devamı - Bornova Veteriner Kontrol Enstitüsü

Başlıca Bakteriyel Balık
Hastalıkları
İzmir/Bornova Veteriner Kontrol
Enstitü
Enstitüsü
Su Ürünleri Yetiştiriciliğinin
Önemi
• Su ürünleri yetiş
ültü
yetiştiriciliğ
tiriciliği (akuak
(akuakü
ltür) en hı
hızlı
zlı
•
büyüyen gı
gıda üretim sektö
sektörüdür (FAO).
Su ürünleri yetiş
yetiştiriciliğ
tiriciliği; aç
açlığın
ığın önlenmesi,
dengeli ve sağ
sağlıklı
klı beslenme, doğ
doğal balı
balık
stokları
stoklarına olan av baskı
baskısının azaltı
azaltılması
lması,
istihdam, dö
döviz girdisi sağ
sağlaması
laması, kı
kırsal
kalkı
kalkınmaya katkı
katkısı vb. nedenlerle önemli bir
sektö
sektördü
rdür.
1
Hastalık Nedenleri
Biyolojik nedenler
- Bakteriler
- Parazitler
- Mantarlar
- Virü
Virüsler
Biyolojik olmayan nedenler
- Yem ile ilgili parametreler
- Su ile ilgili parametreler
- Genetik faktö
faktörler..
rler..
Hastalık ile ilişkili faktörler
• Çevresel faktö
faktörler
•
•
- Su kalitesi (Ç
(ÇO, Sı
Sıcaklı
caklık, Amonyak, Nitrit,
Nitrit, Nitrat.)
- İklim şartları
artları
- Akut ve kronik stres
Yem
- Kalitesiz yem (vitamin ve mineral noksanlığı
noksanlığı))
- Toksinler
- Bakteriyel etkenler
Balı
Balıkla ilgili faktö
faktörler
- Balığı
n direnci
Balığın
- Türü ve yaşı
yaşı
- Bakı
Bakım koş
koşulları
ulları
- Nakil
- Kimyasal uygulama
2
Hastalıklar neden önemlidir?
•
•
•
•
Ekonomik kayıplara neden olmaları
İhracatı olumsuz yönde etkilemeleri
İlaç masraflarının maliyeti artırması
Bilinçsiz kullanılan ilaçların
-Rezidü sorunu yaratmaları
- Çevre kirliliği oluşturmaları
- Bakteriyel direnci artırmaları
- İş ve zaman kaybına yol açmaları
Balık Hastalıklarında Görülen
Semptomlar-1
• Davranış Bozuklukları
•
•
•
•
•
•
•
Dönme (Spiral, dairesel)
Uyuşukluk (Letarji)
Bir araya toplanma
İştahsızlık
Ağa yada duvarlara sürtünme
Sıçrama • Dibe dalma
Su girişinde toplanma yada su girişinden uzaklaşma
3
Balık Hastalıklarında Görülen
Semptomlar-2
• Dış bakıda görülen lezyonlar
•
•
•
•
•
•
•
Tek yada çift taraflı ekzoftalmus
Gözde kanama, körlük, bulanıklık
Deride renk kararması
Yüzgeçlerde lezyon, hemorajiler, kistler
Vücut yüzeyinde lezyonlar,hemorajiler, lekeler
Asites, anüste şişlik, hemoraji, dışkı uzaması
Solungaçlarda ödem, şişkinlik, mukus
artışı,hemoraji, beyaz nokta
• Deri, ağız, solungaçlarda parazitler
Balık Hastalıklarında Görülen
Semptomlar-3
• İç bakıda görülen lezyonlar
• Vücut boşluklarında sıvı (irinli, seröz, purulent)
birikmesi
• İç organlarda hemoraji, aşırı büyüme, kistler
nodüler yada milier lezyonlar
• İç organlarda anemi
• Barsaklarda ödem, kanama, enteritis
• Pankreasta nekroz
• Kaslarda kanama, anemi, kistler
4
Deniz Balığı Hastalıkları
• Vibriosis (Kızıl Hastalığı- Vibrio spp.)
• Pseudomonas septisemisi (Winter DiseaseP. anguilliseptica)
• Marine Flexibacteriosis (Tenacibaculum
maritimum)
• Pasteurellosis (PhotobacteriosisPhotobacterium damsela subp. piscicida)
• Streptococcosis
• Motil Aeromonas Septisemi (MAS- Hareketli
Aeromonas spp.)
Tatlı su balıklarında görülen
bakteriyel hastalıklar
• Yersiniosis (ERM- Yersinia ruckeri)
• Furunculosis (Aeromonas salmonicida)
• Bacterial Kidney Disease (BKD-Renibacterium
•
•
•
•
salmoninarum)
Motil Aeromonas Septisemi (MAS-Hareketli
Aeromonas türleri)
Streptococcosis-Lactococcosis
Rainbow Trout Fry Syndrome
Columnaris Disease
5
Vibriosis
• Ülkemizde tuzlu su balıklarında görülen en yaygın ve
önemli hastalıktır.
• Vibrio anguillarum (Listonella anguillarum) İlk kez 1893 yılında
izole edilmiş ve Bacterium anguillarum olarak adlandırılmıştır.
• 1909 yılında V. anguillarum, 1986 yılında Listonella anguillarum
olarak adlandırılmıştır.
• Somatik O-antijeni, flagella-H antijenine sahiptir.
• Bakteri somatik O- antijenine göre 23 adet serotipe ve ayrıca 3
biyotipe (A,B,C) ayrılmaktadır.
• Türkiye’de O1 serotipi yaygın
• Patojenitede rol alan plasmidlere sahiptir.
• V. anguillarum deniz suyunun normal florasında bulunur, primer
patojendir. Diğer Vibrio türleri daha ziyade oportunistik
patojendir
Diğer Vibrio spp.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
V. alginolyticus
V. vulnificus
V. ordalii (V. anguillarum BiyotipBiyotip-2)
V. damsela
V. metschnikovii
V. parahaemolyticus
V. hollisae
V. fluvialis
V. furnissii
V. fischeri
V. harveyi
V. splendicus
6
Vibriosis
• Hasta balıklarda düzensiz yüzme, renkte
koyulaşma, ekzoftalmus ve internal
hemorajiler gözlemlendiği rapor edilmiştir.
Bazı durumlarda, gastro enterik
bozukluklar, gözde lezyonlar, yüzgeç ve
ağız çevresinde eritremler, infeksiyöz
nekrotik enteritis, vaskülitis ve deride
ülserler göz-lemlenmiştir
Vibriosis
7
Vibriosis
Kış Hastalığı
• P. anguilliseptica ilk defa 1972 yılında yılan balıklarındaki toplu
ölümlerden izole edilmiş ve “Sekiten-bio” ya da “red spot disease”
olarak tanımlanmıştır.
• Daha sonra İskoçya ve Danimarka’da hastalık etkeni olarak
tanımlanmıştır. 1995’li yıllarda Baltık Denizi’nde
salmonidlerde ve Akdeniz Bölgesi ülkelerinde çipuralarda
“winter disease syndrome” etkeni olarak tanımlanmıştır.
• Son 2-3 yıldır İspanya’da kalkan balıklarının öncelikli
patojenleri arasında tanımlanmaktadır.
• İspanya, İtalya ve Yunanistan’ın Kuzeyinde, Hırvatistan, Sırbistan,
Malta ve Portekiz sahillerinde hastalık yaygın olarak görülmekte ve
bazı çiftliklerde %30-50 ölüme sebep olarak ağır ekonomik kayıplara
neden olduğu bilinmektedir.
8
Kış Hastalığı
• Hastalı
Hastalık özellikle 16 derece altı
altı (Özellikle
9-13 derece arası
arası)su sı
sıcaklı
caklıkları
klarında
görülmektedir.
• Semptomları
Semptomları arası
arasında abdominal şişkinlik,
deride ve karaciğ
karaciğerde kanamalar, deride
ülseratif lezyonlar gö
görülmektedir.
Kış Hastalığı
9
Marine Flexibacteriosis
• Tenacibaculum maritimum (Flexibacter
•
•
•
marinum/maritimus, Cytophaga marina)
Gram negatif, gliding hareketli, kısa yada uzun
çomak tarzında görünümlü, sporsuz bakteriler
İlk kez Japonya’da çipura yavrularından
Wakabayashi ve ark. tarafından izole edilmiştir.
Çipura, levrek, dil balığı, kefal, kalkan ve salmon
türleri başta olmak üzere bir çok tuzlu su balık
türlerinde hastalık yaygın olarak görülmektedir.
Marine Flexibacteriosis
• Marine flexibacteriosis yetişkin ve
juvenillerde etkilidir ve genç
balıklarda özellikle etkilidir.
• Stres başta olmak üzere çevresel
faktörler ve konakçı faktör ilişkisi,su
ısısı ile ilgili faktörlere ilave olarak
hastalığın seyrini etkileyen diğer
etmenlerdir.
10
Marine Flexibacteriosis
• Genel olarak enfekte balıklarda
aşınmış-kemirilmiş-erimiş (eroded
mouth) ve kanamalı ağız, deride
ülseratif lezyonlar ile özellikle
yüzgeçlerde erime-dökülme tarzı
lezyonlar görülmektedir.
Marine Flexibacteriosis
• Balığın deri bütünlüğünün bozulması
sonucu diğer bakteriyel
(Pseudomonas sp., Vibrio sp.
etkenler de sekonder olarak eşlik
etmektedir.
11
Pasteurellosis-Photobacteriosis
• Photobacterium damsela subsp.
piscidia (Pasteurella piscidia)
Gram (-), kokobasil, bipolar boyanma
• Hastalık daha çok 21 C’nin altındaki
su ısısında yaz dönemi başlangıcında
ve sonbaharın ortasında görülür.
Pasteurellosis-Photobacteriosis
• Akut formda Solungaç
Solungaçlarda yangı
yangı, mukus artışı
artışı gözlenir.
•
•
Karaciğ
Karaciğer genellikle konjesyonedir.
konjesyonedir. Dalakta bü
büyüme
(splenomegali),
splenomegali), bö
böbrek solgun ve ödemlidir.
Kronik formda ise dalak ve/veya bö
böbrek parankiminde
pseudotuberkü
ü
ller
ş
ekillenir.
Bağı
ğırsak
pseudotuberk
Ba rsak sı
sıvı bir iç
içerikle
doludur. Hava kesesi şişmediğ
mediği iç
için hasta balı
balıklar dibe
çöker.
çöker.
Kafeslerde ölüm balığı
n yaşı
n bulaş
balığın
yaşı ve hastalığı
hastalığın
bulaşma
zamanı
zamanına bağ
bağlıdır. Mortalite genç
genç çipuralarda %25 ve
genç
genç levreklerde %35’
%35’lere kadar çıkabilir.
kabilir.
12
Pasteurellosis-Photobacteriosis
Gram (+) kokların neden olduğu
hastalıklar
• Streptococcosis;
• Kabaca iki grup altında
değerlendirilir: Ilık su
streptococcosis ve Soğuk su
streptococcosisi
13
Gram (+) kokların neden olduğu
hastalıklar
• Ilı
Ilık su streptococcosis’
streptococcosis’i: 15 derece ve üstü
stü su
•
•
•
•
•
sıcaklı
caklıkları
klarında gö
görülür.
Tatlı
Tatlı ve Tuzlu su balı
balıkları
klarında
Zoonoz olabilen etkenler.
Lactococcus garviae,
garviae, Streptococcus iniae,
iniae, Streptococcus
agalactiae ve Streptococcus parauberis
Deniz balı
balıkları
klarında L. garviae, S. iniae özellikle önemli
Soğ
Soğuk su streptococcosis’
streptococcosis’i:L. piscium,
piscium, Vagococcus
salmoninarum
Streptococcosis- semptomlar
• Ekzoftalmus (pop-eye) ascites
Hemorajik septisemi, enteritis
• Operkulum, yüzgeç dipleri, karın altı,
ağız içi ve çevresinde kanama
Deride kararma, böbrekte şişlik, safra
kesesinde dolgunluk
14
Streptococcosis
Lactococcus garviae-Semptomlar
• Bilateral ekzofthalmus,
ekzofthalmus, korneada
bulanı
bulanıklı
klık, iş
iştah kaybı
kaybı, vü
vücut renginde
kararma ve hemarojiler görülür.
• İç bakı
bakıda karaciğ
karaciğer, dalak ve bö
böbrekte
şişkinlik ve kanamalar gö
gözlenir. Kas
siteminde ve bağı
rsağı
ğın
n alt kı
bağırsa
kısmı
smında
kanamalar gö
gözlenir.
15
Motil Aeromonas Septisemi (MAS)
•
•
•
•
•
•
Etkenler A. hydrophila,
hydrophila, A. sobria,
sobria, A. caviae
Ayrı
Ayrıca;
ca; A. veronii,
veronii, A.media
A.media
Gram negatif, oksidaz negatif, kı
kıvrı
vrık çomakç
omakçıklar
Tatlı
Tatlı ve tuzlu sularda gö
görülen MAS en fazla A.
hydrophila’
hydrophila’ dan kaynaklanmaktadı
kaynaklanmaktadır
Ekzoftalmus,
Ekzoftalmus, ascites,
ascites, hemorajiler,
hemorajiler, kuyruk ve
yüzgeç
zgeçte erozyon, operculum ve boyunda
hemorajiler,
hemorajiler, dalak ve bö
böbrekte bü
büyüme
Hastalığı
Hastalığı atlatan balı
balıklar portö
portör kalabilir
16
17
Yersiniosis
•
•
•
•
•
•
Tatlı
Tatlı su salmonidlerinin hastalığı
hastalığı
Etken Yersinia ruckerii
İlk kez Amerika’
Amerika’da 1950’
1950’de Idoha – Hagermann Vadisi’
Vadisi’nde izole
Türkiye’
rkiye’de 1991’
1991’de izole
5 serotipi mevcut
Deride kararma, ağı
ağızz etrafı
etrafında, boğ
boğazda, gö
gözde (yarı
(yarım ay şeklinde),
pektoral ve ventral yüzgeç
zgeç tabanları
tabanlarında hemoraji Bilateral
ekzoftalmus,
ekzoftalmus, anü
anüste prolapsus,
prolapsus, ascites
• Gökkuş
kkuşağı alabalığı
alabalığı en duyarlı
duyarlı tür
• Bulaş
Bulaşmada portö
portör balı
balıklar önemli
• 10oC’
10oC’ nin altı
altında pek gö
görülmez.
Yersiniosis
18
Flavobacterium spp.’nin neden
olduğu hastalıklar
• Columnaris hastalığı
hastalığı:: Flavobacterium
columnare
• Rainbow Trout Fry Syndrome:
Syndrome: F.
psychrophilum
Columnaris Hastalığı
• Kolumnaris hastalığı
hastalığı,, vü
vücut yü
yüzeyi, solungaç
solungaçlar ve
•
•
•
•
•
yüzgeç
zgeçleri tutar.
Cotton wool disease
“Saddleback”
Saddleback”-Eğer gö
görünümü: Dorsal yüzgeç
zgeç yakı
yakınında
Özellikle yü
yüzgeç
zgeçlerde nekrozlarla baş
başlayı
layıp vü
vücuda yayı
yayılan
lezyonlar
Baş
Başlangı
langıçta grimsi nekrotik merkezli ve kalkı
kalkık kenarlı
kenarlı
lezyonlar büyüyerek vü
vücuda yayı
yayılır.
Yüzgeç
zgeçlerde fungus benzeri yama tarzı
tarzı lezyonlar ve
solungaç
ç
larda
mucus
artışı
ışı
vardı
ı
r.
solunga
art vard
19
Flavobacterium columnare
• Etken Gram negatif ince, uzun çomaklar
tarzı
tarzındadı
ndadır.
• “Gliding”
Gliding” hareket
• Rhizoid şekilli sarı
sarımsı
msı koloniler oluş
oluşturur.
RTFS
•
•
•
•
•
Rainbow Trout Fry Syndrome:
Syndrome: Flavobacterium psychrophilum
Gram negatif, ince,uzun, “gliding”
gliding” hareket gösteren çomaklar
Özellikle gökkuş
kkuşağı alabalığı
alabalığı yavruları
yavrularında
Mortalite %10%10-30 arası
arası. Bazen %70’
%70’e çıkabiliyor
Semptomlar; ekzoftalmus,
ekzoftalmus, karı
karında şişkinlik, solungaç
solungaçlarda solgunluk,
letarji, deride koyulaş
koyulaşma, kuyruk yü
yüzgecinde erozyon ve koyulaş
koyulaşma
• Hastalı
Hastalık kronikleş
kronikleştikç
tikçe deride ülseratif lezyonlar
• Karaciğ
Karaciğerde hemorajiler,
hemorajiler, dalak çabuk parç
parçalanı
alanır, ascites ve anemi
belirgindir.
• Eriş
yıcılık
Erişkinlerde asemptomatik taşı
taşıy
20
Bakteriyel Böbrek Hastalığı
• İhbarı
hbarı mecburi bir hastalı
hastalıktı
ktır.
•
•
•
•
•
•
•
•
Etken Renibacterium salmoninarum
Bacterial Kidney Disease
Kronik ve sistemik seyirli enfeksiyon
Somon ve alabalıklarda görülür
Smoltifikasyon ve su sıcaklığı (15-20 oC) enfeksiyon için önemli
Genç alabalıklar çok duyarlı 8-14 oC’ de ölüm çok fazla
Etken suda bulunmaz (saprofit değil)
Vertikal bulaşma, portör anaçlar etkeni yayar,portörlerin dışkılarıyla
balıktan balığa bulaşma da var
21
BKD
• Ekzolftalmus gözün kaybıyla sonuçlanır
• Lateral çizgi üzerinde küçük hemorajiler,
•
•
•
•
•
furunküller
Pektoral yüzgeçlerde hemoraji, ascites
Otopside böbreklerde şişlik, beyaz-gri nodüller
Dalakta aşırı büyüme
Gökkuşağı alabalığı ırk olarak daha dirençlidir
Tedavi kronik seyirli olduğu için başarısızdır
BKD
22
FURUNCULOSIS
•
•
•
•
•
•
•
•
Etken Aeromonas salmonicida
Hareketsiz bir Aeromonas
Salmonid ve non-salmonid balıklarda görülür.(sazan,levrek,hani)
Sıcaklık artışı, O2 azlığı, su kirliliği predispoze edici faktörler
Akut, subakut ve kronik seyreder
Akut formda semptom görülmez, 2-3 günde ölümler oluşur
Durgunluk, hafif ekzoftalmus, vücut yüzeyinde hemorajiler
Furunküller genelde büyük balıklarda kronik seyirlerde ortaya çıkar,
furunküllerin açılmasıyla ülserler şekillenir.
• Horizontal ve vertikal bulaşma
• Argulus, Lernaea gibi balık parazitleri bulaşmada önemli
23
Balık Tüberkülozu
• Hastalığın etkeni Mycobacterium marinum’ dur. Hastalık,
yüzme havuzu granulomu olarak da bilinir.
• M. fortuitum, M. flavescens, M. chelonae, M. gordonae,
M. terrae, M. triviale, M. diernhoferi, M. celatum, M.
kansasii ,M. intracellulare
• Yüzeyde yaralarla başlar. Kambur bir görüntü vardır.
Etkenin yerleştiği yere göre o bölge şişmeye başlar. Bir
süre sonra açılır ve bakteri tüm akvaryumu kontamine
eder (açık Tüberkuloz). İlk belirtilerden balığın ölümüne
kadar çok uzun bir zaman geçer.
• Tedavi önerilmez.
• Zoonoz
Hastalıklardan Korunma ve
Kontrol
• Kuluçkahanelerde sertifika uygulanması
• Ülkeye giriş-çıkışta yumurta, yavru ve anaçlara
•
•
•
•
•
kontroller uygulanması,
Su kalitesi ile ilgili parametreler (CO,
sıcaklık,tuzluluk, bulanıklık, besleyici elementler)
Balık girişi ve transferinin kontrolü
Yem ile ilgili parametreler (Yem kalitesi)
Yavru kalitesi ile ilgili parametreler
Stres Kontrolü (Yoğun stoklama,balıkların sık
ellenmesi ve nakiller )
24
Aşılama
• Enjeksiyonla aşılama
• Banyo ile aşılama (kısa süreli, uzun
süreli banyo aşılaması)
• Oral aşılama
• Sprey aşılama
Numune kabul kriterleri
• Klinik belirtileri gösteren balıklar seçilmelidir..
• Mümkün olduğunca çabuk ve canlı ulaştırılmalıdır.
• Bunun için en uygunu oksijen sistemli balık
•
•
•
tanklarıdır
Ölü balıklar ise buz içerisinde soğuk zincirle
ulaştırılır.
Balık örnekleri ile buzun temas etmemesi
gerekmektedir.
Bakteriyolojik muayene için tedavi görmemiş
balıklar seçilmelidir (Tedavi hakkında bilgi
verilmelidir).
25
TEŞEKKÜRLER….
26