Yarım kalan şarkı/Joan Jara

kültür / sanat 50
Yarım kalan
şarkı/Joan
Jara
için yazd›¤› Luchin flark›s›n› Türkçe
söylüyor:
Varsa Luchin gibi çocuklar
Toprak ve solucan yiyen
Açal›m hemen kafeslerini
Uçup gitsinler kufllar gibi.
Dr. Engin Demiriz
oan Jara, Pinochet cuntas›n›n
iflkenceyle öldürttü¤ü ünlü fiilili
devrimci flark›c› V‹CTOR
JARA'n›n yoldafl›, ''companera''s›.
Bugün 83 yafl›nda olan Joan Jara,
bir ‹ngiliz dansç›. 50’lerde fiiliye
dans ö¤retmeni olarak gelir ve fiili
üniversitesinin dans kumpanyas›na
kat›l›r. Victor Jara ile burada tan›fl›r.
Victor'la evlendikten sonra Pinochet
darbesine dek fiili'de kal›r.
J
11 Eylül 1973. fiili. Santiago kenti.
Darbecilerin uçaklar› baflkanl›k
saray› Moneda'y› bombalar ve fiilinin
sosyalist baflkan› Allende öldürülür.
Ayn› gün Santiago Üniversitesinde
Allende'nin yapaca¤› konuflmay›
bekleyenler aras›nda Victor Jara da
vard›r, tutuklanarak Santiago
stadyumuna getirilir.
18 Eylülde efli Joan Jara onu flehir
morgunda elleri k›r›lm›fl ve pekçok
yerinden kurflunlanm›fl olarak bulur.
Duydu¤u ac›y› bast›rmak
zorundad›r, kimli¤ini gizleyerek
cesedi al›r.
'' Zay›f kupkuru görünüyordu. Ama
Victor'du. Gözleri aç›kt› ve
kafas›ndaki ürkütücü yarayla
yanaklar›ndaki morluklara ra¤men
meydan okurcas›na hiddetle ileri
bakar gibiydi. Giysileri y›rt›lm›flt›,
gö¤sü delikdeflikti ve karn›nda
kocaman bir yara vard›. Elleri
bileklerinden k›r›lm›fl gibi tuhaf bir
aç›yla duruyordu. Ama bu, Victor'du,
kocamd› aflk›md›.''
Victor Jara, 1932’de küçük bir köyde
yoksul bir ailenin çöcu¤u olarak
do¤du. Babas› iflsiz bir alkolik,
annesi iflçiydi, dü¤ünlerde flark›
söyleyen bir halk türkücüsüydü.
Victor müzi¤in büyüsünü
annesinden ö¤rendi.Annesinin
ölümünden sonra okulu b›rak›p
de¤iflik ifllerde çal›flmak zorunda
kald›. Askerlik dönüflü fiili
üniversitesi Tiyatro okuluna girdi.
Pek çok oyun sahneledi. ‹yi bir
dansç›yd›. Nueva Cancion (yeni
türkü) ak›m›n›n kurucusu fiilili sanatç›
Violeta Parra ile tan›flt›, fiili halk
müzi¤inden ve Latin Amerika
folkloründen esinlenerek besteledi¤i
ve söyledi¤i flark›lar k›sa sürede
devrimci direniflin simgeleri haline
geldi. 1971’de Allende'nin
seçilmesinden sonra fiili kültür
politikas›nda etkin görevler ald›. Art›k
Jara'n›n flark›lar› okullarda,
fabrikalarda, gecekondularda,
sokaktayd›. Kimi zaman hüzünlü
ama ço¤unlukla coflkulu sesi
Amerika k›tas›n› afl›p tüm dünyaya
yay›ld›:
1978 yaz›, Ankara. Ça¤dafl
Sahnede, ad›n› fiili’deki bu müzik
ak›m›ndan alan YEN‹ TÜRKÜ, Victor
Jara'n›n kimsesiz bir sokak çocu¤u
Joan Jara Yar›m Kalan fiark›'y›
darbeden sonra k›zlar›yla birlikte
geri dönmek zorunda kald›¤›
‹ngiltere'de 1983 te yazar. Kitap
Victor Jara'y›, sanat›n›, kiflili¤ini,
birlikte sürdürdükleri devrimci
savafl›m› anlat›r. 1993’te darbenin
ve Victor'un öldürülüflünün 20.
y›l›nda genç kuflaklara olanlar›
an›msatmak için yeniden yay›nlan›r.
Joan Jara ve k›zlar› kanl› diktatörlü¤e
karfl› ilk ayaklanmalar›n bafllad›¤›
80’lerde fiili’ye geri döndüler ve
orada yaflamlar›n› sürdürüyorlar.
1994’de Victor Jara an›s›na bir vak›f
kurdular ve Victor'un katillerinin
yarg›lanabilmesi için bugüne dek
b›kmadan savaflt›lar.
Victor Jara son bestelerinden
Manifiesto'da neden flark›
söyledi¤ini anlat›r:
fiark› söylemem ne türkü aflk›mdan
Ne de sesimin güzelli¤indendir.
fiark› söylerim çünkü gitar›m›n
Hem akl› var hem duygusu
Topraktand›r yüre¤i ve
Güvercin kanatl›d›r...
fiark›m ne alk›fllar için
Ne de yadellerde flöhret için
fiark›m bu darac›k ülke için...