Sandık gözlemcileri bilgilendirme notu

SANDIK
GÖZLEMCİLERİ
BİLGİLENDİRME
NOTU
Bu yazıda 30 Mart 2014 yerel seçimlerinde sandık
müşahitlerinin nelere dikkat etmesi gerektiği görev ve yetki
alanları, hangi durumların usulsüz olduğu, bir usulsüzlükle
karşılaşıldığında neler yapılması gerektiği hakkında bilgiler
mevcuttur.
Seçimlerin şeffaf ve kanunlara uygun bir şekilde yapılıp
tamamlanabilmesi için, kasten veya yanlışlıkla yapılabilecek
hatalı uygulamalara engel olmaya çalışmak secim kanunu
tarafından bizlere tanınmış bir haktır. Bu hususta en önemli
görev, sandık görevlilerine ve yine sandık başındaki
müşahitlere, yani gözlemcilere aittir. Sandık kurulu üyelerinin
ve müşahitlerinin görev ve sorumlulukları farklıdır.
Sandık kurulu üyeleri, oy verme, sayım ve dokum işlerini
yürüten kurulu oluştururlar. Müşahitler ise, itiraza yetkili
gözlemcilerdir. Bu yüzden müşahitlere “gözlemci” de denilebilir.
Bu çalışma, sandık kurulu üye ve müşahitlerinin secim günü ve
sonrasında dikkat etmeleri gereken hususlar üzerine bilgi
vermektedir.
1
-
İÇİNDEKİLER:
1) GİRİŞ
-
-
Sandık alanı, sandık çevresi, oy sandığı kavramları
Sandık çevresinde kimler bulunur?
-
2) SANDIK CEVRESİNDEKİ GÖREVLİLER
-
Sandık kurulu kimlerden oluşur?
Sandık kurulunun görevleri nelerdir?
“Müşahit” kime denir, görevleri nelerdir?
Sandık kurulu üyelerinden gelmeyen olursa ne olacak?
Müşahidin oy kullanması
-
6) OY DOKUMU VE SAYIMI
-
3) SEÇİM GÜNÜ SANDIK ÇEVRESİ YASAKLARI VE
KURALLAR
-
Seçim günü yasakları
Görevli olmayan yabancı şahıslar
Telefon, ses ve görüntü kayıt cihazı
Telefonla görüşme yasağı
Sandık kurulunca çağrılmamış, üniformalı
görevlileri
Medya sandık alanına girebilir mi?
güvenlik
Sandık başına saat kaçta geleceğiz?
Yemin
5) SECİM GUNU OY VERME VE ÖNEMLİ HUSUSLAR
-
Oy verme ne zaman başlar?
Başlamadan önce
Oylar sayılmadan önce neler yapılır?
Sandık açılıyor!
Zarflar geçerli mi?
Sandık kurulu başkanı, pusulaların sayımı ve dokumu için
görev dağılımı yapar.
Hangi oy pusulaları geçersizdir?
7) SONUÇ İLANI VE SORUMLULUKLAR
-
-
4) SEÇİM GÜNÜ SEÇİM ÖNCESİ SORUMLULUKLAR
-
Kimler oy kullanabilir?
Kimlik tespiti
Oy verme sırasında nelere dikkat edeceğiz?
Fiil ehliyeti bulunmayan yaşlı kişiler ve/veya zihinsel
engelli kişiler oy kullanabilirler mi? Böyle bir durumda
nelere dikkat edeceğiz?
Sandık seçmen listesinde adları yazmayan kişiler, o
sandıkta oy kullanabilirler mi?
Oy verme işleminin biteceği saat geldiğinde hala seçmen
varsa ne olacaktır?
Oy kullanma bitiminin ilanı
-
Sonucun ilanı
Tutanağa geçirilecek bilgiler nelerdir
Pusula ve secim araçlarının teslimi
8)
İTİRAZ VE ŞİKÂYETLER
-
İtiraz ve şikayet aynı şey midir?
İtiraz
Şikayet
Sonuç
2
ÖNEMLİ NOT
2) SANDIK CEVRESİNDEKİ GÖREVLİLER
-
Sandık Görevlisi olmak için ise Yüksek Secim Kurulu tarafından
görevlendirilmek ya da bir siyasi parti tarafından görevlendirilmek
gerekmektedir.
1)GİRİŞ
-
SANDIK ALANI,
KAVRAMLARI
SANDIK
CEVRESİ,
OY
SANDIĞI
Sandık alanı ve sandık çevresi, farklı alanları ifade etmektedir.
Sandık çevresi, sandığın çevresindeki 15 metre yarıçaplı alandır.
(Sandık alanına göre daha küçük bir çevre) Sandık alanı ise, sandık
kurulunun görev yaptığı yer merkez olmak üzere 100 metre yarı çaplı
alandır. (Sandık çevresine göre daha geniş bir alan) Oy Sandıkları;
şeffaf, ısıya ve kırılmaya dayanıklı, sert plastikten yapılır. Oy
sandıklarının ve oy verme kabinlerinin üzerinde Yüksek Secim
Kurulu ibaresi ve filigranı bulunur.
-
SANDIK ÇEVRESİNDE KİMLER BULUNUR?
Bir sandık çevresinde ve alanında, siyasi partilerin hem sandık
kurulu üyeleri hem de müşahitleri (gözlemcileri) görev yapar. Sandık
kurulu üyelerinin ve müşahitlerinin görev ve sorumlulukları farklıdır.
Sandık kurulu üyeleri, oy verme, sayım ve dokum işlerini yürüten
kurulu oluştururlar. Müşahitler ise, siyasi partilerin itiraza yetkili
gözlemcileridir. Bu yüzden müşahitlere “gözlemci” de denilebilir.
Sandık kurulu kimlerden oluşur?
Şehirlerde; bir başkan ve bir memur üye ile, son milletvekili
seçiminde en çok oy alan beş partinin belirleyeceği birer üyeden
oluşur. Köylerde ise, memur üye olmaz. Onun yerine köy ihtiyar
meclisi üyeleri arasından kura çekilerek bir üye belirlenir. Sandık
kurulu üyeleri, sandık başında resmi görev yapar. Oy pusulasını ve
zarfı vatandaşa veren, kimlik kontrolü yapan, secim bittikten sonra
sandığı açıp oyları sayan ve tutanağı düzenleyen kurulun üyeleridir.
Başkan ve memur üye ise, İlçe Seçim Kurulu tarafından, genellikle
kamu görevlileri olan öğretmenler arasından atanır.
- Sandık kurulunun görevleri nelerdir?
Sandık Kurulu
• Secim için on hazırlıkları yapar,
• Secim sırasında kimlik kontrolü yapar,
• Oy pusulasını ve zarfı vatandaşa verir,
• Oy verme işleminden sonra seçmenin imzasını alır,
• Secim bitiminde sandığı açıp oyları sayar,
• Sandık sonuç tutanağını düzenler,
• İtirazları karara bağlar,
• Sonuç tutanağı, diğer malzemeler ve belgeleri İlce Secim Kurulu
Başkanlığı’na ulaştırır.
• Kısacası sandık kurulu, secim günü tüm sandık işlemlerini yürütür.
Sandık çevresinde düzeni bozan, iş yapılmasını engelleyen, kişileri
önce sandık kurulu başkanı uyarır. Uyarı dikkate alınmazsa sandık
kurulu başkanı kolluk kuvvetlerini çağırarak düzeni sağlar. Sandık
kurulu başkanı bu görevini yapmazsa, sandık kurulunun üyeleri
tarafından hemen İlce Secim Kurulu’na bildirilir. Böyle durumlarda,
sandık kurulu üyeleri kolluk çağırma yetkisini sandık başkanı yerine
kullanmalı ve bunu da tutanağa geçirmelidir.
3
-
“Müşahit” kime denir, görevleri nelerdir?
Sandık başı işlemlerini takip etmek üzere, siyasi partilerin ve
bağımsız adayların belirleyip, İlce Secim Kurulu’na sunacağı yetkiliye
“müşahit” veya “gözlemci” denir. Müşahit, secimin tarafsız bir şekilde
yürütülüp yürütülmediği, sandık kurulunun görevini gerektiği şekilde
yapıp yapmadığı gibi hususları denetler. Gerekirse itiraz hakkını
kullanır, ilgilileri olası sorunlardan haberdar eder. Ortak Sol Aday
sandık müşahitleri secim bitip oylar sayıldığında, oy sayılarının
yazıldığı mühürlü tutanağın bir örneğini Ortak Sol Aday tarafından
görevlendirilen gönüllü bina sorumlusuna ulaştırır. Eğer sandık
kurulu başkanından sandık tutanağının ıslak imzalı bir kopyasını
alamaz ise, bina içine asılan tutanağın fotoğrafını çekerek Ortak Sol
Aday iletişim adresine e-posta yolu ile ulaştırır. Ayrıca secim
sürecinde yaşanabilecek aksaklıkları ve gözlemlerini Ortak Sol Aday
tarafından hazırlanacak gözlem raporuna katkı sağlamak amacı ile
yine Ortak Sol Aday iletişim adresine bildirir.
- Müşahidin sandık başında bulunma hakkı
Secim surecinin başından itibaren, müşahitlerin de, tüm işlemleri
takip etmek ve denetlemek, tutanağa geçirmek ve gerektiği yerlerde
itiraz etmek üzere sürekli sandık çevresinde kalma hakkı vardır. Bu
yasal hak, hiçbir şekilde engellenemez.
DİKKAT
Secim günü, bir siyasi parti onaylı “Müşahit Görev Belgesinin”
düzenlenerek
müşahidimize
verilmesi
ÇOK
ÖNEMLİDİR!
Müşahidimiz, bu belge ile görevini yapabilecektir. Sandık
gözlemcilerine hangi partiye ait Müşahit Görev Belgesi verileceği
secim günü tamamen lojistik ve organizasyonel dağılıma göre
belirlenecektir. Siyasi partilerden görev belgesi temini tamamen
hukuki prosedürlere uygunluk nedeniyle gerekmektedir.
Her vatandaş Müşahit Görev Belgesi olmadan da sandık
başında gözlemci olarak bulunabilme hakkına sahiptir. Ancak
belgesiz olarak resmi itiraz hakkına sahip olmayacaktır. Aynı
zamanda belgesiz gözlemciler, Sandık Kurulu Başkanı’nca
sandık çevresinden uzaklaştırılma riski taşımaktadır. O nedenle
biz Ortak Sol Aday gönüllülerine siyasi partiler kanalıyla temin
edeceğimiz Müşahit Görev Belgesini taşımalarını önemle
önermekteyiz.
-
Sandık kurulu üyelerinden gelmeyen olursa ne olacak?
Eğer sandık kurulu üyelerinden eksik varsa; gelmeyen üye yerine,
aynı partinin gönderdiği yedek üye geçer.
-
Sandık kurulu, yedek üyelerden de tamamlanamaz ve 3
kişinin altına düşerse ne olacak?
Sandık başkanı bu eksikliği “okuryazar herhangi bir seçmeni” kurulda
görevlendirerek gidermek zorundadır.
DİKKAT
Böyle bir durumla karşılaşılırsa, müşahit, mutlaka sandık kuruluna
başvurmalı ve kurulda asıl üye olma imkânını kullanmalıdır.
- Müşahidin oy kullanması
Müşahidimiz, kendi oy kullanacağı sandıktan başka bir sandıkta
görev alacak olabilir. Bu durumda, gün içerisinde uygun bir zamanda
oyunu kullanmaya gidip, görevli olduğu sandığa geri dönmelidir.
Sandık kurulu üyeleri ise, zaten görevli oldukları sandıkta oy
kullanırlar. Müşahitler belirlenirken, müşahide en uygun sandıkta
(tercihen oy kullanacağı) görev verilmesine özen gösterilmelidir.
Görev bilgilendirmelerinde gönüllülerimize telefon veya e-posta ile
ulaşılabilir. Bu yüzden, üyelerimizin kayıtlarındaki bilgilerini güncel
tutmaları önemlidir.
4
3)SEÇİM GÜNÜ SANDIK ÇEVRESİ YASAKLARI VE
KURALLAR
-
Seçim günü yasakları
Secim günü için bazı yasaklar on görülmüştür. Sandık kurulu üyeleri
ve müşahitlerin, bu yasaklar hakkında bilgilenmeleri gerekir.
Propaganda yasağı Secim gününden bir gün önce saat 18:00’den
itibaren propaganda yasağı başlar. Alkol yasağı Oy verme günü,
alkol yasağı vardır ve uyulması zorunludur. Silah yasağı Oy verme
günü, emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka hiçbir
kimse, koy, kasaba ve şehirlerde silah taşıyamaz.
-
Görevli olmayan yabancı şahıslar
Sandık çevresinde, sandık kurulu başkan ve üyeleri, adaylar,
milletvekilleri, o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler ve görevli
müşahitler ile bina sorumluları ve çağrı üzerine gelen görevli kolluk
güçlerinden başka kimse bulunamaz.
-
Telefon, ses ve görüntü kayıt cihazı
Seçmenlerin yanlarında telefon, fotoğraf makinesi, herhangi bir kayıt
cihazı var ise oy vermeden önce sandık görevlilerine bu cihazların
tümünü bırakmaları gerekir.
-
Telefonla görüşme yasağı
Sandık çevresinde sadece sandık kurulu üyeleri yalnızca görevleri ile
ilgili telefon görüşmesi yapabilirler. Diğer kimselerin sandık
çevresinde telefon görüşmeleri yapmaları yasaktır.
-
Sandık kurulunca
görevlileri
çağrılmamış,
üniformalı
güvenlik
Secimin güvenliğini sağlamakla görevli kolluk güçleri dışında, özel
güvenlik görevlileri ve belediye zabıtaları gibi görevliler de dahil
olmak üzere resmi üniforma ve silah taşıyan kimseler sandık alanına
giremezler.
-
Medya sandık alanına girebilir mi?
Medya mensuplarının sandık çevresinde sandık başı işlemlerine
engel olmamak şartıyla, haber amacıyla görüntü ve bilgi elde
etmeleri serbesttir.
4)SEÇİM
GÜNÜ
SORUMLULUKLAR
-
SEÇİM
ÖNCESİ
Sandık başına saat kaçta geleceğiz?
Sandık Kurulu Başkanı, İlce Secim Kurulu’ndan aldığı oy pusulası,
sandık, torba, seçmen listesi, mühür vs. gibi oy verme araçlarını, oy
verme zamanı başlamadan bir saat önce saat 07.00’de sandığın
konulacağı yerde hazır bulundurmak zorundadır.
DİKKAT
Gerekli kimlik ispatından gecen yetkililer dışında, başka hiç kimse
ilgili sandık başında bulunamaz ve sabah hazırlıklar sırasında odaya
alınamaz. Saat 07.00’de sandık başında olmak çok önemlidir. Aksi
halde, “sandığın boş şekilde mühürlenmesi ve oy pusulalarının
sayılıp ayrılması ve mühürlenmesi gibi” önemli işlemlerin kontrol
edilememesi söz konusu olacak ve oy güvenliği riske girecektir.
5
-
Yemin
Sandık kurulunda yer alan başkan ve üyeler önce, “hiçbir tesir
altında kalmadan görevlerini doğru ve dürüst yapacakları”
konusunda yemin ederler. And içme, sandığı yerleştirme, kapalı oy
verme yerini düzenleme işleri bittikten sonra, oy pusulaları sayılır,
her birinin üzerine sandık kurulu mührü basılır. Böylece üzerinde
sandık kurulunun mührü bulunan oy pusulalarının sayısı tespit edilir.
DİKKAT
Boş oy pusulaları ve zarfları ile çuval hiçbir gerekçe ile önceden
açılamaz ve işlem yapılmış, mühürlenmiş, hazırlanmış olarak secim
günü sandığa getirilemez. Boş oy pusulası ve zarfları ile çuvalların
açılmasından başlanarak tüm işlemler, sandık kurulu ve müşahitler
kontrolünde yapılmalıdır! Bu işler tamamlandığında ve saati
geldiğinde, oy verme işlemine geçilir.
5)SECİM GUNU
HUSUSLAR
-
OY
VERME
VE
ÖNEMLİ
Oy verme ne zaman başlar?
YSK’nın bildireceği istisnai haller dışında saat 08.00’de başlar ve
17.00’de biter.
- Kimler oy kullanabilir?
İstisnai haller dışında, ancak sandık başında bulunan “sandık
seçmen listesinde” adı yazılı olan kişiler oy kullanabilirler.
-
Kimlik tespiti
Seçmen, TC. Kimlik numarası yazılı olan nüfus cüzdanı, pasaport,
evlenme cüzdanı, sürücü belgesi vs. resmi belgeler ile kimliğini
kanıtladıktan sonra oy kullanabilir.
DİKKAT
Fotoğraflı ve TC kimlik numaralı olarak belirtilen kimlik tiplerinden biri
ile kimlik tespiti yapılamayanlar oy kullanamazlar.
-
Oy verme sırasında nelere dikkat edeceğiz?
Gebeler, hastalar, engelliler, yaşlılar sıra ile bekletilmeden oylarını
kullanırlar.
Güvenlik
görevlilerinin
de
bekletilmeden
oy
kullanmalarına izin verilir. Sandık başında seçmene; vereceği oy
hakkında hiç kimse müdahale, telkin ve tavsiyede bulunamaz. Hiçbir
seçmen oyunu kullandıktan sonra sandık başında kalamaz. Görme
engelliler, elleri eksik olanlar, felçliler veya bu gibi bedeni sakatlıkları
olanlar, akrabaları ya da başka bir seçmen yardımıyla oylarını
kullanırlar. Bir seçmen birden fazla engelliye yardım edemez. Okuryazar olmayanlara sandık alanında başkaları yardımda bulunamaz.
Bu durumdaki seçmen talep ederse ancak sandık kurulu başkanı
gerekli açıklamada bulunur. Seçmen kapalı oy verme yerinden
çıkmadıkça hiç kimse oraya giremez. Oy pusulasını hazırlamak için
gerekli normal sureden fazla kapalı oy verme yerinde kalan
seçmenler kurul başkanı tarafından uyarılır. Bu uyarıya rağmen
kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen oradan görevlilerce
çıkartılır.
DİKKAT
Sandık kurulu üyeleri ve müşahitler, oy kullanma suresince asla
sandık başından ayrılmayacaklardır. Zaruri ihtiyaçlar aynı anda değil
donuşumu olarak giderilmelidir. Oy kullanan seçmen sandığa oyunu
attıktan sonra, seçmen listesinde adının karşısını imzalar. İmza
atamayanların sol elinin başparmağının izinin alınmasıyla yetinilir. Bu
parmağı olmayan seçmenin hangi parmağı bastığı yazılır, hiç
parmağı olmayan seçmenin durumu adı karşısına yazılıp başkan
tarafından imzalanır.
6
-
Fiil ehliyeti bulunmayan yaşlı kişiler ve/veya zihinsel
engelli kişiler oy kullanabilirler mi? Böyle bir durumda
nelere dikkat edeceğiz?
Zihinsel engelli vatandaşların ve ayırt etme ehliyeti bulunmayan
yaşlıların kanunen oy kullanma hakları yoktur. Böyle bir durumdan
şüpheleniyorsanız, oy verecek kişiye adını soyadını, orada ne için
bulunduğunu sorunuz. Sorunuza bu kişinin bizzat kendisinin cevap
vermesi gerekmektedir. Eğer bu kişiyi başka bir kişi getirdiyse ve
refakat ediyor ise, onun yerine cevap vermesine izin vermeyiniz.
Ayrıca, bu kişinin paravana kendisinin gitmesine ve yanında başka
bir kişinin bulunmamasına dikkat ediniz.
-
Sandık seçmen listesinde adları yazmayan kişiler, o
sandıkta oy kullanabilirler mi?
Normal olarak hayır. Ancak bu kuralın istisnaları vardır:
• Milletvekilleri,
• Sandık Kurulu Üyeleri,
• O sandık alanında görevli kolluk kuvvetleri ve bina sorumluları,
• İlce Secim Kurulu’nca Sandık Kurulu Başkanını ulaştırma görevi ile
görevlendirilmiş kişiler, kendilerine ait kimlik bilgileri ile seçmen bilgi
kağıtlarını gösterip teslim ederek, kendi kütüklerinin kayıtlı olduğu
sandıktan başka bir sandıkta oy kullanabilirler.
DİKKAT
Geçmiş seçimlerde, seçmen bilgi kağıdı ile başka bir sandıkta oy
kullanabilen bazı görevlilerin “mükerrer oy” kullanma girişiminde
bulundukları yolunda duyumlar alınmıştır. Bunu önlemek için,
görevlendirme belgesi ile oy kullanmaya gelen kolluk ve diğer görevli
personelin, müşahidimizin sandığında oy kullanmaları halinde,
müşahidimiz derhal oy kullanan görevlinin ibraz ettiği belgeyi kontrol
etmeli, isim, TC. No. ve görevini not alarak ilce sorumlularına bu
bilgileri derhal bildirmelidir. Böylece, izleme merkezinde bu gibi kendi
sandığı dışında oy kullanan kişilerin bilgileri toplanacak ve mükerrer
oy kullanmaları halinde bu durum ortaya çıkarılabilecektir.
DİKKAT
İLÇE SEÇİM KURULLARINCA VERİLMİŞ BELGESİ OLMAYAN
HİÇBİR GÖREVLİ
VE SORUMLU, KENDİ SANDIĞI DIŞINDA OY KULLANAMAZ.
-
Oy verme işleminin biteceği saat geldiğinde hala seçmen
varsa ne olacaktır?
Bitiş saati geldiği halde, sandık başında oy vermek için bekleyen
seçmen varsa, bunlar sandık başkanı tarafından sayılır, kimlikleri
tespit edilir ve sıra ile oyları kullandırılır. Oy verme bitiş saatinden
sonra sandık başına gelen seçmen oy kullanamaz.
-
Oy kullanma bitiminin ilanı
Oy verme işlemi bittiğinde, kurul başkanı bunu yüksek sesle ilan eder
ve oylamanın bittiğini tutanak defterine geçirir. Sandık seçmen
listesinde olanların tümü oyunu kullanmış olsa bile oy verme
işleminin sona erme saatinden önce sandıklar açılamaz.
6)OY DOKUMU VE SAYIMI
-
Başlamadan önce
Oy verme yerinde hazır bulunanlar, sayım ve dokumu izleyebilirler.
Sandık kurulu başkanı, sayımın rahatça yürütülebilmesi için belli bir
mesafe belirleyerek gerekli tedbirleri alır. Bu sebeple alanı belirlemek
için ip germe yöntemi kullanılabilir. Sayım ve dokum masasında
sandık kurulu ve 5 müşahit bulunur. Parti müşahitleri 5’ten fazla
7
iseler, hazır bulunan parti müşahitleri arasından, başkan tarafından
kurul önünde ad çekmek yoluyla sandık başında kalacak 5 parti
müşahidi tespit edilir. Kurada ismi çekilmeyen diğer gözlemcilere
sayım işlerini yakından izleyebilecekleri bir yer ayrılır. Masa
üzerinde, sandıktan başka ne varsa kaldırılır ve sandık seçmen
listesinde yazılı seçmenlerin adları ile karşılarındaki imza veya
parmak izleri kontrol edilerek, kaç kişinin oy vermiş olduğu sayılır. Bu
toplama yapılırken, sandık seçmen listesinde kayıtlı bulunsalar bile,
başka bir sandıkta görevli oldukları İlce Secim Kurulu başkanı
tarafından bildirilen kişiler sandık seçmen sayısına dahil edilmezler.
Sandık seçmen listesinde kayıtlı bulunmasa da, o sandıkta oy
kullanmış olanlar ise (milletvekilleri, sandık kurulu üyeleri, görevliler)
oy kullanan seçmen sayısına dahil edilirler.
-
Oylar sayılmadan önce neler yapılır?
Kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar sayılır, oy kullanan seçmen
sayısıyla toplanır ve ilk teslim alınan pusula ve zarf sayısıyla
karşılaştırılıp, rakamların birbirini tutup tutmadığı denetlenir. Daha
sonra, kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar ayrı ayrı paket haline
getirilerek mühürlenir, Uzerlerine sayıları yazılır. Sandık kurulu
başkanı (EVET) veya (TERCİH) mühürlerini bir zarfa koyarak bu
zarfın ağzını kapatır ve mühürler; kullanılmamış pusula ve zarflarla
birlikte torbaya koyar, torbanın bu kısmını iple bağlar. Bu işlemler
bitirildikten sonra sandıktan çıkacak birleşik oy pusulalarının
konmasına yarayan torbanın boş olduğu tespit ve ilan edilir.
Yapılanlar tutanağa geçirilir.
-
Sandık açılıyor!
Bu işlerden sonra, sandık, oy verilen yerde bulunanların huzurunda
açılır. Sandıktan çıkan zarflar açılmadan Sandık Başkanı tarafından
yüksek sesle iki defa sayılır. Eğer sonuçlar tutuyorsa 3. kez saymaya
gerek yoktur. Eğer sonuçlar tutmazsa, 3. kez sayılır ve bu son
sayımın sonucuna göre çıkan zarf sayısı tutanağa geçirilir.
-
Zarflar geçerli mi?
Sandık kurulu, sandıktan çıkan zarfları bu şekilde geçerli ve geçersiz
olarak ikiye ayırır. Bu işlem yapılırken itiraza uğrayan zarflar olursa,
bunlar da bir kenara konulur. Önce, itiraza konu olan zarflar tek tek
kontrol edilir ve bu zarfların geçerli mi geçersiz mi olduğu konusunda
kurul tarafından karar verilir. İtirazlı zarflardan geçerli olduğuna karar
verilenler, geçerli zarflarla birleştirilir. Geçersiz sayılan zarflarda
geçersiz zarflarla birleştirilir. Böylece tüm zarflar, geçerli ve geçersiz
zarflar şeklinde ikiye ayrılmış olur. Bunların ayrı ayrı sayıları tespit
edilir. Sayılar tutanağa işlenir. Daha sonra geçersiz zarflar paketlenir
ve paketin üzeri mühürlenerek zarf sayısı yazılır. Bu zarflar saklanır
ve kesinlikle açılmaz. Artık, geçerli ve geçersiz zarfların sayıları
tespit edilmiştir.
Şimdi, geçerli ve geçersiz zarfların sayıları toplanır ve o secim turu
için oy kullanan seçmen sayısı ile karşılaştırılır. Oy kullanan seçmen
sayısı ile, geçerli ve geçersiz zarfların toplamı tutuyorsa sorun
yoktur. Geçerli ve geçersiz zarfların toplam sayısı, listede yer alan
seçmen sayısına eşit veya eksik ise, herhangi bir sorun yoktur,
başkaca bir işlem yapılmaz. Pusulaların okunmasına geçilebilir. Ama
geçerli ve geçersiz zarfların toplam sayısı, oy kullanan seçmen
sayısından daha fazla çıkarsa, burada bir sorun vardır. Çünkü, oy
kullanan kişilerden daha fazla zarf çıkmış demektir.
Sandıktan, oy kullanan seçmenden daha fazla zarf çıktığında, eşitliği
sağlayabilmek için önce geçersiz zarf sayısı düşülür.
• Geçersiz zarf sayısı düşüldükten sonra, hala zarf sayısı oy veren
seçmen sayısından fazla çıkarsa, sandık kurulu başkanı geçerli
zarflar arasından, eşitliği sağlayacak sayıda zarfı gelişigüzel çeker ve
gelişigüzel olarak çekilen bu zarflar açılmadan derhal yakılarak imha
edilir. İmha edilen zarf sayısı tutanağa yazılır.
Yukarıda belirtilen işlemler bittikten sonra, geçerli oy zarfları sandığın
içine tekrar konulur. Bütün bu işlemler ayrıca tutanak defterine
geçirilerek, sandık kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanır ve
mühürlenir.
8
DİKKAT
Eşitliği sağlamak üzere ayrılan geçersiz zarflar yakılmaz. Geçersiz
zarflar çıkartıldıktan sonra, kalan zarf sayısı oy veren seçmen
sayısından hala fazla çıkarsa, yukarıda anlatıldığı gibi, gelişigüzel
çekilen geçerli oy zarfları yakılır. Ara vermeden, sayım ve dokum
işlemlerine geçilir. Artık zarfların açılması ve oyların sayılması
aşamasına gelinmiştir.
-
Sandık kurulu başkanı, pusulaların sayımı ve dokumu
için görev dağılımı yapar.
-
Hangi oy pusulaları geçersizdir?
Bir parti veya bağımsız aday bolumu sınırı içerisine basılmış (EVET)
veya (TERCİH) mührü geçerlidir.
• Bir parti veya bağımsız aday bolumu sınırı içine basılmış birden
fazla (EVET) veya (TERCİH) mührü geçerlidir.
• Açılırken yırtılan oy pusulaları geçerlidir.
• Sandık mührü ve (EVET) veya (TERCİH) mührünün mürekkebi
katlama nedeniyle pusulanın başka yerlerine bulaşmış oy pusulaları
geçerlidir.
Başkan,
• Siyasi partilere bağlı bir üyeyi oy zarflarını sandıktan çıkarıp
kendisine vermek için görevlendirir.
• İki üyeyi okunan oy pusulalarını sayım cetveline işlemek için
görevlendirir.
• Bir üyeyi de dokumu yapılmış oy pusulalarını masa üzerinde
düzenle bir bicimde yerleştirmek ve korumak üzere görevlendirir.
Kurulda bu sayıda siyasi parti mensubu üye bulunmaması halinde
bunların yerine Sandık Kurulu Üyeliği görevine getirilmiş olan diğer
üyeler görevlendirilir.
Bu aşamada, geçerli olduğu tartışmasız olan pusulalar, okundukları
anda tutanağa geçirilmiş durumdadır. Takip eden aşamada, önceden
tereddütlü olduğu için kenara ayrılan oy pusulaları ele alınır. Bu oy
pusulaları tek tek değerlendirilir ve geçerli olup olmadıkları, hesaba
katılıp katılmayacakları, sandık kurulunca karara bağlanır. Geçerli ve
geçersiz oy pusulası sayıları tutanak defterine geçirilir.
Görev dağılımı yapıldıktan sonra ilk olarak Başkan cetvellerin ve
sayılacak pusulaların konulacağı torbanın boş olduğunu gösterir.
Zarfların açılmasına geçilir. Zarfı almakla görevli üye, zarfı sandıktan
alır ve başkana verir. Başkan oy zarfını acar, oy pusulası üzerinde
hangi bolüme “EVET” veya “TERCİH” mührü basılmış ise o bolumu
herkesin görebileceği ve işitebileceği şekilde okur ve bu iş için
görevlendirilen üyeye verir, birleşik oy pusulasını torbaya atar.
Sandık kurulu başkanı, hesaba katılacağında tereddüt edilmeyen her
oy pusulasını okudukça, okunan oy, yazıcı iki üye tarafından cetvele
işlenir.
Geçersiz olabileceğinden tereddüt edilen oy pusulaları bir kenara
ayrılır
Oyların sayımı ve cetvellere sonuçların geçirilmesi işi tamamlanınca,
sandık kurulu başkanı, bu sonuçları yüksek sesle ilan eder. Sayım ve
dokum işlemleri tamamlandıktan sonra; oy kullanan seçmen
sayısının, kullanılan geçerli oylar ve geçersiz oyların toplamına eşit
olması gerekir. Bu şekilde yapılan sayım ve dokum işlerinin
tamamlanmasından sonra, sandık sonuç tutanağının tamamlanıp
imzalanıp mühürlenmesi aşamasına gelinir.
7)SONUÇ İLANI VE SORUMLULUKLAR
-
Sonucun ilanı
9
-
Tutanağa geçirilecek bilgiler nelerdir?
Oy vermenin yapıldığı tarih,
• Oy sandığının sandık kurulu üyeleri ve secim yerinde hazır
bulunanlar önünde açıldığı saat ve dakika; şayet sandık o secim
çevresi için belirlenen saatten sonra açılmışsa bunun sebebi,
• Sandık seçmen listesine kayıtlı olanların sayısı,
• Oylamaya katılanların sayısı,
• Geçerli ve geçersiz zarf sayısı,
• Geçerli oyların sayısı,
• Geçersiz oyların sayısı, tutanağa geçirilmesi gereken bilgilerden
bazılarıdır.
Tutanağa geçirilecek bilgiler yasada liste halinde sayılmıştır.
-
Sonucun ilanı
Bu tutanak, başkan ve üyeler tarafından imzalanır ve bir örneği
sandık çevresinde herkesin görebileceği bir yere asılır. Yapılan tüm
bütün bu işlemler, tutanak defterine geçirilerek, sandık kurulu başkan
ve üyeleri tarafından imzalanır ve mühürlenir. Sandık sonuç tutanağı
düzenlendikten sonra, her bir müşahit için birer tane örneği
hazırlanır, sandık kurulu başkanı ve üyelerince imzalandıktan ve
mühürlendikten sonra müşahitlere dağıtılır.
DİKKAT
Müşahidimiz, Sandık Kurulu Başkanı’na ıslak imzalı bir tutanak
istediğini sayım bittiğinde bildirmelidir ve kendisine verilen tutanak
örneğinin ıslak imzalı ve mühürlü olmasına dikkat etmelidir. Bu
tutanak ıslak imzalı ve mühürlü olmazsa, ispat gücü ve hükmü de
yoktur. Islak imzalı tutanak alın anamaması durumunda sandık
çevresine asılacak tutanağın fotoğrafının cekilip, Ortak Sol Adayın
iletişim adresine gönderilmesi büyük önem taşımaktadır.
ÖNEMLİ NOT
Eğer sandık kurulu üyesi ve aynı partinin müşahidi ıslak imzalı ve
mühürlü tutanaktan isterlerse; imzalı ve mühürlü tutanak, sandık
kurulu üyesine verilir. Bu durumda aynı partinin müşahidine
tutanağın sadece kopyası verilecektir.
-
Pusula ve secim araçlarının teslimi
Sandık sonuç tutanağı müşahitlere dağıtıldıktan sonra pusulalar,
zarflar ve tüm secim araçları ayrı ayrı paketlenir, başkan ve üyeler
tarafında imzalanıp mühürlenmiş bir torbaya konulur ve İlce Secim
Kurulu’na götürülür.
Torbayı götürme ve teslim etme görevi, sandık kurulu başkanı ve en
az iki sandık kurulu üyesine aittir. Teslim için başkanın yanında en az
iki sandık kurulu üyesi de gidecek olduğundan, bu iki üyenin adı kura
ile belirlenir.
Adı kurada çıkmasa da, diğer sandık kurulu üyeleri ve müşahitler de
bu teslimata refakat edebilirler. Bu, sandık kurulu ve müşahitlere
kanunun verdiği bir haktır. Biz Ortak Sol Aday gönüllülerine eğer
mümkün ise teslimata refakat etmelerini önermekteyiz.
DİKKAT
İlce Secim Kurulu’na pusula ve secim araçlarını teslim etmeye
gidilirken, hiçbir yere uğranılamaz ve yolda durulamaz. Bu yasal bir
haktır. Oyların ve tutanakların İlce Secim Kurulu’na teslim edilirken
orada bulunmak çok önemlidir.
10
8)İTİRAZ VE ŞİKAYETLER
-
İtiraz ve şikayet aynı şey midir?
İtiraz ve şikayet farklıdır.
- İtiraz
Sandık kurulunun kararlarına, seçme yeterliğine sahip yurttaşların,
siyasi partilerin, il ve ilce başkanlarının ve bunların vekillerinin,
MÜŞAHİTLERİN ve adayların itiraz etmeleridir.
-
Şikayet
Kanunun, İl, İlce Secim Kurulu veya Sandık Kurulunun öngördüğü
kararlara ve yasaklara aykırı davranan herhangi bir kişi hakkında
yukarıda sayılan kişilerin şikayet haklarını kullanmalarıdır. Secim
günü MÜŞAHİTLERİMİZ,
altı imzalanır. İtirazlar, oy verme işlemini, sayımı ve dokumu
durdurmaz. Şayet yapılan bir itiraz veya şikayet, sandık kurulu
tarafından reddedilirse ve bu ret kararına da itiraz edilirse sandık
kurulu, ret kararına yapılan itirazı derhal İlce Secim Kurulu’na
göndermekle yükümlüdür. Müşahidimiz, itiraz veya şikayeti kabul
edilmezse önce ret kararının tutanak defterine işlenmesini takip eder.
Ret kararı deftere işlendikten sonra, ret kararının bir suretinin
kendisine yazılı olarak verilmesini talep eder. Bunun sebebi, alındılı
dilekçe ve ret kararı ile birlikte İlce Secim Kurulu’na itirazda
bulunulacak olmasıdır.
-
Sonuç
Sevgili Ortak Sol Aday gönüllüleri!
Bu secimin kanunlara uygun ve sağlıklı geçmesi için desteğiniz çok
önemli ve değerli. 30 Mart 2014 yerel seçimlerinde sandık başında
buluşmak üzere!
• Herhangi bir hata gördüklerinde Sandık Kuruluna İTİRAZ
edeceklerdir.
• Yasa hükmü, emir ve yasaklar çiğnendiğinde ise ilgili hakkında
sandık kuruluna ŞİKAYET hakkını kullanacaklardır. İtiraz ve şikayet
dilekçesi
örnekleri,
Ortak
Sol
Adayca
müşahitlerimizle
paylaşılacaktır. Bu dilekçeler doldurulurken gerekçe ve deliller
gösterilecektir. İtiraz veya şikayet eden müşahidimiz, dilekçesini
sandık kuruluna ilettikten sonra, dilekçenin bir sureti üzerine imzalı
mühürlü “alındı” şerhini işletip, dilekçe suretini geri alacaktır.
DİKKAT
Sandık kurulu, kararlarını oy çokluğuyla alır. Eğer üyelerin oyları
arasında eşitlik olursa, sandık kurulu başkanının oyunun bulunduğu
taraf tercih edilir. İtiraz ve şikayetler, sandık kurulu tarafından bir
karara bağlandıktan sonra, verilen karar tutanak defterine geçirilir ve
11