Doğum Tarihi Tahmin Metodu

ACOGDİYORKİ;
DOĞUMTARİHİTAHMİNMETODU
ÖzetiYapan:Dr.EsraEsimBüyükbayrak
ÖZET
Gebeliğindoğrutarihlendirilmesisonuçlarıiyileştirmekaçısındanoldukçaönemlidirve
ayrıcahalksağlığıvearaştırmalaraçısındandazorunluluktur.Sonadettarihibilgisi,ilk
ultrasonmuayenesiveyaherikisieldeedildiğindegebelikyaşıvetahminidoğumtarihi
belirlenmelidir,hastayabildirilmelidirvetıbbikayıtlardanetolarakbelgelenmelidir.
Sonrakitahminidoğumtarihideğişikliğinadirdurumlarasaklanmalı,hastayla
görüşülmelivetıbbikayıtlardanetolarakbelgelenmelidir.Bubelgedeözetlenen
metodlarlatahminidoğumtarihibelirlendiğinde,doğumdakigebelikyaşı,klinikbakım
açısındaneniyiobstetriktahmindirvedoğumbelgesinekaydedilmelidir.Araştırmave
gözetimamacıylaeniyiobstetriktahminolan,tekbaşınasonadettarihinedayanan
tahmindenziyade,gebelikyaşıölçümükullanılmalıdır.
ÖNERİLER
AmerikanJinekolojiveObstetriCemiyeti,AmerikanTıp’daUltrasonEnstitüsüve
MaternalFetalTıpBirliğigebelikyaşıvedoğumtarihitahminiyleilgilişuönerilerde
bulunmuştur:
•
İlküçay’da(136/7gebelikhaftasınakadar)fetusveyaembriyoölçümügebelik
yaşınıbelirlemedeenkesinyöntemdir.
•
Gebelikyardımcıüremeteknikleriyle(ART)geliştiyse,tahminidoğumtarihini
belirlemekiçinARTbazlıgebelikyaşıkullanılmalıdır.Örneğin,invitro
fertilizasyonlaoluşanbirgebeliğintahminidoğumtarihitransfertarihive
embriyoölçümünegörebelirlenmelidir.
•
Sonadettarihibilgisi,ilkultrasonmuayenesiveyaherikisieldeediliredilmez
gebelikyaşıvetahminidoğumtarihibelirlenmelidir,hastayabildirilmelidirve
tıbbikayıtlardanetolarakbelgelenmelidir.Sonrakitahminidoğumtarihi
değişikliğinadirdurumlarasaklanmalı,hastaylagörüşülmelivetıbbikayıtlarda
netolarakbelgelenmelidir.
•
Bubelgedeözetlenenmetodlarlatahminidoğumtarihibelirlendiğinde
doğumdakigebelikyaşıklinikbakımaçısındaneniyiobstetriktahmindirve
doğumbelgesinekaydedilmelidir.Araştırmavegözetimamacıylatekbaşınason
adettarihinedayanantahmindenziyade,eniyiobstetriktahminolangebelikyaşı
ölçümükullanılmalıdır.
AMAÇ
Erkenprenatalbakımdadoğrubelirlenmiştahminidoğumtarihi,anamnezalmave
değerlendirmeninenönemlisonucudur.Bubilgiler,uygunobstetrikbakımzamanlaması
için,bazıdoğumöncesitestlerinzamanlamaveyorumlanmasıiçin,fetalbüyümenin
uygunluğunubelirlemekveerkendoğum,posttermdoğumveilgilihastalıklarıönlemek
içinmüdahaleleritasarlarkenhayatiönemtaşımaktadır.Uygunşekildeyapılanobstetrik
ultrasonundoğrufetalgebelikyaşınıbelirlediğigösterilmiştir.Doğrutarihlendirmeiçin
tutarlıvetitizbiryaklaşımtarihlendirmeninaraştırmaprotokollerivehayati
istatistiklerüzerindekietkisinedeniyleaynızamandabiraraştırmavehalksağlığı
zorunluğudur.Bukomitegörüşügebelikyaşıvebeklenendoğumtarihinitahminetmek
içinstandartbiryaklaşımözetlemektedir.Anlaşılmıştırkifarklıçalışmalardaönerilen
aralıklariçinde,klinikveultrasonografiktahminidoğumtarihiarasındakifarkı
belirleyenmükemmelbirkanıtyoktur.Ancak,yüksekkaliteliultrasonografierişimiolan
kurumlariçerisindevearasındatektipbirstandartkullanmanınbüyükbiryararıvardır.
Bunagöre,önerilerveilişkiliözettablooluştururken,uzmanyorumunadayalıteksınır
seçilmiştir.
Tablo1:Ultrasonbazlıyenidentarihlendirmekılavuzu
Gebelikyaşıaralığı
Ölçümyöntemi SAT’neDayananYaşileUltrasonYaşı
arasındakiUyumsuzluk
≤136/7Hafta
CRL
5gündenfazla
• ≤86/7hafta
7gündenfazla
• 90/7hafta-136/7hafta
140/7hafta-156/7hafta
BPD,HC,AC,FL 7gündenfazla
160/7hafta-216/7hafta
BPD,HC,AC,FL 10gündenfazla
220/7hafta-276/7hafta
BPD,HC,AC,FL 14gündenfazla
280/7haftavesonrası
BPD,HC,AC,FL 21gündenfazla
Kısaltmalar:AC;AbdomençevresiBPD;BiparietalçapCRL;Baş-popomesafesiFL;
FemuruzunluğuHC;KafaçapıSAT:Sonadettarihi
GİRİŞ
Tahminidoğumtarihinibelirlemekiçinsonadetinilkgününü(SAT)tespitetmek
gelenekselolarakilkadımdır.TahminidoğumtarihiSAT'densonra280gündür.Bu
uygulama,28gündüzenlibiradetdöngüsünüveadetbaşlangıcındanitibaren14.günde
ovulasyonolduğunuvarsaydığıiçin,SAT'iniyanlışhatırlama,adetdüzensizliğive
ovulasyonzamanıdeğişikliğinihesabakatmaz.
KadınlarınyaklaşıkyarısınınSAT'inidoğrubirşekildehatırladığıraporedilmiştir.
Yapılanbirçalışmada,ilküçayultrasonuyapılankadınların%40'ınıntahminidoğum
tarihi,SATileultrasontarihlendirmesiarasında5gündenfazlatutarsızlıkolduğuiçin
tekrardüzenlenmiştir.İkinciüçayultrasonografisiyapılankontrolgrubundaki
kadınlarınsadece%10'ununtahminidoğumtarihideğiştirilmiştir.Bubulgu,ilküçay
ultrasonmuayenesinin,SAT'ibilinsebiletahminidoğumtarihinindoğruluğunu
arttırabileceğiniönesürmektedir.
Gebelikyaşınındoğrubelirlenmesigebeliksonuçlarınıolumluetkileyebilir.Örneğin,bir
çalışmadasadeceikinciüçayultrasonuyapılankadınlarlakarşılaştırıldığındailküçay
ultrasonuyapılankadınlardaposttermindüksiyonihtiyacındabirazalmaolduğu
bulunmuştur.Kurallarınauygunolarakyapılanilküçayultrasonografisi,postterm
indüksiyonihtiyacınıazaltırveçoğulgebeliklerinerkentanısınısağlar.Tahminidoğum
tarihinideğiştirmekararıgebelikyönetiminiönemliölçüdeetkilediğiiçin,budurum
hastalarlagörüşülmelivetıbbikayıtlaraişlenmelidir.
İLKÜÇAY’DAKLİNİKDURUMLAR
İlküçay’da(136/7gebelikhaftasıdahilolmaküzere)embriyoyadafetusünultrason
ölçümügebelikyaşınıbelirlemekveyadoğrulamakiçinenkesinyöntemdir.Gebelikyaşı
belirlemekiçin136/7haftayakadarbaş-popomesafesiölçümünün(CRL)±5-7gün
doğruluğuvardır.CRLölçümüilküçay’ınbaşlarındayapılırsadahadoğruolur.
TarihlemeiçinkullanılanölçümmümkünseüçayrıCRLölçümününortalaması
olmalıdırvegerçekmid-sagittalplandaneldeedilmelidir.Genitaltüberkülve
fetalomurganınlongitudinalgörünümündevedüzbirçizgiolarakölçülen
kafatasıilepopomesafesimaksimumuzunluğualınmalıdır.
Tahminidoğumtarihibelirlemekiçinortalamakesesiçapıölçümleritavsiyeedilmez.
Gebelikyaşıbelirlemede84mm.üzerindeCRLdeğerlerinde(yaklaşık140/7haftaya
tekabüleder)doğrulukazalırvebugibidurumlarda,diğerikinciüçay(aşağıdaki
bölümdeelealınmıştır)biyometrikparametrelerikullanılmalıdır.Gebeliğin140/7
haftasındanöncekiultrasontarihlemesiileSAT'egöreolantarihlendirme
arasında7gündenfazlafarkvarsatahminidoğumtarihiultrasonadayalıolarak
değiştirilmelidir.Tarihlendirmededahaküçüktutarsızlıklar,ilküçaydaultrason
muayenesininnekadarerkenyapıldığınaveSATgüvenilirliğininklinik
değerlendirmesinebağlıolarakkabuledilir(Tablo1).Örneğin,90/7haftadanönce,5
gündenfazlabirfarktahminidoğumtarihinideğiştirmekiçinuygunbirnedendir.Hasta
SAT'ındanemindeğilsetahminidoğumtarihiultrasontahminleredayalıolmalıdır,ideal
olarakgebeliğin136/7haftasındanönceeldeedilenengüvenilirCRLölçümütemel
olarakalınmalıdır.GebelikARTileoluşmuşsa,ART'yegörebelirlenmişgebelikyaşı
tahminidoğumtarihibelirlemekiçinkullanılmalıdır.Örneğin,invitrofertilizasyon(IVF)
ileoluşmuşbirgebeliktetahminidoğumtarihitransfertarihiveembriyoyaşınagöre
belirlenmelidir.Örneğin,5.güntransferiyapılanembriyoiçin,tahminidoğumtarihi
embriyotransferindenitibaren261günsonraolacaktır.Benzerşekilde,3.güntransferi
yapılanembriyoiçin,tahminidoğumtarihiembriyotransferindenitibaren263gün
sonraolacaktır.
İKİNCİÜÇAYDAKLİNİKDURUMLAR
Gebelikyaşınınbelirlenmesiiçinikinciüçay’datekultrasonmuayenesikullanmak
eşzamanlıfetalanatomikdeğerlendirmeyedeimkantanır.Ancak,ikinciüçaygebelikyaş
aralığı(140/7haftadan276/7haftayakadar)SAT'negöretarihlendirmevetahmini
doğumtarihideğişikliğinenedenolabilecekbüyükdeğişkenlikvekarmaşıklığıda
beraberindegetirir.Nadiren,birinciüçay’daultrasonmuayenesiyapıldıysa,özelliklede
SATileuyumluise,gebelikyaşıikinciüçayultrasonunagöredeğiştirilmemelidir.İkinci
üçayultrasontarihlendirmesibazıdeğişkenleriiçerenregresyonformüllerine
dayanmaktadır.Örneğin;
•
Bipariyetalçapvebaşçevresi(Başıneninekesitindetalamusvekavumseptum
pellucidumdüzeyindeölçülmelidir;budüzlemdeserebellarhemisferlergörünür
olmamalıdır.)
•
Femuruzunluğu(ultrasonışınınadiktümkemikuzunluğuölçülürancakdistal
femoralepifizdahiledilmez)
•
Karınçevresi(Cilthattındasimetrik,enineyuvarlakkesittevertebra,mide,
umblikalvenveportalsinüsdüzlemindeölçülür).
Diğerbiometrikdeğişkenlerörneğin,ekuzunkemikölçümleri,transversserebellarçap
ayrıcaroloynayabilir.İkinciüçayınbaşlarında((140/7haftaile216/7haftaarasında)
ultrasonografiilegebelikyaşıdeğerlendirmesifetalbiyometrikölçümleredayanırve±
7-10gündoğruluğasahiptir.Eğerultrasontarihlendirmesi140/7haftaile156/7hafta
arasındayapılmışveSATtarihlendirmesiyle7gündenfazlafarkvarsaveya,ultrason16
0/7haftaile216/7haftaarasındayapılmışve10gündenfazlafarkvarsatahmini
doğumtarihiultrasonografiyegöredeğiştirilmelidir(Tablo1).220/7haftaile276/7
haftaarasındaultrason±10-14gündoğruluğasahiptir.Eğer220/7haftaile276/7
haftaarasındakiultrasonografitarihlendirmesiyleSATtarihlendirmesiarasında14
gündenfazlafarkvarsatahminidoğumtarihiultrasonografiyegöredeğiştirilmelidir
(Tablo1).Tarihlendirmededahaküçüktutarsızlıklar,ikinciüçaydaultrason
muayenesininnekadarerkenyapıldığınaveSATgüvenilirliğininklinik
değerlendirmesinebağlıolarakkabuledilir.
ÜÇÜNCÜÜÇAYDAKLİNİKDURUMLAR
Üçüncüüçay’da(280/7haftavesonrasında)ultrasonografiilegebelikyaşı
değerlendirmesienazgüveniliryöntemdirve±21-30gündoğruluğuvardır.Tekbaşına
üçüncüüçayultrasonografisi’nedayalıyönetimkararlarıözelliklesorunludur,çünkü
büyümekısıtlılığıolanküçükbirfetusüntekrartarihlendirilmesiriskivardır.Bu
hastalartümkliniktablonundikkatlibirşekildeelealınmasıveuygunbüyümearalığını
değerlendirmekiçintekrarultrasonografidedahilolmaküzereyakıngözetimgerektirir.
Eğerilkultrasonografiüçüncüüçaydayapılmışsavegebelikyaşında21gündenfazla
tutarsızlıkvarsatahminidoğumtarihiayarlamasıönerilir.
SONUÇ
Gebeliğindoğrutarihlendirilmesisonuçlarıiyileştirmekaçısındanoldukçaönemlidir,
ayrıcahalksağlığıvearaştırmazorunluluğudur.Sonadettarihibilgisi,ilkultrason
muayenesiveyaherikisieldeediliredilmezgebelikyaşıvetahminidoğumtarihi
belirlenmelidir,hastayabildirilmelidirvetıbbikayıtlardanetolarak
belgelenmelidir.Sonrakitahminidoğumtarihideğişikliğinadirdurumlarasaklanmalı,
hastaylagörüşülmelivetıbbikayıtlardanetolarakbelgelenmelidir.Bubelgede
özetlenenmetodlarlatahminidoğumtarihibelirlendiğindedoğumdakigebelikyaşı
klinikbakımaçısındaneniyiobstetriktahmindirvedoğumbelgesinekaydedilmelidir.
Araştırmavegözetimamacıylaeniyiobstetriktahminolan,tekbaşınasonadettarihine
dayanantahmindenziyade,gebelikyaşıölçümükullanılmalıdır.Tablo1ultrasonografi
veSAT'nedayalıtahminidoğumtarihibelirlemekiçinyönergelersağlar.Amerikan
JinekolojiveObstetriCemiyeti,AmerikanTıptaUltrasonEnstitüsüveMaternal-Fetal
TıpBirliği,obstetrikbakımverenmerkezleriçindevearasındatektarihlendirme
modelininkullanılmasınıonaylar.Bunedenle,Tablo1mevcutkanıtlaraveuzman
görüşünedayanantekdeğervearalıksağlar.
(Bubelgeyayınladığıtarihitibariyleortayaçıkanklinikvebilimselgelişmeleriyansıtırve
değişebilir.Bubilgiler,uyulmasıgerekenözelbirtedaviveyamüdahaleyidikteedicişekilde
yorumlanmamalıdır.)
KAYNAK
1.Methodforestimatingduedate.CommitteeOpinionNo.611.AmericanCollegeof
ObstetriciansandGynecologists.ObstetGynecol2014;124:863–6.