Yavuz - Necla Şahin - Eğitim Bilim Toplum

Yavuz - Necla Şahin
Time
Journal of Research
R.
- İdris
Middle-School Students"
Science Teaching,
39, N o : 4.
(1997). "Bilim A d a m ı Yetiştirme: Dünya'da ve Türkiye'de Lisansüstü
Eğitim" Türkiye Bilimler Akademisi, Bilimsel Toplantı Serileri: 7. Ankara: T U B A
Yayınları.
YÖK.
"Lisansüstü
Eğitim
Y Ö K , 2547 Sayılı Yüksek Öğretim Kanunu
ve
Öğretim
Yönetmeliliği"
1961 KÜBA ULUSAL OKUMA YAZMA
TARİHİNDEN
Leiner
Küba'da
Çevirenler:
1953
nüfus
da olmak üzere nüfusun %
1.032.849
Ebru
yetişkin
yani
okumaz-yazmaz
durumundaydı.
Düzelti:
devrimin
hemen öncesinde de adadaki çocuk­
ların yalnızca %
* New York,
College
İlköğretim ve Erken
Çocukluk Eğitimi Bölümü,
ABD
Ankara Üniversitesi Eğitim
Fakültesi, Dr.
com
Ankara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Fakültesi, A r ş . Gör.
com
Ankara
Lisesi,
İngilizce Öğretmeni
com
Eğitim Bilim Toplum Dergisi
Cilt:5
%
kentlerde % 42'si kırsal alanlar­
Ahmet
1 OO
sayımında,
Bahar: 2007
okullara kayıtlıydı
ve köylerdeki yetişkinlerin yarıya yakını
daha
önce
herhangi
bir
olanağından yararlanmamıştı.
Dağlardaki gerillalar, eğitimin toplumsal gelişmedeki merkezi rolünden dolayı
daha
Sierra
Manifestosu ile Devrimin öncelikle okukarşı bir kampanya
başlatacağını açıklamışlardı. Küba'nın
eğitim çabalarını ilk inceleyenlerden biri
olan
işaret ettiği gibi,
"en başından itibaren
lığa karşı gerçekleştirilen savaşım, Küba
önderleri tarafından basit bir teknik ya
da pedagojik problem olarak görülme­
miştir. Aksine toplumun ve ekonominin
devrimci
dönüşümü
ile
yakından
bağlantılı önemli bir siyasal çaba olarak
ele
Ahmet Yıldız - Ebru Aylar
açıklamalarında da bu konu önemli bir yer tutmak­
tadır. Castro eğitime, kalkınma ve devrimci değişimler arasındaki
bağın anlaşılmasının anahtarı olarak sık sık atıfta bulunmuştur.
E ğ i t i m eksikliği, bir ülkenin içerisinde b u l u n d u ğ u siyasal baskı,
toplumsal gerilik ve s ö m ü r ü n ü n en çarpıcı göstergesidir. E k o n o m i k
s ö m ü r ü ve ekonomik gerilik göstergeleri,
ve
üniversitelerin
yetersizliği
okul
örtüşür.
Ekonomik
olarak sömürülen ve siyasal olarak baskı altında tutulan ülkeler en
fazla o k u m a z - y a z m a z
nüfusa
sahip
olan
A n c a k bir
devrim ülkedeki eğitim gerçekliğini t ü m ü y l e değiştirebilir, çünkü
y a l n ı z c a bir d e v r i m , s i y a s a l , e k o n o m i k v e t o p l u m s a l m a n z a r a y ı d a
tümüyle
1959 zaferini izleyen yıllarda, Küba sokakları devrimin öncelikli
konusunun eğitim olduğuna işaret eden afişlerle
kurtulmanın yolu
"Geri
"Okul kurmak senin sorumlu­
Küba eğitim sistemindeki dönüşümün itici gücünü
1961
Ulusal
Kampanyası oluşturur. Daha sonraki okuma yazma
da takip edilen ve Küba eğitim felsefesinin temelini
oluşturan bu kampanya, Küba tarihinde bir köşe taşı, bir başka
bağımsızlık
"savaşı"
olarak
görülmektedir.
Devrim
gibi,
bu
da ulusal ve uluslararası yankıları olmuştur.
Okuma-Yazma Kampanyası Küba Devriminin erken döneminin en
büyük başarısıdır. Bu dönemde devrim eğitime eşitlenmiştir ya da
Fidel Castro ve Che
ve eğitim aynı şeydir...
sözcükleriyle ifade edersek, "Devrim
toplum bir bütün
olarak büyük bir okul
olmalıdır.
toplam
almıştır.
genç olmak üzere 250.000 kişi görev
baharında bu genç öğrenciler okumaz-yazmaz nüfusu
tespit etmek ve okuma-yazma öğretmek üzere, ülkenin farkı bölgelerine, özellikle de
yoğun olduğu kırsal alanlara
dağılmışlardır. Böylece, sekiz ay sonra kampanya sona erdiğinde,
okumaz-yazmaz oranı %
gerilemiştir.
oplum
1961 Küba Ulusal Okuma Yazma Kampanyası
Okuma-Yazma
Gelişimi
Süreç
Bu çalışmada
Kampanyası dört başlık altında ele alınmaktadır:
(1)
saptanması, (2) Okuma-yazma çalışmala­
rında görev alacak kişilerin belirlenmesi, (3) Bu kişilerin yetiştirilme­
si, (4) Kampanyanın örgütlenmesi ve uygulanması.
Saptanması
saptanmasına dönük nüfus sayımı, 1960 ve
kadın federasyonu, sendikalar, tarım çalışanları federasyonu
gibi kitle örgütlerinden katılan gönüllüler ve öğretmenler tarafından
gerçekleştirilmiştir. Bu sayımla Kampanya için
veri ve
pratiğe dönük bilgi toplamak amaçlanmıştır. Sorular ikametgâh,
meslek, çalışma saatleri, okul geçmişi gibi bilgileri saptamak üzere
tasarlanmıştır.
Okuma yazma çalışmaları açısından güvenli bilgilere ulaşmak ulus­
lararası bir sorundur, çünkü
işini kay­
betme korkusu duymalarından, kimilerinin de kendi cehaletlerini
istememelerinden dolayı kendi durumlarını gizleme eğili­
mindedirler. Her türlü kaçamağa başvururlar, hatta kendi
kanıtlamak için okumak zorunda oldukları birkaç paragrafı bile
Kampanya öncesi ve
sonrasında gerçekleştirilen sayımlara göre
979.000
okumaz-yazmazken,
düşürülmüştür. Okuma-yazma öğretilenlerden
oranı %
67'si)
Oriente ili gibi kırsal bölgelerde
Okuma-Yazma Çalışmalarında Görev Alanlar ve Eğitimleri
Kübalılar,
(yetişkin gönüllüler) ve
(okula giden genç gönüllüler) tarafından uygulanmak üzere bireysel
bir öğretim programı geliştirdiler.
Nisan ve Mayıs aylarmda medya -TV, radyo, gazete, afişler ve
pankartlar- seferberliği ile gençlerin
ordusuna katılmaları
için çalışmalar yürütülmüştür. Böylece ilköğretim, lise ve üniversite
100.000 genç insan kampanyaya katılmıştır.
Çevirenler: Ahmet
Brigadistas'larm % 40'ı
yaş grubunda, %
- Ebru Aylar
15-19 yaşlan
arasında olup, toplamda yaş ortalaması
yaş aralığında
olmuştur. Kızların
katılan gençler arasındaki oranı %
Brigadistas'larm neredeyse dörtte üçü kentlerden katılmıştır
ve bunların büyük bölümü kırsal alanlarda, en doğudaki
ilinde çalışmak üzere görevlendirilmişlerdir
Çizelge
görüldüğü gibi, okuma-yazma öğretenlerin çoğunun
ilkokul ve ortaokula kayıtlı kız ve erkek ergenlerden oluşması,
sonrası okula kayıt
artışı da
Bu genç­
lerin bir kısmı 1959 öncesinde okullara kayıtlı
hükümet ebeveynlere tüm çocukların
bir hak, hem de bir sorum­
luluk olarak okullara gönderilmesine yönelik çağrıda bulunmuştur.
gençler, yaşları temelinde değil de akademik seviyelerine
göre eğitim sürecine dahil edilmişlerdir.
Tahin
Eğitim Düzeyi
Okul Düzeyi
Tüm
arasından
uygun
İlköğretim
52,2
Ortaokul
31,6
47
Lise
4,3
23,9
Üniversite
4,5
Öğretmen
Diğerleri
4,8
Toplam
Genç insanlar, arkadaşları ile birlikte bu yurtsever projeye cesaretle
ve kahramanca katılmanın heyecanını
Çoğu için uzak
kırsal alanlara gitmek, evden ilk kez ayrı kalmak anlamına gelmiştir.
Sağlık, güvenlik ve ayrılık durumu açısından endişelenen ebeveynler­
den izin almak, bazılarının yüzleştiği ilk güçlük olmuştur.
çağrıya uyan brigadista Leonela
Diaz, o zamanlar Camaguay
ilinde ailesiyle birlikte yaşamakta ve ortaöğretim birinci sınıfta
öğrenim görmektedir.
1961
Küba
Ulusal Okuma Yazma Kampanyası
13
imzalatmamız için bize formlar veril­
mişti. Tüm arkadaşlarım ve sınıftaki öğrenciler kampanyaya
katılmak istiyorlardı ve ben de bundan
kalmayacaktım.
Hepimiz katıldık, bazılarımız diğerlerine nazaran
daha
fazla desteklendi, hepimiz bu görevi yerine getirmeye karar
vermiştik... [Ailemden] hiç kimse formu imzalamak istemedi...
Kendim
zamanı geldiğinde üzerimdeki elbiselerimden
başka hiçbir şey yanıma almadan otobüse bindim ve
Çalışmalarında Görev Alanların Eğitimi
Genç gönüllüler,
1 saat mesafede, önceden turizm alam
olarak kullanılan Varedero Plajı'ndaki Brigadistas Yetiştirme
Merkezi'nde
günlüğüne bir araya getirilmişlerdir. Küba dergi­
lerinde,
üzerine yazılar çıkmış ve
sınıflarda ve
fotoğrafları yayımlanmıştır.
"Kübanın en güzel,
en güzel plajları arasında yer alan bu plaj,
ayrıcalıklı
sınıflara ait bir yer değil...
Son haftalarda
merkezi
gençlerin eğitim süreci şu aşamaları içermiştir: (a) Öğretmen
eğitimi (metodoloji öğretimi ve temel öğretim materyallerinin tanıtımı:
Okuma kitabı Venceremos
ve Öğretmen El Kitabı
[Haydi, Okuma Yazma Öğretelim], (b) Kırsal alana
dönük
çalışmaları.
Öğretmenlerin Eğitimi: (1) Okuma Kitabı. Her bir
ulaştırmak üzere 1,5 milyon Venceremos basılmıştır. Öğretim
stratejisi olarak, Kübalı eğitimcilerin "sosyal motivasyon" adını
verdikleri strateji uygulanmış, öğrenenlerin politizasyonunu sağlamak
amacıyla devrimin siyasal, toplumsal ve ekonomik durumunu
metinler hazırlanmıştır.
Okuma kitabının ilk
dersi incelendiğinde bile doğrudan politik bir
yaklaşımın benimsendiği
Bunlar: OEA (Amerikan
Komisyonu),
(Ulusal Tarım Reformu Kurumu), Tarım
Üreticileri Kooperatifi, Vatan, Kübalı Balıkçı, Halkların Mağazası,
Kendi Evimiz, Özgür Küba'daki Sağlıklı İnsanlar,
(Ulusal Turizm
Enstitüsü), Halk Ordusu, Devrim Tüm Savaşları Kazanır, Çalışan
Halk, Küba Yalnız Değildir, Eğitim Yılı, Şiirler ve Alfabe.
Leiner
Ahmet Yıldız -
Aylar
Okuma kitabını tanıtma ve sesli harflerin öğretimi ile okumaya
başlama açısından, La
de Estados
(OEA,
Amerikan Komisyonu) dersi başlangıç dersi olarak seçilmiştir. Bu
ders ile OEA harflerinin eğitsel yararı, derslerin içeriğinin politik
önemi ile birlikte ikiye katlanmıştır
önce
Küba Kampanya'dan hemen
ihraç edilmişti. Benzer biçimde ikinci derste,
başta köylüler olmak üzere Kübalıların yaşamını oldukça etkileyen bir
kurum
olan
(Ulusal
Tarım
Reformu
Enstitüsü)
önde gelen eğitimcilerinden ve Eğitim
üzerine
görevli
Prieto, pedagojik olan ile siyasal olanın entegre edilmesini şu
şekilde
öğretim
yöntemi
yanında,
yetişkin
kendi gerçekliklerini yansıtacak, devrimci değişimler üzerine bil­
giler s u n a c a k ve o k u m a yoluyla halkın daha fazla b i l m e arzusu
duymasını
verdik.
sağlayacak bir
İçerik
ve
yöntemi
kitaba
uyum
duyulduğuna
içinde
oları
karar
alfabe
k i t a b ı işte b u ö n c ü l l e r d e n h a r e k e t l e
Öğrenci ile öğretmen arasındaki
teşvik etmek için, her der­
sin başında kullanılmak üzere bir fotoğraf hazırlanmıştır. Öğretmen
böylece
bilgi ve deneyimlerini öğrenmekte,
onların çekingenliklerini aşmalarına ve ifadelerini geliştirmelerine
yardımcı olmaktadır.
Diğer yandan da bu fotoğraflar ile kavramları
fırsatına sahiptiler.
Bunun ardından öğretmen, ana metinden kısa bir cümle seçmekte ve
bu cümledeki anahtar kelimeleri hece hece okuyarak, o ders için sap­
tanan heceleri vurgulamaktadır. Daha sonra öğrenciler, öğrendikleri
her bir sesi birleştirerek pratik yapmaktadırlar. Sonra da el yazısına
geçilmektedir.
(Okuma kitabından bir ders örneğine bakınız, Şekil
1961
Küba Ulusal Okuma Yazma
Şekil I. Venceremos Okuma
A. Fotoğraf
Bir Ders
Fotoğrafta, traktörün üzerinde olan bir adanı ile onunla konuşan bir adam bulunmak­
tadır.
B. Giriş metni
La Reforma
nacio en la Sierra.
Reformu dağlarda
1
La Reforma Agraria da tierra a
[Tarım Reformu köylülere toprak
campesinos.
verdi]
La Reforma Agraria
[Tarım Reformu devam ediyor]
Alıştırma A
1-
a
La Reforma Agraria
La Re - for- ma
la
2-
Vamos a leer
y a leer y
despues.
önce okuyalım, sonra
hem okuyup hem
Lala ala
Lola ele
ola
Ela
3-
Vamos a leer primero y a leer escribir despues.
El ala
La ola
El
4-
Ponga la palabra que
olan yerlere uygun sözcükleri
El
ola.
El
5-
Se
6-
Copie con su mejor
önce gösterilenler
iyi
yazınız")
Öğretmenlerin Eğitimi:
Öğretelim"
(2) Öğretmenin El Kitabı.
"Haydi,
adlı öğretmen el kitabının
amacı öğretmenlere teknik yardım sağlamak ve her bir dersin konusu
hakkında arka plan sunmaktır. Aynı zamanda bu kitaplar
Leiner
siyasal
-
Aylar
yükseltecek bir biçimde düzenlenmiştir. Bu
kitaplar devrimci temaları içermektedir: Devrim, Önderimiz Fidel,
Toprak Bizimdir, Çiftçiler Kooperatifi, Konut Hakkı, Zenginliklere
Sahip Olmasına Karşın Küba Fakirdi, Kamulaştırma, Sanayileşme,
Devrim,
Ordu Kışlalarını Okullara Dönüştürdü,
Irk Ayrımcılığı,
Dostlar ve Düşmanlar, Emperyalizm, Uluslararası Ticaret, Savaş ve
Barış, Uluslararası Birliktelik, Demokrasi, İşçiler ve Köylüler, Birlik
İçinde ve Bilinçli Bir Halk, Dini Özgürlük, Sağlık, Halk Eğlencesi,
Önlenmesi, Devrim Tüm Savaşları Kazanıyor,
Havana
Kırsal alanlara dönük
çalışması. Varedero
eğitiminin ikinci hedefi, kentli
için kırsal yaşamın
farklılıklarını anlatan bir eğitim vermek olmuştur. Öğretmen aday­
larının çoğu, köylülerin zor yaşam koşulları hakkında pek az bilgiye
sahiptiler: Tek odalı evler, elektrik ve su yokluğu, günlük iş rutininin
yoğunluğu, ev dışı tuvaletler, farklı yemek alışkanlığı, zorlu barınma
koşulları vb. Tüm hazırlık eğitimlerine karşın, hiçbir eğitimin onları iş
koşullarının "La
başaramayacağı
(gerçekliğine) tam olarak hazırlamayı
anlaşılmıştır.
Öğretmeyi öğrenme ve
köylülerin
yaşamındaki güçlüklerle karşılaşma ancak "dışarıda", o insanların
Her bir
içinde okuma ve öğretmen el kitabı, bir çift
çorap, zeytin rengi bir bere, bir pantolon, bir ağ yatak, üzerinde
Conrado Benitez'in
gruplarca öldürülen bir
öğretmen) resminin bulunduğu ve öğrencilerin grup isimlerinin yazılı
olduğu omuz bantlı bir takım çantası verilmiştir. Ayrıca elektrikten
yoksun evlerdeki dersler ve aydınlatması olmayan yollardaki yolcu­
luklar
için
bir
de
fener
Bu
fenerler,
Cumhuriyeti'nce hediye edildiğinden
feneri" olarak
etiketlerin
ve
Çin
Halk
tarafından "Çin
Daha sonra bu fenerler posterlerin,
kalemlerin
üzerine
resmedilerek
kampanyanın
yıldönümlerinde kampanyayı hatırlatan önemli bir sembol haline
Küba Ulusal Okuma Yazma Kampanyası
Örgütlenmesi ve Uygulanması
Pilot Program. Okuma-Yazma
materyalleri
denemek,
genç
başlamadan önce,
öğreticilerin
değerlendirmek ve
alfabeyi kullanımlarını
grupların
bulunduğu
alanlarda
-tarım reformu ve halk sağlığından okuma-yazma çabalarına kadar
olan faaliyetlere dönük- yıldırma ve sabotaj olasılıklarını görmek
amacıyla bir pilot program
14 yaşında olan
Fernandez
Ocak ayında düzen­
lenen bu pilot programa gönüllü olarak katılmıştır.
Ç o k y o k s u l bir k ö y l ü ailesinin e v i n d e
Adeta onların
ç o c u k l a r ı n d a n biri o l m u ş t u m .
Orada öğretmede zorlandığım kimi insanlar
B u n l a r d a n bir
kısmı yaşları nedeniyle g ö r e m e y e n kişilerdi. D e v r i m onların hep­
s i n e g ö z l ü k t e m i n etti. H e r k e s h a l k t o p l a n t ı s ı n a ç a ğ ı r ı l d ı v e o r a d a
okuyabilmeleri için ücretsiz g ö z m u a y e n e s i n d e n
Yaşlı olanlar çok fazla güçlük çekiyordu.
Elleri bir işçinin elleriy­
y a n i k a l e m gibi hassas bir alete bu eller tuhaf k a ç ı y o r d u . Onlar
bu anlamsız tahta parçasını t u t m a k
yaşamları,
otuz ya
geçmişti...
Uyum
da kırk yılları
Onların tüm
pala ya da balta
kadar
ellerinden
sallamakla
tutup
yardım
e t m e k z o r u n d a y d ı k . H e r b i r s ö z c ü ğ ü y a d a harfi y a z m a y ı ö ğ r e n d i k ­
lerinde g u r u r l a n m a k t a v e ç a l ı ş m a y a o l a n ilgileri d a h a d a artmak­
t a y d ı . B i r s ü r e s o n r a i s e ç a l ı ş m a k i t a p l a r ı n ı y a n l a r ı n a a l a r a k tar­
laya gittiklerini gördük. A r a verdikleri anlarda onları ç o ğ u z a m a n
yazarken
görebilirdiniz.
Bu,
onların
motivasyonlarının
kanıtıydı, motive olmuşlardı ç ü n k ü yeni bir şey
Birkaç kez karşı devrimcilerle karşılaştık. Birçok kez tehdit edildik.
Domuzlar
Körfezi'nin
gerçekleştiği
bölge
olarak
burada
karşı
devrimciler epeyce güçlüydü... Tehdit edildik... kapımızın dışına
"Bir s o n r a k i s e n o l a c a k s ı n ! " n o t u ile o y u n c a k b e b e k l e r
g e c e l e r i ü z e r i m i z e t a ş attılar, b i z i k o r k u t m a k i ç i n b e y a z ç a r ş a f l a r l a
bu baskılar karşısında bağlılığımız daha da
arttı, d a h a g ü ç l ü h a l e
i eğitim ~
Çevirenler: Ahmet
-
Genç gönüllülerin eğitimini atanma süreçleri izle­
miştir. Dayanışmanın temel olduğu kırsal alanlarda,
kendi güvenliklerini sağlamak ve orada yaşamlarını sürdürebilmek
için köylülerin rehberliğine güvenmeyi öğrenip,
öğrenen hem de
öğreten ve yönlendiren kişi olmuşlardır. Leona Relys Diaz, Varadero
eğitiminden sonraki deneyimini anlatmaktadır:
K a l d ı ğ ı m e v e i l k defa g i t t i ğ i m d e , o l d u k ç a y a ş l ı bir çift t a r a f ı n d a n
karşılandım. Erkek yaklaşık 65, kadın da 58 yaş
a k ş a m çok ağladım.
Ç o k k a r a n l ı k bir y e r d i .
lamba oturma
Ve b e n her
kentten geliyordum. Fakat
Sahip oldukları tek
şeyin
aydınlık
olduğu
b a n a v e r d i ğ i bir l a m b a m
vardı. Onu ne zaman
her şey
Y a ş l ı çift
çok sıcak insanlardı. Beni s e v m e y e başladılar,
de onları. Ö y l e
ki, a y r ı l ı r k e n k a r ş ı l ı k l ı g ö z y a ş l a r ı d ö k t ü k . D o k u z a y o n l a r l a b i r l i k t e
kaldım...
Onları
sanki
Bazı
kendi büyükannem,
gençti
öğreniyorlardı.
büyükbabammış
gibi
25, 36 yaşlarında) ve çok çabuk
Hiçbir eğitimsel tecrübeye sahip değildim ve ne
yaptığımı tam olarak bilmiyordum.
D e n e y i m üzerinden değil de,
gençliğim ve bir şeyler y a p m a isteği üzerinden hareket
B u , h a l k a n a s ı l ö ğ r e t e c e ğ i m i z i d ü ş ü n d ü r t e n g e r ç e k bir d e n e y i m d i .
Dört
tam
anlamıyla
okuryazar
yapmayı
T a m a m ı y l a o k u r y a z a r o l d u l a r . B u n l a r d a n ikisi,
-Elosia'a
o l d u k ç a iyi bir
şekilde
okumayı ve
başardık.
ve Elosia'ydı
biraz
da yazmayı
J u a n 6 5 y a ş ı n d a g ü ç l ü bir e r k e k t i v e o k u m a y a z m a y ı
öğrenmesi
için
hiçbir
nedeninin
olmadığını
söyledi.
Hâlbuki
imzasını X harfini kullanarak atıyordu ve biz o n a ismini y a z m a s ı n ı
B i z i o k a d a r s e v d i ki, d e r s e g e l d i , o t u r d u , d e r s i d i n ­
ledi ve sonuçta ismini y a z m a y ı öğrendi. D a h a iyisi o l a m a z d ı , öğren­
m e y e tamamıyla karşı olan birisinin güvenini kazanmak yeterliydi.
Dört
insana
okuma-yazma
öğretmem beni
çok
"a"
h a r f i n i b i l m e y e n b i r i s i n i n , b e n d e n s o n r a bir k â ğ ı d ı e l i n e a l ı p o k u y a ­
bileceğini bilmek kendimi çok başarılı hissetmeme yol açıyordu.
Bu, beni çok mutlu
Bir ailenin tüm fertlerinin -ebeveynler ve çocuklar- Kampanya'ya
katıldığı da gözlenmiştir.
de la Pena Toranzo, sadece kendi
Itoplum
1
1961
Küba Ulusal
Yazma Kampanyası
işçi sınıfı ailesinin Okuma Yazma
bağlılığını ve
katılımını değil, Oriente ilindeki tecrit edilmiş bir alandaki köylülerle
işbirliğini de
Onüç yaşındaydım ve
Ev ahalisi olarak
hepimiz, annem, b a b a m ve ben k a m p a n y a d a çalışmaya başladık.
Biz "Halk O k u m a - Y a z m a Çalışanları" olarak anılıyorduk. Yani,
e v i m i z i n y a k ı n ı n d a k i bir y a d a iki k i ş i ile ç a l ı ş ı y o r d u k . F a k a t d a h a
sonra, M a y ı s
katıldım...
tecrit e d i l m i ş v e ç o k
y o k s u l bir y e r e g i t t i m . B e n i bir çiftçi k a r ı k o c a n ı n e v i n e y e r l e ş t i r d i l ­
er. B e n d e n b i r a z b ü y ü k bir o ğ u l l a r ı v a r d ı .
Çiftçi ç o k s a y g ı l ı b i r i y d i . G e n ç l i ğ i m l e ilgili h i ç b i r o l u m s u z t u t u m
takınmadılar.
Her
zaman
bana
"siz"
(usted)
diye
seslendiler.
Çalıştığımız zamanlarda, nazik ve saygılıydılar.
M ü m k ü n oldukça
Derslerimiz
kendi işlerinde y a r d ı m e t m e y e çalıştık.
olmadığı
zamanlarda
onlarla
birlikte
Oralardan çok şey öğrendik. Örneğin,
tarlaya
gittik.
D a h a önce ben
hiç yerfıstığı bitkisi g ö r m e m i ş t i m . Onlar yerfıstığı yetiştiriyordu.
Onlarla gidiyor ve yerfıstığı t o p l a m a d a y a r d ı m
Ailemi
çok özlemiştim. D a h a önce onlardan hiç uzak kalmamıştım.
önceden
karar
verdiğim
üzere
KOampanya'yı
tamamlamaya
kararlıydım.
Kampanya benim açımdan büyük
başka yerlerden gelen insanlarla,
deneyim
oldu.
İlk
olarak
farklı ş e h i r l e r d e n g e l e n , b a ş k a
geleneklere sahip olan, b i z e göre d a h a bilinçli olan gençlerle birlik­
te, o r t a k bir y a ş a m ı ilk d e f a
kez y a ş ı y o r d u m .
K ö y l ü l e r l e d e ilk
T ü m bunlar daha sonrasında katılacağım burslu
p r o g r a m için b a n a temel oluşturdu.
yaşıyorum.
Ortaöğretimi
burada
üniversiteye burada d e v a m ettim...
nyanın
brigadista
yıldönümünü
idi...
benim
kutluyor.
babam
z a m a n d a n beri
tamamladım
burslu
olarak
Bu günlerde gençler kampa­
Çocuklarım
bir
ve
"Benim
idi."
babam
bir
demekten
her
zaman gurur
Paster
Escaiy,
öğretmen eğitiminden
mezun olduğunda onyedi yaşındaydı. Kendisinin de okumaz-yazmaz
öğrencileri olmasına karşın, diğer genç öğretmenlerden de sorumluy­
du.
İrilim
oplum
Leiner Çevirenler: Ahmet Yıldız - Ebru Aylar
E v d e n daha önce hiç ayrılmamış
eteğinin
altında"
Bizim deyimimizle "annemin
Benim
sorumluluğumda
yedi
b r i g a d i s t a s vardı. A y n ı z a m a n d a ü ç çiftçiye o k u m a
E v i n k a d ı n ı n a y a r d ı m e d i y o r d u k . Çamaşırları y ı k a m a y a bir
gidiyorduk ve d a h a önce böyle bir deneyimimiz olmadığı için kadın
bize elbiselerin nasıl yıkanacağını öğretiyordu. Birçok çamaşırla
birlikte oraya g i d i y o r d u k ve onları bir taşa çarpıyorduk. S o n r a da
eve
dönüyorduk.
Ayrıca
bize
birkaç
çeşit
yemek
pişirmesini de
Kampanyanın Aşamaları
Başlangıç Aşaması: 1 Ocak- 30 Nisan 1961
Bu aşamada planlama yapılmıştır. İlk olarak halkın
-boş zamanlarında katkı sunacak gönüllü kadın ve erkekler-seferber
edilmiştir. Bu grup toplam
kişiden oluşmuştur. (Bkz. Çizelge 2).
2.
Okuryazarlık Çalışanları
Sayı
"Halkın Öğretmenleri" (Alfabetizadores Populares)
121.000
"Patria o Muerte" Grubu Çalışanları
Okul Öğretmenleri Grubu
35.000
Conrado Benitez Öğrenci Grubu
Toplam Öğretmen
Kampanyadan sorumlu olan Ulusal
Komisyonu 15
Nisan tarihinde okulların kapanmasına karar vermiştir ve kampa­
nyayı
100.000 öğrenci Conrado Benitez Brigade'de görev alacak
şekilde
Ağustos
genişletmiştir.
Bu
öğrenciler,
halkın
ve
kampanyaya eklenen işçi güçler ile birlikte bu
toplam 236.000 kişiye ulaşmıştır. Ayrıca denetçi 35.000 öğretmen de
bu süreçte görev almıştır.
1961
Küba Ulusal Okuma Yazma Kampanyası
Birleştirilmiş Yapı: 1 Nisan- 5 Eylül 1961 Dönemi
Bu süreçte,
sorumluluğunu paylaşmak ve ihmal edilmiş
bölgelere ulaşmak amacıyla, Devrimi Savunma Komitesi (CDR),
Kadınlar Federasyonu gibi kitle örgütlerinden destek alınmıştır.
Öğretim yapısı 2'ye 1 oranında
iki okumaz-yazmaza bir
alphabetizer
ilk okuma-yazma öğret­
meni). Yaklaşık 25 okuma-yazma çalışanı, bir öğretmen, bir siyasal
danışman
ve
kurulmuştur.
bir
başkandan
oluşan
Okuma-Yazma
Her il ve belediyede Eşgüdüm,
Birliği
İcra ve Denetim
Komisyonları oluşturulmuştur.
Önceden,
Çekirdeği (Literacy Nucleus) adı verilen bir
oluşumda, deneyimli öğretmenler doğrudan okumaz-yazmazlardan
sorumluydu. Yeniden gözden geçirilmiş yapıda ise deneyimli öğret­
menler teknik danışman olarak görev almış ve öğretim sorumluluğu
okuma-yazma çalışanlarına
Politik
de
öğrenci ziyaretleri, devamsızlığın takibi ve oluşabilecek problemleri
giderme, "motivasyon sağlama" gibi görevler verilmiştir.
İki okumaz-yazmaza bir alphabetizer "ideal" ilişkisi, Okuma-Yazma
Kampanyası ve devrimin liderleri tarafından yayınlanan
formüle edilmiştir.
"Her okumaz-yazmaza bir
bir
her
(Que todo analfebeto tenga
que todo alfabetizador tenga analfebeto"). Bu slogan, kampanyaya
insanların birlik ve beraberliğini vurgulayan posterler,
etiketler ve amblemlere basılmıştır. Bunlarda el sıkışan iki insanın iki
resmi bulunmaktadır (Birincisinde, beyaz ve siyah bir kol; ikincisinde
ise siyah ve beyaz bir kol
Mücadele Gücü: 5 Kasım- 22 Aralık
Eylül
toplanan Ulusal Okuma-Yazma Kongresi'ne
Küba genelinden katılan eğitimciler ve çalışanlar Kampanyanın
teknik durumu ve örgütsel eksikliklerine yönelik eleştirilerde bulun­
muşlardır. Bu eleştiriler sonucunda Çizelge 3'te gösterilen konulara
kurtulduğunu ya da kur­
tulmak üzere olduğunu açıklayan her bir belediyeden
İpğltİm
Ahmet
teknik personel ve gönüllü
- Ebru
diğer yerleşimlere yardımcı
olmak üzere hareket etmişlerdir.
Çizelge
3.
30 Haziran
Saptanan
684.000
Kampanyada
465.000
22.000
Ekim
Aralık
985.000
988.000
979.000
594.000
776.000
500.000
n.a.
62.000
119.000
394.000
707,000
822.000
görev alanlar
Yeni Okuryazarlar
(toplam)
Hızlandırılmış Kamp Çalışmaları
Hızlandırılmış kamp çalışmaları ya da okuma-yazma okullarında,
Melena del Surda,
okumaz-yazmaz askerler için kurulan bir
kamp model alınmıştır. Okuma kitabını tamamlamamış olanlara
yönelik kurulan bu yeni kamplarda öğretmenler, brigadistas'lar ve
tarafından tüm gün süren yoğun programlar uygu­
lanmıştır.
Melena
del
Sur'un
kurtulan
ilk
bölge
olduğunun açıklanmasından sonra, komşu bölgelerde, kampanyayı
ilk önce bitirme gayretiyle yarışmacı bir ruh yükselmiştir. Her bir
açıklamayla birlikte, okuma-yazma
mm diğer belediyelere
son aşamasında ulusal ve yerel düzeyde bir
heyecan dalgası yaratmıştır. (Bkz. Çizelge 3)
TV, radyo, yazılı basın, halk toplantıları, zafer kutlamaları ve diploma
törenlerinde
teşvik
edilmiştir.
süresince, giderek artan oranda şiirler,
Kampanya
ve popüler halk
şarkıları düzenli olarak yayınlanmıştır. Nisan ayında radyodan her
biri 45 saniye olmak üzere günde onbeş kez anons yapılmıştır. Radyo
anonslarına, fotoğraflara, röportaj ve makalelere ek olarak yazılı
~
1961
Küba
Ulusal Okuma Yazma Kampanyası
Alfabe Kitabı'nı bölüm bölüm yayınlamıştır. Ağustos ve Eylül
aylarında da yüzlerce makale
Değerlendirme Yöntemleri
Değerlendirme sürecinde üç tür sınav uygulanmıştır: Nüfus sayımı
sırasında okuryazarlık düzeyini belirlemek için, çalışma süreci
içerisinde öğrencilerin gelişim düzeyini belirlemek için ve
sonunda
kişilerin okuryazar olup olmadığını belirlemek için yapılan sınavlar
(son sınav Alfabe Kitabından iki kısa paragrafı okuma, kısa bir yazı
yazdırma ve
Castro'ya yazılan bir mektuptan
Okuma-Yazma Kampanyasının Özellikleri ve Stratejileri
Ulusal Amaçlar ve Eğitimsel Değişmeler
Küba Okuma-Yazma Kampanyası, Küba'da toplumun bütünüyle
kalkınması için geliştirilen ulusal stratejisinin bir parçası olarak
görülmelidir. Devrimci önderlik hiç vakit geçirmeden Küba eğitimini
yeni bir yola sokmuştur. Okul inşasına, program geliştirmeye, öğret­
men yetiştirmeye ve
yok edilmesi için ulusal
seferberlik düzenlenmesine büyük bütçeler ayıran yeni hükümet,
durgunluğa son vermiş ve eğitime büyük öncelik tanımıştır. Bu
konuya verilen önem, hem planlama hem de uygulamada görülmek­
tedir. Okullar, başta kırsal alanlarda yaşayanlar olmak üzere tüm
toplum için erişilebilir hale getirilmiştir. Eğitim, "kapitalist Küba'daki
katı sınıf yapısının
sınıfsız ve eşitlikçi bir toplumu kurmak; cins
ve ırk ayrımcılığını yok etmek; tüm ülke genelinde kentlerin ekonomik
ve kültürel üstünlüğüne son vermek" olarak saptanan ulusal amaçları
başarmak için yeniden
Ayrıca eğitim, vasıflı bir nüfusun yetiştirilmesi yolu ile kalkınmanın
bir aracı haline gelmiştir. Aynı zamanda bu strateji, bilime, teknolo­
jiye ve modern tarımsal yöntemlere yönelik düşmanca tutumları kesin
bir biçimde değiştirmiştir.
Kübalılar neden okulları kapatarak bunca ay
yok edilmesine yoğunlaşmıştır? Çünkü Kübalılar şu sonuca
varmışlardır: "Eğitimin devrimimizin gerçekten bir parçası olmasının
tek yolu, öğrenme ve öğretmenin herkes için olanaklı hale
leğitim
oplum
Ahmet Yıldız
Ekonomik ve toplumsal
Ebru Aylar
ile o k u m a - y a z m a k a m p a n y a m ı z
a r a s ı n d a ç o k g ü ç l ü bir
bulunmaktadır.
(öğretmen ve
öğrenciler) ö ğ r e t i m sürecine katılsın diye okulları sekiz ay kapalı
t u t t u k . O k u l a g i d e n ö ğ r e n c i l e r b i r yıl
yazmazlar
fakat
beklememeliydi.
Uluslararası konferansta bize "neden bu kadar acele ediyorsunuz?"
ş e k l i n d e bir s o r u s o r d u l a r . B i z i m k i g i b i k e s i n o l a r a k a z g e l i ş m i ş bir
ülkeyi kalkındırmak için
orta-düzey teknisyenlere ve
yetişmiş insan gücüne gereksinimimiz
Yıllarca bekleye­
m e z d i k . Plan gerçekten işledi:
okumaz-yazmaz olanların
çoğu, b u g ü n ü n doktorları, mimarları,
yöneticileri ve
Ülke Düzeyinde Katılım: Küba "Destanı"
Okuma-Yazma
dersleri üzerine çalışan
Ferrer "Kampanyanın Birinci Kuralı" olarak adlandırdığı kuralı
açıkladı:
"Kitle
örgütlerinin
desteği
olmadan
kitle
eğitimi
1 15
Eğitim Bakanlığı tek başına ülkedeki eğitim
karşılaya-
Eğer bu destekler olmasaydı, o k u m a z - y a z m a z olan, yarı okur­
yazar
olan
yetişkinler,
ya
da
ortaöğrenimini
öğrenmeyi
henüz
yaşamlarının
tamamlamamış
normal
bir
parçası
olan
haline
g e t i r m e fırsatına sahip
Prieto Küba'nın stratejisini bir "ulusal destan" olarak görür ve
besleyen nedenlerin önlenmesi gerekliliğini vurgu­
lar.
B e n c e bir o k u m a - y a z m a k a m p a n y a s ı
kitleler için olmalıdır.
Ulusal
coşku olmalı, bir destan gibi yükseltilmeli; sonra bu teşvik ülke
çapında
bulunduğu
tüm
boğucu
ortamlara
taşınmalı.
D a h a dar bir başlangıç bölgesi seçerseniz, mantıken nitelik olarak
d a h a iyi bir i ş
seçilmiş daha az sayıda
insan için. Fakat dar bir alan seçilirse
kurtulamazsınız.
asla
B u o k u m a y a z m a k a m p a n y a m ı z i ç i n ö n e m l i bir
ş e y d i r . B i z i m k a m p a n y a m ı z iki t e m e l p r e n s i p ü z e r i n e i n ş a e d i l m i ş t i :
ilk o l a r a k ,
alt sınıflar a r a s ı n d a k i o k u m a z - y a z m a z l a r a u l a ş ı r s a n ı z ,
Ulusal Okuma Yazma
o k u m a ö ğ r e t m e n l e r i n e de ulaşırsınız. İkinci p r e n s i p ise, her k i m az
da olsa biliyorsa, daha az bilene
panyasıyla
birlikte
ileride
Okuma-yazma kam­
de
oluşumunu
e t k i n bir u l u s a l e ğ i t i m s i s t e m i
Halkın Yaşamındaki Değişimler
Kampanyası deneyimi gençler ve yetişkinler üzerinde
çok güçlü bir etkiye sahip olmuştur. Yeni okuryazarlar gizli kalmış
potansiyellerini, eğitimlerini sürdürme, yeni beceriler geliştirme ve
mesleki fırsatlar yakalama amaçlarıyla
dağlarında bir
"Küba komünizmi nedir?" diye
sorduğumda, "Komünizm nedir
fakat tarım reformu, ücret­
siz doktorlar, hastaneler ve benim
sağlanması,
benim için devrimin anlamıdır" yanıtını vermiştir.
Bunun yanında genç öğretmenler kendi ülkelerinin sorunlarıyla
karşılaşma, Küba'nın problemlerini öğrenme ve geri kalmışlığın
gerçek
anlamını
kavrama
açısından
önemli
bir
fırsata
sahip
olmuşlardır.
Yeni Pedagojinin Etkileri
"Ulusal
maları
Kampanyası ile geniş kitlelerin eğitime katıl­
Kampanya sayesinde nüfusun farklı toplumsal
yapıları arasında daha önceden varolmayan, doğrudan bir diyalog te­
sis
Katılım, pedagojinin
noktası haline
Kampanya
günümüze okul düzeyindeki değişimlerin temeli­
ni oluştururken yeni pedagojiye ait derslerin gelişmesine de yol
açmıştır. Eğitimdeki değişimlerden çoğu kez Okuma-Yazma
atıfta bulunularak söz edilmektedir. Örneğin,
bölgelerinin okullarındaki ortaöğretim programı ile
kır bölgelerindeki okulları, lise öğrencilerinin hem
akademik
(özel ders ve grup çalışmaları gibi), hem de orga­
nizasyon gerektiren işlere (tarımsal üretim, eğlence programları ve
yaşamsal düzenlemelerin gerçekleştirilmesi
ortak katılımının
vurgulandığı eşsiz Küba
Çevirenler: Ahmet Yıldız - Ebru Aylar
İşgücü Sorununun Çözümü İçin Bir Model
Küba'da, devrimin ardından çok sayıda vasıflı orta sınıf göçünün
yaşanması okulların açılma sürecine rastlamıştır. Bu da ciddi bir
eğitilmiş insangücü eksikliğine yol açmıştır. Yine de
Kampanyası ile "okuryazar olanlar okumaz yazmazlara öğretir"
doğrultusunda minimum sayıda eğitilmiş
ile eğitsel amaçlar
tamamlanmıştır. Genç insanların
öğretmen olmasına
olanak tanınmıştır. Bu strateji, eldeki kaynaklarla geniş kitleler
içerisinde hareket etme imkânı sağlamış ve daha sonraki safhalarda,
eğitim çalışanlarının niteliklerinin yükseltilebilmesini olanaklı
kılmıştır. Daha sonraki yıllarda, Küba tarihinde ilk kez halka ait
kreşler açıldığında, Kübalılar, genç nüfusu seferber ederek veya yaşça
daha büyük kadınların potansiyellerinden yararlanarak yeniden
"yardımcı çözümler"e
Kübalılar kendi ortaokullarının yeni mezunlarını öğretmen
açığı sorununu çözmede kullanmışlardır. En
okullarını
okulları) eğitim merkezi haline getirerek eş zamanlı olarak "öğren ve
öğret" şeklindeki öğretmen yetiştirme yaklaşımı
Yapısal Esneklik
Temel örgütsel yapı, Kampanya sırasındaki güncel deneyimlere göre
değişime uğramıştır. Bu esneklik belirli bir bölgenin karakteristik
mm ve ihtiyaçlarının tetkik edilmesi için böl­
gelere yerel özerklik sağlarken, seferber edilebilen bir düzen ve
merkezi yardımların uyumunu da sağlamıştır.
deneyimler­
den beslenen bir örgütlenmenin daha etkin olacağı ve en iyi şekilde
gelişeceği ilkesini desteklemektedir.
Küba Kampanyasının Özgüllüğü
Kübalı eğitimciler,
ve
karakterinden kaynaklanan motivasyon sağlayıcı
sahip
eşsiz bir Küba deneyimi olarak görmüşlerdir. Onlara, diğer gelişmekte
olan ülkelerden ya da gelişmiş ülkelerin geri kalmış alanlarından
(örneğin gecekondu alanları gibi) kendilerini ayıran farklılıklar sorul­
duğunda, Küba'nın ulusal bir kampanya lehinde belirli koşullarının
bulunduğunu ifade etmektedirler:
Küba Ulusal
Kampanyası
K ü b a % 25 oranıyla, diğer pek çok ülkeye
maz-yazmaz
vardı...
Fakat
oranına
sahipti...
tüm
düşük düzeyde oku­
ülkede yalnızca
tek
bir
olması
ne
dil
Y a p ı itibariyle b ü y ü k oranda birbirimize
asıl
büyük
avantajımız
ne
dilin
homojen
yalnızca dört yetişkinden birinin o k u m a z - y a z m a z olmasıdır,
de
asıl
b ü y ü k a v a n t a j , b ü y ü k bir ş e v k l e d e v r i m s ü r e c i n i
Kübalılara göre bu şevk ve motivasyonun var olmasının nedeni,
çabalarının ardından daha iyi bir yaşam geleceğinin bilinmesidir. Bu,
Kampanyanın siyasal karakterinin bir parçasını oluşturmuştur.
Küba deneyimini, belirli koşulları göz önüne almaksızın
ve toplumun radikal bir yeniden inşasının dışında dünüştürme
olasılığını sorgulamaktadır.
K a m p a n y a y a başkanlık eden
ilk kişi o l a r a k e ş s i z bir b a ş b a k a n a
sahiptik. Yani, devlet sürece sadece onaylayarak u y u m sağlamıyor,
bizzat devletin başı k a m p a n y a n ı n sürdürülmesiyle en çok ilgilenen
kişi o l u y o r , c o ş k u y u v e o l a n a k l a r ı s a ğ l ı y o r , i ç i n d e b u l u n u l a n şart­
ları, k a m p a n y a y a d u y a r l ı l ı ğ ı y a r a t ı y o r ; t ü m b u i ş l e r d e b i z e y a r d ı m
1
ediyor... T ü m bunlar o k u m a - y a z m a k a m p a n y a s ı n ı K ü b a için kolay­
laştıran unsurlardır.
Şimdi, sosyal yapıda değişimler m e y d a n a gelirken, kaynaklar daha
da
Peru, Bolivya ve diğer birçok dile sahip Latin A m e r i k a
ülkelerinde
de
bu
durum
gerçekleşebilir.
Okuryazarlık
kon­
g r e l e r i n d e s ü r e k l i k u l l a n d ı ğ ı m bir i f a d e v a r : İ n s a n l a r a r a s ı n d a
var olduğunu
zamanda
onlara
okuma
kimse görmezden gelemez,
yazma
öğretecek
olanların
aynı
varlığını
okuma-yazma güçleri az sayıdaysa dışardan yapılacak
yardıma
Tabiî ki her
kendi okuma-yazma kampanyasını
Kendi o k u m a - y a z m a kampanyası diyorum çünkü her ülke kendine
ait ö z e l l i k l e r e
Kaçınılmaz olarak g ö r ü n e n şudur:
Geniş
k a p s a m l ı bir o k u m a - y a z m a k a m p a n y a s ı y ü r ü t e n bir ü l k e t a m bir
devrim
Y a n i , g e n i ş v e d e r i n bir t a r ı m r e f o r m u g e r ç e k ­
l e ş t i r m e d e n , o k u r y a z a r l ı k i ş i n i n a l t ı n d a n k a l k m a k z o r d u r . B u iki
birbirine
Aynı soruna, Pedagoji Bilimleri Enstitüsü müdürü ve Eğitim Bakanı
Fernando Garcia Gutierrez, yalnızca devrimin yeterli olmayacağı
şeklinde yaklaşır.
Çevirenler: Ahmet Yıldız -
M i l y o n l a r c a i n s a n ı n o k u m a z - y a z m a z o l d u ğ u bir
mümkün
olmadığından
herhangi
bir
özgürlüğünü
kalkınması
kazanan
ulus,
ve
yok
kalkınmak
etmek
için
girişimlerde bulunmak zorundadır.
Etkili bir
ç a l ı ş m a s ı sadece kitle ölçeğinde,
kitlesel
m e t o t l a r l a y a p ı l a b i l i r . B a ş k a b i r i f a d e i l e , n e r e d e k i t l e s e l bir o k u varsa, sadece kitlesel metotlar o k u m a z - y a z m a z l ı k
sorununu
çözebilir;
başka
bir
yol
yoktur.
Artık
bu
durum
hükümetin gönüllülük sorunudur. Devrime gereksinim olmadığını
s ö y l e m e k isterdim, a m a h ü k ü m e t i n tüm halkın alfabeyi öğrenmesi
gerekliliğini anlaması ve
toplumsal tüm güçleri
bu mesele için
harekete geçirmesi gerekir... bu da t ü m insanların seferber edilme­
si anlamına
Sonraki Süreç
başarıları,
uygulanan
eğitim
olmuştur.
programlarının
Prieto,
sürekli
okuryazarlık
buyana
genişlemesinde
kavramı
etkisi
hakkında
bir
konuşmasında şunları ifade etmektedir:
K ü b a e l d e ettiği b a ş a r ı ü z e r i n e d i n l e n m e d i v e d i n l e n m e y e c e k . İlk
olarak t ü m eğitim kademelerini canlandırmak
etkili b i r k a m p a ­
n y a y ü r ü t ü l d ü . A n c a k k a m p a n y a ile k a m p a n y a y ı t a k i p e d e n s ü r e ç
arasında bir fark vardır.
Okuma-yazma kampanyasında,
okuma-
y a z m a b i l m e y e n k i ş i k e n d i e v i n d e o k u m a ö ğ r e t m e n i ile d e s t e k l e n ­
mişti. K a m p a n y a n ı n ardından, d e v a m etmenin zorunlu olduğu ve
o k u l d a y a d a f a b r i k a s ı n ı f l a r ı n d a k a m p a n y a ile a l ı n a n e ğ i t i m i n b i r
s o n r a k i a ş a m a s ı n ı o l u ş t u r a n y e t i ş k i n sınıfları o l u ş t u r u l d u .
Kampanyamızın
bitirmiştik,
ama
sonunda,
Küba'da
işimizi
okumaz-yazmazlarla
değil.
İnsanların
kafası
karıştı; o k u m a z - y a z m a z l ı k b i r ş e y d i , b i r e y s e l o k u m a z - y a z m a z l ı k i s e
b a ş k a bir şey; o k u m a z - y a z m a z l ı k sosyal bir f e n o m e n d i . K ü b a ' d a
okumaz-yazmazlar olmaya
d e v a m etti
a m a bir
sosyal fenomen
olarak o k u m a z - y a z m a z l ı ğ ı y o k ettik.
Bir ulus için başlangıç seviyesindeki okuma-yazma hareketinin bir
aşaması "Altıncı Sınıf
Küba sendikal
hareketi lideri Lazaro Pena tüm
için akademik ölçme programı
düzenlemiştir. Sonuçlar gösterdi ki,
işçiden
altıncı
leğitim
1961 Küba
Okuma Yazma Kampanyası
sınıf seviyesinin altındadır.
yıl sonra,
nüfus sayımı göster­
di ki %39,3'ü hala altıncı sınıf seviyesinin
1975
Küba İşçi
Şubat ayında gerçekleşen,
otuzdördüncü
kurulunda yeni bir okuma-yazma programı önerilmiştir.
Castro
1980 yık itibariyle tüm işçiler için minimum dereceli sınıf olarak
altıncı sınıfa ulaşmak için öneriye güçlü bir destek vermiştir.
Daha sonra Ulusal bir komisyon kurulmuş ve ulusun kaynakları
işçiler ve çiftçilerin bu okuryazarlık seviyesine ulaşmaları için seferber
edilmiştir. Bu sırada Castro ve
şu sözü sıklıkla tekrar
edilmiştir: "Bu minimum bilgi düzeyi (6. düzey) olmaksızın devrimci
değişim ve sosyalizmi inşa süreçlerine etkili bir biçimde katılmak çok
güçtür".
Çizelge 4'te 1975-1980 yılları arasındaki beş yıllık zaman diliminde
yetişkin eğitiminde atılan adımların sonuçları
Onüç
yıl önce 535.100 çiftçi ve işçi bu aşamadan mezun olmuş iken, bu
süreçte
yetişkin altıncı aşamayı
4. Altıncı Sınıf Savaşı: Yetişkin
Altıncı Sınıf
Altıncı Sınıf Mezunları
1961-1974
535.106
1975-1980
848.812
1980-1984
118.177
Toplam
1.502.095
Bu nasıl başarılmıştır? Öncelikle, tüm ulus -okullar tatil
edilmiştir.
Altıncı
Sınıf
Savaşı'na,
Küba
Kadınlar
Federasyonu, Küçük Çiftçiler Derneği gibi kitle örgütleri ile sendikal
topyekün öncülük edilmiştir. Binlerce "öncü işçi" seminer-
Leiner Çevirenler: Ahmet Yıldız - Ebru Aylar
ve öğretim
üzerine eğitilmiştir. 1961 yılından
itibaren gelişen yetişkin eğitimi yapısal olarak yaygınlaştırılmış ve
herkese eşit olanaklar
Yetişkin eğitimi, Küba eğitim sisteminde örgün eğitim (ilköğretim ve
ortaöğretim) ve yüksek öğretim ile birlikte öncelik verilen en temel alt
sistemlerden biridir. Yetişkin eğitimi sistemi içerisinde, İşçi ve Çiftçi
Eğitim Programları (EOC) (temel eğitim düzeyine denktir ve 4 yarıyıl
sürer),
ve
ve Çiftçi Ortaöğretim Programları (SOC) (Dört yarıyıl sürer
ve 8. sınıf- programlarına denktir), İşçi Çiftçi Fakülte
Programları (FOC) (lise eğitimine - 9 12. sınıf arası-
bağımsız
bir öğrenim programı (TV ve radyo programları kullanılır), fabrikada­
ki sınıflar ve çiftçi merkezleri, gece okulları, toplum merkezleri gibi
alternatif yerleşimlerdeki sınıflar bulunmaktadır.
Kübalılar eğitim alan işçilerin en etkin öğretmenlere dönüşeceğini
keşfetmiştir. Bu nedenle, 1976-1977 arası, 24.200 yetişkin eğitimi
öğretmenlerinin % 53
işçilerden oluşmuştur. Binlerce yeni metin
ileri düzeydeki okuma-yazma hedeflerine ulaşmak için geliştirilmiştir.
İspanyolca, matematik, doğa bilimleri, coğrafya ve tarih alanlarındaki
metinlerin yeni basımları gözden geçirilen öğretim programına göre
yayımlanmıştır. Esnek akademik takvim, farklı işkollarındaki çalışma
koşullarına göre
Altıncı Sınıf Savaşı'nı, bir sonraki seviyeyi hedefleyen kampanya takip
etmiştir. 30 Ocak
Küba basını Küba'nın "Dokuzuncu Sınıf
da kazandığını manşetlere
süreçte
arasındaki
işçi, yetişkin eğitimi ders
Elde edilen tüm başarılar
Kampanyası ardından
devam ettirilen, yirmi beş yıllık programın sonucudur. Bu Küba
deneyimi özellikle Latin
model
gelişmekte olan ülkelerce de
Kübalılar etkin bir ulusal eğitim seferberliğinin
gerçekleştirilebileceğini ve okuma-yazma eğitimiyle toplumun güncel
ve tarihsel gerçekliği bütünleştirildiğinde,
ulusal modernleşmenin
geliştirileceğini göstermişlerdir.
oplum
Küba
Olcuma Yazma Kampanyası
1986 Uluslararası Pedagoji Kongresinde,
gelen
3500
delegeden
"Kübalıların
bir
Gülümseyerek
birisi
olan Arjantinli
saplantısının
ekledi:
"Bu
bir
ülkeden
öğretmen
bana,
olduğunu
saplantı
dedi.
eğitimdir.
Bu
şekilde
devam
edilirse her birey için bir okula ve öğretmene sahip olacaksınız."
Hakikaten tüm ülkeyi
yok etme sorumluluğuna
dâhil eden bu görkemli
oluşturan şey,
ulusal bir
DİPNOTLAR
1
Bu m a k a l e R o b e r t F.
ve
J.
National Literacy
York
and
editörlüğünde hazırlanan
and
London:
Press,
1987,
s.
özetlenerek
çevrilmiştir.
2
R i c h a r d R. F a g e n , T h e
of Political Culture in
University Press, 1969),
3
Fidel Castro, R e v o l u c i o n ,
4
7 Eylül 1961,
Popular",
Cited in Fagen,
y R e v o l u c i o n , 6. seri ( H a v a n a :
N a c i o n a l de C u b a , 1961), s. 2 7 1 . J o h n Gerassi,
and Writings of
5
Guevera
ve
Eliminate
York:
el Neys,
İlliteracy ( U N E S C O
Report)
The Speeches
and
1968), s. 3 9 1 .
and M e a n s
(Havana:
Instituto
in C u b a to
del
2.
baskı, 1971),
6
Richard
"Education," in D u d l e y
Social
(Chapel
Cuba: T h e
T h e University of N o r t h
and
1964),
195; ayrıca bkz. L o r e n z e t t o , s. 2 9 .
7
8
A y r ı c a bkz. Lorenzetto,
Brigadistas'larm özellikleri üzerine
Okuma-Yazma
îeğitim
F a g e n , s. 45-46.
E ğ i t i m Bakanlığı ve Havarıa'daki
erişilebilir. Çizelge
veriler Richard
-
The
Aylar
of Political Culture (Siyasal K ü l t ü r ü n D ö n ü ş ü m ü Ç . N . )
(Stanford: Stanford University Press,
9
Diaz ile
1969)adlı kitaptan alınmıştır.
Havana, 1984.
10 "Los Brigadistas
2 (14 Mayıs 1961),
T h e Literacy
Review
in Cuba",
(Şubat 1981),
A b e l Prieto,
"Cuba's National Literacy Campaign"
Y a z m a K a m p a n y a s ı , Ç . N . ) Journal of
Küba'nın Ulusal O k u m a -
(Aralık, 1981),
uyarlanmıştır, V e n c e r e m o s , ünite 2 (Havana: Eğitim Bakanlığı:
13 Marta Rojas, "El
Fue el
(Oranına, 30 Aralık 1968),
ile g ö r ü ş m e , Havana,
1 23
15 Relys Diaz
16
de la P e n a
Maria
ile g ö r ü ş m e ,
Havana, 1984.
Paster Escaiy ile g ö r ü ş m e , Havan,
18 Bu veriler Ulusal Okuryazarlık K o m i s y o n u n u n en
raporundan alınmıştır
Literacy in Cuba", (Küba'da Okuryazarlık, Ç . N . ) Havana, 21 Aralık 1961),
"Education" in D u d l e y
Social
(Chapel
19 Raul
de la
National de
Economic and
University of N o r t l ı
Press), s. 197.
de
(Havana:
Nacional de C u b a , 1961),
19
20
21 Richard F a g e n , The
Seers,
of Political Culture,
ve Richard Jolly in
Cuba: The Economic and Social Revolution,
195
reğitım
1961
Küba Ulusal Okuma Yazma Kampanyası
22
E d u c a t i o n a n d the
Ideology", H a r v a r d
41 ( K a s ı m 1971),
23 Raul Ferrer ile g ö r ü ş m e ,
1969.
Ferrer,
1961
K a m p a n y a s ı n ı n lideri, 1961 U l u s a l
Ulusal O k u m a - y a z m a
Kongresi yönetici sekreteri
v e Y e t i ş k i n E ğ i t i m i Direktörüdür.
24
Gutierrez ile g ö r ü ş m e , E ğ i t i m Bakanlığı Havana,
1983.
Gutierrez, o d ö n e m d e E ğ i t i m Bilimleri Enstitüsü m ü d ü r ü olan e m e k t a r
25 Ferrer g ö r ü ş m e s i , 1969.
26
Prieto M o r a l e s ile g ö r ü ş m e ,
27 Raul Ferrer ile g ö r ü ş m e , 1980.
28 Gaspar J o r g e Garcia
( O c a k - Ş u b a t 1967),
Schooling
"La
Ayrıca bkz.
al
en Cuba, 1
Leiner, "Cuba's C o m b i n i n g
Practical Experience", E d u c a t i o n for
Studies for
v e Philip
Development: Case
York:
1975), s. 6 1 - 1 1 0 .
29
g ü n l ü k b a k ı m hizmetleri ve u y g u l a n a n "yardımcı çözümler" için bkz.
M a r v i n Leiner. Children are the R e v o l u t i o n : D a y
in Cuba (New York:
B o k s , 1978), s. 33-50
30 Prieto g ö r ü ş m e s i , 1969.
Prieto g ö r ü ş m e s i , 1969
32 Gutierrez g ö r ü ş m e s i ,
33 Prieto g ö r ü ş m e s i , 1969
34 Rosario
Perera, R a u l Ferrer P e r e z , T e o d o m i r a
Gutierrez, L o r e n z o R a b r e
(Havana: Editorial
Abreu, Jaime
La Batalla por el S e x t o
y E d u c a c i o n , 1 9 8 5 ) , s.7, 86-88