PSİKOTİK BOZUKLUK GÖRÜLEN HASTALARDA HASTA OLMAK

PSİKOTİK BOZUKLUK GÖRÜLEN HASTALARDA HASTA OLMA VE
TEDAVİ GÖRME İLE İLGİLİ GÖRÜŞ ANKETİ UYGULANARAK
KENDİNİ DAMGALAMA DÜZEYLERİNİN SAPTANMASI
Yayınlandığı yer
XIII. Sosyal Psikiyatri Kongresi kongre tam metin kitabı, Editör: Selçuk Kırlı, Bursa,
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, s:410-413, 2006.
Eylem Özten 1, Cem Cerit 2, Mustafa Yıldız 3
1, 2
Arş. Gör. Dr. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı
3
Prof. Dr. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı
AMAÇ
Ruhsal hastalıklar içinde en fazla olumsuz tutumlar geliştirilen olgular psikotik özellik
taşıyanlardır1. Hastaların toplum tarafından damgalanmaları ya da kendi kendilerini
damgalamaları yalnızlığa, toplumsal desteğin azalmasına, benlik saygısının düşmesine yol
açar 2. Damgalamanın hasta ve ailesi üzerinde oluşturduğu yükler, başarılı bir şizofreni
tedavisinin önündeki en büyük engellerdendir 3.
Bu çalışmanın amacı, ayaktan tedavisi sürdürülen bir grup psikotik bozukluk hastasında
kendi kendine damgalama (self stigmatizasyon) düzeyini saptamak ve ilişkili faktörleri
incelemektir.
YÖNTEM
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD. psikotik bozukluklar polikliniğinde
ayaktan tedavisi sürdürülen hastalardan çalışmaya onay veren 69 hasta ile görüşüldü. Kendi
kendini damgalama düzeyini ölçmek için 3 bölümden oluşan bir anket formu hazırlandı
(Hasta olmak ve tedavi görme ile ilgili görüş anketi, HOTEGÖGA). Anketin ilk bölümünde
olumsuz olay ve yorumlarla karşılaşma durumunu soran sorular (8 soru, 0-24 arası puan),
ikinci bölümde ruhsal hastalığı olan kişilerle ilgili genel görüşleri bildiren ifadeler (8 soru, 032 puan), üçüncü bölümde ise hastaların kendi hastalıkları ile ilgili görüşleri bildiren ifadeler
(8 görüş, 0-32 puan) yer aldı.
Aynı zamanda hastaların nüfus ve hastalıkla ilgili genel bilgileri (yaş, cinsiyet, eğitim yılı,
medeni durumu ve mesleği, tanı, hastalık süresi, hastanede yatış günü) alındı. Hastalığın
görüşme anındaki şiddeti genel klinik değerlendirme ölçeği (CGI) ile değerlendirildi.
SONUÇLAR
Görüşülen 69 hastanın klinik ve nüfus özellikleri Tablo 1’de, değişkenler arası bağlantılar
da Tablo 2’de verilmiştir.
Hasta olmak ve tedavi görme ile ilgili görüş anketi (HOTEGÖGA) 1. bölüm(olumsuz olay
ve yorumlarla karşılaşma durumunu soran sorular) ortalama puanı 6.3 (SS: 4.3), 2. bölüm
(ruhsal hastalığı olan kişilerle ilgili genel görüşleri bildiren ifadeler) ortalama puanı 10.1
(SS:6.9), 3. bölüm (hastaların kendi hastalıkları ile ilgili görüşleri bildiren ifadeler) ortalama
puanı 8.1 (SS: 6.8) olarak bulundu.
Tablo 1: Hastaların nüfus ve klinik özellikleri
Özellikler
Eğitim Yılı
Hastalık Süresi
Hastane Yatış
Günü
CGI
Cinsiyet
Kadın
Erkek
Medeni Durum
Bekar
Dul
Evli
Meslek
İşsiz
Öğrenci
Çalışıyor
Tanı
Paronoid
Farklılaşmamış
Rezidüel
Diğer
n
Yüzde
Ortalama
8.9
8.11
39.2
Standart Sapma
3.5
7.1
75.2
3.3
27
42
39.1
60.9
48
3
18
69.6
4.3
26.1
48
7
14
69.6
10.1
20.3
37
12
5
15
53.6
17.4
7.2
21.7
TARTIŞMA
Ruhsal hastalıklar ile ilgili olumsuz olay ve yorumlara maruz kalmanın olumsuz görüşler ve
kendi kendini damgalama ile doğrudan ilişkili olduğu söylenebilir.
Eğitim düzeyi arttıkça ruhsal hastalıklar ile ilgili olumsuz olay ve yorumlara maruz kalma
düzeyi de artmaktadır. Ancak bu hastaların ruhsal hastalıklar ile ilgili olumsuz görüş ve kendi
kendini damgalama düzeylerinde aynı pozitif bağıntı bulunmamaktadır. Eğitim düzeyinin
karşılaşmayı artırmakla birlikte damgalamayı önleme açısından olumlu etkide bulunduğu
söylenebilir.
Damgalamanın hasta ve ailesi üzerinde oluşturduğu yükler, başarılı bir şizofreni tedavisinin
önündeki en önemli engelleri oluşturur. Bu engel, kimi kez hastalığın kabul edilmesi ve
tedaviye başlanmasını geciktiren ya da tedavi uyumunu bozan bir etken olarak rol oynar 3.
Ruhsal ve toplumsal tedavi yaklaşımlarının ciddi risk taşıyan kendi kendine damgalama
durumunu giderme çabalarını da içermesinin uygun olacağını düşünmekteyiz.
Tablo 2: Değişkenler arasındaki bağlantı katsayıları
YAŞ
YAŞ
r
1,000
p
A toplam
B toplam
C toplam
Eğitim yılı
Hastalık
süresi, yıl
Hastanede
yatış günü
CGI
A toplam
,
B toplam C toplam
eğitim yılı hastalık
süresi yıl
olarak
,007
,550**
-,191
-,077
,005
,116
,527
,969
,956
1,000
,364**
,414**
,002
1,000
hastanede CGI
yatış günü
,280*
-,054
,000
,020
,657
,255*
,006
-,047
,196
,000
,035
,964
,702
,107
,805**
-,191
-,011
-,078
,091
,000
,115
,932
,522
,455
1,000
-,165
,021
,028
,204
,175
,863
,821
,093
1,000
,101
,025
,062
,408
,836
,613
1,000
,225
-,120
,063
,327
1,000
-,074
r
-,191
p
,116
r
-,077
,364**
p
,527
,002
r
,005
,414**
,805**
p
,969
,000
,000
r
,007
,255*
-,191
-,165
p
,956
,035
,115
,175
r
,550**
,006
-,011
,021
,101
p
,000
,964
,932
,863
,408
r
,280*
-,047
-,078
,028
,025
,225
p
,020
,702
,522
,821
,836
,063
r
-,054
,196
,091
,204
,062
-,120
-,074
p
,657
,107
,455
,093
,613
,327
,545
,
,
,
,
,
,
** Bağıntı 0.01 düzeyinde anlamlı (2-tailed).
* Bağıntı 0.05 düzeyinde anlamlı (2-tailed).
A toplam: Olumsuz olay ve yorumlarla karşılaşma durumunu sorgulayan soruların toplam puanı
B toplam: Ruhsal hastalığı olan kişilerle ilgili görüşleri sorgulayan soruların toplam puanı
C toplam: Hastaların kendi hastalıkları ile ilgili görüşleri sorgulayan soruların toplam puanı
KAYNAKLAR
1. Cancro R., Meyerson AT.Prevention of Disability and Stigma Related to
Schizophrenia: A Review. WPA Series evidence and experience in Psychiatry, Maj M,
Sartorius N eds. New York: John Wiley&Sons Ltd; 1999. p. 243-278.
2. Miller CT. Coping with stigma and prejudice. In: Heatherton TF, Kleck RE, Hull JG,
eds. The social psychology of stigma. New York: The Guilford pres; 2003. p.243-66.
3. Soygür H., Özalp E. Şizofreni ve damgalanma sorunu. Türkiye Klinikleri J Int. Med.
Sci. 2005, 1(12): 74-80.
,545
1,000
,