istasyonu ve terminal gibi umumi
hizmetlere rastlayan kısımların belediyeye devirleri sağlandıktan sonra aynı maksada tahsis edilirler.
Bunlar da yetmediği takdirde, aşağıdaki sıraya göre kamulaştırma yapılır. a) Kadastro parsellerinin yüzölçümü en
büyük olanından başlamak üzere, müstakil imar parselleri verildikten sonra arta kalan miktarları, b) Alanları en küçük
bir imar parseli alanının dörtte birinden daha küçük olan kadastro ve varsa imar parsellerinin en küçüğünden başlanarak
yeteri kadarı, c) Tamamı yol, meydan, park, yeşil saha, genel otopark, cami, karakol gibi umumi tesislere isabet eden
kadastro ve varsa imar parsellerinin yeteri kadarı, kamulaştırılır.
Düzenleme Ortaklık Payı Oranı
Madde 33 - Düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tâbi tutulan arazi ve arsaların düzenlemeden önceki
yüzölçümlerinin % 35`ini geçemez.
Düzenlenme ortaklık payı, düzenlemeye tâbi tutulan arazi ve arsaların düzenlemeye giren kısımlarının
yüzölçümleri ile orantılı olarak alınır.
Düzenleme ortaklık payı oranı ile, düzenlemeye giren her bir kadastro parselinin veya evvelce bir pay
alınmamış bir imar parseli varsa, bunların bağış veya düzenleme sebebiyle bulunacak yüzölçümü ile çarpılıp esas
yüzölçümünden çıkarılmak suretiyle maliklerin düzenlemeden sonra sahip olması gereken parsel yüzölçümleri elde
edilir.
Özet Cetvelleri
Madde 34 - Düzenleme sahasına giren beher parsele ait düzenleme ortaklık payının yapının, varsa kamulaştırma veya
bağış miktarı ile imar parseli olarak tahsisi gereken miktarı göstermek üzere özet cetvelleri düzenlenir.
İmar Parsellerinin Teşkili
Madde 35 - İmar adaları, imar plânı ve yönetmeliğindeki yapı nizamı ile diğer ilgili hükümler dikkate alınmak
suretiyle önce geçici parsellere ayrılır.
Düzenlenen imar adalarının parsellere ayrılan kısmının yüzölçümü ile her ada içerisine rastlayan kadastro ve
varsa imar parsellerinin yeni yüzölçümleri toplamı karşılaştırılarak, kadastro ve varsa imar parselleri karşılığı olarak
hangi imar adası içinde imar parselleri tahsis edilebileceği tespit edilir ve bu amaçla bir "Tahsis Cetveli" düzenlenir.
İmar adaları içerisinde yerleştirilen parsel sayısı ve her parselin yüzölçümü ile hangi kadastro ve varsa imar
parselleri karşılık olarak verildiği, düzenlenecek "Ada Dağıtma Cetvelleri" üzerinde gösterilir.
İmar Adalarının Parsellenmesi
Madde 36 - İmar adaları, imar plânı ve yönetmeliği hükümlerindeki şartlara uygun olarak parsellere ayrılır.
Alan belirlendikten sonra, parseli, hisseli durumda bırakmamak için sınırları, plân ve yönetmeliğine aykırı
olmamak kaydıyla az miktarda kaydırılarak kesinleştirilir.
Mesken sahalarda teşkil edilecek parsele, birden fazla mevcut bina girmesini önlemek ve müstakil hale
getirebilmek için, düzgün imar parseli teşkili yerine, mevzuata uygun bina yapılabilecek parsellerde kadastro parsel
sınırları, imar parseli sınırı olarak alınabilir.
33
Parsel Numarası Verilmesi
Madde 37 - Düzenlenen imar parsellerine, her ada için birden ve kuzey batıdan başlanarak, parsel numarası verilir.
Gerektiğinde birden fazla binanın ve tesisin yapılmasını sağlamak amacı ile bir imar adası bir parsel olarak
düzenlenebilir.
Kadastro Yapılmayan Yerlerdeki Düzenleme İşleri
Madde 38 - Kadastrosu yapılmayan yerlerde arazi ve arsa düzenleme işleri: a) Halihazır haritanın yapımı veya
revizyonunda, mülkiyet sınırları da beraber ölçülerek imar parselasyon plânına işlenir. Halihazır haritalar kadastro
haritası teknik niteliğini taşır. b) Tapu kaydına dayalı mülkiyet sınırlarında anlaşmazlık ve bu sınırların çevrelediği alan
ile tapu kaydı arasında yanılma sınırını aşan farklar yoksa, mal sahiplerinin kabulü halinde, mevcut sınırlar kadastro
durumu gibi kabul edilerek tapu haritası yapılabilir ve bu haritalar imar uygulaması için kullanılır. c) İmar plânında
belirtilen adaların ve umuma ayrılan yerlerin içinde kalan taşınmaz malların yüzölçümünün tapu sicilinde (zabıt defteri)
yazılı miktara kadar veya daha az çıkması halinde (miktarı yazılı olmayanlar dahil) sınırlarda anlaşmazlık yoksa, 2644
sayılı Tapu Kanununun 31 ve 32 nci maddeleri gereğince, bu yere ait halihazır haritalardan da yararlanılarak ve mahalli
kadastro müdürlüklerince öncelikle bu taşınmaz mallar tapu haritasına bağlanarak arazi ve arsa düzenlemesi yapılabilir.
Bu yer içindeki hazine, belediye ve diğer kamu kuruluşlarına ait taşınmaz mallar tapuda kayıtlı olsun veya
olmasın, talep halinde, yukarıdaki esaslara göre tapu haritasına bağlanabilir. d) Mahkeme ilâmı ile yapılan tesciller
haritaya bağlanmış ise, bu haritalardan yararlanılabilir.
Parselasyon Plânlarının Onayı
Madde 39 - Parselasyon plânları, düzenleme işlerine ait belgelerle beraber belediye ve mücavir alan içinde belediye
encümeni, dışında ise il idare kurulunun onayından sonra yürürlüğe girer. Bu plânlar bir ay müddetle ilgili idarede
asılır. Ayrıca, mutat vasıtalarla duyurulur. Bu sürenin sonunda plânlar kesinleşir. Kesinleşen parselasyon plânlarının
tescili için, mahalli tapu ve kadastro teşkilatına aşağıdaki bilgi ve belgelerin gönderilmesi gerekir: a) Parselasyon
plânının onaylandığı ve ilan edilerek kesinleştiğini bildiren ve tapuya tescilini isteyen yazı, b) Parselasyonun dayandığı
(ilgili idarece onaylı) ve halen yürürlükteki imar plânının onay tarihi ve numarası ile pafta numarası veya numaraları, c)
Parselasyon plânının onaylandığına dair belediye encümeni veya il idare kurulu kararı örneği, d) Kadastro
standartlarına göre düzenlenmiş parselasyon plânının boyut değiştirmeyen şeffaf altlığa çizilmiş aslı ile üç kopyası, e)
Nirengi ve poligon koordinat değerleri, kanavaları, röper krokiyeri, ölçü krokileri, dağıtım ve yüzölçüm hesapları ile
cetvellerden ikişer onaylı örnek.
Parselasyon Plânlarının Kontrolü
Madde 40 - İmar parselasyon plânları ve eklerinin kadastro tekniğine uygunluğu, bu konudaki yönetmelik ve
izahnamelere göre mahalli kadastro müdürlüklerince kontrol edildikten sonra, mahalli tapu sicil müdürlüklerine
gönderilir.
Tapu Siciline Beyan ve Tescil
Madde 41 - Tescil işlemi için tapu sicil müdürlüklerine gönderilen dağıtım cetvelleri, kadastro veya imar parsellerinin
bulunduğu tapu kütüğünün beyanlar hanesine kaydedilir ve sonra sırayla imar parsellerinin tescili yapılır.
Hisse Hesabı
Madde 42 - Muhtelif parsellerden hisselendirme suretiyle teşekkül eden imar parselinin tescili yapılırken, hissenin
umumi paydasında en çok 2400 rakamı esas alınır. Paydanın paya tam bölünemediği durumlarda bölümden elde edilen
rakamda, virgülden sonra gelen ilk üç basamak esas alınır. Bilahare yapılan hesaplamalarda çıkan fark hissedarlar
arasında hisseleri oranında dağıtılır.
İmar Parselasyon Plânlarının Hukuki Geçerliliği
Madde 43 - İmar parselasyon plânları, tescilden sonra Medeni Kanun ve Tapu Sicil Tüzüğünde belirtilen plân yerine
geçer ve mülkiyete ilişkin sınır gösterme işlemleri mahalli tapu ve kadastro teşkilatınca bu plânlara göre yapılır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme
Yürürlük
Madde 44 - Bu Yönetmelik 3194 sayılı İmar Kanunu ile birlikte yürürlüğe girer,
Yürütme
Madde 45 - Bu Yönetmeliği Bayındırlık ve İskân Bakanı yürütür.
34
3030 SAYILI KANUN KAPSAMINDAKİ BELEDİYELER
(BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİ) TİP İMAR YÖNETMELİĞİ
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı; Büyükşehir Belediyeleri ve Mücavir Alan Sınırları içindeki yerleşme yerleri ile
yapılaşmaların İmar Yasası, imar planları ve ilgili mevzuat hükümleri ile sosyal ve teknik altyapı, fen, sağlık ve
sürdürülebilir çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamaktır.
Kapsam
Madde 2- Bu Yönetmelik hükümleri Büyükşehir Belediyesi Belediye ve Mücavir Alan Sınırları içindeki yerlerde
uygulanır.
Yasal Dayanak
Madde 3- Bu Yönetmelik, 3194 sayılı İmar Kanununun (3.) ve (4.) maddeleri ile (20.) maddesinin son fıkrası
hükümleri; 3030 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun ile Uygulama Yönetmeliğinin (8.)
maddesinin (f) bendi hükümleri uyarınca hazırlanmıştır.
Yönetmeliğe Aykırı Yapı Projeleri;
İlgili Belediye Meclisince bu Yönetmelik hükümlerine bağlı kalınmadan onaylanabilir.
Bu uygulamaların, Büyükşehir İmar Daire Başkanlığına bildirilmesi zorunludur.
Ruhsatsız veya Ruhsat ve Eklerine Aykırı Yapılan Yapılar
Madde 9- 1) İnşaat aşamasında bir ada / parseldeki bir yapıda, imar planı ve/veya yönetmelik hükümleri ile ruhsat ve
eki projelerde aykırılıklar giderilmedikçe inşasına devam edilemez.
Kamu Hizmet ve Tesislerinden Faydalanma
Madde 10- 1) Yapı Kullanma İzni (İskan) Alınmamış Yapılar
Yapı kullanma izni (iskan) verilmeyen ve alınmayan yapılar, izin alınıncaya kadar elektrik, su, kanalizasyon ve
doğal gaz gibi teknik altyapı hizmetlerinden ve tesislerinden faydalandırılmazlar. Ancak, kullanma izni alan
bağımsız bölümler bu
hizmetlerden yararlandırılır.
Yapıların Estetiğinde Belediyelerin Yetkisi
Madde12- 1) Büyükşehir Belediyesi yapıların estetiği ile ilgili kurallar getirmeye; mahallin ve çevrenin özelliklerine
göre yapılar arasında uyum sağlamak, güzel bir görünüm elde etmek amacıyla dış cephe şeklini boya ve kaplamaları ile
çatısının malzemesini ve rengini tayin etmeye yetkilidir.
Madde 13- 1)Planlamada Yangın Güvenliği Açısından Uyulması Zorunlu Esaslar
a- İmar planları yapılırken konut, ticaret, sanayi gibi fonksiyon bölgelerinde nüfus dikkate alınarak (0,05)
metrekare/kişi üzerinden itfaiye yerleri ayrılacaktır.
b- Herhangi bir binaya ana yoldan erişimi sağlayan bina içi ulaşım yollarında olağan genişlik en az (4,00)
metre, çıkmaz sokak durumunda ise en az (8,00) metre olacaktır.
Ruhsat Yenileme İşlemleri
Madde 14.- 2) Ruhsat süresi içinde tamamlanmayan ve süresi içinde ruhsat yenilemesi yapılmayan yapılar, ruhsatsız
yapı olarak değerlendirilir. Bu yapıların yeniden ruhsata bağlanması işlemi sırasında, başvurunun yapıldığı tarihte
yürürlükte bulunan plan ve mevzuat hükümlerine göre ruhsat verilir. Ancak, yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan
plan ve mevzuat hükümlerine uygun olarak inşaat ruhsatına bağlanmış, ruhsat süresinde yapı kullanma izni alınmamış
yapının en az kaba inşaatının (temel, karkas, duvarlar ve döşemeler vb. (5) yıllık süre içersinde ruhsat ve eklerine
uygun olarak tamamlandığının kanıtlanması halinde İlgili Belediyesince ilk ruhsat tarihindeki mevzuat uyarınca
yeniden ruhsat düzenlenmesi mümkündür.
İmar Planına İlişkin Tanımlar, Sınırlar ile Kısaltmalar
Madde 15- 1) İmar Planına İlişkin Tanımlar
a- Nazım İmar Planı
Onaylı halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olan, varsa bölge ve çevre düzeni planlarına
uygun olarak hazırlanan ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin
gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve
büyüklükleri ile ilkelerini,ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar
35
planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere 1/2000 veya 1/5000 ölçekte düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve
raporu ile bir bütün olan plandır.
b- Uygulama İmar Planı
Onaylı halihazır üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olan ve nazım imar planına uygun olarak hazırlanan
ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama
programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve esaslarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren ve 1/1000
ölçekte düzenlenen raporuyla bir bütün olan plandır.
c- Revizyon İmar Planı
Her tür ve ölçekteki planın ihtiyaca cevap vermediği veya uygulamasının mümkün olmadığı veya sorun
yarattığı durumlar ile üst ölçek plan kararlarına uygunluğun sağlanması amacıyla planın tamamının veya plan ana
kararlarını etkileyecek bir kısmının yenilenmesi sonucu elde edilen plandır.
d- İlave İmar Planı
Yürürlükte bulunan planın ihtiyaca cevap vermediği durumlarda, mevcut plana bitişik ve mevcut planın
genel arazi kullanım kararları ile süreklilik, bütünlük ve uyum sağlayacak biçimde hazırlanan plandır.
e- Mevzi İmar Planı
Mevcut planların yerleşmiş nüfusa yetersiz kalması veya yeni yerleşim alanlarının kullanıma açılması
gereğinin ve sınırlarının İlgili Belediyece belirlenmesi halinde, bu Yönetmeliğin plan yapım kurallarına uyulmak
üzere yapımı mümkün olan, yürürlükteki her tür ve ölçekteki plan sınırları dışında, planla bütünleşmeyen konumdaki,
sosyal ve teknik alt yapı ihtiyaçlarını kendi bünyesinde sağlayan, raporuyla bir bütün olan imar planıdır.
h- Sosyal Alt Yapı
Sağlıklı bir çevre oluşturmak amacı ile yapılması gereken eğitim, sağlık, dini, kültürel ve idari yapılar ile yeşil
alanlara verilen genel isimdir.
ı-Teknik Alt Yapı
Elektrik, doğalgaz, içme ve kullanma suyu, yağmur suyu drenajı, kanalizasyon her türlü ulaşım, ulaştırma,
haberleşme ve arıtım gibi servislerin temini için yapılan tesisler ile açık ve kapalı otopark kullanışlarına verilen genel
isimdir.
i- Aktif Yeşil Alan
Park, çocuk bahçesi ve oyun alanları olarak ayrılan alanlardır.
HARİTA İŞLERİ VE İMAR PLANLARININ YAPILMASI VE DEĞİŞİKLİKLERİ İLE PARSELASYON
PLANLARININ YAPILMASI VE UYGULANMASINA İLİŞKİN ESASLAR
Halihazır Haritaların Hazırlanması ve Onayı
Madde 19- Halihazır haritası bulunmayan veya revizyon gerektiren yerlerin haritaları Büyükşehir Belediyesi / İlçe
Belediyeleri tarafından “Büyük Ölçekli Haritaların Yapım Yönetmeliğine” uygun olarak sayısal ortamda yapılır veya
yaptırılır.
İlgili Belediyesince onaylanan haritaların tasdikli birer nüshası teknik dokümanları ile birlikte, Bakanlığa,
ilgili tapu dairesine ve Büyükşehir Belediyesi’ne / İlçe Belediyesi’ne gönderilir.
İmar Planlarının Yapılması / Yaptırılması
Madde 21- Her ölçekteki nazım imar planlarını Büyükşehir Belediyesi, uygulama imar planlarını ise İlçe
Belediyeleri yapar / yaptırır.
3030 sayılı Yasa ile Uygulama Yönetmeliği ve diğer mevzuatla Büyükşehir Belediyesine verilen görev ve
sorumlulukların yerine getirilmesine ilişkin hizmet ve ilgili hususlardaki uygulama imar planları, ihtiyaç duyulduğunda
İlçe Belediyesi ile koordineli olarak Büyükşehir Belediyesince de yapılır /yaptırılabilir; bu planlar meclis kararına
bağlanmak üzere İlgili İlçe Belediyesine gönderilir.
Uygulama Bölge ve Öncelikleri
Madde 22-1) Uygulama imar planları nazım imar planlarında belirtilen planlama bölgeleri, planlama etapları ve
öncelikleri gözetilerek hazırlanır. Nazım imar planlarında uygulama öncelikleri bulunmadığı takdirde uygulama imar
planları tek etapta hazırlanır
2) Nazım imar planlarında belirlenen planlama bölge,etap ve öncelik sınırları 1/1000 ölçekli imar planları
onayı ile kesinleştirilir.
İmar Planları İçin Başvuru
Madde 24 - Nazım imar plan teklifleri ile ölçeği ne olursa olsun içerik ve kapsam itibarıyla nazım plan niteliğindeki
imar planı, ilave imar planı, revizyon imar planı ve değişiklik önerileri doğrudan Büyükşehir Belediyesi inceleme ve
onayına, 1/1000 ölçekli uygulama imar planları ise meclis kararı alınmak üzere İlçe Belediyesine sunulur.
36
İmar Planlarının Onayı ve İlanı
Madde 26 - 1)Planların Onayı
3030 sayılı Kanunun 6 / A - b maddesi uyarınca;
a-Her ölçekteki nazım imar planları Büyükşehir Belediye Meclisince,
b-Uygulama imar planları İlçe Belediye Meclisinin uygun kararı üzerine Büyükşehir Belediye Başkanınca
onaylanarak yürürlüğe girer.
2)Planların İlanı
a-Nazım imar planları Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nca,
b-Uygulama imar planları ise Büyükşehir Belediye Başkanlığınca onaylandıktan sonra İlgili İlçe
Belediyesince, Herkesin görebileceği şekilde ilan yerlerinde asılmak; nerede ve nasıl görülebileceği mahalli
haberleşme araçları, Resmi Gazete, internet vb. ile duyurulmak suretiyle bir aylık (30 gün) süre ile ilan edilir.
3)Planlara İtiraz
a-Planlara bir aylık (30 gün) ilan süresi içerisinde itiraz edilebilir. İlgili Belediye Başkanlığınca Belediye Meclisine gönderilen itirazları ve
planları meclis (15) gün içinde inceleyerek karara bağlar ve ilgilisine yazı ile bildirilir.
b-İtirazlar doğrultusunda İlgili Belediye Meclisi’nce bir değişiklik yapılması halinde sadece planın değişikliğe
uğrayan bölüm(ler)i için yeniden bu maddenin(1.) ve (2.) fıkrası hükümleri uygulanır.
Parselasyon Planlarının Hazırlanması, Onayı ve Yürürlüğe Girmesi
Madde 27 - 1) Uygulama imar planları ile belirlenen düzenleme alanları esas alınarak hazırlanacak parselasyon planları
İlgili Belediye Encümeni’nin onayından sonra yürürlüğe girer.
Bu planlar bir ay (30 gün) süre ile İlgili Belediyesinde askıya çıkarılır. Ayrıca mutat vasıtalarla duyurulur. Bu sürenin
sonunda kesinleşir. Tashih edilecek parselasyon planları hakkında da bu hüküm uygulanır.
2) İlçe Belediyeleri tarafından ilan edilerek kesinleşen parselasyon planlarının aslı niteliğinde bir kopyası;
ilgili encümen kararı, ölçü krokileri, hesap ve dağıtım cetvellerinin birer örnekleri ile birlikte 3030 sayılı Yasanın 6 / A
- b maddeleri ile Yasanın Uygulama Yönetmeliğinin (8), (9) ve (10.) maddeleri uyarınca nazım imar planlarının
uygulamasını denetlemek amacı ile Büyükşehir Belediyesine gönderilir.
Yol Profillerinin Hazırlanması ve Onayı
Madde 28- Parselasyon planı içindeki bütün yolların, yetkili belediyece yatay 1/1000, düşey 1/100 ölçekli yol
profilleri hazırlanır veya hazırlattırılır. Boy kesitleri; halihazır ya da sayısal haritalardan üç boyutlu model
oluşturularak çizilebilir.
Şayet bu şekilde elde edilen siyah kotlar arazi ile uyumsuzluk gösterirse, arazide nivelman yapılmak sureti ile
hata giderilir. Profil üzerine parselasyon planı uygun ölçekte çizilerek yol genişliklerini takip edecek şekilde adalar
arasında yollar numaralandırılır. Numara sırasına göre yolların boy kesitleri çizilir. Boy kesit üzerine hangi adalar
arasından geçiyorsa, o adalara isabet eden parselasyon planının , parsel numaraları ve kot alınan noktaları da
belirtilmek suretiyle 1/1000 ölçekli çizimi yapılır. Profil üzerine uygulama sahası içindeki Rs noktalarının yükseklik
değerleri ve yer tarifleri (poligon no, pafta gibi bilgiler )yazılır.
Büyükşehir Belediyesince onaylanan yol profillerinin de birer örnekleri İlgili İlçe Belediyelerine ve
kuruluşlara iletilir.
İfraz(parçalara bölme), Tevhid (birleşme) ve İrtifak (kullamım) Hakkı Belgelerinin Gönderilmesi
Madde 34- Büyükşehir Belediyesi Belediye ve Mücavir Alan Sınırları içinde;
1) Büyükşehir Belediyesi
a- Pis su kanalı için irtifak hakkı tesisi ve terkini ve
b- Yapım, bakım ve onarım ile görevli olduğu meydan, bulvar, cadde ve yollar, yeşil sahalar, parklar,
bahçeler ve benzeri alanlar ile adına kayıtlı parseller üzerinde kurulacak her türlü irtifak hakkı tesisi ve terkini
ile ifraz ve tevhid işlemleri, Büyükşehir Encümenince onaylandıktan sonra karar ve eklerini İlgili Kadastro
Müdürlüğü ve İlçe Belediyesine,
2) İlçe Belediyeleri
Yukarıda sayılanların dışında, yetkili ve sorumlu oldukları sınırlar içerisindeki alanlarda yaptıkları ifraz, tevhit
ve irtifak hakkı tesisi ve terkini işlemleri İlçe Belediye Encümenince onaylandıktan sonra,kararı ve eklerini Büyükşehir
Belediyesine paftalarına işlenmek üzere (15) gün içinde gönderir.
Bir Parselde Birden Fazla Bina Yapılması
Madde 35- Bir parselde / adada imar durumuna aykırı olmamak şartıyla birden fazla bina yapılabilir. Ancak, binaların
birbirine olan mesafeleri her bina için imar planı ve Yönetmelikte ayrı ayrı belirlenen ön, yan ve arka bahçe
mesafelerinin toplamından az olamaz.
37
Bina Yol Cephe(leri) Genişliği
Madde 36- 1) Ayrık nizamda inşa edilecek binaların cephe genişliği (35,00) metreyi geçemez.
3) İkili veya üçlü blok yapılması gereken yerlerde, daha uygun çözüm yolları bulmak maksadı ile birkaç dar
parseli birlikte değerlendirilerek o yer için tespit edilen yapı karakterine uyacak bir tertipten uzaklaşmamak üzere, bina
cepheleri toplamı (35,00) metreyi aşmayacak olan ikili veya üçlü bloklar teşkil etmeye İlgili Belediye Encümeni
yetkilidir.
Madde 37- 1) Bina Derinliği Hesabı
a-İmar planlarında bina derinlikleri belirlenmemiş yerlerde derinlikler genel olarak;
l = L - (K + H / 2) formülü ile hesaplanır.
Burada: l = bina derinliğini,
L= parsel ortalama derinliğini,
K= ön bahçe mesafesini ve
H= en fazla saçak seviyesi olarak imar durumunda belirtilen bina yüksekliğini, metre cinsinden
gösterir. Düzgün geometrik şekillere uymayan parsellerde, alan dengelemesi suretiyle basit ve düzgün bir
şekle çevrilmek suretiyle bulunacak derinlik bu parsellerin ortalama derinliği kabul edilir. İkili blok yapı
nizamlı parsellerde ortak kenar ortalama derinlik olarak alınır.
Ön bahçe mesafesi (5,00) metreden fazla olan parsellerde hesapta (K) değeri (5,00) metre olarak kabul edilir.
Yukarıdaki formülle bulunacak bina derinlikleri (15,00) metreden az çıktığı takdirde en az bahçe mesafeleri
uygulanmak şartı ile (15,00) metre bina derinliği verilir.
Formülle bulunacak derinlik değerlerinin küsuratı (0,50) metreden az olanlar (0,50) metreye; (0,50) metreden
fazla olanlar (1,00) metreye iblağ edilir.
Bu formülle hesaplanan derinliklere açık ve kapalı çıkmalar dahil değildir.
2) En Fazla Bina Derinlikleri
a- Konut, Ticaret Yolu ve Bölgelerinde
aa- Ayrık nizamda (22,00) metreden,
ab-Bitişik, blok, blok başı ve ikili blok nizam binalarda (20,00) metreden fazla bina derinliği
verilemez.
b- Yüksek İnşaat Bölgelerinde
Bu bölgelerde yapılacak binaların derinliği Yönetmelikteki bahçe mesafelerine uyulması şartıyla en fazla derinlik
kayıtlarına tabi değildir.
c- Küçük Sanayi ve Sanatlar Bölgelerinde
Bu bölgelerde yapılacak binaların derinliği, derinlik formülüne bağlı olmayıp parsel arka hududuna (5,00) metre kalana
kadar verilir.
Mevcut Binalara Kat İlavesi
Evvelce yürürlükte olan mevzuat uyarınca inşa edilmiş binalara kat ilavesi halinde, müktesep hak teşkil
etmemek koşuluyla mevcut binanın inşaat derinliğine uyulur.
En Fazla Bina Yükseklikleri (H max)
Madde 38- 1) Planlarda aksine bir hüküm yoksa, konut ile ticaret parsellerinde yapılacak binalarda izin verilen kat
sayısına göre saçak seviyesinin en fazla değeri aşağıdaki formülle hesaplanır.
H = (0,50) + n x (3,00)
Burada (H) metre olarak bina yüksekliğini , (n) ise izin verilen kat sayısını gösterir
Bölge Kat Nizamı Dışında Bina Yapabilme
Madde 39- 1) Sahiplerinin toplu müracaat ve muvafakatları halinde; bir yapı adasının tamamı üzerinde o adanın
parsellerinin kat alanlarının(KA) toplamını veya bir yapı adasının (4000,00) metrekareden az olmayan bir veya birkaç
parseli üzerinde, bu parsellerin kat alanlarının (KA) toplamını aşmayan değişik yükseklikte ve düzende kitle(ler)
yapılabilir.
Bu düzenlemelerde bina yüksekliklerine bağlı olarak ön bahçelerde (38/3) maddesi ile arka ve yan bahçelerde
ise (30) maddesinin (2.) fıkrası hükümleri sağlanmalıdır.
2) Umumi binalara ayrık nizamda olmak, parselin denk kat alanı (KA) aşılmamak, şehircilik ve planlama
esaslarına uyulmak kaydı ile bölge kat nizamı dışında yapı düzeni ve yükseklik tesbit edilebilir.
4)Evvelce yürürlükte olan mevzuata uygun olarak yapılmış ayrık düzen binalara kat ilavesi halinde, Ankara
Bölge Kat Nizamını gösteren plandaki bina yüksekliğine bağlı olmaksızın bölgenin kat adedine uyulur. Bu kabil ilave
katlarda kat yüksekliği en az ölçüden fazla olamaz.
38
5) Eksik Katlı Bina Yapma Şartları
Yeni yapılacak binalarda, Bölge Kat Nizamı Planında veya belirlenmişse imar planları /hükümleri/ raporlarında, aksi
halde bu Yönetmelikte belirlenen kat adedine uyulması şarttır.
Ancak, ayrık yapı nizamına tabi (3) veya daha az katlı bölgelerde eksik katlı bina yapılabilir. Bunların projeleri eksik
katlı olabileceği gibi binanın inşa edilmesi istenen kat adedi şartlarına göre de düzenlenebilir.
YAPI ve YAPILAŞMAYA İLİŞKİN DÜZENLEMELER
Binalara Kot Verilmesi
Madde 41- Bölge Kat Nizamı ve Benzeri Planlı Bölgelerde
1) Yoldan Kotlandırma
a-Genel olarak binalara parselin cephe aldığı yolun bordür taşı üst seviyesinden kot verilir. Yol
oluşmamışsa bordür kotu yol profili esas alınarak hesap edilir. Bordür taşı üst seviyesi yol seviyesinin (0,20)
metre üstü sayılır. Profilleri mevcut olmayan yollar üzerindeki parsellerden kot talebi halinde profiller, İlgili
Belediyeler tarafından en geç (20) gün içinde hazırlanır/temin edilir. (±0,00) kotu deniz seviyesi kotuna
bağlanır.
Yol kotu için ;
b-Ayrık, blok, blokbaşı ve bitişik nizam binalarda bina ön cephesi ortası,
c-İkiliblok nizam binalarda birleşik sınır hizasındaki bordür taşı üst seviyesi (± 0,00) olarak kabul
edilir.
d-Bina cephesi geniş olan / çok eğimli yollar üzerinde inşa edilecek binaların yola bakan köşeleri
hizasındaki bordür taşı kotları arasında (3,50) metre veya daha fazla kot farkı bulunması halinde kotlandırma,
ilgilisinin talebi üzerine bina sahası kademelendirilmek ve her kademenin ortasındaki bordür taşı üst kotu
(±0,00) alınmak suretiyle yapılabilir Kademeli kotlandırmada her kademedeki bina bölümü kendi (±0,00)
kotuna göre imar planları / Yönetmelik de belirlenen en fazla saçak seviyesini geçemez. Kademeli
kotlandırmada her kademe boyu (7,00) metreden az olamaz. Az olması durumunda bir önceki kademe
seviyesine uyulur.
Binalara Giriş Kotları
Madde 42- Yoldan kotlandırılan binalara yol cephelerinde, girişin hizasındaki bordür taşı üst seviyesinin altında giriş
yapılamaz.
Yola bakmayan cephelerden, köprü veya giriş şeridi eksenindeki bordür seviyesinden en fazla (1,50) metre
inilmek veya çıkılmak suretiyle de giriş yapılabilir.
Çıkmalar
Madde 43- 1) Binalarda ada/parsel sınırını aşmamak kaydıyla en fazla taban alanı / yapı yaklaşma sınırları dışında;
a- Yol Cephelerinde
(1,50) metre‘den geniş olmamak, Bölge Kat Nizamı ve Benzer Planlı Alanlar dışında; (5,00) metre‘ye kadar
olan ön bahçelerde, parselin yol sınırına (3,50) metre‘den fazla yaklaşmamak, Cephe boyunca bordür taşı üst seviyesi
ile çıkma altı arasındaki en yakın düşey mesafe hiçbir noktada (2,40) metre‘den aşağı düşmemek şartlarıyla açık ve
kapalı çıkma,
b- Arka Cephelerinde
(1,50) metre‘den geniş olmamak, Çıkmanın en yakın noktası arka komşu parsel sınırına (5,00) metre‘den fazla
yaklaşmamak,
Tabii veya tesviye edilmiş zemin ile çıkma altı arasındaki en yakın düşey mesafe hiçbir noktada (2,20) metre‘den aşağı
düşmemek şartlarıyla açık veya kapalı çıkma,
c- Yan Cephelerinde
1,00) metre‘den geniş olmamak, Çıkmanın en yakın noktası yan komşu parsel sınırına (2,00) metre‘den fazla
yaklaşmamak, Tabii veya tesviye edilmiş zemin ile çıkma altı arasındaki en yakın düşey mesafe hiçbir noktada (2,20)
metre‘den aşağı düşmemek şartlarıyla yalnız açık çıkma yapılabilir.
d- Yeşil ve İskan Harici( Yerleşme Dışı) Alanlara Bakan Cephelerinde
(1,50) metreden geniş olmamak, Tabii veya tesviye edilmiş zeminle çıkma altı arasında en yakın düşey mesafe hiçbir
noktada (2,20) metreden aşağı düşmemek, Çıkmanın en yakın noktası, yeşil ve iskan harici alan sınırına (5,00)
metreden fazla yaklaşmamak şartları ile kapalı çıkma, Çıkmanın en yakın noktası, yeşil ve iskan harici alan sınırına
(2,00) metreden
fazla yaklaşmamak şartları ile açık çıkma yapılabilir.
2 ) Parsel Sınırı Dışındaki Çıkmalar
Plana göre teşekkül etmiş olup, ön bahçesi bulunmayan ya da yeterli olmayan bölgelerde; yol, meydan, yeşil alan gibi
kamu kullanımına ayrılmış yerler üzerinde, parsel sınırı dışında ruhsat ve eklerine uygun olarak çıkmalı bina yapılmış
ise yeni yapılacak binalarda da aynı genişlikte çıkma yapılabilir.
39
Bodrum Katlar
Madde 44- 1-Bodrum Katların Konut Olarak İskan Edilebilme Şartları
a-Bodrum katlar, cepheleri hizasındaki en düşük doğal / düzeltilmiş bahçe kotunda veya üzerinde kalmak,
hiçbir noktada hizasındaki bahçe kotlarına göre (0,90) metreden fazla gömülmemek şartları ile konut olarak iskan
edilebilir. Ancak, bir cephesinde tümü ile bahçe kotlarında / üzerinde kalmakla birlikte diğer cephelerinde (0,90)
metreyi aşan gömülmeler bir üst kattaki plan tertibine uyan bölümler boyunca kabul edilebilir.
Zemin Katlar
Madde 45- 1)Konut Bölgelerinde Zemin Katların Kullanma Şekilleri
a-Bölge Kat Nizamı ve Benzer Planlı Konut Bölgelerinde zemin katlar, bu Yönetmelik ve ilgili diğer mevzuat
hükümlerine uymak kaydı ile konut ve ticari amaçla kullanılabilir.
b-Diğer planlı alanlarda zemin katlar, plan hükmü olmadıkça ticari amaçla isler kullanılamaz.
Asma Katlar
Madde 47- 1)Binaların zemin katlarında asma katlar düzenlenebilir.
2) Zemin Katta Asma Kat Yapma Şartları:
Asma kat yapılan bölümün iç yüksekliği temiz (5,20) metreden, asma katın iç yüksekliği ise temiz (2,40)
metreden az olamaz.
Asma kat alanı, içinde bulunduğu bağımsız bölümün, merdivenler hariç temiz alanının (2/3)’ünü geçemez.
Asma katlar yola bakan cephe(ler)e (3,00) metreden fazla yaklaşmamak kaydıyla tertiplenecektir.
3) Diğer Katlarda Asma Kat Yapabilme
Zemin kattan ayrı olarak diğer katlarda da yoldan çekme ve alan oranlarına bağlı kalınmadan asma katlar yapılabilir.
Ancak bunlar, kat olarak değerlendirilir.
İç Yükseklikler
Madde 48 – 1) Konutlarda
İskan edilen katların temiz iç yüksekliği (2,40) metreden az olamaz.Yıkanma yeri, banyo, duş, lavabo yeri,
helâ, kiler, ofis, giriş, koridor, yatak holü, merdiven altı, her türlü iç ve dış geçitlerde bu yükseklik temiz (2,20)
metreden aşağıya düşmemek üzere indirilebilir.İskan edilen çatı aralarında temiz yükseklik, piyesteki ortalama temiz
yükseklik(2,40) metrenin altına düşmemek kaydıyla en düşük yerde temiz (1,80) metre olabilir
2) Umumi Binalarda
Otel, pansiyon, işhanı, mağaza, dükkân ve benzeri iş yerlerinin; iç yükseklikleri temiz (2,60) metreden az olamaz.
Merdivenler ve Rampalar
Madde 49- 1)En Az Merdiven Genişlikleri
a- Konutlarda;
Bir aileye ait konutlardaki dahili merdivenlerin genişliği (1,00) metreden,Birden fazla ailenin oturduğu
konutlardaki ortak (genel) merdivenlerin genişliği ise (1,20) metreden az olamaz.
b- Diğer Binalarda;
Bu Yönetmeliğin (V.) Bölümündeki hükümler saklı kalmak üzere diğer binalardaki merdiven genişliği en az
(1,50 ) metredir.
2) Basamak Yükseklik ve Genişlikleri
Basamak genişlik ve yüksekliği;
2h + b =61- 65
eşitliğini sağlayacak şekilde saptanır.
(h) cm olarak basamak yüksekliği,
(b) cm olarak basamak genişliğidir.
Basamak yüksekliği, asansörü olmayan binalarda (0,16) metreden, asansörlülerde (0,18) metreden, bina
dışındakilerde ise (0,15) metreden fazla olamaz.
Basamak genişliği konut merdivenlerinde (0,28) metre, diğer binalarda (0,30)metre, dış merdivenlerde ise
(0,35) metreden az olamaz.Dönel merdivenlerde basamak genişliği en dar kenardan itibaren (0,15) metre uzaklıkta
(0,10) metreden, basamak ortasında ise (0,28) metreden az olamaz.
3) Merdiven Kolu, Kat ve Ara Sahanlıklar ile Ölçüleri
Ortak merdivenlerde rıht sayısının (17)’den fazla olması durumunda, iki kat arasında bir ara sahanlık
yapılması zorunludur.Ara ve kat sahanlıklarının genişliği iki kollu merdivenlerde merdiven genişliğinden az olamaz.
Tek kollu ve dönel merdivenlerde ara sahanlık basamak ortasında;(n.63+b)
toplamı kadar olacaktır. Örneğin;
1 x 63 + 29 = 92 cm.
2 x 63 + 29 = 155 cm
g-Kaçış Merdiveni (Yangın Merdiveni) Yapılması Zorunlu Binalar
40
Tek evler, ikiz evler, sıra evler gibi özel yapılar ve tek bir kullanıma hizmet veren yapılar hariç, kat
sınırlamasına bakılmaksızın tüm umumi binalar ile diğer binalarda kaçış merdiveni yapılması zorunludur. Büro,
fabrika, imalathane, depo yapılarının her birinde en az (2) bağımsız kaçış merdiveni ya da başka çıkışlar sağlanacaktır.
Ancak yapımında yanmaz ürünler kullanılmışsa ve bina yüksekliği (15,50) metreyi veya yapı yüksekliği (21,50)
metreyi aşmıyorsa “Binaların Yangından Korunması
Hakkındaki Yönetmeliğin” (52.) maddesindeki hükümleri saklı kalmak kaydı ile tek kaçış merdivenine izin verilebilir.
Konut olarak kullanılan ve bina yüksekliği (21,50) metreyi yapı yüksekliği (30,50) metreyi aşan binalarda en
az (2) bağımsız kaçış merdiveni yapılması zorunludur.
Kaçış merdiveni duvarı, tavanı ve tabanında, hiçbir yanıcı malzeme kullanılmamalı; bu elemanlar yangına
(120) dakika dayanıklı olmalıdırlar. Kaçış yolları ve kaçış merdivenleri birbirlerinin alternatifi olacak şekilde
konumlandırılacak, yan yana yapılmayacak, kaçış merdiveni yuvası ile merdiven aynı katta olacak ve genel
merdivenlerden geçilerek yangın merdivenine ulaşılamayacaktır.
Merdiven yuvalarının yeri, binadaki insanların güvenlikle bina dışına kaçışlarını kolaylaştıracak şekilde
seçilmelidir.
Yangın merdivenlerinin başladıkları kottan çıkış kotuna kadar süreklilik göstermesi esastır.
Bodrum katlarda ve yüksek binalarda yangın merdivenlerine bir yangın güvenlik holünden veya korunumlu bir holden
geçilerek girilmesi zorunludur.
h-Kaçış Merdiveni Özellikleri / Ölçüleri
Kaçış merdivenlerinde her döşeme düzeyinde (17) basamaktan çok olmayan ve (4) basamaktan az olmayan
aralıkla sahanlıklar düzenlenecektir.
Sahanlığın en az genişliği ve uzunluğu merdivenin genişliğinden az olmayacaktır. Düz kollu merdivenlerde,
üst koldaki ve alt koldaki rıhtlar arasındaki uzunluğun (1,00) metreden daha çok olmasına gerek yoktur. Basamaklar
kaymaz malzemeden olacaktır.
Otoların giriş ve çıkışı için yapılan araç rampaları hariç, iç ve dış kaçış rampaları en fazla (%10) eğimde olmak
şartı ile kaçış merdivenleri yerine kullanılabilir.
Asansörler
Madde 50- 1)Asansör Koyma Mecburiyeti Olan Binalar
Giriş katı dahil olmak üzere bu katın altındaki veya üzerindeki iskan edilen katların sayısı (4)’ü aşan binalarda
giriş katından başlamak kaydıyla yukarıdaki veya aşağıdaki son kata kadar asansör tesisi zorunludur. Yapı inşaat alanı
(800,00) metrekareden ve kat adedi (1)'den fazla olan umumi binalarda en az bir adet asansör yapılması zorunludur.
Madde 51-1)Işıklık, Havalık ve Hava Bacalarından Yararlanma Esasları
a- Konutlarda
Oturma ve yatak odaları ile mutfak, yıkanma yeri ve merdiven evinin doğrudan doğruya dışarıdan ışık ve hava
almaları genel esastır. Her bağımsız bölümde en az (1) oturma odası, (1) yatak odası ve mutfak doğrudan dış cepheden
hava ve ışık almak zorundadır
b- Umumi Binalarda
Umumi binalarda doğalgaz ısıtma cihazı konan oda dışındaki her türlü mahallin doğrudan ve dışarıdan ışık ve
hava alması esası aranmaz.
2) En Az Işıklık Ölçüleri
Binalarda ışık ve havayı ışıklıktan sağlayan odaların olması halinde, yararlanan kat sayısına göre gereken
ışıklık en az ölçüleri aşağıdaki gibi olacaktır.
3) En Az Havalık Bacası Ölçüleri
Işıklığa bakmayan helâ ve banyolar asgari (0,60 x 0,60) metre kesitinde bir havalığa bağlanabilir.
4) Ortak Merdiven Işıklıkları
İskan edilebilir bodrum katlar dahil, üç katlı binalarda merdivenler için merdiven boşluğunun tamamı açılmak
kaydı ile çatıdan ışık temin edilebilir. İskan edilmeyen bodrum katlar hariç üç kattan fazla binalarda, ışıklığa başka
oda/bölüm açılmayıp sadece merdiven penceresi açıldığı takdirde, ışıklığın dar kenarı (1,00) metreden az olmamak şartı
ile alanı en az (2,50) metrekare olabilir.
Çöp Bacaları
Madde 53 - Binalarda çöp bacası yapma zorunluluğu yoktur. İstenildiğinde çöp bacaları yapılabilir
Çatılar
Madde 54- Çatıların, çevresindeki cadde ve sokakların karakterine uygun olması ve inşa edilecek yapının
gereksinimlerine cevap vermesi şarttır.
1) Çatı Eğimi
Binalarda çatı meyili (% 40)’ı geçemez.
41
Bu eğim binanın cephesinden hesaplanır. Saçaklar hesaba katılmaz. Ancak, kapalı çıkma bulunan ve bu çıkma
bina yüksekliğince devam eden kısımlarda, çatı eğimi çıkma ucundan hesaplanır.
3) Çatı Dışına Taşma
Merdiven evleri, ışıklıklar, hava bacaları, alın ve kalkan duvarları çatı örtüsünü en fazla (0,60) metre aşabilir.
Çatı Katları
Madde 55
Blok nizam binalarda ön ve arka olmak üzere iki cepheden, ayrık nizam binalarda dört cepheden ve blok başı
binalarda bitişik olmayan üç cepheden en az (3,00) metre çekilir. Bu mesafeler hiçbir suretle azaltılamaz. (3,00)
metrelik geri çekme mesafesinin tesbitinde bina çıkmaları vesair çıkıntılar hesaba katılmaz. Çatı katı yüksekliği temiz
(2,40) metre olacaktır.
Binalarda Bulunması Zorunlu Odalar/Bölümler ve En Az Ölçüleri
Madde 58-1)Konutlarda
a-Zorunlu Odalar / Bölümler
Her bağımsız konutta en az (1) oturma odası, (1) mutfak veya mutfak nişi, (1) yıkanma yeri ve yıkanma yeri
ile birlikte de düzenlenebilecek (1) helâ bulunması zorunludur.
b-En Az Oda / Bölüm Ölçüleri
Konut binalarındaki tüm oda / bölümlerin iç ölçüleri özürlülerin de kullanımını sağlamak üzere standartlara
uygun olmalıdır.
Konutlarda dar kenar ölçüsü en az: Oturma odasında (2,80) metre Yatak odası veya nişinde (1,80) metre
Mutfak veya nişinde (1,40) metre Yıkanma yeri veya yıkanma yeri ile birlikte helada (1,20) metre Ayrı tertiplendiğinde
helada (0,90) metre ve
Hol ve koridorda (1,15) metreden az olamaz. Giriş, hol, sandık odası, kiler, soyunma yeri gibi yerler oda
sayılmaz.
2) Dükkan ve Bürolarda
a-Pasajlar ve kapalı çarşılar hariç her dükkan için (1) adet hela düzenlenecektir. (16,00) metrekarenin
altında ve her üç dükkana bir ortak hela ve lavabo oluşturulması halinde dükkanlarda ayrı ayrı hela aranmaz.
b-Katında (4) ten fazla büro olan veya alanı (160,00) metrekareyi geçen büro katları için bay ve
bayan ayrı olmak üzere l adet hela ve lavabo ayrılması zorunludur.
c-Dükkan ve büroların dar kenarı (2,00) metreden az olmamak üzere alanı (8,00) metrekareden az
olamaz.
d-Özellik arz eden binalarda bu Yönetmeliğin kendileri için belirtilen hükümleri geçerlidir.
Kapılar
Madde 59- 1)Kapı Yükseklikleri
Bütün binalarda kapı yükseklikleri (2,10) metreden az olamaz.
Pencereler
Madde 60 –1) Binalarda pencere boşlukları toplamı, faydalanacak bölüm alanının salon, oda ve mutfaklarda
(1/8)’inden, diğer odalarda (1/12)’sinden az olamaz.
2) Binaların komşu parsel sınırının üzerindeki duvarlarında pencere açılamaz.
3) Kazan dairelerinin pencere boşlukları toplamı daire temiz alanının (1/12)sinden az olamaz.
Dini Tesisler
Madde 71- 1) Cami yeri olarak ayrılacak parsellerin ayrık yapı nizamında olması ve;
Küçük camide (2 500,00) metrekare
Orta (semt) camisinde (5 000,00) metrekare
Büyük (merkez) camisinde (10 000,00) metrekare en az arsa alanını sağlaması gerekir.
2) İmar planlarında aksine bir hüküm yoksa işlevine uygun imar parselinde parsel sınırlarına en az (10,00)
metre uzaklık bırakılmak koşulu ile ayrık yapı düzeninde (TAKS) en fazla (%40) bina yüksekliği serbest olarak
yapılabilir. Camilerde abdest alma yerleri, helalar zorunlu ortak yer olarak değerlendirilir.
3) Yerleşik alanlarda ibadet yerleri binaların yola bakan ön cephelerinden girilmek ve umumi bina ölçü ve
niteliklerine uymak şartiyle bodrum ve zemin katlarında yapılabilir.
Özel Hastaneler
Madde 74- 1)Yapım Koşulları
Özel hastaneler, imar planı ve notlarına uymak, planlarda sağlık amaçlı olmak koşulu ile; Sağlık Bakanlığı’nın
söz konusu kurumlar ile ilgili yönetmelik ve tüzük hükümlerine tabi olup, hastaların tedavi ve bakımlarına hizmet
veren kurumlardır. Hastaneler gürültülü yerlerden ve havayı kirletecek sanayi kuruluşlarından uzak yerlerde
42
planlanmalıdır. Hastanelerde bakım, tedavi, ikmal ve idari olmak üzere uzmanlık konularına göre acil tedavi birimleri,
ayakta tedavi için poliklinik (yeterli sayıda), ameliyathane, laboratuvar, röntgen, hasta yatak sayısına ve işlevine göre
hizmet birimleri ayrılmalıdır.
Mimari uygulama projelerinin tüm kat planlarında servisleri içeren birimlerin tefrişi yapılmalı, ayrıca
uzmanlık konusu ve yatak kapasitesi belirtilmelidir.
2)Hasta Odaları ve Ölçüleri
Hasta odaları doğrudan ve yeterli güneş ışığı ile aydınlatılmalı, ses yalıtımı yapılmalı, bodrum ve zemin
katlarda hasta odası tertiplenmemelidir. Tek yataklı hasta odaları içerisinde hela, lavabo bulunduğu takdirde en az
(9,00)metrekare ve birden çok yataklı odalarda hasta başına (7,00) metrekare, çocuk hastalar için en az (6,00)
metrekare ayrılır. Temiz oda yüksekliği (3,00) metre, kapı genişliği temiz en az (1,10) metre olmalıdır.
3)Koridor Ölçüleri
Dolaşımı az olan koridorlar en az (1,50 ) metre, Hasta odalarının açıldığı koridorlarının genişliği en az (2,00)
metre olmalıdır.
4)Merdiven ve Asansör Ölçüleri
Özel hastanelerde otomatik devreye giren uygun güç ve nitelikte bir jeneratör ile en az iki adet olmak üzere
yeteri kadar asansör bulunması zorunlu olup, asansörlerden birinin tekerlekli sandalye ve sedye ile hasta taşımaya ve
özürlülerin de kullanımına elverişli olması gerekir. Merdivenler ile giriş ve çıkışlardaki rampalar en az (1,50) metre
genişlikte, sedye ile hasta taşımaya ve özürlülerinde kullanımına uygun olmalıdır.
5)Hela ve Lavabo Ölçüleri
Her katta hastalar ve personel için ayrı ayrı helalar tanzim edilir. Sekiz hasta için en az (1) adet hela ile hasta
katlarında tuvaletlerin giriş bölümlerinde lavabolardan uzak sürgü temizleme ve saklama yerleri ayrılır.
6)Yapılması Zorunlu Odaların En Az Ölçüleri
Özel hastanelerde Yapılması zorunlu odalar ile en az ölçüleri;
Hemşire odası : ( 6,00) metrekare
Doktor muayene odası : (15,00) metrekare
Dinlenme odası : (10,00) metrekare
Başhekim : (20,00) metrekare
Başhekim yardımcısı : (15,00) metrekare
Personel hazırlık odası: (15,00) metrekare
Hasta bekleme odası : (10,00) metrekare
Teşhis odaları : ( 6.00) metrekare
Laboratuvar : (10,00+15,00) metrekare (ön hol+tedavi)
Röntgen çekim odası : (25,00) metrekare (en az 2 soyunma kabini)
Ameliyathane : (100,00) metrekare (Giriş+hazırlık+ameliyat salonu)
Morg : (30,00) metrekare (Soğutma kabini+otopsi odası)dır.
Acil hastalar ve yaralıların özel hastanelere başvurması halinde ilk ve acil müdahalelerin yapılabilmesine imkan
verecek nitelikte bir acil birimin oluşturulması zorunludur.
YAPI İZNİ (RUHSATI) İŞLERİ
Yapılara ait Mimarlık/Mühendislik Projeleri Düzenlemeden Önce İlgili Belediye ve Diğer İdarelerden Alınacak Belgeler
Madde 80- 1)Yapılara ait mimarlık/ mühendislik projeleri düzenlenmeden önce ilgili belediyelere / idarelere
başvurularak;
a-Aplikasyon Tutanağı, ( Kadastro Müdürlüğünden),
b-İmar Durumu ve Yol Kotu Tutanağı , (İlgili Belediyeden) ,
c-Su ve Kanalizasyon Durum Belgesi ile parselin (±0,00) kotuna göre pissu kanal bağlantısının hangi nokta ve
kotlarda olabileceğini gösteren Kanal Kotu Tutanağı (ASKİ Genel Müdürlüğünden) alınır ve ayrıca Zemin Araştırma
Raporu hazırlattırılır.
2) Zemin Araştırma Raporu
a- Yeni yapılacak tüm yapılara / binalara yapı ruhsatı almak için “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar
Hakkında Yönetmelik “hükümleri ve Büyükşehirce belirlenen ilkeler çerçevesinde yapı/bina sahibi ya da yasal vekilleri
tarafından;
“Zemin Araştırma Raporu” hazırlattırılması zorunludur.
“Zemin Araştırma Raporu”nun bu Yönetmelik ekinde (Ek-1) belirtilen “Zemin Araştırma Raporu Çerçevesine
uygunluğu aranacaktır.
b- Rapor, resmi kurumların ilgili birimleri, üniversiteler veya TMMOB üyesi meslek odalarınca tescil edilmiş
konunun uzmanı mühendislik ve danışmanlık firmaları tarafından hazırlanır.
c- Raporun giriş bölümünden itibaren sonuç ve önerilere kadar hazırlanan tüm sayfalar rapor müellifi
tarafından paraflanır. İlçe ve/veya Büyükşehir Belediyesine gönderilecek raporlar orijinal olacaktır. Hazırlanan bu
raporlar, İlgili Belediyesince ruhsata esas belge kabul edilir.
43
d-Zemin İnceleme Raporlarının uygunluğu, İlgili Belediyesince tetkik edilir. Raporda elde edilen
parametrelerin mutlak suretle statik projelere yansıtılmış olması sağlanır. İlgili İlçe Belediyesinde uzman teknik eleman
olmadığı takdirde zemin inceleme raporları tetkik edilmek üzere Büyükşehir Belediyesine gönderilir.
e-İncelenen ada/parsel/alan yerleşime uygunluk açısından hangi alanda kalırsa kalsın (uygun alan veya önemli
alan), eğer söz konusu alanda özellik arz eden bir yapı tasarlanıyorsa, derin kazı söz konusu ise ve/veya bina önem
katsayısının bir (1) olması durumunda doğrudan tip c olarak belirlenen raporun gerektirdiği çalışmalar yapılır.
f-Yapının teknik uygulama sorumluluğunu üstlenen Yapı Denetim Kuruluşunca ; hafriyat alındıktan sonra
(temel imalatı öncesi) rapor yerinde tetkik edilerek, raporun yerel koşullara uygunluğu jeoloji mühendisleri tarafından
bir tutanakla saptanır. Belediyesince, gerekli durumlarda yapı denetim kuruluşundan ilave çalışmalar istenerek, statik
projelerde bu istikamette değişiklik talep edilebilir.
g-Yine İlgili Belediyesi, temel üstü vizesinde, temel imalatlarının zemin etüt raporuna uygun olarak
gerçekleştiğini gösteren ve inşaat mühendisleri tarafından düzenlenen raporu, yapı denetim kuruluşundan ister.
h-Gerekli durumlarda ve/veya talep edilmesi üzerin Zemin Araştırma Raporunun bir örneği Büyükşehir
Belediyesine gönderilir.
Yapı İzni (Ruhsatı) ile ilgili Genel Esaslar ve Yapı İzni (Ruhsatı) Müracaatı ve Eklenecek Belgeler
Madde 81- 1)Yapı izni ile İlgili Genel Esaslar
a-Büyükşehir Belediye ve Mücavir Alan sınırları içinde yapılacak olan her türlü yapı için İlgili Belediyesinden
yapı izni (ruhsat) alınması zorunludur. Ruhsat alınmış yapılarda, izne tabi herhangi bir ilave / değişiklik yapılması da
yeniden ruhsat alınmasına bağlıdır.
b-3030 sayılı Yasa ve Uygulama Yönetmeliği’nin (9.) maddesi gereği İlçe Belediyelerinin verdikleri
ruhsatlardan birer suretin Büyükşehir Belediye Başkanlığına gönderilmesi zorunludur.
c-Yapı izni almak için bu Yönetmeliğin (80.) maddesinde sözü geçen belgeler ile bu belgelere dayanarak ilgili
Yapı Denetim Kuruluşu’nca uygun görülen ve İlgili Belediyece onaylanan mimarlık ve mühendislik yapı uygulama
projeleriyle mülk sahiplerinin / yasal vekillerinin başvurması halinde;
• Tüm parsel maliklerinin noterden tasdikli muvafakatı, gerekli hallerde komşu muvafakatı,
• Gerekli vergi, resim ve harçlar ile hizmet ücretlerinin tahsil edilmesi,
• 3194 sayılı İmar Kanununun (23.) maddesi hükümlerinin yerine getirilmesi,
• Parselin üzerinde bina varsa yıkılması (Yapılacak binayı etkilemeyen, şantiye kullanımına uygun
binalar yıkılmayabilir.),
• Yapıların fenni mesullüğünün 4708 sayılı Yapı Denetim Yasası ve Yapı Denetim Uygulama
Yönetmeliği ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine göre yüklenilmesi,
• Proje müellifleri ile yapı denetim kuruluşları/fenni mesullerin yapı ruhsatının ilgili bölümlerini
imzalaması koşulları ile Yapı İzni verilir.
d-İlgili Belediyeler proje ve belgelerde eksik ve yanlış bulunmadığı takdirde, başvuru tarihinden itibaren en
geç otuz gün içerisinde yapı izni vermek zorundadır.
Eksik veya yanlış olduğu takdirde, müracaat tarihinden itibaren onbeş gün içinde müracaatçıya ilgili bütün
eksik ve yanlışları yazı ile bildirilir. Eksik ve yanlışlar giderildikten sonra yapılacak müracaattan itibaren en geç onbeş
gün içinde yapı ruhsatiyesi verilir.
Yapı İzninin ( yapı ruhsatı) yasal süreler içerisinde verilmemesinden işlemleri yapmak ve yürütmekle sorumlu
olan kişi ve birim amirleri sorumludur.
e- Yanlış verildiği anlaşılan “yapı izni“ni İlgili Belediyenin her zaman iptal etme yetkisi vardır.
f-Yapı izin belgelerinde yapı maliyetinin hesaplanmasında o yıl için Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca
belirlenen “Yapı Maliyeti Birim Fiyatları”, yapının arsa değerinin hesaplanmasında ise en son verilen Emlak Vergi
Beyannamesinde gösterilen vergi değeri esas alınır.
g-İmar durumu ve tapu tescil belgelerinin geçerlilik süresi yapı izni için gerekli tüm belgelerin İlgili
Belediyeye verildiği tarih ile başlar. Bunlardan imar durumu en fazla bir sene içinde onaylanmış, tapu/tapu tescil
belgesi ise bir ay evvel alınmış olmalıdır.
h-Yapı ruhsatına bağlanmamış onaylı projelerin müktesepliği mevzuat değişmemiş ise bir yıl devam eder.
2)Yapı İzni Başvurusunda İstenecek Belgeler
Yapı İzni başvurusunda aşağıda belirtilen proje ve belgeler istenir.
a- Dilekçe,
b- tapu tescil belgesi ,
Yapı izni verme aşamasında tapu senedi yerine geçebilecek belgeler:
ba-Özel yasalara göre tahsisi yapılıp henüz tapu siciline kaydedilmemiş ilgili kamu kuruluşlarınca
verilmiş tahsis belgesi (775,2510,4753,5618,7269/ 1051 sayılı yasalara göre),
bb-Mülkiyete ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararı ve bu mahkeme kararına müstenit yetkili diğer
makamlar tarafından verilen belge, 107
bc-Kesinleşmiş kamulaştırma kararlarıdır.
Hisseli gayrimenkullerde bütün hissedarların tapu senetleri veya mülkiyet durumunu belirten tapu tescil yazısı istenir.
44
c- Mimari Uygulama Projeleri (5 takım),
ca- Mimari Uygulama Projesi Mahal Listesi,
cb- Çevre Düzenleme Projeleri (peyzaj) ( istendiğinde 3 takım),
d- Statik Uygulama Projeleri (betonarme çizim 4 takım, statik hesap 2 takım),
e- Tesisat Projeleri;
ea- Elektrik Tesisatı Uygulama Projeleri (2 takım),
eb- Sıhhi Tesisat Uygulama Projeleri (3 takım),
ec- Kalorifer Tesisatı Projeleri (3 takım),
ed- Isı Yalıtım Projeleri (3 takım),
ef- Doğalgaz Tesisatı Projeleri (2 takım),
eg- Asansör Tesisatı Projeleri (3 takım),
eh- İletişim Tesisatı Uygulama Projeleri (2 takım; PTT, kablolu TV, vb.),
eı- Havalandırma / İklimlendirme Uygulama Projeleri (3 takım),
ei- Yangın Tesisatı Projeleri.(3 takım),
f- Zemin Araştırma Raporu,
ga- Yapı denetim kuruluşunun noter tasdikli “Yapı Denetim İzin Belgesi”
gb- Yapı Denetim Hizmet Sözleşmesi,
gc- Yapı Denetimi Kuruluşu/Fenni Mesul Taahhütnamesi,
h- Bakanlık onaylı yapıya ilişkin bilgi formu ve eki,
ı -(3194/23)’e göre “Altyapı İlişiksizlik” Belgesi,
i-Noter onaylı bağımsız bölüm listesi,
j-Ülke koordinat sistemine bağlı ve binaların eksiksiz ve hatasız zemine oturtulmasını sağlayacak tüm köşe
noktalarının koordinatlarını içeren Aplikasyon Krokisi,
k-Metrekare Cetveli,
l-Yapı sahibi ile yapı müteahhidi arasında yapılan sözleşme,
m-Toprak hesabı.
Mimarlık ve Mühendislik Proje Düzenleme Esasları
Madde 82- 1) Mimarlık ve Mühendislik Projelerinin Uyacağı Mevzuat
a- Projeler; İmar Yasası, imar planları ve raporları, TSE ile Büyükşehir Belediyesince kabul ve tesbit edilen
çizim ve düzenleme standartları, bu Yönetmelik ve ilgili tüm mevzuat hükümlerine uygun düzenlenecektir.
b- Ayrıca projelerin düzenlenmesinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yayınlanmış bulunan “Mimari Proje
Düzenleme Esasları”, “İnşaat Mühendisliği Proje Düzenleme Esasları”, “Makine Mühendisliği Proje Düzenleme
Esasları”, “Elektrik Mühendisliği Proje Düzenleme Esasları” başlıklı şartnamelere, Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığınca hazırlanan “Doğalgaz ve İç Tesisat ve Dönüşüm Şartnamesi” ile EGO ve ASKİ Şartname ve
Yönetmeliklerinin ilgili hükümleri esas alınır.
c-Bilgisayar ortamında üretilmiş tüm projeler yine İlgili Belediyenin talep edeceği formatta “Disket” veya
“CD” olarak da verilir.
2)Tüm Projelerin Başlık Paftasında Bulunması Gerekli Bilgiler
Tüm projelerin başlık paftasının:
a-Arsanın yeri, tapu kaydı, ada ve parsel numaraları, özel durumlarda varsa içindeki mevcut yapıları ile
b-Yapılacak yapının cinsi, kat adedi, TAKS’ı, KAKS’ı, hangi amaçla kullanılacağı, yapı sahibi, varsa
müteahhidi ve denetimini yapacak yapı denetim kuruluşunun adını ve proje müellifleri hakkında gerekli bilgi tablosunu
ihtiva etmesi gerekir.
Ayrıca, Yapı Denetimi Hakkındaki Yasaya tabi olmayan binalar için fenni mesuliyet hizmetlerini görecek
elemanlar hakkında da gerekli bilgiler içeren bir bilgi tablosu bulunacaktır.
4) Statik Uygulama Projesi
a-Statik uygulama projesi; mimari projeye uygun olarak betonarme karkas, yığma kagir, çelik ve diğer
yapıların türlerine göre taşıyıcı sistemlerini gösteren temel ve bodrum katlar dahil tüm kat planları, çatı planları ile
bunların kesitleri, detayları ve hesaplarıdır.
Hesaplarda zeminin fiziksel parametreleri; zemin- temel, yapı etkileşimi; temel tasarımının belirlenmesinde,
mühendislik hizmetleri içeren standartlara ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yayımlanan Zemin ve Temel Etüdü
Raporlarının Hazırlanmasına İlişkin Esaslara uyulur.
Ayrıca hesaplarda Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine uyulmalıdır. Bu
Yönetmelik gereği bina blokları arasında bırakılması zorunlu deprem derzleri, (6,00)metre yüksekliğe kadar en az (30)
milimetre olacak ve bu değere (6,00) metreden sonraki her (3,00) metrelik yükseklik için en az (10) milimetre
eklenecektir.
b-Statik uygulama projelerinin ve detay resimlerinin ölçeği yapının büyüklüğüne ve özelliğine bağlı olmakla
birlikte genellikle mimari proje ölçeğindedir: (1/100,1/50,1/20,1/10,1/5,1/1).
45
c-Betonarme kalıp planlarında onaylı mimarlık ve tesisat projelerine uygun duman, havalık, hava bacaları ile
ışıklıklar; ayrıca pis ve temiz su tesisat yerleri, hermetik cihazların baca delikleri de tam ölçüleri ile işaretlenir.
Merdivenler, mimari projedeki şekli ile kalıp ve donatı planlarında aynen gösterilecektir.
d-Çevre projelerinde olanlarda dahil , varsa istinat duvarları; gerekli ise saha içi yol profilleri (projeleri);
ayrıca kanal ve drenaj uygulama projeleri ve detayları da verilir.
111
e-Herhangi bir sebepten dolayı hasar görmüş yapıların tekrar kullanılıp kullanılamayacağı, Bayındırlık ve
İskan Bakanlığınca yetkilendirilen proje müşavirlik bürolarında görevli uzman mühendislerin vereceği rapora göre
belirlenir. Bu raporlar, proje ve hesap ile yerinde tetkik sonuçlarına dayandırılacaktır.
5-Mekanik Tesisatı Uygulama Projeleri
a-Mekanik tesisat uygulama projelerinin ve detay resimlerinin ölçekleri yapının özelliğine ve büyüklüğüne
göre belirlenmekle birlikte, zorunluluk olmadıkça mimari uygulama projeleri ölçeğinde çizilir:
(1/100,1/50,1/20,1/10,1/5,1/1)
b-Temiz ve pissu, kat/merkezi ısıtma, havalandırma/soğutma, doğalgaz, klima, asansör ve saha sulama vb
tesisat uygulama projeleri ile gerekli detay resimleri düzenlenir.
c-Isı yalıtım projesi ve detayları mimari uygulama projesi ile birlikte hazırlanır.
d-Asansör tesisatı ön projesi, mimari uygulama projesinin onayına esas olmak üzere ayrıca verilir.
e-Yangın Söndürme, Algılama ve Tahliye Projeleri; tesisat projelerinden ayrı olarak ve mimari uygulama
projesi ile birlikte hazırlanır. Yangın Söndürme, Algılama ve Tahliye Projeleri; Büyükşehir Belediyesince uygun
görüldükten sonra ilçesince onaylanır.
6)Elektrik Tesisatı Uygulama Projeleri
a-Elektrik tesisatı uygulama projeleri ile detay resimlerinin ölçekleri yapının özelliğine ve büyüklüğüne göre
tesbit edilmekle birlikte zorunluluk olmadıkça mimari uygulama projesinin ölçeklerinde tertibi esastır:
(1/100,1/50,1/20,1/10,1/5,1/1).
b-Elektrik tesisatı uygulama projeleri kapsamında elektrik iç tesisatı (kuvvetli ve zayıf akım), makine
mühendisi ile birlikte hazırlanan asansör, iletişim (bina içi telefon, kablolu TV vb.) ve saha aydınlatma tesisat projeleri
çizilir.
7) Projelerin İncelenmesi Aşamasında Uyulacak Esaslar
a-İmar Yasası ve diğer ilgili mevzuat, imar planları ve açıklama raporları, İmar Yönetmeliği, imar durumu, yol
kotu ve aplikasyon tutanağı belgelerinde belirtilenler dışında; proje müellifi tarafından projenin çizimi sırasında hatalı
yapılan ya da eksik çizilen kısımlar için projelerde düzeltme yapılmamalı; hatalı ve eksik kısımlar proje orijinalinde
düzeltilerek ozalit kopyalar yeniden çekilmeli, zaruret halinde yapılan düzeltmeler projeyi inceleyenler tarafından kendi
el yazıları ile “tarafımdan düzeltilmiştir” sözü ile adı ve soyadı da yazılarak ve tarih konarak imzalanmalı; imza ve
düzeltme yapılan yerler resmi mühürle mühürlenmelidir.
b-Proje kopyaları körük şeklinde (A4) normuna uygun şekilde katlanmalıdır. Mimari, statik ve mekanik ve
elektrik tesisat projelerinin birleştirilmesi için yapılabilecek ozalit eklentisi dışında, projelerin ozalit kopyalarında ek
yapılmamalı; mimari, statik ve tesisat projelerinin birleştirilmesi için yapılan ek yerleri proje müellifi tarafından
mutlaka imzalanmalı ve bütün ek yerleri (2) yerinden inceleyenlerce imzalanarak resmi mühürle mühürlenmeli; gerekli
durumlarda proje müellifinin imzası alınmalıdır. Ancak büyük tesislere ait projelerden eklenmesi mümkün olmayanlar
bir anahtar paftada gösterilmeli ve proje tamamının kaç paftadan ibaret olduğu proje onay sayfasına yazılarak imzalanıp
mühürlenmelidir.
c-Projelerin onay sayfası, zamanla yıpranıp imzaların kaybolmasına imkan vermeyecek bir yerde (Örneğin
dıştan bir iç sayfada ya da bir kapak altında) olmalı ve bu sayfada projeyi mimari, statik ve tesisat yönünden
inceleyenlerle onaylayanın adı,soyadı, meslek unvanı, tarih ve imzası bulunmalıdır.
d-Projelerde “meslek odaları vizesi” aranmaz ve İlgili Belediyelerce vize uygulaması konamaz.
e-4708 sayılı Yapı Denetim Hakkında Kanuna tabi yapıların mimarlık– mühendislik uygulama projeleri
incelenip onaylanmadan önce, bunlar üzerinde yapı denetim kuruluşlarının denetçi mimar ve mühendislerinin uygunluk
imzası aranır.
f-2863 sayılı Yasaya tabi parsellerde ise ayrıca Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu kararı ile Kurul
onanlı mimari, röleve, restitüsyon veya restorasyon projeleri istenir.
Kamuya Ait Yapı ve Tesisler
Madde 83- Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılara, imar planlarında o maksada tahsis
edilmiş olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak ve bu Yönetmelikte getirilmiş hükümlere uymak üzere mimari, statik,
tesisat ve her türlü fenni mesuliyeti bu kamu kurum ve kuruluşlarınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydı ile
avan projeye göre ruhsat verilir.
Ancak, kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan veya yaptırılacak olan karayolu, demiryolu, tünel,köprü,
menfez, baraj, hidroelektrik santralı, sulama ve su taşıma hatları, enerji nakil hatları, boru hatları (doğal gaz boru hattı
ve benzeri), silo, rafineri gibi enerji, sulama, tabi kaynaklar, ulaştırma hizmetleri ile ilgili tesisler ve bunların
46
müştemilatı niteliğinde olan kontrol kulübesi, trafo, eşanjör, elavatör, konveyör gibi yapılar inşaat ruhsatına tabi
değildir.
Bu tür yapı ve tesislerin inşaasına başlanacağının, ilgili yatırımcı kamu kurum ve kuruluşu tarafından
mülkiyete ilişkin bilgiyle birlikte yazılı olarak İlgili Belediyeye bildirilmesi gerekir.
Devletin güvenlik ve emniyeti ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin hareket ve savunması bakımından gizlilik arz
eden yapılara;İlgili Belediye’ den alınan imar durumuna, kat nizamı, cephe hattı, inşaat derinliği ve toplam inşaat
metrekaresine uyularak projelerinin kurumlarınca tasdik edildiği, statik ve tesisat sorumluluğunun kurumlarına ait
olduğunun ilgili Belediyesine yazı ile bildirildiği takdirde (80.) maddede sayılan belgeler aranmaksızın yapı ruhsatı
verilir.
Yapı Yerinin Gösterilmesi
Madde 93 - Yapı ruhsatı alındıktan sonra İlgili Belediyeye yazı ile müracaat edilerek, yapı yerinin gösterilmesi
istenebilir. Belediye dilekçenin verildiği tarihten itibaren (15) iş günü içinde yapı sınırını, (±0,00) kotu ve röperini
gösteren onaylı bir aplikasyon krokisi düzenleyerek ve mal sahibine vererek yapı yerini gösterir.
İnşaata Devam İzni
Madde 94- 1) Yapının, temel inşaatı zemin kat seviyesinde geldiğinde bu katın taban betonu dökülmeden önce
ilgilisinin İlgili Belediyeye yazılı müracaatı üzerine, yapı en geç (2) gün içinde kontrol edilerek yapı ruhsat ve
eklerine/aplikasyon krokilerine uygunsa beton dökülmesine izin verilir.
2) Ayrıca, beton döküldükten sonra ölçü krokilerine göre yapı yeri en geç (10) gün içinde kontrol edilir. Yapı
gösterilen yerde ve ruhsat eklerine göre yapılmışsa inşaatın devamına izin verilir.
3) (1.)ve (2.) fıkralarda belirtilen zamanlarda yapı ve yapı yeri kontrol edilmediği takdirde ilgilisi ruhsat ve
eklerine ve imar durumuna uygun olmak şartı ile inşaata devam edebilir.
4) (2.) fıkraya göre yapılan işlem sonunda binalar prizmatik ölçülerine göre parselasyon planlarına tersim
edilir.
Yapı Denetimleri
Madde 95- 1) Yapı izni vermeden , yapı yeri/yapı en az üç teknik elemanlı belediye ekiplerince yerinde denetlenerek
kaçak yapılaşma/onaylı projelere aykırılık varsa 3194 sayılı İmar Yasasının (32.) ve (42.) maddelerine göre işlem
yapılır
2)İlgili Belediye/yapı denetim kuruluşlarınca inşaat sırasında gerekli zamanlarda yapılacak tetkiklerde yapının
mimari, statik ve tesisat projelerine uygunluğu denetlenir.
3)Ayrıca, inşaat sırasında yapı izin belgesinde gösterilen vizeler yapılarak ruhsat, yapı denetim
kuruluşları/fenni mesullerce de imzalanır. Yapının ruhsat ve eklerine uygun olması halinde devamına izin verilir; aksi
halde, İmar Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.
Isı yalıtım vizesi binanın kaba inşaatı ikmal edilip sıvaları yapılmadan önce yapılır. Bu vizeden önce temel
vizesinin yapılması zorunludur.
YAPI KULLANMA İZNİ
Yapı Kullanma İzni Vermeden Önce Ağaç Dikme Zorunluluğu
Madde 96- Bütün adalar / parsellerdeki yapılaşmalarda binanın zemine oturduğu alanın dışında kalan alanın her
(15,00) metrekaresi için bir ağaç dikilecektir. Parselin ağaç dikimine uygun olmaması halinde yukarıdaki şarta göre
çıkacak beher ağaç İlgili Belediye Başkanlığının uygun göreceği, imar planlarında kamunun kullanımına ayrılmış bir
alana dikilecektir. Uygulama yapılacak adalarda / parsellerde mevcut korunabilecek ağaçlar gerekli olan ağaç
sayısından düşülür.
Her İlçe Belediye Başkanlığı, İlçesi hudutları dahilinde dikilmesi uygun olan ağaçların listesini Büyük Şehir
Belediyesinden alacak, adalar/parsellerde dikilecek olan ağaçların cinsi ve en az yaşları bu listeden belirlenecektir.
Adasında/parselinde bahçe/çevre düzenlemesi yapılmamış ve gerekli sayıda ağaç dikilmemiş binalara yapı
kullanma izni verilmez.
Yapı Kullanma İzni Verilmesi Koşulları ve Gerekli Belgeler
Madde 97- 1) Koşullar
Yapı izni verilebilmesi için;
a-Tasdikli projelerine göre yapı(lar) tamamen bittiği takdirde tamamının, kısmen tamamlanmış binalarda ise
tamamlanan kısımlara, yapı kullanma izninin verilebilmesi için bu kısımların ihtiyaçlarını karşılayacak otopark,
kömürlük, kapıcı dairesi, kalorifer dairesi ve sığınak gibi ortak yerlerin ve eklentilerin, varsa istinat duvarlarının
kesinlikle inşaa edilerek tamamlanmış ve kullanılabilir olması ve yapılarda/binalarda gerekli emniyet tedbirlerinin
alınması ,
b- Kanal bağlantısının teknik şartlara uygun olarak yapıldığına dair ASKİ Genel Müdürlüğünden alınacak
kanal vizesi belgesinin İlgili Belediyeye ibraz edilmesi,
47
c- Ana gayrımenkulün (yapı / yapıların) ön ve arka cephelerini ve mümkünse yan cephelerini gösteren en az
(0,13x0,18 )metre büyüklüğünde (2) ‘şer adet renkli fotoğraflarının İlgili Belediye İmar Birimince onaylanması,
d- Doğal gaz tesisatının ve bacalarının onaylı tesisat projesine göre inşa edildiğinin İlgili İdare (EGO)
tarafından belgelenmesi,
e- Yapı(lar)ın ruhsat eki projelere uygun olarak kısmen / tamamen bitirildiğini belirten ve fenni mesuller /yapı
denetim kuruluşlarının denetçi mimar ve mühendisleri tarafından imzalanan rapor düzenlenmesi zorunludur.
f-İlgili Belediyeler, proje ve belgelerde eksik ve yanlış bulunmadığı takdirde başvuru tarihinden itibaren en
geç otuz gün içerisinde yapı kullanma izni (iskan) vermek zorundadır. Aksi takdirde bu müddetin sonunda yapının
tamamının veya bir kısmının kullanılmasına izin verilmiş sayılır.
Eksik veya yanlış olduğu takdirde, müracaat tarihinden itibaren onbeş gün içinde müracaatcıya ilgili bütün
eksik ve yanlışları yazı ile bildirilir. Eksik ve yanlışlar giderildikten sonra yapılacak müracaattan itibaren en geç onbeş
gün içinde yapı kullanma izni (iskan) verilir.
Aksi takdirde işlemleri yapmak ve yürütmekte sorumlu olan kişi ve birim amirleri sorumludur.
2)Yapı Kullanma İzni için Gerekli Ek Belgeler
Yapı kullanma izni için aşağıda belirtilen belgeler de istenir;
a-Yapı sahibi/yasal vekili imzalı dilekçe,
b-Geçerli Yapı Ruhsatı,
c- Asansör ise, İşletme Ruhsatı,
d-Mülki idare Amirliğinde alınmış Sığınak Uygunluk Yazısı,
f-SSK İlişiksizlik Belgesi,
g-Fenni mesul/yapı denetim kuruluşu raporu,
h-Büyükşehir Belediye Başkanlığı Numarataj Müdürlüğü’nden Yazı,
ı-Isı İhtiyacı Kimlik Belgesi,
j-Telekom Ankastre Uygunluk Yazısı ve
k-Kullanılan Malzemelerin İrsaliye ve Faturaları.
MİMARLIK MÜHENDİSLİK PROJE MÜELLİFLERİ SİCİLERİNİN TUTULMASINA İLİŞKİN
ESAS VE USULLER
Büro Tescili Yaptırma
Madde 98- Mimarlık mühendislik proje müelliflerinin ilgili meslek odasına kayıtlı olmaları, büro tescillerini yaptırıp
her sene yenilemeleri gerekmektedir.
Sicil Durum Belgesi İstenmesi
Madde 99- İlgili Belediyeler ilgili meslek odasınca düzenlenen, meslek adamının o andaki “Sicil Durumunu” gösterir
işin adı yazılı belgeyi (Sicil Durum Belgesi)her proje için ister.
Büyükşehirce Projelerin Tescili
Madde 100- İlçe Belediye Başkanlıkları ayrıca Büyükşehir Belediyesi Proje Müellifleri Tescil Bürosundan her proje
için ayrı düzenlenen bir belge ibraz etmeyen müelliflerin hizmetlerini kabul edemezler. Mimarlık, mühendislik
uygulama projelerinin tescil işlemlerinde istenecek belgeler, Büyükşehirce tespit edilerek ayrıca ilan edilir.
48
KAMULAŞTIRMA KANUNU
Kanun Numarası
: 2942
Kabul Tarihi
: 4/11/1983
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih: 8/11/1983 Sayı: 18215
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 5 Cilt: 22 Sayfa: 843
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
Madde 1 - Bu Kanun; kamu yararının gerektirdiği hallerde gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyetinde bulunan
taşınmaz malların, Devlet ve kamu tüzelkişilerince kamulaştırılmasında yapılacak işlemleri, kamulaştırma bedelinin
hesaplanmasını, taşınmaz malın ve irtifak hakkının idare adına tescilini, kullanılmayan taşınmaz malın geri alınmasını,
idareler arasında taşınmaz malların devir işlemlerini, karşılıklı hak ve yükümlülükler ile bunlara dayalı uyuşmazlıkların
çözüm usul ve yöntemlerini düzenler.
Özel kanunlarına dayanılarak gerçek ve özel hukuk tüzelkişileri adına yapılacak kamulaştırmalarda da, bu
Kanun hükümleri uygulanır.
Tanımlar
Madde 2 - Bu Kanunun uygulanmasında;
a) İdare: Yararına kamulaştırma hak ve yetkisi tanınan kamu tüzelkişilerini, kamu kurum ve kuruluşlarını,
gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerini,
b) Taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yer: Taşınmaz malın tapuda kayıtlı olduğu, değilse tapu siciline
kayıtlı olması gereken il veya ilçeyi,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırmanın Oluşturulması
Kamulaştırma şartları
Madde 3 - İdareler, kanunlarla yapmak yükümlülüğünde bulundukları kamu hizmetlerinin veya teşebbüslerinin
yürütülmesi için gerekli olan taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak haklarını; bedellerini nakden ve peşin olarak veya
aşağıda belirtilen hallerde eşit taksitlerle ödemek suretiyle kamulaştırma yapabilirler.
Bakanlar Kurulunca kabul olunan, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskan projelerinin gerçekleştirilmesi,
yeni ormanların yetiştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla yapılacak kamulaştırmalarda, bir gerçek veya
özel hukuk tüzelkişisine ödenecek kamulaştırma bedelinin o yıl Genel Bütçe Kanununda gösterilen miktarı, nakden ve
peşin olarak ödenir. Bu miktar, kamulaştırma bedelinin altıda birinden az olamaz. Bu miktarın üstünde olan
kamulaştırma bedelleri, peşin ödeme miktarından az olmamak ve en fazla beş yıl içinde faiziyle birlikte ödenmek üzere
eşit taksitlere bağlanır. Taksitlere, peşin ödeme gününü takip eden günden itibaren, Devlet borçları için öngörülen en
yüksek faiz haddi uygulanır.
Kamulaştırılan topraktan, o toprağı doğrudan doğruya işleten küçük çiftçiye ait olanların bedeli, her halde
peşin ödenir.
(Ek: 24/4/2001 - 4650/1 md.) İdarelerce yeterli ödenek temin edilmeden kamulaştırma işlemlerine
başlanılamaz.
İrtifak hakkı kurulması
Madde 4 - Taşınmaz malın mülkiyetinin kamulaştırılması yerine, amaç için yeterli olduğu takdirde taşınmaz malın
belirli kesimi, yüksekliği, derinliği veya kaynak üzerinde kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı kurulabilir.
Kamu yararı kararı verecek merciler
Madde 5 - Kamu yararı kararı verecek merciler şunlardır:
a) Kamu idareleri ve kamu tüzelkişileri;
1. 3 üncü maddenin ikinci fıkrasında sayılan amaçlarla yapılacak kamulaştırmalarda ilgili bakanlık,
2. Köy yararına kamulaştırmalarda köy ihtiyar kurulu,
3. Belediye yararına kamulaştırmalarda belediye encümeni,
4. İl özel idaresi yararına kamulaştırmalarda il daimi encümeni,
5. Devlet yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
6. Yükseköğretim Kurulu yararına kamulaştırmalarda Yükseköğretim Kurulu,
49
7. Üniversite, Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu yararına
kamulaştırmalarda yönetim kurulları,
8. Aynı ilçe sınırları içinde birden çok köy ve belediye yararına kamulaştırmalarda ilçe idare kurulu,
9. Bir il sınırları içindeki birden çok ilçeye bağlı köyler ve belediyeler yararına kamulaştırmalarda il idare
kurulu,
10. Ayrı illere bağlı birden çok kamu tüzelkişileri yararına kamulaştırmalarda Bakanlar Kurulu,
11. Birden çok il sınırları içindeki Devlet yararına kamulaştırmalarda Bakanlar Kurulu.
b) Kamu kurumları yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulu veya idare meclisi, bunların olmaması
halinde yetkili idare organları,
c) Gerçek kişiler yararına kamulaştırmalarda bu kişilerin, özel hukuk tüzelkişileri yararına kamulaştırmalarda
ise; yönetim kurulları veya idare meclislerinin, yoksa yetkili yönetim organlarının başvuruları üzerine gördükleri
hizmet bakımından denetimine bağlı oldukları köy, belediye, özel idare veya bakanlık.
Onay mercii
Madde 6 - Kamu yararı kararı;
a) Köy ihtiyar kurulları ve belediye encümenleri kararları, ilçelerde kaymakamın, il merkezlerinde valinin,
b) İlçe idare kurulları, il daimi encümenleri ve il idare kurulları kararları, valinin,
c) Üniversite yönetim kurulu kararları, rektörün,
d) Yükseköğretim Kurulu kararları, Kurul başkanının,
e) Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu yönetim kurulu kararları, genel müdürün,
f) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulu kararları, Yüksek Kurum Başkanının,
g) Kamu kurumları yönetim kurulu veya idare meclisleri veya yetkili idare organları kararları, denetimine
bağlı oldukları bakanın,
h) Gerçek kişiler veya özel hukuk tüzelkişileri yararına; köy, belediye veya özel idarece verilen kararlar,
valinin,
Onayı ile tamamlanır.
Bakanlıklar veya Bakanlar Kurulu tarafından verilen kamu yararı kararlarının ayrıca onaylanması gerekmez.
Onaylı imar planına veya ilgili bakanlıklarca onaylı özel plan ve projesine göre yapılacak hizmetler için ayrıca
kamu yararı kararı alınmasına ve onaylanmasına gerek yoktur. Bu durumlarda yetkili icra organınca kamulaştırma
işlemine başlanıldığını gösteren bir karar alınır.
Kamulaştırmada önce yapılacak işlemler ve idari şerh
Madde 7 - Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma veya kamulaştırma yolu ile üzerinde irtifak hakkı kurulacak
taşınmaz malların veya kaynakların sınırını, yüzölçümünü ve cinsini gösterir ölçekli planını yapar veya yaptırır;
kamulaştırılan taşınmaz malın sahiplerini, tapu kaydı yoksa zilyetlerini ve bunların adreslerini, tapu, vergi ve nüfus
kayıtları üzerinden veya ayrıca haricen yaptıracağı araştırma ile belgelere bağlamak suretiyle tespit ettirir.
İlgili vergi dairesi idarenin isteği üzerine taşınmaz mal ve kaynakların vergi beyan ve değerlerini, vergi beyanı
bulunmadığı hallerde beyan yerine geçecek takdir edilecek değeri en geç bir ay içerisinde verir.
İdare kamulaştırma kararı verdikten sonra kamulaştırmanın tapu siciline şerh verilmesini kamulaştırmaya konu
taşınmaz malın kayıtlı bulunduğu tapu idaresine bildirir. Bildirim tarihinden itibaren malik değiştiği takdirde,
mülkiyette veya mülkiyetten gayri ayni haklarda meydana gelecek değişiklikleri tapu idaresi kamulaştırmayı yapan
idareye bildirmek zorundadır. (Değişik cümle: 24/4/2001 4650/2 md.) İdare tarafından, şerh tarihinden itibaren altı ay
içinde 10 uncu maddeye göre kamulaştırma bedelinin tespitiyle idare adına tescili isteğinde bulunulduğuna dair
mahkemeden alınacak belge tapu idaresine ibraz edilmediği takdirde, bu şerh tapu idaresince resen sicilden silinir.
Satın alma usulü
Madde 8 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/3 md.)
İdarelerin, bu Kanuna göre, tapuda kayıtlı olan taşınmaz mallar hakkında yapacağı kamulaştırmalarda satın
alma usulünü öncelikle uygulamaları esastır.
Kamulaştırma kararının alınmasından sonra kamulaştırmayı yapacak idare, bu Kanunun 11 inci
maddesindeki esaslara göre ve konuyla ilgili uzman kişi, kurum veya kuruluşlardan da rapor alarak, gerektiğinde
Sanayi ve Ticaret Odalarından ve mahallî emlak alım satım bürolarından alacağı bilgilerden de faydalanarak taşınmaz
malın tahmini bedelini tespit etmek üzere kendi bünyesi içinden en az üç kişiden teşekkül eden bir veya birden fazla
kıymet takdir komisyonunu görevlendirir.
Ayrıca idare, tahmin edilen bedel üzerinden pazarlıkla satın alma ve trampa işlemlerini yürütmek ve
sonuçlandırmak üzere kendi bünyesi içinden en az üç kişiden teşekkül eden bir veya birden fazla uzlaşma komisyonunu
görevlendirir.
İdare, kıymet takdir komisyonunca tespit edilen tahmini bedeli belirtmeksizin, kamulaştırılması kararlaştırılan
taşınmaz mal, kaynak veya bunların üzerindeki irtifak haklarının bedelinin peşin veya bu Kanunun 3 üncü maddesinin
50
ikinci fıkrasına göre yapılıyor ise, bu fıkradaki usullere göre taksitle ödenmesi suretiyle ve pazarlıkla satın almak veya
idareye ait bir başka taşınmaz malla trampa yoluyla devralmak istediğini resmî taahhütlü bir yazıyla malike bildirir.
Malik veya yetkili temsilcisi tarafından, bu yazının tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde, kamulaştırmaya
konu taşınmaz malı pazarlıkla ve anlaşarak satmak veya trampa isteği ile birlikte idareye başvurulması halinde;
komisyonca tayin edilen tarihte pazarlık görüşmeleri yapılır, tespit edilen tahmini değeri geçmemek üzere bedelde veya
trampada anlaşmaya varılması halinde, yapılan bu anlaşmaya ilişkin bir tutanak
düzenlenir ve anlaşma konusu taşınmaz malın tüm hukukî ve fiilî vasıfları ile kamulaştırma bedelini içeren tutanak
malik veya yetkili temsilcisi ve komisyon üyeleri tarafından imzalanır.
İdarece, anlaşma tutanağının tanzim tarihinden itibaren en geç kırkbeş gün içinde, tutanakta belirtilen bedel
ödenmeye hazır hale getirilerek, bu durum malike veya yetkili temsilcisine yazıyla bildirilerek tapuda belirtilen günde
idare adına tapuda ferağ vermesi istenilir. Malik veya yetkili temsilcisi tarafından idare adına tapuda ferağ verilmesi
halinde, kamulaştırma bedeli kendilerine ödenir.
Bu madde uyarınca satın alınan veya trampa edilen taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkı, sahibinden
kamulaştırma yolu ile alınmış sayılır ve bu şekilde yapılan kamulaştırmaya veya bedeline karşı itiraz davaları açılamaz.
Anlaşma olmaması veya ferağ verilmemesi halinde bu Kanunun 10 uncu maddesine göre işlem yapılır.
Kadastro görmemiş yerlerde tespit işlemi
Madde 9 - İdare, tapulama veya kadastrosu yapılmamış yerlerin durumunun tespiti için mahallin mülki amirine
müracaatla, kamulaştırma yapılacak yerde iki asıl ve iki yedek olmak üzere dört bilirkişinin seçilmesini ister. Mülki
amir idarenin bu istemi üzerine sekiz gün içerisinde bilirkişilerin seçilmesini ve sulh hukuk mahkemesinde
yeminlerinin yaptırılarak isimlerinin kamulaştırmayı yapacak idareye bildirilmesini sağlar.
Tespit sırasında muhtar veya vekili, ihtiyar kurulundan iki üye ve iki bilirkişi birlikte görev yaparlar.
Bu tespitte görev yapan muhtar veya vekili, ihtiyar kurulu üyeleri ile bilirkişilere çalıştıkları günler için 29
uncu maddeye göre ödeme yapılır.
İKİNCİ KISIM
Kamulaştırma Bedelinin Mahkemece Tespiti, İdare Adına Tescil ve Bedelin Tespiti Esasları,
Dava Hakkı ve Bilirkişiler (1)
BİRİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırma Bedelinin Mahkemece Tespiti ve İdare Adına Tescil, Bedelin Tespiti Esasları (2)
Kamulaştırma bedelinin mahkemece tespiti ve taşınmaz malın idare adına tescili (3)
Madde 10 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/5 md.)
Kamulaştırmanın satın alma usulü ile yapılamaması halinde idare, 7 nci maddeye göre topladığı bilgi ve
belgelerle 8 inci madde uyarınca yaptırmış olduğu bedel tespiti ve bu husustaki diğer bilgi ve belgeleri bir dilekçeye
ekleyerek taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine müracaat eder ve taşınmaz malın kamulaştırma
bedelinin tespitiyle, bu bedelin, peşin veya kamulaştırma 3 üncü maddenin ikinci fıkrasına göre yapılmış ise taksitle
ödenmesi karşılığında, idare adına tesciline karar verilmesini ister.
Mahkeme, idarenin başvuru tarihinden itibaren en geç otuz gün sonrası için belirlediği duruşma gününü, dava
dilekçesi ve idare tarafından verilen belgelerin birer örneği de eklenerek taşınmaz malın malikine meşruhatlı davetiye
ile veya idarece yapılan araştırmalar sonucunda adresleri bulunamayanlara, 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat
Kanununun 28 inci maddesi gereğince ilan yoluyla tebligat suretiyle bildirerek duruşmaya katılmaya çağırır. Duruşma
günü idareye de tebliğ olunur.
Mahkemece malike doğrudan çıkarılacak meşruhatlı davetiyede veya ilan yolu ile yapılacak tebligatta;
a) Kamulaştırılacak taşınmaz malın tapuda kayıtlı bulunduğu yer, mevkii, pafta, ada, parsel numarası, vasfı,
yüzölçümü,
b) Malik veya maliklerin ad ve soyadları,
c) Kamulaştırmayı yapan idarenin adı,
d) 14 üncü maddede öngörülen süre içerisinde, tebligat veya ilan tarihinden itibaren kamulaştırma işlemine
idarî yargıda iptal veya adli yargıda maddi hatalara karşı düzeltim davası açabilecekleri,
-----------------(1) Bu kısım başlığı; "Kamulaştırma Bedeli, Tebligat, Dava Hakkı ve Bilirkişiler" iken 24/4/2001 tarihli ve 4650 sayılı
Kanunla metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(2) Bu bölüm başlığı; "Kamulaştırma Bedelinin Tespiti" iken, 24/4/2001 tarihli ve 4650 sayılı Kanunla metne işlendiği
şekilde değiştirilmiştir.
(3) Bu madde başlığı; "Kıymet takdiri komisyonları" iken, 24/4/2001 tarihli ve 4650 sayılı Kanunla metne işlendiği
şekilde değiştirilmiştir.
e) Açılacak davalarda husumetin kime yöneltileceği,
51
f) 14 üncü maddede öngörülen süre içerisinde, kamulaştırma işlemine karşı idarî yargıda iptal davası açanların,
dava açtıklarını ve yürütmenin durdurulması kararı aldıklarını belgelendirmedikleri takdirde, kamulaştırma işleminin
kesinleşeceği ve mahkemece tespit edilen kamulaştırma bedeli üzerinden taşınmaz malın kamulaştırma yapan idare
adına tescil edileceği,
g) Mahkemece tespit edilen kamulaştırma bedelinin hak sahibi adına hangi bankaya yatırılacağı,
h) Konuya ve taşınmaz malın değerine ilişkin tüm savunma ve delilleri, tebliğ tarihinden itibaren on gün
içinde mahkemeye yazılı olarak bildirmeleri gerektiği,
Belirtilir.
Mahkemece, kamulaştırılacak taşınmaz malın bulunduğu yerde mahalli gazete çıkıyor ise, bu mahalli
gazetelerden birisinde ve Türkiye genelinde yayımlanan gazetelerin birisinde kamulaştırmanın ve belgelerin özeti en az
bir defa yayımlanır.
Mahkemece belirlenen günde yapılacak duruşmada hakim, taşınmaz malın bedeli konusunda tarafları
anlaşmaya davet eder. Tarafların bedelde anlaşması halinde hakim, taraflarca anlaşılan bu bedeli kamulaştırma bedeli
olarak kabul eder ve sekizinci fıkranın ikinci ve devamı cümleleri uyarınca işlem yapar.
Mahkemece yapılan duruşmada tarafların bedelde anlaşamamaları halinde hakim, en geç on gün içinde keşif
ve otuz gün sonrası için de duruşma günü tayin ederek, 15 inci maddede sayılan bilirkişiler marifetiyle ve tüm
ilgililerin huzurunda taşınmaz malın değerini tespit için mahallinde keşif yapar. Yapılacak keşifte, taşınmaz malın
bulunduğu yerin bağlı olduğu köy veya mahalle muhtarının da hazır bulunması amacıyla, muhtara da davetiye çıkartılır
ve keşifte hazır bulunması temin edilerek, muhtarın beyanı da alınır.
Bilirkişiler, taraflar ve diğer ilgililerin beyanını da dikkate alarak, 11 inci maddedeki esaslar doğrultusunda
taşınmaz malın değerini belirten raporlarını onbeş gün içinde mahkemeye verirler. Mahkeme bu raporu, duruşma günü
beklenmeksizin taraflara tebliğ eder. Yapılacak duruşmaya hakim, taraflar veya vekillerini ve bilirkişileri çağırır. Bu
duruşmada tarafların bilirkişi raporlarına varsa itirazları dinlenir ve bilirkişilerin bu
itirazlara karşı beyanları alınır.
Tarafların bedelde anlaşamamaları halinde gerektiğinde hakim tarafından onbeş gün içinde sonuçlandırılmak
üzere yeni bir bilirkişi kurulu tayin edilir ve hakim, tarafların ve bilirkişilerin rapor veya raporları ile beyanlarından
yararlanarak adil ve hakkaniyete uygun bir kamulaştırma bedeli tespit eder. Mahkemece tespit edilen bu bedel,
taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkının kamulaştırılma bedelidir. Tarafların anlaştığı veya tarafların anlaşamaması
halinde hakim tarafından kamulaştırma bedeli olarak tespit edilen miktarın, peşin ve nakit olarak veya kamulaştırma bu
Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre yapılmış ise, ilk taksitin yine peşin ve nakit olarak hak sahibi adına,
hak sahibi tespit edilememiş ise ileride ortaya çıkacak hak sahibine verilmek üzere 10 uncu maddeye göre mahkemece
yapılacak davetiye ve ilanda belirtilen bankaya yatırılması ve yatırıldığına dair makbuzun ibraz edilmesi için idareye
onbeş gün süre verilir. Gereken hallerde bu süre bir defaya mahsus olmak üzere mahkemece uzatılabilir. İdarece,
kamulaştırma bedelinin hak sahibi adına yatırıldığına veya hak sahibinin tespit edilemediği durumlarda, ileride ortaya
çıkacak hak sahibine verilmek üzere bloke edildiğine dair makbuzun ibrazı halinde mahkemece, taşınmaz malın idare
adına tesciline ve kamulaştırma bedelinin hak sahibine ödenmesine karar verilir ve b karar, tapu dairesine ve paranın
yatırıldığı bankaya bildirilir. Tescil hükmü kesin olup tarafların bedele ilişkin temyiz hakları saklıdır.
Bu maddede öngörülen işlemler, mahkemenin davetine uymayanlar olduğu takdirde ilgilinin yokluğunda
yapılır.
Hak sahibinin tespit edilemediği durumlarda mahkemece, kamulaştırma bedelinin üçer aylık vadeli hesaba
dönüştürülerek nemalandırılması amacıyla gerekli tedbirler alınır.
Kamulaştırılması yapılan taşınmaz mal, tahsis edildiği kamu hizmeti itibariyle sicile kaydı gerekmeyen bir
niteliğe dönüşmüş ise, istek halinde mahkemece sicil kaydının terkinine karar verilir.
Bu tescil ve terkin işlemi sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nedeniyle vergi ilişkisi aranmaz. Ancak,
tapu dairesi durumu ilgili vergi dairesine bildirir.
14 üncü maddede belirtilen süre içinde, kamulaştırma işlemine karşı hak sahipleri tarafından idarî yargıda iptal
davası açılması ve idarî yargı mahkemelerince de yürütmenin durdurulması kararı verilmesi halinde mahkemece, idarî
yargıda açılan dava bekletici mesele kabul edilerek bunun sonucuna göre işlem yapılır.
Kamulaştırma işlemine karşı idarî yargıda iptal veya maddi hatalara karşı adl mahkemelerde açılacak düzeltim
davalarında hangi idareye husumet yöneltileceğinin davetiye ve ilanda açıkça belirtilmemiş veya yanlış gösterilmiş
olması nedeniyle davada husumet yanlış yöneltilmiş ise, gerçek hasma tebligat yapılmak suretiyle
davaya devam olunur.
Kamulaştırma bedelinin tespiti esasları (1)
Madde 11 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/6 md.)
15 inci madde uyarınca oluşturulacak bilirkişi kurulu, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu
yere mahkeme heyeti ile birlikte giderek, hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın;
a) Cins ve nevini,
b) Yüzölçümünü,
c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsurlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini,
52
d) Varsa vergi beyanını,
e) Kamulaştırma tarihindeki resmî makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini,
f) Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın kamulaştırma tarihindeki mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi
kullanılması halinde getireceği net gelirini,
g) Arsalarda, kamulaştırma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini,
h) Yapılarda, kamulaştırma tarihindeki resmî birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarını ve yıpranma payını,
ı) Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri,
Esas tutarak düzenleyecekleri raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle ve
ilgililerin beyanını da dikkate alarak gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak taşınmaz malın değerini tespit
ederler.
Taşınmaz malın değerinin tespitinde, kamulaştırmayı gerektiren imar ve hizmet teşebbüsünün sebep olacağı
değer artışları ile ilerisi için düşünülen kullanma şekillerine göre getireceği kâr dikkate alınmaz.
Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde, bu kamulaştırma sebebiyle taşınmaz mal veya kaynakta meydana
gelecek kıymet düşüklüğü gerekçeleriyle belirtilir. Bu kıymet düşüklüğü kamulaştırma bedelidir.
Kısmen kamulaştırma
Madde 12 - Kısmen kamulaştırılan taşınmaz malın değeri;
a) Kamulaştırılmayan kısmın değerinde, kamulaştırma sebebiyle bir değişiklik olmadığı takdirde, o malın 11
inci maddede belirtilen esaslara göre takdir edilen bedelinden kamulaştırılan kısma düşen miktarıdır.
b) Kamulaştırma dışında kalan kısmın kıymetinde, kamulaştırma nedeniyle eksilme meydana geldiği takdirde;
bu eksilen değer miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın (a) bendinde belirtilen esaslar dairesinde tayin olunan
kamulaştırma bedeline eksilen değerin eklenmesiyle bulunan miktardır.
------------------(1) Bu madde başlığı; "Kıymet takdiri esasları" iken, 24/4/2001 tarihli ve 4650 sayılı Kanunla metne işlendiği şekilde
değiştirilmiştir.
c) Kamulaştırma dışında kalan kısmın bedelinde kamulaştırma nedeniyle artış meydana geldiği takdirde ise,
artış miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın (a) bendinde belirtilen esaslar dairesinde tayin edilen bedelinden
artan değerin çıkarılmasıyla bulunan miktardır.
Şu kadar ki, (c) bendi gereğince yapılacak indirme, kamulaştırma bedelinin yüzde ellisinden fazla olamaz.
(b) ve (c) bentlerinde sözü edilen bedelin düşüş ve artış miktarları, 11 inci maddede belirtilen esaslara göre
bedel takdiri suretiyle tespit olunur.
Kamulaştırma dışında kalan kısım, imar mevzuatına göre yararlanmaya elverişli olduğu takdirde;kesilen bina,
ihata duvarı, kanalizasyon, su, elektrik, havagazı kanalları, makine gibi tesislerden mal sahiplerine kalacak olanlarının
eski nitelikleri dairesinde kullanılabilecek duruma getirilebilmeleri için gereken gider ve bedel, belirlenerek
kamulaştırma bedeline ilave olunur. Bu masraf ve bedeller (b) bendinde yazılı kıymet düşüklüğü miktarının
belirlenmesinde gözönünde tutulmaz.
Bir kısmı kamulaştırılan taşınmaz maldan artan kısmı yararlanmaya elverişli bir durumda değil ise,
kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda dava açılmayan hallerde mal sahibinin en geç kamulaştırma kararının
tebliğinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvurusu üzerine, bu kısmın da kamulaştırılması zorunludur.
Baraj inşası için yapılan kamulaştırmalar sonunda kamulaştırma sahasına mücavir taşınmaz mallar, çevrenin
sosyal, ekonomik veya yerleşme düzeninin bozulması, ekonomik veya sosyal yönden yararlanılmasının mümkün
olmaması hallerinde, sahiplarinin yazılı başvurusu üzerine kamulaştırmaya tabi tutulur. Bu hususları düzenleyen
yönetmelik, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca; İçişleri, Maliye, Bayındırlık, Tarım ve Orman, Köyişleri ve
Kooperatifler bakanlıklarının görüşü de alınmak suretiyle hazırlanır. Bu yönetmelik, Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren bir yıl içerisinde Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulur ve Resmi Gazete`de yayımlanır. Bu
suretle kamulaştırılan mücavir taşınmaz mallar hakkında 22 ve 23 üncü maddeler hükmü uygulanmaz. İdare, bu
taşınmaz mallar üzerinde imar mevzuatı hükümlerini de gözönünde tutarak dilediği gibi tasarrufta bulunabilir ve
gerektiğinde Hazineye bedelsiz olarak devredebilir.
Kısmen kamulaştırılan paylı mülkiyete konu taşınmaz mal, evvelce paydaşlar arasında fiilen bölünerek bir
veya birkaç paydaşın tasarruf ve yararlanmasına bırakılmış ve yapılan kısmi kamulaştırma bu yerin tamamını veya bir
kısmını kapsıyor ise, bu durumda kamulaştırmaya ilişkin işlemler sadece bu paydaş veya paydaşlar hakkında
yürütülerek kamulaştırma bedeli payları oranında kendilerine ödenir. Pay veya paydaşların sadece bu kısım için dava
hakları vardır. Taşınmaz malın kamulaştırılmayan kısmı üzerinde hakları kalmaz ve adları paydaşlar arasından çıkarılır.
Kamulaştırılan bu yerler tapu sicilinde idare adına tescil olunur.
Bu maddenin uygulanmasından doğacak anlaşmazlıklar adli yargıda çözümlenir.
53
İKİNCİ BÖLÜM
Dava Hakkı ve Bilirkişiler (1)
Tebligat
Madde 13 - (Mülga: 24/4/2001 - 4650/21 md.)
-----------------------------(1) Bu bölüm başlığı; "Tebliğ İşlemleri, Dava Hakkı ve Bilirkişiler" iken, 24/4/2001 tarihli ve 4650 sayılı Kanunla
metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
Dava hakkı
Madde 14 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/7 md.)
Kamulaştırmaya konu taşınmaz malın maliki tarafından 10 uncu madde gereğince mahkemece yapılan tebligat
gününden, kendilerine tebligat yapılamayanlara tebligat yerine geçmek üzere mahkemece gazete ile yapılan ilan
tarihinden itibaren otuz gün içinde, kamulaştırma işlemine karşı idarî yargıda iptal ve maddî hatalara karşı da adlî
yargıda düzeltim davası açılabilir.
İdarî yargıda açılan davalar öncelikle görülür.
İştirak halinde veya müşterek mülkiyette, paydaşların tek başına dava hakları vardır.
İdare, kamulaştırma belgelerinin mahkemeye verildiği günden itibaren otuz gün içinde maddî hatalara karşı
adlî yargıda düzeltim davası açabilir.
İdare tarafından, bu Kanun hükümlerine göre tespit olunan malike ve zilyede karşı açılan davaların görülmesi
sırasında, taşınmaz malın gerçek malikinin başka bir şahıs olduğu anlaşıldığı takdirde, davaya bu gerçek malik, tapu
malikinin daha önce öldüğü sabit olursa mirasçıları da dahil edilmek suretiyle devam olunur.
Açılan davaların sonuçları dava açmayanları etkilemez.
Bilirkişiler
Madde 15 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/8 md.)
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı ihtisas odalarının her biri tarafından, üyelerinin oturdukları
yeri göz önünde bulundurarak her il için onbeş ila yirmibeş, ayrıca il merkezleri için il, ilçeler için ilçe idare
kurullarınca bu bölgelerde oturan ve mühendis veya mimar olan taşınmaz mal sahipleri arasından on beş bilirkişi her
yıl Ocak ayının ilk haftasında seçilerek isim ve adreslerini bildiren listeler valiliklere verilir. Bilirkişi olarak görev
yapacakların nitelikleri ve çalışma esasları, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin görüşü alınmak suretiyle
Maliye Bakanlığı ile Bayındırlık ve İskân Bakanlığının birlikte hazırlayacakları bir yönetmelikle belirlenir.
Valilikçe onanan listelerden, odalar tarafından seçilenler il merkezi ve ilçelerdeki asliye hukuk
mahkemelerine, idare kurulları tarafından seçilenler de seçildikleri yerin asliye hukuk mahkemelerine bildirilir.
Süresi bitenler tekrar seçilebilir.
Bilirkişi kurulu; kamulaştırmaya konu olan yerin cins ve niteliğine göre, üçü odalar listesinden, ikisi de idare
kurulu listesinden seçilmek suretiyle beş kişiden oluşur.
Kamulaştırılan taşınmaz malın üstün niteliği göz önüne alınarak, bilirkişilerden üçü aynı uzmanlık kolundan
seçilebilir.
Kamulaştırmayı yapan idarede görevli olanlar, kamulaştırılan taşınmaz malın sahipleri ve bunların usul ve
füruu, karı-koca, üçüncü derece dahil, kan ve sıhri hısımları ve mal sahipleri ile menfaat ortaklığı olanlar bilirkişi
seçilemezler.
İhtisas odalarının liste veremediği veya verilen listelerden fiili ve hukuki sebeplerle bilirkişi seçiminin
imkansız olduğu il ve ilçelerde, kamulaştırılan taşınmaz malın cins ve özelliğine göre, Bayındırlık ve İskân, Tarım ve
Köyişleri ve Orman Bakanlıklarının taşra birimleri ile diğer resmî daire ve kurumlardan alınacak fen adamları ile
bilirkişi kurulu tamamlanır. Bunların da bulunmadığı veya fiili veya hukuki sebeplerle bilirkişi seçimlerine imkan
olmadığı takdirde, komşu illerin oda listelerinden, yoksa bu fıkrada belirtilen resmî daire ve kurumlardan alınacak fen
adamları ile kurul tamamlanır.
Mahkemelere gönderilen listelerde yazılı olanlar ve yukarıdaki fıkrada gösterilen kimseler arasından taraflar
bilirkişi seçmekte anlaşamadıkları takdirde bilirkişiler hakim tarafından resen seçilir.
Hakim, bilirkişilere yemin ettirir.
Bilirkişi kurulu, taşınmaz malın değerini 11 ve 12 nci maddeler hükümlerine göre tayin ve takdir ederek,
gerekçeli raporunu onbeş gün içinde mahkemeye verir.
Bilirkişilerce yapılan değer tespitinde, idarece belgelerin mahkemeye verildiği gün esas tutulur.
54
ÜÇÜNCÜ KISIM
Aynın İhtilaflı Bulunması, Tescil ve Tapuda Kayıtlı Olmayan
Taşınmaz Malın Kamulaştırma Bedelinin Mahkemece Tespiti ve Zilyedin Hakları (1)
BİRİNCİ BÖLÜM
Elkoyma
Acele işlerde elkoyma ve tescil
Madde 16 - (Mülga: 24/4/2001 - 4650/21 md.)
İKİNCİ BÖLÜM
Aynın İhtilafı Olması ve Tescil (2)
Tapulu taşınmaz mallarda tescil
Madde 17 - (Mülga: 24/4/2001 - 4650/21 md.)
Aynın ihtilaflı bulunması (3)
Madde 18 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/10 md.)
İdare, kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz malın mülkiyeti üzerinde ihtilaf olup olmadığını, taşınmaz
malın bulunduğu yerdeki tapu idaresi, kadastro müdürlüğü ve hukuk mahkemelerinden sorarak ve mahallinde araştırma
yaparak tespit eder.
Yapılan araştırmalar sonucunda, taşınmaz malın tapuda kayıtlı olmakla birlikte mahkemede mülkiyeti
üzerinde ihtilaf olduğu veya kadastrosu yapılmasına rağmen kadastro mahkemesinde davalı olduğunun tespit edilmesi
halinde idarece, 10 uncu madde uyarınca hazırlanan belgelerin tamamı, taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk
mahkemesine verilerek, taşınmaz malın kamulaştırma bedelinin tespitiyle, bu bedelin mülkiyet ihtilafıyla ilgili
uyuşmazlığın sonucunda belli olacak hak sahibine peşin veya kamulaştırma 3 üncü maddenin ikinci fıkrasına göre
yapılmış ise taksitle ödenmesi karşılığında idare adına tesciline karar verilmesi istenir.
Mahkemece, taşınmaz mal hakkındaki mülkiyet ihtilafı ile ilgili davanın tüm taraflarına, 10 uncu madde
uyarınca tebligatların ve ilanların yapılması, taşınmazın kamulaştırma bedelinin yine bu maddedeki usule göre tespit
edilmesi ve bu bedelin mülkiyet ihtilafıyla ilgili davanın sonucunda belli olacak hak sahibine ödenmek üzere idarece
mahkemenin belirttiği bankaya 10 uncu madde uyarınca ve üçer aylık vadeli hesaba yatırılmasından sonra, bu bedelin
ileride belli olacak hak sahibine ödenmesine ve taşınmaz malın idare adına tesciline karar verilir ve bu karar tapu
dairesine ve paranın yatırıldığı bankaya bildirilir. 3 üncü maddenin 2 nci fıkrasına göre yapılan kamulaştırmalarda
mahkemece belirlenecek kamulaştırma bedelinin ilk ve takibeden taksitleri de mahkemenin belirlediği bankadaki üçer
aylık vadeli hesaplara yatırılır.
Mülkiyet ihtilafı ile ilgili davanın sonucunda, hak sahibi olduğuna mahkemece karar verilen kişinin müracaatı
üzerine kamulaştırma bedelini tespit eden mahkemenin, paranın bu hak sahibine ödenmesi için bankaya yazacağı
talimat üzerine para hak sahibine ödenir.
Bu maddede öngörülen işlemler, mahkemenin davetine uymayanlar olduğu takdirde ilgilinin yokluğunda
yapılır.
------------------------(1) Bu kısım başlığı; " Acele Elkoyma İşlemleri ve Aynın Çekişmeli Olması" iken, 24/4/2001 tarihli ve 4650 sayılı
Kanunla metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(2) Bu bölüm başlığı; "Tescil ve Aynın Çekişmeli Olması" iken, 24/4/2001 tarihli ve 4650 sayılı Kanunla metne
işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(3) Bu madde başlığı; " Aynın çekişmeli bulunması" iken, 24/4/2001 tarihli ve 4650 sayılı Kamulaştırılması yapılan
taşınmaz mal tahsis edildiği kamu hizmeti itibariyle sicile kaydı gerekmeyen bir niteliğe dönüşmüş ise, istek halinde
mahkemece sicil kaydının terkinine karar verilir.
Bu tescil ve terkin işlemi sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nedeniyle vergi ilişkisi aranmaz. Ancak,
tapu dairesi durumu ilgili vergi dairesine bildirir.
Mahkemece tespit edilen bu bedel taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkının kamulaştırma bedelidir.
14 üncü maddede belirtilen süre içinde, kamulaştırma işlemine karşı hak sahipleri tarafından idarî yargıda iptal
davası açılması ve idarî yargı mahkemelerince de yürütmenin durdurulması kararı verilmesi halinde mahkemece, idarî
yargıda açılan dava bekletici mesele kabul edilerek bunun sonucuna göre işlem yapılır.
Kamulaştırma işlemine karşı idarî yargıda iptal veya maddi hatalara karşı adli mahkemelerde açılacak
düzeltim davalarında hangi idareye husumet yöneltileceğinin tebligat ve ilan belgelerinde açıkça belirtilmemiş veya
yanlış gösterilmiş olması nedeniyle davada husumet yanlış yöneltilmiş ise, gerçek hasma tebligat yapılma suretiyle
davaya devam olunur.
Tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz malların tescili ve zilyedin hakları
Madde 19 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/11 md.)
55
İdare öncelikle, kamulaştırılması kararlaştırılan tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz malın, 21.6.1987 tarihli ve
3402 sayılı Kadastro Kanununun 16 ncı maddesinde sayılan kamu mallarından olup olmadığını ilgili yerlerden sormak
suretiyle tespit eder.
İdarece yapılan bu araştırma sonucunda, kamulaştırılması kararlaştırılan tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz
malın, 3402 sayılı Kadastro Kanununun 16 ncı maddesinde sayılan kamu mallarından olmadığının, taşınmaz malın
zilyedi mevcut olup da zilyetlikle iktisap iddiasında bulunulduğunun tespiti halinde, 9 uncu madde gereğince seçilen
bilirkişiler marifetiyle mahallinde tahkikat yapar, delilleri toplar ve keyfiyeti bir tutanakla belirtir. Bu tutanakta,
taşınmazın yüzölçümü, zilyedin kimliği, vergi kaydı, zilyetliğin başlangıç tarihi ve süresi, mülkiyeti kazanma
şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediği belirtilir.
İdarece hazırlanan ve 10 uncu madde uyarınca toplanılan belgelerin tamamı, taşınmaz malın bulunduğu yer asliye
hukuk mahkemesine verilerek, taşınmaz malın kamulaştırma bedelinin tespitiyle, bu bedelin peşin veya kamulaştırma
bu Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre yapılmış ise taksitle ödenmesi karşılığında idare adına tesciline
karar verilmesi istenir.
Mahkeme, taşınmaz malın kamulaştırma bedelini 10 uncu maddede belirtilen usulde ve sürede tespit eder.
Mahkeme, idarece verilen bilgi ve belgelerden, zilyedin kamulaştırma tarihinde taşınmaz malı Türk Kanunu Medenisi
hükümleri dairesinde ve zilyetlikle iktisap etmiş olduğunu belirtmeye yeterli gördüğü takdirde, kamulaştırma bedelinin
tespitine ilişkin bilirkişi raporunu idareye, bu raporla birlikte idarece verilen diğer belgeleri tespit edilen zilyede tebliğ
eder.
Ayrıca taşınmaz malın durumu, o yerin en büyük mal memuruna bildirilmekle beraber, taşınmaz malın
bulunduğu yerde çıkan mahalli gazetede ve Türkiye genelinde yayımlanan bir gazetede en az bir defa ilan edilir.
İlanda;
a) Taşınmaz malın bulunduğu yeri, mevkii, sınırı, miktarı,
b) Zilyedin kimliği,
c) Kamulaştırma bedelinin yatırılacağı banka,
d) Konuya ve taşınmaz malın değerine ilişkin tüm savunma ve delillerin, ilan tarihinden itibaren on gün içinde
mahkemeye yazılı olarak bildirmeleri gerektiği,
e) Hak sahiplerinin son ilandan itibaren bir ay içinde itiraz etmedikleri takdirde, kamulaştırma bedelinin
zilyede ödeneceğine karar verileceği,
Belirtilir.
Son ilandan itibaren otuz gün içinde Hazine veya üçüncü bir kimse tarafından itiraz edilmediği takdirde,
mahkemece kamulaştırma bedeli olarak tespit edilen miktarın, peşin ve nakit olarak veya bu Kanunun 3 üncü
maddesinin ikinci fıkrasına göre taksitle kamulaştırma yapılmış ise, ilk taksidin yine peşin ve nakit olarak zilyet adına
ilanda belirtilen bankaya yatırılması ve yatırıldığına dair makbuzun ibraz edilmesi için idareye onbeş gün süre verilir.
Gereken hallerde bu süre bir defaya mahsus olmak üzere mahkemece uzatılabilir. İdare tarafından kamulaştırma
bedelinin zilyet adına yatırıldığına dair makbuzun mahkemeye ibrazı halinde mahkemece, taşınmaz malın idare adına
tesciline ve kamulaştırma bedelinin zilyede ödenmesine karar verilir ve bu
karar tapu dairesine ve paranın yatırıldığı bankaya bildirilir.
Bu müddet içinde Hazine veya üçüncü şahıslar tarafından itiraz edilmesi halinde ise, mahkemece, tespit edilen
kamulaştırma bedelinin ileride hak sahipliğini ispat edecek kişiye ödenmek üzere idarece ilanda belirtilen bankada
açılacak üçer aylık vadeli hesaba yatırılmasından sonra, taşınmaz malın idare adına tesciline karar verilir.
Kamulaştırma bedelinin zilyede verilmiş olması, o taşınmaz malda hak iddia edenlerin genel hükümler
dairesinde zilyet aleyhine, bedele istihkak davası açmak hakkını düşürmez.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Kamulaştırmada Boşaltma, Vazgeçme ve Geri Alma
BİRİNCİ BÖLÜM
Boşaltma
Taşınmaz malın boşaltılması
Madde 20 - (Değişik ibare: 24/4/2001 - 4650/12 md.) Bu Kanun uyarınca lehine kamulaştırma yapılan idare adına
tapu dairesince tescil edilen taşınmaz malın boşaltılması idarece icra memurundan istenir. İcra memuru taşınmaz malı
onbeş gün içinde boşaltmalarını içindekilere tebliğ eder. Bu süre içinde taşınmaz mal boşaltılmazsa icraca boşaltılır.
İtiraz ve şikayet boşaltmayı durdurmaz ve mahkemece ihtiyati tedbir kararı verilemez. (1)
Taşınmaz malın boşaltılması sebebiyle mal sahibi ve idare tazminat ile sorumlu tutulamaz.
Ekili arazinin boşaltılması hasat sonuna bırakılır. Hasat zamanının beklenmesi mümkün olmadığı hallerde
kamulaştırmayı yapan idare, mahkemece takdir edlecek ekin bedelini tazmin etmek şartıyla, arazinin boşaltılmasını
talep edebilir. Ekin bedeli 11 ve 12 nci maddeler uyarınca yapılan kamulaştırma değerinin tespitinde nazara alınmış ise,
taşınmaz malın boşaltılması için tekrar bu bedelin tespit ve ödenmesi gerekmez.
56
İKİNCİ BÖLÜM
Kamulaştırmadan Vazgeçme ve Geri Alma
İdarenin tek taraflı vazgeçmesi
Madde 21 - İdare kamulaştırmanın her safhasında kamulaştırma kararı veren ve onaylayan yetkili merciin kararı ile
kamulaştırmadan tek taraflı olarak kısmen veya tamamen vazgeçebilir. Şu kadar ki, dava sırasında vazgeçme halinde
dava giderleri ile harç, harcanan emek ve işin önemi gözetilerek mahkemece maktuen takdir olunacak avukatlık ücreti
idareye yükletilir.
Tarafların anlaşmasıyla vazgeçme ve devir
Madde 22 - (Değişik birinci fıkra: 24/4/2001 - 4650/13 md.) Kamulaştırmanın ve bedelinin kesinleşmesinden sonra
taşınmaz malların kamulaştırma amacına veya kamu yararına yönelik herhangi bir ihtiyaca tahsisi lüzumu kalmaması
halinde, keyfiyet idarece mal sahibi veya mirasçılarına 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre duyurulur. Bu
duyurma üzerine mal sahibi veya mirasçıları, aldığı kamulaştırma bedelini üç ay içinde ödeyerek taşınmaz malını geri
alabilir.
Ancak, kamulaştırılan taşınmaz mala kamulaştırmayı yapan idare dışında başka bir idare, kamulaştırma
yoluyla gerçekleştirebileceği bir kamu hizmeti amacıyla istekli olduğu takdirde, yukarıdaki fıkra hükmü
uygulanmayarak bu Kanunun 30 uncu veya 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanununun 23 üncü maddesine göre
işlem yapılır.
Mal sahibinin geri alma hakkı
Madde 23 - Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl içinde, kamulaştırmayı yapan idarece veya
22 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca devir veya tahsis yapılan idarece; kamulaştırma ve devir amacına uygun hiç bir
işlem veya tesisat yapılmaz veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilmeyerek taşınmaz mal olduğu gibi
bırakılırsa, mal sahibi veya mirasçıları kamulaştırma bedelini aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte
ödeyerek, taşınmaz malını geri alabilir.
-------------------(1) Bu fıkrada yeralan; "16,17 ve 19 uncu maddelere dayanılarak" ibaresi, 24/4/2001 tarinhli ve 4650 sayılı Kanunla
"Bu Kanun uyarınca" şeklinde değiştirilmiş ve metne Doğmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmayan geri alma
hakkı düşer.
Aynı amacın gerçekleşmesi için birden fazla taşınmaz mal birlikte kamulaştırıldığı takdirde bu taşınmaz malların
durumunun bir bütün oluşturduğu kabul edilerek yukarıdaki fıkralar buna göre uygulanır.
Özel kanunlarda bu maddenin uygulanmayacağına ilişkin hükümler saklıdır 1164 sayılı Arsa Ofisi Kanununa
dayanılarak yapılan kamulaştırmalarda ve bu Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak
kamulaştırmalarda bu madde hükmü uygulanmaz.
BEŞİNCİ KISIM
Hasar, Doğacak Hak ve Borçlar, Trampa Yolu ile ve Acele Kamulaştırma
BİRİNCİ BÖLÜM
Hasar
Kamulaştırma bedelinden düşülebilecek hasar
Madde 24 - 21, 22 ve 23 üncü maddeler uyarınca kamulaştırılmasından vazgeçilen veya geri alınan taşınmaz mal
üzerindeki bina, sabit tesisler ve ekili dikili şeyler yıkılmış, sökülmüş veya harap olmuş ise, taşınmaz malın geri
alınmasında mal sahibi veya mirasçısı, kamulaştırma tarihindeki değerine göre farkının, ödeyeceği kamulaştırma
bedelinden düşülmesini isteyebilir.
Bu madde ile 21, 22 ve 23 üncü maddelerin uygulamasından doğacak anlaşmazlıklar adli yargıda çözümlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tebliğ ile Doğacak Haklar ve Borçlar
Hakların sınırlandırılması ve mülkiyetin idareye geçmesi
Madde 25 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/14 md.)
Hakların kullanılması ve borçların yerine getirilmesi bakımından kamulaştırma işlemi, mal sahibi için 10 uncu
madde uyarınca mahkemece yapılan tebligatla başlar. Mülkiyetin idareye geçmesi, mahkemece verilen tescil kararı ile
olur.
Mahkemece verilen tescil kararı tarihinden itibaren taşınmaz mal sahibinin, kamulaştırılması kararlaştırılan
taşınmaz malda yeni inşaat veya ekim yapmak veya
mevcut inşaatta esaslı değişiklikler meydana getirmek gibi kullanma hakları kalkar.
Bundan sonra yapılanların değeri dikkate alınmaz.
57
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Trampa Yolu ve Acele Kamulaştırma
Trampa yolu ile kamulaştırma
Madde 26 - Mal sahibinin kabul etmesi halinde kamulaştırma bedeli yerine, idarenin kamu hizmetine tahsis edilmemiş
olan taşınmaz mallarından, bu bedeli kısmen veya tamamen karşılayacak miktarı verilebilir.
Kamulaştırma bedeli yerine verilecek taşınmaz malın değeri, idarenin ihale komisyonunca yoksa bu amaçla
kuracağı bir komisyonca tespit edilir. Taşınmaz mal bedelleri arasındaki fark taraflarca nakit olarak karşılanır. Ancak
idarenin vereceği taşınmaz malın değeri, kamulaştırma bedelinin yüzde yüzyirmisini aşamaz.
Acele kamulaştırma
Madde 27 - 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya
aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli
olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan
tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın (Değişik ibare: 24/4/2001 4650/15 md.) 10 uncu madde esasları dairesinde ve 15 inci madde uyarınca seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek
değeri, idare tarafından mal sahibi adına (Değişik ibare: 24/4/2001 - 4650/15 md.) 10 uncu maddeye göre yapılacak
davetiye ve ilânda belirtilen bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir. (1)
Bu Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda yatırılacak
miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir.
ALTINCI KISIM
Bedelsiz Kullanma, Giderlerin Ödenmesi ve İdareler Arasında Taşınmaz Mal Devri
BİRİNCİ BÖLÜM
Bedelsiz Kullanma ve Giderler
Bedelsiz kullanma yetkisi
Madde 28 - Milli savunma inşaat ve tesisatı için gerekli görülen gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyet ve
tasarrufunda veya ruhsatname ile intifaları altında bulunmayan kireç, taş ve kum ocaklarını, hiç bir resim ve ücrete tabi
olmadan kullanmaya Milli Savunma Bakanlığı yetkilidir.
Bayındırlık, Köy İşleri ve Kooperatifler bakanlıkları ile T.C. Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü,
Karayolları Genel Müdürlüğü ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü de aynı sebep ve şartlarla, demiryolu hattının veya
karayolunun veya su tesislerinin her yönündeki, gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyet ve tasarrufunda veya
ruhsatname ile intifaları altında bulunmayan kireç, taş ve kum ocaklarını hiç bir resim ve ücrete tabi olmadan
kullanabilirler.
Giderlerin ödenmesi
Madde 29 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/16 md.)
10 uncu madde uyarınca mahkeme heyetinin harcırahları, 15 inci madde uyarınca mahkemece oluşturulan
bilirkişilerin ve keşifte dinlenilen muhtarın mahkemece takdir edilecek ücretleri ile, tapu harçları ve bu Kanunun
gerektirdiği diğer giderler kamulaştırmayı yapan idarece ödenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Kamu Kurumları ve Tüzelkişileri Arasında Taşınmaz Mal Devri
Bir idareye ait taşınmaz malın diğer idareye devri
Madde 30 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/17 md.)
Kamu tüzel kişilerinin ve kurumlarının sahip oldukları taşınmaz mal,kaynak veya irtifak hakları diğer bir
kamu tüzel kişisi veya kurumu tarafından kamulaştırılamaz.
Taşınmaz mala, kaynak veya irtifak hakkına ihtiyacı olan idare, 8 inci madde uyarınca bedelini tespit eder. Bu
bedel esas alınarak ödeyeceği bedeli de belirterek mal sahibi idareye yazılı olarak başvurur. Mal sahibi idare devire
muvafakat etmez veya altmış gün içinde cevap vermez ise anlaşmazlık, alıcı idarenin başvurusu üzerine Danıştay ilgili
idarî dairesince incelenerek iki ay içinde kesin karara bağlanır.
Taraflar bedelde anlaşamadıkları takdirde; alıcı idare, devirde anlaşma tarihinden veya Danıştay kararının tebliği
tarihinden itibaren otuz gün içinde, 10 uncu maddede yazılı usule göre mahkemeye başvurarak, kamulaştırma bedelinin
tespitini ister. Bu durumda yapılacak yargılamada mahkemece, 29.6.1938 tarihli ve 3533 sayılı Kanun hükümleri
uygulanmaz.
---------------------------
58
(1) Bu fıkrada bulunan; sırasıyla, "11 ve 12 inci" ve "milli bir bankaya" ibareleri; "10 uncu" ve "10 uncu maddeye göre
yapılacak davetiye ve ilanda belirtilen bankaya" şeklinde 24/4/2001 tarihli ve 4650 sayılı Kanunla değiştirilmiş ve
metne işlenmiştir.
Mahkemece, 10 uncu maddede öngörülen usule göre kamulaştırma bedeli olarak tespit edilen miktarın, peşin
ve nakit olarak mal sahibi idareye verilmek üzere belirleyeceği bir bankaya yatırılması ve yatırıldığına dair
makbuzun ibraz edilmesi için alıcı idareye onbeş gün süre verilir. Gereken hallerde bu süre bir defaya mahsus olmak
üzere uzatılabilir. Alıcı idare tarafından kamulaştırma bedelinin mal sahibi idare adına bankaya yatırıldığına dair
makbuzun ibrazı halinde mahkemece, taşınmaz malın alıcı idare adına tesciline ve kamulaştırma bedelinin mal sahibi
idareye ödenmesine karar verilir ve bu karar, tapu dairesine ve paranın yatırıldığı bankaya bildirilir. Tescil hükmü kesin
olup tarafların bedele ilişkin temyiz hakları saklıdır.
Bu suretle devir alınan taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkı, sahibinden kamulaştırma yolu ile alınmış
sayılır ve devir amacı veya devreden idarenin izni dışında başkaca bir kamusal amaçla kullanılamaz. Aksi takdirde
devreden idare, 23 üncü madde uyarınca taşınmaz malı geri alabilir. Bu husus tapu kütüğünün beyanlar hanesine şerh
verilir.
YEDİNCİ KISIM
Yasak İşler ve Ceza Hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Yasak İşler
Yasak işler ve eylemler
Madde 31 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/18 md.)
Aşağıda yazılı işler ve eylemler yasaktır:
a) 15 inci madde uyarınca oluşturulan bilirkişilerin, kendilerine mahkemece takdir edilen ücret dışında
herhangi bir suretle çıkar sağlamaları.
b) Mahkemece 10 uncu madde uyarınca yapılan tebligat, davet veya ilanen tebliğden sonra taşınmaz malın
başkasına devir ve ferağ veya temliki.
c) Dava giderlerinin avukat veya dava vekilleri veya onlar adına hareket edenler tarafından kabullenilmesi.
d) Kamulaştırma bedelinin tamamının veya bir kısmının nakden veya başka bir şekilde, avukat veya dava
vekili veya onlar adına hareket edenler tarafından mal sahibine önceden ödenmesi.
e) Kamulaştırma bedelinin tamamının veya bir kısmının avukat veya dava vekili veya onlar adına hareket
edenlere ait olacağının kararlaştırılması.
f) Yukarıda yazılı bentlerde yasaklanan fiillerin avukat veya dava vekillerince bizzat veya aracı ile mal
sahibine teklif edilmesi veya bunlara yardımcı olunması.
İKİNCİ BÖLÜM
Görevli Kişilerin Suçları ve Ceza Hükümleri
Görevli kişilerin suçları
Madde 32 - Bu Kanuna göre görevlendirilenlerden suç işleyenler, Devlet memuru gibi cezalandırılırlar. Şu kadar ki
verilecek cezalar; o suç için muayyen olan cezanın yarısından az olmamak üzere iki katına kadar artırılır.
Cezalar
Madde 33 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/19 md.)
Fiilleri daha ağır cezayı gerektiren ayrı bir suç teşkil etmediği takdirde, bu Kanunun 31 inci maddesinin (a)
bendine aykırı hareket edenler iki yıldan aşağı olmamak üzere hapis ve iki milyar liradan dört milyar liraya kadar; (d),
(e) ve (f) bentlerine aykırı hareket edenler ise, bir yıldan aşağı olmamak üzere hapis ve beşyüz milyon liradan bir
milyar liraya kadar ağır para cezasıyla, (b) ve (c) bentlerine aykırı hareket edenler, altı aydan iki yıla kadar hapis ve
ikiyüz milyon liradan dörtyüz milyon liraya kadar ağır para cezasıyla cezalandırılırlar. Bu maddedeki para cezaları her
yıl 1.3.1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununun ek 2 nci maddesi hükümleri uyarınca artırılır.
SEKİZİNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler
Mal sahibinin sağladığı yararları geri alma hakkı
Madde 34 - Mal sahiplerinin 31 inci maddedeki yasaklara rağmen avukat veya dava vekillerine veya bu Kanuna göre
görevlendirilenlere veya üçüncü şahıslar verdikleri paraları veya sağladıkları yararlar karşılığını bir yıl içinde geri
almaya hakları vardır.
59
İmar mevzuatı uygulanan veya özel parselasyon yapılan yerler:
Madde 35 - İmar mevzuatı gereğince düzenlemeye tabi tutulan parsellerden düzenleme ortaklık payı karşılığı olarak bir
defaya mahsus alınan yol, yeşil saha ve bunun gibi kamu hizmet ve tesislerine ayrılan yerlerle, özel parselasyon
sonunda malikinin muvafakatı ile kamu hizmet ve tesisleri için ayrılmış bulunan yerler için eski malikleri tarafından
mülkiyet iddiasında bulunulamaz ve karşılığı istenemez.
Kamulaştırmadan sonra alınan tapu kaydının iptali
Madde 36 - Kamulaştırma kanunları uyarınca gerekli işlemler tamamlanıp tapuda kayıtlı olanların idare adına
intikallerinin yapılmasından, tapuda kayıtlı olmayanların tescillerinin sağlanmasından sonra, kamulaştırılan yer için
herhangi bir nedenle gerçek ve tüzelkişiler adına yeniden tapu tesis edildiği takdirde, idarenin isteği üzerine hakim,
evrak üzerinde ve lüzum gördüğü takdirde mahallinde inceleme yaparak sonraki kaydın iptali hakkında bir karar verir.
Bu işlemler harca ve resme bağlı değildir.
Yetkili ve görevli mahkeme ve yargılama usulü
Madde 37 - Bu Kanundan doğan tüm anlaşmazlıkların adli yargıda çözümlenmesi gerekenleri, taşınmaz malın
bulunduğu yer asliye hukuk mahkemelerinde basit yargılama usulü ile görülür.
Hak düşürücü süre
Madde 38- Kamulaştırma yapılmış, ancak işlemleri tamamlanmamış veya kamulaştırma hiç yapılmamış iken kamu
hizmetine ayrılarak veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmaz malın malik
zilyed veya mirasçılarının bu taşınmaz mal ile ilgili her türlü dava hakkı yirmi yıl geçmekle düşer. Bu süre taşınmaz
mala elkoyma tarihinden başlar.
Vergilendirme
Madde 39 - (Değişik: 24/4/2001 - 4650/20 md.)
Kamulaştırılan taşınmazın kamulaştırıldığı yıla ait emlak vergisi tarhına esas olan vergi değeri, kesinleşen
kamulaştırma bedelinden az olduğu takdirde, kamulaştırma bedeli ile vergi değeri arasındaki fark üzerinden, cezalı
emlak vergisi tarh olunur.
Emlak vergisi beyannamesinin ek süreye rağmen verilmemiş olması halinde, kesinleşen kamulaştırma bedeli,
kamulaştırmanın yapıldığı yıla ait vergi değeri yerine geçer ve bu değer üzerinden cezalı emlak vergisi tarhiyatı yapılır.
Kaldırılan ve saklı tutulan hükümler
Madde 40 - 31/8/1956 tarih ve 6830 sayılı İstimlak Kanunu ile ek ve değişiklikleri, 8/7/1981 tarih ve 2487 sayılı Toplu
Konut Kanununun 5 inci maddesi ile 21/1/1982 tarih ve 2587 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin kamulaştırılan
taşınmaz malın değerinin tespitine ilişkin hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.
7/3/1954 tarih ve 6326 sayılı Petrol Kanunu ve değişiklikleri, 15/4/1955 tarih ve 6538 sayılı İstanbul
Kapalıçarşısının Tamir ve İhyası Hakkında Kanun hükümleri ile diğer özel kanunlardaki kamulaştırmaya ilişkin
hükümler saklıdır.
İstimlak Kanununa yapılan atıflar
Madde 41 - Diğer kanunlarda İstimlak Kanununa veya belli maddelerine yapılan atıflar bu Kanuna veya bu Kanunun
aynı konuları düzenleyen madde veya maddelerine yapılmış sayılır.
GEÇİCİ MADDE 1 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce verilmiş olan kamu yararı ve kamulaştırma kararları
geçerlidir. Ancak, idarece henüz kıymet takdir edilmemiş olan işlerde, kıymet takdir işlemleri ile sonraki işlemler bu
Kanun hükümlerine göre yapılır.
Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce açılmış ve henüz kesin hükme bağlanmamış davalarda bu Kanun
hükümleri uygulanır. Ancak bu Kanunla getirilen değişik hükümlerin uygulanması nedeniyle haksız çıkan tarafa harç,
yargılama gideri ve avukatlık ücreti yükletilemez.
GEÇİCİ MADDE 2 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce açılan davalarda, davanın açıldığı günde yürürlükte
olan kanunlara göre işlemeye başlamış olan dava süreleri, o kanunlara göre tespit edilir.
GEÇİCİ MADDE 3 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kamulaştırılmış ve kamulaştırma bedelinin
kesinleşmesi dört yılı tamamlamış taşınmaz mal hakkında 22 nci madde hükmüne göre işlem yapılmış veya yapılacak
olması halinde, idarelere bu Kanunun yürürlüğünden itibaren 2 yıllık ek süre hakkı tanınır.
Mal sahibinin geri alma hakkı ancak bu sürenin tamamlanmasından sonra doğar.
GEÇİCİ MADDE 4 - 5 Ocak 1961 tarih ve 221 sayılı Kanunun kapsamına girmeleri nedeniyle kamu tüzelkişileri veya
kurumları adına kamulaştırılmış sayılan taşınmaz malların eski malik, zilyed veya bunların halefleri tarafından açılmış
ve kesin hükme bağlanmamış davalarda sözü edilen 221 sayılı Kanunun hükümleri uygulanır.
60
GEÇİCİ MADDE 5 - (Ek: 24/4/2001 - 4650/21 md.) Bu Kanunun değişik 15 inci maddesinde öngörülen yönetmelik
çıkarılıncaya kadar bilirkişiler önceki hükme göre seçilir.
Madde 42 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 43 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
4/11/1983 TARİHLİ VE 4269 SAYILI ANA KANUNA İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER
1 - 24/4/2001 tarihli ve 4650 sayılı Kanunun hükmüdür:
GEÇİCİ MADDE 1 - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, kamulaştırma kararı alınmış ancak henüz tebligata
çıkarılmamış kamulaştırmalarda bu Kanun hükümleri, diğerlerinde önceki hükümler uygulanır.
2942 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun
Yürürlüğe
No.
Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler
giriş tarihi
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4650
-5/5/2001
KAT MÜLKİYETİ KANUNU
Kanun Numarası
: 634
Kabul Tarihi
: 23/6/1965
Yayımlandğı R. Gazete : Tarih: 2/7/1965 Sayı: 12038
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt: 4 Sayfa: 2932
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
A) Kat mülkiyeti ve kat irtifakı:
I-Genel kural:
Madde 1 - Tamamlanmış bir yapının kat, daire, iş bürosu, dükkan,mağaza, mahzen, depo gibi bölümlerinden ayrı ayrı
ve başlı başına kullanılmaya elverişli olanları üzerinde, o gayrimenkulün maliki veya ortak malikleri tarafından, bu
kanun hükümlerine göre, bağımsız mülkiyet hakları kurulabilir.
Yapılmakta veya ileride yapılacak olan bir yapının,birinci fıkrada yazılı nitelikteki bölümleri üzerinde, yapı
tamamlandıktan sonra geçilecek kat mülkiyetine esas olmak üzere, arsa maliki veya arsanın ortak malikleri tarafından,
bu kanun hükümlerine göre irtifak hakları kurulabilir.
II - Tarifler:
Madde 2 - Bu kanuna göre :
a) Kat mülkiyetine konu olan gayrimenkulün bütününe (Anagayrimenkul);yalnız esas yapı kısmına
(Anayapı) anagayrimenkulün ayrı ayrı ve başlı başına kullanılmaya elverişli olup, bu kanun hükümlerine göre bağımsız
mülkiyete konu olan bölümlerine (Bağımsız bölüm); bir bağımsız bölümün dışında olup, doğrudan doğruya o bölüme
tahsis edilmiş olan yerlere (Eklenti); bağımsız bölümler üzerinde kurulan mülkiyet hakkına (Kat mülkiyeti) ve bu
hakka sahip olanlara (Kat maliki);
b) Anagayrimenkulün bağımsız bölümleri dışında kalıp, korunma ve ortaklaşa kullanma veya faydalanmaya
yarıyan yerlerine (Ortak yerler); kat maliklerinin ortak malik sıfatiyle paydaşı bulundukları bu yerler üzerindeki
faydalanma haklarına (Kullanma hakkı);
c) (Değişik: 13/4/1983 - 2814/1 md.) Bir arsa üzerinde ileride kat mülkiyetine konu olmak üzere yapılacak
veya yapılmakta olan bir veya birden çok yapının bağımsız bölümleri için o arsanın maliki veya ortak malikleri
tarafından bu Kanun hükümlerine göre kurulan irtifak hakkına (kat irtifakı); bu hakka sahip olanlara da (kat irtifak
sahibi);
d) Arsanın, bu kanunda yazılı esasa göre bağımsız bölümlere tahsis edilen ortak mülkiyet paylarına (Arsa
payı);
e) Kat mülkiyetinin veya irtifakının kurulmasına ait resmi senede (Sözleşme);
Denir.
61
III - Kat mülkiyetinin ve kat irtifakının niteliği:
Madde 3 - Kat mülkiyeti, arsa payı ve anagayrimenkuldeki ortak yerlerle bağlantılı özel bir mülkiyettir.
(Değişik: 13/4/1983 - 2814/2 md.) Kat mülkiyeti, bu mülkiyete konu olan anayapının bağımsız
bölümlerinden her birine kat irtifakının kurulduğu tarihteki, doğrudan doğruya kat mülkiyetine geçilme halinde ise, bu
tarihteki değeri ile oranlı olarak tahsis edilen arsa payının ortak mülkiyet esaslarına göre açıkça gösterilmesi suretiyle
kurulur. Arsa paylarının bağımsız bölümlerin değerleri ile oranlı olarak tahsis edilmediği hallerde, her kat maliki veya
kat irtifakı sahibi, arsa paylarının yeniden düzenlenmesi için mahkemeye başvurabilir. Bağımsız bölümlerden her birine
bu fıkra uyarınca tahsis edilen arsa payı, o bölümlerin değerinde sonradan meydana gelen çoğalma veya azalma
sebebiyle değiştirilemez. 44 üncü madde hükmü saklıdır.
Kat irtifakı arsa payına bağlı bir irtifak çeşidi olup, yapı tamamlandıktan sonra arsanın malikinin veya kat
irtifakına sahip ortak maliklerin veya bunlardan birinin tapu idaresine yapacağı yazılı bir istem üzerine, bu kanunda
gösterilen şartlar uyarınca, kat mülkiyetine çevrilir.
IV - Ortak yerler:
Madde 4 - Ortak yerlerin konusu sözleşme ile belirtilebilir. Aşağıda yazılı yerler ve şeyler bu kanun gereğince her
halde ortak yer sayılır.
a) Temeller ve ana duvarlar, bağımsız bölümleri ayıran ortak duvarlar, tavan ve tabanlar, avlular, genel giriş
kapıları,antreler, merdivenler, asansörler, sahanlıklar, koridorlar ve buralardaki genel tuvalet ve lavabolar, kapıcı daire
veya odaları, genel çamaşırlık ve çamaşır kurutma yerleri, genel kömürlük ve ortak garajlar, elektrik, su ve havagazı
saatlerinin korunmasına mahsus olup bağımsız bölüm dışında bulunan yuvalar ve kapalı kısımlar, kalorifer
daireleri,kuyu ve sarnıçlar, yapının genel su depoları, sığınaklar,
b) Her kat malikinin kendi bölümü dışındaki kanalizasyon tesisleri ve çöp kanalları ile kalorifer,
su,havagazı ve elektrik tesisleri, telefon, radyo ve televizyon için ortak şebeke ve antenler sıcak ve soğuk hava tesisleri,
c) Çatılar, bacalar, genel dam terasları, yağmur olukları, yangın emniyet merdivenleri.
Yukarıda sayılanların dışında kalıp da, yine ortaklaşa kullanma, korunma veya,faydalanma için zaruri olan
diğer yerler ve şeyler de (Ortak yer) konusuna girer.
B) Bağlantılar :
I - Bağımsız bölümlerle arsa payı arasındaki bağlantı:
Madde 5 - Kat mülkiyetinin başkasına devri veya miras yoluyla geçmesi halinde, ona bağlı arsa payı da birlikte geçer;
arsa payı,kat mülkiyetinden veya kat irtifakından ayrı olarak devredilemiyeceği gibi, miras yoliyle de geçmez ve başka
bir hakla kayıtlanamaz.
Anagayrımenkulde, kat mülkiyetine bağlanmamış veya lehine kat irtifakı kurulmamış arsa payı bırakılamaz.
Kat mülkiyetini kayıtlayan haklar, kendiliğinden arsa payını da kayıtlar.
Kat irtifakına konu olan arsa üzerinde bu hakla bağdaşması mümkün olmıyan irtifaklar kurulamaz.
Anagayrimenkulde kat mülkiyetinin kurulmasından önce o gayrimenkulün kütükteki sayfasına tescil veya
şerhedilmiş olan haklar kat mülkiyetini de, kaide olarak arsa payı oranında, kendiliğinden kayıtlar.
II- Bağımsız bölümlerle eklentiler ve ortak yerler arasındaki bağlantı:
Madde 6 - Bir bağımsız bölümün dışında olup, doğrudan doğruya o bölüme tahsis edilmiş olan kömürlük, su deposu,
garaj, elektrik, havagazı veya su saati yuvaları, tuvalet gibi eklentiler,ait olduğu bağımsız bölümün bütünleyici parçası
sayılır ve o bölümün maliki, eklentilerin de tek başına maliki olur.
Eklentiler kat mülkiyeti kütüğünün (Beyanlar) hanesine kaydedilir ve bunlardan anayapının oturduğu
zeminin dışında kalanlar kadastro planında veya tapu haritasında ayrıca gösterilir.
Bağımsız bölüm üzerinde kat mülkiyetiyle ve diğer kat maliklerinin haklariyle bağdaşması mümkün
olmıyan irtifaklar kurulamaz.
Bağımsız bölümlerin başkasına devri, kayıtlanması veya kiralanması halinde, eklentiler ve ortak yerler de
kendiliğinden devredilmiş,kayıtlanmış veya kiralanmış olur.
C) Ortaklığın (Şüyuun) giderilmesi ve öncelikle satınalma (Şüf`a) hakkı:
I - Ortaklığın giderilmesi:
Madde 7 - Kat mülkiyetine veya kat irtifakına tabi olan gayrimenkulde ortaklığın giderilmesi istenemez.
Bağımsız bölümler, bağımsız bir gayrimenkul gibi dava ve takip konusu olabilir bunlarda ortaklığın
giderilmesi istenebilir.
62
II- Öncelikle satınalma hakkı:
Madde 8 - (Değişik birinci fıkra:13/4/1983 - 2814/3 md.) Kat mülkiyeti kurulmuş bir gayrimenkulün bağımsız
bölümlerinden birinin veya, kat irtifakı bağlanmış arsa payının satılması halinde diğer kat maliklerinin veya irtifak
hakkı sahiplerinin öncelikle satın alma hakkı yoktur.
Bir bağımsız bölümün paydaşlarından birinin kendi payını başkasına satması halinde öteki paydaşlar,
öncelikle satınalma hakkını kullanabilirler.
Sözleşmede bu maddenin aksine hüküm konulabilir.
D) Genel hükümlerin uygulanma alanı:
Madde 9 - Kat mülkiyetine veya kat irtifakına ait kütük kaydında veya kat malikleri arasındaki sözleşmede veya
yönetim planında veya bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde, kat mülkiyetinden doğan anlasmazlıklar, Medeni
Kanun ve ilgili diğer kanunlar hükümlerine göre karara bağlanır.
İKİNCİ BÖLÜM
Kat Mülkiyetinin ve Kat İrtifakının Kurulması
A) Genel kural:
Madde 10 - Kat mülkiyeti ve kat irtifakı resmi senetle ve tapu siciline tescil ile doğar.
Anagayrimenkulün tümünün mülkiyeti (Kat mülkiyeti) ne çevrilmeden o gayrimenkulün yalnız bir veya
birkaç bölümü üzerinde kat mülkiyeti kurulamaz.
Kat mülkiyeti kurulurken aynı katta birbirine bitişik bulunan birden fazla bölüm, kat mülkiyeti kütuğüne tek
bağımsız bölüm olarak tescil edilebilir.
Kat mülkiyetinin tescili, tapu memurunca düzenlenen resmi senet uyarınca veya aşağıdaki fıkraya göre
verilen bir mahkeme hükmü ile yapılır.
Kat mülkiyetine konu olmaya elverişli bir gayrimenkul üzerindeki ortaklığın giderilmesi davalarında,
mirasçılardan veya ortak maliklerden biri, paylaşmanın, kat mülkiyeti kurulması ve bağımsız bölümlerin tahsisi
suretiyle yapılmasını isterse, hakim, o gayrimenkulün mülkiyetinin, 12 nci maddede yazılı belgelere dayanılarak kat
mülkiyetine çevrilmesine ve paylar denkleştirilmek suretiyle bağımsız bölümlerin ortaklara ayrı ayrı tahsisine karar
verebilir.
B) Kat mülkiyeti kütüğü:
Madde 11 - Kat mülkiyeti, Tapu Sicili Tüzüğüne göre tutulacak (Kat mülkiyeti kütüğü) ne tescil olunur, bu kanunda
aksine hüküm olmadıkça, tescille ilgili genel hükümler, kat mülkiyeti kütüğüne yapılacak tescillerde de uygulanır.
Kat irtifaklarının tescili kat mülkiyeti kütüğüne yapılmayıp, bu kanunda yazılı ilgili hükümler gözetilmek
şartiyle, irtifak haklarının tesciline ait genel hükümlere göre yapılır.
Henüz kadastrosu yapılmamış olan yerlerde kat mülkiyeti, Tapu Sicili Tüzüğündeki formüle göre, ayrıca
tutulacak (Kat mülkiyeti zabıt defteri) ne tescil olunur.
C) Kat mülkiyetinin kurulması:
I - İstem ve belgeler:
Madde 12 - (Değişik: 13/4/1983 - 2814/4 md.)
Kat mülkiyetinin kurulması için, anagayrimenkulün kat mülkiyetine çevrilmesi hususunda o gayrimenkulün
maliki veya bütün paydaşları tarafından imzalanan bir dilekçenin tapu idaresine verilmesi veya istemde bulunulması
lazımdır. Bu dilekçede veya istem üzerine tapu idaresince düzenlenecek tutanakta, anagayrimenkulün kat mülkiyetine
konu olacak bağımsız bölümlerinin ayrı ayrı değerlerinin ve bu bölümlere değerleri ile oranlı olarak tahsisi istenen arsa
paylarının gösterilmesi şarttır.
Dilekçeye veya istem tutanağına, kanunlara göre temliki tasarruflar için verilmesi gerekenlerden başka,
aşağıda yazılı belgeler de eklenir.
a) Anagayrimenkulün (yapı veya yapıların) dış cepheler ve iç taksimatı bağımsız bölüm, eklenti ve ortak
yerlerinin ölçüleri açıkça gösterilmek suretiyle bir mimar veya mühendis tarafından yapılan ve anagayrimenkulün
maliki veya bütün paydaşları tarafından imzalanan ve içinde gösterilenlerin doğruluğu belediyece tasdik olunan proje
ve birden çok yapılarda yerleşimlerini gösteren vaziyet planı ile belediyece verilen yapı kullanma belgesi;
b) Anagayrimenkulün (yapı veya yapıların) ön ve arka cephelerini ve mümkünse yarı cephelerini gösteren,
en az 13218 büyüklüğünde ve doğruluğu belediyece tasdikli bir fotoğraf;
c) Her bağımsız bölümün arsa payını, kat, daire, iş bürosu gibi nevini ve bunların birden başlayıp sıra ile
giden numarasını, varsa eklentisini gösteren ve anagayrimenkulün maliki veya bütün paydaşları tarafından imzalanmış
noterden tasdikli liste;
63
d) Bağımsız bölümlerin kullanılış tarzına, birden çok yapının varlığı halinde bu yapıların özelliğine göre 28
inci maddedeki esaslar çerçevesinde hazırlanmış, kat mülkiyetini kuran malik veya malikler tarafından imzalanmış bir
yönetim planı.
II - Sözleşme ve tescil:
Madde 13 - (Değişik birinci fıkra: 13/4/1983 - 2814/5 md.) Tapu memuru kendisine verilen belgelerin tamam ve
usulüne uygun ve dilekçeyi verenlerin veya istemde bulunanların yetkili olduklarına kanaat getirdikten sonra, kat
mülkiyeti veya kat irtifakı kurulmasına dair resmi sözleşmeyi düzenler. Bu sözleşme aynızamanda tescil istemi sayılır.
Sözleşme düzenlenince, anagayrimenkulün kayıtlı bulunduğu tapu kütüğü sayfasındaki (Mülkiyet) hanesine
(Bu gayrimenkulün mülkiyeti kat mülkiyetine çevrilmiştir) ibaresi yazılarak sayfa kapatılır ve kat mülkiyetine konu
olan her bağımsız bölüm, kat mülkiyeti kütüğünün ayrı bir sayfasına o bölüme bağlı arsa payı ve anagayrimenkulün
kayıtlı bulunduğu genel kütükteki pafta, ada, parsel, defter ve sayfa numaraları gösterilmek suretiyle tescil edilir;
anagayrimenkulün kayıtlı bulunduğu genel kütük sayfasına da, bağımsız bölümlerin kat mülkiyeti kütüğündeki defter
ve sayfa numaraları işlenmek suretiyle, kütükler arasında bağlantı sağlanır.
Anagayrimenkulün kapatılan sayfasında evvelce mevcut olan haklara ait sicil kaydı, Tapu Sicili Tüzüğünün
(Taksim halinde kayıtların nakli) ne dair hükümlerine göre, bağımsız bölümlerin kat mülkiyeti kütüğündeki sayfasına
geçirilir.
Kat mülkiyeti kütüğüne tescil edilen her bağımsız bölüm ayrı bir gayrimenkul niteliğini kazanır ve kütükte
o bölümün tasdikli planındaki numarayı alır.
(Değişik: 13/4/1983 - 2814/5 md.) Kat malikine, anagayrimenkulun çaplı tasarruf belgesinden başka, istem
halinde, 12 nci maddenin (a) bendinde belirtilen projeden kendi bağımsız bölümüne ait olan kısmının tasdikli bir örneği
de verilir.
D) Kat irtifakının kurulması:
Madde 14 - (Değişik birinci fıkra:13/4/1983 - 2814/6 md.) Henüz yapı yapılmamış veya yapısı tamamlanmamış bir
arsa üzerinde kat irtifakının kurulması ve tapu siciline tescil edilmesi için o arsanın malikinin veya bütün paydaşlarının
buna ait bir dilekçe veya istem ile birlikte 12 nci maddenin (a) ve (c) bentlerine uygun olarak düzenlenen proje, plan,
liste ve (d) bendindeki yönetim planı ile diğer belgeleri tapu idaresine vermeleri lazımdır. Kat mülkiyetine geçişte
ayrıca yönetim planı istenmez.
Bir arsa üzerinde kat irtifakları ancak sözleşmede veya dilekçede her kat irtifakının ilgili bulunduğu
bağımsız bölüme tahsisi istenen arsa payı, arsanın kayıtlı olduğu kütüğün (Beyanlar) hanesinde belirtilmek suretiyle
kurulur ve yapının, verilen projeye göre tamamlanmasından sonra kat mülkiyetine konu olacak bağımsız bölümlerinin
numarası ve bu bölümlere bağlı eklentiler kütüğün beyanlar hanesinde belirtilir.
Yapının tamamlanmasından sonra kat irtifaklarının kat mülkiyetine çevrilmesi, irtifak sahiplerinden biri
tarafından istenince, tescil, kat irtifakının tesciline ait resmi senete ve 12 nci maddede yazılı belgelere ve
anagayrimenkulün bağımsız bölümlerinin, evvelce verilmiş olan plana uygunluğunun belediyece tasdikine dayanılarak yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kat Maliklerinin ve Kat İrtifakı Sahiplerinin Hakları
A) Kat maliklerinin hakları:
I - Bağımsız bölüm üzerinde:
Madde 15 - Kat malikleri kendilerine ait bağımsız bölümler üzerinde, bu kanunun ilgili hükümleri saklı kalmak
şartiyle,Medeni Kanunun maliklere tanıdığı bütün hak ve yetkilere sahiptirler.
II - Ortak yerler üzerinde :
Madde 16 - Kat malikleri anagayrimenkulün bütün ortak yerlerine, arsa payları oranında, ortak mülkiyet hükümlerine
göre malik olurlar.
Kat malikleri ortak yerlerde kullanma hakkına sahiptirler; bu hakkın genel kömürlük, garaj, teras,
çamaşırhane ve çamaşır kurutma alanları gibi yerlerdeki ölçüsü, aksine sözleşme olmadıkça, her kat malikine ait arsa
payı ile oranlıdır.
B) Kat irtifakı sahibinin hakları:
Madde 17 - Kat irtifakı sahipleri, ortak arsa üzerinde yapılacak yapının, sözleşmede yazılı süre içinde başlaması ve
tamamlanması için kendilerine düşen borçların yerine getirilmesini, karşılıklı olarak isteme ve dava etme hakkına
sahiptirler.
64
(Değişik: 13/4/1983 -2814/7 md.) Kat irtifakı sahipleri yapının tamamlanması için kendi aralarından veya
dışarıdan bir veya birkaç kişiyi yönetici olarak tayin edebilirler. Kat mülkiyeti yöneticisinin görev, yetki ve
sorumluluklarına dair hükümler, bu yönetici hakkında da uygulanır.
(Ek: 13/4/1983 - 2814/7 md.) Kat irtifakı kurulmuş gayrimenkullerde yapı fiilen tamamlanmış ve bağımsız
bölümlerin üçte ikisi fiilen kullanılmaya başlanmışsa, kat mülkiyetine geçilmemiş olsa dahi anagayrimenkulün
yönetiminde kat mülkiyeti hükümleri uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Kat Maliklerinin ve Kat İrtifakı Sahiplerinin Borçları
A) Kat Maliklerinin borçları:
I - Genel kural:
Madde 18 - Kat malikleri, gerek bağımsız bölümlerini, gerek eklentileri ve ortak yerleri kullanırken doğruluk
kaidelerine uymak, özellikle birbirini rahatsız etmemek, birbirinin haklarını çiğnememek ve yönetim planı hükümlerine
uymakla, karşılıklı olarak yükümlüdürler.
Bu kanunda kat maliklerinin borçlarına dair olan hükümler, bağımsız bölümlerdeki kiracılara ve oturma
(Sükna,) hakkı sahiplerine veya bu bölümlerden herhangi bir suretle devamlı olarak faydalananlara da uygulanır;bu
borçları yerine getirmeyenler kat malikleriyle birlikte, müteselsil olarak sorumlu olur.
Giderlere ve sigorta, primlerine ait 20 nci madde hükmü saklıdır.
II - Anayrimenkulün bakımı, korunması ve zarardan sorumluluk:
Madde 19 - Kat malikleri, anagayrimenkulün bakımına ve mimarı durumu ile güzelliğini ve sağlamlığını titizlikle
korumaya mecburdurlar.
(Değişik: 13/4/1983 - 2814/8 md.) Kat maliklerinden biri, bütün kat maliklerinin rızası
olmadıkça,anagayrimenkulün ortak yerlerinde inşaat, onarım ve tesisler, değişik renkte dış badana veya boya
yaptıramaz. Kendi bağımsız bölümünde ise ana yapıya zarar verecek nitelikte onarım, tesis ve değişiklik yapamaz.
Tavan, taban veya duvar ile birbirine bağlantılı bulunan bağımsız bölümlerin bağlantılı yerlerinde, bu bölüm
maliklerinin ortak rızası ile ana yapıya zarar vermeyecek onarım, tesis ve değişiklik yapılabilir.
Her kat maliki anagayrimenkule ve diğer bağımsız bölümlere, kusuru ile verdiği zarardan dolayı diğer kat
maliklerine karşı sorumludur.
III- Anagayrimenkulün genel giderlerine katılma :
Madde 20 - (Değişik birinci fıkra:13/4/1983 - 2814/9 md.) Kat maliklerinden her biri aralarında başka türlü anlaşma
olmadıkça:
a) Kapıcı, kaloriferci,bahçıvan ve bekçi giderlerine ve bunlar için toplanacak avansa eşit olarak;
b) Anagayrimenkulün sigorta primlerine ve bütün ortak yerlerin bakım,koruma ve onarım giderleri ile
yönetici aylığı gibi diğer giderlere ve ortak tesislerin işletme giderlerine ve giderler için toplanacak avansa kendi arsa
payı oranında;
Katılmakla yükümlüdür.
c) Kat malikleri ortak yer veya tesisler üzerindeki kullanma hakkından vazgeçmek veya kendi bağımsız
bölümünün durumu dolayısıyla bunlardan faydalanmaya lüzum ve ihtiyaç bulunmadığını ileri sürmek suretiyle bu gider
ve avans payını ödemekten kaçınamaz.
(Değişik: 13/4/1983 - 2814/9 md.) Gider veya avans payını ödemeyen kat maliki hakkında, diğer kat
maliklerinden her biri veya yönetici tarafından, yönetim planına, bu Kanuna ve genel hükümlere göre dava açılabilir,
icra takibi yapılabilir. Gider ve avans payının tamamını ödemeyen kat maliki ödemede geciktiği günler için aylık yüzde
on hesabıyla gecikme tazminatı ödemekle yükümlüdür.
Birinci fıkradaki giderlere, kat maliklerinden birinin veya onun bağımsız bölümünden herhangi bir suretle
faydalanan, kişinin, kusurlu bir hareketi sebep olmuşsa, gidere katılanların yaptıkları ödemeler için o kat malikine veya
gidere sebep olanlara rücu hakları vardır.
IV - Sigorta anlaşması:
Madde 21 - Anagayrimenkulün, kat malikleri kurulunca tayin edilecek değer üzerinden sigorta edilmesi kat malikleri
kurulunca kararlaştırılabilir.
Sigorta yapılması halinde kat malikleri, sigorta giderlerine, arsa payları oranında, katılmakla yükümlüdürler.
Anagayrimenkulün tümünün harap olması halinde alınacak sigorta bedeli, aksine sözleşme olmadıkça, kat
maliklerine, arsa payları oranında, paylaştırılır.
Yalnız bir veya bir kaç bağımsız bölüm veya eklentisi veya ortak yerlerden bir kısmı hasara
uğramışsa,alınacak sigorta bedeli hasara uğrayan yerlerin onarımına arsa payları oranında harcanır,
65
Kat malikleri anagayrimenkulün sigortasıyla giderilemeyecek olan zararlarını karşılamak üzere, kendi
bağımsız bölümlerini ayrıca kendi ad ve hesaplarına sigorta ettirebilirler; bu halde alınacak sigorta bedeli,
anagayrimenkulün sigorta bedelindeki payları da ayrıca saklı kalmak üzere, yalnız kendilerine ait olur.
Sigorta hakkındaki emredici hükümler saklıdır.
V - Ortak giderlerin teminatı:
Madde 22 - (Değişik birinci fıkra: 13/4/1983 -2814/10 md.) Kat malikinin, 20 nci madde uyarınca payına düşecek
gider ve avans borcundan ve gecikme tazminatından, bağımsız bölümlerin birinde kira akdine, oturma (sükna) hakkına
veya başka bir sebebe dayanarak devamlı bir şekilde faydalananlar da müştereken ve müteselsilen sorumludur. Ancak,
kiracının sorumluluğu ödemekle yükümlü olduğu kira, miktarı ile sınırlı olup, yaptığı ödeme kira borcundan düşülür.
Kat malikinin borcu bu yolla da alınamazsa, mahkemece tespit edilen borcunu ödemeyen kat malikinin
bağımsız bölümü üzerine, varsa yöneticinin yoksa kat maliklerinden birinin yazılı istemiyle bu borç tutarı için, diğer
kat malikleri lehine kanuni ipotek hakkı tescil edilir. Medeni Kanunun 807 nci maddesinin son
fıkrası hükmü burada da uygulanır.
(Değişik: 13/4/1983-2814/10 md.) Kat maliklerinin, gider borcunu ödemeyen kat maliki veya diğer
sorumlulardan olan alacakları önceliklidir.
VI - Müsaade mecburiyeti:
Madde 23 - Kat maliklerinden birinin bağımsız bölümünde veya bu bölümdeki tesislerde meydana gelen bir hasar veya
bozukluğun onarımı veya giderilmesi veya tesislerin yeniden yapılması için diğer bir bağımsız bölüme girmek
gerekiyorsa, o bölümün maliki veya o bölümde başka sıfatla oturanlar, giriş müsaadesi vermeye
ve bölümde gerekli işlerin yapılmasına katlanmaya mecburdurlar.
Anagayrimenkulün bir kısmının harap olması halinde, harap olan bağımsız bölüm ve eklentilerinin veya
ortak yerlerin veya bağımsız bölümdeki tesislerin yeniden yapılması için, sağlam kalan bağımsız bölümlerin içinden
veya dışından faydalanılması gerekiyorsa, o bölümlerin malikleri veya orada başka sıfatla oturanlar buna müsaade
etmeye mecburdurlar.
Yukarıdaki fıkralarda yazılı müsaade yüzünden, kat maliklerinin veya orada başka sıfatla oturanların
uğrayacakları zararı, lehine müsaade verilen bağımsız bölüm malikleri derhal ödemekle yükümlüdürler.
VII - Yasak işler:
Madde 24 - Anagayrimenkulün, kütükte mesken, iş veya ticaret yeri olarak gösterilen bağımsız bir bölümünde hastane,
dispanser, klinik, poliklinik, ecza laboratuvarı gibi müesseseler kurulamaz; kat maliklerinin buna aykırı sözleşmeleri
hükümsüzdür; dispanser, klinik, poliklinik niteliğinde olmayan muayenehaneler bu hükmün dışındadır.
Anagayrimenkulün, kütükte mesken olarak gösterilen bağımsız bir bölümünde sinema, tiyatro, kahvehane, gazino,
pavyon, bar, kulüp, dans salonu ve emsali gibi eğlence ve toplantı yerleri ve fırın, lokanta, pastahane, süthane gibi gıda
ve beslenme yerleri ve imalathane, boyahane, basımevi, dükkan, galeri ve çarşı gibi yerler, ancak kat malikleri
kurulunun oybirliği ile vereceği kararla açılabilir.
Bu karar yöneticinin veya kat maliklerinden birinin istemi üzerine bütün bağımsız bölümlerin kat mülkiyeti
kütüğündeki sahifelerine şerh verilir.
VIII - Kat mülkiyetinin devri mecburiyeti:
Madde 25 - Kat maliklerinden biri bu kanuna göre kendisine düşen borçları ve yükümleri yerine getirmemek suretiyle
diğer kat maliklerinin haklarını, onlar için çekilmez hale gelecek derecede ihlal ederse, onlar, o kat malikinin müstakil
bölümü üzerindeki mülkiyet hakkının kendilerine devredilmesini hakimden istiyebilirler.
Bu gibi bir kat maliki hakkında, bağımsız bölümün mülkiyetinin dava tarihindeki değeri o kat malikine
ödenerek bu mülkiyetin diğer kat maliklerine, arsa payları oranında devredilmesi için dava açılmasına kat malikleri
kurulunca karar verilir; bu kararı almak için çoğunluk sağlanamazsa veya kat maliklerinden bir kısmı bu davayı açmak
istemezse, davayı öteki kat malikleri açar ve davalının bağımsız bölümünün mülkiyeti, davayı açmış olan kat
maliklerine, arsa payları oranında, devrolunur.
Aşağıdaki durumlarda, birinci fıkrada yazılı çekilmezlik, her halde mevcut farz edilir
a) Ortak giderlerden ve avanstan kendine düşen borçları ödemediği için hakkında iki takvim yılı içinde üç
defa icra veya dava takibi yapılmasına sebep olunması;
b) Anagayrimenkulün bulunduğu yerin sulh hakimi tarafından 33 üncü madde gereğince verilen emre
rağmen, bu kanunda yazılı borç ve yükümleri yerine getirmemek suretiyle öteki kat maliklerinin haklarını ihlal etmekte
devamlı olarak bir yıl ısrar edilmesi;
c) Kendi bağımsız bölümünü randevu evi veya kumarhane veya benzeri yer olarak kullanmak suretiyle
ahlak ve adaba aykırı harekette bulunması.
Bu maddedeki dava hakkı, sebebinin öğrenilmesi tarihinden başlayarak altı ay ve her halde dava hakkının
doğumundan başlayarak beş yıl içinde kullanılmazsa ve dava sebebi de ortadan kalkmışsa düşer.
66
B) Kat irtifakı sahiplerinin borçları:
Madde 26 - Kat irtifakı sahipleri bu hakka konu olan ortak arsa üzerinde, ileride kat mülkiyetine çevrilmek üzere
yapılacak yapının sözleşmeye ve plana göre tamamlanması için kendilerine düşen borçları vaktinde yerine getirmek ve
yapı işini, doğruluk kaideleri uyarınca kolaylaştırmakla, karşılıklı olarak, yükümlüdürler.
Kat irtifakı sahiplerinden biri kendine düşen borçları, noterlikçe yaptırılan ihtara rağmen, bu ihtar tarihinden
başlıyarak iki ay içinde yerine getirmezse, diğerlerinin yazılı istemi üzerine hakim, onun arsa payının ve kat irtifakının,
o zamanki değeri karşılığında, öteki paydaşlara, arsa payları oranında, devrine karar verir.
Kat irtifakı sahiplerinden birinin kusuru yüzünden, yapının kanuni süre içinde yapılamaması sebebiyle kat
irtifakı düşerse, kusurlu taraf diğerlerinin bu yüzden uğradıkları zararı tazminle yükümlüdür.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Anagayrimenkulün Yönetimi
A) Genel kurul:
Madde 27 - Anagayrimenkul, kat malikleri kurulunca yönetilir ve yönetim tarzı, kanunların emredici hükümleri saklı
kalmak şartiyle, bu kurul tarafından kararlaştırılır.
B) Yönetim planı:
Madde 28 - Yönetim planı yönetim tarzını, kullanma maksat ve şeklini yönetici ve denetçilerin alacakları ücreti ve
yönetime alt diğer hususları düzenler. Yönetim planı, bütün kat maliklerini bağlıyan bir sözleşme hükmündedir.
Yönetim planında hüküm bulunmıyan hallerde, anagayrimenkulün yönetiminden doğacak anlaşmazlıklar bu
kanuna ve genel hükümlere göre karara bağlanır.
(Değişik: 13/4/1983-2814/11 md.) Yönetim planının değiştirilmesi için bütün kat maliklerinin beşte
dördünün oyu şarttır. Kat maliklerinin 33 üncü maddeye göre mahkemeye başvurma hakları saklıdır.
Yönetim planı ve bunda yapılan değişiklikler, bütün kat malikleriyle onların külli ve cüzi haleflerini ve
yönetici ve denetçileri bağlar.
Yönetim planının ve onda sonradan yapılan değişikliklerin tarihi, kat mülkiyeti kütüğünün (Beyanlar)
hanesinde gösterilir ve bu değişiklikler yönetim planına bağlanarak kat mülkiyetinin kuruluş belgeleri arasında saklanır.
C) Kat malikleri kurulunun toplantısı ve kararları:
I - Toplantı zamanı:
Madde 29 - Kat malikleri kurulu, yılda bir defadan az olmamak üzere yönetim planında gösterilen zamanlarda, eğer
böyle bir zaman gösterilmemişse,her takvim yılının ilk ayı içinde toplanır.
Önemli bir sebebin çıkması halinde,yöneticinin veya denetçinin veya kat maliklerinden üçte birinin istemi
üzerine ve toplantı için istenilen tarihten en az onbeş gün önce bütün kat maliklerine imzalattırılacak bir çağrı veya bir
taahütlü mektupla, toplantı sebebi de bildirilmek şartiyle, kat malikleri kurulu her zaman toplanabilir.
İlk çağrı yapılırken, birinci toplantıda, yeter sayının sağlanamaması halinde, ikinci toplantının nerede ve
hangi tarihte yapılacağı da belirtilir.
II-Yeter sayı:
Madde 30 - Kat malikleri kurulu, kat maliklerinin sayı ve arsa payı bakımından yarısından fazlasiyle toplanır ve oy
çokluğuyla, karar verir.
Yeter sayı sağlanamadığı için ilk toplantı yapılamazsa kararlar en geç bir hafta, içerisinde yapılacak ikinci
toplantıya katılanların, oy çoğunluğuyla verilir.
Bu kanunda yeter sayı için ayrıca konulmuş olan hükümler saklıdır.
III - Oya katılma:
Madde 31 - Her kat maliki,arsa payı oranına bakılmaksızın, bir tek oy hakkına sahiptir. Anagayrimenkulde birden
ziyade bağımsız bölümü olan kat maliki, her bağımsız bölüm için ayrı bir oy hakkına sahiptir; bununla beraber onun
malik olduğu bağımsız bölümlerin sayısı ne olursa olsun, sahip olacağı oy sayısı bütün oyların üçte birinden fazla
olamaz, oy hesabı yapılırken kesirler gözönüne alınmaz.
Bir bağımsız bölümün birden ziyade maliki varsa, kat malikleri kurulunda bunları içlerinden vekalet
verecekleri birisi temsil eder. Kat maliklerinden biri ehliyetsiz ise onu kanuni mümessili temsil eder.
Alınacak karar doğrudan doğruya kendini ilgilendiren kat maliki görüşmelerde hazır bulunabilir,fakat oya
katılamaz.
Kat maliklerinden biri oyunu,yetkili vekil eliyle kullanabilir;ancak aynı kişi oy sayısının üçte birinden
fazlasını kullanmak üzere vekil tayin edilemez.
67
IV - Kararlar:
Madde 32 - Anagayrimenkul kat malikleri kurulu tarafından, sözleşme, yönetim planı ve kanun hükümleri uyarınca
verilecek kararlara göre yönetilir.
Bütün kat malikleriyle külli ve cüzi halefleri, yönetici ve denetçiler, kat malikleri kurulunun kararlarına
uymakla yükümlüdürler.
Anagayrimenkulün kullanılmasından veya yönetiminden dolayı kat malikleri arasında veya bunlarla
yönetici ve denetçiler arasında veya denetçilerle yöneticiler arasında çıkan anlaşmazlıklar, kat malikleri kurulunca
çözülür ve karara bağlanır.
Kat malikleri kurulu kararları (1) den başlayıp sırayla giden sayfa numaraları taşıyan her sayfası noter
mühüriyle tasdikli bir deftere yazılarak, toplantıda, bulunan bütün kat maliklerince imzalanır karara aykırı oy verenler
bu aykırılığın sebebini belirterek imza koyarlar.
Bir husus hakkında ilerde çıkan anlaşmazlıklar, karar defterinde aynı hususa dair daha önce verilmiş bir
karar varsa kaide olarak ona göre çözülür.
V - Hakimin müdahalesi:
Madde 33 - Kat malikleri kurulunca verilen karara razı olmıyan veya kat maliklerinden birinin yahut onun katından
kira akdine, oturma (Sükna) hakkına veya başka bir sebebe dayanarak devamlı surette faydalanan kimsenin, borç ve
yükümlerini yerine getirmemesi yüzünden zarar gören kat maliki veya kat malikleri anagayrimenkulün bulunduğu
yerin sulh mahkemesine başvurarak, hakimin müdahalesini istiyebilir.
Hakim, ilgilileri dinledikten sonra, bu kanuna ve yönetim planına ve bunlarda bir hüküm yoksa, genel
hükümlere ve hakkaniyet kaidelerine göre derhal kararını verir ve bunun, tesbit edeceği kısa bir süre içinde yerine
getirilmesi lüzumunu ilgiliye tefhim veya tebliğ eder.
Tesbit edilen süre içinde hakimin kararını yerine getirmiyenlerden, aynı mahkemece, 100 liradan 2000
liraya kadar para cezası alınmasına kesin olarak hükmolunur;yirmibeşinci madde hükmü mahfuzdur.
D) Yönetici:
I - Atanması:
Madde 34 - Kat malikleri, anagayrimenkulün yönetimini kendi aralarından veya dışardan seçecekleri bir kimseye veya
üç kişilik bir kurula verebilirler; bu kimseye (Yönetici), kurula da (Yönetim kurulu) denir.
Anagayrimenkulün sekiz veya daha fazla bağımsız bölümü varsa, yönetici atanması mecburidir.
Anagayrimenkulün bütün bölümleri bir kişinin mülkiyetinde ise, malik kanunen yönetici durumundadır.
Yönetici, kat maliklerinin, hem sayı hem arsa payı bakımından çoğunluğu tarafından atanır.
Yönetici her yıl kat malikleri kurulunun kanuni yıllık toplantısında yeniden atanır; eski yönetici tekrar
atanabilir.
Kat malikleri anagayrimenkulün yönetiminde anlaşamaz veya toplanıp bir yönetici atayamazlarsa, o
geyrimenkulün bulunduğu yerin sulh mahkemesince, kat maliklerinden birinin müracaatı üzerine ve mümkünse
diğerleri de dinlendikten sonra, gayrimenkule bir yönetici atanır. Bu yönetici, aynen kat maliklerince atanan yöneticinin
yetkilerine sahip ve kat maliklerine karşı sorumlu olur.
Sulh mahkemesince atanan yönetici, bu atanma üzerinden altı ay geçmedikçe, kat malikleri kurulunca
değiştirilemez Ancak haklı bir sebep çıkarsa, onu atamış olan sulh mahkemesi, değiştirmeye müsaade edebilir.
Yönetici atanırken kendisiyle yapılan sözleşmede, teminat göstermesi şart edilebilir; sözleşmede böyle bir
şart olmasa bile, haklı bir sebebin çıkması halinde kat malikleri kurulu, yöneticiden teminat göstermesini istiyebilir.
Yöneticinin öz ve soyadı ile iş ve ev adresinin anagayrimenkulün giriş kapısı yanına veya antrede görülecek
bir yere çevre içinde asılması mecburidir. Bu yapılmazsa, yöneticiden veya yönetim kurulu üyelerinin her
birinden,ilgilinin başvurması üzerine aynı mahkemece 50 liradan 250 liraya kadar para cezası alınmasına kesin olarak
hükmolunur.
II - Yöneticinin görevleri:
1. Genel yönetim işlerinin görülmesi:
Madde 35 - Yöneticinin görevleri, yönetim planında belirtilir; yönetim planında aksine hüküm olmadıkça, yönetici
aşağıdaki işleri görür:
a) Kat malikleri kurulunca verilen kararların yerine getirilmesi;
b) Anagayrimenkulün gayesine uygun olarak kullanılması, korunması, bakımı ve onarımı için gereken
tedbirlerin alınması;
c) Anagayrimenkulün sigorta ettirilmesi;
d) Anagayrimenkulün genel yönetim işleriyle korunma, onarım, temizlik gibi bakım işleri ve asansör ve
kalorifer, sıcak ve soğuk hava işletmesi ve sigorta için yönetim planında gösterilen zamanda, eğer böyle bir zaman
68
gösterilmemişse, her takvim yılının ilk ayı içinde, kat maliklerinden avans olarak münasip miktarda paranın toplanması
ve bu avansın harcanıp bitmesi halinde, geri kalan işler için tekrar avans toplanması;
e) Anagayrimenkulün yönetimiyle ilgili diğer bütün ödemelerin kabulü, yönetim dolayısiyle doğan
borçların ödenmesi ve kat malikleri tarafından ayrıca yetkili kılınmışsa, bağımsız bölümlere ait kiraların toplanması;
f) Anagayrimenkulün tümünü ilgilendiren tebligatın kabulü;
g) Anagayrimenkulü ilgilendiren bir sürenin geçmesinden veya bir hakkın kaybına meydan vermiyecek
gerekli tedbirlerin alınması;
h) Anagayrimenkulün korunması ve bakımı için kat maliklerinin yararına olan hususlarda gerekli
tedbirlerin, onlar adına, alınması;
i) Kat mülkiyetine ilişkin borç ve yükümlerini yerine getirmiyen kat maliklerine karşı dava ve icra takibi
yapılması ve kanuni ipotek hakkının kat mülkiyeti kütüğüne tescil ettirilmesi;
j) Topladığı paraları ve avansları yatırmak ve gerektiğinde almak üzere muteber bir bankada kendi adına ve
fakat anagayrimenkulün yönetici sıfatı gösterilmek suretiyle, hesap açtırılması;
k) Kat malikleri kurulunun toplantıya çağırılması.
2. Defter tutulması ve belgelerin saklanması:
Madde 36 - Yönetici, kat malikleri kurulunun kararlarını protokolleri, yapılan ihtar ve tebligatın özetini ve tarihlerini
ve bütün giderleri, 32 nci maddede sözü geçen deftere tarih sırasiyle yazmaya ve bu defteri ve giderlerin belgeleriyle
diğer bütün belgeleri bir dosyada saklamaya mecburdur.
Bu defterin, her takvim yılının bitmesinden başlayarak bir ay içinde yönetici tarafından notere kapattırılması
mecburidir.
Bu maddede yazılı görevleri yerine getirmeyen yöneticiye 33 üncü maddenin son fıkrasında yazılı cezalar
uygulanır.
3. İşletme projesinin yapılması:
Madde 37 - (Değişik:13/4/1983 - 2814/12 md.)
Kat malikleri kurulunca kabul edilmiş işletme projesi yoksa, yönetici gecikmeksizin bir işletme projesi
yapar.
Bu projede özellikle:
a) Anagayrimenkulün bir yıllık yönetiminde tahmini olarak gelir ve gider tutarları;
b) Tüm giderlerden her kat malikine, bu Kanunun 20 nci maddesindeki esaslara göre düşecek tahmini
miktar;
c) Tahmini giderlerle diğer muhtemel giderleri karşılamak üzere her kat malikinin 20 nci maddedeki
esaslara göre vermesi gereken avans tutarı;
Gösterilir.
Bu proje,kat maliklerine veya bağımsız bölümden fiilen yararlananlara, imzaları karşılığında veya taahhütlü
mektupla bildirilir. Bildirimden başlayarak yedi gün içinde projeye itiraz edilirse durum kat malikleri kurulunda
incelenir ve proje hakkında, karar verilir, gerekirse yeni bir proje hazırlanır.
Kesinleşen işletme projeleri veya kat malikleri kurulunun işletme giderleri ile ilgili kararları, İcra ve İflas
Kanununun 68 inci maddesinin 1 inci fıkrasında belirtilen belgelerden sayılır.
III- Sorumluluğu:
1.Genel kural:
Madde 38 - Yönetici, kat maliklerine karşı aynen bir vekil gibi sorumludur.
2. Hesap Verme:
Madde 39 - Yönetici, yönetim planında Yazılı zamanlarda eğer böyle bir zaman yazılmamışsa her takvim yılının
birinci ayı içinde kat malikleri kuruluna,ana gayri menkul dolayısiyle o tarihe kadar elde edilen gelirlerin ve yapılmış
olan giderlerin hesabına vermekle yükümlüdür.
Kat maliklerinin yarısı isterse, bunların arsa payları ne olursa, olsun yönetim planında yazılı zamanlar
dışında da hesabın gösterilmesi yöneticiden istenebilir.
IV-Hakları:
Madde 40 - Yönetici, kaide olarak vekilin haklarına sahiptir.
Kat malikleri,kendilerine düşen borçları ve yükümleri yönetici tarafından noterlikçe yaptırılan ihtara rağmen
vaktinde ve tamamen yerine getirmezlerse, yönetici, hiçbir tazminat ödemeye mecbur olmaksızın, kendine ait
sözleşmeyi feshedip yöneticilikten çekilerek bu yüzden uğradığı zararın tazminini kat maliklerinden isteyebilir.
Yönetici, yönetim planında veya kendisiyle yapılan sözleşmede bir ücret tayin edilmemiş olsa bile, kat
maliklerinden uygun bir ücret isteyebilir,
69
(Değişik: 13/4/1983-2814/13 md.) Kat malikleri kurulu,kat malikleri arasından atanmış yöneticinin normal
yönetim giderlerine katılıp katılmayacağı, katılacaksa, ne oranda katılacağını kararlaştırır. Bu yolda, bir karar
alınmamış ise, yönetici yönetim süresince kendisine düşen normal yönetim giderlerinin yarısına katılmaz.
E) Yönetimin denetlenmesi:
Madde 41 - Kat malikleri kurulu, yöneticinin bu görevdeki tutumunu devamlı olarak denetler ve haklı bir sebebin
çıkması halinde onu her zaman değiştirebilir.
Hesapların denetlenmesi için yönetim planında, belli bir zaman konulmamışsa; bu denetim her üç ayda bir
yapılır; bununla beraber haklı bir sebep çıkarsa, hesap denetlenmesi her zaman yapılabilir.
Kat malikleri kurulu denetim işini, kendi aralarından sayı ve arsa payı çoğunluğuyla seçecekleri bir
denetçiye veya üç kişilik bir denetim kuruluna verebilir; bu halde denetçi veya denetim kurulu yönetim planında yazılı
zamanlarda, eğer zaman yazılmamışsa, her takvim yılının birinci ayı içinde kat malikleri kuruluna verecekleri bir
raporla denetimin sonucunu ve anagayrimenkulün yönetim tarzı hakkındaki düşüncelerini bildirir; bu rapor çoğaltılarak
birer örneği taahhütlü mektupla kat maliklerine gönderilir.
Denetçiler bu raporu ve verecekleri kararları ve gerekli gördükleri diğer hususları, (1) den başlayıp sıra ile
giden sayfa numaraları taşıyan ve her sayfası noter mührüyle tasdikli bir deftere geçirip tarih koyarak altını imza
ederler.
F) Yenilik ve ilaveler:
I - Faydalı olanlar:
Madde 42 - Kat malikleri,anagayrimenkulün ortak yerlerinde kendi başlarında bir değişiklik yapamazlar; ortak yerlerin
düzgün veya bunları kullanmanın daha rahat ve kolay bir hale konulmasına veya bu yerlerden elde edilecek faydanın
çoğaltılmasına yarayacak bütün yenilik ve ilaveler, kat maliklerinin sayı ve arsa payı çoğunluğu ile verecekleri karar
üzerine yapılır.
Bu işlerin giderleri, yeniliklerden faydalananlar tarafından, faydalanma oranına göre, ödenir.
(Ek:10/12/1990 - KHK - 431/1 md.; Aynen kabul: 5/2/1992-3770/1 md.) Kat maliklerinden birinin isteği ile
ortak kaloriferle olan ısınmanın doğalgaz kullanılmak maksadıyla ferdi ısınmaya dönüştürülmesi, kat maliklerinin sayı
ve arsa payı çoğunluğu ile verecekleri karar üzerine yapılır.
(Ek : 10/12/1990 - KHK - 431/ 1 md.; Aynen kabul: 5/2/1992-3770/1 md.) Ortak kaloriferle olan ısınmanın
ferdi ısınmaya dönüştürülmesine karar verilmesi halinde yönetim planının bu karara aykırı hükümleri değiştirilmiş
sayılır ve bu konuda yapılacak ortak işlerin giderleri arsa payı oranına göre ödenir.
II - Çok masraflı ve lüks olanlar:
Madde 43 - Yapılması arzu edilen yenilik ve ilaveler çok masraflı ise veya yapının özel durumuna göre lüks bir nitelik
taşıyorsa veya anagayrimenkulün bütün kat malikleri tarafından kullanılması mutlaka gerekli olan yerlerinde veya
geçitlerinde bulunmuyorsa, bunlardan faydalanmak istemeyen kat maliki, gidere katılmak zorunda değildir; bu gibi
yenilik ve ilavelerin giderini, onların yapılmasına karar vermiş olan kat malikleri öderler.
Bununla beraber, başlangıçta giderlere katılmayan kat maliki veya onun külli veya cüzi halefleri yenilik ve
ilavelerin yapılması ve korunması giderlerine sonradan, kendi arsa payları oranında katılırlarsa, yapılan lüks yenilik
veya ilaveden faydalanma hakkını kazanırlar.
III- Bağımsız bölüm ilavesi:
Madde 44 - Anagayrimenkulün üstüne kat ilavesi veya mevcut çekme kat yerine tam kat yapılması veya zemin veya
bodrum katlarında veya arsanın boş kısmında 24 üncü maddenin ikinci fıkrasında yazılı yerlerin sonradan yapımı veya
ilavesi için:
a) Kat malikleri kurulunun buna oybirliğiyle karar vermesi;
b) Anagayrimenkulün bu inşaattan sonra alacağı duruma göre, yapılan yeni ilaveler de dahil olmak üzere
bütün bağımsız bölümlerine tahsis olunacak arsa paylarının, usulüne göre yeniden ve oybirliğiyle tesbit edilmesi;
c) İlave edilecek yeni bağımsız bölüme tahsis edilen arsa payı üzerinde, tapu memuru huzurunda yapılacak
resmi senetle, 14 üncü maddeye göre kat irtifakı kurularak bunun, anagayrimenkulün bütün bağımsız bölümlerinin kat
mülkiyeti kütüğündeki irtifaklar hanesine tescil edilmesi ve anagayrimenkulün kapanan eski
kütük sayfasiyle 13 üncü madde hükmüne göre bağlantı sağlanması;
Şarttır.
Bu nitelikteki ilave ve genişletmelere muvafakat etmekle beraber kendisi katılmak istemeyen kat
maliklerinin arsa paylarından, bu ilaveler sebebiyle azalan kısmın, ilaveyi yaptıranların bağımsız bölümlerine tahsisini
kabul ettikleri, resmi senette belirtilir.
Bu takdirde, yeni bağımsız bölümün yapılmasına katılmayan kat maliklerinin arsa paylarından yeni tahsis
sebebiyle azalan kısmın bedeli kendilerine ödenmek şartiyle, yeni yapılan bağımsız bölüm, kat irtifakı kurulmasına dair
olan eski resmi senet gereğince kat mülkiyetine çevrilerek onu yaptıranın mülkü veya yaptıranların ortak mülkü olur ve kat mülkiyeti kütüğünün ayrı bir sayfasına yeni malik veya malikler adına tescil edilir.
70
G) Temliki tasarruflar ve önemli işler:
Madde 45 - Anagayrimenkulün bir hakla kayıtlanması veya arsanın bölünmesi ve bölünen kısmın mülkiyetinin
başkasına devrolunması gibi temliki tasarruflar veya anayapının dış duvarlarının, çatı veya damının reklam maksadiyle
kiralanması gibi önemli yönetim işleri ancak bütün kat maliklerinin oybirliğiyle verecekleri
karar üzerine yapılabilir.
ALTINCI BÖLÜM
Kat Mülkiyetinin ve Kat İrtifakının Sona Ermesi
A) Kat mülkiyetinin sona ermesi:
I - Anagayrimenkulün arsasiyle birlikte yok olması veya kamulaştırılması ile:
Madde 46 - Kat mülkiyeti, kat mülkiyeti kütüğündeki sicil kaydının silinmesiyle sona erer.
Anagayrimenkulün bütün bağımsız bölümlerinin bir tek kişinin mülkiyetinde toplanmasiyle kat mülkiyeti
kendiliğinden sona ermez.
Sicil kaydı, bütün kat maliklerinin veya bütün bağımsız bölümleri kendi mülkiyetinde toplamış bulunan
malikin, anagayrimankuldeki kat mülkiyetinin adi mülkiyete çevrilmesine ait yazılı istemi üzerine silinir ve o
gayrimenkul, müstakil bölümlere bağlı arsa paylarına göre, genel kütükte yeni bir sayfaya gaçirilerek ve eski
kayıtlariyle bağlantı sağlanmak suretiyle tescil olunur. Anagayrimenkulün niteliğinde kat mülkiyetinin kurulmasından
sonra değişiklikler olmuşsa, yeni sicil kaydına bunlar da yazılır.
Bağımsız bölümlerden biri bir ayni hakla veya sicile şerh verilen bir şahsi hakla kayıtlanmış bulunuyorsa,
hak sahibinin muvafakatiyle o hak kütükten silinmedikçe, anagayrimenkul üzerindeki kat mülkiyetinin adi mülkiyete
çevrilmesi ve kat mülkiyeti kütüğündeki sicil kaydının silinmesi istenemez.
Kayıtlayıcı hakkın sahibi, sicil kaydının silinmesine muvafakat etmemekle beraber hakkının yalnız borçluya
ait mülkiyet payına veya hakkın niteliğine göre, bütün ortak mülkiyet paylarına aktarılmasına muvafakat ederse bu hak
sicilden silinmeksizin yalnız borçlunun, adi mülkiyet esasına tabi kılınmış olan o gayrimenkuldeki bütün ortak
mülkiyet payları üzerine geçirilmek suretiyle genel kütüğe tescil olunur.
Anagayrimenkulün arsasiyle birlikte tamamen yok olması veya kamulaştırılması halinde sicil kaydının
silinmesi genel hükümlere göre yapılır.
Anagayrimenkul kamulaştırılırsa, her bağımsız bölümün kamulaştırma bedeli bağlantılı bulunduğu arsa payı
ve eklentileri de gözönünde tutularak ayrı ayrı takdir olunur ve o bölümün malikine ödenir.
II - Anayapının harap olması:
Madde 47 - Anayapının tümü harap olmuşsa, anagayrimenkul üzerindeki kat mülkiyeti kendiliğinden sona erer.
Anayapının bağımsız bölümlerinden biri tamamen harap olur ve o bölümün maliki iki yıl içinde bölümünü
yeniden yaptırmazsa, diğer kat malikleri veya bunlardan bir kısmı,bu sürenin tamamlanmasından başlıyarak bir yıl
içinde o bölüme ait arsa payının, değeri karşılığında ve arsa payları oranında kendilerine devredilmesini hakimden
istiyebilirler. Bu halde devrolunan arsa payları kat mülkiyeti kütüğünün ilgili sayfalarının (Beyanlar) hanesine işaret
olunur; arsa payını devralanlar,devraldıkları tarihten başlıyarak iki yıl içinde, harap olan bağımsız bölümü yeniden
yaptırmaya veya aynı süre içerisinde bütün kat malikleri bağımsız bölümlere bağlı arsa paylarını bu kanunun 3 üncü
maddesinin 2 nci fıkrasındaki esaslara göre yeniden hasaplıyarak kat mülkiyeti kütüğüne geçirtmeye mecburdurlar.
Yukardaki fıkra hükmüne uyulmadığı takdirde anagayrimenkul üzerindeki kat mülkiyeti kendiliğinden sona
ererek, gerek o gayrimenkul ve gerek harap olan bölümler için alınan sigorta bedeli üzerinde ortak mülkiyet hükümleri
uygulanır.
Birden ziyade bağımsız bölüm tamamen harap olup da bunlardan birinin yeniden yapılması diğerinin
yapılmasına bağlı bulunuyorsa, bağımsız bölümleri harap olan kat malikleri bunları yeniden yaptırıp
yaptırmıyacaklarını, harabolma tarihinden başlıyarak altı ay içinde diğer kat maliklerine yazılı olarak bildirmeye
mecburdurlar. Bildirmiyenlerin yeniden yaptırmak istemedikleri kabul olunur ve onların arsa payları, bölümlerini
yeniden yaptırmak istiyenlere öncelikle devredilir.
Harabolan bağımsız bölümler üzerindeki kat mülkiyeti bu maddede yazılı süreler devamınca kendiliğinden
kat irtifakına çevrilir ve kat mülkiyeti kütüğünde beyanlar hanesine geçici şerh verilir. Bağımsız bölüm yapılınca onun
üzerindeki kat mülkiyeti yeniden doğar ve geçici şerh kütükten silinir.
III- Bildirme ödevi ve kaydın silinmesi:
Madde 48 - Anagayrimenkulün veya anayapının tümünün veya bir kısmının harabolması halinde durum yönetici
tarafından o gayrimenkulün bulunduğu yerin tapu idaresine ve bütün kat maliklerine; eğer yönetici yoksa, bağımsız
bölümü harap olan kat maliki tarafından tapu idaresine derhal bildirir; bunun bildirilmemesi yüzünden doğacak
zararların tümünden bağımsız bölümü harap olan kat maliki, zararın beşte biri oranındaki kısmından da yönetici
müteselsilen sorumlu olup, Hazine sorumlu değildir.
71
Kat mülkiyeti sona erince, kat mülkiyeti kütüğündeki sayfalar kapatılarak gayrimenkulün kaydı anayapıdan
sağlam kalan kısımlar gösterilmek ve kat mülkiyeti kütüğü kurulmadan önceki genel kütük kaydiyle bağlantı
sağlanmak suretiyle, arsa payları oranında ortak mülkiyet esaslarına göre, genel kütüğe tescil edilir. Bu halde sigorta
bedelleriyle enkaz üzerinde de ortak mülkiyet hükümleri yürür.
Tümü harabolan anayapının arsasında malik veya ortak malikler tarafından yine kat mülkiyeti esasına göre
yeni bir yapı yapılmak istenirse, kat irtifakı ve kat mülkiyeti kurulmasına dair hükümler uygulanır.
B) Kat irtifakının sona ermesi:
Madde 49 - Kat irtifakına konu olan arsanın maliki veya ortak malikleri, tapu memuruna verecekleri yazılı bir beyanla
kat irtifakına ait sicil kaydını sildirerek bu irtifaka her zaman son verebilirler.
Kat irtifakı, buna konu olan arsanın tamamıyla yok olması veya üzerinde yapı yapılamayacak hale gelmesi
veya kamulaştırılması ile kendiliğinden sona erer.
(Değişik fıkralar:13/4/1983 - 2814/14 md.):
Kat irtifakına konu olan arsa üzerinde, bu irtifakın kurulması sırasında verilen plana göre beş yıl içinde yapı
yapılmazsa maliklerden birinin istemi üzerine, sulh hakimi, gerektiğinde ilgilileri de dinleyerek, duruma göre kat
irtifakının sona ermesine veya belli bir süre için uzatılmasına karar verir. Süre istem üzerine yeniden uzatılabilir.
Yukarıdaki fıkra uyarınca kat irtifakı kaldırıldığında tapu kütügündeki kayıt silinir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Son Hükümler
A) Yasaklar:
Madde 50 - Bu kanun yürürlüğe girdikten sonra Medeni Kanuna ve diğer kanunlara göre, bir gayrimenkulün
paydaşlarından birinin o gayrimenkulün bir bölümünden kat maliki gibi tek başına faydalanmasını sağlamak için irtifak
hakkı kurulamaz.
Tümü kargir olmayan yapılarda kat mülkiyeti kurulamaz.
B) Yeni duruma uyma :
I - Medeni Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra kurulan irtifaklarda:
Madde 51 - (Değişik birinci fıkra: 30/4/1969 - 1166/1 md.) Medeni Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra bu kanunun
yürürlüğe girdiğı tarihe kadar bir gayrimenkulün paydaşlarından birinin o gayrimenkulün bir bölümünden kat maliki
gibi tek başına faydalanmasını sağlamak için üzerinde irtifak hakkı kurulmuş olan gayrimenkullerin mülkiyetinin
2/1/1971 tarihine kadar kat mülkiyetine çevrilmesi ve kat mülkiyeti kütüğüne tescil ettirilmesi mecburidir. Bu
yapılmazsa irtifak hakları sona ererek yalnız ortak mülkiyet devam eder.
Gayrimenkul üzerindeki mülkiyetin birinci fıkra gereğince kat mülkiyetine çevrilmesi ve kat mülkiyet
kütüğüne tescili, ortak maliklerden birinin tapu idaresine başvurması üzerine tapu idaresindeki belgelere ve bu kanunun
12 nci maddesinin (b) bendinde yazılı fotoğrafa dayanılarak yapılır; bu halde fotoğrafın,tapu idaresine başvuran ortak
malikin imzasiyle tasdik edilmesi yeter.
Diğer ortak malikler bu çevrilmeye itiraz edemiyecekleri gibi bunun giderlerine katılmaktan ve yönetim
planı yapmaktan kaçınamazlar; kaçınılırsa, hakimin müdahalasine dair olan 33 üncü madde hükmü uygulanır.
II- Medeni Kanundan önce kurulmuş olan haklarda :
Madde 52 - Medeni Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce (Hava hakkı, oda mülkiyeti) gibi isimler altında kurulmuş
olan haklar, bu kanunun yürürlüğe girmesinden başlıyarak üç yıl içinde, aşağıda yazılı hükümlere göre, bu kanun
uyarınca kat mülkiyetine veya kat irtifakına çevrilir:
a) Gayrimenkul üzerinde bu haklara konu olan yapı bölümleri mevcutsa, hak sahipleri,aralarında
yapacakları bir sözleşme ile, o gayrimenkulün arsasında, bölümlerinin değerleri oranında ve hiçbir bedel ödemeye
mecbur olmaksızın, Medeni Kanunun ortak mülkiyet hükümlerine göre paydaş olurlar ve Kat Mülkiyeti Kanununun
ilgili hükümleri uyarınca kat mülkiyetini kurarlar.
b) Yapı bölümleri mevcut olmayıp yalnız hava hakkı mevcutsa, bu hak (a) bendindeki esaslara göre hak
sahibinin arsada paydaş olması suretiyle kendiliğinden kat irtifakı hakkına çevrilir ve kütüğe o suretle tescil edilir.
c) Hak sahipleri anlaşarak bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl içinde eski haklarını kat
mülkiyetine veya kat irtifakına çevirmezlerse, bu çevirme, gayrimenkulün bulunduğu yerin tapu idaresince, ayrı ayrı
bölümlerin değerleri oranında arsa paylarının tespiti ve gereken belgelerin hazırlanması suretiyle ve bu maddenin (a) ve
(b) bendlerindeki esaslar uyarınca,hak sahiplerinden birinin müracaatı üzerine veya doğrudan doğruya yapılır ve durum
bütün hak sahiplerine bildirilir.
Bu hakların tapu idaresince kat mülkiyetine veya kat irtifakına doğrudan doğruya çevrilmesi için gereken
masraflar Hazinece ödenerek, kamu alacaklarının tahsili hakkındaki özel kanun hükümlerine göre hak sahiplerinden
alınır.
72
Hak sahipleri tapu idaresinin kararına karşı, bunun kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde,
sulh mahkemesine dava açmak suretiyle itiraz edebilirler.
III- Medeni Kanuna göre kurulmuş kat irtifaklarının yönetimi:
Madde 53 - Bu kanun yürürlüğe girdiği tarihten önce bir gayrimenkulün paydaşlarından birinin o gayrimenkulün bir
bölümünden kat maliki gibi tek başına faydalanmasını sağlamak için kurulmuş olan irtifak hakları,bu kanuna göre kat
mülkiyetine çevrilinceye kadar anagayrimenkulün yönetimi, yönetim planı yapılması mecburiyeti ve giderlere ve
sigorta mecburiyetine ve bunun primlerine katılma hususlarında bu kanun hükümleri uygulanır.
C) Özel kanuna göre ortaklaştırma (Şüyulandırma) halinde kat mülkiyetinin durumu:
Madde 54 - İmar Kanunu hükümlerine göre ortaklaştırma halinde, ortaklaştırılan gayrimenkuller arasında kat
mülkiyetine tabi gayrimenkul varsa, İmar Kanununun 46 ncı maddesi gereğince ortaklığın giderilmesi hususunda bütün
malikler anlaştıkları takdirde, ortaklığın giderilmesi bu anlaşma hükümlerine göre yapılır.
Böyle bir anlaşmaya varılmazsa, her gayrimenkulün ortaklaştırmadan önceki geçer değerleri, birinci fıkrada
sözü geçen madde hükmüne göre ortaklığı gidermekle görevli sulh mahkemesince ayrı ayrı takdir edilerek, bunlardan
değeri en fazla olan gayrimenkulün malikine, öteki gayrimenkullerin bu değerle satın almasını teklife karar verilir ve bu teklif kabul edilip bedel ödenince ortaklık giderilmiş olur.
Kesinleşen sulh mahkemesi kararının tebliğinden başlayarak bir ay içinde bedel ödenmez veya altı ay içinde
ödenmek üzere banka mektubu veya ayni teminat gösterilmezse ortaklaştırılan gayrimenkullerin tümü, imar durumuna
göre mümkünse kat mülkiyeti muhafaza ve diğer gayrimenkuller buna ilhak edilerek, eğer bu mümkün değilse kat
mülkiyeti kaldırılarak, açık artırma yoluyla satılıp ortaklık giderilir ve satış bedeli her gayrimenkulün, ikinci fıkra
uyarınca takdir edilmiş olan değerleri arasındaki orana göre, maliklere paylaştırılır.
D) Harç ve vergiler:
Madde 55 - Bu kanuna göre kat mülkiyeti ve kat irtifakı kurulması, mülkiyetin başkasına devrini ihtiva etmedikçe her
çeşit harc ve vergiden muaftır. Bu muafiyet, Medeni Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra kurulan irtifak haklarının
51 nci madde gereğince kat mülkiyetine ve Medeni Kanundan önce kurulmuş olan hakların 52 nci maddeye göre kat
mülkiyeti veya kat irtifakına çevrilmesi işlemlerine de şamildir.
Kurulan kat mülkiyetleri tapu memurunca derhal anagayrimenkulün kayıtlı bulunduğu yerin belediyesine ve
vergi dairesine bildirilir.
E) Belediyesi olmıyan yerlerdeki durum:
Madde 56 - Bu kanunun belediyelere yüklediği görevler, belediye olmıyan, yerlerde o yerin bağlı bulunduğu ilçe veya
il merkezleri belediyelerince, 6785 sayılı İmar Kanununun 47 nci maddesinde bahsi geçen sahalarda ise ilgili
belediyece yerine getirilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM (1)
Devre Mülk Hakkı
Madde 57 - Mesken olarak kullanılmaya elverişli bir yapı veya bağımsız bölümün ortak maliklerinden her biri lehine
bu yapı veya bağımsız bölümden yılın belli dönemlerinde istifade hakkı, müşterek mülkiyet payına bağlı bir irtifak
hakkı olarak kurulabilir.
Bu hakka devre mülk hakkı denir.
Madde 58 - Aksi resmi senette kararlaştırılmadıkça devre mülk hakkının bağlı olduğu pay, devrelerin sayı ve süreleri
esas alınarak eşit bir biçimde belirlenir.
Devre mülk hakkı ancak mesken nitelikli, kat mülkiyetine veya kat irtifakına çevrilmiş yahut müstakil
yapılarda kurulabilir.
Devre mülk üzerinde bu hakla bağdaşan ayni haklar tesis edilebilir.
Devre mülk hakkı bağlı olduğu müşterek mülkiyet payına bağlı olarak devir ve temlik edilebilir ve
mirasçılara geçer.
Madde 59 - Devre mülk hakkının yılın belirli dönemlerine ayrılması ve 15 günden daha az süreli olmaması
gerekir.Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa devre mülk hakkı sahibi bu hakkın kullanımını başkalarına bırakabilir.
Madde 60 - Ana taşınmaz mal ile bağımsız bölümlerin ve müstakil yapıların tapu kütüklerinin beyanlar
hanesine,bağımsız bölüm veya yapı üzerinde devre mülk hakkı kurulduğu işaret edilir ve düzenlenecek tapu senedinde
de bu husus belirtilir.
73
Madde 61 - Üzerinde devre mülk hakkı kurulacak yapı veya bağımsız bölümlerin ortak malikler arasında dönem
süresi, devir ve teslimi ile istifade şekil ve usulleri, yöneticilerin seçimi ile hak ve sorumlulukları, büyük onarım için
ayrılacak dönem, bakım masrafları gibi hususlar devre mülk sözleşmesinde belirlenir. Bu hususları içeren ve bütün hak
sahiplerince imzalanan devre mülk sözleşmesi resmi senede eklenir ve tapu kütüğünün beyanlar hanesinde gösterilir.
--------------------(1) Bu bölüm ve bu bölüm başlığı altındaki maddeler 10/6/1985 tarih ve 3227 sayılı Kanunun 1 nci maddesi ile
eklenmiştir.
Devre mülk hakkı kurulan her yapı veya bağımsız bölüm için ortak malikler, kendi aralarından veya
dışardan bir gerek veya tüzelkişiyi yönetici ve kat malikleri kuruluna temsilci olarak tayin ederler. Bu Kanunun genel
hükümlerine göre atanan yöneticilere devre mülk yöneticiliği ile ilgili görevler de verilebilir.
Madde 62 - Kat mülkiyetine çevrilmiş birden fazla bağımsız bölümlerden bazılarının üzerinde devre mülk hakkı
kurulması, aksi yönetim planında kararlaştırılmamışsa, diğer bağımsız bölüm maliklerinin muvafakatlarına bağlı
değildir.
Madde 63 - Üzerinde devre mülk hakkı kurulan yapı veya bağımsız bölümün ortak malikleri, aksi sözleşme ile
kararlaştırılmamışsa, şuyuun giderilmesini isteyemezler.
Madde 64 - Devre mülk hak sahipleri,kendilerine ayrılan ve tapu sicilinde belirtilen dönem süresi sonunda istifade
ettikleri bağımsız bölüm veya yapıyı sözleşme hükümleri gereğince boşaltmaya ve yeni hak sahibine teslime
mecburdurlar.
Dönem süresi sonunda tahliye olmadığı takdirde, istifade edecek dönem sahibinden birisinin veya
yöneticinin tapu kaydını ve sözleşmeyi talebine ekleyerek ibrazı halinde, mahallin en büyük mülki amirin emri ile,
başkaca bir işlem ve tebligata lüzum kalmadan, derhal zabıtaca boşalttırılır. İdare veya yargı organlarına yapılacak
başvuru, bu boşaltma işlemini durdurmaz. İlgililerin kanundan ve sözleşmeden doğan hakları saklıdır.
Madde 65 - Devre mülk hakkı sahiplerinin hak ve borçları, yetki ve sorumluluklarının tespit ve uyuşmazlıkların
çözümlenmesinde bu Kanunda, sözleşmede veya yönetim planında hüküm bulunmayan hallerde Türk Medeni Kanunu
ve ilgili diğer kanun hükümleri uygulanır.
Görevli mahkeme:
Ek Madde 1 - (Ek: 13/4/1983-2814/15 md.)
Bu Kanunun uygulanmasından doğacak her türlü anlaşmazlık sulh mahkemelerinde
çözümlenir.
Kullanma yerlerinin boşaltılması:
Ek Madde 2 - (Ek: 13/4/1983 - 2814/15 md.)
Kat malikleri kurulunca veya bu kurulca yetki verilen yönetici tarafından sözleşmeleri herhangi bir nedenle
feshedilen veya sona eren, kapıcı, kaloriferci, bahçıvan ve bekçiler ile dışarıdan atanan yöneticiler kendilerine bu
görevleri dolayısıyla bir yer tahsis edilmiş ise, bu yerleri onbeş gün içerisinde boşaltmak zorundadırlar. Bu süre içinde
boşaltılmayan yerler yöneticinin veya kat maliklerinden herhangi birinin başvurusu üzerine başkaca tebligata lüzum
kalmadan mahalli mülki amirlerin kararı ile bir hafta içinde zabıtaca boşalttırılır. İdare ve yargı organlarına yapılacak
başvuru, bu kararların yerine getirilmesini durdurmaz. İlgililerin kanun ve sözleşmeden doğan hakları saklıdır.
Birden çok yapılarda uygulanacak özel hükümler:
Ek Madde 3 - (Ek:13/4/1983 - 2814/15 md.)
Bir arsa üzerinde birden çok yapının varlığı halinde, bu Kanunda yer alan hükümlerin uygulanmasında
aşağıdaki kurallar dikkate alınır:
a) Vaziyet planına göre yapılacak tüm bağımsız bölümlerden yüzde kırkının veya blok inşaatlarda herbiri en
az sekiz bağımsız bölümü kapsayan blok veya blokların tamamlanmış bulunması halinde,tamamlanan bağımsız
bölümler için kat mülkiyetine geçilebilir Bu takdirde, tamamlanmamış yapılara ilişkin kat irtifaklarının tapu
kütüklerinde nasıl yer alacağı (11 inci maddenin 2 nci fıkrasına bağlı kalınmaksızın) tüzükle belirlenir.
b) Yapılardan her birine ilişkin ortak giderler o yapıdaki kat malikleri, bütün yapılar için müşterek tesis ve
yerlere ilişkin ortak giderler bütün kat malikleri tarafından 20 nci maddedeki kurala göre karşılanır, Yapılardan bir
kısmının tamamlanmamış olması halinde, kat irtifakı sahipleri de, kendilerini ilgilendirdiği ölçüde ortak tesis ve yerlere
ilişkin giderlere katılırlar.
c) Blok yapılarda, bunlardan yalnız birine ilişkin sorunların çözümlenmesinde, kat malikleri kurulu, o
blokta bulunan bağımsız bölüm maliklerinden oluşur
74
Kat irtifakına geçiş:
Ek Madde 4 - (Ek: 13/4/1983 - 2814/15 md.)
Beş veya daha fazla kişi tarafından üzerinde bir veya birden çok yapı yaptırılmak amacıyla birlikte bir arsa
edinilmiş olması ve pay sahiplerinden en az beşte dördünün kat irtifakına geçiş konusunda aldığı karara uyulmaması
halinde, karara uymayan pay sahiplerinin gayrimenkuldeki paylarının iptaline ve bu payların, isteyen diğer pay
sahipleri adına tesciline sulh mahkemesi tarafından aşağıdaki şartlarla karar verilir:
a) Müşterek gayrimenkulün yukarıda belirtilen amaçla edinildiğinin ispat edilmiş olması,
b) Müşterek maliklerin yukarıda açıklanan çoğunluğunun kat irtifakına geçiş kararına veya bununla ilgili
yükümlülüklere noterlikçe yapılan tebligata rağmen iki ay içinde uyulmamış olması,
c) Karara uymayan müşterek maliklerin paylarının mahkemece tespit edilen rayiç bedelinin mahkeme
veznesine depo edilmesi.
F) Yürürlük tarihi:
Madde 66 - Bu kanun yayımı tarihinden altı ay sonra yürürlüğe girer. (1)
G) Yürütme makamı:
Madde 67 - Bu kanunun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. (1)
23/6/1965 TARİHLİ VE 634 SAYILI ANA KANUNA İŞLENEMEYEN GEÇİCİ MADDELER:
1) 13/4/1983 tarihli ve 2814 sayılı Kanunun geçici maddeleri:
Silinmemiş kat irtifakı hakları:
Geçici Madde 1 - Kat irtifakına konu olan arsa üzerinde, bu Kanunun yürürlüğünden önce süresi içinde bitirilmemiş
olan yapılara ilişkin kat irtifakları tapu kütüğünden silinmemiş ise, bunlar hakkında da 49 uncu maddenin bu Kanunla
değişik hükmü uygulanır.
Önce açılmış davalar:
Geçici Madde 2 - 634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunundan doğan uyuşmazlıklar nedeniyle, bu Kanunun yürürlüğünden
önce asliye hukuk mahkemelerine açılmış davalar bu mahkemelerce sonuçlandırılır.
--------------------------(1) 10/6/1985 tarih ve 3227 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle "Yürürlük tarihi" ile ilgili 57 nci madde 66, "Yürütme
makamı"ile ilgili 58 inci madde de 67 nci madde olarak, numaralandırılmıştır.
2) 5/2/1992 tarih ve 3770 sayılı Kanunun geçici maddesi:
Geçici Madde - Doğal Gazın Kullanımı Hakkında Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Yetki Kanunu ile
Bakanlar Kuruluna verilen Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi 634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu için adı
geçen Yetki Kanunu ile verilen süre bitimine kadar geçerlidir.
634 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun
Yürürlüğe
No.
Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler
giriş tarihi
--------- ----------------------------------------------- ----------------1166
--2/1/1969
2814
--14/4/1983
3227
--25/6/1985
KHK/431
--13/2/1991
3770
--11/2/1992
KANUNLAR,MAYIS 1992(Ek -12)
75
YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN
Kanun Numarası
Kabul Tarihi
Yayımlandığı R.Gazete
Yayımlandığı Düstur
: 4708
: 29/6/2001
: Tarih
: 13.07.2001
: Tertip
:5
Sayı
Cilt
: 24461
:
Sayfa :
Amaç, kapsam ve tanımlar
Madde 1 - Bu Kanunun amacı; can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen, sanat ve sağlık kurallarına,
standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve
esasları düzenlemektir.
Bu Kanun; 3194 sayılı İmar Kanununun 26 ncı maddesinde belirtilen kamuya ait yapı ve tesisler ile 27 nci
maddesinde belirtilen ruhsata tâbi olmayan yapılar hariç, belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan
yerlerde yapılacak yapıların denetimini kapsar.
Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bakanlık :Bayındırlık ve İskân Bakanlığını,
b) İlgili idare :Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki uygulamalar için büyükşehir
belediyeleri ile diğer belediyeleri, bu alanlar dışında kalan alanlarda valilikleri, yapı ruhsatı ve kullanma izin belgesi
verme yetkisine sahip diğer idareleri,
c) Yapı sahibi : Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel kişileri,
d) Yapım süresi :Yapı sahibinin, yapı ruhsatını aldığı tarih ile yapı kullanma iznini aldığı tarih arasındaki
dönemi,
e) Yapı inşaat alanı : Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak
alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının alanını,
f) Yapı yaklaşık maliyeti :Binalarda, Bakanlıkça her yıl yayımlanan mimarlık ve mühendislik hizmet
bedellerinin hesabına esas yapı yaklaşık birim maliyetlerine ilişkin ilgili mevzuatta belirtilen birim maliyet ile yapı
inşaat alanının çarpımından elde edilen bedeli;binalarda yapılacak değiştirme, güçlendirme ve esaslı onarım işlerinin ve
bina dışında kalan yapılarda ise yapının keşif bedelini,
g) Taşıyıcı sistem :Yapıların; temel, betonarme, ahşap, çelik karkas, duvar, döşeme ve çatı gibi yük taşıyan
ve aktaran bölümlerini ve istinat yapılarını,
h) Yapı hasarı : Kullanımdan doğan hasarlar hariç, yapının fen ve sanat kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve
kusurlu yapılması nedeniyle yapıda meydana gelen ve yapının kullanımını engelleyen veya yapıda değer kaybı
oluşturan her türlü hasarı,
ı) Yapı denetim kuruluşu :Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile münhasıran yapı denetimi görevini yapan,
ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişiyi,
j) Yapı müteahhidi :Yapım işini, yapı sahibine karşı taahhüt eden veya ticarî amaçlaya da kendisi için şahsî
finans kaynaklarını kullanarak üstlenen, ilgili meslek odasına kayıtlı, gerçek ve tüzel kişiyi,
k) Proje müellifi :Mimarlık, mühendislik tasarım hizmetlerini iştigal konusu olarak seçmiş, yapının etüt ve
projelerini hazırlayan gerçek ve tüzel kişiyi,
l) Denetçi mimar ve mühendis :İlgili mühendis ve mimar meslek odalarına üyeliği devam eden ve
Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendis ve mimarları,
m) Laboratuvar : İnşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde ilgili
standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden,
Bakanlıktan izin almış tesisi,
İfade eder.
Yapı denetim kuruluşları ve görevleri
Madde 2 - Bu Kanun kapsamına giren her türlü yapı; Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile çalışan ve münhasıran yapı
denetimi ile uğraşan tüzel kişiliğe sahip yapı denetim kuruluşlarının denetimine tabidir. Yapı denetim hizmeti; yapı
denetim kuruluşu ile yapı sahibi veya vekili arasında akdedilen hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütülür. Yapı
sahibi, yapım işi için anlaşma yaptığı yapı müteahhidini vekil tayin edemez.
Yapı denetim kuruluşlarının nama yazılı ödenmiş sermayelerinin tamamının, mimar veya mühendislere ait
olması zorunludur. Yapı denetim kuruluşları; denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanları istihdam
eder.
Yapı denetim kuruluşunda görev alacak denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanlarında
ve laboratuvar görevlilerinde aranacak nitelik ve deneyim ile bu kişilere belge verilmesi, yapı denetim kuruluşunun ve
laboratuvarların çalışma usul ve esasları Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Yapı denetim kuruluşları aşağıda belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür:
a) Proje müelliflerince hazırlanan, yapının inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve temel raporları ile
uygulama projelerini ilgili mevzuata göre incelemek, proje müelliflerince hazırlanarak doğrudan kendilerine teslim
76
edilen uygulama projesi ve hesaplarını kontrol ederek, ilgili idareler dışında başka bir kurum veya kuruluşun vize veya
onayına tabi tutulmadan, ilgili idareye uygunluk görüşünü bildirmek.
b) Yapı denetimini üstlendiğine dair ilgili idareye taahhütname vermek, yapı ruhsatının ilgili bölümünü
imzalamak, bu yapıya ilişkin bilgileri yapı ruhsatı düzenleme tarihinden itibaren yedi gün içinde Bakanlığa bildirmek.
c) Yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemek.
d) Yapım işlerinde kullanılan malzemeler ile imalatın proje, teknik şartname ve standartlara uygunluğunu
kontrol etmek ve sonuçlarını belgelendirmek, malzemeler ve imalatla ilgili deneyleri yaptırmak.
e) Yapılan tüm denetim hizmetlerine ilişkin belgelerin bir nüshasını ilgili idareye vermek, denetimleri
sırasında yapıda kullanılan malzeme ve imalatın teknik şartname ve standartlara aykırı olduklarını belirledikleri
takdirde, durumu bir rapor ile ilgili idareye ve il sanayi ve/veya ticaret müdürlüklerine bildirmek.
f) İş yerinde, iş güvenliği ve işçi sağlığı konusunda gerekli tedbirlerin alınması için yapı müteahhidini yazılı
olarak uyarmak, uyarıya uyulmadığı takdirde durumu ilgili bölge çalışma müdürlüğüne bildirmek.
g) Ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirmek.
h) Yapının ruhsat eki projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğine dair ilgili idareye rapor
vermek.
ı) Zemin, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun olarak laboratuvarlarda
yaptırmak.
Sorumluluklar ve yapılamayacak işler
Madde 3 - Bu Kanunun uygulanmasında, yapı denetim kuruluşları imar mevzuatı uyarınca öngörülen fennî mesuliyeti
ilgili idareye karşı üstlenir.
Yapı denetim kuruluşları, denetçi mimar ve mühendisler, proje müellifleri, laboratuvar görevlileri ve yapı
müteahhidi ile birlikte yapının ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu
yapılmış olması nedeniyle ortaya çıkan yapı hasarından dolayı yapı sahibi ve ilgili idareye karşı, kusurları oranında
sorumludurlar. Bu sorumluluğun süresi; yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren, yapının taşıyıcı
sisteminden dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarda ise iki yıldır.
Yapıda, yapı kullanma izni alındıktan sonra, ilgili idareden izin alınmadan yapılacak esaslı tadilattan
doğacak yapı hasarından, izinsiz tadilat yapan sorumludur. Yapı denetim kuruluşu; yazılı ihtarına rağmen yapı sahibi
tarafından önlemi alınmayan, parsel dışında meydana gelen ve yapıda hasar oluşturan yer kayması, çığ düşmesi, kaya
düşmesi ve sel baskınından doğan hasarlardan sorumlu değildir.
Yapı denetim kuruluşlarının yöneticileri, ortakları, denetçi mimar ve mühendisleri ile proje müellifleri,
laboratuvar görevlileri ve yapı müteahhidi; bu Kanunun uygulanmasından dolayı ortaya çıkan yapı hasarından
sorumludur.
Yapı denetim kuruluşu denetim faaliyeti dışında başka ticarî faaliyette bulunamaz. Bu kuruluşun denetçi
mimar ve mühendislerinin, denetim faaliyeti süresince başkaca meslekî ve inşaat işleri ile ilgili ticarî faaliyette
bulunmaları yasaktır.
Yapı denetim komisyonu ve görevleri
Madde 4 - Yapı denetim komisyonu; Bakanlıkça görevlendirilecek, konu ile ilgili en az genel müdür yardımcısı
seviyesinde bir başkan ile en az şube müdürü seviyesinde dört üyeden oluşur ve Bakanlıkça uygun görülen birimin
bünyesinde faaliyetlerini yürütür.
Yapı denetimi komisyonu, yapı denetim kuruluşlarına izin belgesi verir, faaliyetlerini denetler ve sicillerini
tutar. Bu Kanunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıkları inceler ve görüşünü bildirir.
Yapı denetim komisyonu bu Kanun hükümlerine aykırı hareket eden yapı denetim kuruluşu hakkında 8 inci
maddeye göre işlem yapılmak üzere Bakanlığa teklifte bulunur.
Yapı denetim komisyonunun; çalışma usul ve esasları Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Yapı denetimi hizmet sözleşmeleri
Madde 5- Yapı denetimi hizmet sözleşmeleri yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında akdedilir. Bu sözleşmenin
bir sureti taahhütname ekinde ilgili idareye verilir.
Bu sözleşmede; taahhüt edilen hizmetin konusu, yeri, inşaat alanı, süresi, varsa yapı sahibi ile yapı
müteahhidi arasında akdedilen sözleşmede yer alan yapının fizikî özellikleri, yapı denetimi hizmet bedeli, yapı
denetiminde görev alacak teknik personel listesi ve diğer yükümlülükler yer alır.
İlgili idare; yapı denetimi hizmet sözleşmesinde yer alan hükümlere, yapı sahibinin uymaması halinde yapı
tatil tutanağı düzenleyerek inşaatı durdurur, yapı denetim kuruluşunun uymaması halinde ise yapı denetimi
komisyonuna bildirimde bulunur.
Yapı denetimi hizmetleri için yapı denetim kuruluşlarına ödenecek hizmet bedelleri, asgarî hizmet
bedelinden az olmamak kaydıyla, projenin özellikleri ile yapının bulunduğu bölgenin fizikî, ekonomik ve sosyal
özellikleri dikkate alınarak bu sözleşmede belirtilir.
77
Asgarî hizmet bedeli, yapı yaklaşık maliyetinin % 3`üdür. Yapım süresi, iki yılı aşan yapılarda, bu oran, her
altı ay için % 10 artırılır, iki yıldan kısa süren yapılarda ise her altı ay için % 5 azaltılır.
Yapı denetim kuruluşu, katma değer vergisi hariç yaptığı hizmetlerden dolayı yapı sahibinden başka ad
altında ayrıca hiçbir bedel talebinde bulunamaz.
Yapı denetimi hizmet sözleşmesi ve hizmet bedellerinin ödenme esasları Bakanlıkça hazırlanacak
yönetmelikle düzenlenir.
Yapı denetim kuruluşu ile mimar ve mühendislerinin yapı ile ilişkisinin kesilmesi
Madde 6 - Yapı denetim kuruluşunun görevden ayrılması veya mimar ve/veya mühendislerinden birinin, herhangi bir
sebeple yapı ile ilişkisinin kesilmesi halinde yapı denetim kuruluşu durumu; gerekçeleri ile birlikte en geç üç iş günü
içinde yazılı olarak Bakanlığa ve ilgili idareye bildirir. Aksi takdirde kanunî sorumluluktan kurtulamaz.
Bu durumda; yapı sahibince, yeniden yapı denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe veya yapı denetim
kuruluşunca, ayrılan mimar ve/veya mühendislerin yerine yenisi işe başlatılmadıkça ilgili idarece yapının devamına
izin verilmez.
Sicillerin tutulması ve yapılara sertifika verilmesi
Madde 7 - Yapı denetim kuruluşlarının ve bu kuruluşların mimar ve mühendislerinin yapı denetimine ait sicilleri, ilgili
idare tarafından verilen sicil raporlarına göre yapı denetimi komisyonunca tutulur.
Bu Kanun kapsamında denetlenerek inşa edilmiş yapılara ilgili idarelerce sertifika verilir.
Siciller ile sicil raporlarının tutulması ve yapılara sertifika verilmesine dair usul ve esaslar Bakanlıkça
hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Denetim faaliyetinin durdurulması ve izin belgesinin iptali
Madde 8 - Yapı denetim kuruluşlarından, bu Kanunda öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri
anlaşılanların veya son üç yıl içerisinde üç defa olumsuz sicil alanların veyahut 3 üncü maddenin son fıkrası ile 6 ncı
maddenin birinci fıkrası hükümlerine aykırı hareket ettiği belirlenenlerin denetim faaliyeti, yapı denetim komisyonunun
teklifi üzerine Bakanlıkça bir yıla kadar durdurulur ve belgesi geçici olarak geri alınır. Durdurma kararı, Resmî
Gazetede ilan edilir ve sicillerine işlenir. Denetim faaliyetinin geçici olarak durdurulmasına neden olan yapı denetim
kuruluşunun mimar ve mühendisleri, bu süre içerisinde başka ad altında dahi olsa hiçbir denetim faaliyetinde
bulunamaz. Geçici durdurmaya neden olan mimar ve mühendisler Bakanlıkça ilgili meslek odasına bildirilir. Meslek
odaları, bu kişiler hakkında kendi mevzuatına göre işlem yapar.
Faaliyeti üç defa durdurulan yapı denetim kuruluşunun denetim faaliyetine son verilir ve izin belgesi
Bakanlıkça iptal edilir.
İzin belgesi iptal edilen yapı denetim kuruluşunun, kusurları mahkeme kararı ile kesinleşen mimar ve
mühendisleri başka bir yapı denetim kuruluşunda görev almaları halinde, görev aldıkları bu kuruluşa izin belgesi
verilmez, verilmişse iptal edilir.
Denetim faaliyeti geçici olarak durdurulan veya izin belgesi iptal edilen yapı denetim kuruluşu hakkındaki
bu karar ilgili idareye bildirilir ve denetimini üstlendiği yapıların devamına izin verilmez. Bu durumda, yapım
faaliyetine devam edilebilmesi için yapı sahibince başka bir yapı denetim kuruluşunun görevlendirilmesi zorunludur.
Ceza hükümleri
Madde 9 - Bu Kanun hükümlerinin uygulanması sırasında görevini ihmal eden veya kötüye kullanan yapı denetim
kuruluşunun ortakları, yöneticileri, mimar ve mühendisleri, yapı müteahhidi, proje müellifi ile laboratuvar görevlileri
765 sayılı Türk Ceza Kanununun 3 üncü bab, 4 üncü faslındaki görevi ihmal ve görevi kötüye kullanma ile ilgili
hükümlerine göre cezalandırılır.
Yapı denetim kuruluşunun izin belgesi alma aşamasında gerçeğe aykırı belge düzenlendiğinin izin belgesi
verildikten sonra anlaşılması halinde, izin belgesi derhal iptal edilir ve ayrıca gerçeğe aykırı belge düzenlemekten, bu
belgeleri düzenleyenler hakkında suç duyurusunda bulunulur.
Yapılar ile ilgili diğer düzenlemeler ile yapıların uğramış olduğu yıkım ve zararlardan dolayı genel hukuk
hükümleri uygulanır.
Bu madde uyarınca hükmolunacak cezalar paraya çevrilemez ve tecil edilemez.
Bu Kanuna aykırı fiillerden dolayı hükmolunan kesinleşmiş mahkeme kararları, Cumhuriyet savcılıklarınca
Bakanlığa ve mimar ve mühendislerin bağlı olduğu meslek odalarına bildirilir.
Yapı denetim kuruluşu ile denetçi mimar ve mühendisleri; eylem ve işlemlerinden 3194 sayılı İmar
Kanununun fenni mesul için öngörülen hükümlerine tabidirler.
Bakanlığın denetim yetkisi
Madde10- Bakanlık, bu Kanunun uygulanmasında yapı denetim kuruluşlarının işlem ve faaliyetlerini denetleme
yetkisine sahiptir.
78
Kanunun uygulanacağı iller
Madde 11 - Bu Kanunun uygulanmasına pilot iller olarak; Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bolu, Bursa,
Çanakkale, Denizli, Düzce, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ ve Yalova
illerinde başlanır.
Pilot illerin genişletilmesi ve daraltılmasına, Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Diğer hükümler ve yönetmelikler
Madde12 - Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
Bu Kanun gereğince düzenlenmesi öngörülen yönetmelikler, Kanunun yayımı tarihinden itibaren kırkbeş
gün içerisinde Bakanlıkça çıkarılır.
Yürürlükten kaldırılan ve değiştirilen hükümler
Madde 13 - a) 3.2.2000 tarihli ve 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten
kaldırılmıştır.
b) 27.1.1954 tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanununun ek 5, ek 6, ek 7 nci
maddeleri ile geçici 6 ve geçici 7 nci maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.
c) 17.6.1938 tarihli ve 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanunun 7 nci maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
Madde 7. - 1 inci maddede belirtilen diploma veya ruhsatnamelerden birini haiz olmayanlar Türkiye`de mühendis veya
mimar unvanı ile istihdam olunamazlar, imzalarla sanat icra edemezler, bu unvanları kullanarak rey veremezler ve imza
da koyamazlar.
GEÇİCİ MADDE 1 - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce Bakanlıkça yapı denetim kuruluşlarına verilmiş
olan yapı denetimi izin belgeleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle geçerlidir. Bu süre
içerisinde bu Kanun hükümlerine uygun olarak yenilenmeyen yapı denetim izin belgeleri geçersiz sayılır.
GEÇİCİ MADDE 2 - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 3194 sayılı İmar Kanunu ile 595 sayılı Yapı
Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre alınan yapı ruhsatları geçerlidir.
GEÇİCİ MADDE 3 - 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca yapı denetim
kuruluşlarınca tahsil edilmiş olan malî sorumluluk sigorta primleri yapı sahiplerine iade edilir.
Yürürlük
Madde 14 - Bu Kanun yayımı tarihinden otuz gün sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 15 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
YAPI DENETİMİ UYGULAMA USUL VE ESASLARI YÖNETMELİĞİ
Dayandığı Kanun Numarası ve Tarih: 4708 - 26.6.2001
Resmi Gazete ile Neşir ve İlanı: 12 Ağustos 2001 - Sayı: 24491
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı; can ve mal güvenliğini teminen, imar planına, fen, sanat ve sağlık kurallarına,
standartlara uygun, kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve
esasları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Yönetmelik, yapı denetim kuruluşları ve laboratuvarların çalışma usul ve esaslarını, bu kuruluşlarda
görev alacak denetçi mimar ve mühendisler ile diğer görevlilerde aranacak nitelikleri, yapı denetim komisyonunun
çalışma usul ve esaslarını, yapı denetimi hizmet sözleşmesi düzenlenmesi ve hizmet bedellerinin ödenmesi esaslarını,
yapı denetim kuruluşları ile bu kuruluşların denetçi mimar ve mühendislerinin sicil raporlarının tutulmasına ve yapılara
sertifika verilmesine dair usul ve esasları kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3- Bu Yönetmelik 29/6/2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun gereğince hazırlanmıştır.
79
İKİNCİ BÖLÜM
Yapı Denetim Kuruluşları ve Laboratuvarların
Çalışma Usul ve Esasları
Yapı Denetim Kuruluşları
Madde 4- Yapı denetim kuruluşlarının ortakları; mimar, inşaat mühendisi, makina mühendisi ve elektrik
mühendislerinden oluşur.
Yapı denetim kuruluşlarının denetleyebilecekleri toplam yapı inşaat alanı 720.000 m2'yi geçemez. Bu
kuruluşlar, görev yapacağı il dışında, kanunun uygulandığı illerde şube açabilirler. Şube açabilmeleri için yapı denetim
kuruluşlarının yapı inşaat alanına bağlı olarak o ilde ikamet eden yapı denetçisi inşaat mühendisini ve yardımcı kontrol
elemanlarını istihdam etmesi zorunludur. Şubede istihdam edilecek yapı denetçisi inşaat mühendislerine ait Örnek-1'e
uygun taahhütnamenin, denetçi belgesinin, nüfus cüzdanı örneğinin, ikametgah ilmuhaberinin, noter tasdikli imza
beyanının ve yardımcı kontrol elemanı mühendislere ait Örnek 2'ye uygun taahhütnamenin, diploma suretinin ve
ikametgah ilmuhaberinin Yapı Denetim Komisyonuna verilmesi gerekmektedir.
Yapı denetim kuruluşunun üzerinde başka denetim işi bulunmamak, aynı alanda ve tek ruhsata bağlı olmak
şartıyla toplam yapı inşaat alanı sınırı aranmaz.
Yapı Denetim Kuruluşlarına İzin Belgesi Verilmesi
Madde 5- Yapı denetim kuruluşları izin belgesi alabilmek için Bakanlığa, görev yapacağı ili belirten dilekçe ve eki
aşağıdaki belgelerle birlikte müracaat ederler.
a) Kuruluşun ödenmiş sermayesinin nama yazılı hisselerinin tamamının mimar ve mühendislere ait olduğunu
ve yalnızca yapı denetimini faaliyet konusu olarak seçtiğini gösteren ticaret sicil gazetesi,
b) Ticaret veya sanayi odasına kayıt belgesi,
c) Şirket ortaklarının noter tasdikli imza sirküleri,
d) Şirket ortaklarının Örnek-3'e uygun taahhütnameleri,
e) Kuruluşta asgari;
- Bir denetçi mimarın,
- Bir proje denetçisi inşaat mühendisinin,
- Üç yapı denetçisi inşaat mühendisinin,
- İki denetçi makina mühendisinin,
- Bir denetçi elektrik mühendisinin,
denetim sorumluluğu üstleneceğine dair Örnek-4'e uygun taahhütnameleri, denetçi belgeleri, noter tasdikli imza
beyanları, nüfus cüzdanı örnekleri ve ikametgah ilmuhaberleri.
Bu belgelerden herhangi birinin gerçeğe aykırı düzenlendiğinin anlaşılması halinde düzenleyenler veya bu tür
belgeleri kullananlar hakkında suç duyurusunda bulunulur ve izin belgesi verilmişse iptal edilir.
Yapı Denetim Kuruluşlarının Çalışma Usul ve Esasları
Madde 6- Yapı denetim kuruluşları, 29/6/2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2 nci
maddesinde belirtilen görevleri eksiksiz ve mesleki ahlak kurallarına uygun olarak yerine getirmekle yükümlüdür.
Yapı denetim kuruluşları, yapı denetimi izin belgesinin noter tasdikli sureti ile Bakanlıkça onaylanmış yapıya
ilişkin bilgi formunun aslını, yapı ruhsatı alınması aşamasında ilgili idareye vermek zorundadır.
Yapı denetim kuruluşları proje denetimi aşamasında;
a) Bakanlıkça hazırlanan Mühendislik ve Mimarlık Proje Düzenleme Esasları, imar planı, ilgili idarenin imar
yönetmelikleri ile diğer yönetmelik, şartname ve standartlara uygunluğunu,
b) Proje müelliflerince hazırlanan, uygulama projelerinin ve hesaplarının ilgili mevzuata uygunluğunu,
c) Bakanlıkça hazırlanacak 28/6/1993 tarihli ve 393 sayılı Genelge ile yürürlüğe konulmuş olan Zemin ve
Temel Etüdü Raporunun Hazırlanmasına İlişkin Esaslar'a uygun olarak bir jeoteknik raporun olup olmadığını ve temel
sisteminin bu rapora uygunluğunu,
d) Taşıyıcı sistemin öncelikle Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik ile TS 500 ve
yürürlükteki standart, şartname ve esaslara göre projelendirildiğini,
e) 8/5/2000 tarihli ve 24043 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Binalarda Isı Yalıtımı Yönetmeliği'ne
uygunluğunu, kontrol eder.
80
Yapı denetim kuruluşu, varsa bu rapor ve projelerde tespit edilen eksiklik ve yetersizliklerin giderilmesini
sağlar.
İncelenen projelerin uygun görülmesi halinde ilgili denetçi mimar ve mühendisler tarafından imzalanır.
Projelerin inceleme süresi yapı denetimi hizmet sözleşmesinde belirtilir.
Yapım aşamasında;
a) Yapının taşıyıcı sistemindeki beton, beton çelik çubuk, duvar elemanları vb. malzeme ve imalatın, standart
ve şartnamelere göre Bakanlıkça izin belgesi verilen özel veya kamu kuruluşlarının laboratuvarlarında muayene ve
deneylerini yaptırarak raporlarını ilgili idareye verir.
b) Beton kalıbı ve demir teçhizatı kontrol edilerek Örnek-5'e uygun tutanak düzenlenmeden beton dökümüne
izin verilmez. Beton, yapı denetim kuruluşunun yardımcı kontrol elemanlarının gözetiminde dökülür. Beton
numuneleri, döküm yerinde yardımcı kontrol elemanlarının nezaretinde deneyi yapacak laboratuvar teknik
elemanlarınca alınır, alınan numuneler belirlenen laboratuvara, bu laboratuvar teknik elemanı tarafından götürülür.
Beton dökümünü müteakip Örnek-6'ya uygun tutanak düzenlenir. Bu tutanakları ve deney raporlarını, düzenleme
tarihinden itibaren üç iş günü içinde ilgili idareye verir.
c) Yapı denetim kuruluşu, yazılı ihtarına rağmen ruhsat ve eklerine aykırı iş yapan işçi ve ustanın durumunu
ilgili idareye bildirir.
d) Yapının ruhsat eki projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğini belirten ve denetçi mimar ve
mühendisler tarafından imzalanan raporu ilgili idareye verir.
e) Yapı kullanma izninin alınmasını müteakip, yapı denetim kuruluşu yapı denetimine ait diğer bilgi ve
belgeleri ilgili idareye verir.
Teknik Personelin Denetim Yetkisi ve Yapı Denetim Kuruluşlarındaki İstihdam Esasları
Madde 7- Yapı denetim kuruluşlarında görev alan denetçi mimar ve mühendisler;
a) Denetçi mimarlar; mimarı projenin ve yapının bu projelere uygun yapılıp yapılmadığının denetimini yaparlar.
Denetim yetkisi sınırları 360.000 m2 toplam inşaat alanıdır.
b) Proje denetçisi inşaat mühendisleri; jeoteknik raporuyla birlikte yapı statiği ve betonarme-çelik-ahşap-yığma yapı
hesabı ve projelerinin denetimi ile görevlidir. Denetim yetkisi sınırları 360.000 m2 toplam inşaat alanıdır.
c) Yapı denetçisi inşaat mühendisleri; yapı denetimini yaparlar. Denetim yetkisi sınırları 120.000 m2 dir.
d) Denetçi makina mühendisleri; proje ve yapı denetimini yaparlar. Denetim yetkisi sınırları 120.000 m2 dir.
e) Denetçi elektrik mühendisleri; proje ve yapı denetimini yaparlar. Denetim yetkisi sınırları 120.000 m2 dir.
Yapı denetim kuruluşlarında görev alan yardımcı kontrol elemanları:
- İnşaat mühendisi
30.000 m2
Teknik öğretmen, tekniker veya teknisyen
15.000 m2
- Makina mühendisi
60.000 m2
Teknik öğretmen, tekniker veya teknisyen
30.000 m2
- Elektrik mühendisi
120.000 m2
Teknik öğretmen, tekniker veya teknisyen
60.000 m2
toplam yapı inşaat alanına kadar yapıları denetleyebilirler.
Yapı denetim kuruluşunda görev alan yardımcı kontrol elemanlarının tamamının mühendis olması zorunludur.
Ayrıca, gerek duyulması halinde ilaveten diğer yardımcı kontrol elemanları da görevlendirilebilir.
Yapı denetim kuruluşları; denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanlarının denetleme
yetkisine sahip oldukları yapı inşaat alanı aşıldığı takdirde, ilave denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol
elemanlarını görevlendirmek ve bununla ilgili belgeleri Yapı Denetim Komisyonuna vermek zorundadır.
Yapı denetçisi inşaat mühendisi ve yardımcısı kontrol elemanları, sadece bir il sınırları içerisinde görev yapabilirler.
Diğer denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcıları için bu şart aranmaz.
Yardımcı kontrol elemanları, kuruluşun görev yaptığı ilde üstleneceği denetim hizmeti için Örnek-2'ye uygun
taahhütnameyi, diploma suretini, ikametgah ilmuhaberini yapı denetim kuruluşuna vermek zorundadır.
Yapı denetim kuruluşlarının proje ve yapım işini denetleyecekleri yapıların ruhsatları, kuruluşu temsilen
denetçi mimar veya inşaat mühendisleri tarafından imzalanır.
Yapı denetim kuruluşları ile denetçi mimar veya mühendislerinden birinin yapı ile ilişkisinin kesilmesi
halinde, ilgili idare yapının o andaki durumunu belirleyen bir tespit tutanağını üç iş günü içinde düzenleyerek bir
kopyasını Yapı Denetim Komisyonuna gönderir. Yapı denetim kuruluşu, ayrılan denetçi mimar veya mühendisin
81
yerine 30 gün içinde yeni denetçi mimar veya mühendisi görevlendirmediği takdirde ilgili idarece yapı tatil tutanağı
düzenlenir.
Yapı denetim kuruluşundan ayrılmak isteyen denetçi mimar ve mühendisler, bu isteklerini noter kanalıyla
Bakanlığa ve yapı denetim kuruluşuna bildirirler. Bu durumda, bildirimin Bakanlığa tebliğ tarihinden itibaren üç ay
içerisinde bir başka yapı denetim kuruluşunda görev alamazlar.
Laboratuvarların Çalışma Usul ve Esasları
Madde 8- Yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde ilgili standart veya teknik şartnamelere
göre ölçüm, muayene ve kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tespit edebilen yeterli alet, teçhizat ve personele
sahip olan laboratuvarlar; Bakanlık Yapı İşleri Genel Müdürlüğünden izin belgesi almak zorundadır. İzin belgesi almak
için gerekli şartlar, Bakanlıkça hazırlanan bu Yönetmelik eki Laboratuvar İzni Onay Talimatı (Ek-1) ile Laboratuvar
İzin Belgesi Teknik Şartnamesi (Ek-2)'de belirtilmiştir.
Laboratuvar kuruluşu, şube açtığı takdirde bu şube için de ayrıca izin belgesi alınması şarttır.
Yapı malzemesi üreten veya imal eden kuruluşlar ürettikleri veya imal ettikleri malzemeleri test etmek üzere
kurdukları laboratuvarlarda yapı denetimine ilişkin muayene ve deneyleri yapamazlar.
Laboratuvarlarda yapı malzemesi kalite kontrolu konusunda laboratuvar denetçi belgesine sahip en az bir
inşaat veya kimya mühendisi, zemin deneyleri konusunda laboratuvar denetçi belgesine sahip en az bir inşaat veya
jeoloji veya jeofizik mühendisi ile yardımcı teknik elemanlar istihdam edilir.
Deneyi yapılacak numuneler, standartlarda yazılı usullere göre laboratuvar görevlilerince alınır ve usulüne
uygun teste tabi tutulur.
Laboratuvarlar, her yıl en az bir defa Bakanlıkça denetlenir ve İzin Belgeleri yenilenir.
Yapı Denetim Kuruluşlarında ve Laboratuvarlarda Görev Alacak Teknik Personelin Deneyim ve Nitelikleri
Madde 9- Yapı denetim kuruluşlarınca proje ve yapım işlerinin denetimi, denetçi mimar ve mühendis tarafından
yürütülür.
Aşağıdaki şartları ve belgeleri sağlayan mimar ve mühendislere, Yapı Denetimi Komisyonuna başvurmaları
halinde, Örnek-7'ye uygun denetçi mimar veya mühendis belgesi verilir.
a) Diploma veya mezuniyet belgesi aslı veya noter tasdikli örneği,
b) İlgili meslek odalarına kayıtlı olduklarına dair belge,
c) Nüfus cüzdanı tasdikli örneği ve 2 adet fotoğraf,
d) Cumhuriyet Savcılığından alınacak, yüz kızartıcı bir suçtan dolayı hüküm giymediğine dair adli sicil belgesi,
e) Mesleğinde fiilen en az 12 yıl çalıştığına dair ilgili kurum ve kuruluşlardan alınacak belgeler,
f) Laboratuvarlarda görev alacak denetçi mühendisler için 12 yıllık fiili meslek süresinin en az üç yılını meslek içi
ihtisas alanında çalıştığına dair kurum ve kuruluşlardan alınacak belge.
Kamu çalışanı olan mimar ve mühendisler, mesleki deneyime sahip olduklarını, görev yaptıkları kurumlarından
alacakları belge ile çalıştıkları mesleki ihtisas alanlarını ve çalışma süresini belirtecek şekilde belgelendirirler. Serbest
veya özel kesimde çalışan mühendis ve mimarlar; mesleki deneyimlerini ve çalışma sürelerini belirten, çalıştıkları özel
kuruluşlardan aldıkları ve çalışma alanı ile ilgili kamu kurum ve kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşlarınca onaylı belge ile belgelendirirler.
Yapı Denetim Komisyonunca verilen denetçi belgeleri 5 yıl için geçerli olup, 5 yılın sonunda yenilenmeyen denetçi
belgesi hükümsüz sayılır.
Denetçi belgeleri;
- Mimarlar için "Proje ve Uygulama Denetçisi",
- Proje inceleyen inşaat mühendisleri için "Proje Denetçisi",
- İnşaat denetimi yapacak inşaat mühendisleri için "Yapı Denetçisi",
- Makina ve Elektrik mühendisleri için "Proje ve Yapı Denetçisi",
- Laboratuvarda görev yapacaklar için "Laboratuvar Denetçisi",
- Diğer mühendislik alanları için "Proje ve Uygulama Denetçisi",
adıyla düzenlenir.
82
Denetçi belgesine sahip olan mimar ve mühendisler, Bakanlığın veya Bakanlıkça uygun görülen kurum ve
kuruluşların açacakları hizmet içi eğitim programlarına katılmak zorundadırlar. Yapı Denetim Komisyonunca uygun
görülen ve geçerli bulunan belgelenmiş hastalık, tabii afet vb. sebepler olmadan iki defa kursa katılmayanların denetçi
belgeleri iptal edilir, sicillerine işlenmek üzere yapı denetim kuruluşuna bildirilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yapı Denetim Komisyonunun Çalışma
Usul ve Esasları
Yapı Denetim Komisyonu
Madde 10- Yapı Denetim Komisyonu; Bakanlıkça görevlendirilecek, konu ile ilgili en az genel müdür yardımcısı
seviyesinde bir başkan ile en az şube müdürü seviyesinde dört üyeden oluşur.
Asil üyelerin bulunmaması halinde, yedek üyeler görev yaparlar.
Yapı Denetim Komisyonunun Çalışma Usul ve Esasları
Madde 11- Yapı Denetim Komisyonu, başkanın yazılı veya sözlü çağrısı üzerine üye tam sayısının salt çoğunluğu ile
toplanır. Komisyon kararları çoğunlukla alınır. Çekimser oy kullanılamaz. Oyların eşit olması durumunda komisyon
başkanının bulunduğu taraf çoğunluğu teşkil eder.
Yapı Denetim Komisyonu; yapı denetim kuruluşlarının faaliyetlerini denetlemek, mimar ve mühendislere
denetçi belgesi vermek, yapı denetim kuruluşlarına izin belgesi düzenlemek, denetçi mimar ve mühendislerin sicillerini
tutmak ve yapı denetimi süresince taraflar arasında doğacak uyuşmazlıkları inceleyerek görüş bildirmekle görevlidir.
Kanunun uygulanmasına ilişkin doğabilecek uyuşmazlıklar, öncelikle yapının bulunduğu yerin il bayındırlık
ve iskan müdürlüklerince incelenerek sonuçlandırılır. İtiraz halinde konu il bayındırlık ve iskan müdürlüklerince Yapı
Denetim Komisyonuna bildirilir. Yapı Denetim Komisyonu itiraz konusunu, öncelikle taahhütname ve sözleşme olmak
üzere ilgili mevzuat hükümlerini dikkate alarak inceler ve sonuçlandırır.
Komisyon, gerektiğinde uyuşmazlık konularını, şikayetleri ve yapı denetim kuruluşlarının faaliyetlerini
mahallinde incelemek üzere elemanlar ve heyetler görevlendirir.
Yapı denetim kuruluşlarının denetçi mimar ve mühendisleri ile yardımcı kontrol elemanlarına, kamu veya özel
sektör kuruluşları ile birlikte belirleyeceği şartlara göre meslek içi eğitim ve faaliyet programları düzenler.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmeleri ve
Hizmet Bedellerinin Ödenmesi Esasları
Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmesi
Madde 12- 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun kapsamına giren
yapıların sahipleri, yapı ruhsatı almadan önce bir yapı denetim kuruluşu ile Örnek-8'de belirtilen asgari şartları ihtiva
eden bir hizmet sözleşmesi yapmak zorundadır.
Yapı denetimi hizmet sözleşmeleri yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında akdedilir. Bu sözleşmenin
bir sureti Örnek-9'a uygun taahhütname ekinde ilgili idareye verilir.
Yapı sahibi, yapım işi için anlaşma yaptığı yapı müteahhidini hiçbir şekilde vekil tayin edemez.
Yapı ruhsatı alındıktan sonra iki yıl içerisinde inşaata başlanmadığı veya başlandığı halde, başlama müddeti ile
birlikte beş yıl içerisinde yapı bitirilemediği ve bu süre içerisinde ruhsat yenilenmediği takdirde 3194 sayılı İmar
Kanunu gereğince ruhsat hükümsüz hale gelir ve yeniden yapı ruhsatı alınması gerekir. Bu durumda yapı sahibi ile yapı
denetim kuruluşu arasındaki sözleşme sona erer. Yapı sahibi önceki yapı denetim kuruluşu ile yeniden sözleşme
yaparak işe devam edebileceği gibi, başka bir yapı denetim kuruluşu ile de sözleşme yaparak işe devam edebilir.
Yapı Denetimi Hesabının Tutulması
Madde 13- Yapı denetim kuruluşlarının hizmet bedellerinin karşılanması amacıyla, il özel idareleri ve belediyeler
adına bankada yapı denetim hesabı açılır. Yapı denetimi için 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun ile öngörülen
hizmet bedelleri, yapı sahibi tarafından bu hesaba yatırılır. Hizmet bedelleri, yapı sahibi ve ilgili idarenin onayıyla yapı
denetim kuruluşuna bu hesaptan ödenir. Bu hesap başka maksatlarla kullanılamaz; 6183 sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanun'da belirtilen borçlar da dahil olmak üzere haczedilemez ve hesaba tedbir konulamaz.
Yapı denetim hesabı, ilgili idarelerin kendi muhasebe sistemine göre tutulur. Bu hesaplardan ödemeler,
encümen kararına gerek olmadan ita amiri veya yetkilendirdiği kişinin imzasıyla yapılır.
83
Hizmet Bedellerinin Tesbiti ve Tahsili
Madde 14- Yapı denetimi hizmetleri için yapı denetim kuruluşlarına ödenecek hizmet bedellerine esas oranlar,
aşağıdaki cetvelde belirlenen asgari hizmet bedelleri oranlarından az olmamak şartıyla, projenin özellikleri ile yapının
bulunduğu bölgenin fiziki, ekonomik ve sosyal özellikleri dikkate alınarak, yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu
arasında yapılacak sözleşmede belirtilir.
Yapı denetimi hizmet bedeli, yapı yaklaşık maliyeti ile hizmet bedellerine esas oranların çarpımı ile elde
edilen bedeldir. Bu bedele proje ve yapı denetimi ile her türlü muayene ve deney ücreti dahildir.
Yapı yaklaşık maliyeti, Bakanlıkça her yıl yayımlanan Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin
Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ'de belirlenen birim maliyetinin yapı inşaat
alanı ile çarpımından bulunur.
Yapı Denetimi Hizmet Bedeline Esas Oranlar Cetveli
Yapım Süresi Asgari Hizmet Bedeli Oranları (%)
------------ --------------------------------0-6 ay için
2.57
1 yıl için
2.71
1,5 yıl için
2.85
2 yıl için
3.00
2,5 yıl için
3.30
3 yıl için
3.63
3,5 yıl için
3.99
4 yıl için
4.39
4,5 yıl için
4.83
5 yıl için
5.31
Yapı denetimi hizmet sözleşmesinde belirtilen yapım süresi, herhangi bir sebeple uzadığı takdirde, uzayan
sürenin her altı ayı için yukarıda belirtilen hizmet oranlarına göre ilave hizmet bedeli ödenir.
Güçlendirme, değiştirme, ilave kat vb. gibi yeniden yapı ruhsatı almayı gerektiren yapım işlerinde yapı
yaklaşık maliyeti, proje müellifince hazırlanan ve ilgili idarenin onayladığı keşif bedelidir.
Yapı yaklaşık maliyeti, denetim hizmeti verilen yıl fiyatları ile belirlenir. Bir sonraki yıla devreden işlerin yapı
denetim hizmet bedeli, ertesi yılın (uygulama yılı) fiyatları ile değerlendirilir. Bu durumda ilgili idarece, yıl sonu itibarı
ile Yönetmelik eki Örnek-10'a uygun bir seviye tespit tutanağı düzenlenir ve yapı bölümünün kısmi oranı belirlenir. Bu
oran üzerinden yapı denetim kuruluşuna ödeme yapılarak yıl sonu itibariyle hesap kesilir.
Yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında imzalanan sözleşme kapsamında 2 yılda başlanmayan ve 5
yılda bitirilemeyen işlerle, inşaatın herhangi bir aşamasında genel hükümler çerçevesinde sözleşmesi tasfiye edilmiş
işlerde, seviye tespiti yukarıda açıklandığı şekilde yapılır.
Hizmet bedeli taksitleri aşağıda açıklanmıştır.
a) 1 inci taksit: Proje inceleme ve subasmana kadar olan kısım için denetim hizmet bedelinin %20 sidir.
b) 2 nci taksit: Taşıyıcı sistem bölümü için denetim hizmet bedelinin %40 ıdır.
c) 3 üncü taksit: Çatı, dolgu duvarları, kapı ve pencere kasaları, tesisat alt yapısı dahil yapının sıvaya kadar
hazır duruma getirilmiş bölümü için denetim hizmet bedelinin %20 sidir.
d) 4 üncü taksit: Mekanik ve elektrik tesisatı ile kalan yapı bölümü için denetim hizmet bedelinin %20 sidir.
Bu bedelin ödenmesinde ilgili idare tarafından inşaatın tamamlandığına dair tutulan tutanak yeterli olacaktır.
Yapı denetimi hizmet bedelinin ödenmesine ilişkin taksitler, yapı denetimi hizmet bedelinin %10'undan az
olmamak üzere yapının ölçülebilir seviyesi esas alınarak her bir taksit, kısmi taksitlere bölünebilir.
Yapı sahibi taksidini veya kısmi taksidini peşin olarak yatırmadan, müteakip bölümün devamına ilgili idarece
izin verilmez.
Hizmet Bedellerinin Ödenmesi
Madde 15- Yapı denetim kuruluşu, madde 14 de belirtilen her yapı bölümü veya kısmi yapı bölümü için bu bölümlerin
tamamlanmasını müteakip, Örnek-11'e uygun hakediş raporu düzenler. Düzenlenen hakediş raporu, yapı sahibi ve ilgili
idarenin yetkili birimince onaylandıktan sonra bedeli en geç yedi gün içerisinde yapı denetim kuruluşuna ödenir. Yapı
denetim kuruluşu hakediş raporuna yapının bu bölümünde çalıştırdığı teknik elemanların Ör- nek-12'ye uygun personel
bildirgesini eklemek zorundadır.
84
Yapı ruhsatının alınmasını müteakip, talebi halinde ilk taksit veya kısmi ilk taksit banka teminat mektubu veya
devlet tahvili karşılığında yapı denetim kuruluşuna avans olarak ödenir. Bu avans ilk hakedişten mahsup edilir ve
alınan teminat idaresince iade edilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Sicillerin Tutulması ve Yapılara
Sertifika Verilmesi
Sicillerin Tutulması
Madde 16- Yapı denetim kuruluşlarının denetçi mimar ve mühendislerinin sicil raporları; her yıl sonunda yapı
ruhsatını veren ilgili idare tarafından, Örnek-13'e göre düzenlenerek onaylanır ve Yapı Denetim Komisyonuna
gönderilir. Yapıda görevli olup inşaat seviyesinden dolayı fiilen görevine başlamamış olan denetçi mimar ve
mühendisler için bu süre içinde sicil raporu düzenlenmez.
Yapı denetim kuruluşlarının sicil raporları; denetledikleri her yapı için yapı kullanma izninin alındığı veya
yapı ile ilişiğinin kesildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde ilgili idare tarafından Örnek-14'e göre
düzenlenerek onaylanır ve Yapı Denetim Komisyonuna gönderilir.
Ortalama sicil puanı 60 (altmış) puanın altında olan yapı denetim kuruluşları ile denetçi mimar ve mühendisler
olumsuz sicil almış sayılırlar. Olumsuz sicillerin somut bilgi ve belgelere dayandırılması zorunludur. Olumsuz sicil
alan yapı denetim kuruluşları ile denetçi mimar ve mühendisleri, Yapı Denetim Komisyonunca yıl içinde yazılı olarak
uyarılır.
Son üç yılda, üç defa olumsuz sicil almış olan yapı denetim kuruluşları hakkında, Yapı Denetim
Komisyonunca 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 8 inci maddesi gereğince işlem yapılır.
Üst üste iki yıl olumsuz sicil alan denetçi mimar ve mühendislerin belgeleri Yapı Denetim Komisyonunca iptal
edilir, durum ilgili meslek odalarına bildirilir.
Denetçi belgelerinin geçerli olduğu süre içerisinde üç kez olumsuz sicil alan denetçi mimar ve mühendislerin
belgeleri yenilenmez.
Yapılara Sertifika Verilmesi
Madde 17- İlgili idarelerce, yapı kullanma izininin verilmesini müteakip, Örnek-15'e uygun olarak hazırlanacak bir
yapı sertifikası 15 gün içerisinde düzenlenerek, yapının görünür bir yerine asılır.
Bu sertifikanın cinsi, malzemesi, ölçüleri vb. gibi özellikleri yapının büyüklüğü, önemi vb. hususlar dikkate
alınarak ilgili idarelerce belirlenir.
Sertifikanın kağıt üzerine yazılmış ve onaylanmış bir kopyası yapının dosyasında saklanır.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Geçici Madde 1- 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun'un yürürlüğe girdiği tarihten önce Bakanlıkça verilen
laboratuvar izin belgeleri, bu Kanun'un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle geçerlidir. Bu süre içerisinde bu
Kanun hükümlerine uygun olarak yenilenmeyen izin belgeleri geçersiz sayılır.
Geçici Madde 2- 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun kapsamında, yapı denetimine yönelik olarak hizmet
verecek TSE Yeterlik Belgeli laboratuvarlar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süre içerisinde
Bakanlıktan izin belgesi almak zorundadır.
Geçici Madde 3- 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun yürürlüğe girmesinden önce ilgili idaresine resmi
olarak mimari projeleri verilmiş, ancak inceleme ve onayı tamamlanamamış olan yapılara ait ruhsat işlemleri,
28/8/2001 tarihine kadar ilgili mevzuatına göre sonuçlandırılır. Bu tarihe kadar yapı ruhsatı verilmemiş yapılara ait
işlemler 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun hükümlerine göre yürütülür.
Yürürlük
Madde 18- Bu Yönetmelik 13/8/2001 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 19- Bu Yönetmelik hükümlerini Bayındırlık ve İskan Bakanı yürütür.
85
Ek- 1
LABORATUVAR İZNİ ONAY TALİMATI
1) Amaç
Bu talimat 29/6/2001 tarihli 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun gereğince kamu veya özel kuruluşların
bünyesinde kurulmuş laboratuvarlara Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından İzin Belgesi verilerek onaylanması ve
laboratuvarların denetim hizmetinin yürütülmesi amacıyla hazırlanmıştır.
2) Kapsam
Bu Talimat Laboratuvar İzin Belgesi ve kullanımı ile ilgili yetki ve yükümlülükleri, başvuru için gerekli şartları,
işlemleri, denetimleri, iptal ve fesih halinde uygulanacak kuralları kapsar.
3) Kısaltmalar ve Tarifler
3.1. Kısaltmalar
Bu Talimatın uygulanmasında:
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı "Bakanlık"
Yapı İşleri Genel Müdürlüğü: "Genel Müdürlük"
Yapı İşleri Genel Müdürlüğü Laboratuvar İzin Belgesi Komisyonu: "LİBK"
Laboratuvar İzin Belgesi: "Belge"
Laboratuvar İzin Simgesi: "Simge"
Laboratuvar İzin Belgesi Teknik Şartnamesi: "Teknik Şartname"
Laboratuvar Değerlendirme Heyeti: "Heyet",
Laboratuvar İzni Onay Talimatı: "Talimat",
İzin Belgesi talebinde bulunan laboratuvar: "Laboratuvar", olarak
anılacaktır.
3.2. Tanımlar
3.2.1- Laboratuvar izin belgesi
Laboratuvarın bağlı bulunduğu laboratuvar yetkilisi veya yetkilileri ile Bakanlık arasında yapılan sözleşme
çerçevesinde, laboratuvarın yeterliğinin belirlenen teknik kritere uygunluğunu izin belgesi ekindeki kapsam
çerçevesinde yapabileceği deneyleri gösteren ve üçüncü şahıslara yönelik geçerlik süresi 1 yıl olan belgedir. Belge her
yıl vize yaptırılır.
3.2.2- Laboratuvar izin simgesi
İzin belgesi almış laboratuvarlarca hazırlanan deney raporları üzerinde kullanılacak Bakanlığa ait aşağıda gösterilen
monogramdır.
3.2.3- Laboratuvar izin belgesi teknik şartnamesi
Bakanlık tarafından Laboratuvarlara İzin Belgesi verilmesinde kullanılan, laboratuvarın uyması ve karşılaması
gereken teknik ve idari şartları ayrıntılı biçimde açıklayan temel dokümandır.
3.2.4- Laboratuvar izin onayı
Belge eki kapsamda belirtilen deneylerin laboratuvarca yapılabileceğinin LİBK tarafından tanınması ve tescil
edilmesidir.
3.2.5- Laboratuvar izni onay talimatı
Laboratuvar İzin Onayı için gerekli şartları, işlemleri, onay ve belge kullanma hakkıyla ilgili yetki ve yükümlülükleri
açıklayan dokümandır.
3.2.6- Değerlendirmeci
Deney laboratuvarlarının değerlendirmesi ile ilgili fonksiyonların tamamını veya bir kısmını yapan kişidir.
4) Organlar
4.1. Laboratuvar izin belgesi komisyonu "LİBK"
Genel Müdürlük bünyesinde oluşturulan bir kuruluş olup, belge verilmesi, sürekliliği, yenilenmesi, iptali,
belgeli laboratuvarların denetlenmesine ilişkin her türlü kararı almaya yetkili organdır. Bu komisyon Yapı İşleri Genel
Müdürü Başkanlığında, Teknik Daire Başkanlığından Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı, Teknik Daire Başkanı,
Laboratuvar Şube Müdürü ve Yöresel Koşullar Şube Müdüründen oluşur. Heyetin hazırladığı raporları inceleyerek,
gerekli kararı katılanların kseriyetiyle alır. Oylamada çekimser kalınmaz ve sekreterya hizmetlerini Laboratuvar Şube
Müdürlüğü yapar.
86
4.2. Değerlendirme heyeti
En az iki değerlendirmeciden oluşan "Laboratuvar İzin Belgesi Teknik Şartnamesi" ve "Laboratuvar Değerlendirme
Klavuzu" ile "Laboratuvar İzin Onay Talimatı" hükümlerine uygun olarak görev yapan LİBK adına Laboratuvar Şube
Müdürlüğü tarafından görevlendirilen elemanlardan oluşan heyettir.
5) Ücretler
5.1- Matbu belge ücreti
Başvuru sırasında laboratuvara veya bağlı bulunduğu kuruluşa verilen "Müracaat Formları", "İzin Belgesi Teknik
Şartnamesi" ve "Laboratuvar İzin Onay Talimatı" karşılığı olarak bir defaya mahsus olmak üzere alınan ücrettir.
5.2. Değerlendirme ücreti
Heyetin laboratuvarda ilk, ara kontrol ve diğer nedenlerle yapacağı her değerlendirme hizmeti için alınan ücrettir.
5.3. Belge ve vize ücreti
Düzenlenen her belge için belgelerin verilişinde ve bunların yıllık vizelerinde alınan ücrettir.
5.4. Belge kullanım ücreti
Bakanlık tarafından tespit edilerek, belge kullanma karşılığı olarak belge vize tarihinde yılda bir defa alınan ücrettir.
5.5. Teminat
Talimat, sözleşme ve bunlarla ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranıştan doğacak zarar ve giderleri karşılamak
amacıyla, belge kullanmaya hak kazandığı zaman laboratuvar veya bağlı bulunduğu kuruluştan alınan nakittir.
5.6. Yol ve harcırah gider ücreti
Heyetinin Laboratuvarda yapacağı değerlendirme için Harcırah Kanununa göre gündelik ve ulaşım için alınan
ücrettir.
6) Laboratuvar İzin Belgesi Alınması
6.1. Gerekli belgeler
- Laboratuvar İzin Belgesi için hazırlanmış müracaat formu,
- Firma yetkililerinin noter tasdikli imza sirküleri,
- Kalite El Kitabı ve Ekleri (Prosedürler, Talimatlar, Gerekli Formlar ve Deney Rapor örnekleri),
- Laboratuvar tesis ve cihazların yerleşim krokisi,
- Ticaret Sicil Gazetesi (Adı geçen Kuruluşun, laboratuvar açmaya, deney yapmaya, rapor vermeye yetkili olduğuna
dair ibare.),
- Laboratuvar da tasdik edilmiş imza yetkisi için aday gösterilen Mühendis için Bakanlıktan alınmış laboratuvar
denetçisi belgesi,
- Laboratuvar da çalışan tüm teknik elemanların Noter Tasdikli Diploma
Fotokopileri,
- Laboratuvar Denetçisi, çalıştığı firma ile yaptığı sözleşmenin noter
tasdikli sureti ve imza sirküleri.
6.2. Müracaatın İşleme Konulabilmesi İçin
- Müracaat formunun gerçek durumu gösterecek şekilde ve eksiksiz doldurulması ve bu maddede belirtilen diğer
belgelerin tamamının eksiksiz
olarak teslim edilmesi şarttır.
Bu şartları yerine getiren laboratuvarın talebi üzerine aşağıdaki işlemler uygulanır.
7) İzin İşlemleri
7.1. Ön değerlendirme
7.1.1. Müracaatı kabul edilen laboratuvarın izin işlemlerini başlatmak üzere LİBK adına Laboratuvar Şube
Müdürlüğünce en geç iki hafta içinde Değerlendirme Heyeti görevlendirilir.
7.1.2. Değerlendirmeciler müracaat formlarını inceleyerek bilgilerin doğruluğunu araştırır.
7.1.3. Kalite El Kitabı ve eklerinin TS EN ISO/IEC 17025-Mayıs 2000 standardına uygunluğunu inceler.
7.1.4. Ön değerlendirmede eksiği bulunan laboratuvarlara eksikleri yazı ile bildirilir dosya askıya alınır. Eksiklerini
tamamlayan laboratuvarların değerlendirilmesine kaldığı yerden devam edilir.
7.1.5. Ön değerlendirmede eksiği bulunmayan laboratuvarlara yerinde değerlendirilmek üzere incelemeye gidilir.
7.2. Değerlendirme
Laboratuvarın ön değerlendirmeden sonra belge verilmesine esas olacak yerinde yapılan incelemedir.
7.2.1. Heyetin değerlendireceği hususlar
a) Laboratuvarda müracaat formlarındaki bilgilerin gerçek olup olmadığı,
b) Laboratuvarda, teknik şartnamede ve talimatta aranan şartların mevcut olup olmadığı,
87
c) Laboratuvarda gerekli incelemelerin yapıldığına dair tutanak, firma yetkilileri ve heyet tarafından imza altına
alınır.
7.3. Komisyon kararı
Komisyon; hazırlanan heyet raporunun sekreterya hizmeti veren Laboratuvar Şube Müdürlüğüne teslim edildikten en
geç 15 gün içerisinde, incelemesini tamamlayarak, belge kullanma hakkının verilip, verilmemesine karar verir. Karar
defterine geçirilen sonuç bir yazı (Eki-Heyet Raporu) ile ilgili firmaya bildirilir.
7.4. Belgenin verilmesi
Komisyonun aldığı karar olumlu olması halinde Laboratuvar, belge kullanma hakkını, imzalanacak tip sözleşmenin
noter tasdikinden sonra kazanır.
7.5. Kısmi değerlendirme
Kısmi değerlendirme, LİBK tarafından daha önce izin belgesi verilmiş laboratuvarlarda meydana gelen herhangi bir
değişikliğin, laboratuvarın deney yapma kabiliyetini nasıl etkilediğini belirlemek üzere LİBK adına Laboratuvar Şube
Müdürlüğünün uygun göreceği herhangi bir zamanda değerlendirme heyetine inceletilmesidir.
7.6. Ara denetim
Laboratuvarın ilk veya daha önce yapılan kısmi değerlendirmedeki şartları devam ettirip ettirmediğini incelemek
amacıyla LİBK adına Laboratuvar Şube Müdürlüğünün her yıl en az bir defa olmak üzere uygun göreceği zamanda
yaptıracağı denetlemedir.
7.7. Kapsam genişletme
Belgeli laboratuvarların, mevcut kapsam listesine ek deneylerin girmesi için LİBK' na yazılı müracaatta bulunması
halinde; yerinde yapılacak incelemeler sonucunda hazırlanacak yeni kapsam listesinin düzenlenmesidir.
8) Laboratuvarın Yükümlülükleri
8.1. Değerlendirmeye imkan sağlama
Laboratuvar, gerek ön değerlendirme sırasında, gerekse belge verilmesinden sonra kısmi değerlendirme ve ara
denetimde heyetin isteyeceği bütün bilgileri vermekle, çalışmalarında her türlü kolaylığı sağlamakla yükümlüdür.
8.2. Belge kullanma şekli
8.2.1. Laboratuvar, Bakanlıktan almış olduğu belgeyi bir başka laboratuvar için kullanılamaz. Laboratuvar belge
kullanma hakkını hiçbir şahıs veya kuruluşa devredemez. Laboratuvar şube, gezici veya geçici tesisler açtığında, yer
değiştirdiğinde belge almak zorundadır. Numune toplama istasyonu oluşturmalarına; bağlı olduğu laboratuvarın kalite
sistemine ve teknik şartlara ilişkin gerekli düzenlemeler yapılması ve en az bir teknisyen bulundurması koşulu ile
gerekli incelemeler yapıldıktan sonra olumlu bulunduğu taktirde LİBK tarafından izin verilir.
8.3. Laboratuvar, belge kapsamındaki deneyleri etkileyecek veya hükmü şahsiyeti ile ilgili meydana gelecek her
değişikliği LİBK'na bildirir ve bununla ilgili belgeleri gönderir. Ayrıca laboratuvar deney faaliyetlerini bir müddet için
durduracaksa veya bundan vazgeçerse bu durumdan LİBK'nu 15 gün öncesinden haberdar eder.
8.4. Laboratuvar, belge kapsamında yer almayan deneyleri LİBK simgeli deney raporlarında yayımlaması halinde, bu
deneylerin LİBK tarafından belgeli olmadığını açık ve net bir şekilde belirtmelidir.
8.5. Laboratuvar belge kapsamında yer alan bir veya birkaç deney için kullanıldığı cihazın arızalanması, tadilat,
taşınma vb. durumlarda, bu deney veya deneyler için LİBK simgeli rapor düzenleyemez. Yapılan tamir, bakım,
düzenleme vb. çalışmaların tamamlanıp LİBK'na bildirilmesi ve yapılacak incelemeden olumlu netice alınması halinde
LİBK simgeli rapor düzenlemeye tekrar başlar.
8.6. Mali yükümlülükler
8.6.1. Laboratuvar, bu talimata göre tahakkuk edecek giderleri fatura edilmesinden sonra en geç 15 gün içerisinde
Genel Müdürlük Merkez Döner Sermaye İşletme Müdürlüğüne ödemekle yükümlüdür.
8.6.2. Laboratuvar her sözleşme dönemi sonunda almış olduğu belgelerin yıllık vizelerini en geç 15 gün içinde
yaptırmak ve bununla ilgili ücretleri ödemekle yükümlüdür.
8.6.3. Bakanlıkça her yıl yayımlanan birim fiyatlar da meydana gelen artış nedeni ile doğacak teminat bedeli
farklarını, laboratuvarlar yıllık vize ücreti ile birlikte ödemekle yükümlüdür.
88
8.7. İşbirliği
8.7.1. Kişi veya kuruluşlarla işbirliği
Laboratuvar, gerektiğinde LİBK ve bu kuruluşun görevlendireceği yetkili ile şartnamede belirtilen kriterlere
uygunluğu izleme imkanı verecek şekilde işbirliğinde bulunmalıdır.
8.7.2. LİBK ile işbirliği
Bu işbirliği şunları kapsamalıdır:
a) LİBK ve yetkilisinin deney laboratuvarının denetlenmesi için ilgili alanlara girmesinin sağlanması,
b) Deney laboratuvarının deney yapma kapasitesinin LİBK tarafından doğrulanmasını sağlamak için gerekli
kontrollerinin yapılması konusunda yardımcı olunması,
c) Doğrulama amacıyla LİBK'nın ihtiyaç duyduğu deney numunelerinin veya şahit numunelerin hazırlanması,
ambalajlanması ve en geç 15 gün içerisinde LİBK'na ulaşacak şekilde gönderilmesi,
d) LİBK'nın uygun bulacağı değerlendirme deney programına ya da bir karşılaştırılmalı deney programına katılması,
e) Laboratuvarın deney sonuçlarının LİBK tarafından etraflıca incelenmesine ve denetlenmesine izin verilmesi.
9) Laboratuvar İzin Belgesinden Doğan Sorumluluklar
a) Laboratuvar İzin Belgesi Teknik Şartnamesinde belirtilen kriterlere ve LİBK tarafından belirtilen ve belirtilecek
diğer kurallara her zaman için uymak,
b) LİBK tarafından verilmiş kapsam listesini ve izin belgesini laboratuvarın uygun ve görülen bir yerine asmak,
c) LİBK tarafından tespit edilen aralıklarla başvuru, kısmi, ara değerlendirmelere ve diğer hizmetlere ait masrafların
karşılığını ödemek,
d) Belgenin geçerliliği ne şekilde olursa olsun sona erdiğinde, Belge ile ilgili bütün reklamlar ve referansların
kullanımını sona erdirmek,
e) Belge yada kendi hazırladığı bir deney raporunun LİBK veya başka bir kuruluşun ürün onayı anlamına
gelmediğini yaptığı sözleşmelerde açıkça
belirtilmesi,
f) Kurum veya kişiler deney raporunun tamamını veya bir kısmını yanıltıcı bilgi ve reklam olarak kullanamaz.
g) Laboratuvarın kapsamını ve bu şartnamedeki kurallara uygunluğunu etkileyen değişiklikleri LİBK'na bildirmek.
h) Laboratuvar, LİBK'na bir ay önceden yazılı olarak bildirimde bulunmak suretiyle laboratuvar izin belgesi
sözleşmesini feshedebilir.
i) Belgeli laboratuvarın şartnamede belirtilen kriterlere uymaması halinde ihtar sonucu 15 gün içinde gerekli
hususları yerine getirmek zorundadır. Belgeli laboratuvarın yukarıdaki hususlara uyma zorunluluğu vardır.
10) Laboratuvarın Kişi, Kuruluş ve Üçüncü Şahıslara Karşı Sorumlulukları
10.1. LİBK tarafından belgelendirilen laboratuvar, talimat hükümleri ve şartnamede belirtilen esaslar doğrultusunda,
bu talimatın ve şartnamenin öngördüğü şartlara uygun biçimde, tüm kişi ve kuruluşlar için standard bir deney hizmeti
verecektir.
10.2. Laboratuvar ve LİBK arasında sözleşme yapılması, laboratuvarı üçüncü şahıslara karşı olan kanuni yükümlülük
ve sorumluluklarını yerine
getirmesinden alıkoyamaz.
10.3. Laboratuvar; deneylerin yeterliği ve doğrulanması açısından deney yaptıranın gözlemine açık olmalı ve gerekli
kontrollerin yapılmasına izin vermelidir.
10.4. Laboratuvar tarafından deneye tabii tutulan malzeme için verilen deney raporu; standardlara uygunluk belgesi
niteliği taşımayacağı gibi, söz konusu malzemenin LİBK tarafından belgelendirildiği anlamını da taşımaz. Bu durum
kişi, kuruluşlar ve laboratuvar arasında yapılan tüm sözleşmelerde açık biçimde belirtilmelidir.
10.5. Laboratuvar, tüm deney raporlarını, kayıtları ve diğer verileri en az 15 sene müddetle muhafaza etmelidir.
10.6. Simge taşıyan deney raporlarında, hem belge kapsamına giren, hem de girmeyen deneylerin yer alması halinde,
kapsama girmeyen deneyler için "Bu deney LİBK tarafından belgeli değildir" ibaresi kullanılmalıdır.
11) Sözleşme Konusu Teknik Esaslardaki Değişiklikler ve Düzeltmeler
LİBK, sözleşme konusu teknik şartnameyi tadil veya revize etmesi halinde bunları laboratuvarlara bildirir.
Laboratuvarlarda yeni esaslara göre düzenlemeler yapar. LİBK laboratuvarın kabul edilebilir bir gerekçe ile süre talebi
halinde mevzuat hükümlerine aykırı olmamak ve haksız rekabet ortamı yaratmamak kaydıyla uygun bir geçiş süresi
tanımaya yetkilidir.
12) Talimata Aykırı Hareket
Laboratuvarın, personel, tesis, makina-teçhizat ve kalite kontrol sistem ve imkanlarında olumsuz yönde bir
değişim olduğunun veya deneylerini
89
belirlenen teknik kritere uygun olmayarak gerçekleştirdiğinin veya talimat ile sözleşmenin diğer hükümlerine aykırı
hareket ettiğinin tespiti halinde LİBK, gerekli düzenlemeyi sağlamak amacıyla aşağıdaki uygulamaları sırasıyla veya
aykırılığın önem derecesine göre herhangi birinden başlayarak tatbik eder.
LİBK bu uygulamaların her kademesinde gerekli gördüğü incelemeleri yapmak ve yeni düzenleyici taleplerde bulunma
yetkisine sahiptir.
12.1. Uyarma
LİBK tespit ettiği aykırılıkların derhal veya belirli bir süre içinde giderilmesi için laboratuvara uyarı
bildiriminde bulunur. Laboratuvar tebligattan sonra gereğini yerine getirmek amacıyla almış olduğu tedbirleri 15 gün
içerisinde LİBK'na bir rapor halinde bildirmekle yükümlüdür.
12.2. Nakdi ceza
Düzeltilmesi için uyarı bildiriminde bulunulan aykırılıkların tekrar tespiti veya ilk defa tespit edilen bir
aykırılığın önem derecesi göz önünde tutularak LİBK, madde 12.1'deki uygulamanın yanında laboratuvarın teminatının
1/2 sini gelir kaydeder. Laboratuvarın verilen nakdi cezayı 15 gün içerisinde Genel Müdürlük Merkez Döner Sermaye
İşletme Müdürlüğü veznesine veya banka hesabına yatırması halinde teminatına dokunulmaz. Aksi takdirde teminat
çözülerek nakdi ceza tahsil edilir. Laboratuvar 15 gün içerisinde yeni teminatını vermekle yükümlüdür. Laboratuvar
tebligattan sonra gereğini yerine getirmek ve almış olduğu tedbirleri LİBK'na 15 gün içerisinde bir rapor halinde
bildirmekle yükümlüdür.
12.3. Belge Kullanma Hakkının Askıya Alınması
Madde 12.1 ve/veya madde 12.2 ye göre uyarıda bulunularak düzeltilmesi talep edilen aykırılıkların tekrar
tespiti veya ilk defa tespit edilen bir aykırılığın önem derecesi göz önünde tutularak, LİBK sözleşmenin Belge
kullanma hakkını veren hükümlerini askıya alır ve Laboratuvar teminatının tamamını gelir kaydeder. Laboratuvar
sözleşmenin askıda kalma süresinde LİBK simgeli deney raporu düzenleyemez. LİBK'nun yapacağı inceleme
sonucunda olumlu görüşe varılması halinde verilecek izinden sonra belge kullanma hakkını yeniden kazanır.
13) Sözleşmenin Feshi
13.1. Belge kullanma hakkını veren sözleşme; laboratuvarın talebi veya belgelendirmenin dayanağı olan teknik
esasların LİBK'nca iptal edilmesi halinde feshedilir. Bu durumda fesihten doğan masraflar ve laboratuvarın mevcut
borçlarının tahsilinden sonra teminatı iade edilir.
13.2. LİBK, 12. maddede belirtilen uygulamalara rağmen aykırılıkların giderilmediğinin tespit edilmesi veya ilk defa
tespit edilen aykırılığın önem derecesi göz önünde tutularak Belge kullanma hakkı veren sözleşmeyi tek taraflı fesih
ederek teminatı gelir kaydeder.
13.3. Fesih kararları LİBK tarafından Resmi Gazete'de ve Bakanlık yayınlarında lüzum görüldüğünde ayrıca günlük
gazetelerde gerekçeli olarak yayımlanır. Laboratuvar, fesih kararının tebliğinden itibaren deney raporlarında LİBK
simgesini kullanmaya derhal son verir. Ayrıca yazışma, satış bağlantıları, ilan ve reklamlarında bu simgenin
kullanımını durdurur. Laboratuvar sözleşmeyle kendisine verilmiş her türlü belgeyi en geç 15 gün
içerisinde LİBK'na iade eder.
14) Belgenin Haksız Kullanılması
LİBK ile sözleşme akdetmeksizin belge kullanan veya sözleşmesi fesih edildiği halde belge kullanmaya devam eden
laboratuvar aleyhinde, LİBK dan belge almış kamu ve özel laboratuvarların manevi itibarını, haksız bir rekabet ortamı
yaratmak suretiyle kamu yararını zedeleyecek şekilde kullanması sebebiyle ilgililer hakkında suç duyurusunda
bulunurlar.
15) Ücretlerin Tahakkuk Esasları
Belgelendirme hizmetleri ile ilgili olarak alınacak belge, vize, değerlendirme, teminat, matbu belge, belge kullanım
ücreti ile yol ve harcırah gider ücreti, her yıl Bakanlık tarafından tespit edilen miktara göre tahakkuk ettirilir. Yapılan
değişiklikler Genel Müdürlük Merkez Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü Birim Fiyat Listesinde yayınlandığı gibi,
ayrıca sözleşmeli laboratuvarlara da tebliğ edilir.
16) Genel Hükümler
16.1. LİBK, talimat ve teknik şartnamede belirtilen esaslara ilave olarak gerekli gördüğü konularda önceden
bildirmek kaydı ile özel şartlar
getirebilir.
16.2. Grev, lokavt, tevsi, ve reorganizasyon, tabii afetler ve benzer mücbir sebeplerle laboratuvar faaliyetlerinin
durdurulması halinde laboratuvar belge kullanma sözleşmelerinin devamı hususunda uygun bir süre tanınmasına LİBK
yetkilidir. Bu süre içerisinde laboratuvarın her türlü hakları mahfuzdur.
90
16.3. LİBK ile sözleşme akdeden laboratuvar, sözleşmesinde belirtilen belgeyi, ancak belge kapsamında belirtilen
deneyler için kullanmaya yetkilidir. Aksi tespit edilip LİBK tarafından yazılı olarak ikaz edilenlerin buna uymayarak
belge kullanmaya devam etmeleri halinde haklarında bu Talimatın 13. maddesine göre işlem yapılır.
16.4. Sözleşmesi feshedilen laboratuvarın yeniden müracaatında:
1) İlk değerlendirme şartları aynen uygulanır.
(altı) ay arasında müracaat işleme konulmaz.
2) Fesih tarihinden itibaren LİBK kararına bağlı olarak 3 (üç) ila 6
Ancak sözleşmesi, talimat, sözleşme ve mevzuat hükümlerine aykırılıktan dolayı fesih edilmemiş olan
laboratuvarın yeni müracaatları hemen işleme konur.
16.5. Belge almak için LİBK'na müracaat eden laboratuvarlar bu talimat hükümlerine eksiksiz olarak uymayı kabul
etmiş sayılır. Doğacak anlaşmazlıkların hal mercii T.C. Mahkemeleri ve İcra Daireleridir.
16.6. Belge verilmiş olması laboratuvarı kanun, tüzük, kararname, yönetmelik, şartname ve diğer mevzuat
hükümlerine uyma yükümlülüğünden kurtarmaz.
16.7. Laboratuvar, LİBK kararlarına, bunların tebellüğü tarihinden itibaren en geç 30 gün içerisinde itirazda
bulunabilir. İtirazın incelenmesinden sonra LİBK'nun vereceği karar kesindir.
16.8. Laboratuvarda gerçekleşen deneyler için hazırlanacak olan raporları imzalamak üzere, LİBK, laboratuvar
personeli arasından laboratuvar denetçisi belgesine sahip bir veya daha fazla kişiye tasdik edilmiş imza yetkisi verir. Bu
şahısların laboratuvardan ayrılması halinde laboratuvar bu değişikliği bir hafta içinde bildirmekle yükümlüdür. Belge
kapsamında belirtilen deneylerle ilgili imza yetkisine sahip kişilerin laboratuvardan ayrılması, ilişiklerinin kesilmesi
halinde LİBK yeni bir tasdik edilmiş imza yetkisine sahip laboratuvar denetçisi tayin edinceye kadar laboratuvarın
belgesi dondurulur. Bu süre içinde laboratuvar LİBK simgesi taşıyan deney raporlarını üçüncü şahıslara veremez.
Laboratuvar ayrılan ve işe yeni aldığı teknik personeli 15 gün içerisinde (noter tasdikli diploma suretleri ile birlikte)
LİBK na bildirmek zorundadır.
16.9. Laboratuvar yayımlayacağı raporlarda belge numarası ve LİBK simgesini açık bir şekilde göstermelidir. Ayrıca
raporlarında "bu laboratuvara LİBK tarafından izin belge ve simgesini kullanma hakkı verilmiştir" ibaresini
kullanmalıdır.
16.10. Laboratuvar, kişi ve kuruluşlara ait deney numunesi üzerinde bazı deneyleri bir başka laboratuvara yaptırması
halinde; deneylerin yaptırıldığı laboratuvar; Bakanlıktan belgeli ve yaptırılan deneyler de kapsam listesinde yer
almalıdır.
16.11. LİBK bu Talimatı her zaman değiştirmek hakkına sahiptir. Ancak değişiklikten önceki kazanılmış haklar
sözleşmenin bitimi tarihine kadar geçerlidir. Uzatmalar yeni talimat ve sözleşme hükümlerine uyularak yapılır.
16.12. Belge kullanılması ile ilgili olarak, üçüncü şahıslar nezdinde bütün hukuki, mali ve teknik sorumluluk
laboratuvara aittir.
Ek-2
LABORATUVAR İZİN BELGESİ TEKNİK ŞARTNAMESİ
1) Kapsam
1.1. Bu teknik şartname numune alma dahil, deney hizmeti veren bir laboratuvarın izin belgeli tanınması için
sağlaması gereken genel şartları belirler.
2) Tanımlar
2.1. Laboratuvar: Beton, zemin ve yapı malzemesi ile ilgili hammadde ve mamul üzerinde ilgili standartlarına veya
teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden, deney ve hizmet karşılığı ücreti
KDV si ile beraber fatura veya tahakkuk fişi düzenleyerek tahsil eden, Bakanlıktan izin almış tesisi ifade eder.
2.2. Deney: Verilen bir ürün, proses veya hizmetin belirlenmiş bir prosedüre göre bir veya birden fazla
karakteristiğinin tayin edilmesi amacıyla yapılan teknik çalışmadır.
2.3. Deney Metodu: Deneyin yapılması için belirlenmiş teknik prosedürdür.
2.4. Deney Raporu: Deneyle ilgili deney sonuçlarını ve diğer bilgileri gösteren dökümandır.
2.5. Laboratuvarlar arası deney karşılaştırmaları: Önceden tayin edilmiş şartlara göre, iki veya daha çok
laboratuvarda, aynı veya benzer maddeler veya malzemelere yönelik deneylerin organizasyonu, yapılması ve
değerlendirmesidir.
2.6. Laboratuvar İzin Sistemi: Laboratuvar yeterliğini gerçekleştirmek için, kendi prosedür ve yönetim kuralları olan
bir sistemdir.
3) Yönetim Şartları
3.1. Kuruluş
Laboratuvar veya Laboratuvarın bağlı olduğu kuruluş, yasal olarak sorumlu tutulabilecek bir özel veya kamu
tüzel kişiliği olmalıdır.
91
3.2. Tarafsızlık ve Dürüstlük
Laboratuvar, tarafsızlığını ve kendi elemanlarının, teknik kararları etkileyebilecek her türlü ticari, mali ve
diğer baskılardan uzak çalıştığını ispat etmelidir. Laboratuvar, karar verme bağımsızlığına olan güveni ve deney
çalışmaları ile ilgili dürüstlüğünü tehlikeye atacak hiçbir faaliyet içine girmemelidir.
Bu hususta en az aşağıdaki şartlara uyulmalıdır:
a) Muayene deney ve sonuçlarına laboratuvar çalışanları dışındaki kişi yada kuruluşların etkisi önlenmelidir.
b) Deney çalışmalarında görev alan personelin ücretleri, yapılan deney sayısına yada bu deneyin sonuçlarına
bağlı olmamalıdır.
3.3. Laboratuvar
a) Laboratuvar görevlerini yerine getirmek, kalite sisteminden veya deney prosedürlerinden sapmaları tanımlamak
ve bu sapmaları önleyecek veya en aza indirecek faaliyetleri başlatmak için gerekli yetkileri ve kaynakları olan; beton
deneyleri esas olmak üzere ilgili yapı malzemesi kalite kontrolu konusunda Bakanlıkca verilmiş Laboratuvar Denetçi
belgesine sahip en az bir mühendis ile en az iki yapı öğretmeni veya yapı teknikeri veya teknisyene sahip olmalıdır.
b) Yönetiminin ve personelinin yapılan işin kalitesini olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü ticari, mali ve diğer iç
ve dış baskılardan ve etkilerden uzak tutulmasını sağlayan düzenlemelere sahip olmalı;
c) Müşterilerine ait gizli bilgilerin ve tescilli hakların korunmasını sağlayan, sonuçların elektronik olarak muhafaza
edilmesini ve iletilmesini korumaya alan prosedürler de dahil olmak üzere, politika ve prosedürlere sahip olmalı;
d) Yeterlik, tarafsızlık, karar verme veya çalışmayla ilgili dürüstlüğüne olan güveni azaltacak herhangi bir faaliyette
bulunmayı önlemek için gerekli politika ve prosedüre sahip olmalı;
e) Kuruluşu ve yönetim yapısını, herhangi bir ana kuruluş içindeki yerini; kalite yönetimi, teknik faaliyetleri ve
destek hizmetleri arasındaki ilişkileri tarif edebilmeli;
f) Deney kalitesine doğrudan etkisi olan, yönetme, uygulama ve doğrulama görevini yerine getiren bütün personelin
sorumluluklarını, yetkilerini ve birbirleri ile olan ilişkilerini belirlemeli;
g) Personel adayları dahil bütün deney metotları, prosedürleri ve deney sonuçlarını değerlendirebilen laboratuvar
görevlisi tarafından uygun şekilde yönlendirilmelerini sağlamalı;
h) Laboratuvar işlemlerinde gerekli kaliteyi sağlamak için ihtiyaç duyulan kaynakların temininden ve teknik
işlemlerden genel olarak sorumlu olan bir teknik yönetime sahip olmalı;
i) Diğer görev ve sorumluluklardan bağımsız olarak, bu standarttaki kuralların uygulanmasını ve daima takip
edilmesini sağlamak için gerekli yetki ve sorumluluğa sahip, hangi isim altında olursa olsun bir kalite yöneticisi
atamalı; bu yönetici, laboratuvar politikası ve kaynaklar hakkında kararların alındığı en yüksek yönetim kademesine
doğrudan ulaşabilmeli;
j) Mümkünse, kilit konumdaki yönetici personel için yardımcılar atanmalıdır.
NOT: Bireyler birden fazla fonksiyona sahip olabilirler ve her fonksiyon için bir yardımcı atanması uygun
olmayabilir.
3.3.1. Laboratuvar Denetçisi
a) Yapı Malzemesi Deneylerinde, beton esas olmak üzere ilgili yapı malzemesi kalite kontrolu deneyleri konusunda
en az 3 yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçisi belgesine sahip inşaat mühendisi veya kimya mühendisidir.
b) Zemin Deneyleri konusunda en az 3 yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçisi belgesine sahip inşaat
veya jeoloji veya jeofizik mühendisidir.
3.4. Kalite Sistemi
3.4.1. Laboratuvar, faaliyetlerinin kapsamına uygun bir kalite sistemi oluşturulmalı, uygulamalı ve sürdürülmelidir.
Laboratuvar, deney sonuçlarının kalitesini güvenceye almak için gereken bütün politika, sistem, program, prosedür ve
talimatları doküman haline getirmelidir. Kalite sisteminde kullanılan dökümantasyon, ilgili personele iletilmeli ve bu
personel tarafından alışılmış, ulaşılabilir ve uygulanabilir olmalıdır.
3.4.2. Laboratuvarın kalite sistem politikaları ve hedefleri bir kalite el kitabında (herhangi bir başlık altında)
tanımlanmalıdır. Bütün hedefler, kalite politikası beyanında yer almalıdır. Kalite politikası beyanı, baş yöneticinin
onayı ile yayınlanmalıdır. Bu beyan, en az aşağıdaki bilgileri içermelidir:
a) Hatasız profesyonel çalışma ve müşteriye verilen deney kalitesine dair Laboratuvar yönetiminin taahhüdü;
b) Laboratuvar yönetiminin, vereceği hizmetin standardı ile ilgili beyanını;
c) Kalite sisteminin hedeflerini;
d) Deney çalışmalarında görev alan bütün laboratuvar personelinin, kalite dökümantasyonunu öğrenmeleri ve
politika ve prosedürleri çalışmaları sırasında uygulamaları şartını;
e) Laboratuvar yönetiminin bu şartnameye uygunlukla ilgili beyanını.
92
3.4.3. Kalite el kitabı, teknik prosedürler de dahil destekleyici prosedürleri içermeli veya bu prosedürlere atıfta
bulunmalıdır. Kalite el kitabında, kalite sisteminde kullanılan dökümantasyonun yapısı açıklanmalıdır.
Kalite el kitabı TS EN ISO/IEC 17025/Mayıs 2000 standartlarını içermeli ve TS ISO 10013/Nisan 1996
standardına göre hazırlanmalıdır.
3.4.4. Teknik yönetimin ve kalite yöneticisinin görev ve sorumlulukları, bu şartnameye uygunluğu sağlama
sorumluluğu da vurgulanarak, kalite el kitabında tanımlanmalıdır.
4) Kalite El Kitabı
Kalite el kitabında aşağıdaki başlıkları belirtilen konular bulunmalı ve bunlarla ilgili prosedür ve/veya
talimatlar TS EN ISO/IEC 17025/Mayıs 2000 standardına göre hazırlanış olmalıdır.
4.1 Yönetim Şartları
4.1.1 Kuruluş hakkında bilgiler
4.1.2 Kalite Sistemi
4.1.3 Doküman Kontrolü
4.1.4 Taleplerin, tekliflerin ve sözleşmelerin gözden geçirilmesi
4.1.5 Deneylerin taşerona verilmesi
4.1.6 Satın Alma Hizmetleri ve Donanım
4.1.7 Müşteri Hizmetleri
4.1.8 Şikayetler
4.1.9 Uygun olmayan deney kontrolü
4.1.10 Düzeltici faaliyet
4.1.11 Önleyici faaliyet
4.1.12 Kayıtların Kontrolü
4.1.13 İç Tetkikler
4.1.14 Yönetimin gözden geçirilmesi
4.2 Teknik Şartlar
4.2.1 Genel
4.2.2 Personel
4.2.3 Yerleşim Çevre koşulları
4.2.3 Deney metotlarının geçerli kılınması
4.2.4 Cihazlar
4.2.5 Ölçüm izlenebilirliği
4.2.6 Numune alma
4.2.7 Deney numunelerinin taşınması ve nakli
4.2.8 Deney sonuçlarının kalitesinin temini
4.2.9 Sonuçların rapor haline getirilmesi
4.2.9.1 Deney Raporları
Raporlar, deney sonuçlarını ve ilgili diğer bilgileri doğru, açık ve
şüpheye meydan vermeyecek şekilde düzenlenmelidir.
Her deney raporunda; en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
a) Başlık (mesela "Deney Raporu" gibi),
b) Deney laboratuvarının adı ve adresi; deney bu adresten farklı bir yerde yapıldığında bu yerin adı ve adresi,
c) Laboratuvarın adı ve adresi, deney laboratuvarın adresinden farklı bir yerde yapıldıysa yeri,
d) Deney raporunun özgün bir tanımlanması (mesela, seri numarası gibi) ve sayfaların deney raporunun bir kısmı
olduğunun anlaşılmasını sağlamak için her sayfanın üzerine bir tanımlama işaretinin konulması ve deney raporu son
kısmının açık bir şekilde tanımlanması ve rapor tarihi,
e) Deneyi talep eden kişi veya kuruluşun adı ve adresi,
f) Deneyi yapılan numunelerin tanımı, durumu ve kesin bir tanımlaması,
g) Deney sonuçlarının geçerliliği ve uygulanması ile ilgili olmaları durumunda, deneyi yapılan numunelerin
laboratuvara kabul edilme tarihi ve deneyin yapılma tarihleri,
h) Kullanılan deney metodunun tanımı,
i) Deney sonuçlarının geçerliliği ve uygulanması ile ilgili olmaları
durumunda, Laboratuvar veya diğer kuruluşlar tarafından kullanılan numune alma prosedürlerine yapılan atıf,
j) Deney raporunu imzalayan elemanların adları, görevleri ve imzaları veya eşdeğer tanımları,
93
k) Standart olmayan bir deney metodu veya işlemi (prosedürü) kullanılmış ise, sebebi,
l) Deney raporuna ait teknik sorumluluğu alan kişinin (kişilerin) imzası ve unvanı (unvanları),
m) Mümkün olduğunda çizelgeler, grafikler, çizimler ve fotoğraflarla
desteklenen ölçü birimleri ile birlikte muayene ve deney ile sonuçları tespit edilen kusurlar,
n) Deney sonuçlarının, sadece deney yapılan numunelere ait olduğuna dair beyan,
o) Deney raporunun tamamı dışında laboratuvarın yazılı onayı alınmadan raporun değişik sayfalarının
çoğaltılamayacağına dair beyan,
p) Beton raporlarında sonuçların değerlendirilmesi ile ilgili olarak TS 500'e atıf, diğer raporlar için denenen numune
ilgili standart veya
şartnamesinde istenen tüm limitler,
Deney Raporunun düzenlenmesinde özellikle, deney verilerinin takdimine ve okuyan tarafından kolaylıkla
anlaşılabilir olmasına özen gösterilmeli ve dikkat edilmelidir. Rapor formatı her bir deney tipi için özel olarak ve
dikkatle oluşturulmalı, ancak başlıklar mümkün olduğu kadar standart hale getirilmiş olmalıdır.
Deney Raporu, deney sonuçlarından çıkarılan herhangi bir tavsiye ihtiva etmemelidir.
Deney sonuçları, deney metotlarını teşkil edecek olan talimata uygun olarak; doğru, açık, tam ve şüpheye
meydan vermeyecek şekilde verilmelidir.
4.2.9.2 Numune Alma İşlemlerinin Sonuçlarını İçeren Deney Raporları
Numune alma işlemlerinin sonuçlarını içeren deney raporları, yukarıda verilen bilgilere ek olarak, gerekli olduğunda
deney sonuçlarının yorumlanması için aşağıdaki bilgileri içermelidir:
a) Numune alma tarihi,
b) Numune alınan maddenin, malzemenin veya ürünün belirgin bir tanımlaması (imalatçısının adı modeli veya tipi
ve seri numarası, hangisi uygunsa),
c) Herhangi bir şemayı, çizimi veya fotoğrafı da içeren numune alma yeri,
d) Kullanılan numune alma planına ve prosedürlere yapılan atıf ve numune alma tutanağında yer alan diğer bilgiler,
e) Numune alma sırasında deney sonuçlarının yorumlanmasının etkileyebilecek çevre koşullarının ayrıntıları,
f) Numune alma metodu veya prosedürü ile ilgili herhangi bir standart veya diğer şartname, dikkate alınan
şartnameden sapmalar, ekleme ve çıkarmalar.
94
Örnek-1
ŞUBELERDE GÖREV ÜSTLENECEK YAPI DENETÇİSİ İNŞAAT MÜHENDİSLERİ
TAAHHÜTNAMESİ
BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞINA
............................................................................. adresinde faaliyet gösteren hizmet akdi ile çalıştığım/ortağı
bulunduğum, ........................................ unvanlı Yapı Denetim Kuruluşu'nun .................... ilinde denetleyeceği
yapılarda, yapı denetçisi olarak 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun hükümler çerçevesinde yapılacak denetim
hizmetlerinde imza yetkisine sahip olarak çalışacağımı, yapım süresince; inşaat denetçiliği görevimi ifa ederken,
başkaca mesleki ve inşaat işleri ile ilgili ticar faaliyette bulunmayacağımı,
Yapı denetçisi olarak denetleyeceğim toplam yapı inşaat alanının 120.000 m2'yi geçmeyeceğini ve ikamet ettiğim il
sınırları dışında denetim görevi üstlenmeyeceğimi,
Ayrıca anılan Yapı Denetim Kuruluşu'ndan herhangi bir nedenle ilişik kesileceği zaman bildirimde bulunacağımı,
istifa ederek görevden ayrılmam halinde üç ay içerisinde bir başka yapı denetim kuruluşunda görev almayacağımı
kabul ve taahhüt ederim ...../...../200.....
Adı ve Soyadı
:
Yapı Denetçisi İnşaat Mühendisi
(İmza)
ADRESİ:
95
ÖRNEK-2
YARDIMCI KONTROL ELEMANI
TAAHHÜTNAMESİ
BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞINA
.................... Ticaret ve/veya Sanayi Odasının .......... sicil numarası ile kayıtlı ................................... adresinde faaliyet
gösteren ve faaliyet yeri olarak ........................ İlini seçen ........................ unvanlı Yapı Denetim Kuruluşunun
denetleyeceği yapılarda ........................ yardımcı kontrol elemanı olarak çalışacağımı, ..................... İli
...............................................adresindeki yapının denetim görevini ifa ederken 4708 sayılı Yapı Denetimi Kanunu
hükümleri çerçevesinde hareket edeceğimi,
Yardımcı kontrol elemanı olarak denetleyeceğim toplam yapı inşaat alanının 30.000/60.000/120.000 m2'yi
geçmeyeceğini ve ikamet ettiğim il sınırları dışında denetim görevi kabul etmeyeceğimi,
Ayrıca anılan Yapı Denetim Kuruluşundan herhangi bir nedenle ilişik kesileceği zaman bildirimde bulunacağımı,
kabul ve taahhüt ederim
...../...../20.....
Adı ve Soyadı
Unvanı
EKİ: İlgili meslek odasına
kayıt belgesi
ADRES:
------
96
Örnek-3
ŞİRKET ORTAĞI MİMAR VE MÜHENDİSLERE AİT TAAHHÜTNAME
BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞINA
.......................................................................... adresinde faaliyet gösteren, ................................................. unvanlı Yapı
Denetim Kuruluşu'nda ortak olduğum müddetçe, başkaca hiçbir mesleki ve inşaat işleri ile ilgili ticari faaliyette
bulunmayacağımı,
Ayrıca anılan Yapı Denetim Kuruluşu ortaklığından herhangi bir nedenle ayrılacağım zaman bildirimde
bulunacağımı, kabul ve taahhüt ederim.
...../...../200...
Adı ve Soyadı
Şirket ortağı Mimar veya Mühendis
ADRESİ:
97
Örnek-4
DENETÇİ MİMAR VE DENETÇİ MÜHENDİS TAAHHÜTNAMESİ
BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞINA
.......................................................................... adresinde faaliyet gösteren, ortağı olduğum/sözleşmeli çalıştığım,
................................ unvanlı Yapı Denetim Kuruluşu'nun denetleyeceği yapılarda .......... denetçisi olarak 4708 sayılı
Yapı Denetimi Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde yapılacak denetim hizmetlerinde imza yetkisine sahip olarak
çalışacağımı, yapım süresince; denetçilik görevini ifa ederken, başkaca mesleki ve inşaat işleri ile ilgili ticari faaliyette
bulunmayacağımı, aynı anda bir başka yapı denetim kuruluşunda görev almayacağımı,
Denetçi olarak denetleyeceğim toplam yapı inşaat alanının 120.000/360.000 m2'yi geçmeyeceğini ve yapı denetçisi
inşaat mühendisi olarak görev yaptığım ilin sınırları dışında denetim görevi üstlenmeyeceğimi,
İstifa ederek görevden ayrılmam halinde üç ay içerisinde bir başka yapı denetim kuruluşunda görev almayacağımı,
Ayrıca anılan yapı denetim kuruluşundan herhangi bir nedenle ilişik kesileceği zaman bildirimde bulunacağımı, kabul
ve taahhüt ederim.
...../...../20...
Adı ve Soyadı
Yapı Denetçisi Mimar/Mühendis
98
Örnek-5
KALIP VE DEMİR İMALATI KONTROL TUTANAĞI
İlgili İdare (Belediye/Valilik) :
Yapı Ruhsat Tarihi ve No'su
Yapının Adresi
Pafta/Ada/Parsel No'ları
Yapı İnşaat Alanı (m2) ve Cinsi :
Kontrol Edilen Yapı Kısmı (Blok, Kat)
Yapı Sahibi
:
Yapı Denetim Kuruluşunun Unvanı
Yapı Müteahhidinin Adı
:
:
:
:
:
:
Yukarda belirtilen yapının .......... Blok, .......... kat, .......... kotunda yapılan denetimde;
1- Kalıp imalatının; kullanılan malzemenin istenilen nitelikte, kalıp işçiliğinin iyi ve takviyelerinin yeterli olduğu,
ölçü, kot, yatay ve düşey düzlemlere uygunluk açısından kalıbın projesine uygun olarak yapıldığı,
2- Betonarme demirlerinin, projesinde gösterilen adet, çap ve boyda olduğu, projesine uygun olarak döşendiği,
tespit edilmiştir.
Bu durumda beton dökülmesine izin verilmiştir.
İş bu tutanak ...../...../..... tarihinde, bir nüshası yapı denetim kuruluşunca ilgili idareye verilmek üzere üç nüsha
düzenlenmiştir.
Yapı Deneticisi İnşaat Mühendisi Yardımcı Kontrol Elemanı
Yapı Müteahhidi
99
Örnek-6
BETON DÖKÜM TUTANAĞI
İlgili İdare (Belediye/Valilik) :
Yapı Ruhsat Tarihi ve No'su
Yapının Adresi
Pafta/Ada/Parsel No'ları
Yapı İnşaat Alanı (m2) ve Cinsi :
Kontrol Edilen Yapı Kısmı (Blok, Kat)
Yapı Sahibi
:
Yapı Denetim Kuruluşunun Unvanı
Yapı Müteahhidinin Adı
:
:
:
:
:
:
Yukarda belirtilen yapının .......... blok, ..... kat .......... kotunda ve ...../...../..... tarihinde gerçekleştirilen beton dökümü,
projesine ve standartlarına uygun olarak yapılmıştır. Ayrıca beton ve beton elemanlarının numune alma ve deney
metotlarına ilişkin standartlarına uygun olarak da ..... adet beton numunesi alınmıştır. Laboratuvar deney sonuçlarına
ilişkin raporlar, rapor tarihinden itibaren üç iş günü içinde ilgili İdareye iletilecektir.
İş bu tutanak ...../...../..... tarihinde, bir nüshası Yapı Denetim Kuruluşunca ilgili İdareye verilmek üzere üç nüsha
düzenlenmiştir.
Yapı Deneticisi İnşaat Mühendisi
Yapı Müteahhidi
.............................................*******
Yardımcı kontrol elemanı
Laboratuvar Teknisyeni
100
Örnek-8
YAPI DENETİMİ
HİZMET SÖZLEŞMESİ
Taraflar
Madde 1- Bir taraftan yapı sahibi .................... veya adına hareket eden .................... ile diğer taraftan yapı denetim
kuruluşu .................... arasında aşağıdaki şartlar dahilinde işbu sözleşme aktolunmuştur.
Bu sözleşmede taraflar "yapı sahibi" ve "yapı denetim kuruluşu" olarak anılacaktır.
Taahhüdün konusu, yeri ve miktarı
Madde 2- Yapı sahibine ait .................... ili, ................... ilçesi ............................................ adresindeki ve tapunun .....
pafta, ..... ada, ..... parsel numarasında kayıtlı arsa/arazi üzerine yapılacak bodrum katları hariç ..... kat, ..... m2 inşaat
alanı bulunan yapının denetim kuruluşu tarafından projelerinin ve ruhsat ve eklerine uygun olarak yapılmasının
denetlenmesi hizmetidir.
Hizmetin süresi
Madde 3- Hizmetin süresi, sözleşmenin imzalandığı ...../...../200. tarihinden yapı kullanma izninin alındığı tarihe kadar
geçen süredir. Bu yapının bitirilmesi için öngörülen süre .................... ay/yıl'dır.
Yapı ruhsatı alındıktan sonra iki yıl içinde inşaata başlanılmadığı veya başlanıldığı halde 5 yılda bitirilemediği
durumlarda, bu sözleşme herhangi bir ihtara gerek kalmaksızın kendiliğinden sona erer.
Hizmet bedeli
Madde 4- Toplam yapı inşaat alanı: .................... m2. (4708 sayılı Kanunun birinci maddesine göre hesaplanır)
Sözleşme Yılı Yapı Birim Maliyeti .................... TL./m2
Sözleşme Yılı Yapı Yaklaşık Maliyeti= Toplam Yapı İnşaat Alanı x Yapı Birim Maliyeti
= .................... m2 x .................... TL./m2
= ........................................ TL.dir.
Sözleşme Yılı Hizmet Bedeli= Yapı Yaklaşık Maliyeti x Öngörülen Yapım Süresine
Ait Hizmet Bedeli Oranı
= (.................... TL. x...../100= .................... TL.)dir.
Belirlenen bu miktar KDV'si ile birlikte 5 inci maddede belirtilen taksitler veya kısmi taksitler halinde yapı
sahibi tarafından yapı denetim hesabına yatırılır. Yapı sahibi taksidini peşin olarak yatırmadan, müteakip bölümün
devamına ilgili idarece izin verilmez.
Sözleşme yılı hizmet bedeline ilave olarak her yıl sonu itibariyle yapılacak tespit tutanağı esas alınmak
suretiyle kalan işlere ait hizmet bedeli, uygulama yılı yapı yaklaşık maliyeti ve hizmet bedeli oranına göre yeniden
belirlenir. Bu durumda doğabilecek bedel farkı, yapı sahibi tarafından yapı denetim hesabına yatırılır.
Öngörülen yapım süresi uzadığı takdirde, uzayan sürenin her altı ayı için hizmet bedeline esas oranın %10'u
kadar ilave hizmet bedeli ödenir.
Yapı denetimi hizmet bedeline, proje ve yapı denetimi ile her türlü muayene ve deney ücreti dahildir.
Hizmet bedelinin ödenmesi
Madde 5- Yapı denetimi hizmet bedeli, aşağıdaki esaslara göre Yönetmelik eki örnek 11'e uygun olarak düzenlenen
hakediş raporu ile ilgili idaresince yapı denetim kuruluşuna ödenir.
Subasmana kadar olan bölüm için yapılan denetim hizmetlerine karşılık, denetim hizmet bedelinin % 20'si
tutarında,
Taşıyıcı sistem bölümü için yapılan denetim hizmetlerine karşılık denetim hizmet bedelinin %40'ı tutarında,
101
Çatı, dolgu duvarları, kapı ve pencere kasaları, tesisat alt yapısı dahil, yapının sıvaya hazır duruma getirilmiş
bölümü için yapılan denetim hizmetlerine karşılık, denetim hizmet bedelinin %20'si tutarında,
Kalan yapı bölümü için yapılan denetim hizmetlerine karşılık denetim hizmet bedelinin %20'si tutarında,
hakediş raporu düzenlenir.
Birinci taksit, avans olarak ödendiği takdirde avans miktarı ilk hakedişten mahsup edilir.
Ayrıca, çeşitli nedenlerle yapılan tespit tutanağına bağlı olarak belirlenen oranlarda ve kısmi taksitlendirme
durumunda ara hakedişler düzenlenebilir.
Yapı denetim kuruluşunun görev ve yükümlülükleri
Madde 6- Yapı denetim kuruluşu proje denetimi aşamasında;
a) Bakanlıkça hazırlanan Mühendislik ve Mimarlık Proje Düzenleme Esasları, İmar Planı ile diğer yönetmelik,
şartname ve standartlara uygunluğunu,
b) Proje müelliflerince hazırlanan, uygulama projelerinin ve hesaplarının ilgili mevzuata uygunluğunu,
c) Bakanlıkça hazırlanan 28/6/1993 tarih ve 393 sayılı genelge ile yürürlüğe konulmuş olan zemin ve Temel Etüdü
Raporu'nun Hazırlanmasına İlişkin Esaslar'a uygun olarak bir jeoteknik raporun olup olmadığını ve temel sisteminin bu
rapora uygunluğunu,
d) Taşıyıcı sistemin öncelikle Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik ile TS 500 ve
yürürlükteki standart, şartname ve esaslara göre projelendirildiğini,
e) 8/5/2000 tarihli ve 24043 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Binalarda Isı Yalıtımı Yönetmeliği'ne uygunluğunu,
kontrol eder. Yapım aşamasında;
f) Yapının taşıyıcı sistemindeki beton, beton çelik çubuk, duvar elemanları vb. malzeme ve imalatın, standart ve
şartnamelere göre Bakanlıkça izin belgesi verilen özel veya kamu kuruluşlarının laboratuvarlarında muayene ve
deneylerini yaptırarak raporlarını ilgili idareye verir.
g) Beton kalıbı ve demir teçhizatı kontrol edilerek Örnek-5'e uygun olarak tutanak düzenlenmeden beton dökümüne
izin verilmez. Beton, yapı denetim kuruluşunun yardımcı kontrol elemanlarının gözetiminde dökülür. Beton
numuneleri döküm yerinde yardımcı kontrol elemanlarının nezaretinde deneyi yapacak laboratuvar teknik
elemanlarınca alınıp, alınan numuneler belirlenen laboratuvara bu laboratuvar teknik elemanı tarafından götürülür.
Beton dökümünü müteakip Örnek-6'ya uygun tutanak düzenlenir. Bu tutanakları ve deney raporlarını üç iş günü içinde
ilgili idareye verir.
h) Yapı denetim kuruluşu, yazılı ihtarına rağmen ruhsat ve eklerine aykırı iş yapan işçi ve ustanın durumunu ilgili
idareye bildirir.
i) Yapının ruhsat eki projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğini belirten ve sorumlu denetçi mimar
ve mühendisler tarafından imzalanan raporu ilgili idareye verir.
j) Yapı kullanma izninin alınmasını müteakip, yapı denetimine ait diğer belgeleri ilgili idareye verir.
k) Yapı sahibinin isteği halinde, yapı müteahhidine ödeme yapmadan önce yapı sahibine ödemeye esas görüş
bildirir.
l) Yapı denetim kuruluşu yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren yapının taşıyıcı sisteminde meydana
gelebilecek yapı hasarından dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlardaki yapı hasarından dolayı iki yıl süreyle
sorumludur.
Yapı denetim kuruluşu, izinsiz yapılan değişikliklerden dolayı sorumlu tutulamaz.
Yapı denetim kuruluşunun adresi
Madde 7- Yapı denetim kuruluşu Türkiye'de bir tebligat adresi bulundurmaya ve bunu sözleşmenin aktolunmasından
önce, değişiklik olması halinde de yeni adresini en kısa zamanda yapı sahibine bildirmeye mecburdur.
Yapı denetim kuruluşunun adresi: ...........................................................................................................................
......................................................................................................................................................
102
Madde 8- Yapı denetim kuruluşunun görevlendireceği teknik personel listesi
S.No
---1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Adı ve Soyadı
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Görevi
-------------------------------------------------------------
Oda Sicil No
-------------------------------------------------------------------------------------------------
İmzası
-------------------------------------------------------------
Yukarıda isim ve imzaları bulunan teknik personeli, yapı denetim kuruluşu, denetim hizmetlerini yürütmek
üzere görevlendirmiştir. Yukarıda yazılı teknik personelden ayrılanlar olması halinde yapı denetim kuruluşu otuz gün
içinde aynı nitelikte teknik elemanı görevlendirir ve bu elemanı idareye ve yapı sahibine bildirir.
Denetim hizmetinin sona ermesi
Madde 9- Sözleşme konusu yapının bitirildiği ve yapı kullanma iznine hazır hale geldiği, yapı denetim kuruluşu
tarafından yapı sahibine yazılı olarak bildirilir ve ilgili idareye rapor verilir.
İlgili idareden yapı kullanma izni alınmasıyla bu sözleşme sona erer.
Anlaşmazlıkların çözüm yeri
Madde 10- Bu sözleşme ve eklerin uygulanmasından doğabilecek her türlü uyuşmazlıkların çözümünde
........................................ ki mahkemeler ve icra daireleri yetkilidir.
Çeşitli hükümler
Madde 11- Bu sözleşmede yer almayan hususlarda, öncelik sırasıyla 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun, İmar
Kanunu, Türk Ticaret Kanunu, Borçlar Kanunu, Medeni Kanun ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
İş bu sözleşme ...../...../200..... tarihinde .................... nüsha olarak düzenlenmiştir.
Yapı sahibi veya
Kanuni vekili
Yapı denetimi
kuruluşu
yetkilisi
103
Örnek-9
YAPI DENETİM KURULUŞU
TAAHHÜTNAMESİ
.................... VALİLİĞİNE
.................... BELEDİYE BAŞKANLIĞINA
.................... İli, .................... İlçesi, .................... Köyü, .................... Ada/Parsel sayılı taşınmazda inşa edilecek olan
yapının denetiminde 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun ile bu Kanuna dayalı Yapı Denetimi Uygulama Usul
ve Esasları Yönetmeliği hükümlerini eksiksiz uygulayacağımızı, denetimini üstlendiğimiz yapıyı ruhsatname eki
projelere, standart ve şartnamelere uygun olarak denetleyeceğimizi kabul ve taahhüt ederiz ...../...../200.....
Yapı Denetim Kuruluşunun:
Ünvanı:
Adresi:
Yapı denetim kuruluşu yetkilisi
Adı, Soyadı ve İmzası
104
Örnek- 10
YIL SONU TESPİT TUTANAĞI
İlgili İdare (Belediye/Valilik)
Yapı Ruhsat Tarihi ve No'su
Yapının Adresi
Pafta/Ada/Parsel No'ları
Yapı İnşaat Alanı (m2) ve Cinsi
Yapı Sahibi
Yapı Denetim Kuruluşunun Unvanı
Tespit Tarihi
İşin Tanımı (Yapı Bölümü) (%)
------------------------a) Subasman
b) Taşıyıcı sistem
c) Sıvaya hazır durum
d) Kalan bölüm
Toplam:
:
:
:
:
:
:
:
:
Yıl Sonu İtibariyle
Taksit Oranı
---------------20
40
20
20
---------------100
Gerçekleşme %
-------------------
-------------------
...../...../..... tarihi itibariyle yukarıda özellikleri belirtilen yapının gerçekleşme oranı yüzde ..........'dur.
İş bu tutanak ...../...../..... tarihinde üç nüsha olarak düzenlenmiştir.
DÜZENLEYENLER
------------......................
Yapı Denetim Kuruluşu
Yetkilisi
..................
İlgili İdare
Yetkilisi
ONAYLAYANLAR
-----------......................
Yapı Sahibi
...................
İlgili İdare İta Amiri
105
Örnek - 11
DENETİM HİZMET BEDELİNE
AİT HAKEDİŞ RAPORU
Tarih ...../...../.....
No: ....................
İlgili idare (Belediye/Valilik) :
Yapı Ruhsatı tarihi ve no'su
:
Yapının adresi
:
Pafta/Ada/Parsel no'ları
:
Yapı inşaat alanı ve cinsi
:
Yapı sahibi
:
Yapı denetim kuruluşunun unvanı
ve adresi
:
Taksit ...../...../..... tarihi itibariyle
------------------------a) Subasman
b) Taşıyıcı sistem
c) Sıvaya hazır durum
d) Kalan bölüm
İşin tanımı (Yapı bölümü) Oranı gerçekleşme oranı
---------------------------------------20
40
20
20
---------------------------------------Toplam 100
1- ...../...../..... tarihi itibariyle toplam gerçekleşme oranı
:
2- ...../...../..... tarih ve no'lu hakediş raporundaki toplam
gerçekleşme oranı minha
: _____
3- Bu hakedişte gerçekleşen oran
:
4- Uygulama yılı yapı yaklaşık birim maliyeti
:
TL./m2
5- Yapı inşaat alanı
:
m2
6- Yapı maliyeti (4x5)
:
TL.
7- Bu hakedişte denetim hizmet bedeline esas tutar (3x6) :
TL.
8- Denetim hizmet bedeli oranı (gerektiğinde ilave hizmet bedeli
oranı)
:
9- Bu hakedişte tahakkuk eden denetim hizmet bedeli (7x8)
:
TL.
10- KDV (9x.....)
:
TL.
11- Ödenmesi gereken denetim hizmet bedeli tutarı
:
TL.
12- Kesintiler
:
TL.
13- Yapı denetim kuruluşuna ödenecek tutar
:
TL.
DÜZENLEYENLER
....................
Yapı Denetim Kuruluşu Yetkilisi
....................
İlgili İdare Yetkilisi
ONAYLAYANLAR
....................
Yapı Sahibi
EKİ: Personel Bildirgesi
......................
İlgili İdare İta Amiri
106
TOPLU KONUT KANUNU (1)
Kanun Numarası
: 2985
Kabul Tarihi
: 2/3/1984
Yayımlandığı R. Gazete : Tarih: 17/3/1984 Sayfa: 18344
Yayımlandığı Düstur
: Tertip: 5 Cilt: 23 Sayfa: 53
Amaç ve kapsam:
Madde 1 - Konut ihtiyacının karşılanması konut inşaatını yapanların tabi olacağı usul ve esasların düzenlenmesi,
memleket şart ve malzemelerine uygun endüstriyel inşaat teknikleri ile araç ve gereçlerin geliştirilmesi ve Devletin
yapacağı desteklemeler (...) (2) bu Kanun hükümlerine tabidir.
Toplu Konut İdaresinin gelirleri, harcamaları ve denetimi:(3)
Madde 2 -(Değişik:20/6/2001-4684/7 md.) Toplu Konut İdaresinin gelirleri;
a) İdare tarafından satışı yapılacak konut, işyeri, arsa ve arazilerin satış ve kira gelirlerinden,
b) İdare tarafından açılacak kredilerin geri ödemelerinden,
c) Hazine arsaları üzerine yapılan konut ve işyerlerinin arsa maliyet bedellerinin en çok yüzde 25`ine kadar
alınacak katılım payından,
d) Hazine Müsteşarlığının uygun görüşü üzerine yurt dışından sağlanacak kredilerden,
e) Faiz gelirlerinden,
f) Bütçe kanunları ile tahsis edilen ödenekten,
g) İdareye yapılacak bağış ve yardımlardan,
Meydana gelir.
Toplu Konut İdaresinin kaynakları aşağıdaki amaçlar için kullanılır:
a) Ferdi ve toplu konut kredisi verilmesi veya konut kredilerine faiz sübvansiyonu yapılması.
b) Toplu konut alanlarına arsa temin edilmesi.
c) Araştırma, turizm alt yapıları, konut alt yapıları, okul, karakol, ibadethane, sağlık tesisleri, spor tesisleri,
postane, çocuk parkları, benzeri tesisler ve konut sektörü sanayiini teşvik için yatırım ve işletme kredisi verilmesi.
d) İş ve istihdam yaratmak üzere esnaf ve sanatkarlara ait işyerleri ve küçük sanayi teşebbüslerinin kredi
yoluyla desteklenmesi.
e) Afet mahallerinde konut yapımının teşvik ve desteklenmesi.
İdare kaynaklarının kullanımına ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konulacak yönetmelikle
tespit edilir.
Toplu Konut İdaresinin gelir ve giderleri Yüksek Denetleme Kurulu denetimine tabidir.(3)
--------------------(1)
a - 28/12/1987 tarih ve 304 sayılı KHK`nin 5 inci maddesi ile; bu Kanundaki "Toplu Konut ve Kamu
Ortaklığı Kurulu", "Koordinasyon Kurulu" ve "Kamu Ortaklığı Kurulu" ibareleri, "Yüksek Planlama Kurulu" olarak
değiştirilmiş ve daha sonra bu hüküm 3701 sayılı Kanunla aynen kabul edilmek suretiyle kanunlaşmıştır.
b - 3701 sayılı Kanundan önce 9/4/1990 tarih ve 412 sayılı KHK`nin geçici 3 üncü maddesi ile de "Yüksek
Planlama Kurulu" ibaresi "Toplu Konut İdaresi Başkanlığı" olarak değiştirilmişti.
(2)
Bu maddedeki "Toplu Konut Fonunun meydana getirilmesi ve kullanılması" ibaresi 20/6/2001 tarih ve 4684
sayılı Kanunla metinden çıkarılmış olup, bu değişiklik 1/1/2002 tarihinde yürürlüğe girecektir.
(3)
a-Bu madde başlığı "Toplu Konut Fonu" iken 20/6/2001 tarih ve 4684 sayılı Kanunla metne işlendiği şekilde
değiştirilmiştir.
b-Değişik bu madde 1/1/2002 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Toplu Konut Fonunun kullanma sahası:
Madde 3 -(Mülga:20/6/2001-4684/7 md.) (1)
İskan sahalarının tespiti, kamulaştırma ve kadastro:
Madde 4 - Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı Kurulunun tespit edeceği esaslar çerçevesinde toplu konut iskan sahaları
valiliklerce belirlenir. Bu sahalar gerektiğinde Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü eliyle kamulaştırılabilir. Toplu Konut İskan
sahalarının kadastro çalışmalarının yapılması ve imar planının hazırlanması ile ilgili esasları Toplu Konut ve Kamu
Ortaklığı Kurulu tespit eder.
Projelerin teşviki:
Madde 5 - Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı Kurulunun tespit edeceği esaslar çerçevesinde teşvik edilen projeler,
teşvikle ilgili mevzuat hükümlerine tabidir.
107
Uygulanmayacak kanunlar:
Madde 6 - Bu Kanun hükümlerine göre yapılacak işlemlerde, 70 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 38 ve 50 nci
maddeleri, 1050 sayılı Muhasabei Umumiye Kanunu, 832 sayılı Sayıştay Kanunu ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu
hükümleri uygulanmaz.
---------------------(1)Bu madde 20/6/2001 tarih ve 4684 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmış olup, bu hüküm 1/1/2002 tarihinde
yürürlüğe girecektir.
Toplu Konut Fonunun denetimi:
Madde 7 -(Mülga:20/6/2001-4684/7 md.) (1)
Madde 8 -(Mülga:20/6/2001-4684/7 md.) (1)
Ek Madde 1 - (Ek: 9/4/1990-KHK-412/1 md.)
Başbakanlığa bağlı ve kamu tüzel kişiliğine sahip Toplu Konut İdaresi Başkanlığı kurulmuştur. Toplu Konut
İdaresi Başkanlığının görevleri aşağıda belirtilmiştir.
a) Devlet garantili veya garantisiz iç ve dış tahviller ile her türlü menkul kıymetler çıkarmak,
b)(Değişik:20/6/2001-4684/7 md.) Yurt dışından, görev alanıyla ilgili harcamalarda kullanılmak üzere Hazine
Müsteşarlığının uygun görüşü üzerine kredi almaya karar vermek (1)
c) Konutların finansmanı için bankaların iştirakini sağlayacak tedbirleri almak, bu amaçla gerektiğinde
bankalara kredi vermek, bu hükmün uygulanmasına ilişkin usulleri tesbit etmek,
d) Konut inşaatı ile ilgili sanayii veya bu alanda çalışanları desteklemek,
e) Özellikle kalkınmada öncelikli yörelerde bulunan konut inşaatıyla ilgili şirketlere iştirak etmek,
f)(Mülga:20/6/2001-4684/7 md.)(1)
g)(Mülga:20/6/2001-4684/7 md.)(1)
h) Gerektiğinde her çeşit araştırma, proje ve taahhüt işlemlerinin sözleşmeyle yaptırılmasını temin etmek,
i) Kanunlarla ve diğer mevzuatla verilen görevleri yapmak.
Ek Madde 2 - (Ek: 9/4/1990-KHK-412/1 md.)
Toplu Konut İdaresi personeli 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu Hükümlerine tabidir.
Toplu Konut İdaresi Başkanı müşterek kararname ile, diğer personel Toplu Konut İdaresi Başkanının onayı ile
atanır.
Toplu Konut İdaresi Başkanlığında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile diğer kanunların sözleşmeli
personel çalıştırılmasına dair hükümlerine bağlı kalınmaksızın özel bilgi ve ihtisas gerektiren konularda sözleşmeli
personel çalıştırılabilir. Bu fıkra hükmüne göre çalıştırılacak olanlar sosyal güvenlik açısından T.C. Emekli Sandığı
veya Sosyal Sigortalar Kurumu ile ilgilendirilir.
Bu İdarenin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 59 uncu maddesinde belirtilen unvanlarına ait kadroları
ile Daire Tabibi Kadrosu karşılık gösterilmek suretiyle sözleşmeli personel çalıştırılabilir. Bunlar istekleri halinde T.C.
Emekli Sandığı ile ilgilendirilirler. Bu suretle sözleşmeli çalıştırılacaklardan T.C. Emekli Sandığından aylık alanların
bu aylıkları kesilmez.
Üçüncü ve dördüncü fıkralara göre çalıştırılacakların adedi, ücretlerinin taban ve tavanı ile diğer mali hakları,
Bakanlar Kurulunca çıkarılacak hizmet sözleşmesi esaslarına göre tespit edilir.
Bu İdarede Başbakanlık ile diğer kamu kurum ve kuruluşları personeli maaşsız izinli ve sözleşmeli olarak
çalıştırılabilirler. Bu kişilerin memuriyetleri ile buna ait her türlü hak ve mükellefiyetleri saklı tutulur. İzinli oldukları
müddet, terfi ve emekliliklerinde fiili hizmet olarak hesaba katıldığı gibi, bunlardan izinli oldukları sırada terfi hakkını
kazananlar başkaca hiçbir işleme lüzum kalmaksızın terfi ettirilirler.
Ek Madde 3 - (Ek: 9/4/1990-KHK-412/1 md; Mülga:20/6/2001-4684/7 md.) (1)
------------------------(1)Madde 7,8, Ek Madde 1`in (b), (f) ve (g) bentleri ile Ek Madde 3`e, 20/6/2001 tarih ve 4684 sayılı Kanunla getirilen
değişiklik hükümleri 1/1/2002 tarihinde yürürlüğe girecektir,
Ek Madde 4 - (Ek:9/4/1990- KHK-412/1 md.)
Bu Kanunla yapılması öngörülen işlerde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu, 1050 sayılı Muhasebei Umumiye
Kanunu ve 832 sayılı Sayıştay Kanunu hükümleri uygulanmaz.
Ek Madde 1 - (Ek: 10/5/1990-3645/1 md.)
5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun 64 üncü maddesi, 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık
Bağlanması Hakkında Kanun, 2566 sayılı Bazı Kamu Görevlilerine Nakdi Tazminat Verilmesi ve Aylık Bağlanması
Hakkında Kanun, 2453 sayılı Yurt Dışında Görevli Personele Nakdi Tazminat Verilmesi ve Aylık Bağlanması
108
Hakkında Kanun, 2629 sayılı Uçuş, Paraşüt, Denizaltı, Dalgıç ve Kurbağaadam Hizmetleri Tazminat Kanunu ve 926
sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamındaki görevler
nedeniyle şehit olanlar ile barışta ve olağanüstü hallerde yapılan tatbikat ve manevralar sırasında bu harekat ve
hizmetlerin sebep ve etkileriyle hayatlarını kaybedenlerin; dul eşine, eşi hayatta değilse veya evlenmişse maaşa
bağlanmış çocuklarına müştereken, bunlar bulunmadığı takdirde bakmakla yükümlü olduğu ana veya babasına konut
sahibi yapmak amacıyla (Değişik ibare:20/6/2001-4684/7 md.) Toplu Konut İdaresince (1) faizsiz olarak kredi verilir.
Bu kredinin miktarı, başvuru esasları ile ödemesiz dönemi ve ödeme süresiyle ilgili esaslar Yüksek Planlama
Kurulunca belirlenir.
Geçici Madde 1 - a) 2487 sayılı Toplu Konut Kanununa göre kredilendirilmiş projelere, Toplu Konut ve Kamu
Ortaklığı Kurulunun tespit edeceği esaslar çerçevesinde 2487 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
b) 2487 sayılı Toplu Konut Kanununa göre hak kazanmış projeler, Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı Kurulunun
tespit edeceği esaslar çerçevesinde bu Kanun hükümlerinden yararlanırlar.
Geçici Madde 2 - (Ek: 10/5/1990-3645/2 md.)
Ek 1 inci madde kapsamında kalan ve bu Kanunun yürürlük tarihinden önce şehit olan veya hayatlarını
kaybedenlerin hak sahibi yakınlarına bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren müracaatları halinde ek 1 inci
maddede belirtilen esaslar dahilinde faizsiz konut kredisi verilir.
Yürürlük:
Madde 9 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme:
Madde 10 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
2/3/1984 TARİHLİ VE 2985 SAYILI ANA KANUNA İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER:
1 - 9/4/1990 tarih ve 412 sayılı KHK`nin geçici maddeleri:
Geçici Madde 1 - Toplu Konut İdaresinin 1990 Mali Yılı harcamaları Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı bütçesinden
karşılanır.
Geçici Madde 2 - Bu Kanun Hükmünde Kararname ile kurulan Toplu Konut İdaresi Başkanlığı teşkilatlanıncaya
kadar, hizmetleri Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı personeli eliyle yürütülür.
Geçici Madde 3 - Diğer mevzuatta Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresine yapılmış olan atıflar, hizmetin özelliğine
göre Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı veya Toplu Konut İdaresi Başkanlığına ilişkin düzenlemelerin ilgili
hükümlerine yapılmış sayılır.
2985 sayılı Kanunda, geçen Yüksek Planlama Kurulu deyimleri "Toplu Konut İdaresi Başkanlığı" olarak
değiştirilmiştir.
----------------------(1)Bu maddedeki ibare değişikliği 1/1/2002 tarihinde yürürlüğe girecektir.
2985 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun
Yürürlüğe
No.
Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler
giriş tarihi
------------- ------------------------------------------------------------3189
--8/5/1985
3291
--3/6/1986
3397
--27/6/1987
3571 a) 3, 5 ve 8 inci maddeler
1/1/1989 tari hinden geçerli
olmak üzere20/6/1989
b) 11, 12, 13 ve 14 üncü maddeler
1/7/1989
c) Diğer maddeler
20/6/1989
KHK-412
--10/4/1990
3645
--20/5/1990
3827
--11/7/1992
4684 a)1 inci maddenin (A) ve (B) fıkraları
25/11/2000 tarihinden geçerli olarak
b)5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15 ve 16 ncı maddeleri ile geçici 3 üncü maddesinin
(f) fıkrası dışındaki diğer fıkraları
1/1/2002
c)Geçici 3 üncü maddesinin (f) fıkrası 1/1/2001 tarihinden geçerli olmak üzere
d)Diğer maddeleri
03/07/2001
109
2985 SAYILI KANUNDA EK VE DEĞİŞİKLİK YAPAN MEVZUATIN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRDIĞI KANUN
VE HÜKÜMLERİ GÖSTERİR LİSTE
Yürürlükten Kaldıran Mevzuatın
Yürürlükten Kaldırılan Hüküm
Tarihi Sayısı Maddesi
---------------------------------------------- ---------- --------- -------------------------------------------------------------------a) 2/3/1984 tarih ve 2985 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi
b) 7/11/1985 tarih ve 3238 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin ikinci fıkrasının (g) bendi ile 13 üncü maddesinin 3
numaralı fıkrası
c) 29/5/1986 tarih ve 3294 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi
d) 7/11/1984 tarih ve 3074 sayılı Kanunun, 3418 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi ile eklenen Geçici 1 inci maddesi
14/6/1989 3571 16
GECEKONDU KANUNU (1)
Kanun Numarası
: 775
Kabul Tarihi
: 20/7/1966
Yayımlandığı R. Gazete: Tarih : 30/7/1966 Sayı: 12362
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 5 Cilt: 5 Sayfa: 2626
Kapsam ve tarif:
Madde 1 - Mevcut gecekonduların ıslahı, tasfiyesi, yeniden gecekondu yapımının önlenmesi ve bu amaçlarla alınması
gereken tedbirler hakkında bu kanun hükümleri uygulanır.
Madde 2 - Bu kanunda sözü geçen (Gecekondu) deyimi ile, imar ve yapı işlerini düzenleyen mevzuata ve genel
hükümlere bağlı kalınmaksızın, kendisine ait olmayan arazi veya arsalar üzerinde, sahibinin rızası alınmadan yapılan
izinsiz yapılar kastedilmektedir.
Belediyelere arsa sağlanması:
Madde 3 - Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, Hazinenin, özel idarelerin ve Vakıflar idaresi dışındaki katma bütçeli
dairelerin mülkiyetindeki arazi ve arsalardan veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden, belediye sınırları
içinde olanlar ve 6785 sayılı Kanunun 47 nci maddesine dayanılarak tesbit edilen mücavir sahalarda bulunanlar, bu
kanunda belirtilen amaçlarda kullanılmak üzere, bedelsiz olarak igili belediyelerin mülkiyetine geçer.
Ancak, bir kamu hizmetine ayrılmış olan veya 23/12/1960 tarih ve 189 sayılı Kanun kapsamına girenlerle,
4753 sayılı Kanun hükümlerince kültür arazisi olarak tesbit edilenler veya gerek bu ve gerekse diğer kanunlarda
belirtilen amaçlarda kullanılmak üzere Hazine veya özel idare elinde bırakılması Bakanlar Kurulunca lüzumlu
görülenler bu hüküm dışındadır.
Bu kanunun uygulanması dolayısiyle yapılacak imar veya ıslah planlarında genel muvazeneye dahil dairelerin
ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile ayrılan veya ayrılacak olanlar veya yukarda ikinci fıkradaki hizmetler için lüzumlu
görülenler, daha önce belediyelere devredilmiş ise aynı şartlarla eski sahiplerine geri verilir.
--------------------(1) 11 Haziran 1985 tarih ve 18781 sayılı Resmi Gazete`de yayınlanan "775 sayılı Gecekondu Kanununun Bazı
Hükümlerinin Değiştirilmesi" Hakkındaki 247 sayılı K.H.K.`nin 1. maddesi hükmüne göre; "775 sayılı Gecekondu
kanununun belediye sınırları ile mücavir alanlardaki tatbikatı için Bayındırlık ve İskan Bakanlığına verilen hak, yetki
ve görevler ilgili belediyelere devredilmiştir.
Belediyeler bu hak, yetki ve görevleri yetkili organları eliyle kullanırlar.
Büyük Şehirlerde bu Kanunun tatbikatı büyük şehir belediyelerince yapılır."
KANUNLAR, ŞUBAT 1989 (EK- 3)
Tapu daireleri, bu maddede sözü geçen arazi ve arsaları devralacak idarelerin yazılı müracaatları üzerine, en
geç 6 ay içinde, yeni malikleri adına tescil eder ve durumu ilgililere yazı ile bildirirler.
5218, 5228 ve 6188 sayılı kanunlara dayanılarak, birinci fıkrada sözü geçen daire ve kurumlarca belediyelere
devrolunan arazi ve arsaların ödenmemiş taksitleri alınmaz ve bu sebeple adı geçen daire ve kurumlar lehine tesis
edilmiş ipotek kayıtları kaldırılır.
Madde 4 - Gecekonduların ıslah, tasfiye ve önleme bölgeleri içinde bulunan binalı ve binasız vakıf taşınmaz mallardan
3 üncü maddenin ikinci fıkrası kapsamı dışında kalanları, bu kanunda belirtilen amaçlarda kullanılmak üzere, aşağıdaki
şartlarla ve genel hükümlere göre bedeli ödenmek suretiyle ilgili belediyelerin mülkiyetine geçer:
a) Arazi ve arsaların bedeli; bulunduğu şehir, kasaba ve bölgenin özellikleri, yapılmış ve yapılacak kamu
hizmet ve tesislerinin durumu vesair hususlar da göz önünde bulundurularak, ilgili belediye ve Vakıflar İdaresi arasında
anlaşma yolu ile tesbit edilir.
110
b) Bu arazi ve arsalar üzerinde Vakıflar İdaresine ait herhangi bir yapı bulunduğu takdirde, bu yapının bedeli
ayrıca hesaba katılır.
c) Bedele ait anlaşmazlıklar mahalli asliye hukuk mahkemelerince basit muhakeme usulü ile hallolunur. Bu
anlaşmazlıklar tapu tesciline engel olamaz.
Vakıflar İdaresi ve tapu daireleri vakıf taşınmaz malların cins, miktar ve yerleri ile diğer vasıflarını açıkça
belirten listeleri, talepleri üzerine en geç 2 ay içerisinde ilgili belediyelere bildirmekle yükümlüdürler.
Belediyeler, kendi mali güçleri ve programlarına göre, bu taşınmaz malların tamamen veya peyderpey tescilini
istiyebilirler.
Sözü geçen bölgelerde Devlet veya diğer kamu tüzel kişileri tarafından yaptırılacak kamu hizmet ve tesisleri
için lüzumlu vakıf taşınmaz mallar da yukarıdaki esaslara göre bu İdarelere intikal ettirilir.
Madde 5 - Lüzumu halinde, belediyeler gecekondu ıslah ve tasfiye sahaları içinde bulunan veya bu kanun hükümleri
dairesinde yeniden teşkil edilecek önleme bölgeleri içine raslıyan özel mülkiyetteki arazi ve arsaları ve bunlar
içerisinde yapı veya sair herhangi bir tesis bulunduğu takdirde bu yapı ve tesisleri, bu kanunda belirtilen amaçlarda
kullanmak üzere, İmar ve İskan Bakanlığının izni ile, sahipleriyle anlaşarak satınalabilirler veya kamulaştırabilirler.
Madde 6 - (Mülga: 3/5/1985 - KHK. 247/3 md; Aynen Kabül: 2/3/1988-3414/3. md.)
Arsaların hangi amaçla kullanılabileceği:
Madde 7 - Belediyelerin mülkiyetinde bulunan ve bundan sonra bu kanuna göre mülkiyetine geçecek olan arazi ve
arsalardan, belediye meclisi kararı ile belli edilip, İmar ve İskan Bakanlığınca uygun görülenler, bu kanun hükümleri
dairesinde konut yapımına ayrılır.
İmar ve İskan Bakanlığı, belediye meclislerince tesbit edilen yerleri redde, aynen veya değiştirerek
onaylamaya veya değiştirilmek üzere geri göndermeye yetkili olduğu gibi, teklif edilenler dışında lüzumlu gördüğü
yerlerin de bu maksada ayrılmasını belediyelerden istiyebilir.
Madde 8- Bu kanun gereğince belediyelere devrolunan arazi ve arsalardan, şehir ve kasabaların ticari, İktisadi, sınai
faaliyet merkezlerinde veya kesif iş bölgelerinde bulunan, bu ve sair sebeplerle alım-satım değerleri yüksek veya imar
planlarına göre belirli bir kamu hizmetine ayrılmamış olan veya ucuz konut yaptırılması uygun görülmiyenler, belediye
meclisi kararı ve İmar ve İskan Bakanlığının tasvibi halinde, belediyelerce, karşılığı bu kanunda belirtilen amaçlarda
kullanılmak üzere 12 nci madde ile kurulan fon hesabına yatırılmak şartiyle ve yönetmelik esaslarına göre kiraya
verilebilir veya satılabilir veya başka şekil ve surette kıymetlendirilebilir.
Madde 9 - 7 nci madde gereğince tesbit edilen sahalar içerisinde bulunup da, plan ve mevzuat icaplarına göre dükkan,
han, hamam, fırın, gazino, sinema, tiyatro, garaj ve saire gibi konut dışında genel ihtiyaçlarla ilgili özel tesislere ayrılan
yerler hakkında da 8 inci madde hükümleri uygulanır.
Madde 10 - Bu Kanun hükümlerine dayanılarak belediyelere devrolunan arazi ve arsalardan yapılacak imar veya ıslah
planlarına göre, yol, meydan, park, otopark, çocuk bahçesi ve yeşil saha gibi genel hizmetlere ayrılması gerekenleri
hakkında ayrıca tahsis kararı alınmaz.
Madde 11 - Belediyeler, bu kanunda yazılı amaçlara tahsis edilmek üzere devraldıkları arazi ve arsaları bu amaçlar
dışında tasarruf edemezler.
Fonların teşkili ve kullanılması:
Madde 12 - Bu Kanundaki hizmetlerin yürütülebilmesi için aşağıdaki kaynaklardan sağlanacak gelirler, Türkiye Emlak
Kredi Bankasında, ilgili belediyeler adına açılacak özel hesaplarda toplanarak birer fon teşkil edilir :(1)
a) 5218, 5228, 6188 ve 7367 sayılı kanunlarla veya bu kanun hükümlerine dayanılarak belediyelerin
mülkiyetine geçen arazi ve arsaların veya izinsiz yapı yapılmak suretiyle işgal edilmiş bulunan belediyeye ait sahaların
ve bu arazi ve arsalar üzerinde belediyelerce yaptırılan veya çeşitli şekillerde yapılarak belediyelere intikal eden
yapıların, bu kanunun gerektirdiği hallerde, kiralarından, satışlarından veya sair şekillerde kıymetlendirilmelerinden
elde edilecek gelirler,
b) 24 üncü madde gereğince alınacak katılma payları,
c) (Değişik: 6/5/1976 - 1990/1 md.) Belediye Meclislerince gerekli görülen hallerde belediye bütçelerine
konacak ödenekler,
d) 1580 sayılı Kanunun 5116 sayılı Kanunla değiştirilen 110 uncu maddesinin 19 uncu fıkrasında yazılı gelir
kaynağı hasılatından arta kalmış veya kalacak kısımlar,
e) Devlet bütçesinden veya 15 inci maddede sözü geçen fondan bu fona aktarılmak suretiyle yapılacak
yardımlar,
111
f) Diğer kanunlarla bu fona katılması kabul edilen sair gelirler,
g) Fondan verilen kredilerin taksit ve faizleri,
--------------(1) 3/5/1985 tarih ve 247 sayılı K.H.K.`nin 16/8/1985 tarih ve 250 sayılı K.H.K. ile değişik 2 nci maddesi hükmü
gereğince 775 sayılı Kanunun 12 nci maddesine göre kurulması öngörülen fonların idaresi ile bu fonlara ait her türlü
hak ve vecibeler ilgili Belediyelere devredilmiş olup; Belediyeler bu hak, yetki ve görevleri yetkili organları eliyle
kullanırlar.
h) Her türlü bağış ve yardımlar,
i) Fonda toplanacak paraların faiz ve sair gelirleri.
Madde 13 - 12 nci madde gereğince teşkil edilen fonda toplanan paralar, belediyelerce, İmar ve İskan Bakanlığının
izni alınmak şartiyle :
a) Bu kanundaki amaçlarda kullanılmak üzere arsa sağlanmasında, İmar ve İskan Bakanlığınca onanan plan ve
projelere göre halk konutu, nüve konut veya geçici misafir konutu yapılmasında,
b) Islah olunacak gecekondu bölgeleri ile yeniden tesis edilecek önleme bölgelerinin yol, meydan,
kanalizasyon, su, elektrik ve benzerleri gibi kamu hizmet ve tesislerinin İmar ve İskan Bakanlığınca onanan projelerine
göre yapılmasında veya onarılmasında,
c) Kendi bütçe imkanlariyle karşılanamıyan ve fakat bu kanun gereğince yapılması gereken tesbit, harita alımı,
plan ve projelendirme hizmetlerinde kullanılır.
Madde 14 - (Mülga: 23/5/2000 - 4568/5 md.)
Madde 15 - (Mülga: 23/5/2000 - 4568/5 md.)
b) Belediyelerce yapılamıyan veya Devletçe yapılması veya yaptırılması öngörülen tesbit, harita veya fotoğraf
alımı ve değerlendirilmesi, her türlü planlama ve projelendirme hizmetlerinde, başka imkanlarla karşılanamıyan
malzeme ve benzeri giderlerin karşılanmasında,
c) İmar ve İskan Bakanlığınca 31 inci maddeye dayanılarak yapılması gereken binalı ve binasız arazi ve arsa
satın alınmasında, kamulaştırılmasında, toplu veya ayrı halk konutu, nüve konut veya misafir konutu yapılmasında,
bunların düzeltilmesi veya onarılmasında,
d) Gecekondu ıslah bölgelerinde veya yeniden tesis olunacak önleme bölgelerinde veya yukarıdaki fıkra
gereğince alınacak arazi ve arsalarla, yapılacak konutların ihtiyacını gidermek amaciyle, adı geçen Bakanlıkça kamu
hizmet ve tesislerinin yapılmasında,
e) Bu kanundaki hizmetlerden, belediyeler tarafından yapılacak olanlarının daha iyi ifasını sağlamak üzere,
yönetmelik esaslarına ve hazırlanacak uygulama plan ve programlarına göre, 12 nci maddeye dayanılarak teşkil olunan
fon hesaplarına aktarılmak suretiyle, belediyelere yardım edilmesinde, kullanılır.
Bu maddeye göre fondan verilecek kredilerin vadesi 20 yıldan ve alınacak faiz, vergi ve masraflar toplamı
yüzde beşten fazla olamaz.
Kredilerle ilgili faiz miktarları ve gerektiğinde meydana gelebilecek faiz farkları dolayısiyle yapılacak
işlemler, yardım ve kredi verme usulleri ile diğer hususlar yönetmelikte belirtilir.
Gecekonduların tesbiti:
Madde 16 - Gecekondu ıslah ve tasfiye bölgeleri ve bunların sınırları, belediyelerce bu kanunun yayımı tarihinden
itibaren en geç 6 ay içinde, her türlü imkan ve araçtan faydalanılarak tesbit olunur.
Bu bölgeler içinde bulunan bütün yapılar, gerek belediyelerin ve gerekse yardımcı olabilecek diğer daire ve
kurumların durum ve imkanları da göz önüne alınarak, İmar ve İskan Bakanlığınca tayin edilecek şekil ve süreler
içerisinde, mümkünse hava fotoğraflarında veya haritalarda, mümküm olmıyan yerlerde ise ölçekli krokilerde
gösterilir.
Bu konuda belediyelerin, mülkiye amirlerinden istiyecekleri her türlü yardımlar, imkanlar dahilinde karşılanır.
Mahalli imkanlarla karşılanamıyan tesbit, hava fotoğrafı alımı, kıymetlendirilmesi, harita alım ve tanzimi ve
benzeri gibi teknik yardımlar hakkında İmar ve İskan Bakanlığının istekleri, ilgili Bakanlık, daire ve kurumlarca,
lüzumunda adı geçen Bakanlık veya belediyelerce sağlanacak fenni malzeme dışında herhangi bir karşılık aranmaksızın
yerine getirilir.
Yukarıda belirtilen esaslara göre hazırlanacak hava fotoğrafları, harita ve krokiler, tesbit tarihlerini de ihtiva
etmek suretiyle belediye encümenlerince öncelikle müzakere edilip karara bağlandıktan sonra onaylanarak, incelenmek
üzere İmar ve İskan Bakanlığına gönderilir. Bakanlıkça kabul edilen ve onanarak kesinleşen bölgelere ait karar ve
krokiler, belediye dairesinde ve bölge içindeki muhtarlıklarda herkesin görebileceği bir yerde bir ay süre ile asılır ve
keyfiyet mütat vasıtalarla halka duyurulur.
Belediye sınırları ve varsa mücavir sahalar dışındaki gecekondu bölgelerinde bu madde gereğince yapılması
gereken işlemler, İmar ve İskan Bakanlığınca yürütülür.
112
Gerek gecekondu bölgelerinin, gerekse ıslah veya tasfiye edilecek gecekonduların tesbit şekli ve esaları,
mahalli özellikler ve teknik imkanlar da gözönünde tutularak, İmar ve İskan Bakanlığınca tayin olunur.
Madde 17 - Belediye sınırları ve varsa mücavir sahalar içindeki bütün gecekonduların ve ayrıca 16 ncı madde
gereğince tesbit edilen bölge ve sahalar içinde bulunan bütün yapıların sahipleri ve her ne şekilde olursa olsun bu
yapılarda oturan veya bunları işyeri olarak kullananlar, İmar ve İskan Bakanlığınca hazırlanacak örneğe uygun bir
beyannameyi ilan tarihinden itibaren 3 ay içerisinde yapının bulunduğu yer belediyesine makbuz karşılığında vermek
zorundadırlar.
Yeniden gecekondu yapımının önlenmesi:
Madde 18 - Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra, belediye sınırları içinde veya dışında, belediyelere, Hazineye,
özel idarelere, katma bütçeli dairelere ait arazi ve arsalarda veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde
yapılacak, daimi veya geçici bütün izinsiz yapılar, inşa sırasında olsun veya iskan edilmiş bulunsun, hiçbir karar
alınmasına lüzum kalmaksızın, belediye veya Devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılır.
Yıkım sırasında lüzum hasıl olduğunda, belediyeler ilgili mülkiye amirlerine başvurarak yardım istiyebilirler.
Mülkiye amirleri, Devlet zabıtası ve imkanlarından faydalanmak suretiyle, izinsiz yapıların yıkım konusunda
yükümlüdürler.
Özel kişilere veya bu maddenin 1 inci fıkrasında sözü geçenler dışındaki tüzel kişilere ait arazi ve arsalar
üzerinde yapılacak izinsiz yapılar hakkında, arsa sahiplerinin yazılı müracaatları üzerine ve mülkiyet durumlarını tevsik
etmeleri şartiyle bu madde hükümleri, aksi halde genel hükümler ve 6785 sayılı İmar Kanunu hükümleri uygulanır.
Plan ve programlar:
Madde 19 - Islaha muhtaç veya tasfiyesi gereken gecekondu bölgeleri ile yeniden halk konutu veya nüve konut
yapımına tahsis edilecek sahaların seçimi, haritalarının hazırlanması, İmar ve ıslah planlarının düzenlenmesi, İmar ve
İskan Bakanlığının denetimi altında, ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır.
İmar ve İskan Bakanlığı, hazırlanan harita ve planları redde, düzeltilmek üzere geri göndermeye, olduğu gibi
veya değiştirerek onaylamaya ve lüzum gördüğü hallerde bu hizmetleri kendisi yapmaya veya yaptırmaya yetkilidir.
Onaylanarak kesinleşen planlar belediye dairesinde herkesin görebileceği bir yerde bir ay süre ile asılır ve
keyfiyet mütat vasıtalarla halka duyurulur.
Madde 20 - Islah ve tasfiye tatbikatının yapılacağı şehir ve kasabaların ve buralardaki ıslah ve tasfiye bölgelerinin
program ve öncelik sırası İmar ve İskan Bakanlığınca tayin olunur.
Belediyeler bu program ve öncelik sırasına ve İmar ve İskan Bakanlığınca tespit edilecek diğer esaslara göre
kendi çalışma programlarını yapmaya ve onanmak üzere adı geçen Bakanlığa göndermeye mecburdurlar.
Bakanlık bu çalışma programlarını değiştirmeye yetkilidir.
Gecekonduların ıslah ve tasfiyesi :
Madde 21 - Belediyelere ait olan veya bu kanun uyarınca belediyelerin mülkiyetine geçmesi gereken arazi ve arsalar
üzerinde, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılıp, 16 ncı ve 17 nci maddelere göre tesbit edilmiş bulunan
gecekondulardan konut olarak kullanılanları; içinde oturanlar 25 inci maddedeki şartları haiz oldukları takdirde ;
a) Gecekondunun sahibi ise, borçlanma suretiyle veya sair şekillerde konut temin edilinceye veya konut
yapmak üzere arsa tahsis edilip, lüzumu halinde kredisi sağlanmak suretiyle, 27 nci maddedeki süre ve şartlara uygun
olarak konutunu yapıncaya kadar,
b) Gecekondunun sahibi değil ise, ucuz kiralık konut temin edilinceye veya konut yapmak üzere arsa tahsis
edilip, lüzumu halinde kredisi sağlanmak suretiyle 27 nci maddedeki süre ve şartlara uygun olarak konutunu yapıncaya
kadar, yıktırılamaz.
Birden fazla gecekonduya sahip olanların, bunlardan sadece seçecekleri bir tanesi hakkında yukarıdaki
hükümler uygulanabilir. Şu kadar ki; plan ve mevzuat icaplarına göre bu yapılardan korunması mümkün olanları varsa,
bunlardan birinin seçilmesi şarttır. Diğer korunması gerekenlerden lüzumlu görülenleri, hangi amaçla kullanılmakta
olursa olsun, belediyelerce takdir olunacak bedel karşılığında alınarak, lüzum ve ihtiyaca göre, sürekli veya geçici bir
zaman için olduğu gibi veya değiştirilerek kullanılabilir veya kullanılmak üzere kiraya verilebilir veya satılabilir.
Belediyelerce tesbit edilecek veya ettirilecek bedellere, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde, umumi hükümler
dahilinde hukuk mahkemelerine itiraz olunabilir.
Konuttan başka maksatlar için kullanılan gecekondulardan plan ve mevzuat icaplarına göre korunması
gerekenler hakkında da bu madde hükümleri uygulanabilir.
113
Madde 22 - Gecekondu ıslah bölgelerinde bulunup da, belediyelere ait olan veya bu kanun uyarınca belediyelerin
mülkiyetine geçmesi gereken arazi ve arsalar üzerinde, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılmış olan
gecekondulardan, bu sahalar için yapılacak imar ve ıslah planları ve mevzuat icaplarına göre olduğu gibi veya
değiştirilerek korunması mümkün olanları,planın tanziminden sonra yapılacak bildiriden itibaren en geç 2 yıl içinde
yönetmelik esasları dairesinde sahipleri tarafından imar ve ıslah edilir. Aksi halde, bu yapıların verilen süre zarfında
yıktırılması yoluna gidilir. Sahipleri tarafından yıktırılmıyan yapılar, enkazı sahiplerine ait olmak üzere belediyelerce
yıktırılır ve yıkım masrafı % 10 fazlasiyle ilgiliden alınır.
Madde 23 - Tek başına veya toplu olarak yapılmış olan veya gecekondu ıslah bölgelerinde bulunup da bu sahalar için
yapılacak imar veya ıslah planlarına veya mevzuat icaplarına göre yıkılması gereken izinsiz yapılar 21 inci madde
hükümleri de gözönüne alınarak enkazı kendilerine ait olmak üzere sahipleri tarafından yıktırılır. Bundan dolayı
kendilerine herhangi bir bedel verilmez. Sahiplerince yıkılmayan veya yıktırılmayan gecekondular, yıkma masrafı %
10 fazlasiyle kendilerinden alınmak üzere belediyelerce yıktırılır.
Kamu hizmet ve tesisleriyle ilgili giderlere katılma:
Madde 24 - Gecekonduların ıslah, tasfiye ve önleme bölgelerinde bulunan bütün yapıların, binalı ve binasız arazi ve
arsaların sahipleri, bu sahalarda belediyelerce gerek bu kanunun 12 nci maddesinde sözü geçen fondan faydalanmak
suretiyle, gerekse diğer bütçe imkanları yapılacak veya yaptırılacak yol,kaldırım, kanalizasyon, su, elektrik gibi kamu
hizmet ve tesisleri yapıldıktan sonra, bunlardan dolayı yapılan harcamaların tamamına, Belediye Gelirleri Kanununda
belirtilen şekil ve nisbetlerde katılırlar. Bu Katılma payları, belediyelerce ilgililerden 10 yılda ve 10 eşit taksitte alınır.
Bu maddede sözü geçen arazi ve arsalardan özel mülkiyette bulunanlarının, başkaları tarafından gecekondu
yapılmak suretiyle işgal edilmiş olan kısımları için alınması gereken katılma payları da, işgal devam ettiği sürece,
gecekondu sahibinden alınır.
Tasviye veya ıslah sebebiyle yıkılması gereken gecekonduların sahiplerinden, yıkılacak gecekonduları
dolayısiyle tahakkuk eden katılma paylarının yıkım gününden sonra ödenmesi gereken taksitleri alınmaz.
İmar ve İskan Bakanlığınca lüzum görülen bazı gecekondu ıslah bölgelerinin kamu hizmet ve tesislerine
harcanmak üzere, belediyelere ikrazlar dışında Devlet bütçesinden yapılan yardımlardan dolayı, bu hizmet ve tesisler
için yapılan harcamalar toplamı, bu yardım miktarını aşmamak üzere adı geçen Bakanlıkça tesbit edilecek miktar kadar
düşürülerek, katılma payları buna göre hesaplanacağı gibi, belediye meclisleri de lüzum gördükleri takdirde, bu
maddede sözü geçen maliyet masraflarının bir kısmını kendi bütçelerinden ödemek suretiyle indirebilirler veya
yukarıda belirtilen taksit süresini 20 yılı geçmemek üzere uzatabilirler.
İmar ve İskan Bakanlığınca yapılacak kamu hizmet ve tesisleri için de bu madde hükümleri uygulanır.
Arsa tahsisi şart ve şekilleri:
Madde 25 - 7 nci madde gereğince tesbit olunan önleme bölgelerindeki arsalar, öncelikle gecekonduların ıslahı ve
tasfiyesi sebepleriyle açıkta kalacaklara ve diğer konutsuz vatandaşlara verilir.
Bu arsalardan, ıslah ve tasfiye bölgelerinde bulunan diğer yapı sahiplerinden yapısının tasfiyesini isteyenler de
faydalanabilirler.
Her ne sebeple olursa olsun, bu kanun hükümlerince arsa tahsis edilecek kimselerin, yoksul veya dar gelirli
olması, kendisinin veya eşinin veya ergin olmıyan çocuğunun herhangi bir belediye sınırı içinde ev yapmaya müsait
arsaya veya her hangi bir yerde bir ev veya apartmanın ayrı bir dairesine karşılık olan payına sahip bulunmaması şarttır.
Kimlerin yoksul ve dar gelirli sayılacağı, kendisine arsa tahsis edileceklerin öncelik sırası ve yukarda sözü geçen
diğer hususların esasları yönetmelikte belirtilir.(1)
Madde 26 - (Değişik : 6/6/1984-3016/1 md.)
25 inci maddede sözü geçen arsalar yönetmelikte belirtilen şekil ve esaslar dahilinde ve tespit olunacak
bedellerle kendilerine arsa verilmesi gerekenlere dağıtılır.
Arsa ve binaların halihazır durumları ile şahıslara veya kamu kurum ve kuruluşlarına tahsis veya satışları
valiliklerince tespit ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onaylanan emsal bedel üzerinden yapılır.
Binalar ve konutlar, valiliklerin teklifi üzerine, bu bedelin yüzde yirmibeşi (% 25) peşin olarak yatırılmak ve
vade farkı alınmak kaydıyla taksitle de satılabilir.
Şahıslara veya kamu kurum ve kuruluşlarına, arsaların ve binaların satış veya tahsisine dair esaslar Bayındırlık
ve İskan Bakanlığınca hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.
Yardımlar ve muafiyetler :
Madde 27 - Bu kanun hükümlerine göre kendilerine arsa tahsis edilenlerle gecekondusunu ıslah edeceklere, imkanları
nispetinde İmar ve İskan Bakanlığınca, mahalli belediyelerce veya diğer daire ve kurumlarca her türlü teknik yardım
114
yapılır ve bunlara uzun vadeli konut kredisi verilmesi ve ayni yardım yapılması yoluna gidilir. Islahı gereken konutların
tesbiti işlemleri, arsa tahsisi, yeniden konut yapacaklara veya konutunu ıslah edeceklere temin olunacak kredi veya
yapılabilecek ayni ve teknik yardımların miktar, şekil ve sair şartlarına dair esaslar yönetmelikte belirtilir.
------------------------(1) Bu hükmün uygulanmasında ek 1 inci maddeye bakınız. Kendilerine arsa tahsis edilenler, yönetmelikte belirtilen
işlemleri, tahsis tarihinden itibaren 6 ay içinde tamamlamıya ve krediye ihtiyaçları bulunduğu ve yönetmeliğe göre
gerektiği takdirde, Türkiye Emlak Kredi Bankasında kendilerine kredi tahsisini gerektirecek şekilde hesap açtırmaya
mecburdurlar.Bunlardan krediye hak kazananların kredi tahsis tarihinden itibaren diğerlerinin ise, arsa tahsisi
tarihinden itibaren en geç 1 yıl içinde konutlarını yapmaya başlamaları ve 32 nci maddeye uygun olarak önceden tesbit
edilen plana göre, nüve kısmını en geç 2 yıl içinde bitirmeleri şarttır.
Bu şartlara uymıyanlardan, bu kanuna göre tahsis edilmiş veya edilecek taşınmaz mallar hiçbir hüküm
alınmasına lüzum kalınmaksızın geri alınır.
Madde 28 - Bu kanun hükümleri gereğince ıslah edilecek veya yeniden inşa olunacak konutlarda kullanılacak lüzumlu
orman emvali, onanlı ihtiyaç belgeleri ile İmar ve İskan Bakanlığının talebi dikkate alınarak (6831 sayılı Orman
Kanununun 33 üncu maddesi hükmü saklı kalmak şartiyle) orman idarelerince öncelikle ve maliyet bedeli üzerinden
verilir.
Bunun dışında, bu gibi yapılar için yapılacak diğer malzeme yardımları ve sağlanacak sair kolaylıklar
yönetmelikte belirtilir.
Madde 29 - Gerek gecekonduların tesbit, ıslah tasfiye ve önlenmesi hususlarında ve gerekse ıslah olunacak gecekondu
bölgeleriyle yeniden tesis edilecek halk konutu veya nüve konut sahalarının her türlü kamu tesis ve hizmetlerinin
ifasında İmar ve İskan Bakanlığının veya bu Bakanlıkça gösterilecek lüzum ve ihtiyaca binaen diğer Bakanlıkların,
Devlet dairelerinin ve sair kamu kurumlariyle kamu tüzel kişilerinin, mümkün olabilen her türlü yardımda
bulunmalarına veya kendi konularına giren hizmetleri yerine getirmelerine Bakanlar Kurulunca
verilecek karar üzerine, adı geçen daireler kendi asli vazifelerini, hizmet ve iş programlarını aksatmaksızın ve herhangi
bir karşılık talep etmeksizin bu yardım ve hizmetleri yerine getirirler, gerekirse bütçelerinde bu maksatlar için lüzumlu
ödeneği ayırırlar ve yine lüzumu halinde iş programlarını, bu hususları da gözönünde bulundurarak düzenlerler.
Bu Bakanlık, daire ve kurumlarca, yukarda bahsi geçen yardım ve hizmetlerin, kendi imkanları dahilinde ve
Bakanlar Kurulu kararı alınmaksızın yerine getirilmesi de caizdir.
Madde 30 - Gecekondu ıslah bölgelerinde kamu tüzel kişilerine ait arazi ve arsalar üzerinde bulunan, plan ve mevzuat
icaplarına göre yıkılmayıp, olduğu gibi veya değiştirilerek korunması mümkün olan gecekondulara ve bu kanun
hükümlerine göre yeniden tesbit edilen konut sahalarında belediyelerce tahsis olunan arsalarda ilgililerce yapılacak
yapılara yapı ruhsatiyesi verilebilmesi için; ilgilinin satış vadini, kiralandığını veya tahsis edildiğini belirten onanlı
belgelerden birini ibraz etmesi şarttır
Başka mahzur bulunmadığı takdirde ayrıca tapu senedi aranmaz.
Madde 31 - İmar ve İskan Bakanlığı bu kanundaki hizmetlerde kullanılmak üzere özel mülkiyetteki arazi ve arsaları,
bunlar içinde yapı veya sair her hangi bir tesis bulunduğu takdirde bu yapı ve tesisleri sahipleri ile anlaşarak
satınalabilir veya kamulaştırabilir.
İmar ve İskan Bakanlığı ve bu Bakanlığın izni ile belediyeler, gecekonduların ıslah, tasfiye ve önlenmesi
maksadiyle halk konutları, nüve konutlar ve geçici olarak kullanılacak misafir konutları inşasına yetkilidir.
Bu yapılar, 6785 sayılı Kanunun 4, 16, 18, 35, 36, ve 49 uncu maddelerine tabi olmadığı gibi, adı geçen
Bakanlıkça belediyelere ait olan veya bu kanunda belirtilen amaçlarda kullanılmak üzere belediyelerin mülkiyetine
geçen arazi ve arsalar üzerine de yapılabilir.
İmar ve İskan Bakanlığınca yapılan veya yaptırılan konutlardan, adı geçen Bakanlıkça, lüzumlu görülenleri, bu
kanundaki maksatlarda kullanılmak üzere ilgili belediyelere devir ve temlik olunabilir.
Bu madde hükümlerine dayanılarak yapılan veya yaptırılan yapıların kira ve kullanma şekilleri yönetmelikte
belirtilir.
Madde 32 - Bu kanunun uygulanacağı sahaların imar ve ıslah planlarının tanzim ve onanması işlemleri ile bu sahalarda
yapılacak konutların tipleri, iç ve dış ölçüleri, oda ve müştemilat durumları, mahalli şartlara göre kullanılacak malzeme
cinsleri ve sair hususlara ait esaslar 6785 sayılı İmar Kanunu hükümlerine bağlı kalınmaksızın, hazırlanacak
yönetmelikte gösterilir.
Madde 33 - Bu kanun hükümlerine dayanılarak yapılan ivazlı veya ivazsız devir, temlik, kamulaştırma, alım, satım,
kira, geri alma, geri verme, ifraz, tevhit, tescil,cins değişikliği, rehin tesis ve terkini,ıslah, değişiklik,onarım, inşa ve
ikmal gibi her türlü işlemler, sözleşmeler, beyannameler ve benzerleri, tasarruf bonosundan ve her türlü vergi, resim ve
harçtan muaftır.
115
Bu kanun gereğince teşekkül edecek fonlardan yapılacak sarfiyat, Artırma, Eksiltme ve İhale, Divanı
Muhasebat ve Muhasebei Umumiye kanunlarına tabi değildir.
Bu sarfiyatın şekil ve esasları yönetmelikte belirtilir.
Tahsis amacına aykırı davranışların önlenmesi:
Madde 34 - (Değişik birinci fıkra: 2/3/1988-3414/4 md.) Bu Kanun hükümlerine göre belediyelerce tahsis olunan
arsalar, yapılar ve bu arsalar üzerinde yapılan bina ile meydana gelen taşınmaz mallar, tahsis tarihinden itibaren l0 yıl
süre içinde:
a) Devir ve temlik olunamaz.
b) Rehin, ve diğer ayni haklarla takyid edilemez.
c) Satış va`di sözleşmesine konu teşkil edemez.
d) Taksim ve satış suretiyle şüyuun giderilmesi talebine konu olamaz.
e) Haczedilemez ve işgal olunamaz.
Ancak, (e) fıkrası hükmü mahfuz kalmak şartiyle, ölüm, emeklilik, görev nakli ve Türkiye Emlak Kredi
Bankasının veya konut kredisi veren diğer kuruluşların ipotekli alacaklarından dolayı yapılacak satış ve işlemler bu
kayıtlara bağlı değildir.
(Ek: 2/3/1988 - 3414/4. md.) 27 nci maddedeki inşaat yapımına ait süreler saklı kalmak şartıyla, 20 yıllık süre
içinde borçlanma bedellerinin tamamının ödenmesi halinde, takyitlerin tamamı kalkar. Bu şekilde yapılacak devir,
temlik ve satışlarda 33 üncü maddedeki muafiyetler uygulanmaz.
Bu kanundan doğan ipotekli alacaklar dolayısiyle yapılacak satışlardan elde edilen bedelden, bu kanunla ilgili
borçları kesildikten ve arsa bu kanuna aykırı olmamak şartiyle, belediyeden ve bankadan izin alarak, masrafını
tamamen kendisi karşılamak suretiyle ek olarak yaptığı yapı ve tesisler için harcadığı para ilgilisine verildikten sonra,
artan 14 üncü maddede sözü geçen fona yatırılır. Satış bedelinin bu fıkra gereğince ilgiliye verilen kısmı, diğer borçları
sebebiyle de haczedilebilir.
Belediye sınırları ve mücavir sahalar dışında uygulama :
Madde 35 - Belediye sınırları ve mücavir sahalar dışında bulunmakla beraber, Hazineye özel idarelere, katma bütçeli
dairelere ait arazi ve arsalarla Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde, İmar ve İskan Bakanlığınca
lüzumlu görülüp, Bakanlar Kurulunca kararlaştırılanları hakkında da bu kanun hükümleri uygulanır.
Bu gibi yerlerde, bu kanunla belediyelere verilmiş olan görev ve yetkiler, İçişleri ile İmar ve İskan
Bakanlıkları tarafından birlikte tesbit edilecek yakın belediyelerden birisine verilebilir.
Yönetmeliklerin hazırlanması:
Madde 36 - İmar ve İskan Bakanlığı; bu kanunda sözü geçen yönetmelikleri, ilgili Bakanlıkların mütalaasını almak
suretiyle, kanunun yayımı tarihinden itibaren 6 ay içinde hazırlamakla görevlidir.
Ceza hükümleri:
Madde 37 - Bu kanun hükümlerinden faydalanmak amaciyle yalan beyanda bulunan veya hakikate aykırı beyanname
verenler ile bu kanunun yayımından sonra belediye sınırları içinde veya dışında belediyelere, Hazineye, özel idarelere
veya katma bütçeli dairelere ait arazi ve arsalar üzerinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde
izinsiz yapı yapanlar, yaptıranlar, bu gibi yapıları satanlar, bağışlıyanlar, rehin edenler veya diğer şekillerde
devredenler ve bilerek devir ve satın alanlar, fiilen ağırlık derecesine göre 3 aydan 1 yıla kadar hapis ve 500 liradan
1000 liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılırlar. Bu suçların tekerrürü halinde cezalar bir misli artırılabilir.
Özel kişilere veya bu maddenin 1 inci fıkrasında sözü geçenler dışındaki tüzel kişilere ait arazi ve arsalar
üzerinde yapılacak izinsiz yapılar hakkında ise arsa sahibinin mülkiyet durumlarını vesikalandırmaları şartiyle yazılı
müracaatları halinde bu madde hükümleri uygulanır.
Bu kanun hükümlerine aykırı olarak işgalde bulunanlarla oturma hakkını kaybedenler, ilgili belediyelerce
6126 sayılı Kanunda belirtilen şekilde tahliye ettirilirler.
Birinci ve ikinci fıkra uyarınca hüküm giyenler, bu kanundan bir daha faydalandırılmazlar ve borçları
muacceliyet kesbeder.
17 nci maddede sözü geçen beyannameyi, haklı bir sebebe dayanmaksızın, zamanında vermiyenler 3 aya kadar
hafif hapis veya 30 liradan 600 liraya kadar hafif para cezasiyle cezalandırılırlar.
Madde 38 - Bu kununda suç sayılan fiillere ait davalar sulh ceza mahkemelerinde görülür. GÖrevlerden doğan suçlar
ise genel hükümlere tabidir.
116
Çeşitli hükümler:
Madde 39 - Bu kanunun Türkiye Emlak Kredi Bankasına tahmil ettiği vazifelerin ifasına karşılık olmak üzere adı
geçen bankaya herhangi bir ücret ödenmez.
Madde 40 - Bu kanun gereğince yapılan kamulaştırmalarda 6830 sayılı İstimlak Kanununun 23 üncü maddesi
uygulanmaz.
Madde 41 - Bu kanunun uygulanması gereken yerlerde, diğer kanunların bu kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.
Yürürlükten kaldırılan kanunlar:
Madde 42 - 6188,7367,5/9/1963 tarih ve 327 sayılı kanunlar yürürlükten kaldırılmıştır.
Ek Madde 1 - (Ek: 3/5/1985 - KHK. 247/4 md; Aynen Kabül: 2/3/1988 - 3414/5. md.)
775 sayılı Gecekondu Kanununa göre yapılan hak sahipliği tespit işleminde beyan esası dikkate alınır.
Ek Madde 2 - (2/3/1988 - 3414/1 md. ile gelen madde hükmü olup, madde numarası teselsül ettirilmiştir.)
775 sayılı Gecekondu Kanununun belediye sınırları ile mücavir alanlardaki tatbikatı için Bayındırlık ve İskan
Bakanlığına verilen hak, yetki ve görevler ilgili belediyelere devredilmiştir. Belediyeler bu hak, yetki ve görevleri
yetkili organları eliyle kullanırlar.
KANUNLAR, TEMMUZ 1989 (Ek - 4)
Büyük şehirlerde bu Kanunun tatbikatı büyük şehir belediyelerinin koordinatörlüğünde ilçe belediyelerince
yapılır.
Ek Madde 3 - (2/3/1988-3414/2 md. ile gelen madde hükmü olup, madde numarası teselsül ettirilmiştir.)
(Birinci fıkra Mülga: 23/5/2000 - 4568/5 md.)
775 sayılı Kanunun 12 nci maddesine göre kurulması öngörülen Fonların idaresi ile bu Fonlara ait her türlü
hak ve vecibeler ilgili belediyelere devredilmiştir.Belediyeler bu hak, yetki ve görevleri yetkili organları eliyle
kullanırlar.
Geçici maddeler:
Geçici Madde 1 - Belediyelerce tesbit ve kabul edilip,İmar ve İskan Bakanlığınca uygun görülen gecekondu ıslah ve
tasfiye bölgelerinde, bu kanunun yayımı tarihinden önce kendilerine veya sahiplerinin kanunen muteber muvafakatleri
alınmak suretiyle özel veya tüzel kişilere ait arazi ve arsalar üzerinde yaptırılmış olup da, sadece bir ailenin oturmasına
mahsus ve konut olarak kullanılan izinsiz yapıların sahipleri ve içinde oturanlar da, 25 inci maddedeki şartları haiz
bulunmaları halinde, bu kanun hükümlerinden faydalandırılırlar.
Bu maddenin kapsamına giren ve tapuda ortak mülkiyet esaslarına göre kayıtlı bulunan arazi ve arsalar
üzerindeki yapılardan, hissedarlarına ait oldukları tesbit edilenlerden, bu bölgenin şartlarına, plan ve yönetmelik
esaslarına uygun olarak ifrazı kabil olanlar, belediye encümeni karariyle ve o yapıya sahip olanların isteğiyle müstakil
parsel olarak, yapı malikinin veya maliklerinin adına tescil edilir.
Geçici Madde 2 - Bu kanunun yürürlüğe girmesinden önce, kendisine ait olmayan ve bu kanun mucibince
belediyelerin mülkiyetine geçecek olan veya esasen belediyelere ait bulunan arazi ve arsalar üzerinde, bağ, bahçe ve
meyvalık yetiştirmiş olanların bu tesis yerleri imar planına uymadığı takdirde, muhtesatının belediyece takdir edilecek
bedelleri ödenerek, ilgileri kesilir.
İlgililer takdir olunan bedele karşı 21 inci maddede belirtildiği şekilde itirazda bulunabilirler.
Geçici Madde 3 - Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce gecekonduların ıslah, tasfiye ve önlenmesi ve konut
yapımı amaçlariyle İmar ve İskan Bakanlığınca yapılmış ve yapılmakta olan kamulaştırma, yapı ve diğer uygulama
işlerinde de bu kanun hükümleri uygulanır.
Geçici Madde 4 - 6188 sayılı Kanundan doğan müktesep haklar ve yükümlülükler saklıdır.
Geçici Madde 5 - Gecekondu ıslah bölgelerinde bulunup belediyelere ait olan veya bu kanun uyarınca belediyelerin
mülkiyetine geçmesi gereken arazi ve arsalar üzerinde, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılıp 16 ve 17 nci
maddelere göre tesbit edilmiş bulunan gecekonduların konut olarak kullanılanlarından imar ve ıslah planları ve
mevzuat icaplarına göre olduğu gibi veya değiştirilerek korunması gerekenlere, 30 uncu madde gereğince
gecekondusunu tamir ve ıslah ettiği takdirde, yapılacak imar planlarına ve hazırlanacak parselasyona uygun olarak,
bedeli mukabilinde tapuları verilir.
117
Bu madde hükümlerinden faydalanacakların 25 inci maddedeki şartları haiz olmaları gerekir. Birden fazla
gecekonduya sahip olanlar, bunlardan sadece seçecekleri bir tanesi için yukarıdaki hükümlerden faydalanabilirler.
Geçici Madde 6 - (Ek: 6/5/1976 - 1990/2 md.)
12 nci madde ile teşkil edilmiş bulunan Fon`a 1/3/1976 gününden önce, adı geçen maddenin (c) bendi
gereğince belediye bütçesinden intikal eden ödenekten henüz harcanmamış olanları, belediye meclisi kararı ile ve
belediyenin diğer hizmetlerinde kullanılmak üzere fon`dan geri alınabilir.
Geçici Madde 7 - (Ek: 6/5/1976 - 1990/2 md.)
12 nci maddenin (c) bendi gereğince belediye bütçelerinden fon`a aktarılması gerekli görülen ödenekleri
intikal ettirememiş belediyeler hakkında herhangi bir işlem yapılmaz.
Ayrıca, Gecekondu Kanununun çeşitli maddelerinde sözü geçen yükümlülükleri 1/3/1976 gününe kadar yerine
getirememiş olan Belediye sorumluları hakkında ceza hükümleri uygulanmaz.
Geçici Madde 8 - (Ek: 6/5/1976-1990/2 md.)
Belediyelere ait olan veya Gecekondu Kanunu uyarınca belediyelerin mülkiyetine geçmesi gereken arazi ve
arsalar üzerinde 1/3/1976 gününden önce yapıldıkları tespit edilen gecekondular hakkında da sözü geçen Kanunun 21
nci maddesi hükümleri uygulanır.
Bu gecekondulardan haklarında yıkım kararı alınmış ve fakat bu karar henüz yerine getirilmemiş olanlarının
yıkımı durdurulur.
Haklarındaki yıkım kararları daha önce yerine getirilmiş bulunan gecekondu sahipleri, bundan dolayı herhangi
bir hak talep edemezler.
Bu madde kapsamına giren gecekondular hakkında 775 sayılı Gecekondu Kanununun ilgili diğer bütün
hükümleri uygulanır.
Yürürlük maddeleri:
Madde 43 - Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 44 - Bu kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (Ek - 13)
20/7/1966 TARİHLİ VE 775 SAYILI ANA KANUNA İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER :
1) 2/3/1988 tarihli ve 34l4 sayılı Kanunun Geçici Maddeleri:
Geçici Madde 1 -(Değişik birinci fıkra: 7/8/1990 - KHK - 429/1 md.; Aynen kabul: 17/6/1992-3811/1 md.) 775 sayılı
Kanun hükümlerine göre Bayındırlık ve İskan Bakanlığının yetkisine dayanılarak başlatılmış veya başlatılacak olan iş
ve işlemlere adı geçen Bakanlıkça devam edilir.
(Değişik: 7/8/1990 - KHK -429/1 md.; Aynen kabul:17/6/1992-3811/1 md.; Değişik: 29/11/2000 - 4608/1
md.)
Bu Kanunda öngörülen devir işlemleri ile birinci fıkradaki iş ve işlemlerle yeniden başlatılacak işlemler
9.9.2009 tarihine kadar sonuçlandırılır.
775 sayılı Kanunun l4 üncü maddesine göre kurulmuş bulunan Fonun idaresi ile bu Fona ait bütün hak, yetki
ve vecibeler de ikinci fıkrada belirtilen süre içinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca kullanılır.
Geçici Madde 2 - 775 sayılı Gecekondu Kanununa göre çıkartılmış yönetmelikler bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren 6 ay içerisinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yeniden düzenlenerek Resmi Gazete`de yayımlanır.
Yeni yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar mezkur yönetmeliklerin aykırı olmayan hükümlerinin
uygulanmasına devam edilir.
Geçici Madde 3 - 3/6/1986 tarihli ve 3296 sayılı Yetki Kanunu ile Bakanlar Kuruluna verilen Kanun Hükmünde
Kararname çıkarma yetkisi, 775 sayılı Gecekondu Kanunu için adı geçen Kanunla verilen süre bitimine kadar
geçerlidir.
Geçici Madde 4 - (Ek: 29/11/2000 - 4608/2 md.)
9.9.2000 tarihinden önce 775 sayılı Kanun ile 3414 sayılı Kanun hükümlerine göre Bayındırlık ve İskan
Bakanlığınca başlatılmış olan iş ve işlemlere adı geçen Bakanlıkça devam edilir.
9.9.2000 tarihinden sonra Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca başlatılacak olan iş ve işlemleri yapmaya adı
geçen Bakanlık yetkilidir.
118
Geçici Madde 5 - (Ek: 29/11/2000 - 4608/2 md.)
17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremlerinde zarar gören Marmara Bölgesindeki illerde tabii afetler nedeni ile
sağlıklı, güvenli ve düzenli yeni yerleşim alanları oluşturmak ve konut ihtiyacını karşılamak amacıyla bedeli 15.5.1959
tarihli ve 7269 sayıl Kanunla teşkil olunan afetler fonundan sağlanarak kamulaştırılmış veya kamulaştırılacak veya
afetlere ilişkin hükümler taşıyan diğer kanunlara göre iktisap olunmuş veya olunacak arsa ve arazilerde, arsa ve konut
üretimi için gerektiğinde 20.7.1966 tarihli ve 775 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılır.
775 SAYILI KANUNDA EK VE DEĞİŞİKLİK YAPAN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRDIĞI KANUN VE HÜKÜMLERİ GÖSTERİR LİSTE
Yürürlükten Kaldıran Mevzuatın
Yürürlekten Kaldırılan
------------------------------Kanun veya Kanun Hükümleri Tarihi
Sayısı Maddesi
-------------------------------------------------------------------775 sayılı Gecekondu Kanununun
3/5/1985 KHK/247 3
6 ncı maddesi
775 sayılı Gecekondu Kanununun
2/3/1988
3414
3
6 ncı maddesi
775 SAYILI KANUNDA EK VE DEĞİŞİKLİK YAPAN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun
Yürürlüğe
No.
Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi
-------------- --------------------------------------- ---------------1990
-15/5/1976
3016
-20/6/1984
KHK/247
-11/6/1985
KHK/250
-9/9/1985
3414
-11/3/1988
3520
-10/2/1989
KHK/429
-14/8/1990
3811
-3/7/1992
4568
9/9/2000
4608
-02.12.2000
İMAR PLANI YAPILMASI ve
DEĞİŞİKLİKLERİNE AİT ESASLARA DAİR YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Tanımlar
AMAÇ
Madde 1) Bu yönetmeliğin amacı; insan, toplum ve çevre ilişkilerinde kişi ve aile mutluluğu ile toplum hayatını
yakından etkileyen fiziksel çevreyi sağlıklı bir yapıya kavuşturmak, yatırımların yer seçimlerini ve gelişme eğilimlerini
yönlendirmek ve toprağın korunma, kullanma dengesini en rasyonel biçimde belirlemek üzere hazırlanacak imar
planlarının ve bu planlar üzerinde yapılacak değişiklerin hangi esaslar dahilinde yapılacağını belirlemektir.
KAPSAM
Madde 2) Bu yönetmelik hükümleri belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve/veya dışında yapılacak her ölçekteki
imar planı değişikliliklerini kapsar
TANIMLAR
Madde 3) Bu yönetmelikte adı geçen terimler aşağıda tanımlanmıştır.
1- Nazım İmar Planı (1/2000 veya 1/5000) : Varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır
haritalar üzerinde yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının genel kullanış
biçimlerini, başlıca bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarının, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli
yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü
gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir
raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plandır.
119
2- Uygulama İmar Planı (1/1000) : Tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastro durumu işlenmiş olarak
nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını bunların yoğunluk ve düzenlenen
yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri
ayrıntıları ile gösteren plandır.
3- Revizyon İmar Planı : Gerek nazım ve gerekse uygulama imar planlarının ihtiyaca cevap vermediği ve
uygulamasının problem olduğu durumlarda: planın tümünün veya büyük bir kısmının plan yapım tekniklerine
uyularak yenilenmesi sonucu elde edilen plandır.
4- İlave İmar Planı : Mevcut imar planının gelişme alanları açısından ihtiyaca cevap vermediği hallerde mevcut
imar planına bitişik ve mevcut imar planının genel arazi kullanış kararları ile tutarlı ve yine mevcut imar planı ile
ulaşım açısından bütünlük ve uyum sağlayacak biçimde hazırlanmış bulanan plandır.
5- Mevzii İmar Planı : Mevcut imar planı sınırları dışında olup bu planla bütünleşmeyen bir konumda bulunan
alanlar üzerinde hazırlanan ve sosyal ve teknik alt yapı ihtiyaçlarını kendi bünyesinde sağlamış olan plandır.
6- İmar Planı Değişikliği : Onaylı imar planı sınırları içinde arazi kullanışlarının büyüklüğünde, konumunda,
yoğunluğunda veya ulaşım sisteminde, imar planı ana kararlarını bozmayacak biçimde mevzii olarak farklılık
getiren değişikliklerdir.
7- Sosyal Alt Yapı : Sağlıklı bir çevre meydana getirmek amacı ile yapılması gereken eğitim, sağlık, dini, kültürel
ve idari yapılar ile park çocuk bahçeleri gibi yeşil alanlara verilen genel isimdir.
8- Aktif Yeşil Alan : Park, çocuk bahçesi ve oyun alanları olarak ayrılan sahalardır.
9- Teknik Alt Yapı : Elektrik, havagazı, içme ve kullanma suyu, kanalizasyon ve her türlü ulaştırma, haberleşme
ve arıtım gibi servislerin temini için yapılan tesisler ile açık veya kapalı otopark kullanışlarına verilen genel
isimdir.
10- Çevre Düzeni Planı (1/100000 , 1/50000 veya 1/25000) : Ülke varsa bölge planı kararlarına uygun olarak
konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme ve arazi kullanılması kararlarını belirleyen, Bayındırlık ve
İskan Bakanlığınca İmar Kanunu çerçevesinde yapılan, yaptırılan ve onaylanan ; raporuyla bir bütün olan
plandır.
İKİNCİ BÖLÜM
İmar Planı Yapılmasına Dair Esaslar
Madde 4) İmar Kanununun 9 uncu maddesindeki esaslara göre Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'na verilen plan yapma,
yaptırma, değiştirme ve re'sen onaylama yetkileri saklı kalmak kaydı ile, imar planları ile ilgili idarece doğrudan veya
ihale suretiyle yaptırabileceği gibi İller Bankası Genel Müdürlüğü'ne yetki verilmesi suretiyle de yaptırılabilir.
Madde 5) İmar planının ilgili idarece doğrudan yapılması durumunda ilgili idarenin planlama grubunda veya
sözleşmeli olarak istihdam edilenlerin o yerleşmenin imar planlarının hazırlanmasında geçerli olan yeterliliği haiz
olması şarttır.
İlgili idare, planlama grubunda görev alacakları Bakanlığa bildirmekle yükümlüdür.
Madde 6) İmar planlarının ihale suretiyle elde edilmesi durumunda; plan müellifinin, “İmar Planlarının Yapımını
Yükümlenecek Müellif ve Müellif Kuruluşlarının Yeterlik Yönetmeliği" nde o yerleşme için belirlenen asgari yeterlilik
bölgesine haiz olması şarttır. Planlama yarışmaları sonucunda yapılan ihaleler bu hükmün dışındadır.
Madde 7) İmar planı ihalelerinde iller Bankası Genel Müdürlüğü'nce bu amaçla hazırlanan tip sözleşme ve teknik
şartlaşma esaslarına uyulur.
Bu esaslar; sit, sanayi. turizm gibi ağırlıkları nedeni ile özel ve tafsilatlı çalışma gerektiren durumlarda veya
bölge şartlarına uymak amacıyla değiştirilmek suretiyle, özel sözleşme ve teknik şartlaşmalar yapılabilir.
Madde 8) Planların hazırlanma sürecinde, planı düzenlenecek alan ve yakın çevresindeki alanlarda aşağıda genel
başlıklar halinde belirtilen konular ile planlama alanının özelliğine ve plan türüne göre diğer konularla ilgili kurum ve
kuruluşlardan veriler elde edilir:
Planlama alanının yeri
Yönetim yapısı, idari bölünüş, sınırlar
Fiziksel yapı
Jeolojik durum
Akarsular , taşkın alanları
İklim
Toprak kabiliyeti
Tarım alanları, tarımsal arazi kullanımı
Sulama alanları
Bitki örtüsü
Yer altı ve yüzeysel su kaynakları, havzaları ve özellikleri
120
Maden kaynakları
Çevresel kaynaklar ve koruma alanları
Korunması gerekli kültür ve tabiat varlıkları ve alanları
Sulak alanlar
Özel çevre koruma alanları
Orman alanları
Ekolojik açıdan korunması gereken alanlar
Milli parklar
Demografik yapı
Sosyal yapı
Ekonomik yapı
Teknik altyapı
Ulaşım
Enerji
Çöp
İçme suyu
Kanalizasyon
Arazi kullanımı
Sektörel yapı
Askeri alanlar
Mülkiyet yapısı
Yerleşme alanları ile ilgili özellikler
Plan kararları, inceleme ve araştırma sonuçları değerlendirilerek oluşturulur. Plan raporunda, yapılan tüm inceleme ve
araştırmalar, alınan görüş ve öneriler ve yapılan değerlendirmelerle birlikte, planın gerçekleştirilmesini sağlayacak
uygulama araçları, kurumsal yapı ve denetim konularına dair ilkelerde yer alır.
Madde 9) Uygulama imar planlarının tamamı bir aşamada yapılabileceği gibi etaplar halinde de hazırlanabilir. Ancak
bu durumda etap sınırlarının varsa nazım planlar üzerinde gösterilmiş olması gerekir.
Uygulama imar planlarından. yapı adaları içinde imar parselleri düzenlenir ve bu planlar imar planlarının
ayrılmaz parçasıdır.
Madde 10) Hazırlanacak her ölçekteki imar planlarının yapım ve değişikliklerinde planın, beldenin ve bölgenin şartları
ile gelecekteki gereksinimleri göz önünde tutularak sosyal ve teknik donatı alanlarında EK-1 ‘deki tabloda belirtilen
asgari şartlara uyulur.
Madde 11) Nazım planları üzeride gösterilen teknik ve sosyal alt yapı alanlarının konum ile büyüklükleri toplam
standartların altına düşülmemek şartı ile uygulama planlarında değiştirilebilir.
Madde 12) Her ölçüdeki palanlar EK- 2 de verilen lejant ve plan çizim normlarına göre hazırlanır.
Madde 13) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında şahıslarca yaptırılan her ölçekteki planlama çalışmalarında
planlaması yapılan alanını kendilerine ait olduğunu belgelemek amacı ile; tapu senedi mülkiyete dair kesinleşmiş
mahkeme kararı ve bu mahkeme kararına müstenit yetkili diğer makamlar tarafından verilmiş belge veya özel
kanunlara göre tahsisi yapılan henüz tapu siciline kaydedilmemiş, ilgili kamu kuruluşlarınca verilmiş tahsis belgesi
ibraz edilmesi mecburidir.
Plan gereği veya zaruri olarak farklı mülkiyetteki arazilerin plan sınırları içine girmesi durumunda ilgili
maliklerin noter tasdikli muvafakatname ile arazilerinin planlamasına izin
verdiklerinin belgelenmesi şarttır.
Planlanan alan için de mülk sahiplerince muvafakatname verilmeyen veya sahipleri belli olmayan veya
bulunmayan yerler bulunması halinde bunların, Valiliklerce hukuki bir belge ile belirlenmesi ve planlanan alanın %20
'sini aşmaması şartı aranır.
Bu tür araziler üzerinde, planda parsel alanının %35 'ini aşan sosyal ve teknik alt yapı kullanım kararları getirilemez.
Madde 14) Belediye ve mücavir alan sınırları içinde; belediye meclislerince aynen veya değiştirilerek onaylanıp
yürürlüğe giren imar planları Belediye Başkanınca mühürlenir ve imzalanır.
Mühür ve imza süresindeki gecikmeler, imar planının tatbikatını engelleyemez.
Belediye Meclislerince uygun görülmeyen imar plan teklifleri gerekçeleri belirtmek suretiyle,Belediye
Başkanlığınca 15 gün içinde ilgisine yazı ile bildirilir.
Belediye ve Mücavir alan sınırları dışında; il idare kurullarınca karar verilen imar planları Valilikçe uygun
görüldüğü takdirde onaylanarak yürürlüğe girer.
121
Valilikçe uygun görülmeyen imar planı teklifleri gerçekleri belirtilmek suretiyle 15 gün içinde ilgisine yazı ile
bildirilir.
Onaylanmış planlar; Onay tarihinden itibaren ilgili idarece herkesin görebileceği şekilde ilan yerlerinde
asılmak ve nereden nasıl görülebileceği mahalli haberleşme araçları ile duyurulmak suretiyle 30 gün süre ile ilan edilir.
30 günlük ilan süresi içinde planlara itiraz, ilgili idare nezdinde yapılır.
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan yerler; Belediye Başkanlığınca Belediye Meclisine gönderilen
itirazlar ve planlar, Belediye meclisince 15gün içinde incelenerek gerçekleri de belirtilmek suretiyle kesin karar
bağlanır ve karar tarihinden itibaren 15 gün içinde Belediye Başkanlığınca ilgilisine yazı ile bildirilir.
Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan yarlarda; Valiliğe yapılan itirazları, Valilikçe 15 gün içinde incelenerek
gerekçeleri de belirtilmek suretiyle kesin karar bağlanır ve bu tarihten itibaren 15 gün içinde Valilikçe ilgilisine yazı ile
bildirilir.
Madde 15) Uygulama veya revizyon imar planı yapılan kentlerde, "3030 sayılı Büyük Şehir Belediyelerinin Yönetimi
Hakkında Kanun hükmünde Kararnamenin değiştirilerek kabulü
hakkında kanun Kapsamın dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliği" nin 6. maddesi uyarınca gerekli görülen
ilave yönetmelik maddeleri, imar planı ile birlikte düzenlenerek onaylanır.
Madde 16) Onaylanan imar planı ve eklerinden birer takım onaylamaya esas olan karar ile birlikte Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı ile İller Bankası Genel Müdürlüğüne muhafaza edilmek üzere gönderilir.
Madde 17) Çevre düzeni planı, imar planı, revizyonu, ilavesi ve değişiklikleri ile mevzii imar planlarının
yüklenicilerinin "İmar Planlarının Yapımını Yükümlenecek Müellif Kuruluşlarının Yeterlilik Yönetmeliği"nde anılan
Yeterlilik Belgesine sahip olması gerekir.
Madde 18) Belediye Meclislerince veya Valiliklerce onaylanan her ölçekteki imar planları; büyüklükleri veya pafta
adedi gözönüne alınarak, kitap halinde veya pafta pafta çoğalttırılmak suretiyle talep sahiplerine bedeli mukabilinde
verilir.
Bedel Belediye Encümenlerince veya Valiliklerce pafta ve sahife bazında tespit edilir.
Madde 19) Nüfusu 10.000'in altında olan belediyelerin imar planları yürürlükte olup, 3194 Sayılı İmar Kanununun 44.
maddesi gereği çıkarılan yönetmeliklerin hükümlerine tabidir.
Madde 20) Plan revizyon ve ilaveleri de bu bölümdeki esaslara tabidir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İmar Planı Değişikliklerinde Uyulması Gereken Esaslar
Madde 21) İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik alt yapı alanlarının kaldırılması küçültülmesi veya yerinin
değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz.
Zorunlu hallerde böyle bir değişiklilik yapılabilmesi için ;
1- İmar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik altyapı alanındaki tesisi gerçekleşecek ilgili
yatırımcı bakanlık ve kuruluşların görüşü alınacaktır.
2- İmar planındaki bir sosyal ve teknik alt yapı alanın alanının kaldırılabilmesi ancak bu tesisin hizmet
götürdüğü bölge içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılabilir.
3- İmar planında yeni bir sosyal ve teknik altyapı anlamı ayrılması durumunda 1 inci bentteki esaslara uyulur.
Madde 22) İmar planında verilmiş olan inşaat emsalinin,ta adedinin, ifraz şartlarının değiştirilmesi sonucun nüfus
yoğunluğunun arttırılmasına dair imar planı değişikliklerinde
1- Artan nüfusun ihtiyacı olan sosyal ve teknik alt yapı alanları da Ek 1 de belirtilen standartlara uygun olarak
arttırılacaktır.
2- Kat dedi arttırılmasının istenmesi durumunda; önerilecek kat adetlerinin tayininde aşağıdaki formüle göre
bulunacak bir yoldaki karşılıklı bina cepheleri arasındaki asgari uzaklık sağlanacaktır.
K =[
H1 + H 2
] + 7m
2
Yukarıdaki formülde:
K= Karşılıklı bina cepheleri arasındaki mesafe (m)
H1= Yolun diğer cephesinde önerilecek yapının yüksekliği
H2= Yolun diğer cephesinde önerilecek yapının yüksekliğidir.
122
Madde 23) İmar planında gösterilen yolların genişletme, daraltma ve güzergahına ait imar planı değişikliklerinde ;
1- Devamlığı olan bir yol belli bir kesimde daraltılamaz.
2- Yolların kaydırılmasında, mülkiyet ve yapılaşma durumu esas alınır.
3- İmar planlarındaki gelişme alanlarında (7.00)m. den dar yaya ,(10.00)m. den dar trafik yolu açılamaz,
Meskün alanlarda mülkiyet ve yapılaşma durumlarının elverdiği ölçüde yukarıdaki standartlara uyulur.
4- İmar planı değişikliği ile çıkmaz sokak oluşturulamaz.
5- İmar planı içinde kalan karayolu, kent içi geçişinin değiştirilmesi durumunda, Karayolları Genel
Müdürlüğü'nden alınacak görüşe uyulur.
Madde 24) İmar planlarında sosyal ve teknik alt yapı kullanımlarından başka herhangi bir amaca ayrılmış olan bir
alanın kullanılışının değiştirilmesi durumunda;
1- Nazım plan ana kararlarının bozucu fonksiyonel değişiklikler plan değişikliği yolu ile yapılamaz.
2- Yeni belirtilen kullanışın ihtiyacı olan sosyal ve teknik alt yapı alanları Ek 1'deki tabloda belirtilen
standartlara ve nüfus şartı aranmaksızın otopark yönetmeliği hükümlerine uygun olarak birlikte düzenlenir.
3- Yerleşmenin gelişme yönü, büyüklüğü ve arazi kullanımlarının fonksiyonel dağılımı ve genel yoğunlukları
gibi nazım plan ana kararlarının değiştirilmesi ancak imar planının yeniden yapılması için mümkün olabilir.
Madde 25) İmar planı değişikliklerinin onaylama, askı, onaya itiraz, itirazların değerlendirilmesi ve dağıtımı
konularında 14. ve 16. maddelerdeki esaslara uyulur.
Madde 26) Bayındırlık ve İskan Bakanlığına gönderilecek imar planı değişiklik paftalarında; yerleşme adı, pafta
numarası, kuzey işareti, koordinat değerleri, ölçeği, kıyı ile ilgili ise kıyı
kenar çizgisi işlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme
Madde 27) Bu Yönetmelik 3194 Sayılı İmar Kanunun ile birlikte yürürlüğe girer.
Madde 28) Bu Yönetmelik Hükümlerini Bayındırlık ve İskan Bakanı yürütür.
EK – 1
Kentsel, Sosyal ve Teknik Alt Yapı
Nüfus
Kreş, Anaokulu
İlköğretim
Ortaöğretim
Aktif Yeşil Alan
Sağlık Tesisi Alanı
Kültürel Tesis Alanı
Sosyal Tesis Alanı
Halk Eğitim Merkezi
Dini Tesis Alanları
İdari Tesis Alanları
Teknik Alt Yapı
(yol ve otopark hariç)
EK – 1a
Eğitim Tesisleri
0-15000
1 m2 / kişi
4 m2 / kişi
3 m2 / kişi
10 m2 / kişi
2 m2 / kişi
0,5 m2 / kişi
0,5 m2 / kişi
0,4 m2 / kişi
0,5 m2 / kişi
3 m2 / kişi
1 m2 / kişi
15000-45000
1 m2 / kişi
4 m2 / kişi
3 m2 / kişi
10 m2 / kişi
2 m2 / kişi
1 m2 / kişi
0,5 m2 / kişi
0,4 m2 / kişi
0,5 m2 / kişi
3,5 m2 / kişi
2 m2 / kişi
45000-100000
1 m2 / kişi
4,5 m2 / kişi
3 m2 / kişi
10 m2 / kişi
3 m2 / kişi
2 m2 / kişi
1 m2 / kişi
0,4 m2 / kişi
0,5 m2 / kişi
4 m2 / kişi
3 m2 / kişi
100000+
1 m2 / kişi
4,5 m2 / kişi
3 m2 / kişi
10 m2 / kişi
4 m2 / kişi
2,5 m2 / kişi
1,5 m2 / kişi
0,4 m2 / kişi
0,5 m2 / kişi
5 m2 / kişi
4 m2 / kişi
Alan Büyüklüğü (m2)
Anaokulu
3000 – 5000
İlköğretim Okulu
8000 – 15000
Lise, Anadolu Lisesi, Ticaret Lisesi, Kız Meslek Lisesi, İmam Hatip Lisesi 10000 – 15000
Endüstri Meslek Lisesi, Çok Programlı Lisesi
20000 – 30000
Pratik Sanat Okulu
3000 – 5000
Fen Lisesi, Anadolu Öğretmen Lisesi, Otelcilik Meslek Lisesi, Güzel
20000 – 30000
Sanatlar Lisesi
Halk Eğitim Merkezleri
4000 – 8000
Endüstri Meslek Liseleri ve Çok Programlı Liselerin varsa atölyeleri ve uygulama birimleri için ilave alan ayrılır.
123
EK – 1b
Sosyal ve Kültürel Tesisler
Kütüphane
- Küçük İlçe Tipi
- Büyük İlçe Tipi
-İl Tipi(300 kişi)
-İl Tipi(400 kişi)
Yurt(200 yatak)
Kreş
Huzurevi
Yetiştirme Yurdu
Rehabilitasyon
Güçsüzler Evi
EK – 1c
Sağlık Tesisleri
Köy tipi sağlık ocağı
İlçe tipi sağlık ocağı
İlçe sağlık evi
Sağlık merkezi (15 yatak)
Halk sağlığı laboratuarı
Dispanser – Semt polikliniği
Ana çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezi
Ağız ve diş sağlığı merkezi*
Acil yardım ve kurtarma istasyonu*
Doğum ve çocuk bakımevleri (75 – 200 yatak)*
Devlet hastaneleri (25 – 700 yatak)*
İhtisas hastaneleri*
Fizik tedavi ve rehabilitasyon hastaneleri*
* Yatak başına 130 m2 alan ayırılır.
Asgari Alan Büyüklüğü(m2)
1250
2000
1050
1070
2500
2000
7500
10000
5000
10000
Asgari Alan Büyüklüğü(m2)
2240
2300
1050
2300
1000
5000
1050
EK – 1d
Resmi Tesisler
Hükümet Konağı
İlçelerde yapılacak yeni tip hükümet konakları için en az aşağıda belirtilen büyüklükte alan ayrılacaktır.
a- 100 x 75 m
b- 80 x 70 m
c- 75 x 75 m
Cezaevleri
Asgari Alan Büyüklüğü (m2)
Azami Meyil (%)
500 kişilik
17000
5
150 kişilik
9200
5
K1 tipi
1500
5
K2 tipi
400
5
E tipi
14000
5
EK – 1e
Camiler
Küçük cami
Orta cami (Semt cami)
Büyük merkez cami
Asgari Alan Büyüklüğü (m2)
2500
5000
10000
124
KONUT SEKTÖRÜ ÖRNEK PROJE
Ankara-Polatlı-Temelli-Alagöz I. ve II. Etap Proje Alanı
Planlama alanı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca 9.7.1997 tarihinde onaylanan 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni
Nazım İmar Planı Revizyonu ve Valilikçe 23.12.1997 tarihinde onaylanan 5.Bölge Nazım İmar Planını kapsamında
280 ha.lık alanı kapsamaktadır.
Alan, Ankara-Eskişehir karayolunun güneyinde, Yenihisar Köyünün güneyinde ve batısında, Temelli
Beldesinin doğusunda yer almakta olup, Ankara şehir merkezine 43 km., Ankara-Eskişehir karayoluna 3 km.
mesafededir.
Planlama alanı Ankara’nın gelişme yönü olan yerleşime uygun alanların bulunduğu batı koridorunda yer almaktadır.
Etap Halihazır Haritası
I.
Etap Uygulama Planı
125
İMAR PLANLARININ YAPIMINI YÜKÜMLENECEK
MÜELLİF VE MÜELLİF KURULUŞLARININ YETERLİLİK YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam, Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, yerleşme planları ve bu çerçevede şehir ve kasabaların imar planlarının,
uygulamada bütün ilgili taraflarca uyulması gereken, güvenilir ve uygulanabilir nitelikte düzenlenebilmesi için, bu
planların yapımını yükümlenecek müelliflerin ehliyet durumlarına ait esasları belirlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Yönetmelik, belediye ve mücavir alan sınırları içi ile bu alanlar dışındaki İmar Kanununa tabi alanlarda
düzenlenen nazım imar planları, uygulama imar planları ile mevzii imar planlarının ve yerleşmelerin, farklı gelişme
etaplarında yapılması gerekli ve uygun görülen plan ilavesi, plan revizyonlarının yapımını ve uygulama imar planı
ölçeğinde hazırlanan bütün planlara göre düzenlenen parselasyon planlarının yapılmasının yükümlenilmesine dair
esasları kapsar.
Kanuni Dayanak
Madde 3- Bu Yönetmelik 3194 sayılı İmar Kanununun hükümleri gereğince hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4- Bu Yönetmelikte geçen terimlerden;
Bakanlık: Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'dır.
İdare ve İlgili İdare: 3194 sayılı İmar Kanunu'nda planların hazırlanması, yürürlüğe konması ve uygulanmasında
görevli ve yetkili olan, Bakanlık, Belediyeler ve Valilikler ile bunların devredecekleri yetki ile diğer ilgili idareler veya
kuruluşlar anlaşılır.
İKİNCİ KISIM
İmar Planlarının Yapımını Yükümlenecek Müellif ve Müellif Kuruluşlarının
Ehliyet Durumlarına Ait Esaslar
BİRİNCİ BÖLÜM
İmar Planı Yapacak Uzmanlarda Aranacak Yeterlilik
Plan Yapımında Yeterlilik Grupları
Madde 5- Yerleşme ve onu bütünleyen çevreye ait alanlarda düzenlenen imar planlarının yapım alanlarının büyüklüğü,
plan yapımına konu olan yerleşme veya yerleşmeler bütününün gelecekteki nüfusları veya nüfus toplamlarına göre
aşağıdaki gruplar teşkil edilmiştir.
A- Plan yapım alanının 5.000 hektar ve daha fazla olması veya gelecekteki nüfus projeksiyonuna göre 300.000 ve daha
fazla nüfuslu olacak yerleşme veya yerleşme bütünleri, (A) GRUBU;
B- Plan yapım alanının 2.000 hektar ile 5.000 hektara kadar olması veya gelecekteki nüfus projeksiyonuna göre
100.000 ile 300.000 nüfuslu olacak yerleşme ve yerleşme bütünleri, (B) GRUBU;
C- Plan yapım alanının 1.000 hektar ile 2.000 hektara kadar olması veya gelecekteki nüfus projeksiyonuna göre 50.000
ile 100.000 nüfuslu olacak yerleşme veya yerleşme bütünleri, (C) GRUBU;
D- Plan yapım alanının 500 hektar ile 1.000 hektara kadar olması veya gelecekteki nüfus projeksiyonuna göre 30.000
ile 50.000 nüfuslu olacak yerleşme veya yerleşme bütünleri, (D) GRUBU;
E- Plan yapım alanının 200 hektar ile 500 hektara kadar olması veya gelecekteki nüfus projeksiyonuna göre 10.000 ile
30.000 nüfuslu olacak yerleşme veya yerleşme bütünleri, (E) GRUBU;
F- Plan yapım alanının 200 hektara kadar olması veya gelecekteki nüfus projeksiyonuna göre 10.000 ve daha az
nüfuslu olacak yerleşme veya yerleşme bütünleri, (F) GRUBU; dur.
Yerleşme planının yapımında, yukarıda sıralanan alanlara ve nüfus projeksiyonlarına göre bulunan grupların,
birbirinden farklı bulunması durumunda o yerleşme için hangi esasa göre belirlenen grup daha üst grup ise, yerleşme o
grupta sayılır.
Yerleşme alanlarının ilave imar planı, plan revizyonu ve mevzii imar planları da bu Yönetmelik kapsamındaki yerleşme
planlarından olup, belge uygulamasına tabidirler. Bu kapsamda, ilave imar planı ve plan revizyonu ilgili oldukları ve
eklenti veya yenileme kararı getirdikleri yürürlükteki imar planının alan veya nüfus esasına göre belirlenecek grupta;
mevzii imar planları ise, kendi alan veya nüfus büyüklüğü esasına göre tayin edilen grupta sayılır.
Plan Yapımı İşlerini Yükümlenecek Müelliflerde Aranacak Nitelikler
Madde 6- Yerleşmelerin imar planı yapımlarını yükümlenecek müellif ve/veya müellif kuruluşlarının bu Yönetmeliğin
1. maddesinde belirlenen gruplardaki işleri yapabilmeleri için işi yükümleneceklerde aranacak nitelikler aşağıda
açıklanmıştır.
126
A- Derecelendirme Esasları:
1- Öğrenim durumu, mesleği iktisab etmek, planlama formasyonu kazanmak için gereken eğitimden geçmiş olmak,
2- Resmi kuruluşlarda planlama konusunda belirlenen sürelerde çalışmış olmak,
3- Yüksek öğrenim kurumlarında planlama ile ilgili uzmanlık dalında öğretim görevini belirlenen sürelerde yapmış
olmak,
4- Üst grup özel planlama bürolarında, bu bürolar ilgili işleri yaptıkları sürece belirlenen sürelerde bu işlerde çalışmış
olmak,
5- Yerleşme planlarıyla ilgili düzenlenen yarışmalarda birincilik almış ve belirli oranda işi tamamlamış olmak, yalnız
birincilik almış, derece almış veya mansiyon almış olmak,
6- Daha alt grup veya gruplardaki işlerden belirlenen sayıda iş bitirmiş olmak,
B- Planlama işlerini yükümlenecek müellifler:
Planlama işlerini yapacak müelliflerde, Üniversite, Akademi veya Yüksek Okulların şehir planlama, bölge planlama,
kentsel tasarım veya mimarlık fakülte veya bölümlerinden, şehir plancısı, bölge plancısı, kentsel tasarımcı, veya mimar
unvanları alarak mezun olmaları veya bu disiplinlerden birinde lisans üstü öğrenimi yaparak Master veya Doktor
derece ve ünvanlarını kazanmış olmaları şartı aranır.
Yurt dışında bu öğrenimleri yapanlar için, yaptıkları öğrenim ve aldıkları derecelerin yukarıda belirlenenlerle
eş değerde olduğunun yetkili makamlarca onaylanmış olması gereklidir.
C- Plan Müelliflerinin Grupları:
Plan müelliflerinin aşağıda belirlenen gruplardaki işleri yapabilmeleri, öncelikle bu kapsamda her grubun başlığı
altında sıralanan niteliklerden en az birine uygun olmalarına ve bu durumun Bakanlıkça bu Yönetmeliğin 12.
maddesine göre yapılan değerlendirmede kabul edilmesine bağlıdır.
Sıralanan bu niteliklerden, sadece birine tam uygun olmak, bu grup kapsamında değerlendirilmeye alınmak
için yeterlidir. Aynı grup başlığı altındaki niteliklerden birden fazlasına uygun olmak, müellife, değerlendirmede ek bir
hak sağlamaz.
Sıralanan bu nitelikler, bu grup işlerle ilgili yeterlilik belgesine hak kazanmak için gereken asgari şart olup;
yeterlilik için bu niteliklerle birlikte Bakanlıkça yapılan değerlendirmeden olumlu sonuç alınması gereklidir.
Planlama Grupları:
1- (A) Grubu Planlama İşleri İçin
(B) Grubu planlamalardan en az iki iş bitirmiş olmak;
(B) Grubu planlamalardan en az bir iş bitirmiş ve bununla birlikte;
(C) Grubu planlamalardan, (B) Grubuna yükselmede değerlendirmeye girmemiş en az iki iş daha bitirmiş olmak;
En az oniki yıl resmi kuruluşta planlama konusunda çalışmış olmak;
En az oniki yıl Üniversite, Akademi veya Yüksek Okullarda, Şehircilik, Şehir veya Bölge Planlaması veya Kent
Tasarımı konularında öğretim görevi yapmış olmak;
(A) Grubu planlama yarışmalarında birincilik almış, nazım imar planı ve imar uygulama planlarından en az 500
hektarlık bölümü bitirmiş olmak;
2- (B) Grubu Planlama İşleri İçin
(C) Grubu planlamalardan en az iki iş bitirmiş olmak;
(C) Grubu planlamalardan en az bir iş bitirmiş ve bununla birlikte;
(D) Grubu planlamalardan, (C) Grubuna yükselmede değerlendirmeye girmemiş en az iki iş daha bitirmiş olmak;
En az on yıl resmi kuruluşta planlama konusunda çalışmış olmak;
En az on yıl Üniversite, Akademi veya Yüksek Okullarda Şehircilik Şehir veya Bölge Planlaması veya Kent Tasarımı
konularında öğretim görevi yapmış olmak;
(A) veya (B) Grubu planlama yarışmalarında bir birincilik almış ve nazım imar planı ile uygulama planlarının en az
300 hektarlık bölümünü bitirmiş olmak;
Planlama yarışmalarında en az bir derece almış ve (C) Grubu planlamalardan en az bir iş bitirmiş olmak;
3- (C) Grubu Planlama İşleri İçin
(D) Grubu planlamalardan en az iki iş bitirmiş olmak;
(D) Grubu planlamalardan en az bir iş bitirmiş olmak ve bununla birlikte;
(E) Grubu planlamalardan, (D) Grubuna yükselmede değerlendirmeye girmemiş en az iki iş daha bitirmiş olmak,
En az sekiz yıl resmi kuruluşta planlama konusunda çalışmış olmak;
En az sekiz yıl Üniversite, Akademi veya Yüksek Okullarda, Şehircilik, Şehir veya Bölge Planlaması veya Kent
Tasarımı konularında öğretim görevi yapmış olmak;
(A), (B) veya (C) Grubu planlama yarışmalarından bir birincilik veya iki defa derece almış olmak;
Planlama yarışmalarında en az bir derece almış ve (D) Grubu planlamalardan en az bir iş bitirmiş olmak;
127
4- (D) Grubu Planlama İşleri İçin
(E) Grubu planlamalardan en az üç iş bitirmiş olmak;
(E) Grubu planlamalardan en az iki iş bitirmiş ve bununla birlikte,
(F) Grubu planlamalardan (E) Grubuna yükselmede değerlendirmeye girmemiş en az üç iş daha bitirmiş olmak;
En az altı yıl resmi kuruluşta planlama konusunda çalışmış olmak;
En az altı yıl Üniversite, Akademi veya Yüksek Okullarda, Şehircilik, Şehir veya Bölge Planlaması veya Kent Tasarımı
konularında öğretim görevi yapmış olmak;
Planlama yarışmalarında en az iki defa derece veya bir derece ve iki defa mansiyon veya en az dört defa mansiyon
almış olmak;
Planlama yarışmalarında en az bir defa derece iki defa mansiyon almış ve bununla birlikte E grubu planlamalardan en
az bir iş bitirmiş olmak;
5- (E) Grubu Planlama İşleri İçin
(F) Grubu planlamalardan en az üç iş bitirmiş olmak;
En az dört yıl resmi kuruluşta planlama konusunda çalışmış olmak;
En az dört yıl Üniversite, Akademi veya Yüksek Okullarda, Şehir veya Bölge Planlaması veya Kent Tasarımı
konularında öğretim görevi yapmış olmak;
En az dört yıl (A), (B), (C) veya (D) Grubu işleri yapan bir özel planlama bürosunda planlama konularında çalışmış
olmak;
Planlama yarışmalarında en az bir derece veya en az iki defa mansiyon almış olmak;
Planlama yarışmalarında en az bir mansiyon almış ve bununla birlikte (F) Grubu planlamalardan en az bir iş bitirmiş
olmak;
6- (F) Grubu Planlama İşleri İçin
En az dört yıllık Şehir planlaması lisans öğrenimi yapmış veya Mimarlık öğreniminden sonra Şehir veya Bölge
Planlaması veya Kent Tasarımı dallarından birinde lisans üstü derecesini kazanmış olmak;
En az iki yıl resmi kuruluşta planlama konusunda çalışmış olmak,
En az iki yıl Üniversite, Akademi veya Yüksek Okullarda Şehircilik, Şehir veya Bölge Planlaması veya Kent Tasarımı
konularında öğretim üyeliği veya görevliliği görevini yapmış olmak;
En az iki yıl (A), (B) (C) veya (D) Grubu işler yapan bir özel planlama bürosunda planlama konularında çalışmış
olmak;
Planlama yarışmalarında en az bir mansiyon almış olmak;
Daha önce (F) Grubu planlamalardan bir iş bitirmiş olmak ve bununla birlikte resmi kuruluşlarda veya (A), (B), (C)
veya (D) Grubu iş yapan özel planlama bürosunda en az bir yıl çalışmış olmak veya Üniversite, Akademi veya Yüksek
Okullarda Şehircilik, Şehir veya Bölge Planlaması veya Kent Tasarımı konularında en az bir yıl sürede öğretim üyeliği
veya görevliliği görevi yapmış olmak;
D- İşi Bitirmiş Olmak;
İşi bitirmiş olmak ifadesi ile, planlama işinin, sözleşmesinde belirlenen süresi içinde usulünce tamamlanarak idareye
teslim edilmiş olması; istenilen düzeltme ve tamamlamaların gereğince ve süresi içinde yerine getirilmiş olması ve
planlama işinin ilgili merci tarafından onaylanmış olması anlaşılır.
Plan tasarısının ilgili idare tarafından iki defa veya daha fazla sayıda ret ve iade edilmiş olması durumunda, planlama
işinin sonunda, bu planlamanın bütünüyle veya bir aşamasıyla onaylanmış olması halinde bile, bitirilmiş iş olarak
değerlendirmeye katılmaz.
Süresi içinde bitirilmeyen, programda ve sözleşmesinde belirlenen süreyi belirlenen oranın ötesinde aşan, bazı etapları
eksik ve yarım bırakılan işler, bitirilmiş iş sayılmaz.
Ancak, herhangi bir nedenle ilgili idarenin gerekli gördüğü durumlarda plan müellifinin kusuru dışında, ihtilafsız olarak
uygulama planlarının bir bölümünün yapılmasından sarfınazar edilmesinin belgelenmesi halinde, bu iş bitirilmiş iş
sayılır.
E- Planlama İşi:
Planlama işi ifadesi ile, çevre düzeni planları, büyük şehir bütünü nazım planları, imar planları ve bunlara yapılan plan
ilaveleri, plan revizyonu ile mevzii imar planlarının uygulama imar planlarına ait parselasyon planlarının düzenlenmesi
işleri, bu planların incelenmesi, onaylanması işleri, planlamaların irdelenmesi işleri ve plan müelliflerinin
değerlendirilme ve derecelendirilmesi işlerinin tümü anlaşılır. Planlama işinde çalışmış olmak ifadesi, yukarıda sayılan
işlerin tamamını veya bir bölümünü kapsar.
F- Resmi Kuruluşta Çalışmış Olmak;
Resmi kuruluşta çalışmış olmak: (Değişik: 11.3.1997/22930 sayılı Resmi Gazete)
Resmi kuruluşta çalışmış olmak ifadesi ile, (E) bendinde tanımlanan planlama konularında çalışma yapan Bayındırlık
ve İskan Bakanlığı ve mülga İmar ve İskan Bakanlığının müsteşarı, müsteşar yardımcısı, konu ile ilgili birim genel
müdürü, genel müdür yardımcısı, müşaviri, daire başkanı, daire başkan yardımcısı, uzman, mimar ve şehir plancıları ile
anılan Bakanlık bölge müdürlükleri ve nazım plan bürolarında; Bakanlığa bağlı İller Bankası Genel Müdürlüğünün
ilgili birimi, imar planlama dairesi ve yerinde kurulu planlama bürolarında; büyük şehir belediyelerinin ilgili planlama
128
birimlerinde T.C. Turizm Bankası A.Ş.nin fiziksel planlama biriminde, Çevre Bakanlığı Özel Çevre Koruma Kurumu
Başkanlığının ilgili biriminde mimar veya şehir plancısı olarak çalışmış olmak anlaşılır.
Bunlara ilaveten yeterliliği Bakanlıkça onaylanmış, planlama birimlerini kurmuş ve çalıştırmakta olan belediyelerin, bu
planlama birimlerinde çalışmış olmak da bu kapsamda sayılır.
G- Süre Toplanması:
Resmi kuruluşlarda planlama işinde çalışarak geçen süre ile yüksek öğrenim kurumlarındaki planlama konusundaki
öğretim görevi süreleri toplanır.
H- Özel Planlama Bürolarında Çalışmış Olmak:
Özel planlama bürosunda çalışmış olmak ifadesi ile, bu Yönetmelik kapsamına giren planlama işlerinden (A), (B), (C)
veya (D) Grubuna giren işleri yapan planlama bürolarında çalıştığı süreyi bonservis alarak belgelemiş olmak ve bu
belgeyi ilgili idareden onaylattırmış olmak anlaşılır. Bonservisin kapsadığı sürelerde, bu büroların elinde program
gereğince devam eden (A), (B), (C) veya (D) Grubu en az bir planlama işinin mevcut bulunması gerekir. Bu olmadığı
takdirde özel bürolarda çalışanlar için büronun çalıştırdığı kişi adına çalışma süresine ait sigorta primlerinin
ödendiğinin belgelenmesi gereklidir.
İş Vermede Yeterlilik Belgesi Şartı
Madde 7- Planlama işlerinin yapılması veya yaptırılmasında belediyeler, valilikler ve diğer ilgili idareler bu
Yönetmelik hükümlerine uymakla yükümlü olup, Yönetmelikte belirtilen yeterlilik gruplarına uygun olarak yeterlilik
belgesine sahip müellif veya müellif kuruluşlarına işi ihale etmek veya kendi planlama bürolarında bu planlama
süresince işle ilgili yeterlilik belgesine sahip en az bir müellifi bu işte istihdam etmek zorundadırlar.
İş Almada Yeterlilik Belgesi Şartı
Madde 8- Plan müellifi veya müellif kuruluşlarına ait özel bir planlama bürosuna yaptırılacak bir planlama işine ait
ihaleye katılabilmek veya teklif verebilmek için, o planlama işinin bulunduğu grupta iş alabileceğini belgeleyen geçerli
yeterlilik belgesini almış olmak şarttır.
Plan müellifleri, aldıkları Yeterlilik Belgesi ile gruplarının daha altındaki gruplardaki yerleşmelerin planlama işlerini
almaya yetkilidir.
Müellif Gruplarının Teşkilinde Esas
Madde 9- Planlama işlerinden özelliği ve önemi olduğu belirlenenlerin elde edilmesinde, özel uzmanlık dalında
çalışma yapılması veya ekip çalışması yapılmasının Bakanlıkça gerekli görülmesi durumunda, bu planlama işleri için
teklif verecek müelliflerden ekiplerinde belirli sürelerle veya sürekli olarak görev alacak farklı uzmanlık dallarından
kişilerin isimlerini ve noterlikçe tasdikli muvafakatnamelerini bildirmeleri istenir.
Plan Müelliflerinin Görev ve Sorumlulukları
Madde 10- Planlama işlerini yükümlenecek müellif ve müellif kuruluşlarının, planlama işiyle ilgili olarak
üstlenecekleri görev ve sorumluluklarını yerine getirirken aşağıdaki esaslara uymaları şarttır.
A- Görev kapsamları ve süreler bir termin planına da bağlı olarak planlama işinin sözleşmesinde belirtilir.
B- Araştırma ve planlama çalışmalarının büyük bölümünün yerinde yapılması gerektiğinden, hangi planların hangi
etaplarının yerinde yapılması gerektiğini idare belirler ve bu durum işin sözleşmesinde belirtilir.
C- Belediye başkanlıkları veya valilikler, müellif veya müellif kuruluşlarının plan çalışmalarını takiple ve bu hususta
rapor düzenlemekle yükümlüdürler. Müelliflerle ilgili bu bilgiler, Bakanlık taşra teşkilatında toplanır ve bunların birer
kopyaları müelliflerin sicil dosyalarına konulmak üzere Bakanlığa gönderilir.
D- Şartnamesine hüküm konularak; müelliflerden, iş sahibi idarenin, hazırlanan plan, proje veya bölümlerini istediği
yerde aynen veya değiştirerek ve herhangi bir bedel ödemeden kullanma hakkına sahip olduğunu belirten Noter tasdikli
bir muvafakatname istenebilir.
E- Planlama işinin sözleşmesinde, termin alanına göre işin bitirilmesi için verilen süreden ayrı olarak en çok 3 aylık ek
bir süre daha verilebilir ve bu süre için sözleşmede öngörülecek cezai şart uygulanır. Bu ek üç aylık süre içinde de işin
bitirilmemesi halinde sözleşme feshedilir. Ancak, müellifin kusuru dışındaki sebeplerle ortaya çıkan gecikmelerde bu
hüküm uygulanmaz.
F- Bu madde uyarınca sözleşmesi feshedilen müellifler o idare sınırları içinde 2 yıldan az olmamak üzere ilgili idarenin
takdir edeceği sürede hiçbir planlama ve uygulama faaliyetinde bulunamazlar.
Plan Müelliflerine Ait Sınırlamalar
Madde 11- Müellifler yükümlendikleri planlama işinin kapsadığı planlama yapılan alanın sınırları içinde planlama
süresince ilgili idare dışındaki kuruluşlar ve kişiler adına plan ilavesi, plan revizyonu, mevzii imar planları ve
parselasyon planları düzenleyemezler.
İlgili idare dışında özel kişi veya kuruluşlara müşavirlik yapamaz, proje düzenleyemez, teknik sorumluluk ve fenni
mesuliyet üstlenemezler. Ancak devam eden veya bitmiş olan planlama işine ek yeni bir planlama işi bu hükmün
dışındadır.
Müellif, planlama yapılan alanın sınırları içinde, yalnız planlama konusuyla ilgili olarak kamu görevlilerinin
tabi olduğu kanuni sınırlamalara, yasaklara ve sorumluluklara tabidir.
Müellifler ve müellif kuruluşları planlama çalışmalarını yürütürken objektif ve tarafsız davranmak; bilimsel ve teknik
verilere göre hareket etmek zorundadırlar.
129
Plan kararlarının verilmesinde, hiçbir kişi ve kuruluştan, sözleşme kapsamı dışında herhangi bir ayni veya
nakdi menfaat temin edemezler. Böyle bir menfaat temin ettiği tesbit edilenler hakkında kanuni işlem yapılır.
İKİNCİ BÖLÜM
Plan Yapımında Müellif ve Müellif Kuruluşlarının Çalışmalarının Değerlendirilmesi, Sicillerinin Tutulması,
Yeterlilik Belgesi ve Belge Uygulaması
Müelliflerin Çalışmalarının Değerlendirilmesi
Madde 12- Planlama işlerini yükümlenecek müelliflerin yaptıkları işlerle ilgili değerlendirmede aşağıdaki esaslara
uyulur.
İdare, müelliflerin yaptıkları planların; üst plan kararlarıyla tutarlılığını, tabii verilere göre olabilirliğini, sosyoekonomik veriler ve arazi kullanma kararlarının uygunluğunu, planın gerçekleşebilirliği ve uygulanabilirliği
bakımından inceler ve değerlendirir.
Müşavirlik hizmeti süresince, müellifin çalışmaları idarece değerlendirilir, işin süresi içinde tamamlanıp
tamamlanmadığını irdelenir.
İdare, yapılan işle ilgili olarak rapor, kayıt ve değerlendirme sonuçlarını Bakanlığa iletir
Müelliflerin Sicillerinin Tutulması
Madde 13- Bakanlık, plan müelliflerinin yeterliliğinin belirlenmesi ve belgelenmesi için, her müellif ve müellif
kuruluşunun çalışmalarıyla ilgili yukarıda söz konusu özel bilgi ve belgelerin toplanması, sınıflandırılması ve gizlilik
derecesi verilerek saklanması ve gereğinde yetkililerce usulünce kullanılmasını temin eder. Bakanlıkta her müellif ve
müellif kuruluşu için bir özel gizli sicil dosyası açılarak, kendi müracaatları ve buna eklenilen mezuniyet ve lisans üstü
derece belirten belgenin noterden tasdikli sureti, çalışma konusu ve yılı belirten resmi kurum veya yüksek öğrenim
kurumu belgesi, özel planlama bürolarından alınmış bonservis ve ekleri ile yarışmalar ile ilgili bilgi ve belgeler bu
dosyaya konulur.
Daha önce yapılan işlerle ilgili değerlendirme raporları ve başka dereceleriyle, yapılan planların o etapta
uygun görülüp görülmedikleri ve ret ve iade edildiklerini belirten belgeler ilgili idarelerden alınarak bu dosyaya
konulur.
Müelliflerin Değerlendirilmesi
Madde 14- Bakanlık, planlama işlerini yapacak müellif ve müellif kuruluşlarının tutulan sicillerine, iş durumlarına ve
başarı derecelerine göre değerlendirilip, derecelendirilmelerini yapar.
Bakanlık, müellif ve müellif kuruluşlarının değerlendirme sonucu hangi gruba giren planlama işlerini yapabileceklerine
dair yeterlilik belgesini verir veya belgeyi yeniler.
Yeterlilik Belgesi ve Belge Uygulaması
Madde 15- Yeterlilik Belgesi, müellifin adı soyadı, nüfus kaydı örneği ile özlük durumuna ait diğer bilgilerin yanı sıra,
mezun olduğu ve lisans üstü derecesi aldığı yerleri, mezuniyet tarihleri ve ünvanı ile uzmanlık alanını belirten ayrıca
hangi grupta planlama işlerini üstlenebileceğini, geçerlilik süresini tarih belirterek açıklayan fotoğraflı bir belgedir.
Yeterlilik Belgesinde "(...) Grubundaki planlamaları düzenlemeye yetkilidir. Bu belge isteği üzerine...........'e
verilmiştir." ifadesi bulunur. Yeterlilik Belgesi, Bakanlık resmi mühürünü ve Bakan adına yetkili imzayı taşır.
Yukarıdaki boşluklara planlama grubu ile plancının ismi yazılır.
Yeterlilik belgelerinin geçerlilik süreleri, bu süre zarfında bu Yönetmeliğin 16. maddesi hükümlerine göre
Bakanlıkça belgenin iptali yolunda bir işlem yapılmadıkça ve ilgilisinin talebi üzerine 14. madde hükümlerine göre
yenilenme işlemi yapılmadıkça en çok üç yıldır.
Ayrıca, müellife verilen Yeterlilik Belgesinin fotoğraflı bir örneği ile o grup işlerin yapılabileceğine dair belge
verme kararının alınmasına esas olan bilgi ve kayıtları ve varsa bir kısıtlama ve sınırlama durumunu da özetle ihtiva
edecek şekilde bir belge düzenlenir, yetkililerin imzalarını ve Bakan adına imzayı ve Bakanlık resmi mühürünü de
taşıyan bu belge müellifin ilgili sicil dosyasında saklanır.
Yeterlilik belgesi ilk defa, müellifin yazılı müracaatı üzerine yapılan değerlendirme sonucuna göre
hazırlanarak kendisine imza karşılığı verilir veya belge verilmeyecek ise veya yenilenme istendiğinde yenilenmesine
gerek görülmüyorsa, durum müellife yazı ile duyurulur.
Müellif, niteliklerinde olan değişmeler sebebiyle grup ilerlemesi talebiyle Bakanlığa yazı ile müracaat edebilir.
Müellifin bu müracaatı değerlendirilir. Gerekiyor ise yeterlilik belgesinin yenilenmesine gidilir. Gerekmiyorsa durum
yazı ile müellife bildirilir.
İlk defa belge alma ve belge yenileme talepleri dışında da Bakanlık, bütün yeterlilik sahibi müellif ve müellif
kuruluşlarını yaptıkları işler ve çalışmalarıyla her üç yılda bir yeniden topluca inceleme ve değerlendirmeye tabi tutar.
Buna göre, bütün müelliflerin ve müellif kuruluşlarının değişen şartlarda ve değerlendirme sonuçlarına göre hangi
gruplarda planlama işleri yapabileceğini belirleyen grup listelerini çıkartır ve bu listelerin tümünü her üç yılda bir
Resmi Gazete'de yayımlar.
Bakanlıkça yapılan toplu değerlendirme ve derecelendirme sonunda, yeterlilik belgesini yeniden almaya hak
kazanmış bütün müelliflerin ve müellif kuruluşlarının belgeleri hazırlanır ve yazılı talepleri üzerine kendilerine bu
belge verilir.
130
Planlama işinin önemine, etkinliğine, kapsam ve ağırlığına göre, Bakanlıkça uygun görülen durumlarda belirli
bir iş için, sadece o planlama işiyle sınırlı olarak Özel Yeterlilik Belgesi de düzenlenebilir ve hak kazanan müellif ve
müellif kuruluşlarına verilir.
Yeterlilik Belgesinin Sürekli İptali veya Süreli Ertelenmesi
Madde 16- Müellif ve müellif kuruluşlarının yeterlilik belgelerinin sürekli iptali ve süreli ertelenmesinde aşağıdaki
hükümlere uyulur.
A- Müelliflerin yaptığı planlama işinden dolayı mesleki faaliyetleri ile ilgili konularda hüküm giymiş olması
ve/veya plan yapım ve değerlendirmesine dair yönetmelik hükümlerine aykırı iş ve işlemlerinin mahkeme kararıyla
sabit olması halinde yeterlilik belgeleri sürekli iptal olunur.
B- Müelliflerin idare ile olan sözleşmelerinin müellifin hatası sebebiyle ayrı ayrı iki işte feshedilmiş olması
ve/veya planlama işinde ve aynı aşamada planın yetersizliği sebebiyle iki defa ret ve iade olunduğunun belgelenmiş
olması halinde yeterlilik belgeleri bir yıl süreyle askıya alınır.
GEÇİCİ MADDE 1- 15/5/1969 tarih ve 13199 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "İmar ve Yol İstikamet Planlarının
Tanzim Tarzları ile Teknik Şartlarına ve Bu İşleri Yapacak Uzmanlarda Aranacak Ehliyete Dair Yönetmelik" ile ek ve
değişiklikleri yürürlükten kaldırılmıştır.
Kaldırılan Yönetmeliğe göre daha önce Yeterlilik Belgesi almış olanların durumlarına uygun Yeterlilik
Belgeleri bu Yönetmelik gereğince bir yıl içinde Bakanlıkça yeniden düzenlenerek verilir.
Kazanılmış haklar saklıdır.
GEÇİCİ MADDE 2- Kaldırılan Yönetmelik hükümlerine göre başlanılmış ve devam etmekte olan işlere ait haklar
saklıdır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme
Yürürlük
Madde 17- Bu Yönetmelik 3194 sayılı İmar Kanunu ile birlikte yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 18- Bu Yönetmeliği Bayındırlık ve İskan Bakanı yürütür.
PLANSIZ ALANLAR İMAR YÖNETMELİĞİ (*)
Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı: 2 Kasım 1985 - Sayı: 18916 (1. Mükerrer)
(*) Yönetmeliğin "BELEDİYE VE MÜCAVİR ALAN SINIRLARI İÇİNDE VE DIŞINDA PLANİ BULUNMAYAN
ALANLARDA UYGULANACAK İMAR YÖNETMELİĞİ" olan ismi 30.6.2001 tarih ve 24448 sayılı Resmi
Gazete'de yayımlanan yönetmeliğin 1. maddesi hükmü gereğince "PLANSIZ ALANLAR İMAR YÖNETMELİĞİ"
olarak değiştirilmiştir.
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam
Amaç
Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan ve plânı bulunmayan
alanlardaki yapılaşmaların fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamaktır.
Kapsam
Madde 2- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.1) Bu Yönetmelik hükümleri;
1) Planı bulunmayan ve/veya son nüfus sayımına göre nüfusu 10 000 in altında olan belediyelerin yerleşik alan
sınırları içinde,
2) Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki köy ve mezraların yerleşik alanlarında,
3) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında planı bulunmayan köy ve mezraların yerleşik alanları ve
civarında,
4) Belediye ve mücavir alan sınırları içinde veya dışında imar planı ve yerleşik alan sınırları dışında kalan
iskan dışı alanlarda, uygulanır.
Çevre düzeni planı kapsamında kalan alanlar
Madde 3- (Değişik madde ve başlığı - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.2) 2 nci maddede sayılan alanların onaylı bir çevre
düzeni planı kapsamında kalması halinde, çevre düzeni planı kararlarına uyulur.
131
İKİNCİ BÖLÜM
Tanımlar
Madde 4 - Bu Yönetmelikte adı geçen terimler aşağıda tanımlanmıştır:
1) Yerleşik alan: Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki imar plânı bulunmayan mevcut yerleşmelerin
(mahalle, köy ve mezralar) müstakbel gelişme alanlarının da içine alan ve sınırları Belediye Meclislerince karara
bağlanan alanlardır.
2) Yerleşme alanı: İmar plânı sınırı içindeki yerleşik ve gelişme alanlarının tümüdür. Diğer bir deyimle imar
plânının kapsadığı alandır.
3) (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) Yerleşme alanı dışı (iskan dışı) alan: Her ölçekteki imar planı
sınırı, yerleşik alan sınırı, belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan köy ve mezraların yerleşik alanı ve
civarlarının dışında kalan alanlardır.
4) (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan köy ve mezraların
yerleşik alanı ve civarı: Köy ve mezraların cami, köy konağı gibi köy ortak yapıları ile köy nüfusuna kayıtlı ve köyde
sürekli oturanlar tarafından, yapımı tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine uygun olarak inşa edilmiş
yapıların toplu olarak bulunduğu yerlerde mevcut binaların en dışta olanlarının dış kenarlarından geçirilen çizginin
içinde kalan alan köy yerleşik (meskun) alanını; bu çizgi ile 100 m. dışından geçirilecek olan, valiliklerce tespit
edilerek il idare kurulunca karara bağlanan sınırın içinde kalan alan köy yerleşik alanı civarını tanımlar.
Daha önce Valiliklerince tesbit edilmiş ve İl İdare Kurullarınca karara bağlanmış olan köy ve mezraların
yerleşik alan sınırları geçerlidir.
5) (Değ.RG: 25.7.1997 - 23060) Resmi bina: Genel, katma ve özel bütçeli idarelerle il Özel İdaresi ve
Belediyeye veya bu kurumlarca sermayesinin yarısından fazlası karşılanan kurumlara kanunla veya kanunun verdiği
yetki ile kurulmuş kamu tüzel kişilerine ait bina ve tesislerdir.
6) (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) Umumi bina: Köy konağı, köy kahvesi ve lokantası gibi köy ortak
yapıları hariç imar planı kararı ile yapılabilecek kamu hizmeti için kullanılan resmi binalarla, ibadet yerleri, özel eğitim,
özel sağlık tesisleri, sinema, tiyatro, opera, müze, kütüphane, konferans salonu gibi kültürel binalar ile gazino, düğün
salonu gibi eğlence yapıları, otel, özel yurt, işhanı, büro, pasaj, çarşı gibi ticari yapılar, spor tesisleri, genel otopark ve
buna benzer umuma ait binalardır.
7) Bina cephesi: a - Parsel nizamında: Binanın toprak üstündeki ilk katının parselin yo tarafındaki duvarının
dış yüzüdür. b - Köşe başı parsellerde: Binanın kot aldığı yol tarafındaki toprak üstündeki ilk kat duvarının dış yüzüdür.
8) Bina derinliği: Binanın ön cephe hattı ile arka cephe hattının en uzak noktası arasındaki dik hattın
uzaklığıdır.
9) Parsel cephesi: Parselin üzerinde bulunduğu yoldaki cephesidir. Köşe başına rastlayan parsellerde geniş yol
üzerindeki kenar parsel cephesidir. İki yolun genişliklerinin eşit olması halinde dar kenar, parsel cephesidir.
10) Parsel derinliği: Parsel ön cephe hattı ile arka cephe hattı arasındaki ortalama uzaklığıdır.
11) Ayrık bina: İki yanı komşu parsellerdeki binalara bitişik olmayan binalardır.
12) Bitişik bina: İki yanı komşu parsellerdeki binalara kısmen veya tamamen bitişik olan binalardır.
13) Blok başı bina: İkiden fazla binadan oluşmuş blokta yalnız bir yanı komşu parseldeki binaya kısmen veya
tamamen bitişik olan binalardır.
14) İkili blok (ikiz bina): İki binadan oluşmuş bir blokta bir yanı komşu parseldeki binaya kısmen veya
tamamen bitişik olan binalardır.
15) Bodrum kat: Zemin kat altındaki kat veya katlardır.
16) Zemin kat: Taban döşemesi binaya kot verilen nokta seviyesinde veya bu seviyenin üzerinde olan ilk
kattır.
17) Asma kat: Binaların, iç yüksekliği en az 5.50 m. olan, zemin katında düzenlenen ve ait olduğu bağımsız
bölümü tamamlayan ve bu bölümden bağlantı sağlayan kattır. Asma katlar iç yüksekliği 2.40 m. den az olmamak, yola
bakan cephe veya cephelere 3.00 m. den fazla yaklaşmamak üzere yapılabilirler.
18) Normal kat: Zemin ve bodrum katların dışında kalan kat veya katlardır.
19) (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) Son kat: Çatı altında bulunan normal katların en üstte olan katıdır.
20) (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) İmar mevzuatına aykırı yapı: Muhtarlıktan izin alınmadan yapılan
yapılar, ruhsatsız, ruhsat ve eklerine, fen ve sağlık kurallarına aykırı olan, kat nizamı, taban alanı, komşu mesafeleri, ön
cephe hattı, bina derinliği ve benzeri konulardaki mevzuat hükümlerine uygun olmayan yapılar ile komşu parsele, yola,
kamu hizmet ve tesisleri için ayrılmış alanlara tecavüz eden veya inşaat yasağı olan yerlere inşa edilen yapılardır.
21) (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) Yapı inşaat alanı (brüt inşaat alanı): Bodrum kat, asma kat ve çatı
arasındaki piyesler dahil, yapının inşa edilen tüm katlarının toplam alanıdır. Işıklıklar, hava bacaları, saçaklar, bina
dışında tertiplenen yangın merdivenleri hariç, ortak alanlar bu alana dahildir.
22) (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) İnşaat alanı kat sayısı (kat alanı kat sayısı-KAKS, emsal): Yapı
inşaat alanının imar parseli alanına oranıdır.
23) Arka bahçe mesafesi: Bina arka cephesinin parsel arka cephesine en yakın uzaklığıdır.
132
24) Konut dışı kentsel çalışma alanları: İçerisinde motel ve lokanta da bulunabilen akaryakıt satış ve bakım
istasyonları, resmi ve sosyal tesisler, dumansız, kokusuz atık ve artık bırakmayan ve çevre sağlığı yönünden tehlike
arzetmeyen imalathaneler ile patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı maddeler içermeyen depoların yapılabileceği alanlardır.
25) Saçak seviyesi: Binaların son kat tavan döşemesi üst kotudur.
26) Bina yüksekliği: Binanın kot aldığı noktadan saçak seviyesine kadar olan yüksekliktir. % 33 meyilli çatı
gabarisi içinde kalan çatılar yüksekliği (1.00) m.yi geçmeyen korkuluklar, bacalar, merdiven gereçleri, asansör kuleleri,
lüzumlu su depoları v.b. elemanlar bina yüksekliğine dahil değildir.
27) Taban (bina) alanı: Yapının parsele oturacak bölümün yatay izdüşümünde kaplayacağı azami alandır.
Bahçede yapılan eklentiler (müştemilat) taban alanı içinde sayılır.
28) (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) Taban alanı kat sayısı (TAKS): Taban alanının parsel alanına
oranıdır.
29) Mevcut teşekkül: Bir yapı adasında inşa, edildiği tarihte yürürlükte olan hükümlere uygun olarak yapılmış
olup da halen o yerde uygulanması gereken plân ve mevzuat hükümlerine göre aynen veya ek veya değişiklik yapılmak
suretiyle korunması mümkün olan yapılardır.
30) (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) Muhtarlık izni: Köy ve mezraların yerleşik alanı ve civarında,
köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlarca, konut, hayvancılık veya tarımsal amaçlı yapı yapılabilmesi için ilgili
köy ihtiyar heyetince verilen yazılı izindir.
31) Azami bina alanı: Parsel içerisinde bina yapılması mümkün olan alandır.
32) (Ek - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) Ortak alanlar: Binaların giriş holleri, ışıklıklar, hava bacaları, saçaklar,
tesisat galerileri, açık ve kapalı merdivenler, yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi, kapıcı dairesi, kömürlük,
sığınak ve otopark gibi ortak kullanıma açık alanlardır.
33) (Ek - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) Tarımsal ve hayvancılık amaçlı yapı: Kümes, ahır, ağıl, arıhane,
kömürlük, odunluk, samanlık, ticari amaçlı olmayan kiler ve yem deposudur."
34) (Ek - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) Özürlü: Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel,
zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle normal yaşamın gereklerine
uyamama durumunda olup, bağımsız hareket edebilmesi için yapılarda ve açık alanlarda özel fiziki düzenlemelere
gereksinim duyan kişidir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Genel Esaslar
Madde 5 - Bu Yönetmelikte yer almayan hususlarda lüzum ve ihtiyaca, civarın karakterine göre uygulanacak şekli
takdire, belediye ve mücavir alan sınırları içinde, Belediyeler; dışında ise, Valilikler yetkilidir.
(Ek fıkra - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.5) Ancak her koşulda özürlülerle ilgili Türk Standartları Enstitüsü
standartlarına uyulması zorunludur.
Madde 6- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.6) Belediyece anlaşılmayan konularda valiliğin, anlaşmazlığa düşülen
konularda Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın görüşü alınır ve bu görüşe uyulur.
Madde 7- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.7) Bu Yönetmelik esaslarına göre yapılacak bütün yapılarda Türk
Standartları Enstitüsü standartları dikkate alınarak, fen, sağlık ve çevre şartları ile ilgili diğer kanun, tüzük ve
yönetmelik hükümlerine uyulmak zorundadır.
Madde 8- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.8) Türk Standartları Enstitüsü tarafından özürlüler için belirlenen ve
bu Yönetmelikte yer alan standartlar hariç, bu Yönetmeliğin, 2/9/1997 tarihli ve 23098 mükerrer sayılı Resmi
Gazete'de yayımlanan "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik" hükümlerine aykırı hükümleri afet
bölgelerinde uygulanmaz. Ancak, afet bölgelerinde yapılacak yapılarda da Türk Standartları Enstitüsü tarafından
özürlüler için belirlenmiş standartlara uyulması zorunludur.
Madde 9 - Kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapılar, bu Yönetmeliğin iç ölçülerine, sanayi ve konut dışı kentsel
çalışma alanlarında yapılacak yapılar ise bu Yönetmeliğin bina derinlik ve yüksekliklerine ait hüküm ve ölçülerine tabi
değildir.
Madde 10- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.9) Ruhsat alınması gerektiği halde ruhsat alınmadan yapılan veya
ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapılar İmar Kanunu ve bu Yönetmelik esaslarına uygun hale getirilmedikçe
bunların iskan, tamir, tadil ve ilavelerine izin verilmez. Ancak bu gibi yapıların bulunduğu parsel içerisinde mevzuata
uygun olarak yapılmış olan diğer binaların tamir, tadil ve ilavelerinde veya yeniden yapılması mümkün olan yapılarda
bu hüküm uygulanmaz.
133
Madde 11 - Belediyeye ait yerler üzerinde otobüs durağı, büfe, hela, trafo ve benzeri belediye hizmetlerinin
görülebilmesi için, lüzumlu tesislerin inşaasına ancak belediyece mahzur görülmeyen hal ve şekillerde ve o yerin
karakterini muhafaza etmek kaydı ile izin verilebilir.
Madde 12- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.10) Ruhsat süresi içinde tamamlanması mümkün olamayacağı için 5
inci yıl içinde ruhsat yenilemek üzere ilgili idareye başvurarak ruhsat yenilemesi yapılan yapılar hakkında, ruhsat alma
tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri uygulanır.
İnşasına 2 yıl içinde başlanmayan veya ruhsat süresi içinde tamamlanmayan ve süresi içinde ruhsat yenilemesi
yapılmayan yapılar, ruhsatsız yapı olarak değerlendirilir. Bu yapılar hakkında yeniden ruhsat alma tarihinde yürürlükte
bulunan plan ve mevzuat hükümleri uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Parsel ve Yapılarla İlgili Hükümler
Parsel büyüklükleri ve bina cepheleri
Madde 13- (Değişik madde ve başlığı - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.11) İfraz suretiyle elde edilecek parsellerin
genişlikleri (20) m.den, parsel derinlikleri (30) m.den az olamaz.
Bina cephesi konutlarda ve işyerlerinde minimum (6.00) m. olup blok uygulamalarında (40.00) m.yi aşamaz.
Konut dışı kentsel çalışma alanlarındaki uygulamaların plan kararıyla yapılması zorunludur.
Bahçe Mesafeleri
Madde 14 - Yapılacak yapıların:
1) Ön ve yol kenarına rastlayan yan bahçe mesafelerini minumum (5.00) m.`dir. Ancak, mevcut teşekkülde bu
mesafeler (5.00) m.den fazla ise bu teşekküle uyulur.
2) Bitişik olmayan yan ceplerde, çelik, kagir ve benzeri yapılarda minumum (3.00) m., diğer yapılarda ise
minumum (5.00) m. mesafe bırakılması şarttır.
3) Ön bahçesiz bitişik veya blok olarak teşekkül etmiş yerlerde, mevcut teşekküle uygun olarak yapılacak
uygulamayı takdire Belediye yetkilidir. Ancak blok uygulamalarında blok her hal-karda (40.00) m. yi aşamaz.
4) Arka bahçe mesafesi bina yüksekliğinden az olamaz.
İfraz
Madde 15- (Değişik madde ve başlığı - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.12) İfraz suretiyle elde edilecek parsellerin tapu
kadastro veya tapulama haritasında bulunan ve kamu eline geçmiş bir yola cephesinin bulunması şarttır. Parselden terk
suretiyle yol oluşturulamaz. Çıkmaz sokaklarda cephesi olan parseller ifraz edilemez. İfraz suretiyle çıkmaz sokak
oluşturulamaz.
Madde 16 - (Yürürlükten kaldırıldı - R.G.: 2.9.1999 - 23804) (...)
Parselde Birden Fazla Yapı Yapılıp Yapılamayacağı
Madde 17 - Binaların hepsi tek ruhsata bağlanmak şartı ile bir parselde birden fazla bina yapılabilir. Bu takdirde
yapılacak binaların arasındaki mesafeler (10.00) m.den az olamaz.
Bu tür yerlerde maliklerin talebi halinde tapu idareleri bu parseller üzerinde yatay kat mülkiyeti veya kat
irtifakı tesis ederler.
Yapı Yerinin Tayini
Madde 18 - Ayrık yapı nizamına tabi olan yerlerde, bu Yönetmelik hükümlerine dayanılarak tayin edilen azami bina
alanını aşmamak, asgari bahçe mesafelerini muhafaza etmek şartı ile yapı yerini tayine ve daha uygun çözüm yolları
bulmak amacı ile bir kaç dar parseli birlikte mütalâa ederek toplam bina cephesi (20.00) m.yi geçmemek şartı ile ikili
veya üçlü blok tertibine Belediye yetkilidir. Bu işlem dolayısıyla civarın yapı karakterinin bozulmamasına dikkat
edilmelidir.
Bina Derinlikleri
Madde 19 - 1) Bina derinlikleri
H 1 = L - (K + H/2) formülü ile hesaplanır.
Burada:
I = Bina derinliği
L = Parsel derinliği
K = Ön bahçe mesafesi
H = Bina yüksekliği`dir.
134
2) Yukarıdaki formüle göre bulunacak bina derinliği daha fazla olsa bile (40.00) m.den daha fazla derinlikte
bina yapılamaz ve her hal-kârda yapılacak binanın taban alanı kat sayısı % 40`ı aşamaz.
3) Formülün kullanılması sonucunda (10.00) m.den az çıkan bina derinlikleri, arka bahçe mesafesi (2.00)
m.den az olmamak üzere (10.00) m.ye çıkartılabilir.
Bina Yükseklikleri
Madde 20 - 1) Yerleşik alanlarda yapılacak binalara yanındaki mevcut en yüksek bina yüksekliği kadar yükseklik
verilir. Bu yükseklik (9.50) m.yi, (3) kat`ı geçemez.
2) İki yanındaki mevcut binaların yüksekliği daha az ise verilecek azami bina yüksekliği (6.50) m., (2) kat`dır.
3) Hiç uygulama görmemiş yerlerde, yol genişliği ve ön bahçe mesafeleri dahil iki bina cephesi arasındaki
mesafenin yarısından fazla olmamak kaydı ile 3 kat`a (9.50) m. kadar yükseklik verilir.
4) Çekme ve çatı katı yapılamaz.
5) Meyilden dolayı birden fazla iskân katı kazanılamaz.
6) Zemin döşemesi üst seviyesi tabii zemine (0.50) m. den fazla gömülü olan hacimler iskân edilemez.
7) (Ek - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.13) Çatı aralarına bağımsız bölüm yapılamaz. Bu kısımlarda ancak son
kattaki bağımsız bölümlerle irtibatlı piyesler yapılabilir.
Binalara Kot Verilmesi
Madde 21 - Binalara parselin yüz aldığı yolun:
1) Bordür taşı konulmuş ise binanın ön cephe hattı ortası hizasındaki bordür taşı üst seviyesinden,
2) Yol kaplaması yapılmamış, bordür taşı konulmamış ise, bina ön cephe ortası hizasındaki yol kaplamasının
en yüksek seviyesinden,
3) Yol kaplaması yapılmamış, bordür taşı da konulmamış ise, yolun halihazır başlangıç ve bitiş noktaları
arasında geçirilecek bir kırmızı hatta göre bina ön cephe ortası hizasından kot verilir.
4) Yol seviyesinden dolayı kat adedi arttırılıp eksiltilemez. Bunu sağlamak amacı ile yoldaki kat düzenini
korumak için bina cephesi boyunca binada kademeler yapmağa ve her kademenin ön cephe ortası hizasından kot
vermeye Belediye yetkilidir. Köşe başı parsellerde de aynı esasa uyulur.
5) Hiç uygulama görmemiş yerler ise ön bahçe mesafeleri (10.00) m. veya daha çok olan yerlerde binalara kot,
binanın oturacağı tabii zemin ortalamasından verilir.
6) Zemin kat döşeme üst seviyesi binanın kot aldığı nokta seviyesinden aşağı düşürülemez ve + (1.00) m. den
daha yüksekte yapılamaz.
Bazı Yapılarda Aranacak Şartlar
Madde 22 - 1) Kerpiç binalar 1 bordum ve 1 zemin kattan yani (3.50) m. den, hımış, ahşap, yarım ahşap ve yarım kagir
binalar 1 bodrum ve 2 normal kattan yani (6.50) m. den fazla yükseklikte olamaz.
2) Ahşap binalar bitişik olarak yapılamaz.
3) Hımış ve yarım kagir binalar, komşu hudutlarına temelden itibaren çatının her yerinde (0.50) m. yükselen
yangına dayanıklı duvar yapılması şartı ile bitişik olarak inşa edilebilirler.
4) Toplumun yararlanmasına ayrılan binalar çelik ve kagir olarak yapılır. Ancak, mimari karakteri veya
kullanma şart ve şekilleri itibarı ile özellik arzeden yapılar bu hükme tabi değildir.
5) Her türlü binanın temel ve bordum duvarının kagir olması mecburidir.
Çıkmalar
Madde 23 - Binalarda tesbit edilen azami bina alanı dışında aşağıdaki şartlarla kapalı veya açık çıkma yapılabilir:
1) Açık çıkmalar binanın her cephesinde, kapalı çıkmalar binanın yalnızca ön ve arka cephelerinde yapılabilir.
2) Çıkmalar parsel sınırını taşamaz.
3) Arka ve yan komşu mesafesi içinde kapalı çıkma yapılamaz.
4) Ön bahçelerde yapılacak çıkmalar parselin yol sınırına (3.50) m. den fazla yaklaşmak
5) Ön ve arka cephelerde yapılacak kapalı çıkma genişliği (1.50) m. den, yan komşu mesafelerinde yapılacak
açık çıkma genişliği (1.00) m. den fazla olamaz.
6) Açık çıkma uzunluğu bina cephesinin 2/3 ünden fazla olamaz.
7) Bitişik nizamda, bitişik olduğu komşu sınırına (2.00) m. den fazla yaklaşamaz.
8) Çıkmanın (krişler dahil) en alt noktasının, zemine olan yüksekliği (2.40) m. den az olamaz.
9) (0.20) m. yi geçmeyen motifler, denizlikler, bina saçakları ve zeminden yüksekliği (2.40) m. den az
olmayan giriş saçakları, yatay olarak (0.60) m. yi geçmeyen güneş kesiciler çıkma sayılmaz.
Işıklıklar ve Hava Bacaları
Madde 24 - Her müstakil ev veya dairede, en az 1 oturma odası ile yatak odalarının doğrudan doğruya hariçten ışık ve
hava alması şarttır. Diğer odalarla mutfaklar ışıklıktan, yıkanma yerleri ve helalar hava bacalarından faydalanabilirler.
135
Işıklık ve hava bacaları ihtiyaç olan kattan itibaren başlayabilir. Bu ölçüler temiz ölçüler olup, ışıklık içinde
balkon ve baca gibi ışıklık alanını küçültücü imalat yapılamaz.
Konutlarda bulunması gereken piyesler ve koridorlar
Madde 25- (Değişik madde ve başlığı - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.14) Her müstakil konutta en az;
1 oturma odası,
1 yatak odası veya nişi,
1 mutfak veya yemek pişirme yeri,
1 banyo veya yıkanma yeri,
1 hela,
bulunur.
3 veya daha az odalı konutlarda yıkanma yeri ile hela aynı yerde olabilir.
Hol ve koridor genişlikleri (1.10) m.den az olamaz.
Yukarıda belirtilen bu piyesler ile koridor ölçüleri özürlülerin de kullanımını sağlayacak standartlara uygun
olmalıdır.
İç Yükseklikler
Madde 26 - 1) Genel olarak binalarda, içerisinde insan oturan, yatan, çalışan bölümlerin bitmiş tavan yüksekliği
(döşeme kaplaması üstünden tavan sıvası ve varsa dekorasyon kaplaması altına kadar) (2.40 m. den az olamaz. Diğer
servis bölümleri ve iskân edilmeyen katların yüksekliği (2.20) m. olabilir.
2) Düğün ve oyun salonları, kahvehane ve benzeri gibi insanların toplu olarak uzun süre içinde kaldığı
bölümlerin yükseklikleri (döşeme kaplaması üstünden tavam sıvası ve varsa dekorasyon kaplaması altına kadar) ise
(3.50) m. den az olamaz.
Pencereler
Madde 27- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.15) Pencere boşluklarının belirlenmesinde 16/1/1985 tarihli ve 18637
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Bazı Belediyelerin İmar Yönetmeliklerinde Değişiklik Yapılması ve Bu
Yönetmeliklere Yeni Maddeler Eklenmesi Hakkında Yönetmelik" hükümlerine uyulur.
Kapılar
Madde 28- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.16) Bütün yapılarda;
Kapı yükseklikleri: (2.10) m.den,
Kapı genişlikleri: Bina giriş kapılarında ve yangın merdivenlerine açılan kapılarda (1.50) m.den, kapıların çift
kanatlı olması halinde bir kanadı (1.00) m.den,
Daire giriş kapılarında (1.00) m.den, diğer mahallerin kapılarında (0.90) m.den, az olamaz.
Döner kapılar, belirtilen ölçülerde yapılacak normal kapıların yanında ilave olarak bulunabilir.
Kapılarda eşik yapılamaz.
Binaların komşu parsel sınırı üzerindeki ortak duvarlarında pencere ve kapı açılamaz.
Bu Yönetmeliğin 26/2 maddesinde sayılan binalarda, giriş-çıkış kapılarının dışında genişliği (1.00) m.den az
olmamak üzere ayrıca acil çıkış kapısı yapılır.
Merdivenler
Madde 29- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.17) Merdiven kolu ve sahanlık genişlikleri ile merdiven
basamaklarının ölçüleri ve bunların yapımına ilişkin koşullar aşağıda belirlenmiştir.
a) Merdiven kolu ve sahanlık genişlikleri:
Ortak merdivenler ve sahanlıklar konut yapılarında (1.20) m.den, diğer yapılarda (1.50) m.den az olamaz.
Çatıya ve bodrum katlarına ulaşan ortak merdivenler ile servis merdivenlerinde de bu ölçülere uyulur. Bu merdivenler
ahşap olamaz.
Merdiven evlerinin bina cephesinden, çatıdan veya ışıklıktan doğrudan ışık alması ve merdivenlerin çatıya ve
bodrumlara ulaştırılması zorunludur.
Merdiven basamakları ve sahanlık ölçülerine dair Türk Standartları Enstitüsü standartlarının yukarıdaki ölçü
ve miktarlardan küçük olması halinde bu madde hükümleri geçerlidir.
Merdivenlerin her iki tarafında da özürlülerle ilgili Türk Standartları Enstitüsü standartlarına uygun korkuluk
ve küpeşte yapılması zorunludur.
b) Merdiven basamaklarının ölçüleri:
Asansörü olmayan binalarda basamak yüksekliği (0.16) m.den, asansörlü binalarda ise (0.18) m.den fazla
olamaz.
Basamak genişliği 2a+b = 60 ila 64 formülüne göre hesaplanır.
Ancak bu genişlik (0.28) m.den az olamaz.
Formüldeki a = yükseklik, b = genişliktir.
136
Balansmanlı merdivenlerde basamak genişliği en dar kenarda (0.15) m.den, basamak ortasında (0.28) m.den az
olamaz.
Binalarda son kattaki bağımsız bölümlerle irtibatlı çatı arası piyeslerine çıkan merdivenlerde yukarıdaki şartlar
aranmaz.
Evvelce yürürlükte olan mevzuata uygun olarak yapılmış yapılara bu Yönetmelik hükümlerine göre kat ilavesi
halinde mevcut merdiven ölçüleri ilave katlar için de aynen uygulanır.
c) Yangın merdivenleri:
Birden fazla katı olan tüm umumi binalarda yangın merdiveni yapılması zorunludur.
Yangın merdiveni kitle içinde veya dışında komşu parsel sınırına (1.50) m.den daha fazla yaklaşmamak
kaydıyla açık veya kapalı, yüksek binalarda tamamen kapalı olarak düzenlenir. Kargir veya betonarme olarak ilgili
standardına uygun yangına dayanıklı ve kaygan olmayan malzemeden inşa edilen yangın merdivenleri kitle içinde
tertiplendiğinde ısıya ve dumana karşı yalıtılmış, kapalı bir hacimde düzenlenir.
Yangın merdivenleri çatı ve (+-0.00) kotunun altında inşa edilen bodrum katlara ulaşacak şekilde tesis edilir.
Yangın merdiveninin genişliği umumi ve yüksek katlı binalarda (1.20) m.den, diğer binalarda (0.90) m.den az
olamaz.
Basamak genişliği (0.25) m.den az, yüksekliği (0.18) m.den fazla olamaz.
Merdiven basamaklarının her iki tarafında yangına dayanıklı malzemeden yapılmış korkuluk ve küpeşte
bulunur.
Bacalar
Madde 30- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.18) Kaloriferli binaların konut olarak kullanılan bağımsız
bölümlerinin sıcak su tesisatı bulunmayan banyo ve mutfakları ile oturma ve yatma hacimlerinin en az birinde, sobalı
binalarda ise hela, koridor hariç tüm piyeslerde duman bacası yapılması zorunludur.
Kalorifer bacaları projesine göre yapılır.
Kaloriferli umumi binaların her katında en az (1) adet duman bacası yapılması gereklidir.
Konut olarak kullanılan sobalı binaların ticari kullanışlı bağımsız bölümlerinde birer adet duman bacası
yapılması zorunludur.
Bacaların Türk Standartları Enstitüsü standartlarına uygun olarak yapılması zorunludur.
Şönt baca yapılamaz.
Şofben, kombi cihazı ve benzeri ısıtma araçları, hayati tehlike arz edecek şekilde yerleştirilemez ve
havalandırmadan uzak olan piyeslerle, banyo ve helalarda yer alamaz.
Kapalı Çarşılar ve Pasajlar
Madde 31 - 1) Bina alanı içinde yapılan geçitli kapalı çarşıların ve pasajların temiz iç yüksekliği (3.50) m. den geçit
genişlikleri ise (30.00) m. ye kadar uzunluktaki kapalı geçitlerde (3.00) m., daha uzunluklarında (4.00) m. den az
olamaz.
2) Kapalı çarşıların ve pasajların en az 2 girişi olması şarttır. Aynı binada başka maksatlarla kullanılan
bölümler veya katlar varsa buraların kullanılmasına ait giriş, asansör, geçit ve benzeri tesisler, çarşının kullanılmasıyle
ilgili olan bu gibi tesislerden tamamen ayrı tertiplenir.
3) (Ek - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.19) Kapalı çarşı ve pasajların birden fazla katlı olmaları halinde her bir kat
arasında 29 uncu maddedeki şartlara uygun merdiven olması ve özürlülerin kullanımına uygun düzenlemelerin
yapılması zorunludur. Pasaj giriş ve çıkışlarının merdivenle sağlanması gerektiği hallerde pasaj giriş-çıkış kapılarından
en az biri özürlülerin giriş-çıkışına ve pasaj içine ulaşımına uygun olarak düzenlenir.
Sıhhi Tesisler
Madde 32 - Umumi binalarla otel, işhanı ve benzerlerinde ihtiyaca göre en az (10) tonluk su deposu bulunacaktır. Bu
gibi binalarda en çok 25 kişi için, sinema ve tiyatrolarda en çok 50 kişi için 1 kadın ve 1 erkek helası ile lüzumu kadar
pisuvar ve lavabo yapılması gereklidir.
(Ek fıkra - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.20) Tüm umumi binalarda özürlüler için en az 1 kadın, 1 erkek olmak
üzere standardına uygun hela, pisuvar ve lavabo yapılması zorunludur.
Bodrumlar
Madde 33 - 1) Meyilli veya yol kenarında set teşkil eden parsellerde bu Yönetmeliğin pencere, ışıklık ve diğer
hükümlerine uygun olmak ve en az 2 oda ve 1 mutfağı, taban döşeme üst seviyesi tabii zemine (0.50) m. den çok
gömülü olmamak şartı ile binanın kot aldığı seviyenin altında iskâna tahsis edilen bodrum katı yapılabilir.
2) Binaların odunluk, kömürlük, kalorifer dairesi gibi müştemilat kısımları bodrum katlarda tertiplenir. Ancak
zeminde su çıkması veya sert kaya olması halinde Belediyeden alınacak izin ile bu türlü müştemilat; arka bahçelerde,
yoldan görünmemek ve çatının en yüksek noktası tabii zeminden itibaren (2.50) m. den yüksek olmamak, esas binaya
(3.00) m. den fazla yaklaşmamak şartı ile yapılabilir.
137
Bahçe Duvarları
Madde 34 - 1) Bahçe duvarlarının yüksekliği, binaların yol tarafından ve yoldan bina cephe hattına kadar (1.00) m. yi,
gerisinde ise (1.50) m. yi geçemez. Bu duvarlar üzerine yüksekliği (1.00) m. yi aşmayan ve görüşü kapatmayan
parmaklık yapılabilir.
2) Fazla meyilli yerlerde uygulanacak şekli takdire belediye yetkilidir.
3) Okul, hastane, cezaevi, ibadet yerleri, elçilik binaları, açık hava sineması ve benzerleri gibi özellik arzeden
bina ve tesislerin bahçe duvarları ile sanayi bölgelerinde yapılacak bahçe ve çevre duvarları 1. fıkra hükmüne tabi
değildir.
Şantiye Binaları
Madde 35 - Lüzum ve ihtiyaca göre inşaatın devamı süresinde kullanılıp yıkılmak üzere yapılacak şantiye binaları bu
Yönetmelikte belirlenen şart ve ölçülere tabi değildir. Ancak, şantiye binaları yıkılmadıkça yapıya kullanma izni
verilemez.
Yapı Ruhsat İşleri
Madde 36 - Yeni inşaat, ilave ve esaslı tadil işlerinde; yapı ruhsatiyesi almak için yapı sahipleri veya kanuni
vekillerince dilekçe ile yapılan müracaatlarda, dilekçeye eklenmesi gereken tapu (istisnai hallerde tapu senedi yerine
geçecek belge), plan, proje ve resimleri aşağıda gösterilmiştir.
1) Tapu kayıt örneği;
Ruhsat verme aşamasında tapu kayıt örneği yerine geçen belgeler:
a - Tapu senedi,
b - Özel kanunlara göre tahsisi yapılıp henüz tapu siciline kaydedilmemiş, ilgili kamu kuruluşlarınca verilmiş
tahsis belgesi (14/6/1934 tarih 2510, 11/6/1945 tarih 4753, 22/3/1950 tarih 5618, 15/5/1959 tarih 7269, 20/7/1966 tarih
775, 2/7/1968 tarih 1051 sayılı Kanunlara göre, müstenit, yetkili diğer makamlar tarafından verilmiş belge,
c- Mülkiyete ait kesinleşmiş mahkeme kararı ve bu mahkeme kararına d - Kesinleşmiş kamulaştırma kararları,
2) Mimari proje; a - 1/500 ölçekli umumi vaziyet planı,
Binanın büyüklüğüne göre A - 1 normuna sığmayan projelerde;
b - 1/50 veya 1/100 ölçekli temel, bodrum ve kat planları,
c - 1/50 veya 1/100 ölçekli en az 2 tam kesit, d - 1/50 veya 1/100 ölçekli cephe resimleri,
(Projenin 1/100 ölçeğinde hazırlanması halinde tatbikat projesi niteliğinde olacaktır.)
3) Statik proje;
a - Çelik kaskas binalarda çelik yapı hesabı, betonarme binalarda betonarme hesap ve 1/20, 1/50, 1/100 ölçekli
resimleri,
b - Asma çatılı binaların çatı hesabı ve projesi,
c- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.21) Tesisat, elektrik, plan, proje, resim ve hesapları
Kamuya Ait Yapı ve Tesisler
Madde 37 - Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak ve yaptırılacak yapılara, imar planlarında o maksada tahsis
edilmiş olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mes`uliyetinin bu kamu
kurum ve kuruluşlarınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydı ile avan projeye göre ruhsat verilir.
Devletin güvenlik ve emniyeti ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin harekat ve savunması bakımından gizlilik
arzeden yapılara; ilgili idareden alınan imar durumuna, kat nizamı, cephe hattı, inşaat derinliği ve toplam inşaat
metrekaresine uyularak projelerinin kurumlarınca tasdik edildiği, statik ve tesisat sorumluluğunun kurumlarına ait
olduğunun ilgili idareye yazı ile bildirildiği takdirde 36 ncı maddede sayılan belgeler aranmaksızın yapı ruhsatı verilir.
Ancak, kamu kuruluşlarınca yapılan veya yaptırılacak olan enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulaştırma ve
benzeri hizmetler ile ilgili tesisler ve bunların müştemilatı için ruhsat alınmasına gerek olmayıp, yatırımcı kamu
kuruluşunca yazılı olarak ilgili idareye, inşaata başlandığının bildirilmesi yeterlidir.
Proje Değişiklikleri
Madde 38- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.22) Yapı ruhsatı alınmış olan yeni inşaat, ilave ve esaslı tadillerde,
sonradan değişiklik yapılması istendiğinde mimari projenin yeniden tanzim edilmesi gereklidir.
Bu değişiklik yapının statik ve tesisat esaslarında da değişiklik yapılmasını gerektirdiği takdirde istenen
belgelerde de gerekli değişiklik yapılır.
Projenin üzerinde ayrıca tadilat projesi gerektirmeyen basit düzeltmeler, proje müellifinin bilgisi dahilinde
bütün nüshalarda yapılarak, belediyece mühürlenip imzalanır.
İlave ve tadilat projeleri 5 takım olarak düzenlenerek 36 ncı maddedeki esaslara uygun olarak onaylanır.
Sanayi Yapıları
Madde 39- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.23) Her türlü sanayi yapısının inşaat, ilave inşaat ve esaslı tadilleri
varsa çevre düzeni planına uygun olarak hazırlanan uygulama imar planına yoksa arazinin konumu, jeolojik yapısı,
ekolojik değerleri ve benzeri kriterler göz önüne alınarak hazırlanan mevzii imar planına göre yapılır.
138
Esaslı Tamirler
Madde 40 - Binanın planı ve görünüşüne, statik bünyesine tesir etmeyen esaslı tamirler ruhsata tabi olup; bunlar için
plan, proje resim ve hesap istenmez.
Adi Tamir
Madde 41 - Derz, iç ve dış sıva, badana, boya, oluk, dere, doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik, sıhhi
tesisat, korkuluk, paratoner, pergole ve benzerinin tamirleri ile bölme duvarı, bahçe duvarı, baca ve saçak ve benzeri
elemanların tamiri ve yoldan görünmeyen küçük ve basit kümes yapılması ruhsata tabi değildir.
İskele Kurulması
Madde 42 - Cadde ve kaldırım üzerine iskele kurulmasının gerektiren hallerde ilgili idareye iskele kurulması için yazı
ile müracaat edilmesi zorunludur ve yeterlidir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Belediye Mücavir Alan Sınırları Dışında Planı Bulunmayan Köy ve Mezraların
Yerleşik Alanlarında Uygulanacak Esaslar
Köy ve mezraların yerleşik alanı ve civarının tespiti
Madde 43- (Değişik madde ve başlığı - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.24) Köy ve mezraların yerleşik alanı ve civarının
tespiti, valiliklerce birisi harita mühendisi olmak üzere en az üç kişilik bir komisyon tarafından 1:1000, 1:2000 veya
1:5000 ölçekli halihazır haritalar veya kadastro paftaları üzerine yapılır, il idare kurulunca onaylanır.
Aynı köyün mülki sınırları içinde kalmakla birlikte köy yerleşik alanı ile civarının dışında kalan mezralarda
mevcut köy ortak yapıları yok ise yerleşik alan ve civarı tespiti yapılamaz.
Köy ortak yapılarının bulunduğu mezralarda ise, yerleşik alan ve civarı tespiti, köy yerleşik alan ve civarının
tespiti ile ilgili usullere uyulmak koşuluyla yapılır.
Köy ve mezralar ile civarının yerleşik alan tespiti bir defaya mahsus olmak üzere yapılır, bu sınırlar
genişletilemez ve genişletilmesine dönük olarak birleştirilemez.
Madde 44- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.25) İfraz suretiyle elde edilecek parsellerin tapu kadastro veya
tapulama haritasında bulunan ve kamu eline geçmiş bir yola cephesinin bulunması şarttır. Parselden terk suretiyle yol
oluşturulamaz. Çıkmaz sokaklara cephesi olan parseller ifraz edilemez. İfraz suretiyle çıkmaz sokak oluşturulamaz.
Madde 45- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.26) Köy ve mezraların yerleşik alanlarında ve civarında yapılacak
ifraz işlemlerinde parsel genişlikleri (15.00) m.den, parsel derinlikleri de (20.00) m.den az olamaz. İfraz suretiyle en
fazla beş adet parsel elde edilir, ifraz suretiyle elde edilen parsellerde ikinci kere ifraz yapılamaz.
Bina Cephe ve İstikametleri
Madde 46 - Bina cephe ve istikametlerinin, köy ve mezraların mevcut teşekkülü esas alınarak tayin ve tesbitine Köy
İhtiyar Heyeti yetkilidir.
Komşu Mesafeleri
Madde 47 - Komşu mesafeleri, civarın yapı düzeni ve karakterine, yapılacak binaların münferit konut veya tarımsal
işletme birimi (ahır, samanlık, arabalık v.b.) oluşuna göre Köy İhtiyar Heyeti yetkilidir.
Binalara kot verilmesi
Madde 48 - Binalara parselin yüz aldığı yolun;
1) Bordür taşı konulmuş ise, binanın ön cephe hattı ortası hizasındaki bordür taşı üst seviyesinden,
2) Yol kaplaması yapılmış, bordür taşı konulmamış ise, bina ön cephe hattı ortası hizasındaki yol kaplamasının
en üst seviyesinden,
3) Yol kaplaması yapılmamış, bordür taşı konulmamış ise, yolun halihazır başlangıç ve bitiş noktaları arasında
geçirilecek bir kırmızı hatta göre bina ön cephe ortası hizasından, kot verilir.
Yapı Şartları
Madde 49 - Parsel büyüklükleri hakkındaki hükümlere uymayan parsellerde, uygun hale getirilmedikçe yeni yapı ve
ilave yapı yapılmasına izin verilmez.
Madde 50- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.27) İfraz edilmedikçe bir parsel üzerine köy nüfusuna kayıtlı ve
köyde sürekli oturanlarca yapılacak konut, tarımsal ve hayvancılık amaçlı yapılar ve bunların lüzumlu müştemilat
binaları dışında birden fazla yapı yapılamaz. Ancak, bir yapıda birden fazla bağımsız bölüm yapılabilir.
139
Madde 51- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.28) Köy ve mezraların yerleşik alanlarında ve civarında bir parselde
köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlarca yapılacak tarımsal ve hayvancılık amaçlı yapıların ve konut
yapılarının müştemilat dahil taban alanı kat sayısı %40 ı geçemez.
Madde 52 - Köy ve mezraların yerleşik alanlarında 2 kat (6.50) m. den fazla katlı bina yapılamaz. Meyilden dolayı
birden fazla kat kazanılamaz.
Zemin döşemesi üstü tabii zemine (0.50) m. den fazla gömülü olan hacimler ikamete tahsis edilemez.
Madde 53 - Çatı yapılması halinde kiremit kaplamalı çatıların % 33 meyille yapılması ve civarın karakterine uyulması
lazımdır. Saçaklar (1.20) m. yi aşmayacak şekilde lüzumu kadar genişlikte yapılabilir.
Madde 54 - Parsel dışına taşan çıkma yapılamaz. Çıkmalar, bitişik veya blok nizamında komşu sınırına (2.00) m. den
fazla yaklaşamaz. Saçaklar, (0.20) m. yi geçmeyen çıkıntılar, bina içine dahil edilmemek şartı ile çıkma sayılmaz.
Madde 55 - Her müstakil ev veya dairede en az;
1 oturma odası
1 yatak odası
1 mutfak veya yemek pişirme yeri
1 banyo veya yıkanma yeri
1 hela bulunacaktır.
Madde 56 - Genel olarak konut, otel, işhanı, büro, mağaza, dükkan ve benzeri, içerisinde insan oturan, yatılan veya
çalışılan binaların taban döşeme kaplaması üzerinden tavan kaplaması altına kadar olan yükseklikleri (2.40) m. den,
düğün ve oyun salonları, kahvehane ve benzeri gibi halkın toplu olarak uzun süre içinde kaldığı mahallerin
yükseklikleri ise ( 3.50) m. den az olamaz.
Yapı Ruhsat İşleri
Madde 57- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.29) Köy ve mezraların yerleşik alanlarında ve civarında sadece köy
nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlarca yapılacak konut, tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar ile müştemilat
binaları yapı ruhsatı ve yapı kullanma iznine tabi değildir. Ancak, yapı projelerinin fen ve sağlık kurallarına uygun
olduğuna dair valilik görüşü alınmasından sonra, muhtarlıkça izin verilmesi ve bu izne uygun olarak yapının yapılması
şarttır.
İnşa edilen yapının fen ve sağlık kurallarına uygunluğu İmar Kanununun 30 uncu maddesine göre valiliklerce
belirlenir.
Valilikler, talep halinde köy yerleşik alanlarında yapılacak yapılar için, yörenin geleneksel, kültürel ve mimari
özelliklerine uygun olarak üretilmiş projeleri temin edebilirler.
Madde 58- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.30) 57 nci maddede sayılanlar dışında kalan yapılar ile köy nüfusuna
kayıtlı olmayan, köyde sürekli oturmayanlar ve köy nüfusuna kayıtlı olmakla birlikte köyde sürekli oturmayanlar
tarafından yapılacak tüm yapılar, yapı ruhsatı ve yapı kullanma iznine tabidir. Yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni
valiliklerce düzenlenir. Bu kapsamda kalan yapılarda ruhsat, proje, fenni mesuliyet ve sürveyanlık hizmetleri hakkında
3030 sayılı Kanun Kapsamında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmeliğin ilgili hükümlerine uyulur.
Madde 59- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.31) İmar mevzuatına aykırı yapılar hakkında 3/5/1985 tarihli ve 3194
sayılı İmar Kanunu hükümleri uygulanır.
Bina Projeleri
Madde 60- Yeni ve ilave inşaatlarla esaslı tamirler için ilgili valiliklere yapılacak müracaatlarda, dilekçelere eklenmesi
gereken projeler ve yapılacak işlemler hakkında bu Yönetmeliğin 36, 38 ve 40 ıncı maddeleri hükümleri uygulanır.
Madde 61 - Bu bölümde bulunmayan hususlarda bu Yönetmeliğin Dördüncü Bölümündeki hükümler geçerlidir.
ALTINCI BÖLÜM
Belediye ve Mücavir Alan Sınırları İçinde ve Dışındaki Yerleşme Alanı Dışında Kalan (İskân Dışı) Alanlarda
Uygulanacak Esaslar
İfraz ve Tevhid İşleri:
Madde 62- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.33) Üst ölçek planı bulunmayan iskan dışı alanlarda yapılacak
ifrazlardan sonra elde edilecek her parsel (5000) m2 den küçük olamaz. Bu parsellerin tapu kadastro veya tapulama
140
haritasında bulunan kamu eline geçmiş bir yola, yapılan ifrazdan sonra en az (25.00) m. cephesi bulunması zorunludur.
Parselden terk suretiyle yol oluşturulamaz. Yeni yerleşme alanı oluşturma amaçlı ifraz işlemi yapılamaz.
(Ek fıkra - R.G.: 30.6.2001 - 24448 / m.2) 2510 sayılı İskan Kanunu uyarınca hazırlanan Tarımsal İskan
Projeleri kapsamında yapılaşma amacı taşımayan tarımsal amaçlı ifrazlarda, yola cephe koşulu aranmaz.
Tevhid işlemlerinde (5000) m2 asgari büyüklük şartı aranmaz.
Yapı Şartları
Madde 63 - (Değişik 1. fıkra - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.34) Üst ölçek planı bulunmayan iskan dışı alanlarda bulunan
parsellerde; inşaat alanı katsayısı %5 den fazla olmamak, yapı inşaat alanları toplamı hiçbir koşulda (250) m2 yi
geçmemek, saçak seviyelerinin tabii zeminden yüksekliği (6.50) m.yi ve 2 katı aşmamak, yola ve parsel sınırlarına
(5.00) m.den fazla yaklaşmamak şartı ile bir ailenin oturmasına mahsus bağ ve sayfiye evleri, kır kahvesi, lokanta ve bu
tesislerin müştemilat binaları yapılabilir.
(Değişik 2. fıkra - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.34) Bu alanlarda tarımsal üretimi korumak amacı ile üretimden
pazarlamaya kadar tüm faaliyetleri içeren entegre tesis niteliğinde olmamak kaydıyla, konutla birlikte veya ayrı yapılan
mandıra, kümes, ahır, ağıl, su ve yem depoları, hububat depoları, gübre ve silaj çukurları, arıhaneler, balık üretim
tesisleri ve un değirmenleri gibi konut dışı yapılar, mahreç aldığı yola (10.00) m.den, parsel hudutlarına (5.00) m.den
fazla yaklaşmamak, parselde bulunan bütün yapılara ait inşaat alanı katsayısı %40 ı ve yapı yüksekliği (6.50) m.yi ve 2
katı aşmamak şartı ile yapılabilir. Bu yapıların birinci fıkra koşullarına uyulmak üzere yapılacak konutla birlikte yapımı
halinde de inşaat alanı katsayısı (0.40) ı geçemez.
Beton temel ve çelik çatılı dışındaki basit örtü mahiyetindeki ser`alar ise yukarıda belirtilen çekme mesafeleri
ve inşaat alanı kat sayısına tabi değildir.
Ayrıca bu tesisler hakkında Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı taşra teşkilatının uygun görüşünün alınması
ve başka bir amaçla kullanılmayacağı hususunda tesis sahiplerince ilgili idareye noterlikçe tasdikli yazılı taahhütte
bulunulması gerekmektedir.
(Değişik 5. fıkra - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.34) Ayrıca bu tesisler hakkında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve
diğer ilgili kurum ve kuruluşların taşra teşkilatlarının uygun görüşünün alınması ve başka bir amaçla kullanılmayacağı
hususunda tesis sahiplerince ilgili idareye noterlikçe tasdikli yazılı taahhütte bulunulması gerekmektedir.
Madde 64- (Değişik - R.G.: 30.6.2001 - 24448 / m.3) İskan dışı alanlarda yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni, yapının
niteliğine göre "3030 sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliğinin" Yapı Ruhsat İşleri
başlıklı bölümünde yer alan hükümlere uygun olarak ilgili idarece verilir.
Ayrıca, bu bölümde bulunmayan yapılaşmaya ilişkin hususlarda bu Yönetmeliğin Dördüncü Bölüm
hükümlerine uyulur.
YEDİNCİ BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme
Madde 65 - Bu Yönetmelik 3194 sayılı İmar Kanunu ile birlikte yürürlüğe girer.
Madde 66 - Bu Yönetmelik hükümlerini Bayındırlık ve İskân Bakanı yürütür.
OTOPARK YÖNETMELİĞİ
Dayandığı Kanun Numarası ve Tarihi
Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı
: 3194 - 3.5.1985
: 1 Temmuz 1993 - Sayı: 21624
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
Amaç ve Dayanak:
Madde 1- 3194 sayılı İmar Kanununun 37 nci ve 44 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanan bu Yönetmeliğin amacı,
yerleşme yerlerinde araçların yol açtığı, trafik sorunlarının çözümü için otopark yapılmasını gerektiren bina ve
tesislerin neler olduğunun ve otopark ihtiyacının miktar, ölçü ve diğer şartlarının tesbit ve giderilme esaslarını aynı
Kanunun 5 inci maddesinde tanımlanan ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümünü gösteren imar planlarına
uygun olarak düzenlemektir.
Kapsam:
Madde 2- (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.1) Bu Yönetmelik, 27/6/1984 tarihli ve 3030 sayılı Kanun kapsamında
kalan belediyelerde, son nüfus sayımına göre nüfusu 10 000 ve daha fazla olan yerleşmelerde, nüfusu 10 000'den az
olmakla birlikte imar planı onaylanmış yerleşmelerde ve alanlarda ve imar planı bulunmamakla beraber bu
Yönetmeliğin uygulanacağına dair belediye meclis veya il idare kurulu kararı alınan bütün yerleşmelerde uygulanır.
141
Tanımlar:
Madde 3- Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bina otoparkları: Bir binayı çeşitli amaçlar için kullanan özel ve tüzel kişilere ait ulaşım ve taşıma araçları
için bu binanın içinde veya bu binanın oturduğu parselde açık veya kapalı olarak düzenlenen otoparkları,
b) Bölge otoparkları ve genel otoparklar: Bir şehir veya bölgenin mevcut ve gelecekteki şartları ve ihtiyaçları
gözönünde bulundurularak imar planları ile düzenlenen ihtiyaca göre açık, kapalı ya da katlı olarak belediyeler veya
diğer kamu kuruluşları ve özel kişiler tarafından yapılan ve işletilen otoparkları,
c) Birim park alanı: Bir aracın park etmesi için gerekli olan ve manevra alanları dahil toplam park alanını,
ifade eder.
Genel Esaslar
Madde 4- Otoparkla ilgili genel esaslar aşağıda açıklanmıştır.
a) Binayı kullananların otopark ihtiyacının bina içinde veya parselinde karşılanması esastır.
b) Binaların, imar planı ve mevzuat hükümlerine göre belirlenen ön ve yan bahçe mesafeleri, otopark olarak
kullanılamaz.
c) Binanın ihtiyacı olan miktardaki otopark alanları, Kat Mülkiyeti Kanununda belirtilen ortak alanlardan olup,
bu hali ile yönetilir.
d) Binek otoları için birim park alanı en az 20 m2 dir. Bu alan kamyon ve otobüsler için manevra alanı hariç
olmak üzere enaz 50 m2 üzerinden hesaplanır.
e) İmar planları hazırlanırken parselinde otopark tesisi mümkün olmayan yerlerde otopark ihtiyacının
karşılanması amacıyla bölge ve genel otopark yerleri belirlenir.
Ayrıca parselinde otopark yapılması mümkün olan alanlarda imar parsellerinin büyüklükleri otopark yapımını
mümkün kılacak şekilde tesbit edilir.
f) (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.2) Meskun alanlar, kentsel sit alanları, üzerinde korunacak yapı
bulunan parseller, arazinin jeolojik ve topografik yapısı, giriş-çıkış, trafik emniyeti sağlanamaması gibi imar planındaki
konumundan kaynaklanan nedenlerle otopark ihtiyacının parselinde karşılanması mümkün olmayan durumlara ilişkin
ilkeler, belediye meclis veya il idare kurulu kararı ile belirlenir.
Münferit talepler bu ilkelere göre değerlendirilir. Parselinde otopark ihtiyacı karşılanamayan durumlarda,
belediyesince veya valilikçe Yönetmelik hükümlerine göre belirlenecek otopark bedeli alınır.
g) (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.2) Otoparkların giriş ve çıkışlarının yeterli olması, iç ve dış trafiği
aksatmayacak şekilde düzenlenmesi mecburidir. Otoparklarda, İmar Yönetmeliğinin ilgili hükümlerine uyularak
yangına karşı gereken önlemlerin alınması, özürlülerin kullanımına dönük düzenlemelerin yapılması zorunludur.
Ayrıca, özürlülere ilişkin standartlarda dahil olmak üzere Türk Standartları Enstitüsünce hazırlanan ilgili tüm
standartlara uyulur. Standartların bu Yönetmelikte belirlenen ölçü ve miktarlardan daha az olması halinde Yönetmelik
hükümleri geçerlidir. Bu düzenin sağlanmasından ve yürütülmesinden belediyeler ve valilikler sorumludur.
h) (Değişik - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.2) Bu Yönetmelikte belediye meclisi veya il idare kurulu kararı
alınması öngörülen hususlarda, 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırı olmamak, bu Yönetmelik
hükümlerine uyulmak koşuluyla uygulanacak şekli takdire belediye veya valilikler yetkilidir. İmar planları veya
belediye meclisi ve il idare kurulu kararıyla bu Yönetmelik hükümlerine aykırı kararlar getirilemez.
ı) (Ek - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.2) Umumi bina ve bölge otoparkları ile genel otoparkların giriş-çıkış ve
asansörlerine en yakın yerlerinde birden az olmamak şartıyla, her 20 park yerinden birinin özürlü işareti konularak
özürlüler için ayrılması zorunludur.
j) (Ek - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.2) Belediyelere veya valiliklere bu Yönetmelik ile tespit yetkisi verilen
hususlarda, belediye meclis veya il idare kurulu kararları alınmayan veya eksik alınan konularda Bayındırlık ve İskan
Bakanlığınca yayımlanan Tebliğ hükümlerine uyulur.
142
İKİNCİ KISIM
Planlama ve Uygulama Esasları
BİRİNCİ BÖLÜM
Planlama
Otopark Aranması Gereken Kullanımlar ve Miktarları
Madde 5- Otopark aranması gereken kullanımlar ve miktarları aşağıda yer almaktadır;
a) Yerleşim alanlarında otopark aranması gereken kullanım çeşitleri ve bunlara ait enaz otopark miktarlar:
Kullanım Çeşitleri :
Miktarları :
1- Meskenler
2- Ticari amaçlı yapılar ve büro binaları
3- Konaklama tesisleri
4- Yeme, içme, eğlence tesisleri
5- Sosyal, kültürel ve spor tesisleri
6- Eğitim tesisleri
7- Sağlık yapıları
8- Cami ve ibadet yerleri
9- Kamu kurum ve kuruluşları
10- Sanayi, depolama ve toptan ticaret
11- Küçük sanayi
12- Semt pazarı
100 m2 ye kadar
4 daire için
50 m2 ye kadar
50 m2 ye kadar
50 m2 ye kadar
30 oturma yeri için
400 m2 ye kadar
125 m2 ye kadar
300 m2 ye kadar
100 m2 ye kadar
200 m2 ye kadar
125 m2 ye kadar
100 m2 ye kadar pazar alanı için
en az 1 otopark yeri ayrılması zorunludur.
Ancak, belirlenen otopark miktarları yöre ihtiyaçları gözönünde bulundurularak belediye meclislerince
arttırılır. Otopark hesabında Yapı İnşaat Alanı esas alınır.
b) (a) bendinde ana başlıklar altında sayılan kullanım çeşitlerinin alt türleri ve bunlarla ilgili otopark miktarları belediye
meclislerince belirlenir.
Beş Yıllık İmar Programları
Madde 6- Onaylı imar planında tesbit edilen bölge ve genel otoparklarının uygulama döneminde belediyelerce
gerçekleştirilecek 5 yıllık imar programlarına alınması gerekir.
İKİNCİ BÖLÜM
Uygulama ve Denetim
Yapı Ruhsatı ve Kullanma İzinlerinin Verilmesi
Madde 7- Yapılacak yapılara bu Yönetmelikte belirtilen esaslara ve belediye meclislerince alınacak kararlara göre bina
otopark yerleri ayrılmadıkça yapı ruhsatı, bu otoparklar inşa edilip hazır hale getirilmedikçe de yapı kullanma izni
verilemez.
Otoparkların Amacı Dışında Kullanılamayacağı
Madde 8- Yapı kullanma izni alındıktan sonra otopark yerleri plan ve yönetmelik hükümlerine aykırı olarak başka
amaçlara tahsis edilemez.
Belediyeler, bina otoparklarının kullanımını engelleyici her türlü ihlalleri önlemekle yetkili ve görevlidirler.
Aksi uygulamalarda İmar Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.
Bina Otoparkı Yapılamayan Parseller
Madde 9- Bina içinde veya parselinde otopark yapılması mümkün olmayan yapıların durumu belediyece imar durumu
ile ilgili ilk müracaat tarihinden başlayarak 30 gün içinde ilgilisine gerekçeleri ile birlikte bildirilir. Belediyeler bina
otoparkı yerine otopark sorununun nasıl çözümleneceğini, binanın hangi bölge veya genel otoparkından yararlanacağını
da bildirmekle ve bu otoparkları tesis etmekle yükümlüdür.
Bu durumda bölge veya genel otoparktan yararlananlardan ayrıca kullanım ücreti alınmaz.
143
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Mali Hükümler
Otopark Bedelinin Tahakkuk ve Tahsili
Madde 10- Otopark bedelinin hesabında, 4 üncü maddenin (d) bendinde yer alan miktarlar esas alınır.
Otopark bedellerinin tahakkuk ve tahsil esasları belediyelerce belirlenir.
Otopark bedelleri kamu bankalarından herhangi birinde açılacak otopark hesabına yatırılır. Bu hesapta
toplanan meblağa yasaların öngördüğü faiz oranı uygulanır.
3030 sayılı Kanun kapsamında kalan belediyelerde, büyükşehir belediyesince ilçe belediyeleri adına otopark
hesabı açtırılır.
İlçe belediyeleri hesabında toplanan otopark meblağı, büyükşehir belediyelerince o ilçe sınrları içerisinde
yapılacak veya yaptırlacak bölge veya genel otoparkları için kullanılır.
Otopark Hesabından Yapılacak Harcamalar
Madde 11- Otopark hesabında toplanan meblağ, belediyelerin kendi kaynaklarından ayıracağı tahsisatla birlikte,
tasdikli plan ve beş yıllık imar programına göre hazırlanan kamulaştırma projesi karşılığında otopark tesisi için gerekli
arsa alımları ile bölge ve genel otoparkların inşaasında kullanılır.
Otopark hesabında toplanan meblağ otopark tesisi dışında başka bir amaçla kullanılamaz.
Otopark hesabında toplanan meblağ, belediyelerce hazırlanacak sarf belgesi, verile emri ve hakediş raporuna
göre belediyesinin yazılı talimatı üzerine ilgili bankaca hak sahibine ödenir.
Otopark hesabında toplanan meblağın, amacında kullanılıp kullanılmadığı hususu İçişleri Bakanlığı'nca
denetlenir.
DÖRDÜNÇÜ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Uygulanacak Hükümler
Madde 12- (Değişik 1. fıkra - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) Ruhsat süresi içinde tamamlanması mümkün olamayacağı
için 5 yıl içinde ruhsat yenilemek üzere ilgili idareye başvurularak ruhsat yenilemesi yapılan yapılar hakkında, ruhsat
alma tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri uygulanır.
(Değişik 2. fıkra - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.3) İnşasına 2 yıl içinde başlanmayan veya süresi içinde ruhsat yenilemesi
yapılmayan yapılar ruhsatsız yapı olarak değerlendirilir. Bu yapılar hakkında yeniden ruhsat alındığı tarihte yürürlükte
bulunan plan ve mevzuat hükümleri uygulanır.
Bu Yönetmelik ile kapsama alınmış yerleşmelerde de yukarıdaki hükümler uygulanır.
Madde 13- Daha önce yürürlükte olan mevzuata göre Bakanlıkça otopark yönetmeliği kapsamına alınan yerleşmelerde,
bu Yönetmeliğe göre uygulama yapılır.
Yürürlükten Kaldırma
Madde 14- (Değişik - R.G.: 29.9.1993 - 21713) 20/3/1991 tarih ve 20820 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Otopark
yönetmeliği 1/1/1994 tarihi itibari ile yürürlükten kalkar.
Sorumlu İdare
Madde 15- Bu Yönetmeliğin uygulanmasında yetki alanlarına göre belediyeler ve valilikler sorumludur.
Bu Yönetmelik ile belediye meclisi ve belediye encümenine verilen yetkiler belediye ve mücavir alan sınırları
dışnda kalan alanlarda İl İdare Kurullarınca kullanılır.
GEÇİCİ MADDE 1- 2981/3290/3366 sayılı Yasaya istinaden ruhsat ve kullanma izni alacak yapılara da bu
Yönetmelik hükümleri uygulanır.
144
GEÇİCİ MADDE 2- (Değişik - R.G.: 29.9.1993 - 21713) Belediyelerin bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihe
kadar otoparklarla ilgili olarak tahsil etmiş oldukları meblağ, en geç 1/1/1994 tarihine kadar bu Yönetmelikte belirtilen
otopark hesabına aktarılır veya yatırılır.
GEÇİCİ MADDE 3- Bu Yönetmelik kapsamında kalan ve mevcut imar planlarında bölge ve genel otopark yerleri
ayrılmamış veya yetersiz olan valilik ve belediyelerce, imar planlarında bölge ve genel otopark yerlerini belirleyen
revizyonlar yapılır ve ilgili Kanun hükümlerine göre onaylanır.
GEÇİCİ MADDE 4- Belediyeler otopark hesabında toplanmış bulunan bedelleri, gerekiyorsa kendi kaynakları ile
takviye ederek, başlamış olan bölge otoparkı inşaatlarının tamamlanmasında ve yeni tesis edilecek bölge ve genel
otoparkların arsa alımlarında kullanmak üzere öncelik ve ivedilikle girişimde bulunmakla yükümlüdürler.
GEÇİCİ MADDE 5- (Değişik - R.G.: 29.9.1993 - 21713) Belediyeler bu Yönetmelik ile kendilerine tesbit yetkisi
verilen konular ile ilgili esasları 1/1/1994 tarihine kadar belirleyerek Meclis Kararına bağlamakla yükümlüdür. Bu
tarihten sonra bu konuda Meclis Kararı alınamaz.
Bu süre içerisinde bu yükümlülüğün belediyelerce yerine getirilmemesi halinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın
çıkaracağı esaslar doğrultusunda uygulama yapılır, bu esaslar bir tebliğ şeklinde Resmi Gazete'de yayımlanır.
GEÇİCİ MADDE 6- (Ek - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.4) Bu Yönetmelikle kapsama alınan yerleşmelerle ilgili olarak,
belediye ve valilikler Yönetmelikle kendilerine tespit yetkisi verilen konularla ilgili esasları 3 ay içinde belediye
meclisi kararı veya il idare kurulu kararı alarak belirlerler. Belirlenen süre içerisinde bu yükümlülüğün yerine
getirilmemesi halinde Bakanlıkça çıkarılan Tebliğ hükümlerine uyulur.
GEÇİCİ MADDE 7- (Ek - R.G.: 2.9.1999 - 23804 / m.4) Mevcut umumi bina, bölge ve genel otoparklarında bu
Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde özürlüler için belirtilen şartlarda otopark yeri ayrılır.
Yürürlük
Madde 16- (Değişik - R.G.: 29.9.1993 - 21713) Bu Yönetmelik 1/1/1994 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 17- Bu Yönetmelik hükümlerini Bayındırlık ve İskan Bakanı yürütür.
BİNALARDA ISI YALITIMI YÖNETMELİĞİ
Dayandığı Kanun Numarası ve Tarih: Khk/180 - 14.12.1983
Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı: 8 Mayıs 2000 - Sayı: 24043
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam, Dayanak
Amaç ve Kapsam
Madde 1- Bu yönetmelik, binalardaki ısı kayıplarının azaltılması, enerji tasarrufu sağlanması ve uygulama esaslarının
belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.
Bu yönetmelik, 3030 sayılı Büyük Şehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin
Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun kapsamındaki belediyeler dahil, bütün yerleşim birimlerindeki binalarda
uygulanır.
Münferit olarak inşa edilen ve ısıtılmasına gerek duyulmayan depo, cephanelik, ardiye, ahır, ağıl ve benzeri
binalarda bu yönetmelik hükümleri uygulanmaz.
180 sayılı Bayındırlık ve İskan Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin
209 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik 32 nci maddesi kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşları, katma
bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler bu yönetmeliğe uymak ve uygulamakla yükümlüdürler. Dayanak
145
Madde 2- Bu yönetmelik, 180 sayılı Bayındırlık ve İskan Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
Hükmünde Kararnamenin 209 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik 2/n maddesine dayanılarak
düzenlenmiştir.
İKİNCİ BÖLÜM
Projelendirme Genel Esasları
Isı Bölgeleri
Madde 3- Yurdumuz, binalarda ısı yalıtımı uygulamaları bakımından dört ısı bölgesine ayrılmış ve bu bölgelere giren
il ve ilçeler (EK: 1-A)'daki listede ve (EK: 1-B)'de harita üzerinde dört grupta gösterilmiştir. Listede yer almayan
belediyeler, bağlı oldukları ilçe değerlerini esas alacaklardır. Birinci bölgede yapılacak binalarda, merkezi klima
sistemi uygulanacak ise bu binalarda yapılacak ısı yalıtım projesinde ikinci bölge için verilmiş olan sınır değerler
geçerli olacaktır.
Yıllık Isıtma Enerjisi İhtiyacı
Madde 4- Binalar, ısı kayıpları bakımından çevre şart ve gereklerine uygun düzeyde yalıtılacaktır. Binaların
hesaplanan yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı, (Tablo 1)'de bölgelere göre verilen yıllık ısıtma enerjisi değerlerini
aşmamalıdır. Isıl İletkenlik Değeri ve Isıl İletkenlik Direnci
Madde 5- Hesaplamalarda kullanılacak çeşitli yapı malzeme ve bileşenlerinin ısıl iletkenlik hesap değerleri ile iç ve dış
yüzeysel ısıl iletkenlik direnç değerleri TS 825'den, hava tabakalarının ısıl geçirgenlik dirençleri ile pencere ve dış
kapıların ısıl geçirgenlik katsayıları TS 2164'den alınacaktır.
Zemine Oturan Döşemenin Isıl Geçirgenlik katsayısı
Madde 6- Isı yalıtımı hesabı yapılan yeni binalarda, ısıtılan hacimlerindeki toprağa oturan döşemeler için alınacak Ut
değeri, standardda tavsiye edilen Ut değerinden en fazla % 25 düşük seçilebilir.
Proje Zorunluluğu
Madde 7- Bu yönetmelik hükümleri uyarınca TS 825 standardında belirtilen hesap metoduna göre yetkili makina
mühendisi tarafından hazırlanan "ısı yalıtımı projesi" imara ilişkin mevzuat gereğince yapı ruhsatı verilmesi
aşamasında tesisat projesi ile birlikte ilgili idarelerce istenir.
Özel Durum
Madde 8- Belediye hudutları ve mücavir alanlar dışında, köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanların köy yerleşik
alanları ve civarında ve mezralarda yaptıracağı iki kata kadar olan ve ısıtılan toplam döşeme alanı 100 m2'den küçük
(dış havaya açık balkon, teras, merdiven, geçit, aydınlık vb. hariç) yeni binalar ile, bu alanlardaki mevcut binalarda;
a) Yapı bileşenlerinin ısıl geçirgenlik katsayılarının, (Tablo 2)'de belirtilen yapı bileşenlerine ait (U) değerlerine eşit
veya daha küçük olması,
b) Toplam pencere alanının, ısı kaybeden dış duvar alanının %12'sine eşit veya daha küçük olması,
c) Bu şartları sağlayan konstrüksiyon ve detayların mimari projede gösterilmesi ve makina tesisat raporunda
belirtilmesi, halinde 7 nci maddede belirtilen ısı yalıtımı projesi yapılması şartı aranmaz. Bu durumda yukarıdaki
şartların sağlandığını gösteren bir ısı yalıtım raporu düzenlenmesi yeterli olur. Ancak, herhangi bir "U" değerinine
(Tablo 2)de verilen değerlerden daha büyük olması durumunda, bu binalar için ısı yalıtımı projesi hazırlanmalıdır.
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki mevcut binalarda ısı yalıtımı yapılması durumunda da TS 825'de
belirtilen hesap metodu kullanılarak binanın yalıtım projesi hazırlanmalıdır.
Projede Bulunması İstenilen Bilgiler
Madde 9- Isı yalıtımı projesinde aşağıda belirtilen bilgiler bulunmalıdır.
a) Isı kayıpları, ısı kazançları, kazanç/kayıp oranı, kazanç kullanım faktörü, aylık ve yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacının
büyüklükleri, TS 825'de verilen "binanın özgül ısı kaybı" ve "yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı" çizelgelerindeki örneklerde
olduğu gibi çizelgeler halinde verilmeli ve hesaplanan yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacının (Q), (Tablo 1)'de verilen yıllık
ısıtma enerjisi (Q') formülünden elde edilecek sınır değerden büyük olmadığı gösterilmelidir.
b) Konutlar dışında farklı amaçlarla kullanılan binalarda yapılacak hesaplamalarda binalardaki farklı bölümler
arasındaki sıcaklık farkı 4 K'den daha fazla ise ve bu binada birden fazla bölüm için yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı hesabı
146
yapılacaksa, bu bölümlerin sınırları şematik olarak çizilmeli, sınırların ölçüleri ve bölümlerin sıcaklık değerleri proje
üzerinde gösterilmelidir.
c) Binanın ısı kaybeden yüzeylerindeki dış duvar, tavan ve taban/döşemelerde kullanılan malzemeler, bu malzemelerin
imalat içindeki sıralanışı ve kalınlıkları, duvar, tavan ve taban/döşeme elemanlarının alanları ve "U" değerleri
belirtilmelidir.
d) Pencere sistemlerinde kullanılan cam ve çerçevenin tipi, bütün yönler için ayrı ayrı pencere alanları ve "U" değerleri
ile çerçeve sistemi için gerekli olan hava değişim sayısı (nh) belirtilmelidir.
e) Havalandırma tipi belirtilmelidir.
f) Isı yalıtım projesinde, binanın ısı kaybeden yüzeylerinde oluşabilecek yoğuşma TS 825 EK 6'da belirtildiği şekilde
tahkik edilmelidir.
g) Dış yüzeylerde yer alan bütün betonarme elemanlar (kolon, kiriş, hatıl ve perde duvar vb.) mutlaka yalıtılmalıdır.
Dolgu duvarlar ise hesap sonuçlarına göre gerekiyorsa yalıtılacaktır.
h) Binanın tümünde veya bağımsız bölümlerinde esaslı tamir, tadil ve eklemelerde de bu yönetmelik hükümleri
uygulanır.
ı) Bitişik nizam olarak projelendirilmiş alanlarda (sıra evler, ikiz evler) yapılacak binaların, ısıtma enerjisi ihtiyacı (Q)
hesabı yapılırken, bitişik duvar olan bölümleri de dış duvar gibi değerlendirilir ve hesaba katılır.
i) Bu Yönetmelikte belirtilmeyen diğer hususlarda TS 825'e uyulacaktır.
Isı Yalıtımı Prensip Detayları
Madde 10- Isı yalıtımı prensip detayları EK: 2/1-24'de verilmiştir.
a) Detaylar ısı yalıtımı projesinin hazırlanmasında yol gösterici olması amacıyla verilmiştir.
b) Yapılacak hesaplar sonucunda bulunan malzeme kalınlıklarına göre detaylar kesinleştirilecektir.
c) Detaylarda temel prensip, ısı köprülerinin oluşmasını önlemektir. Bunun için gereken tedbirler alınmalıdır.
d) Teknolojik gelişmelere göre standartlarda yer alacak yeni malzemeler de detaylarda kullanılabilir.
Mimari Uygulama Projesi
Madde 11- Mimari uygulama projesi ve sistem detayları, ısı yalıtımı projesindeki malzemelere ve nokta detaylarına
uygun olmalı ve ısı yalıtımında sürekliliği sağlayacak şekilde, çatı-duvar, duvar-pencere ve taban/döşeme-duvar
bileşim detaylarını ihtiva etmelidir.
Isı İhtiyacı Kimlik Belgesi
Madde 12- (Tablo 3)'de örneği verilen "ısı ihtiyacı kimlik belgesi", yetkili ısı yalıtımı projecisi ve uygulamayı yapan
makina mühendisleri tarafından doldurulup imzalandıktan ve belediye veya valilikçe onaylandıktan sonra yapı
kullanma izin belgesine eklenmelidir. Isı ihtiyacı kimlik belgesi, bina yöneticisinin dosyasında bulunmalı ve bir
kopyası bina girişine asılmalıdır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kaloriferli Binalarda Uygulama Esasları
Kazan Daireleri, Bacalar
Madde 13- Kazan dairesi ve bacaların yapımında aşağıdaki hususlara uyulur.
A) Kazan daireleri:
a) Kazan daireleri yakıt cinsine göre boyutlandırılmalıdır.
b) Kazan daireleri içe ve dışa açılan iki adet kapısı olacak şekilde düzenlenmelidir.
c) Kazan dairesinin kapıları yanmaz malzemeden yapılmalı ve direkt merdiven boşluğuna açılmamalıdır. Koku, sızıntı
ve yangın halinde dumanın bina içine girmesini engellemek için arada küçük bir giriş odası yapılmalı, bu odanın
kapıları sızdırmaz olmalı ve alta eşik konulmalıdır.
d) Kazanların önü ve arkası ile sağ ve sol yanında her türlü bakım-onarım ve müdahalenin yapılmasına imkan
sağlayacak açıklık bulunmalıdır.
e) Kazan dairesinde kullanılan yakıt türüne göre gerekli olan temiz havanın temini ve egzost havasının atılabilmesi için
yeterli havalandırma sağlanmalıdır. Bu işlemin sağlıklı olması için kuranglez yapılmalıdır. Bu uygulama ile gaz yakıtlı
cihazlar için kanal yapma imkanı da sağlanmış olacaktır.
f) Kazan dairesinin dış duvarı olması veya ısı merkezinin ayrı bir binada bulunması halinde, kazan dairesi taban
alanının 1/12 si kadar dış duvarlara pencere konulmalıdır.
g) Temiz hava giriş bacası ağzının zemin düzeyinde, pis hava atma bacası ağzının ise tavan düzeyinde olması
sağlanmalıdır.
147
h) Katı ve sıvı yakıt kullanılan tesiste taze hava emiş menfez kesiti, duman bacası kesitinin %50 sinden az olmamak
üzere 50 kW'a (43 000 kCal/h) kadar 300 cm2, sonraki her kW için 2.5 cm2 ilave edilerek bulunan değerde, egzost
baca kesiti ise duman bacası kesitinin %25'i kadar olmalıdır.
ı) Gaz yakıtlı kazanlarda ise taze hava emiş menfezi duman bacası ve egzost bacası kesitleri gaz firmaları ve ilgili gaz
dağıtım kuruluşlarının istediği usul ve hesap değerlerine göre belirlenmelidir. Kazan dairelerinde doğal
havalandırmanın yapılamadığı durumlarda cebri havalandırma uygulanmalıdır. Bu durumda;
1- Sıvı yakıtta bu havalandırma kapasitesi kazanın her Kw'ı için 0.5 m3/h olmalıdır.
2- Cebri havalandırmalı sıvı yakıtlı kazan dairelerinde;
Vantilatör kapasitesi = (Brülör fan kapasitesi + aspiratör kapasitesi) x 1,1 olmalı ve fanın brülörle aynı anda
birlikte çalışması sağlanmalıdır.
3- Katı yakıtlılarda mutlaka doğal havalandırma yapılmalıdır.
4- Gaz yakıtlı kazan dairelerinde bu seçimler, gaz firmaları ile gaz dağıtım kuruluşlarının kriterlerine göre yapılacaktır.
Sadece emiş veya egzost yapılan yarı cebri havalandırmalı kazan dairelerinde negatif basınç oluşacağından bu
tür sistem uygulanmaz.
i) Kazan dairesinde farklı yakıtlı kazan varsa en yüksek değerdeki baca ve havalandırma kriterleri esas alınmalıdır.
k) Soğuk bölgelerde ve sürekli kullanılmayan kazan dairelerinde donmaya karşı tedbir olarak havalandırma panjurlarını
otomatik kapayan donanım yapılmalıdır.
l) Kazan dairesinin yüksekliği TS 2192'ye göre hesaplanmalıdır.
m) Kazan kullanıcılarının kullanılan yakıt cinsine göre eğitimleri yaptırılarak sertifikalandırılmaları sağlanmalıdır.
n) Sıvı ve gaz yakıt kullanılması durumlarında kazan daireleri, gerekli tedbirleri almak koşuluyla çatıda tesis edilebilir.
Bu durumda;
1- Statik hesaplarda kazan dairesindeki yüklemenin etkisi dikkate alınmalıdır. (Yaklaşık 1000-2000 kg/m2)
2- Çatının altında ve yanındaki mahallere rahatsızlık verebilecek etkileri aktarmamak için yeterli akustik yalıtım
uygulanmalıdır. Kazanların altına titreşim izoleli kaide yapılmalıdır.
3- Kazan dairesinden çıkış için uygun merdiven yapılmalıdır. Kapı ve pencereler kaçış yönünde, kilitsiz ve kolay
açılabilecek şekilde düzenlenmelidir.
4- Yakıt boru hattı doğal havalandırmalı, kolay müdahale edilebilen bir dikey tesisat kanalı veya merdiven boşluğunda
duvara yakın olacak şekilde düzenlenmelidir.
5- Havalandırma ve diğer kriterler bodrum kazan daireleri ile aynı olmalıdır.
B) Bacalar:
a) Her kazan için standardına uygun ayrı bir baca yapılmalıdır. Ancak gaz yakıtlı kazan bacalarında, gaz firmaları veya
gaz dağıtım kuruluşlarınca önerilen kriterlere göre ortak baca uygulanabilir.
b) Kazan bacalarına şofben, kombi, kat kaloriferi ve jeneratör gibi başka cihaz bacalarının bağlantısı yapılamaz.
c) Bacalar mümkünse bina içinde olmalıdır. Zorunlu hallerde, bacanın bina dışında yapılması gerekirse soğumaması
için yeterli ısı yalıtımı ve dış koruması yapılmalıdır.
d) Katı ve sıvı yakıtlı tesis bacaları dolu tuğla (içi sıvalı) veya ateş tuğlası ile, gaz yakıtlı kazanlarda ise baca ısıya,
yoğuşma etkilerine dayanıklı malzemelerden ve uygun üretim teknikleri ile yapılmalıdır. Metal bacalarda yanma
sesinin yukarılara iletilmemesi için gerekli tedbirler alınmalı ve baca topraklaması yapılmalıdır.
e) Bacaların en altında bir temizleme kapağı bulunmalıdır.
f) Gaz yakıtlı kazanlarda temizleme kapağına ek olarak drenaj düzeni yapılmalıdır.
g) Bacalar, yanlarındaki bina ve engellerden etkilenmeyecek şekilde tesis edilmeli, bu engellerin en üst noktasından
veya münferit binalarda mahya kotundan en az 1 m yükseklikte olmalı ve üzerine şapka yapılmalıdır.
h) Bacalar mümkün olduğunca dik yapılmalı, zorunlu hallerde ise yatayla en az 60ø açıda tek sapmaya izin
verilmelidir.
ı) Duman kanalları, çelik malzemeden yapılarak izole edilmelidir. Gaz yakıtlı kazanlarda paslanmaz çelik tercih
edilmelidir. Kanallar, kolayca temizlenecek şekilde düzenlenmeli, gaz analizi için üzerinde ölçüm delikleri
bırakılmalıdır. Duman kanallarının yatay uzunluğu dikey bacanın 1/4 ünden daha fazla olmamalı, kanal ana bacaya
direkt ve %5 lik yükselen eğimle bağlanmalı, 2 adet 45ø lik dirsekten fazla sapma olmamalı ve 90ø lik dirsek kesinlikle
kullanılmamalıdır.
i) Baca ve duman kanallarında TS 901'e uygun yalıtım malzemeleri kullanılmalıdır.
k) Yüksek binaların bacalarında, genleşme ve bacanın kendini taşıması için gerekli tedbirler alınmış olmalıdır.
l) Baca kesiti zorunlu olmadıkça dairesel olmalıdır.
Radyatörler
Madde 14- Dış duvarlara monte edilen radyatörlerin arkasına, üzeri yansıtıcı levha veya film kaplanmış yalıtım
panelleri konulmalıdır.
148
Otomatik Kontrol
Madde 15- Yakıt tasarrufu için sıvı ve gaz yakıtlı kazanlarda otomatik kontrol sistemi tercih edilmelidir. Gaz firmaları
ve ilgili gaz dağıtım kuruluşlarınca belirlenen esaslara göre ayrıca gaz kaçak kontrol sistemi oluşturulmalıdır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Yapı ve Yalıtım Malzemelerinin Standarda Uygunluğu
Madde 16- Yapı ve yalıtım malzemelerinin ısıl iletkenlik hesap değerleri (()h) TS 825'de verilmiştir. Bina yapımında
kullanılacak yapı ve yalıtım malzemelerinde TSE markası ve Türk Standardına Uygunluk Belgesi aranmalı,
kullandırılacak malzemelere ait ()h ısıl iletkenlik hesap değerlerinin ısı yalıtımı projesinde alınan ()h değerine
uygunluğu, gerektiğinde TSE veya TSE tarafından akredite edilmiş laboratuvarlardan alınacak bir rapor ile
belgelendirilmelidir. Ancak, bahsedilen kurumlardan alınacak ısıl iletkenlik hesap değerleri TS 825 EK-5'deki
değerlerden daha küçük olması durumunda hesaplamalarda TS 825 EK-5'deki ()h değerleri kullanılmalıdır.
Isı Yalıtımı Denetimi
Madde 17- İnşaatın her safhasında ısı yalıtımı ile ilgili denetimler, belediye sınırları içinde ve mücavir alanlarda
belediyeler, bu sınırlar dışındaki yerleşim birimlerinde valilikler tarafından yapılır. Binanın ısı yalıtımının kontrolü ile
ilgili teknik sorumlu, inşaatın taban/döşeme, duvar ve tavan aşamalarında uygulanan yalıtımın, projede verilen
detaylara uygunluğunun kontrolünü yaparak belediye veya valiliğe rapor verir.
Yürürlükten Kaldırma
Madde 18- Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile; 16/1/1985 tarihli ve 18637 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan,
Bazı Belediyelerin İmar Yönetmeliklerinde Değişiklik Yapılması ve Bu Yönetmeliklere Yeni Maddeler Eklenmesi
Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1- 14/6/2000 tarihine kadar yapım işi ihalesi ilan edilmiş kamu binalarında ve inşaat ruhsatı alınmış özel
binalarda bu Yönetmelik hükümleri aranmaz.
Yürürlük
Madde 19- Bu Yönetmelik 14/6/2000 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 20- Bu Yönetmelik hükümlerini Bayındırlık ve İskan Bakanı yürütür.
149
Tablo 1:Bölgelere göre Atop/Vbrüt oranlarına bağlı olarak yıllık ısıtma enerjisi (Q') ihtiyacı sınır değerleri
+--------+--------------------------------------------------+
|
|AN ile ilişkili Q' = 46,62 A/V + 17,38 [Kwh/m2]|
|1. Bölge+--------------------------------------------------+
|
|Vbrüt ile ilişkili Q' = 14,92 A/V + 5,56 [kwh/m3]|
+--------+--------------------------------------------------+
|
|AN ile ilişkili Q' = 68,59 A/V + 32,30 [kwh/m2]|
|2. Bölge+--------------------------------------------------+
|
|Vbrüt ile ilişkili Q' = 21,95 A/V + 10,34 [kwh/m3]|
+--------+--------------------------------------------------+
|
|AN ile ilişkili Q' = 67,29 A/V + 50,16 [kwh/m2]|
|3. Bölge+--------------------------------------------------+
|
|Vbrüt ile ilişkili Q' = 21,74 A/V + 16,05 [kwh/m3]|
+--------+--------------------------------------------------+
|
|AN ile ilişkili Q' = 82,81 A/V + 87,70 [kwh/m2]|
|4. Bölge+--------------------------------------------------+
|
|Vbrüt ile ilişkili Q' = 26,50 A/V + 28,06 [kwh/m3]|
+--------+--------------------------------------------------+
Tablo 2: Bölgelere göre tavsiye edilen ısıl geçirgenlik kat sayıları (U değerleri)
+--------+-------+-------+-------+-------+
|
|UD |UT |Ul |UP* |
+--------+-------+-------+-------+-------+
|
|(W/m2K)|(W/m2K)|(W/m2K)|(W/m2K)|
+--------+-------+-------+-------+-------+
|1. Bölge| 0,80| 0,50| 0,80| 2,8|
+--------+-------+-------+-------+-------+
|2. Bölge| 0,60| 0,40| 0,60| 2,6|
+--------+-------+-------+-------+-------+
|3. Bölge| 0,50| 0,30| 0,45| 2,6|
+--------+-------+-------+-------+-------+
|4. Bölge| 0,40| 0,25| 0,40| 2,4|
+--------+-------+-------+-------+-------+
(*): Up olarak verilen ısı iletim katsayıları tabloda bir cam türü için verilmiştir. Diğer kapı ve pencere türleri
için ısı iletim katsayıları TS 2164'den alınarak hesaba katılır.
Tablo 3
+----------------------------------------------------------------------------------------------------+
|
ISI İHTİYACI KİMLİK BELGESİ
|
|Ada/Parsel ......................:
|
|Binanın tanımı ..................:
|
|Cadde ve bina numarası ..........:
|
|Semt/İlçe/İl ....................:
|
|Kullanılacak yakıt türü .........:
|
+--------------------------+--------------------------------+----------------------------------------+
|
|Müsaade edilen maksimum
|Hesaplanan
|
|
|Yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı |Yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı
|
+--------------------------+--------------------------------+----------------------------------------+
|Atop = .......... m2 |QI = .................... kWh/m3|Qyıl = .................... kWh/m3
|
|Vbrüt = .......... m3 |
|
|
|A/V = .......... m-1 |veya
|veya
|
|An = .......... m2 |
|
|
|
|QI = .................... kWh/m2|Qyıl = .................... kWh/m2
|
+--------------------------+--------------------------------+----------------------------------------+
|
Birim hacim veya birim alan başına tüketilecek yakıt miktarı [kg, m3]
|
|860 x Qyıl/(Yakıtın kalorifik değeri x Sistem verimi) [Kcal/(kg, m3] = .......... [kg veya m3] yakıt|
|Önemli Not: Buradaki hesaplama sonucu elde edilen yakıt miktarı, binanın TS 825'deki
|
|kabullerine göre yalıtılması sonucu elde edilmektedir. Yerleşim birimlerindeki iklimsel koşullara |
|göre değişiklik gösterebilecek olan bu değer her zaman gerçek tüketimi vermeyebilir.
|
+----------------------------------------------------------------------------------------------------+
|Atop : Dış duvar, tavan, taban/döşeme, pencere kapı vb. yapı bileşenlerinin ısı kaybeden yüzey
|
|alanlarının toplamı olup, dış ölçülere göre bulunur. Birimi "m2" dir.
|
|Vbrüt: Binayı çevreleyen dış kabuğun ölçülerine göre hesaplanan hacimdir. Birimi "m3 tür.
|
|A/V : Isı kaybeden toplam yüzeyin (Atop) ısıtılmış yapı hacmine (Vbrüt) oranıdır. Birimi "m-1" dir.|
|QI : A/V oranına bağlı olarak müsaade edilen maksimum yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacıdır. Birimi |
|KWh/m2, kWh/m3" tür.
|
|Qyıl : Bu bina için hesaplanmış olan yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı. Birimi "kWh/m2, kWh/m3" tür. |
|An : Binanın net kullanım alanıdır. (An = 0.32 x Vbrüt formülü ile hesaplanır).
|
+----------------------------------------------------------------------------------------------------+
|
Binanın enerji verimliliği indeksi
|
+--------------------------+--------------------------------+----------------------------------------+
|+-+ C Tipi Bina
|+-+ B Tipi Bina
|+-+ A Tipi Bina
|
|+-+
|+-+
|+-+
|
|Normal enerji verimli bina|İyi enerji verimli bina
|Süper enerji verimli bina
|
+--------------------------+--------------------------------+----------------------------------------+
150
| Qyıl|
+-------------+-------------+--------------+--------------+------------+------------+-------------+-------------+
| 1- ADANA |11- BİLECİK |21- DİYARBAKIR|31- HATAY |41- KOCAELİ |51- NİĞDE |61- TRABZON |71- KIRIKKALE|
+-------------+-------------+--------------+--------------+------------+------------+-------------+-------------+
| 2- ADIYAMAN |12- BİNGÖL |22- EDİRNE |32- ISPARTA |42- KONYA |52- ORDU |62- TUNCELİ |72- BATMAN |
+-------------+-------------+--------------+--------------+------------+------------+-------------+-------------+
| 3- AFYON |13- BİTLİS |23- ELAZIĞ |33- İÇEL
|43- KÜTAHYA |53- RİZE |63- Ş.URFA |73- ŞIRNAK |
+-------------+-------------+--------------+--------------+------------+------------+-------------+-------------+
| 4- AĞRI |14- BOLU |24- ERZİNCAN |34- İSTANBUL |44- MALATYA |54- SAKARYA |64- UŞAK |74- BARTIN |
+-------------+-------------+--------------+--------------+------------+------------+-------------+-------------+
| 5- AMASYA |15- BURDUR |25- ERZURUM |35- İZMİR |45- MANİSA |55- SAMSUN |65- VAN
|75- ARDAHAN |
+-------------+-------------+--------------+--------------+------------+------------+-------------+-------------+
| 6- ANKARA |16- BURSA |26- ESKİŞEHİR |36- KARS
|46- K.MARAŞ |56- SİİRT |66- YOZGAT |76- IĞDIR |
+-------------+-------------+--------------+--------------+------------+------------+-------------+-------------+
| 7- ANTALYA |17- ÇANAKKALE|27- GAZİANTEP |37- KASTAMONU |47- MARDİN |57- SİNOP
|67- ZONGULDAK|77YALOVA |
+-------------+-------------+--------------+--------------+------------+------------+-------------+-------------+
| 8- ARTVİN |18- ÇANKIRI |28- GİRESUN |38- KAYSERİ |48- MUĞLA |58- SİVAS |68- AKSARAY |78- KARABÜK |
+-------------+-------------+--------------+--------------+------------+------------+-------------+-------------+
| 9- AYDIN |19- ÇORUM |29- GÜMÜŞHANE |39- KIRKLARELİ|49- MUŞ |59- TEKİRDAĞ|69- BAYBURT |79- KİLİS |
+-------------+-------------+--------------+--------------+------------+------------+-------------+-------------+
|10- BALIKESİR|20- DENİZLİ |30- HAKKARİ |40- KIRŞEHİR |50- NEVŞEHİR|60- TOKAT |70- KARAMAN |80- OSMANİYE |
+-------------+-------------+--------------+--------------+------------+------------+-------------+-------------+
|81- DÜZCE |
+-------------+
YAPI MALZEMELERİ YÖNETMELİĞİ (89/106/EEC)
Dayandığı Kanun Numarası ve Tarihi: 4703 - 29.6.2001 / Khk/180 - 14.12.1983
Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı: 8 Eylül 2002 - Sayı: 24870
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, bina ve diğer inşaat mühendisliği işleri dahil olmak üzere tüm yapı işlerinde
daimi olarak kullanılmak amacıyla üretilecek yapı malzemelerinin taşıması gereken temel gerekleri, bu
malzemelerin tabi olması gereken uygunluk değerlendirme prosedürleri, piyasa gözetimi ve denetimi işlemleri
ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Yönetmelik, yapı işlerine ilişkin EK-I'de belirtilen temel gerekler açısından yapı malzemelerine
uygulanacak kuralları kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3- Bu Yönetmelik, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair
Kanun, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında 209 sayılı Kanun Hükmünde Kararname
ile değişik 180 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 inci maddesinin (f) bendi, 12 nci maddesinin (a) bendi,
30/A maddesi ve hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4- Bu Yönetmelikte geçen;
Yapı: Karada ve suda, kalıcı veya geçici, resmi ve özel, yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve
onarımlarını içine alan sabit ve hareketli tesisleri,
Yapı malzemeleri: Bina ve diğer inşaat mühendisliği işlerini içermek üzere tüm yapı işlerinde kalıcı olarak
kullanılmak amacı ile üretilen bütün malzemeleri,
Yapı işi: Hem bina hem de diğer inşaat mühendisliği işlerini içermek üzere tüm yapı işlerini,
Standart: Üzerinde mutabakat sağlanmış olan, kabul edilmiş bir kuruluş tarafından onaylanan, mevcut şartlar
altında en uygun seviyede bir düzen kurulmasını amaçlayan, ortak ve tekrar eden kullanımlar için ürünün
özellikleri, işleme ve üretim yöntemleri, bunların ilgili terminoloji, sembol, ambalajlama, işaretleme, etiketleme
ve uygunluk değerlendirmesi işlemleri hususlarından biri veya birkaçını belirten ve uyulması ihtiyari olan
düzenlemeyi,
Üretici: Yapı malzemesini üreten, ıslah eden, adını, ticari markasını veya ayırt edici işaretini koymak suretiyle
kendini üretici olarak tanıtan gerçek veya tüzel kişiyi; üreticinin Türkiye dışında olması halinde, üretici
151
tarafından yetkilendirilen temsilciyi ve/veya ithalatçıyı; ayrıca, tedarik zincirinde yer alan ve faaliyetleri yapı
malzemesinin güvenilirliğine ilişkin özelliklerini etkileyen gerçek veya tüzel kişiyi,
Dağıtıcı: Yapı malzemesi tedarik zincirinde yer alan ve faaliyetleri yapı malzemesinin güvenilirliğine ilişkin
özelliklerini etkilemeyen gerçek veya tüzel kişiyi,
Piyasaya arz: Yapı malzemesinin, tedarik veya kullanım amacıyla, bedelli veya bedelsiz olarak piyasada yer
alması için yapılan faaliyeti,
Onaylanmış kuruluş: Deney, muayene ve/veya belgelendirme kuruluşları arasından, 29/6/2001 tarihli ve 4703
sayılı "Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun", 17/1/2002 tarihli ve
24643 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 13/11/2001 tarihli ve 2001/3531 karar sayılı "Uygunluk
Değerlendirme Kuruluşları ile Onaylanmış Kuruluşlara Dair Yönetmelik" ve bu Yönetmelik'de belirtilen esaslar
çerçevesinde uygunluk değerlendirme faaliyetinde bulunmak üzere Bakanlık tarafından belirlenerek
yetkilendirilen özel veya kamu kuruluşunu,
Uygunluk değerlendirmesi: Yapı malzemesinin, bu Yönetmeliğe veya bu Yönetmelikte atıfta bulunulan teknik
şartnamelere uygunluğunun test edilmesi, muayene edilmesi ve/veya belgelendirilmesine ilişkin her türlü
faaliyeti,
Piyasa gözetimi ve denetimi: Yapı malzemesinin piyasaya arzı veya dağıtımı aşamasında veya piyasada iken bu
Yönetmeliğe veya bu Yönetmelikte atıfta bulunulan teknik şartnamelere uygun olarak üretilip üretilmediğinin,
güvenli olup olmadığının Bakanlık tarafından denetlenmesini veya denetlettirilmesini,
Teknik şartname: Standartlar ile Avrupa teknik onayları,
Uyumlaştırılmış standart: Avrupa Birliği Resmi Gazetesi'nin C serisinde yayımlanan 89/106/EEC Direktifi
kapsamında uyumlaştırılmış standartlara paralel olarak hazırlanan standart numaraları, bu Yönetmeliğin
uygulanmasını teminen Bakanlık tarafından Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Standartlarını,
Muayene: Tetkik yapma, uygunluk belgesi verilmesi doğrultusunda tavsiyede bulunma ve üreticinin fabrika
veya başka bir yerde kalite kontrol çalışmalarını, malzeme seçimini ve değerlendirmesini denetleme gibi belirli
fonksiyonları belli bir kriter çerçevesinde yerine getirebilme işlerini,
Deney: Verilen bir ürün, proses veya hizmetin belirlenmiş bir prosedüre göre bir veya birden fazla
karakteristiğinin tayin edilmesi amacıyla yapılan teknik çalışmayı,
Açıklayıcı dokümanlar: Uyumlaştırılmış standart oluşturmaya, Avrupa Teknik Onayı için ortak esaslar
belirlemeye veya diğer teknik şartnamelerin 6 ncı madde kapsamında tanınmasına yönelik olarak 5 inci maddede
ortaya konulan temel gerekleri somutlaştıran Komisyonun, Yapı Daimi Komitesine danışarak üye ülkelerin
teknik komitelerine hazırlattığı dokümanları,
Yapı Daimi Komitesi: AB üyesi ülkeler tarafından atanan temsilcilerden oluşan, 89/106/EEC direktifinin
uygulanmasından ve yürütülmesinden doğan sorunları inceleyen birimi,
Bakanlık: Bayındırlık ve İskan Bakanlığını,
Komisyon: Avrupa Birliği Komisyonunu,
Müsteşarlık: Dış Ticaret Müsteşarlığını,
Malzeme: Yapı malzemelerini,
TSE: Türk Standartları Enstitüsünü,
CEN: Avrupa Standardizasyon Komitesini,
CENELEC: Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesini,
AB: Avrupa Birliğini, ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Temel Gerekler, Teknik Şartnameler, Piyasaya Arz
Temel Gerekler
Madde 5- Bir malzemenin teknik özelliklerini etkileyebilecek inşaat işlerine uygulanacak temel gerekler EK-I'de
belirtilmiştir. İnşaat işinin niteliğine göre, bu gereklerin biri, bir kaçı veya hepsi uygulanabilir. İlgili temel
gereklerin, ekonomik açıdan makul bir kullanım ömrü boyunca yerine getirilmesi gerekir.
Coğrafi veya iklimsel farklılıklar veya ulusal, bölgesel veya yerel düzeydeki yaşam koşullarındaki
farklılıklar nedeniyle, her bir temel gerek, teknik şartnamelerde belirtilen sınıflandırmaların oluşturulmasını
gerektirebilir.
Temel gerekleri somutlaştıran "Açıklayıcı Dokümanlar" Bakanlıkça tebliğ olarak yayımlanır.
Teknik Şartnameler ve CE Uygunluk İşareti
Madde 6- İnşaat işlerinin uygun şekilde tasarlanıp yapılması şartıyla, içerisinde kullanıldıkları inşaat işlerinin 5
inci maddede belirtilen temel gerekleri karşılamasına imkan veren malzemelerin CE işareti taşıması halinde,
kullanıma uygun olduğu kabul edilir. CE işareti, malzemelerin, üçüncü bölümde yer alan prosedür ile dördüncü
152
bölümde yer alan uygunluk değerlendirme prosedürleri dahil olmak üzere bu Yönetmeliğin bütün hükümlerini
karşıladığını gösterir.
Malzemelerin başka hususlar bakımından diğer direktiflere tabi olması durumunda ilgili tüm
direktiflerin gerekliliğini yerine getirmesi gerekir.
Ancak bu direktiflerden bir veya birkaçı üreticiye bir geçiş sürecinde uygulanacak düzenlemelerde
seçme hakkı veriyorsa CE işareti üretici tarafından uygulanan direktife uygunluğu işaret eder.
CE İşareti:
a) Malzemenin, standart numaraları Avrupa Birliği Resmi Gazetesi'nde yayımlanmış olan
uyumlaştırılmış standartlara denk gelen Türk standardına uygun olduğunu;
b) Üçüncü bölümde yer alan prosedür çerçevesinde verilen Avrupa teknik onayına uygun olduğunu
veya
c) Uyumlaştırılmış standartların bulunmaması durumunda, beşinci fıkrada belirtilen ulusal düzeydeki
standartlara uyduğunu gösterir.
Uyumlaştırılmış standartların bulunmadığı durumda hazırlanan ulusal düzeydeki standartların 5 inci
maddede belirtilen temel gerekleri karşılaması gerekir. Komisyon tarafından Avrupa Birliği Resmi Gazetesi'nde
yayımlanan bu ulusal standartlar Bakanlık tarafından da Resmi Gazete'de yayımlanır.
Üreticinin yukarıda dördüncü fıkranın (a), (b), (c) bentlerinde belirtilen teknik şartnameleri
uygulamaması veya bir kısmını uygulaması durumunda, 10 uncu maddenin dördüncü fıkrası ve EK-III'de
belirtilen kurallar uygulanır.
CE işareti, malzemelerin birinci, ikinci ve altıncı fıkra hükümlerini sağladığını gösterir. CE işaretinin,
duruma göre malzemeye, malzemeye iliştirilen bir etikete, malzemenin ambalajına veya malzemeye ait ticari
belgelere iliştirilmesinden üretici sorumludur. CE işaretinin örneği ve kullanımına ilişkin şartlar EK-III'de
verilmektedir.
Piyasaya Arz
Madde 7- Yapı işlerinde kullanılmak üzere piyasaya arz edilmesi hedeflenen yapı malzemelerinin, kullanım
amacına uygun olması zorunludur. Bu nedenle, bu malzemelerin kullanıldıkları, monte edildikleri,
uygulandıkları veya tesis edildikleri yapı işlerinin, gerektiği gibi tasarlanması, inşa edilmesi ve 5 inci maddede
belirtilen temel gereklere ilişkin yönetmelik ve şartnamelere tabi olması gerekir.
Piyasaya arz edilecek malzemelerin bu Yönetmelik hükümlerini karşılaması gerekir. Ancak,
uyumlaştırılmış standartlarda ve Avrupa teknik onaylarında aksi yönde hükümler bulunmaması halinde, AB'yi
kuran anlaşmayla tutarlı olan ulusal mevzuata göre üretilen malzemelerin piyasaya arzına izin verilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Avrupa Teknik Onayı
Madde 8- Avrupa teknik onayı, malzemenin kullanıldığı inşaat işlerine ilişkin temel gereklerin yerine
getirilmesini esas alarak, bir malzemenin kullanımının, amaçlanan kullanıma uygun olduğunun teknik açıdan
saptanmasıdır.
Avrupa teknik onayı aşağıdaki özellikleri taşıyan malzemelere verilebilir.
a) Avrupa Birliğince uyumlaştırılmış bir standart veya kabul gören bir ulusal standardın bulunmadığı
veya uyumlaştırılmış bir standardın oluşturulması doğrultusunda bir faaliyetin bulunmadığı ve Komisyonun
standart hazırlamanın mümkün olmadığı veya kısa sürede hazırlanamayacağını belirttiği malzemeler,
b) Avrupa Birliğince uyumlaştırılmış veya kabul gören ulusal standartlardan büyük ölçüde sapma
gösteren malzemeler.
Uyumlaştırılmış bir standardın hazırlanmakta olduğu durumlarda da; bir malzeme veya malzeme grubu
için Avrupa teknik onayına ilişkin ortak esasların bulunması halinde, 2 nci fıkranın (a) bendinde yer alan
hükümler Avrupa teknik onayı verilmesine engel teşkil etmez. Bu uygulamaya, ilgili uyumlaştırılmış standardın
yürürlüğe girmesine kadar devam edilir.
153
c) Bir malzeme veya malzeme grubuna yönelik Avrupa teknik onayı, açıklayıcı dokümanlara
başvurularak ve Yapı Daimi Komitesinin görüşü alınarak o malzemeye veya malzeme grubuna ilişkin ortak
esaslar çerçevesinde yürütülen inceleme, deney ve bunlar sonucunda yapılacak bir değerlendirmeye dayanılarak
verilir. Açıklayıcı dokümanlar, Bakanlık tarafından yayımlanır.
d) Bir malzeme veya malzeme grubu için ortak esasların bulunmadığı veya henüz oluşturulmadığı
hallerde EK-II'de anılan teşkilat çatısı altında ortak hareket eden onay kuruluşlarının malzeme hakkında esas
aldıkları temel gerekler ile birlikte açıklayıcı dokümanlar dikkate alınarak Avrupa teknik onayı verilir.
Avrupa teknik onayı, 5 yıllık bir süre için verilir. Bu süre, uzatılabilir.
Madde 9- Bir malzeme veya malzeme grubuna yönelik Avrupa teknik onayı, üretici veya topluluk içindeki
yerleşik temsilcisinin isteği üzerine, EK-II'de belirtilen prosedür çerçevesinde, Bakanlık tarafından
görevlendirilen onaylanmış kuruluşlarca verilir. Bakanlık, Avrupa teknik onayını vermek üzere görevlendirdiği
onaylanmış kuruluşların isim ve adresini, Müsteşarlık aracılığıyla Komisyona bildirir.
Avrupa teknik onayı vermek üzere görevlendirilen onaylanmış kuruluşların, yeni malzemelerin
kullanıma uygunluğunun bilimsel ve pratik bilgilere dayanarak tespit edilmesini, üreticilerin çıkarları açısından
tarafsız kararlar alınmasını, dengeli bir değerlendirmenin sağlanmasını teminen tüm ilgili tarafların katkılarının
alınmasını sağlamaları gerekir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Uygunluk Teyidi
Madde 10- Malzemelerin 6 ncı maddede belirtilen teknik şartnamelerin gereklerine uygunluğunun
ispatlanmasından üretici sorumludur.
Uygunluğu beyan edilmiş malzemelerin 6 ncı maddede belirtilen teknik şartnamelere uygun olduğu
varsayılır. Uygunluk, EK-III çerçevesinde, teknik şartnamelere dayanılarak yürütülen deney veya elde edilen
diğer kanıtlara bağlı olarak tespit edilir.
Bir malzemenin uygunluğunun kabul edilmesi şu hususlara bağlıdır:
a) Üreticinin, üretimin ilgili teknik şartnamelere uygun olarak yapılmasını sağlamak üzere fabrika
üretim kontrol sistemine sahip olması; veya
b) İlgili teknik şartnamelerde belirtilen belli malzemeler için fabrika üretim kontrol sisteminin yanı sıra,
bir onaylanmış kuruluşun, malzeme veya üretim kontrolünün değerlendirilmesinde ve gözetiminde rol alması.
Komisyon tarafından belirlenerek, teknik şartnamelerde ve ilgili yayınlarda yayımlanan, hangi malzeme
veya malzeme grubuna üçüncü fıkra çerçevesinde hangi prosedürün uygulanacağı Bakanlıkça tebliğ olarak
yayımlanır.
Özel üretimlerde ve seri olmayan üretimlerde, sağlık ve emniyet açısından özel önem arz eden
malzemelere yönelik teknik şartnamelerde aksi öngörülmediği durumda, üçüncü olasılık olarak EK-III'ün 2 nci
maddesinin (ii) bendi çerçevesinde yapılan uygunluk beyanı yeterli kabul edilir.
Madde 11- Söz konusu prosedürler EK-III çerçevesinde izlendiğinde:
a) 10 uncu maddenin üçüncü fıkrasının (a) bendi durumunda, uygunluk beyanı, üretici tarafından
yapılır.
b) 10 uncu maddenin üçüncü fıkrasının (b) bendi durumunda, bir üretim kontrol ve gözetim sisteminin
veya malzemenin uygun olduğuna ilişkin uygunluk belgesi, onaylanmış bir belgelendirme kuruluşu tarafından
verilir.
Üreticinin uygunluk beyanı veya uygunluk belgesi, üreticiye CE işaretini malzemeye, malzemeye
iliştirilecek etiket üzerine, ambalaja veya ilgili ticari dokümanlara iliştirme hakkını verir. CE işaretinin örneği ve
uygunluk teyidi prosedürleri çerçevesindeki kullanımına ilişkin kurallar EK-III'te verilmektedir.
154
Madde 12- CE işaretinin, bu Yönetmelik ile 17/1/2002 tarihli ve 24643 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan
15/11/2001 tarihli ve 2001/3530 karar sayılı "CE Uygunluk İşaretinin Ürüne İliştirilmesine ve Kullanılmasına
Dair Yönetmelik" hükümlerine uygun olarak kullanılması zorunludur.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Özel Hükümler
Madde 13- Belli bir malzemeyle ilgili olarak teknik şartnamenin mevcut olmaması halinde, bir AB üyesi
ülkedeki bir onaylanmış kuruluş tarafından, Türkiye'de yürürlükte olan metotlara veya eşdeğer sayılan diğer
metotlara uygun olarak yapılan deney ve muayenelerden geçen malzemenin, talep edilmesi halinde, bu
Yönetmelik hükümlerini karşıladığı kabul edilir.
İhraç edilecek bir ürün için hedef AB üyesi ülkede yürürlükte bulunan kurallara göre deney ve
muayeneleri yürütmek üzere onay vermek istediği kuruluşu, Bakanlık, Müsteşarlık aracılığıyla, söz konusu
ülkeye bildirir. Ülkeyle yapılacak bilgi alışverişi Müsteşarlık aracılığıyla sağlanır. Söz konusu bilgi alışverişinin
tamamlanmasından sonra, belirlenen kuruluş, Bakanlık tarafından onaylanır. Şüpheye düşülmesi halinde, kanıt
göstermek suretiyle, Bakanlık, Müsteşarlık aracılığıyla Komisyonu haberdar eder.
Türkiye'de yürürlükte bulunan standart ve şartnamelere göre deney ve muayene yapmak üzere bir AB
üyesi ülke tarafından yetkilendirilen ve Türkiye'ye bildirilen bir kuruluşun, deney ve muayeneleri gerektiği
şekilde yapmadığının tespit edilmesi halinde, Bakanlık, durumu Müsteşarlık aracılığıyla söz konusu kuruluşun
onaylandığı AB üyesi ülkeye bildirir. Söz konusu üye ülkenin alınan önlemler konusunda makul bir süre
zarfında bilgi vermemesi veya alınan önlemlerin yetersiz olduğunun tespit edilmesi durumunda, Bakanlık, söz
konusu malzemenin piyasaya arzını ve kullanılmasını yasaklar ve durumu, Müsteşarlık aracılığıyla, diğer AB
üyesi ülkeler ile Komisyona bildirir.
Madde 14- Bir AB üyesi ülkede, 13 üncü maddede belirtilen prosedür çerçevesinde verilen raporlar ve uygunluk
teyitleri, Türkiye'de bunlara denk gelen ulusal mevzuatla eşdeğer tutulur.
ALTINCI BÖLÜM
Onaylanmış Kuruluşlar
Madde 15- Bu Yönetmelik kapsamına giren malzemelerle ilgili teknik onay verecek, uygunluk belgesi
düzenleyecek, muayene ve deney faaliyetlerini yürütecek belgelendirme kuruluşları, muayene kuruluşları ve
deney laboratuvarları ile ilgili bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan konularda 17/1/2002 tarihli ve 24643 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan 13/11/2001 tarihli ve 2001/3531 karar sayılı "Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları
ile Onaylanmış Kuruluşlara Dair Yönetmelik" hükümleri uygulanır.
Belgelendirme kuruluşları, muayene kuruluşları ve deney laboratuvarları, EK-IV'de yer alan kuralları
karşılamak zorundadır.
Birinci fıkrada belirtilen kuruluş ve laboratuvarlar, bunların uygunluk değerlendirmesi yapacağı
malzemeler ve görevlendirildikleri alanlar, Bakanlık tarafından yayımlanacak tebliğlerde belirtilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Piyasa Gözetimi ve Denetimi
Madde 16- Bu Yönetmelik hükümlerini karşıladığı beyan edilen bir malzemenin 5 inci ve 6 ncı madde
hükümlerine uymadığının tespit edilmesi halinde, söz konusu malzemenin piyasadan çekilmesi, piyasaya arzının
engellenmesi, serbest dolaşımının sınırlandırılması ve bunlarla ilgili bildirimler 17/1/2002 tarihli ve 24643 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan 13/11/2001 tarihli ve 2001/3529 karar sayılı "Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve
Denetimine Dair Yönetmelik" hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Bildirime İlişkin Esaslar, Cezai Hükümler, Yürürlük ve Yürütme
Bildirime İlişkin Esaslar
Madde 17- Avrupa Konseyinin yapı malzemeleriyle ilgili 93/68/EEC sayılı Direktifi ile değişik 89/106/EEC
sayılı Direktifine uygun olarak hazırlanan bu Yönetmelik, Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra, Bakanlık
tarafından Müsteşarlık aracılığıyla Komisyona iletilir.
155
Cezai Hükümler
Madde 18- Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik
Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri uygulanır.
Yürürlük
Madde 19- Bu Yönetmelik yayımı tarihinden onsekiz ay sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 20- Bu Yönetmelik hükümlerini Bayındırlık ve İskan Bakanı yürütür.
EK-I
TEMEL GEREKLER
Malzemelerin kullanılacağı yapı işlerinin (tamamı veya tek tek kısımları) amaçlanan işlevleri görmeye
uygun olmaları yanında, ekonomik yönü gözetmeleri ve bu açıdan aşağıdaki temel gereklere, şayet söz konusu
işler bu gerekleri ihtiva eden düzenlemelere tabii iseler, riayet etmeleri zorunludur. Düzenli olarak gözden
geçirilecek bu gerekler ekonomik açıdan makul bir çalışma süresince yerine getirilmelidir. Bu gerekler genellikle
tahmin edilebilir etkenlerle ilgilidir.
1. Mekanik dayanım ve stabilite
Yapı işleri, yapım ve kullanım sırasında maruz kalacakları yüklerden dolayı aşağıdaki durumlara yol
açmayacak şekilde tasarlanıp, yapılmalıdır.
a) Yapılan işin tamamı veya bir kısmının çökmesi;
b) Kabul edilemeyecek boyutta büyük deformasyonlar;
c) Taşıyıcı sistemde önemli boyutta deformasyon oluşması sonunda yapı işinin diğer kısımlarında veya
teçhizat yada tesis edilen ekipmanlarda hasar meydana gelmesi,
d) Sebebini oluşturan olayın boyutlarına oranla çok büyük hasarlar meydana gelmesi.
2. Yangın durumunda emniyet
Yapı işleri, yangın çıkması halinde aşağıdaki hususları sağlayacak şekilde tasarlanıp, yapılmalıdır:
- İnşa edilen yapının yük taşıma kapasitesi belli bir süre azalmamalıdır,
- Yapı içinde yangın çıkması, yangının ve dumanın yayılması sınırlı olmalıdır,
- Yangının etraftaki yapı işlerine yayılması sınırlı olmalıdır,
- Yapı sakinleri binayı terk edebilmeli veya başka yollarla kurtarılabilmelidir,
- Kurtarma ekiplerinin emniyeti göz önüne alınmalıdır.
3. Hijyen, sağlık ve çevre
Yapı işleri ikamet edecek kişiler veya komşuları için aşağıdaki nedenlerden dolayı hijyen ve sağlık
açısından tehdit oluşturmayacak şekilde tasarlanıp, yapılmalıdır:
- Zehirli gaz çıkması,
- Havada tehlikeli partikül veya gazların bulunması,
- Tehlikeli boyutlarda radyasyon yayılması,
- Su veya toprağın kirletilmesi, zehirlenmesi,
- Atık su, duman, katı ve sıvı atıkların hatalı şekilde uzaklaştırılması,
- İnşaat işinin bazı kısımlarında veya içindeki yüzeylerde rutubet oluşması.
4. Kullanım emniyeti
Yapı işleri, kullanma veya çalışma sırasında kayma, düşme, çarpma, yanma, elektrik çarpması, patlama
sonucu yaralanma gibi kabul edilemeyecek kaza risklerine meydan vermeyecek şekilde tasarlanıp, yapılmalıdır.
5. Gürültüye karşı koruma
Yapı işleri, gürültünün binada bulunanların ve çevredeki insanların sağlığını tehdit etmeyecek, onların
yeterli koşullarda uyuma, dinlenme ve çalışmalarına izin verecek seviyede tutulacağı bir şekilde tasarlanıp,
yapılmalıdır.
6. Enerjiden tasarruf ve ısı muhafazası
Yapı işleri ile bu işlerde kullanılan ısıtma, soğutma ve havalandırma tesisatları, yerel iklim koşulları ve ikamet
edenlerin durumlarını dikkate alarak az bir enerji kullanımı gerek- tirecek şekilde tasarlanıp, yapılmalıdır.
156
EK-II
AVRUPA TEKNİK ONAYI
1. İmalatçı veya onun yerleşik temsilcisi onaylama konusunda yetkili kılınmış tek bir kuruluşa
başvurmak suretiyle onay talebinde bulunabilir.
2. Türkiye'de görevlendirilen onaylanmış kuruluşlar, AB'de 89/106/EEC sayılı Konsey Direktifi
çerçevesinde onaylanmış kuruluşlar tarafından oluşturulan teşkilatın faaliyetlerine iştirak eder. Birden fazla
onaylanmış kuruluşun mevcut olması halinde bu kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlayacak ve bu teşkilatta
sözcülük yapacak kuruluş Bakanlık tarafından belirlenir.
3. Onay talebinin yapılması ve onayın hazırlanıp verilmesinde izlenecek prosedür bu EK II'nin 2 nci
maddesinde belirtilen teşkilat tarafından oluşturulur. Ortak prosedür kuralları Yapı Daimi Komitesinin görüşü
doğrultusunda Komisyon tarafından benimsenir.
4. Onaylanmış kuruluşlar oluşturdukları teşkilat çerçevesinde birbirlerine gerekli desteği
sağlayacaklardır. Bu teşkilat, teknik onaya ilişkin belli meselelerde koordinasyonu sağlamakla da yükümlüdür.
Gerekirse teşkilat bu amaçla alt çalışma grupları oluşturabilir.
5. Avrupa teknik onayları diğer bütün onaylanmış kuruluşları da bundan haberdar edecek olan
onaylanmış kuruluşlarca yayımlanır. Yetkili bir onaylanmış kuruluşun isteği üzerine, verilen bir onaya dayanak
oluşturulan bütün dokümanlar söz konusu kuruluşa gönderilir.
6. Avrupa teknik onayına ilişkin prosedürden doğan masraflar her ülkenin kendi düzenlemeleri
çerçevesinde müracaatçı tarafından ödenir.
EK-III
TEKNİK ŞARTNAMELERE UYGUNLUK TEYİDİ
1. UYGUNLUK KONTROL METOTLARI
Bir Malzemenin bu yönetmeliğin 10 uncu maddesi uyarınca teknik şartnamelere uygunluğun teyidinde
izlenecek prosedürler belirlenirken aşağıda yer alan uygunluk teyidi metotları kullanılacaktır; belli bir sistem için
kullanılacak metotların seçilmesi ve bir bütün haline getirilmesinde onuncu maddenin üçüncü ve dördüncü
fıkralarında belirtilen kriterler uyarınca eldeki malzemeye veya malzeme gruplarına uygulanan gerekler baz
alınacaktır.
a) Malzemenin üretici veya onaylanmış bir kuruluş tarafından başlangıç tip deneyinden geçirilmesi;
b) Fabrikada elde edilen numunelerin üretici veya onaylanmış bir kuruluş tarafından daha önce
belirlenmiş deney programı çerçevesinde deneye tabi tutulması;
c) Fabrikada, pazarda veya inşaat sahasında elde edilen numunelerin üretici veya onaylanmış bir kuruluş
tarafından denetleme niteliğinde bir deneyden geçirilmesi;
d) Teslimata hazır veya teslim edilmiş bir mal grubu içinden seçilen numunelerin üretici veya
onaylanmış bir kuruluş tarafından deneye tabi tutulması;
e) Fabrika üretim kontrolü;
f) Fabrika ve fabrika üretim kontrolünün onaylanmış bir kuruluş tarafından yürütülecek ilk tetkik;
g) Onaylanmış bir kuruluşun fabrika üretim kontrolünü devamlı olarak gözetim, değerlendirme ve tetkik
altında tutması.
Bu Yönetmelikte, fabrika üretim kontrolü tabiri üreticinin üretimini kendi bünyesinde sürekli olarak
kontrol etmesi anlamına gelmektedir. İmalatçının benimsediği tüm hususlar, gerekler ve hükümler sistematik bir
şekilde yazılı politika ve prosedür olarak dokümante edilecektir. Üretim kontrol sistemine ilişkin bu
dokümantasyon, kalite güvencesi konusunda ortak bir anlayış yaratacak ve malzemelerin istenen özelliklere
sahip olmasının ve kontrol sisteminin verimli bir şekilde işleyip işlemediğinin denetlenmesini sağlayacaktır.
2. UYGUNLUK TEYİT SİSTEMLERİ
Aşağıda açıklanan uygunluk teyit sistemlerinin kullanılması tercih edilmektedir.
(i) Onaylanmış bir belgelendirme kuruluşunun malzemenin uygunluğuna ilişkin şu esaslar dahilinde
yaptığı belgelendirme:
157
(a) (üreticinin görevleri)
(1) Fabrika üretim kontrolü;
(2) İmalatçının daha önceden belirlenen bir deney planı uyarınca fabrikada alınan numuneler üzerinde
gerçekleştirdiği deney;
(b) (onaylanmış kuruluşun görevleri)
(3) Malzeme üzerinde yapılan başlangıç tip deneyi;
(4) Fabrika ve fabrikanın üretim kontrolü üzerine yapılan ilk tetkik;
(5) Fabrika üretim kontrolünün devamlı olarak gözetim altında tutulması, değerlendirilmesi ve bildirimi
yapılması;
(6) Ayrıca, fabrikada, pazarda veya inşaat sahasında alınan numunelerin denetleme niteliğinde deneyden
geçirilmesi de mümkündür.
(ii) İmalatçının malzemeye dair şu esaslara dayalı olarak yaptığı uygunluk beyanı:
Birinci alternatif:
(a) (üreticinin görevleri)
(1) Malzemenin başlangıç tip deneyinden geçirilmesi;
(2) Fabrika üretim kontrolü;
(3) Ayrıca, fabrikada alınan numunelerin daha önceden belirlenmiş bir deney planına uygun olarak deneye
tabi tutulması da mümkündür;
(b) (onaylanmış kuruluşun görevleri)
4) Fabrika üretim kontrolünün şu esaslara dayalı olarak belgelendirilmesi
- Fabrika ve fabrika üretim kontrolünün ilk tetkiki,
- Ayrıca, fabrika üretim kontrolünün devamlı olarak gözetim altında tutulması, değerlendirilmesi ve
onaylanması da mümkün.
İkinci alternatif:
(1) Malzemenin onaylanmış bir laboratuar tarafından başlangıç tip deneyine tabi tutulması;
(2) Fabrika üretim kontrolü.
Üçüncü alternatif:
(a) Malzemenin üreticinin tarafından başlangıç tip deneyine tabi tutulması;
(b) Fabrika üretim kontrolü.
3. UYGUNLUK TEYİDİNDE ROL ALAN KURULUŞLAR
Uygunluk teyidinde rol oynayan kuruluşlar gördükleri işlevlere göre aşağıdaki şekilde ayrılırlar:
(i) belgelendirme kuruluşu, belli prosedür ve yönetim kurallarına göre uygunluk belgesi vermek için
gerekli yetki ve sorumluluğu taşıyan, tarafsız resmi veya özel kuruluş;
(ii) muayene kuruluşu, tetkik yapmak, uygunluk belgesi verilmesi doğrultusunda tavsiyede bulunmak ve
sonradan da üreticinin fabrika veya başka bir yerde kalite kontrol çalışmalarını, malzeme seçimini ve
değerlendirmesini denetlemek gibi belirli fonksiyonları belli bir kriter çerçevesinde yerine getirebilmek için
organizasyon, personel, yeterlilik ve mesleki disipline sahip tarafsız kuruluş;
(iii) deney laboratuarı, ölçüm, inceleme, deney, kalibrasyon yapan veya çeşitli yollarla malzeme veya
mamullerin özellik ya da performansını tespit eden laboratuar.
Bu EK III'ün 2 nci maddesinin (i) bendi ile (ii) bendi (birinci alternatif)'nde belirtilen işlerde bu EK
III'ün 3 üncü maddesinin (i) bendinden (iii) bendine kadar olan üç işlevi tek bir kuruluş veya farklı kuruluşlar
yerine getirebilir. Bu durumda uygunluk değerlendirmesinde rol oynayan muayene kuruluşu ve/veya deney
laboratuarı belgelendirme kuruluşu adına görevini yerine getirir.
Belgelendirme ve muayene kuruluşları ile deney laboratuarlarının yeterliliği, tarafsızlığı ve mesleki
disiplini ile ilgili kriterler EK IV'de yer almaktadır
4. CE UYGUNLUK İŞARETİ, AT UYGUNLUK BELGESİ, İMALATÇININ AT UYGUNLUK BEYANI
4.1. CE uygunluk işareti
- CE uygunluk işareti aşağıdaki biçimde düzenlenmiş "CE" harflerinden oluşacaktır.
- CE İşareti küçültülüp, büyültülürse, o takdirde yukarıdaki ölçekli çizimde verilen oranlara itibar
edilecektir.
- CE işaretinin her bir harfinin dikey boyutları 5 mm'den az olmamak üzere büyük oranda birbirleri ile
aynı olacaktır.
- CE işaretinin altında üretim kontrol safhasında rol oynayan onaylanmış kuruluşun tescil numarası yer
alacaktır.
158
İlave bilgi:
- CE işareti yanında üreticinin adı veya tanıtıcı markası, işaretin iliştirildiği yılın son iki rakamı ile
uygun hallerde AT uygunluk belgesinin numarası, ve teknik şartnamelere dayalı olarak malzemenin özelliklerini
tarif eden ibareler bulunacaktır.
4.2. AT Uygunluk Belgesi
AT Uygunluk Belgesi özellikle aşağıdaki hususları içerecektir.
- Belgelendirme Kuruluşunun adı ve adresi
- Üreticinin veya topluluk içindeki kurulmuş temsilcisinin adı ve adresi
- Ürünün tanımı (tarifi) (cins, tip, sınıf, kullanım....vb. tanımlar)
- Ürünün uyacağı hükümler
- Ürünün kullanımında uygulanabilir özel şartlar
- Belge numarası
- Uygulanabildiğinde, belgenin geçerlilik süresi ve şartları
- Belgeyi imzalamakla görevlendirilmiş olan kişinin adı ve pozisyonu yer alacaktır.
4.3 AT Uygunluk Beyanı
AT uygunluk beyanı aşağıdaki hususları içerecektir.
- Üreticinin veya topluluk içinde kurulmuş temsilcisinin adı ve adresi
- Ürünün tanımı (tarifi) (cins, tip, sınıf, kullanım vb. tanımlar)
- Ürünün uyacağı hükümler
- Ürünün kullanımında uygulanabilir özel şartlar
- Uygulanabildiğinde, onaylanmış kuruluşun adı ve adresi
- Üretici veya yetkili temsilcisi adına beyanı imzalamakla görevli olan kişinin adı ve pozisyonunu
içerecektir.
4.4 Uygunluk belgesi ve beyanı ürünün kullanılacağı ülkenin resmi dili veya dillerinde sunulacaktır.
EK-IV
DENEY LABORATUVARLARI, MUAYENE KURULUŞLARI VE
BELGELENDİRME KURULUŞLARI KRİTERLERİ
Bakanlık tarafından yetkilendirilecek deney laboratuarları, muayene kuruluşları ile belgelendirme
kuruluşlarının şu asgari koşulları yerine getirmesi gerekmektedir:
1. Personel ile gerekli araç ve ekipmanların mevcut olması,
2. Personelin teknik ve mesleki ihtisaslarının yeterliliği,
3. Bu Yönetmelik'de değinilen konular arasında deneylerin yürütülmesi, raporların hazırlanması,
belgelerin verilmesi ve gözetim yapılması sırasında yapı malzemeleriyle dolaylı veya dolaysız ilgili çevreler, kişi
ve kuruluşların karşısında idari ve teknik personelin tarafsızlığını koruması,
4. Personelin mesleki sırları saklaması,
5. Ülkenin kanunen sorumluluk sigortası yükümlülüğünün bulunmadığı hallerde böyle bir sigorta
yaptırılması.
Bu EK-IV'ün 1 inci ve 2 nci maddelerinde belirtilen şartların yerine getirilip getirilmediği, belirli
aralıklarla Bakanlık tarafından kontrol edilir veya yeterliliği olan bir kuruluşa kontrol ettirilir.
159
İMAR ADA VE PARSEL KULLANIMI UYGULAMA ÖRNEKLERİ, ARSA ÇAPLARI
ÖRNEK 1 :
Aşağıdaki bir beldeye ait olarak verilen Kısmi Uygulama İmar Planını inceleyerek izleyen
sorulardaki boşlukları uygun şekilde doldurunuz
a) A, B, C, D, E, F harfleriyle gösterilen kısımların tümü bir İmar Adası dır
b) A bir köşe imar parseli ve B bir orta imar parseli (ara parsel) olup, ayrık nizama göre yapılaşmada B de
doğu ve batı cephelerden komşu parsel sınırları en fazla 6 kat için 5’ er m. ve ön yol sınırı 5m., arka komşu sınırı
ise 3 m. bırakılmalıdır.
c) Yukarıdaki paylar bırakıldığında yapılaşma alanı B için 640 m² olmakta bu da Tip İmar Yönetmeliğine
uygun düşmektedir.
d) Bina cephesi 1600 cm olup, bina derinliği. l=L-[K+(H/2)] formülüne göre 3375 cm elde edilmekte ve en
fazla 40m. olma şartını sağlamaktadır. B için ayrılan alan tamamen kullanıldığında yapılacak tek bina için
derinlik 40 m. olmaktadır.
e) Yapının TAKS' ı en fazla %40 olması gerekmektedir. Burada ise 640 / 1248 = 0,5128 çıkmaktadır. Bu
kurala uyarak bulunan Taban Alanı / İmar Parseli Alanı oranının elde edilmesi gerekir.
f) B’ye yapılacak binanın yüksekliği 14,50 m. yol genişliğine göre 18,50 m. olabilmekte, bu da 6 kat adedine
karşı gelmektedir.
g) Bu parselde (B’de) azami yüksekliğe göre inşa edilecek binaya asansör yapma zorunluluğu vardır. Çünkü
≥ 15,50 m. yüksekliğinde bir bina yapılabilmektedir. Eğer bu binanın her katında 4’er daire elde edilebiliyorsa
bu durumda kapıcı dairesi yapma zorunluluğu vardır, bekçi odası yapma zorunluluğu yoktur.
h) B’deki binaya zemin taban kotu I.Cadde den tretuar orta seviyesinden en fazla +1,00 m. üstünden
verilebilir. Bu durumda binanın zemin kat taban kotu en fazla 845,50 olur.
i) Yukarıda sözü edilen binanın İAKS' ı yaklaşık olarak 3,08 dir. Bu aynı zamanda KAKS olarak da
tanımlanır.
j) A’dan F’ye kadar tüm alan kent bölgesi için bir Yerleşik Alan (Yerleşim Bölgesi) sayılmaktadır. Bu alan
Nazım İmar Planı ile belirlenmiş ve konutlar için iskan edilmiş (meskûn) bir alandır.
160
ÖRNEK 2 :
Örnek-1 de verilen A, ..........., F arası kısım için aşağıdaki boşluğa düzgün bir çizimle “Tipik Bitişik Nizam
Yapılaşma” örneği çizerek sınır, kenar, pay, kot, yükseklik ve ölçülendirmeleri gösteriniz. Binanın alanlarını
tarama yaparak gölgelendiriniz.
a)
Yukarıdaki A’dan F’ye kadar olan arsa sahiplerinin aralarında anlaşması suretiyle tevhid
(birleştirilerek) edilerek blok yapı nizamında inşaata açılırsa bu durumda parsel genişliği 72,00 m.
parsel derinliği ise 87,00 m. alınabilir.
b) Bu bölge bir konut yerleşim bölgesi olduğuna göre birleştirilerek yapılacak blok nizam konut yapısı için
bina azami yüksekliği 14,50 m. lik yola olan cephesine göre 18,50 m. kat adedi 6 kat ve 12,00 m. lik
yola cephesine göre yüksekliği 15,50 m. kat adedi ise 5 kat olacaktır.
c)
Binanın taban alanı 4774 m² olmalıdır. Bu durumda cephelerden bırakılması gereken yol payları 5’er m.
olur. Binanın cephe uzunluğu 62,00 m. ve derinliği ise 77,00 m. olacaktır.
d) İnşaata başlamadan önce ilgili belediye den yapı ruhsatı almak gerekecektir. Bunun sebebi, bu alanın
bir belediye nin sorumluluk alanı içerisinde kalmasıdır.
e)
Eğer, A’dan F’ye alanların birleştirilmesi sırasında tapu kayıtları ya da mal sahibi kişiler arasında bir
anlaşmazlık veya tutarsızlık çıkarsa yapı nizamını tesis edebilmek için gayrimenkul sahipleri tarafından
şüyuun izalesi (belirsizliğin giderilmesi) için 6 ay içerisinde Asliye Hukuk Mahkemesi ne başvuruda
bulunup izale-i şüyu davası açmaları gerekir.
f)
Arsaların mülkiyetleri ve tapu kayıtları bakımından herhangi bir sorun yoksa Belediye Encümeni
tarafından en geç 30 gün içinde tescil (onay) edilmesi gerekir. Ayrıca bu arsalar üzerinde ilgili kuruluş
tarafından irtifak (kullanım) hakkı tesis edilir.
161
ÖRNEK 3 :
Tipik bir Bölge Uygulama İmar Planı ve alan kullanımı koşulları:
14740
1
545
14749
9.50 Kuzey Yolu
546
Ara
Yol
7.00
3
547
548
25.00
ATATÜRK
BULVARI
14750
30.00
549
9.50 Güney
22.00
YoluKotlar:
1) 437.29
2) 436.88
3) 436.15;
4) 435.02
2
550
551
552
21.00
18.50
14.50
İstasyon
Cad.
17.60
4
45.00
14755
Cevaplar)
• 14750/545 Parselde inşa edilecek ayrık nizam bir yapının;
a) Parsel cephe hattı= 22.00 m., Parsel derinliği= 25.00 m., Bina taban alanı= 238 m2 ,
b) Bina derinliği= 17.00 m. ,
Bina yüksekliği= 12.50 m., Saçak kotu= 449.47 ,
c) Kat adedi= 4 ,
Zemin kat kotu= 437.47 ,
Brüt inşaat alanı= 952 m2 ,
2
d) Bina cephesi= 14.00 m. ,
Yapı inşaat alanı= 952 m , KAKS'ı= 952/550=1.73<2 ,
e) İAKS'ı= KAKS= 1.73 ,
TAKS'ı= 238/550=0.43>%40,
Rötret kotu= 437.29
f) 14750 nolu imar adasının alanı= 4350.50 m2 ,
• 14750/552 Parselde inşa edilecek ayrık nizam bir yapının;
g)Yapı yaklaşma sınırları:
Atatürk Caddesinden= 5.00 m. , Güney Yolundan = 5.00 m. ,
551 nolu parselden = 6.00 m. , 548 nolu parselden= 6.00 m. ,
h) Parsel cephe uzunluğu= 30.00 m. , Parsel derinliği = 17.60 m. ,
i) Bina taban alanı
= 125.40 m2 , Bina yüksekliği= 24.50 m. ,
j) Yapı inşaat alanı
= 1003.20 m2 ,
Bina derinliği = 6.60 m. ,
Ön bahçe mesafesi= 5.00 m. ,
k) Kat adedi
= 8,
l) TAKS'ı
= 125.40/528= 0.238 < %40,
KAKS'ı = 1003.20/528=1.90 < 2.00
162
ÖRNEK 4 :
Aşağıdaki boşluk doldurmalı soruları Şekilde verilen kroki ölçü, yön, sınır ve değerlere göre
cevaplandırınız
1.
Şekilde A, B, C, D ile gösterilen alanlara imar yönetmeliğinde İmar Parseli denilmekte olup tümü birden
İmar Adası olarak tanımlanır.
2.
Bu alanın tümü 3189 m2 lik bir yüzeye sahiptir ve toplam yapılaşma alanı ayrık nizam göz önüne
alındığında 1275,6 m2 olabilecektir.
3.
Her bir parsel için dört cephede mevcut bulunan yollardan 5 er metre ön bahçe payı bırakılarak; ayrıca kendi
parsel ara sınırlarında 3 er metre yan bahçe payları bırakılarak ayrık nizam yapılanmaya izin verilecektir.
4.
Kuzey Caddesi boyunca eğim %10 olup, A alanı için köşe noktaları arasında 3,50 m. den daha fazla kot
farkı bulunduğundan en az bir adet kademe yapmak gerekecektir. A’ da “Parsel ön cephesi” Kuzey caddesi
yönü olup eğimden dolayı 2 nolu köşeden zemin taban kotu alınması uygundur. Bu durumda köşeden
alınacak kot 150,45+0,18=150,63, müstakbel binanın kotu en fazla 150,63+1,00=151,63, yol genişliğine
bağlı limit kat yüksekliği hesabıyla binanın çatı (saçak) kotu 159,63 olacak; bu şekilde en düşük kotlu 4
nolu köşede 2 kat bodrum kazanılmış olacaktır.
5.
B parseli için;
Alan ~974 m2, 9,50 m’lik Yan Cadde yolu ön cephe alındığında verilen (bodrum hariç) 4 adet normal kat
sınırına uygun 5,00 ve 3,00 m’lik arka, yan ve ön bahçe sınırları düşüldüğünde 528,88 m2’lik yapılaşma alanında
12,50 metre bina yüksekliği, kot olarak, 2 nolu köşeden 156,58 azami zemin taban kotu, 156,58+12,50=169,08
azami saçak kotu elde edilecek ve 4 nolu alt düşük köşede ise 2 adet bodrum kat elde edilmiş olmaktadır.
B alanının TAKS’ı hesap sonucu yaklaşık 529 / 974 = 0,54 görünmekle birlikte %40’ı geçemeyeceğinden
bu alandaki en fazla yapılaşma alanı ≈ 390 m2 olabilecektir. Yine aynı B alanında öngörülen azami TAKS’a
bağlı limit yapılaşma alanı; 30 m2, kuzey-güney yönünde bina genişliği 17,60 metre limiti göz önüne alındığında
doğu-batı yönündeki azami bina derinliği en fazla 22,15 metre olabilmektedir.
163
ÖRNEK 5 :
Yukarıdaki şekilde krokisi verilen yerleşim yeri bilgi ve çizimlerine Arsa Çapı denilmektedir. Bu
krokide verilen kısmi bilgilerden yararlanarak, mevcut orta parsel e yapılması planlanan en az 4 katlı örnek
binanın brüt inşaat alanını 480 m2 olarak aldığımızda, Tip İmar Yönetmeliğinde öngörülen TAKS sınır değeri
olan %40’ı göz önüne alındığında bu yamuk şeklindeki alan 1220 m2 olmakta, ayrıca kenar uzunluk değerleri;
AD = d = 22 m, α = 30 Grad
a = 48,94 m,
b = 24,69 m,
c = 60,15 m,
V, W = 3,00 m,
p = 13,94 m,
r = 25,15 m, olacaktır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR
1.)3194 Sayılı İmar Kanunu (ve eski 6785 sayılı İmar Kanunu)
2.)3030 Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliği
3.)3030 Sayılı Kanun Kapsamındaki Belediyeler Tip İmar Yönetmeliği (Büyükşehir) 4.)Belediyeler İmar
Uygulamaları Yardım Yönetmeliği
5.)İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmelik ve
Lejandlar
6.)İmar Kanunu Mad. 18 Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlemeleri İle İlgili Esaslar Hakkında
Yönetmelik
7.) 2985 Sayılı Toplu Konut Kanunu
8.) 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu
9.)1580 Sayılı Belediyeler Kanunu
10.) 775 Sayılı Gecekondu Kanunu
11.) 634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu
12.) 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu
13.) 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu
14.) 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu
15.) 4708 Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun ve İlgili Uygulama Usul ve Esasları Yönetmeliği
16.) İmar Planlarının Yapımını Yükümlenecek Müellif ve Müellif Kuruluşlarının Yeterlilik Yönetmeliği
17.) Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği
18.) Otopark Yönetmeliği
19.) Binalarda Isı Yalıtımı Yönetmeliği
20.) Yapı Malzemeleri Yönetmeliği