PowerPoint Sunusu - FETHİ TOKER GÜZEL SANATLAR ve

KARABÜK ÜNİVERSİTESİ
FETHİ TOKER GÜZEL SANATLAR VE TASARIM FAKÜLTESİ
MİMARLIK BÖLÜMÜ/2014-2015
MÜZİK EĞİTİMİNE GÖRE TASARLANMAMIŞ MEKANLARDA ORTAYA ÇIKAN AKUSTİK
VE GÜRÜLTÜ SORUNLARININ BELİRLENMESİ VE İYİLEŞTİRME ÖNERİLERİNİN
SUNULMASI
TÜBİTAK 2209/A ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ YURT İÇİ ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEK
PROGRAMI
PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ: İBRAHİM CANER BAYDUR
PROJE DANIŞMANLARI: YRD. DOÇ. DR. AHMET EMRE DİNÇER
DOÇ. ECE KAPTANOĞLU
GİRİŞ
Mimarlık ve müzik bir sanattır. İlk bakışta bu sanat dalları arasında bir bağın olmadığı düşünülse de temelde bu iki kavramın belirli bir ritim, süreklilik ve düzen içerisindeki armoni ile
buluştuğunu görürüz. Bu iki sanat dalındaki eserlerin ayakta durması için mimari yapıların bir
taşıyıcı sisteme, müzik eserlerinin ise parçanın tonalitesine ihtiyacı vardır. Eğer bu iki taşıyıcı
sistem ritim, düzen ve süreklilik kavramlarından koparsa, eserler ayakta duramaz. Mimaride
oluşturduğumuz bu sistem (mekân kavramı) içine müziği yerleştirdiğimizde karşımıza akustik
ve gürültü denetimi olmak üzere iki kavram ortaya çıkar. Bu iki kavram, müzik eğitimi verilen
mekânları diğer mekânlardan ayırmış olur. Fakat birçok müzik eğitimi çok amaçlı mekânlarda
verilmektedir. Bunun sonucunda akustik ve gürültü denetimi sorunlarıyla karşılaşılmaktadır.
GİRİŞ
Çalışmanın ilk aşamasında müzik eğitimcileri ve öğrencileri ile görüşülmüş, çalışma mekânlarındaki akustik unsurlar hakkında anket düzenlenmiştir. Uygulanan ankette yer alan
sübjektif parametrelere ilişkin değerlendirmelerin sonuçları analiz edilmiştir. İkinci
aşamasında Karabük Üniversitesi Fethi Toker Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Müzik
Bölümü eğitimcilerinin ve öğrencilerinin müzik eğitiminde kullandıkları derslik, mevcut haliyle
değerlendirilip, önce mekanın gürültü performansı hakkında daha sonra ECOTECT v.2.35 adlı
akustik simülasyon programı ile odanın ulaşılmak istenen mekana ait iyileştirme önerisi
sunulmuştur. Çalışmanın üçüncü aşamasında ise bu öneriler doğrultusunda hacim akustiği
uygulaması yapılmıştır. Proje, akustik analiz, mimari plan, perspektif ve detaylar hakkında
görsellerle desteklenmiştir. Yapılan uygulama sonrasında odanın akustiği, müzik bölümü
öğretim üyeleri tarafından değerlendirilmiştir. Projenin hedefi; müzisyenlerin çalışma
mekânından bekledikleri unsurların mimaride nasıl gerçekleşeceğini belirtmektir.
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASININ MEVCUT DURUMU
Proje mekânı olarak Karabük Üniversitesi Safranbolu Fethi Toker Güzel Sanatlar ve Tasarım
Fakültesi Müzik Bölümü’nün yer aldığı merkezi derslik binası içerisinde yer alan bireysel
çalışma odası seçilmiştir. Oda, yapının en üst katında bulunmakta 17 m2 alana sahiptir.
Odanın çizimleri ECOTECT v.2.35 akustik simülasyon programı ile yapılmıştır. Çalışma odası
içerisinde 1 adet ahşap çalışma masası ve sandalye, 1 adet ahşap dijital piyano ve piyano
sandalyesi bulunmaktadır.
PLAN
PERSPEKTİF
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASININ MEVCUT DURUMDAKİ HACİM AKUSTİĞİ NİTELİĞİ
Şekil’de görüleceği üzere reverberasyon süresi istenilen aralıkta değildir. RT değerinin
yüksek çıkmasının nedeni mekânda herhangi bir yutucu malzemenin olmamasıdır. Mevcut
durumda odanın reverberasyon değerlerine bakıldığında akustik açıdan yetersiz olduğu
sonucuna ulaşılmıştır.
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASININ MEVCUT DURUMDAKİ GÜRÜLTÜ KONTROLÜ
Uygulamanın yapılacağı bireysel çalışma odasının diğer çalışma odasını ayıran bölücü duvarı
190 mm kalınlığında, 9.72 m2 yüzey alanına sahip sıvalı hafif gaz betondur. Bu duvarın ses
geçiş kayıp değerleri WinFLAG bilgisayar programı ile tespit edilmiştir. Rw değerinin 38 dB
olduğu belirlenmiştir
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASI İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ
Odanın mevcut durumunda ekoya neden olabilecek karşılıklı paralel duvarları vardır. Bu
durumda ortaya çıkan ekoyu önlemek için karşılıklı duvarlardan birine %7 oranında eğim
verilmiştir.
PLAN
PERSPEKTİF
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASI İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ (HACİM AKUSTİĞİ)
Mevcut durumda yüksek olan reverberasyon süresinin
kabul edilebilir değer aralığında olması için 400 mm tavan
derinliği, 12.5 mm kalınlığındaki kare delikli αw = 0.65 (L)
ses emme değerindeki Knauf marka Cleaneo Akustik
Alçıpan (12/20/66 R) uygulanmıştır. Yüksek akustik
niteliğinin yanında hava temizleme özelliği de bulunan
Cleaneo Akustik Alçıpan tercih edilmiştir.
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASI İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ (HACİM AKUSTİĞİ)
Knauf Cleaneo Akustik alçıpanların bas seslerindeki ses yutuculuk özellikleri sayesinde
bas seslerdeki reverberasyon süresi istenilen aralığa ulaşmıştır.
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASI İYİLEŞTİRME ÖNERİSİ (GÜRÜLTÜ KONTROLÜ)
Çalışma odalarını ayıran mevcut duvarın Rw değeri yeterli olmadığı için mevcut duvara ek
olarak 25 mm kalınlığında hava boşluğu, 40 mm mineral yalıtım örtüsü, 40 mm çelik
dikmeler, 13 mm alçıpan levha katmanlarıyla kompozit gövde yapısına sahip asimetrik duvar
örülme önerisi sunulmuştur. Öneri ile duvarın Rw değeri 59 dB’ e yükselmiştir
ŞENTOP, A., Binaların Gürültü Kontrolü Etkin Tasarımı için Yapı Elemanı Seçim Aracı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana bilim Dalı, İstanbul, 2013
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASI İYİLEŞTİRME ÖNERİSİNİN UYGULANMASI
1.ADIM
Hacim akustiği performansının iyileştirilmesi için
yapılan bu uygulamada, reverberasyon süresinin
düşürülmesi için tasarlanan akustik alçıpan asma
tavan yapımı uygulamanın ilk aşamasını
oluşturmaktadır. Öncelikle metal profillerin
yerleştireceği noktaları belirlemek için kılavuz
çizgiler çizilmiştir.
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASI İYİLEŞTİRME ÖNERİSİNİN UYGULANMASI
2.ADIM
Kılavuz çizgilerin çizilmesinden sonra metal
profiller duvara monte edilmiştir. Duvara
monte edilen metal profiller ile bu profilleri dik
açıyla kesişen metal profiller yerleştirilmiştir.
Profiller esnek bağlantı elemanlarıyla tavana
bağlanmıştır.
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASI İYİLEŞTİRME ÖNERİSİNİN UYGULANMASI
3.ADIM
Akustik asma tavan elemanlarını taşıyan metal profillerin monte edilme işleminin
tamamlan-masından sonra delikli alçıpanlar metal profillere vidalanmıştır.
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASI İYİLEŞTİRME ÖNERİSİNİN UYGULANMASI
4.ADIM
Delikli alçıpanların profillere vidalanmasından sonra ekoyu önlemek için tasarlanan %7 oranında eğime sahip alçıpan duvar için kılavuz çizgileri çizilmiştir.
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASI İYİLEŞTİRME ÖNERİSİNİN UYGULANMASI
5.ADIM
Alçıpanları taşıyıcı profillerin duvar, zemin ve
tavan ile birleşiminde ses köprüsünü engellemek için kesintisiz bir şekilde akustik yalıtım
bantı kullanılmıştır.
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASI İYİLEŞTİRME ÖNERİSİNİN UYGULANMASI
6.ADIM
Akustik yalıtım bantı ile çerçeve oluşturulan
metal profiller yalıtıldıktan sonra bu çerçeve
sistemine dik açıda metal profiller getirilerek
taşıyıcı güçlendirilmiştir. Alçıpan yerleşimine
hazır duruma getirilmiştir. Taşıyıcı sistem
oluşturulduktan sonra 12.5 mm kalınlığındaki
alçıpanlar şaşırtmalı bir şekilde metal profillere
vidalanmıştır.
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASI İYİLEŞTİRME ÖNERİSİNİN UYGULANMASI
7.ADIM
Metal profillerin monte edilmesinden sonra
alçıpanlar yerleştirilmiştir.
BİREYSEL ÇALIŞMA ODASI İYİLEŞTİRME ÖNERİSİNİN UYGULANMASI
8.ADIM
Ekonun önlenmesi için yapılan
eğimli duvar ve reverberasyon
süresinin azaltılması için akustik
asma tavan uygulamasının
sonrasında yüksek frekanstaki
seslerin düşürülmesi için
zemine halı kaplaması
yapılmıştır.
SONUÇLAR
Müzik bölümü öğretim üyelerine ve öğrencilerine uygulanan anket
değerlendirildiğinde; mekân akustiğininin müzikalite üzerinde etkisinin oldukça yüksek
olduğu görülmüştür. Müzik öğrencileri akustik performansı düşük mekânlarda
çalışmanın kişiyi yorduğunu ve çalışmaktan zevk alınmadığını belirtmektedir. Müzik
eğitimcileri ise akustik açıdan yetersiz mekânlarda ders vermenin zor olduğunu
vurgulamışlardır. Genel anlamda da kötü akustiğin mekanda yayılan sesi kaos ortamına
çevirdiği düşünülmektedir. Bu yüzden bu tip mekânlarda verilen eğitimde ne müzik
eğitimcisinin ne de müzik öğrencisinin yeterli verimi alamadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu bağlamda, müzisyenlerin kullandığı çok amaçlı mekân incelendiğinde mekânın
yeterli akustik performansı sağlayamadığı görülmektedir. Mekânda herhangi bir ses
yutucu malzeme olmaması reverberasyon süresinin yüksek çıkmasına neden olduğu
düşünülmektedir. Aynı zamanda karşılıklı duvarların paralel olması eko problemine de
neden olduğu görülmüştür. Proje konusu olan çok amaçlı mekânın duvarları müzik
odalarının duvarlarında olması gereken minimum ses yalıtım seviyesini karşılayamadığı
görülmüştür. Bu durumun öğrencilerin çalışma isteğini azaltmasının yanında derslerde
aldıkları verimin de düşmesine neden olduğu anlaşılmıştır.
SONUÇLAR
Mekândaki gürültüyü kontrol altına alabilmek için yandaki müzik odası ile ortak olan
mevcut duvarın Rw değerini yükseltecek mineral yünü eklenmiş bir duvar, mevcut
duvara eklenmiştir. Önerilen uygulamanın RW değerinin minimum değeri karşılaşmasının
ardından mekânın hacim akustiğini düzenleme aşamasına geçilmiştir. Ekonun önlenmesi
için odanın uzun paralel duvarlarından birine %7 oranında eğim verilerek mekândaki
ekonun önlenmesi hedeflenmiştir. Hem reverberasyon süresinin düşürülmesi hem de
alçak frekanslardaki seslerin kontrol edilebilmesi için tavan derinliği 450 mm olan Knauf
marka delikli akustik alçıpan asma tavan önerilmiştir. Mekândaki alçak frekanslar ile
yüksek frekansların dengelenmesi için döşemede halı kullanılarak halıların yüksek
frekanlarda yutuculuk özelliğinden faydalanılmak istenilmiştir.
SONUÇLAR
K.Ü. Müzik Bölümü öğretim üyeleri tarafından odada yapılan hacim akustiği
uygulaması değerlendirilmiştir. Öğretim üyeleri tarafından mevcut duruma göre
yenilenen mekândaki reverberasyon süresinin uygun değerde olduğu, bas ve tiz seslerin
birbirleriyle uyumlu olduğu belirtilmiştir. Aynı zamanda projenin uygulama öncesindeki
ve sonrasındaki reverberasyon süresi değerlendirildiğinde ise uygulama öncesindeki
uzun reverberasyon süresinin eserdeki notaları birbirine karıştırarak ayırt edilebilirliğini
azalttığını; uygulama sonrasındaki uygun reverberasyon süresinin notalardaki ayırt
edilebilirliği arttırdığı, çalışmaktan zevk aldıklarını belirttiler.
SONUÇLAR
Özetle; müzik eğitimine göre tasarlanmamış mekânların müzisyenlerin beklediği
akustik performansı karşılayamadığı görülmüştür. Müzik bölümü için tasarlanacak
mekânlarda gerekli akustik düzenlemelerin tasarım aşamasında yapılması gerektiği
anlaşılmıştır. Eğitim kalitesi açısından müzik eğitimi verilen çok amaçlı mekânların akustik
performansının artırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
ÖNERİLER
Seçilen çalışma alanında elde edilen sonuçlardan da anlaşılacağı gibi, müzik eğitimine
göre tasarlanmayan mekânların hacim akustiği ve gürültü kontrolü açısından çeşitli
önlemlerin alınması gerektiği açıktır. Bu durumla ilgili yapılabilecek çözüm önerileri şu
şekilde sıralanabilir:
• Ekonun önlenmesinde paralel duvarların birine en az %7 oranında eğim verilecek
şekilde bir düzenleme yapılması katkı sağlayabilir.
• Reverberasyon süresinin hesaplanması gereklidir. Reverberasyon süresinin düşürülmesi için yüksek ses emicilik değerine sahip delikli alçıpanların kullanılması
uygundur.
• Kullanılacak metal dikmelerin hafif metal olmasına dikkat edilmelidir.
• Ses köprülerinin engellenmesi için metal profillerin zemin, tavan ve duvar birleşim
noktalarında akustik yalıtım bantı kullanılmalıdır.
• Mevcut duvardan yeni duvara aktarılması gereken elektrik çıkışları şaşırtılarak yerleştirilmelidir.
• Yapılan yeni duvar uygulamasında kesişim ve birleşim yerleri gibi noktalarda hiçbir
boşluğun kalmamasına, boşlukların sertleşmeyen yumuşak dolgu malzemesi ile doldurulmasına özen gösterilmelidir.
TEŞEKKÜR
Çalışmalarım boyunca değerli yardım ve katkılarıyla beni yönlendiren danışmanım
Sayın Yrd. Doç. Dr. Ahmet Emre DİNÇER’e; proje süresince gösterdiği sonsuz güven ve
verdiği müzik bilgileri için danışmanım Sayın Doç. Ece KAPTANOĞLU’na; mimari akustik
alanında farkındalık sağladıkları için K.Ü.F.T.G.S.T.F. Müzik Bölümü’ne; proje süresince
mimari akustik hakkında bilgileriyle destek veren Y. Mimar Bilge ŞAN ÖZBİLEN’e; Odeon
Akustik Simülasyon programı eğitimi için sağladıkları burs için PRO-PLAN Proje
Mühendislik San. Ve Tic. Ltd. Şti.’ne; projenin hayata geçirilmesinde sağladıkları burs
desteği için TÜBİTAK’a; teşekkürü bir borç bilirim.
İbrahim Caner BAYDUR
PROJE SONUÇ RAPORUNUN TAM METNİ:
http://karabuk.academia.edu/CanerBaydur