T C.. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI AB ENTEGRE ÇEVRE UYUM

TC
T.C.
ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI
AB ENTEGRE Ç
ÇEVRE UYUM STATEJİSİ
(UÇES)
2007--2023
2007
ANKARA 2007
İÇERİK
¾
¾
¾
¾
¾
¾
¾
¾
¾
İçindekiler
Kısaltmalar
Giriş
Mevcut Durum
Ulusal Çevre Stratejisinin Temel İlkeleri
Türkiye’nin
Türkiye
nin Çevresel Vizyonu ve Temel Amacı
Sektörel Öncelikler ve Politikalar
AB Uyumu İçin Çevre Yatırımları İhtiyacı ve Karşılanması
Ul
Ulusal
l Çevre
Ç
St
Stratejisinin
t ji i i U
Uygulanması
l
EKLER:
¾
EK--1. ÇEVREYLE İLGİLİ
EK
İ İ İ MEVZUAT
¾
EK--2. ÇEVRE İLE İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR
EK
¾
EK--3. AB KAYNAKLARI İLE DESTEKLENECEK PROJELERİN
EK
SEÇİM
İ KRİTERLERİ
İ
İ
¾
EK--4. SU, ATIKSU VE KATI ATIK İÇİN FEASIBLE MODELİNİN
EK
KULLANIMI
¾
EK-- 5. SEKTÖREL
EK
Ö
İİZLEME TABLOLARI
1. GİRİŞ
¾
Ulusal
Ul
l Çevre
Ç
Stratejisi
St t ji i (UÇES) dokümanı
d kü
Tü ki ’ i AB’ye
Türkiye’nin,
AB’
girişi için bir ön koşul olan, AB çevre müktesebatına uyum
sağlaması ve mevzuatın etkin bir şekilde uygulanması
amacıyla tam uyumun sağlanması için ihtiyaç duyulacak
teknik ve kurumsal altyapı, gerçekleştirilmesi zorunlu çevresel
iyileştirmeler ve düzenlemelerin neler olacağına ilişkin detaylı
bilgileri içermektedir
içermektedir..
¾
UÇES hazırlanırken temel olarak “Ulusal Çevre Stratejisi ve
Eylem Planı”ndan
Planı ndan, “Entegre
Entegre Uyumlaştırma Stratejisi
Projesi”nden ve “Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımların
Planlanması
Projesi”nden
elde
edilen
çıktılardan
faydalanılmıştır. Ayrıca
faydalanılmıştır.
Ayrıca, hazırlanan stratejinin Kalkınma Planı,
Planı
Yıllık Programlar ve 2003 Yılı Ulusal Programa uygun
olmasına dikkat edilmiştir
edilmiştir..
¾
UÇES’in bileşenleri oluşturulurken kamu kuruluşlarının yanı
sıra özel sektör ve sivil toplum kuruluşları başta olmak üzere
tüm tarafların sorumluluk almasını gerektiren bir yaklaşım
izlenmiştir
izlenmiştir..
2. MEVCUT DURUM
¾
Mevcut çevre durumu
¾
Yasal çerçeve (Ek
(Ek--1’de detaylandırılmıştır)
-Kanunlar
-Uluslararası
Ul l
A l
Anlaşmalar
l ve Sö
Sözleşmeler
l
l
-Yönetmelikler
¾
Sorumlu Kurum ve Kuruluşlar (Ek
(Ek--2’de detaylandırılmıştır)
¾
Çevre
Ç
K
Korumada
d Y
Yaşanılan
l D
Darboğazlar
b ğ l ve Ri
Riskler
kl
-Mevzuatta boşluklar ve örtüşmeler
-Kurumsal kapasitede yetersizlikler
-Finansman yetersizliği
-İzin, izleme, denetleme ve raporlamada
p
yyetersizlikler
¾
¾
¾
¾
¾
¾
¾
¾
3 ULUSAL ÇEVRE STRATEJİSİNİN TEMEL
İLKELERİ
UÇES’in hazırlanmasında aşağıdaki ilkeler dikkate
alınmıştır
alınmıştır.
Sağlıklı ve Dengeli bir Çevrede Yaşama Hakkı
S ktö l A
Sektörler
Arası Entegrasyon
E t
Kullanan--Kirleten Öder
Kullanan
Kirliliği Önleyici Tedbirlerin Alınması
Doğal Kaynakların Korunması
Sürdürülebilir Kalkınma
Kamu--Özel Sektör İşbirliği
Kamu
Kamuoyunda Çevre Bilincinin Artırılması ve Halkın
Katılımı
a
4 TÜRKİYENİN ÇEVRESEL VİZYONU VE TEMEL AMACI
¾
Vizyon:
Vizyon:
Ulusal Çevre Stratejisinin gerçekleştirilmesi ile Türkiye
“Bugünkü
Bugünkü ve gelecek kuşakların temel gereksinimlerinin
sürdürülebilir kalkınma yaklaşımıyla sağlandığı, yaşam
kalitesinin artırıldığı, sağlıklı ve dengeli bir çevrede
yaşama hakkını gözeten bir ülke olacaktır
olacaktır”.
¾
Temel Amaç
Amaç::
UÇES’in amacı, ülkemizde ekonomik ve sosyal şartları
dikkate alarak ulusal çevre mevzuatımızın AB çevre
müktesebatı ile uyumlaştırılarak uygulanması ile
uygulamanın izlenmesi ve denetlenmesini sağlamaktır
sağlamaktır..
¾
Alt Amaçlar
Amaçlar::
z
z
z
Mevzuat Uyumu
Uygulama
Yatırım
5 SEKTÖREL ÖNCELİKLER VE POLİTİKALAR
¾
Su Sektörü
Mevcut Durum
¾
2004 yılı verilerine göre Türkiye
Türkiye’de
de ikincil ve ileri arıtım
yapan 138 arıtma tesisi bulunmaktadır.
bulunmaktadır.
¾
Kentsel Atıksu Direktifi gereklerinin yerine getirilmesi için
nüfusu 2000 den büyük yerleşim yerleri için çeşitli
kapasitede yaklaşık 2.942 tane yeni arıtma tesisinin
yapılması gerekmektedir
gerekmektedir..
¾
Yi
Yine
aynı şekilde
kild 2002 yılında
l d Türkiye’nin
Tü ki ’ i kanalizasyon
k
li
şebekesinin 65.
65.535 km
km.. olduğundan yola çıkılarak,
mevcut duruma göre 2022 yılında bu rakamın 85
85..200
k . olması
km.
km
l
gerekmektedir.
gerekmektedir
k k di . Nüfusu
Nüf
2000 den
d
kü ük
küçük
belediye ve köylerde ise uygun arıtma ve bertaraf
yyöntemleri kullanılacaktır
kullanılacaktır..
Kentsel Atıksu Arıtma Yönetmeliğine göre atıksu arıtma tesisi sayısı
Nüfus Aralıkları
>100,000
100,000
Belediye
sayısı *
Belediye
nüfusu
Kanalizasyon
sebekesi olan
Belediye
sayısı
Kanalizasyon
şebekesi ile
hizmet edilen
nüfus
Kanalizasyon
şebekesi ile
hizmet edilen
Nüfusun
Oranı
Arıtma
Tesisi
sayısı
(ikincil+ ileri)
Arıtma
Tesisi ile
Hizmet
Alan
Nüfus
Arıtma
Hizmeti
Alan nüfus
oranı
58
29 772 881
58
28.563.084
96
46
20.554.995
69
77
5 344 259
74
4.806.972
90
15
1.073.804
20
450
9 309 091
403
7.546.575
81
43
1.770.561
19
2 206
8 929 928
1 396
4.923.454
55
33
449.956
5
345
578 891
208
309.395
53
1
27.114
5
3 136
53 935 050
2 139
46 149 480
87
138
23.876.430
44
100,000--50,000
100,000
50
50,000
50,000000-10,000
10 000
10,000--2000
10,000
<2000
TOPLAM
*
: Büyükşehir belediyesinden hizmet alan ilçe ve alt kademe belediyeleri bağlı olduğu büyükşehir belediyesi
nüfusu içinde değerlendirilmiştir.
Bu nedenle tabloda ilçe ve alt kademe belediye sayıları gösterilmemiştir.
** : 2004 Yılı TÜİK Verileri Alınmıştır.
MEVZUAT UYUMU
¾
“K t l Atıksu
“Kentsel
At k Arıtma
A t
Yö t liği” (08
Yönetmeliği”
08..01
01..2006
2006))
¾
“Tarımsal
Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine
Korunması Yönetmeliği” (18
18..02
02..2004)
2004)
¾
“İ
“İnsanii Tüketim
Tük i
A
Amaçlı
l
(17
17..02
02.. 2005)
2005)
¾
“İçmesuyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan
Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik” (20
20..11
11.. 2005)
2005)
¾
“Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu
Kirliliğin
ğ Kontrolü Yönetmeliği”
ğ (26
26..11
11..2005)
2005)
Karşı
Suların
S l
Sular
H kk d Yönetmelik”
Hakkında
Yö
lik”
¾
¾
“Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği” (09
09..01
01..2006)
2006)
¾
Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (31
31..05
05..2005)
2005)
MEVZUAT UYUMU
¾ Yer
altı sularının bazı tehlikeli maddelerin
neden olduğu kirlenmeye karşı korunması
h kk d
hakkında
Di ktif Balıkların
Direktif,
B l kl
Y
Yaşamını
Korumaya Yönelik Tatlısu Kalitesine Dair
Direktif
ile
Deniz
Kabuklularının
Ortamlarının Kalitesinin Korunmasına Dair
Direktifin
uyumlaştırılması
ile
ilgili
çalışmalar devam etmektedir
etmektedir..
SU SEKTÖRÜ YATIRIM İHTİYACI
¾
Yüksek miktarda yatırım gerektiren direktiflerin başında
Kentsel Atık Suyun Arıtılması Direktifi, İçme Suyu Direktifi,
İçme suyu Amacıyla Kullanılan Yüzeysel Suların Kalitesi ile
ilgili Direktif, Su Çerçeve Direktifi, Suda Tehlikeli Maddeler
Direktifi Nitrat Direktifi ve Yüzme Suyu Direktifi
Direktifi,
gelmektedir..
gelmektedir
¾
Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması
Projesinde;; 2003 Yılı Ulusal Programında su sektörü içinde
Projesinde
yer alan toplam 24 direktiften 15 direktifin yatırım maliyetleri
kısmen çalışılmıştır
çalışılmıştır.. Bu direktiflerin yatırım maliyetleri 63
Milyar 124 Milyon YTL (33 Milyar 969 Milyon Avro) olup
gerii kalan
k l
diğ
diğer
di ktifl l ilgili
direktiflerle
il ili herhangi
h h
i bir
bi çalışma
l
yapılmamıştır
yapılmamıştır..
İçme Suyu Yatırım İhtiyacı (2007 – 2023)
(Milyon Avro)
Toplam
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
Arıtma Tesisi
Yatırımları
1.510
74
87
91
109
87
89
90
89
106
122
77
115
94
93
91
72
24
Şebeke Yatırımları
1 147
1.147
26
41
62
63
77
64
66
59
55
72
141
101
118
118
19
24
41
AT Yenileme
Yatırımları
3.822
136
147
158
170
181
192
203
214
225
236
247
258
269
280
291
302
313
Şebeke Yenileme
Yatırımları
6.264
224
242
260
278
296
314
332
350
368
387
405
423
441
459
477
495
513
Toplam
12.74
3
461
516
571
619
641
659
691
712
755
817
869
897
922
950
879
893
891
Atık Su Yatırım İhtiyacı (2007 – 2023)
(Milyon Avro)
Toplam
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
AAT
Yatırımları
4.983
229
230
230
232
191
219
277
278
373
335
356
372
273
278
260
450
400
Şebeke
Yatırımları
3.838
149
150
171
168
214
183
117
163
194
269
268
255
368
362
322
242
243
AAT
Yenileme
Yatırımları
1.539
50
56
61
66
71
76
81
86
91
96
100
105
110
115
120
125
130
Şebeke
Yenileme
Yatırımları
7.723
259
281
308
332
357
381
405
430
454
479
503
528
552
577
601
626
650
Toplam
18.083
687
717
770
798
833
859
880
957
1.112
1.179
1.227
1.260
1.303
1.332
1.303
1.443
1.423
DİĞER SEKTÖRLER
Su Sektöründe yapılan tüm detaylı çalışmalar
aşağıda yer alan sektörler içinde yapılmıştır
yapılmıştır.
¾ Atık Sektörü
¾
¾
¾
¾
¾
¾
Hava Sektörü
Endüstriyel Kirlilik Kontrolü Sektörü
Gürültü Sektörü
Kimyasallar ve Genetik Olarak
Değiştirilmiş Organizmalar Sektörü
Doğa Koruma Sektörü
Y t S
Yatay
Sektör
ktö (Ç
(Çevresell Etki D
Değerlendirmesi)
ğ l di
i)
6.AB UYUMU İÇİN ÇEVRE YATIRIMLARI
İHTİYACI VE KARŞILANMASI
Çevre Yatırımları İçin Finansman İhtiyacı
¾
Ülkemizin toplam çevre korumaya yönelik yatırım ihtiyacının
belirlenmesinde, AB’ye uyum sağlanması için 2007
2007’den
’den itibaren
yapması gereken yeni yatırımlar ile yenileme,
yenileme bakım ve onarım
maliyetleri dikkate alınmıştır
alınmıştır..
¾
Ü
Ülkemizde
AB’ye uyum kapsamında çevre iyileştirilmesi amacıyla
endüstri, tarım ve kentsel alt yapıları da içerecek şekilde yapılması
gereken yatırımların maliyeti 108
108..851 milyon YTL dir (58
58..585
milyon Avro)
Avro)..
¾
Ancak bu yatırım ihtiyacı tahmini yapılan çalışmaların kapsamı ile
Ancak,
sınırlı olup belirli sektörlerde daha detaylı çalışmaların
yapılmadığının bazı sektörlerde ise eksikliklerin olduğunun
belirtilmesi gerekmektedir
gerekmektedir..
ÇEVRE YATIRIMLARI İÇİN FİNANSMAN İHTİYACI
Çevre yatırımlarının tutarı;
milyon
il
YTL
Su Sektörü
63.124
Endüstriyel Kirlilik Sektörü
27.765
Katı Atık Sektörü
17.766
Hava Sektörü (TÜPRAŞ DAHİL)
796
Doğa Koruma Sektörü
490
olmak üzere toplam 109
109..650 milyon YTL olması beklenmektedir
Çevre Yatırımları İçin Finansman İhtiyacı
Yatırımlarının
sektörlere
dağılımına
bakıldığında
bakıldığında,,
%
Su Sektörü
58
Endüstriyel Kirlilik Sektörü
25
Katı Atık Sektörü
16
Hava Sektörü
0.7
Doğa Koruma Sektörü
0.4
ağırlığa sahip olduğu görülmektedir
görülmektedir..
Yatırım İhtiyacı Finansmanın Karşılanması
¾
¾
Çevre politikalarının uygulanmasında ekonomik
araçlar çevre politikalarını destekleyecek şekilde
kullanılmalıdır
kullanılmalıdır..
Yeni Çevre Kanununda
Kanununda;;
z Belediyelerin
su, atıksu ve katı atıkla ilgili
hi
hizmetlerinin
tl i i karşılığını
k
l ğ almasının
l
sağlanması,
ğl
z Bu hizmetlerden tahsil
ettikleri gelirleri yine
sadece
bu
alanlarda
kullanmalarının
sağlanması,
z Teşvik
ve cezai yaptırımın güçlendirilmesi
hususları yyer almıştır
almıştır.
ş .
Yatırım İhtiyacı
y
Finansmanın
Karşılanması
Çevresel
yatırımlara
finansman
sağlanmasında önemli kaynaklardan biri
olan tarifeler hizmetin sürdürülebilirliği
açısından büyük bir önem arz etmektedir.
etmektedir.
Tarifeler belirlenirken tüketicilerin ödeme
gücü de dikkate alınması ve yapılan
yatırımların finansmanın geri kazanılması
önem arz etmektedir.
etmektedir.
Yatırım İhtiyacı Finansmanın
Karşılanması
2007-2023 yılları arasında toplam çevre yatırımlarının finans
2007kaynaklarına göre dağılımlarına bakıldığında;
bakıldığında;
%
Merkezi
İdareler
17
(DSİ,ÇOB,ÖÇKK,GAP İdaresi gibi)
İller Bankası
12,5
Belediye özkaynakları
18,5
Yurt ddışından
Y
d temin
i
edilen krediler
2
Kamu-özel sektör
işbirliği
1
olması beklenmektedir
beklenmektedir..
Yerel
İdare
Yatırım İhtiyacı Finansmanın Karşılanması
Ayrıca, çevre yatırımlarına
AB fonlarından ve diğer hibe
kaynaklardan
y
Endüstriyel
y kirliliğe
ğ sebebiyet
y
veren sanayilerimizin
özelleştirilmesi
ş
sonucu ((Tüpraş
p ş
gibi) yapılacak yatırımlardan
KİT’ler
İ
tarafından
%
21
28
0,01
oranında katkı sağlanması
ğ
beklenmektedir
beklenmektedir..
Finans Kaynaklarının Karşılanma Oranı (2007 – 2023)
(Bin YTL)
Çevre yatırımlarının finansman
ihtiyacının karşılanması
çalışmasında, GSYİH ve büyüme
hızı verilerinin yıllara göre tahmini
artış oranları hesaba katılarak,
yıllık yatırım programında yer alan
projelerin, 1999
1999--2004 yılları
arasında gerçekleşme
değerlerini, 2005
2005--2006 yılları
arasında programında yer alan
projeleri göz önüne alarak 2007
2023 yılları arasında yatırım
miktarı projeksiyonu yapılmıştır
yapılmıştır..
Bu değerler ve yapılan
Kabuller Tablo’da verilmiştir.
verilmiştir.
(Milyon
Avro)
ORAN
1-Merkezi
İd
İdare
14.378
14 378
7 738
7.738
13%
2-Yerel
İdareler
40.530
21.814
37%
Belediye
Özkaynakları
24.196
13.023
22%
İller Bankası
12.970
6.980
12%
Dış Krediler
1.848
994
2%
PPP (YİD)
1.518
817
1%
3-KİT
10.921
10 921
15.138
15 138
26%
4-Özel Sektör
28.126
1.187
2%
5-Fonlar
(AB+Diğ..Hibe)
(AB+Diğ
Hib )
23 611
23.611
23.
12.708
12 708
22%
108.851
58.585
100
Genel Toplam
p
(1+2+3+4+5)
*1 Avro 1.858 YTL alınmıştır.
AB Yüksek Maliyetli Çevre Direktifleri
¾
•
•
•
¾
•
•
•
•
S Kalitesi:
Su
K lit i
Kentsel Atıksu Direktifi
İçme S
Suyu Direktifi
Suya Deşarj Edilen Tehlikeli Maddeler Direktifi
Hava Kirliliği Kontrolü:
Hava Kalitesi Çerçeve Direktifi
Büyük Yakma Tesisleri Direktifi
Yakıt Kalitesi Direktifi
VOC (Uçucu Organik Maddeler)
¾
•
•
•
•
•
•
¾
•
•
Atık Yönetimi:
Atık Çerçeve Direktifi,
Katı Atık Düzenli Depolama Direktifi
Direktifi,
Evsel Atık Yakma Direktifi,
Tehlikeli Atık Yakma Direktifi
Direktifi,
Ambalaj Atığı Direktifi,
At k Çamuru
Atıksu
Ç
Di
Direktifi.
ktifi
Endüstriyel Kirliliğin Kontrolü:
Endüstriyel Kirliliğin Önlenmesi ve Kontrolü
(IPPC) Direktifi,
SEVESO II Direktifi.
Çevresel Yatırımlara Finansman Sağlanabilecek
Kaynaklar
y
Genel Bütçeden
ç
Sağlanan Kaynaklar
Belediye
Büt l i d
Bütçelerinden
sağlanan kaynaklar
AB Fonlarından
S
Sağlanan
Hibe Kaynaklar
Uluslararası Finans
Kuruluşlarından
Sağlanan Krediler
Çevre Yatırımları
İçin İhtiyaç
Duyulan
Finansman
Özel Sektör Yatırımları
Kamu- Özel Sektör
İşbirliği Yatırımları
İller Bankasından
Sağlanan Krediler
Çevre Yatırımları Finans Kaynakları
Kaynakları
ve Kar
Karşı
şılanma
lanma Oranları
Oranları (2007
(2007–
–2023)
(Milyon €)
PPP
Dış krediler
İller Bankası
Merkezi İdare
Belediye öz kaynağı
817€; %1
994 €; %2
6.980 €; %12
7.738 €; %13
13.023 €; %22
Özel sektör
15.138 € ;%26
Fonlar
12.708 €; %22
TOPLAM : 58.585 €
4 .1 9 4
2021
4 .3 0 8
4 .1 5 3
2020
2023
4 .1 5 4
2019
4 .3 9 8
4 .0 7 5
4 .0 2 2
2017
2018
3 .9 8 6
2016
3 .5 1 4
3 .9 4 2
2 .7 4 7
2011
2 .9 8 0
2 .6 8 3
2.000
2 .4 6 3
2.500
1 .9 2 3
3.000
2 .2 0 5
3.500
2010
4.000
3 .22 5 5
4.500
2015
(Milyon €)
5.000
2022
Çevre sektörü yatırımları için öngörülen
t l
toplam
finansman
fi
ihtiyacının
ihti
k
karşılanma
l
oranları
l
1.500
1 000
1.000
500
Kamu bütçesi
Özel Sektör
2014
2013
2012
2009
2008
2007
0
Hibeler
Krediler
TOPLAM : 58.585 €
Toplam Çevre yatrımı ihtiyacı
3 .1 3 2
2023
3 .0 2 8
2021
3 .2 2 7
2 .9 9 2
2020
2022
2 .9 9 9
2 .8 7 6
2017
2019
2 .8 9 4
2016
2 .9 2 2
2 .8 5 5
2 .4 5 1
2 .22 4 6
2 .0 4 1
1 .9 3 9
2011
1 .7 5 5
2009
1 .9 7 0
1 .6 9 0
1 500
1.500
2008
2.000
1 .5 0 9
2 500
2.500
2010
(Milyon €)
3.000
2015
3 500
3.500
2018
Kamu sektörü çevre yatırımı için öngörülen
finansman ihtiyacının karşılanma oranları
1.000
500
Kamu bütçesi
Hibeler
2014
2013
2012
2007
0
Krediler
TOPLAM : 42.526 €
Kamu Sektörü Yatırım İhtiyacı
Çevre Yatırımları Toplam Finansman İhtiyacı (2007-2023)
(Milyon €)
Su Sektörü
S
33.969 €
58%
EKK
14.785 €
25%
Katı atık
9.560 €
16%
Hava kirliliği
428 €
1%
TOPLAM : 58.585 €
Çevre Yatırımları Finansman İhtiyacının Yıllara Göre
Dağılımı
(Milyon €)
4.830
2023
4.489
2021
4.720
4.517
2020
2022
4.399
2019
44.214
2018
3.601
2016
4 .095
3.523
3.059
2013
2015
2.936
22.784
2011
2012
2 .672
2010
1.867
2.000
1.591
3.000
2.4457
4.000
3.264
5.000
2017
6.000
1.000
Su Sektörü
Katı atık
2014
2009
2008
2007
0
EKK
TOPLAM : 58.585 €
Çevre yatırımları finansman ihtiyacı
AB Fonlarından Sağlanan Hibe
Kaynaklar
Avrupa Birliğine (AB) üyelik sürecinde olan Ülkemiz üyelik
öncesi mali yardımlardan yararlanmaktadır
yararlanmaktadır..AB ile
imzalanan yıllık finansman zabıtları ile ülkemize AB
kaynaklarından,
Milyon avro
2004
250
2005
300
2006
500
kaynak
k
k sağlanmıştır
sağlanmıştır.
ğl
t .
AB Fonlarından Sağlanan Hibe
Kaynaklar
¾ AB
Fonlarından yatırım projelerine destek
sağlanırken proje maliyetinin en fazla yüzde
75’i’i karşılanmakta,
75
k
l
kt kalan
k l
k
kısmın
iise ulusal
l
l
kaynaklardan sağlanmaktadır.
sağlanmaktadır.
¾ AB
Fonlarından tahsis edilen kaynaklar ile
karşılık gelen ulusal katkı payları halen
Hazine Müsteşarlığı bünyesinde bulunan
Ulusal Fon merkezinde toplanmaktadır
toplanmaktadır..
AB Fonlarından Sağlanan Hibe
Kaynaklar
¾
AB katılım öncesi mali yardımlarının 2007
2007--2013
yyıllarını kapsayacak
p y
olan dönemde
Avrupa
p
Komisyonu
tarafından
mali
yardımların
kullanılmasına
yönelik
olarak
yeni
bir
mekanizma olan IPA ( Instrument for Pre
Pre-Accession–
Accession
–Katılım Öncesi Mali Araç) Programı
oluşturulmuştur
oluşturulmuştur.
ş
ş .
¾
AB fonlarından sağlanacak
ğ
kaynaklarla
y
2007 –
2023 yılları arasında ihtiyaç duyulan çevre
yatırımlarının yüzde 21
21’inin
’inin karşılanabileceği
tahmin edilmektedir
edilmektedir..
ULUSAL ÇEVRE STRATEJİSİNİN
UYGULANMASI
Çevre sektörü, AB’ye uyum müktesebatının
p
bölümlerinden biridir
biridir.. Ç
Çevre
en kapsamlı
sektörü ülke genelinde büyük çaplı çevre
korumaya yönelik alt yapı yatırımı
yapılmasını
gerektirdiği
gibi,
yasal
mevzuatın uyumlaştırılmasını ve kurumsal
yapının güçlendirilmesini de
gerekli
kılmaktadır..
kılmaktadır
ULUSAL ÇEVRE STRATEJİSİNİN UYGULANMASI
¾
Mevzuatı Uygulanması, AB’ye uyum sürecinin
önemli bir aşamasıdır
aşamasıdır.
ş
. Uygulamanın
yg
etkin bir ş
şekilde
sağlanabilmesi için yeterli mali kaynağın sağlanması
ve belirlenen amaçların gerçekleştirilmesine yönelik
faaliyet planlarının hazırlanması gerekmektedir
gerekmektedir..
¾
Çevre alanında g
Ç
gerekli g
görülen y
yeni düzenlemeler
genel olarak 2003 Yılı Ulusal Programda öngörülen
tarihlere uygun olarak yapılmıştır.
yapılmıştır.
¾
Çevre alanında yaşanan darboğazları aşmak
amacıyla 2872 sayılı Çevre Kanununda değişiklik
çalışmaları tamamlanmış ve 5491 sayılı Çevre
Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
yasalaşmıştır.
yasalaşmıştır.
Ulusal Çevre Stratejisinin Uygulanması ve
İzlenmesi
¾
Çevre müktesebatımızın AB’ye uyumlaştırılması için ülkemizde
izleme,değerlendirme
, ğ
ve raporlama
p
konularında kurumsal
yapıların güçlendirilmesine ihtiyaç vardır.
vardır.
¾
Ulusal Çevre Stratejisinin uygulanması amacıyla Başbakanlık,
DPT Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dışişleri Bakanlığı,
İçişleri Bakanlığı, ABGS, İller Bankası Genel Müdürlüğü,
Sağlık Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri
B k l ğ Sanayi
Bakanlığı,
S
i ve Ticaret
Ti
t Bakanlığı,
B k l ğ Enerji
E ji ve Tabii
T bii
Kaynaklar Bakanlığı Çevre ve Orman Bakanlığı, üst düzey
temsilcilerinden
oluşan
“UÇES
Yönlendirme
Kurulu”
oluşturulacaktır.
oluşturulacaktır.
¾
Yıllık faaliyet planları, UÇES’de yer alan amaçların ve
hedeflerin gerçekleştirilebilmesi için yapılacak faaliyetlerin ne
zaman, kimin tarafından yapılacağını ve nasıl yapılacağını
gösterecek şekilde hazırlanacaktır
hazırlanacaktır..
UÇES’in Uygulanması İle AB’ne Üyelik Sürecinde AB
Müktesebatına Uyumun Sağlanmasına Yönelik Olarak
Aşağıdaki Hususların Gerçekleşmesi Sağlanacaktır
¾
Mevzuat Uyumu:
Uyumu: Türkiye’deki mevcut çevre politikaları, mevzuat ve
uygulama ile AB müktesebatının gerekleri arasındaki uyumsuzluklar
giderilecektir..
giderilecektir
¾
Uygulama: Müktesebatın uyumlaştırılmasını müteakip çevre altyapısı ve
Uygulama:
sanayi üretiminde çevreye duyarlı modern teknolojilerin kullanılması
yoluyla tam uyumlaştırmaya yönelik adımlar atılacaktır
atılacaktır.. İlgili tüm AB
gereklerinin yürürlükte bulunan ulusal yasalara tamamıyla yansıtılmasının
yanı sıra ulusal yasaların yönetilmesi, etkin ya da pratik uygulama için
yeterlili bütçeleri
bü l i olan
l uygun kurumsal
k
l yapılar
l oluşturulması
l
l
ve kanunlara
k
l
tam uyumu sağlamak amacıyla gerekli kontrol ve cezai müeyyidelerin
uygulamaya konulması da sağlanacaktır.
sağlanacaktır.
¾
Yatırım
Yatırım:: Yatırımların finansmanı dahil çevresel uyumla ilgili gerekli
önlemler alınacaktır
alınacaktır..
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
¾
AB direktifleriyle birlikte ülkemizde yeterli olmayan izleme,
izin, değerlendirme, ve raporlama konularında kurumsal
yapılanma
l
ve güçlendirmelere
ü l di
l
ihti
ihtiyaç
vardır
vardır.
d .
¾
E
Entegre
bi izin
bir
i i ve denetim
d
i sisteminin
i
i i kurulma
k l
ih i
ihtiyacı
duyulduğundan bu kapsamda yukarda bahsedilen
işlevlerin Çevre ve Orman Bakanlığına bağlı ayrı bir
işlevlerin,
kurum tarafından yapılması için “Türkiye Çevre İdaresi
Başkanlığı”nın
ş
ğ
kurulması ile ilgili
g
bir yyasa taslağı
ğ
hazırlanmıştır..
hazırlanmıştır
¾
Politika belirleyici ve karar vericilere destek sağlayacak
çevresel bilgiye erişim altyapısının tamamlanarak
uygulamaya geçmelidir.
geçmelidir.
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
¾
Kirliliğin kaynağında azaltılması, kirliliği en aza
indirecek temiz üretim teknolojilerinin,
j
kullanılması,
atıkların geri kazanılmasını destekleyecek kurumsal
yapılanma ve faaliyetlere öncelik verilmelidir
verilmelidir..
¾
Su yönetimi ile ilgili politika ve öncelikleri
belirleyecek
y
uygulamanın
yg
daha etkin ve verimli
yürütülmesini sağlayacak Su Kanunu bir an önce
çıkartılmalıdır.
çıkartılmalıdır.
¾
Çevre ile ilgili politikaların uygulanmasında
ekonomik araçların rolünün daha fazla arttırılması,
kullanıcı
ücretlerinin
yanı
sıra
vergiler,
sübvansiyonlar ve teşvikler uygulamada yerini
gereği gibi almalıdır.
almalıdır.
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
¾
Özellikle kamu sektörünün yatırımlarının finanse
edilebilmesi için, ulusal ve uluslararası, hibelerin
ve kredilerin,
belirlenen önceliklendirme
kriterlerine göre seçilmiş projelere kullandırılması
ve projelerden
j l d
ö llikl
özellikle
b l di
belediye
alt
lt yapı
yatırımlarına ait olanların İller Bankası kanalıyla
gerçekleştirilmesi için gerekli çalışma ve
düzenlemelerin yapılması gerekmektedir
gerekmektedir..
¾
Avrupa Birliğine uyum sürecinde yapılacak
çalışmalarda personel sayısının artırılması ve
mevcut personele yönelik eğitim programının
oluşturulması son derece önemlidir
önemlidir..
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
¾
Çevre için kamu yatırım harcamaları geçmişteki
eğilimler
ğili l doğrultusunda
d ğ lt
d devam
d
ettirilmeli,
tti il li Yeni
Y i Orta
Ot
Avrupa ülkeleri ile benzer geçiş süreleri
sağlanmalıdır. Yeni üye ülkelere sağlanan ISPA ve
sağlanmalıdır.
yapısal fonlar ve krediler Türkiye’ye de benzer
şartlarda uygulanması sağlanmalıdır.
sağlanmalıdır.
¾
UÇES’te
UÇES te yer alan bilgi ve yaklaşımların,
yaklaşımların ilerleyen
süreçte tek bir proje altında ele alınması ve olası
sapmaların ve gerekçelerinin belirlenmesi faydalı
olacaktır
olacaktır..
TEŞEKKÜRLER