Dökümanı İndir

T.C.
DİYARBAKIR VALİLİĞİ
T.C.
DİYARBAKIR VALİLİĞİ
Kültür ve Turizm Proje Birimi
Tel : 0412. 223 01 45 Fax: 0412. 223 01 44
E-posta : [email protected]
Web : www.diyarbakir.gov.tr - www.diyarbakirkulturturizm.org
Gazi Köșkü
(Semanoğlu Köşkü)
Diyarbakır, Dicle Nehri’nin kenarında, Yukarı
Mezopotamya bölgesinde kurulan en önemli
yerleşim alanlarından biridir. Son yapılan araştırmalara göre M.Ö. 10.000’lere dayanan geçmişiyle tarih
boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış,
binlerce yıllık geçmişini kültürel değerlerine
yansıtan önemli şehirlerden biri olmuştur.
Diyarbakır sivil mimarisinin oluşmasında evlerin
ve köşklerin büyük oranda etkisi vardır. Diyarbakır’ın
sivil mimari örneklerinden birini oluşturan Köşkler,
sur dışında yer alan yöresel yapılardır. Birçoğu
yıkılmasına rağmen geri kalanı günümüze kadar
varlığını sürdürmüştür. Diyarbakır’ın köklü bir
mimari geleneğini yansıtan köşkler, plan özellikleri
ve yapım tekniğiyle kendine özgü bir mimari üslup
oluşturmuştur. Birçoğu günümüze kadar gelebilmiş
köşkler kullanım amacına göre bağ köşkleri ve
yazlık köşkler olarak karşımıza çıkmıştır.
Diyarbakır’da bulunan ve günümüze ulaşan
yazlık köşklerden adını en çok duyuranı ve en
önemlisi Gazi Köşkü’dür. Asıl adı Semanoğlu Köşkü
olan yapı 15. yüzyıl Akkoyunlular tarafından yaptırılmıştır. Yapı, Mardin Kapısının dışında Dicle Köprüsünün batı yamacına inşa edilmiştir. Birinci Dünya
Savaş’ında Atatürk’ün Diyarbakır’da Kolordu Komutanı iken karargâh olarak kullandığı köşk, 1937
yılında Diyarbakır Belediyesi tarafından satın alınıp
restorasyonu yapılarak “Gazi Köşkü” ismi verilmiş ve
Atatürk’e armağan edilmiştir.
Gazi Köşkü iki katlı dikdörtgen plan şemasında
inşa edilmiştir. Diyarbakır evlerinin genel özelliklerini yansıtmasına rağmen, burada dışa açılan bir
mimari hâkimdir. Her iki katında birer eyvan ve
eyvanların iki yanında mekânlar yer almaktadır.
Zemin katta bir oda, bir eyvan ve mutfak bulunmaktadır. Bir yüzü açık olan eyvanın diğer yüzü pencerelerle hareketlendirilmiştir. Bahçelerle çevrili bir
avludan oluşan köşkün önünde kare planlı bir
havuzu vardır. İkinci katta, ilk yapıldığı dönemlerde
bir eyvan birimi ve iki oda daha bulunduğu söylenir.
Yapının ikinci katı manzaraya hâkim bir komumdadır. Köşkün üst kısmında Atatürk’e ait eşyalar belgeler ve fotoğraflar sergilenmektedir.
Şu anda müze olarak kullanılan köşk, Dicle nehri,
Hevsel bahçeleri, Kırklar Dağı ve On Gözlü Köprü
manzarasıyla görülmeye değer eşsiz güzellikte bir
mekândır. Gezi ve piknik alanı olarak misafirlerini
ağırlayan köşkte insana huzur veren bir hava
hâkimdir.