A=m

FOTOGRAMETRİ - II
Uçuş Planı ve İlgili Problemler
Yrd. Doç. Dr. Saygin Abdikan
Geçen hafta










Hava fotoğrafları ve fotoğraf ölçeği
Bindirmeler, baz ve kolonlar arası uzaklık
Model alanı ve model sayısı
Baz/Yükseklik oranı
Görüntü (resim) yürümesi
Hava kameraları ve sınıflandırılmaları
Uçaklar ve Yardımcı sistemler
Uçuş planları
Fotoğraf çekimi
Eğik fotoğraflar
Hava fotoğrafları ve fotoğraf ölçeği

Fotoğraf ölçeği
d’ = Arazideki uzunluk
 d = Fotoğraftaki uzunluk


Bir hava fotoğrafının
arazide kapladığı alan
S = Hava fotoğrafının bir
kenarının arazideki karşılığı
 s = Hava fotoğrafının bir
kenarının uzunluğu

Örnek: s = 23 cm
Hava fotoğrafı ile fotoğraf ölçeği arasındaki
ilişki
c = Kamera odak uzaklığı
h = uçuş yüksekliği
Fotoğraf ölçeği
H = Deniz yüzeyinden itibaren uçuş yüksekliği
∆H = Arazi yüksekliği
(Arazi, tam düz ve yatay varsayıldığında)
Yükseklik farkının ölçeğe etkisi
Yükseklik farkının ölçeğe etkisi
Bindirmeler, baz ve kolonlar arası uzaklık






Kolon: Uçağın bir çizgi boyunca
çekmiş
olduğu
fotoğraflar
topluluğu.
Blok:
Birden
fazla
paralel
kolondan
oluşan
fotoğraflar
topluluğu.
Bindirme
alanı:
Komşu
fotoğrafların birbirlerini örten
ortak bölgeleri.
Boyuna (ileri) bindirme oranı (p):
Bir kolonda ardı ardına gelen iki
fotoğrafın ortak alanıdır.
Enine (yan) bindirme oranı (q):
Yan yana iki kolonun ortak
alanıdır.
Bindirme oranları % ile ifade
edilir
Hava fotoğraflarının çekimi
B = Baz uzaklığı
A = Kolonlar arası uzaklık
Baz boyuna bindirme ilişkisi

B baz uzaklığına karşılık gelen fotoğraf
üzerindeki b uzaklığı için;
b=s(1-p)
(p=boyuna bindirme oranı)
Eşitliğin her iki tarafı mr ile çarpılırsa,
B=mrs(1-p) elde edilir.

B yerine A, p yerine de q yazarak enine
bindirme baz ilişkisi elde edilir.
a=s(1-q)
A=mrs(1-q)
(q=enine bindirme oranı)
(p=%60 = 0.60, q = %20-30 = 0.20 – 0.30 alınır)
Baz boyuna bindirme ilişkisi
Model alanı ve model sayısı

Aynı kolonda çekilmiş ve ortak alanı bulunan iki fotoğrafın ortak alanına
stereomodel alanı yada kısaca model alanı denir.
nm=nr-1= lb/B

Bir proje alanındaki kolon sayısı, alanın uçuş doğrultusuna dik olan la
kenarına ve kolonlar arası A uzaklığına bağlı olarak;
nk= la/A

nm=bir kolondaki model sayısı
nk=proje alanındaki kolon sayısı
Proje alanı düzgün bir dikdörtgen biçiminde ise bloktaki model sayısı;
Nm= nk . nm

Proje alanı birden fazla düzgün bloklara ayrılıyorsa model sayısı bu
şekilde bulunabilir. Bloktaki fotoğraf sayısı ise; Nr= nk . nr = Nm+ nk
olur.
Net model alanı

Net model alanı boyuna ve enine
bindirmeler dikkate alınarak bulunur. Bu
alanın kısa kenarı baz uzunluğuna (B),
uzun kenarı da kolonlar arası uzaklığa (A)
eşittir. Net model alanı:
Fm=AxB veya Fm=mr2 s2 (1-p)(1-q)

Net model alanı yardımıyla proje alanı F
olan bir alandaki model sayısı:
Nm=F/Fm
Net model alanı
Problemler - 1
Uzunluklar
Hava
Fotoğrafı (cm)
Harita (cm)
(1/5000)
d1
4.6
14.5
d2
4.2
13.0
d3
5.5
17.7
d4
6.2
19.3
d1
d2
d4
d3
Problemler - 2
h
mr 
c
1
Mr 
mr
Problemler - 3
Fotoğraf ölçeği biliniyorken, araziden ve denizden itibaren uçuş
yüksekliğinin bulunması
yüksekliği 650 m olan bir proje alanında, 15/23’lük bir
kamera ile 1/14000 ölçeğinde fotoğraf çekilecektir. Araziden ve deniz
yüzeyinden uçuş yüksekliklerini bulunuz.
Denizden
h  mrc 
14000 x 0.15 = 2100 m
H = h + ∆H = 2100 + 650 = 2750 m
H = 2750 m = 9022 ft
Problemler - 4
Yükseklik farklarının ölçeğe etkisi
bir kamera ile çekilen 16000 ölçekli fotoğraflarda,
ortalama araziden 120m’lik bir yükseklik farkı, ölçeğin ne kadar
değişmesine neden olur?
15/23’lük
h  mrc 
16000 x 0.15 = 2400 m
= 16000 – 120/0.15 = 15200
Problemler - 5
Problemler - 6
Paralel kolonlar arası uzaklığın (A) bulunması
bir kamera ile çekilecek 1/4000 ölçekli fotoğraflarda yan
(enine) bindirme oranı%30 olacağına göre paralel kolonlar
arasındaki uzaklığı (A) hesaplayınız.
30/23’lük
A = mr s (1-q) = 4000 x 0.23 x (1-0.30) = 644 m
Problemler - 7
Problemler - 8
Problemler - 9
10km
7km
Problemler - 10
Problemler - 11
UÇUŞ PLANLARI





Fotoğrafı çekilecek bölge için önceden hazırlanan plana göre uçuş
yapılır. Bu planlama sonunda uçuş çizgileri ve uçuş yükseklikleri
proje alanının uygun ölçekli haritası üzerine çizilir.
Planların yapılabilmesi için önce kamera ve fotoğraf ölçeğinin
belirlenmesi gerekir. Bu iki parametre de çekilecek fotoğrafın
amacına göre belirlenir.
Uçuş planlarının sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için amaca uygun
uçağın seçilmesi gerekir. Bu doğrultuda ülkenin coğrafik yapısı ve
yapılacak projeler göz önünde bulundurularak seçilir.
Büyük ölçekli haritalarda ve kadastral çalışmalarda maksimum uçuş
yüksekliği 4 km’ye kadar 20-30 dakikada ulaşabilen uçaklar tercih
edilir. Uçağın hızı bu durumda V= 150-200 km/h olmalıdır.
Küçük ölçekli çalışmalarda uçuş yüksekliği 8-10 km’ye kadar 40-60
dakikada ulaşabilen ve hızı V=250-600 km/h olan uçaklar seçilir.
UÇUŞ PLANLARI

Uçuş doğrultusunun seçiminde şu faktörler göz
önünde bulundurulur;
 Arazinin engebe durumu (arazi topoğrafyası)
 Proje alanının konumu (deniz kenarında
oluşu, komşu ülkenin sınırlarına yakınlığı gibi)
 Proje alanının biçimi (yol etüdü vb. çalışma –
geçki boyunca fotoğraf çekimi)
 Önceden
bilinebiliyorsa proje alanında
fotoğraf çekim zamanındaki etkin rüzgarların
tespiti
bir engel yoksa uçuş çizgileri kuzeygüney yada doğu-batı yönünde paralel çizgiler
yönündedir.
Arazi düzgün biçimde yükseliyorsa, uçuş
çizgilerinin yükseklikleri de basamak basamak
arttırılabilir ya da azaltılabilir.
Fotoğraf çekiminde boyuna bindirme oranı(p),
klasik harita üretiminde % 60 yada %80; enine
bindirme oranı(q) ise % 20, % 25 yada % 30
gibi bir oran alınabilir.
Tersine
UÇUŞ PLANLARI

Çekim için gerekli koşullar;
 Bulutsuz ve güneşli bir hava olması gerekir
 Kar örtüsü olmaması gerekir
 Geniş yapraklı ağaçların çok yoğun olduğu
alanlarda, yaprakların oluşmadığı yada
yaprak döküldüğü mevsimlerde çekim
yapılmalıdır.
 Güneşin yükseklik açısı 30o den büyük
olmamalıdır.
UÇUŞ PLANLARI
İŞLEM ADIMLARI:
1. Fotoğrafı çekilecek bölgenin çizili olduğu 1/25000 ölçekli paftası
temin edilir.
2. Projenin amacı, bölgenin durumu, gereksinimler ve standartlar
değerlendirilerek kamera ve fotoğraf ölçeğine karar verilir.
3. Fotoğraf ölçeğine ve enine bindirme oranına bağlı olarak kolonlar
arası arası mesafe hesaplanır.
4. Fotoğraf ölçeği, fotoğraf boyutu ve boyuna bindirme oranına bağlı
olarak uçuş bazı hesaplanır.
5.Kolon sayıları, Doğu-Batı ve Kuzey-Güney yönlerinde arazinin
enine uzunluğu, kolonlar arası uzunluk ve fotoğraf boyutunun
arazideki boyutuna göre hesaplanır.
UÇUŞ PLANLARI
İŞLEM ADIMLARI:
6.Her kolondaki fotoğraf sayısı, arazinin boyuna uzunluğu ve baz
uzunluğuna bağlı olarak Doğu-Batı ve Kuzey-Güney yönleri için ayrı
ayrı hesaplanır.
7.Uçuş yüksekliği, kamera sabiti ve fotoğraf ölçeğine bağlı olarak
hesaplanır.
8.Tüm bloktaki fotoğraf sayısı, kolon sayıları ve her kolondaki
fotoğraf sayılarına bağlı olarak Doğu-Batı ve Kuzey-Güney
yönlerinde ayrı ayrı hesaplanır.
9.İki fotoğraf çekimi arasındaki süre uçağın hızıve baz uzunluğuna
bağlıolarak saniye biriminde hesaplanır.
UÇUŞ PLANLARI