Koruyucu Aile Hizmeti Uygulayıcı Rehberi

www.koruyucuaile.gov.tr
GELECEĞİNE IŞIK TUTUN...
KORUYUCU AİLE HİZMETİ
UYGULAYICI REHBERİ
Bu kitap, Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü Aile Yanında Destek Hizmetleri Daire
Başkanlığı tarafından kurulan Kitap Hazırlama Komisyonunca Koruyucu Aile Hizmeti
kapsamında görevlendirilen uygulayıcılar için başvuru kitabı olarak hazırlanmıştır.
Hazırlayanlar
Ahmet OKUR ( Aile Yanında Destek Hizmetleri Daire Başkanı)
Nusret SOYLU (AYDH Daire Başkanlığı–Araştırmacı)
Birsel KURT (Hukuk Müşaviri)
Özlem TOK KIZILDAĞ (AYDH Daire Başkanlığı - Koruyucu Aile Birimi Yöneticisi)
Huriye YILDIRIM (Sosyal Çalışmacı - AYDH Daire Başkanlığı – Koruyucu Aile Birimi)
Pınar Aytaç ERBAY (Sosyal Çalışmacı – Bakım Hiz. Daire Başkanlığı)
Ayla ÇİMEN (Sosyal Çalışmacı – Çocuk Hakları Daire Başkanlığı)
Fikret YAMAN (Sosyal Çalışmacı – Çocuk Hakları Daire Başkanlığı)
tarafından içeriği oluşturulmuştur.
Nusret SOYLU (Aile Yanında Destek Hizmetleri Daire Başkanı)
Hakkı BİLGİÇ (AYDH Daire Başkanlığı – Araştırmacı)
Özlem TOK KIZILDAĞ (AYDH Daire Başkanlığı - Koruyucu Aile Birimi Yöneticisi)
Leyla ORUÇHAN (Sosyal Çalışmacı - AYDH Daire Başkanlığı - Koruyucu Aile Birimi)
Teslime ÖTER (Sosyal Çalışmacı - AYDH Daire Başkanlığı - Koruyucu Aile Birimi)
Ebru Leyla TOPRAK (Sosyal Çalışmacı - AYDH Daire Başkanlığı - Koruyucu Aile Birimi)
tarafından güncellenmiştir.
4
www.koruyucuaile.gov.tr
Ö N S Ö Z
Toplumun risk altında olan bireylerine yönelik olarak uzun yıllardır hizmet veren
Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğümüz, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
çatısı altında geleceğimiz olan çocuklarımızın aile ortamında, sağlıklı bireyler
olarak yetişmelerini sağlamak üzere her yeni gün büyük bir coşkuyla ve köklü
geçmişimizin kazandırdığı deneyim ile çalışmalarını sürdürmektedir.
Çocuklarımıza kendi ailesi yanında yetişme imkanını yeniden kazandırmaya
yönelik sosyo-ekonomik destek hizmetimiz yanında bu imkanın oluşturulamadığı
çocuklarımızın da aile ortamlarında korunmalarını sağlayan evlat edinme ve
koruyucu aile hizmetlerimiz bulunmaktadır.
Çocuğun yüksek yararının gözetildiği hizmetlerimizi sunarken;
Küçücük omuzlarıyla ağır duygusal yükleri taşımaya çalışan çocuklarımızın
yeniden örselenmelerini engelleyen önlemler alarak uygulamaya,
Çocuk haklarının hizmetlerimiz kapsamında da uygulanmasını takip etmeye,
Çocuğa verilen hizmetin ilişkili olduğu diğer alanlarda da işbirliği yapılmasını
sağlayan koordinasyonu kurmaya,
Hizmetin tüm taraflarının kendileri açısından düşündükleri taleplerini, çocuk
hakları kapsamında değerlendirmelerini sağlamaya,
Çocuklarımızın sıcak aile ortamlarında kendilerine güvenli ve başarılı bireyler
olarak, toplumla iç içe büyümelerini destekleyici tedbirler almaya,
Manevi ve milli değerleri gözeten, bilimsel veriye dayalı ve gelişmeleri takip eden
hizmet sunumunu sürdürmeye öncelikle özen göstermekteyiz.
Bakanlığımızın “çocukların her türlü ihmal ve istismardan korunarak sağlıklı
gelişimini temin etmek” görevi kapsamında Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü
olarak gerekli önleyici ve telafi edici mekanizmaları da içeren işleyişi
yapılandırarak, “Koruyucu Aile Hizmetini” en iyi şekilde sunmak ve
koordine etmek amacındayız.
Bu amacın gerçekleştirilmesi için Koruyucu Aile Birimlerinde çalışan siz
uygulayıcıların özenli çalışmaları büyük önem taşımaktadır.
Yaşantılarına yön verdiğiniz çocuklarımız ve
onlar için düşlediğimiz geleceği oluşturmada işbirliği yaptığınız
koruyucu aileler ile
hep birlikte hayatında fark yaratabildiğimiz her çocuk
geleceğimize değerli bir katkı olacaktır.
www.koruyucuaile.gov.tr
5
GİRİŞ
Günümüzde yaşanan hızlı ekonomik ve sosyal değişimler birçok sosyal sorunu da
beraberinde getirmiştir. Sosyal sorunların en çok etkilediği grupların başında ise
çocuklar gelmektedir. Toplumsal değişmeye paralel olarak ailenin yapısı, işlevleri
ve rollerinde meydana gelen farklılaşmalar aile ilişkilerini de etkilemektedir.
Dolayısıyla aile çocuğun yetişmesinde ideal ortam olmasına rağmen yaşanan
birtakım sorunlar neticesinde bazı çocuklar ailelerinden ayrı yaşamak durumunda
kalmaktadır.
Ülkemizde korunmaya muhtaç çocukların bakım ve korunmasını sağlamakla
görevli kurum 633 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Aile ve Sosyal Politikalar
Bakanlığı Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü’dür. Yapılan bütün araştırmalar
bir çocuğun gelişimi için en uygun modelin aile yanında yaşam olduğunu ortaya
koyması nedeniyle, profesyonel koruyucu aile hizmeti çağdaş dünyada korunmaya
muhtaç çocuklar için en çok tercih edilen bakım şeklidir. Bu nedenle öz ailesi
yanında yaşama imkânı bulamayan çocukların koruyucu aile yanında yaşamaları
Bakanlığımızın özel önem verdiği hususlar arasında yer almaktadır. Çocuğun
uygun bir koruyucu aile yanına yerleştirilmesi sürecinde; çocuk, çocuğun ailesi,
sosyal çalışmacı ve koruyucu aile arasındaki işbirliği ve bu alanda hizmeti sunan
meslek elemanlarının konuya ilişkin bilgi ve deneyimleri koruyucu aile sayısının
arttırılmasıyla doğru orantılıdır.
AMAÇ
Bu kitapçığın amacı, korunma ihtiyacı içinde olan çocukların geçici ya da uzun
süreli aile yanında bakım ve yetiştirilmesi kapsamındaki koruyucu aile hizmetinin
esaslarına uygun olarak ve etkin bir şekilde yürütülmesinde uygulayıcının görev ve
sorumluluklarının belirlenmesini sağlamaktır.
6
www.koruyucuaile.gov.tr
HİZMETİN YASAL DAYANAKLARI
Çocuk Hakları Sözleşmesi ile çocuğun öncelikle ailesi yanında, bu mümkün
olmadığı takdirde ise uygun bir aile ortamı içinde yaşamını sürdürmesi ve gelişmesi
hakkına özel bir yer verilmektedir. Türk Medeni Kanunu'nun 347.maddesi de Çocuk
Hakları Sözleşmesi ile vurgulanan koruyucu aile uygulamasına dayanak teşkil
etmektedir. Ayrıca, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu'nun 23. maddesi ile 633
sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının kuruluşuna ilişkin Kanun Hükmünde
Kararnamenin 2. ve 8. maddelerinin ilgili bentleri ve Koruyucu Aile Yönetmeliği
bu hizmetin yasal dayanaklarını oluşturmaktadır.
www.koruyucuaile.gov.tr
7
KİMLER KORUYUCU AİLE OLABİLİR?
• T.C. Vatandaşı olan ve Türkiye’de sürekli ikamet eden,
• 25-65 yaş aralığında olan,
• En az ilkokul düzeyinde eğitim almış olan,
• Düzenli geliri bulunan,
• Çocuğun veli ya da vasisi olmayan,
• Koruyucu Aile Yönetmeliğinin 8/9-d maddesinde tanımlanan suçlara ilişkin
adli sicil ve arşiv kaydı bulunmayan,
• Koruyucu Aile Yönetmeliğinin 8/9-g maddesinde tanımlanan doktor raporu
bulunan kişi ya da aileler için değerlendirme süreci devam ettirilir.
Kişilerin evli olması halinde her iki eş için de aynı belgeler aranır.
Koruyucu aile olacak kişilerin aile ortamında birlikte yaşadığı başka kişiler varsa,
adli sicil ve arşiv kaydı ile doktor raporu konularında aynı şekilde belge istenir.
8
www.koruyucuaile.gov.tr
ONLAR İÇİN
DAHA İYİ BİR
GELECEK...
www.koruyucuaile.gov.tr
9
BAŞVURU VE BİLGİLENDİRME
• Evli olan kişilerin birlikte müracaat etmesi ve görüşmenin bir arada yapılması,
müracaatçı dışındaki kişilerin görüşmeye alınmaması,
• Müracaatçıları bilgilendiren bir giriş konuşması ile görüşmeye başlanması,
koruyucu aile hizmetinin amacı ve kapsamı, yerleştirilecek çocuğun özellikleri
hakkında bilgi verilmesi,
• Kendilerini başvuru aşamasına getiren süreci anlatmalarının sağlanması,
• Başvuru sonrası yapılacak işlemler konusunda kişi/ailelerin bilgilendirilmesi,
• Başvuru sırasında bilgilendirme notunun imza karşılığı kişi/ailelere verilmesi,
• Koruyucu aile olmak isteyen ailelerden istenilen evrakların müracaatçılara
matbu olarak verilmesi, ayrıca evrakların hazırlanması sırasında danışabileceği
ya da ulaşabileceği sosyal çalışma görevlisinin iletişim bilgilerinin verilmesi,
Görüşme sonrasında başvuru koşullarını taşıyan, koruyucu aile hizmeti esaslarına
uygun olan kişi/ailelerle ilk görüşme formu doldurularak yazılı başvurularının
alınması, Koruyucu Aile Yönetmeliğinde belirtilen belgelerin yasal süreci içerisinde
tamamlanması istenilmelidir.
10
www.koruyucuaile.gov.tr
SOSYAL İNCELEME SÜRECİNDE KORUYUCU
AİLELERDE ARANAN ÖZELLİKLER
KORUYUCU AİLENİN YETERLİLİĞİ …
• Müracaatçının çocuğun akrabaları ya da yakın çevresinden kişi/aileler olması
halinde çocuk için öncelikle bu başvuruların değerlendirilmesi, müracaatları
uygun görülmesi halinde başvuru şartlarından öğrenim ve yaş şartının
aranmaması,
• Müracaatçıların çocuğa yeteri kadar zaman ayırabilecek durumda olan,
sorumluluk sahibi kişiler olması,
• Bu hizmeti yürütmeleri için yeterli motivasyona sahip olması,
• Ailenin bütün üyelerinin koruyucu aile olmak konusunda hemfikir olması,
• Ailenin bakımı altındaki çocuğa öz çocuğundan ayrım yapmadan davranabileceği
kanaatine varılması,
• Çocuğa zararı olabilecek ya da çocuğa nitelikli bir bakım sağlamasını
engelleyecek herhangi bir sağlık probleminin olmaması,
• Yaşadığı bölge koşullarına göre kişi/ailenin kendi temel gereksinimlerini
karşılayabilecek ekonomik olanaklara sahip olması,
• Başvuran evli ise eşlerin evliliklerinde uyumlu bir birlikteliği sağlanmış
olduklarının tespit edilmesi,
• Evin, çocuğun rahat yaşamasına imkan tanıyacak fiziksel koşullara sahip ve
hijyen standartlarına uygun olması,
• Tek ebeveyn olanların, akraba ya da yakın çevre ilişkilerinde çocuğa eksik olan
diğer ebeveynin yoksunluğunu hissettirmeyecek ilişkilere sahip olması,
• Çocuğun ailesine dönüşünü veya diğer kalıcı bakım türüne geçişini
engellemeyecek tutum sergileyeceğine dair kanaat oluşması,
• Müracaatçının kurumla işbirliğine ve mesleki yönlendirmelere yatkın olup
olmama davranışı hakkında olumlu kanaat oluşması,
• Koruyucu ailenin yanına yerleştirilecek çocuk açısından yeterliliğinde, çocuğun
özelliklerine uygun yaklaşım gösterebilecek ve ortam oluşturabilecek durumda
olduğu hakkında kanaat oluşması, benzer durumda birden fazla ailenin olması
halinde sıra listesindeki durum esas alınarak eşleştirme yapılması,
Kapsamındaki asgari hususlar değerlendirilmelidir.
www.koruyucuaile.gov.tr
11
Ayrıca;
Burada belirtilmeyen ancak vakaya ilişkin yapılan görüşmelerde ortaya çıkan diğer
hususlar da mutlaka değerlendirmeye alınmalıdır.
Gönlü çocuk sevgisi ile dolu, hoşgörülü, sabırlı, esneklik gösterebilen,
Güvenli ve şefkatli bir ortam sağlayabilen,
Sevgisi ile bir çocuğun hayatında fark yaratmak isteyen ve
mevzuatta belirtilen şartları taşıyan,
Kurumla işbirliği içinde çocuk yararına hizmet vermeye kendini hazır hisseden
kişi ve ailelere ulaşma hedefi göz önünde bulundurulmalıdır.
Sosyal inceleme sonucu müracaatı uygun bulunan kişi/ailenin Koruyucu
Aile Yönetmeliğinde belirtilen Akraba ve Yakın Çevre, Geçici, Süreli ve
Uzmanlaşmış Koruyucu Aile Hizmet modellerinden hangisine uygun bakım
vereceği de belirlenmelidir.
12
www.koruyucuaile.gov.tr
KORUYUCU AİLE HİZMETİNDEN YARARLANDIRILACAK
ÇOCUĞA UYGUN KORUYUCU AİLENİN SEÇİLMESİ
• Korunma altına alınması uygun bulunan çocukların en kısa sürede uygun
hizmet modelinden yararlandırılması amacıyla, sosyal inceleme raporunda
çocuğun koruyucu aile hizmetinden faydalandırılmasına ilişkin mutlak
surette değerlendirme yapılarak kuruluş bakımına alınmadan hizmetten
faydalandırılmaları yoluna gidilmesi,
• Halen kuruluş bakımında bulunan çocuklar açısından, çocuğun alışkanlıkları,
davranış özellikleri ve özel gereksinimlerinin belirlenmesi, Koruyucu Aile
Biriminin bu yöndeki bilgileri almak ve çocuğu tanımak üzere Kuruluş ile
işbirliğinde olması,
Çocuğun kendisi için öngörülen hizmet planından en iyi şekilde yararlanmasını
sağlayacak uygun koruyucu aile ile eşleştirilmesi, hizmetin beklenmedik şekilde
ve çocukta travma yaratarak sonlanması riskinin en aza indirilmesi açısından
önemlidir.
Çocuk evi ya da kuruluşu bulunmayan illerde,
korunma altına alınan çocuğun
Koruyucu Aile Hizmetinden yararlandırılabilmesi için
her ilde Koruyucu Aile Sırası oluşturulması önemlidir.
www.koruyucuaile.gov.tr
13
EŞLEŞTİRME, UYUM VE YERLEŞTİRME SÜRECİ…
• Koruyucu aile ile çocuk arasındaki yaş farkının anne-baba-çocuk ilişkisini
oluşturabilecek olmasına ve çocuğun yaş dönemine uygun davranış gösterebilme
becerisine dikkat edilmesi,
• Koruyucu ailenin kendi çocukları olması durumunda, yerleştirilecek çocuk
açısından evdeki çocuk sayısı, cinsiyetleri ve yaşlarının dikkate alınması,
(örneğin; yerleştirilecek çocuğun, ailenin çocuğu ile aynı yaşlarda olması
rekabet duygusunu yaşamalarını sebebiyet verebilmekte bu durumda da uyumda
güçlükler yaşanmaktadır, farklı cinsiyette çocuk yerleştirilmesi halinde ergenlik
döneminde ortaya çıkabilecek sorunlar vb. )
• Uygun bulunan kişi/aile yanına; maddi imkanları, evin çocuğun bireysel
gelişimine olanak sağlayacak şekilde düzenlenebilmesi ve yerleştirilecek
çocukla birebir iletişim kurulması, ihtiyaçlarının karşılanması açılarından her
bir ebeveyn adayının yeterliliklerinin de değerlendirilmesi sonucu en fazla üç
çocuk yerleştirilmesi, ancak çocukların kardeş olmaları halinde bu sayı şartının
aranmaması,
• Özel zorlukları ve ihtiyaçları olan çocukların, özellikle tek olarak
yerleştirilmelerinin sağlanması,
• Yerleştirilecek çocuğun sağlık kontrollerinin yaptırılması; fiziksel, zihinsel
ve psiko-sosyal durumunun değerlendirilmesi, (Koruyucu Aile yanına
yerleştirildikten sonra çocuğun takibinde bu bilgiler başlangıç noktasını
oluşturacak ve çocuğun her yönüyle hizmetten yararlanması durumu iyi bir
şekilde değerlendirilebilecektir.)
• Çocuğun varsa kuruluştaki kardeşlerinin hizmet ile ilgili bilgilendirilmesi,
bundan sonra görüşmelerinin ne şekilde olacağının açıklanması,
• Çocuğun öz ailesine hizmete ilişkin bilgi verilmesi, (Öz ailenin tepkisel
davranışlarının çocuğun koruyucu aileye uyumunu olumsuz etkileyeceği
bilindiğinden, hizmetin çocuk yararına olduğuna ilişkin öz ailenin bakış açısı
kazanmasına dair mesleki çalışmalar önemlidir.)
14
www.koruyucuaile.gov.tr
• Uygun koruyucu ailenin belirlenmesi açısından çocuğun özelliklerinin tanınması
ve koruyucu aile yanına yerleştirilmesi sonrasında kendisiyle iletişimi sürdürecek
Koruyucu Aile Birimi meslek elemanı ile arada güven bağının oluşturulması
önemli bulunduğundan çocuk ile tanışılması, beklenti oluşturmamaya özen
gösterilerek hizmet hakkında bilgi verilmesi,
• Koruyucu aile olacak kişi/ailelerin akraba, yakın çevre ya da gönüllü aile
olması durumunda, çocuk ve aile önceden tanışmış ve uyum sürecini yaşamış
konumdadır. Koruyucu aile olması uygun görülen kişi/ailenin bu kapsamda daha
önceden tanıdığı bir çocuğa yönelik olarak işlemler sürdürülmüyorsa, koruyucu
aile ile tanıştırılması planlanan çocuk hakkında korunma altına alınmasına ilişkin
genel olmak üzere, çocuğun fiziksel özellikleri, alışkanlıkları, sağlık ve psikososyal durumu ile davranış özellikleri hakkında ailenin bilgilendirilmesi,
www.koruyucuaile.gov.tr
15
• Çocuğun öz ailesi hakkındaki bilgilerin koruyucu aileye gizlilik ilkesi dikkate
alınarak aktarılması,
• Çocuğun eşleştirildiği koruyucu aile hakkında, çocuğa aktarılması uygun
bulunan genel bilgilerin Koruyucu Aile Biriminde bu vaka ile görevlendirilen
meslek elemanı tarafından verilmesi,
• Koruyucu ailenin, çocuk ile tanışmak üzere kuruluşa gitmesinden önce kuruluş
ile iletişim kurularak sürecin düzenlenmesine yönelik işbirliği yapılması,
• Koruyucu ailenin çocukla tanışması, uyum sürecinin ilk aşaması olduğundan,
yapılan eşleştirmenin değerlendirilmesi ve uyum sürecinde üzerinde durulması
gerekecek konuların gözlemlenebilmesi için Koruyucu Aile Biriminde bu vaka
ile görevlendirilen meslek elemanının da hazır bulunması yönünde işlemlerin
planlanmasının tercih edilmesi,
• Çocuk ve ailenin birlikte zaman geçirmeleri ve birbirlerini tanımaları sağlanırken,
sürecin çocuk ve koruyucu aile hakkındaki gözlemleri içerecek şekilde
raporlanması ve Kuruluş ile Koruyucu Aile Biriminin bu gözlemleri paylaşması,
• Yerleştirme öncesinde çocuğun ve ailenin fikrinin alınması, istekliliklerinin
değerlendirilmesi,
• Eğitime devam eden çocukların okul dönemleri de dikkate alınarak eşleştirme,
uyum ve yerleştirme süreçlerinin planlanması
konularına önem verilmelidir.
UMUTLARI
KORUMANIZA
BAĞLI
16
www.koruyucuaile.gov.tr
www.koruyucuaile.gov.tr
17
KORUYUCU AİLE KOMİSYONU
İl Müdürü ya da İl Müdür Yardımcısı başkanlığında en az üç meslek elemanından,
mülki amirin onayı ile koruyucu aile komisyonu oluşturulur. Komisyonda vaka
dosyası görüşülür ve karar alınır. Bu nedenle vaka incelemesini yapan ve kanaat
oluşturan sosyal çalışmacının kendi vakasıyla ilgili Komisyon görüşmelerinde
bulunması gerekir. Koruyucu Aile Yönetmeliğinde Komisyonun görevleri
belirtilmiştir.
ONUN GELECEĞİNİ
SİZ ŞEKİLLENDİRİYORSUNUZ...
18
www.koruyucuaile.gov.tr
KORUYUCU AİLELERE SAĞLANAN İMKANLAR
• Koruyucu ailelere bakımını sağladıkları çocuklar için aylık bakım ücreti ödenir,
• Çocuğun sağlık giderleri genel sağlık sigortası kapsamında karşılanır,
• Koruyucu Aile Hizmetinden yararlandırılan çocuklar için ödenecek diğer ücretler
(kurs, servis ücreti vb.) ilgili yönetmelikte belirtilmiştir.
KORUYUCU AİLE BAKIM MODELLERİNE
GÖRE UYGULANAN EĞİTİMLER
Yönetmelikte belirlenen bakım türlerine göre koruyucu ailelerin içeriği Genel
Müdürlükçe belirlenen eğitim programlarını almaları sağlanır,
• Akraba ve Yakın Çevre Koruyucu Aile Bakımı verecek aileler/kişiler için en
az Temel Aile Eğitimi kapsamında eğitim almaları, süreçte çocuk yararına ya da
ailenin istekliliği göz önüne alınarak diğer eğitimlerden uygun olanları almaları
sağlanır.
• Kısa Süreli ve Geçici Koruyucu Aile Bakımı verecek aileler/kişiler için,
Temel Aile Eğitimi ve Koruyucu Aile Birinci Kademe Eğitimi programlarının
tamamlanması,
• Uzun Süreli Koruyucu Aile Bakımı verecek aileler/kişiler için de Temel Aile
Eğitimi ve Koruyucu Aile Birinci Kademe Eğitimi programlarının tamamlanması,
• Uzmanlaşmış Koruyucu Aile Bakımı verecek aileler /kişiler için ise Temel Aile
Eğitimi, Koruyucu Aile Birinci Kademe Eğitimlerinin yanı sıra bakımını yaptığı
çocuğun ihtiyacına yönelik ihtisas eğitimi olan Koruyucu Aile İkinci Kademe
Eğitimini almaları sağlanır.
• Eğitimlere katılan ailelere ya da kişilere katılım belgesi verilir.
www.koruyucuaile.gov.tr
19
20
www.koruyucuaile.gov.tr
İZLEME VE MESLEKİ MÜDAHALE
• Koruyucu Aile Birimi tarafından her çocuğun yerleştirilme tarihi, izleme
periyodu, planlanan izleme tarihleri, yöntemi vb. gerçekleştirilecek faaliyetleri
içeren uygulama planı hazırlanması ve sürecin vakadan sorumlu sosyal çalışma
görevlisi tarafından takibinin yapılması,
• Koruyucu aile ve yanına yerleştirilen çocuğun, danışmanlığa daha sık ihtiyaç
duymaları nedeniyle vakadan sorumlu sosyal çalışma görevlisi tarafından ilk yıl
her ay düzenli olarak izlenmesi, daha sonraki yıllarda normal koşulların devamı
halinde üç ayda bir izleme yapılması,
• İzlemelerde çocukla özel görüşme yapılması,
• Çocuğun fiziksel, zihinsel, psiko-sosyal gelişiminin takibinin yapılması,
• Okula giden çocukların özellikle rehber öğretmenleri, sınıf öğretmenleri ve okul
yönetimi ile bağlantı kurularak iletişimin sürdürülmesi,
• Çocukların iletişim halinde bulundukları kurumlarla (Aile Hekimliği, RAM…
vb) bilgi alış verişi yapılması,
• İzlemelerde çocukla kurulan iletişim, çocuğun ev ortamında rolü ve yeri,
çocuğa kazandırılan davranışlar, beceriler, tanınan haklar, aylık bakım ücreti,
giyim ve eğitim yardımı ödemelerinin ne kadarının çocuk için kullanıldığının
belirlenmesine yönelik gözlem ve görüşme yapılması,
• Çocuk ile öz ailesinin görüşme koşullarının düzenlenmesi,
• Çocuğun kuruluşta bulunan kardeşleri var ise görüştürülmesi sonrasında
koruyucu aile tarafından aynı gün doldurulan kayıt ve gözlem formlarının
çocuğun koruyucu aile dosyasına takılmak üzere teslim edilmesinin sağlanması,
• Koruyucu Aile Biriminde çalışan sosyal çalışma görevlilerinin iletişim
bilgilerinin, hizmetten faydalanan çocuk ve koruyucu aileye verilmesi,
• İl müdürlüklerinde gerçekleştirilen izleme görüşmelerinde çocukların koruyucu
veya öz ailelerini beklerken zaman geçirebilecekleri ya da kendileriyle de aynı
anda görüşme yapılabilecek, kırtasiye, oyuncak gibi malzemelerin bulunduğu
görüşme odaları oluşturulması,
• Koruyucu aile yanındaki çocuğun bakım tedbiri kararı gereği, Koruyucu
Aile Hizmetinin başlatıldığı, uygulama planı ve oluşan değişikliklere ilişkin
Mahkemeye bilgi verilmesi,
Konularına özellikle dikkat edilmelidir.
www.koruyucuaile.gov.tr
21
22
www.koruyucuaile.gov.tr
ÖZ AİLE İLE
İLETİŞİM – GÖRÜŞTÜRME - İZİNLİ VERME;
• Koruyucu aile yanına yerleştirildikten sonra çocuğun öz ailesi ile görüşmelerinin,
özellikle ilk zamanlarda iki ailenin kontrolsüz şekilde karşılaşması uygun
bulunmadığından, tarafların çocuk yararına kontrol ve yönlendirilmesi amacıyla
sosyal çalışmacı gözetiminde yapılması,
• Görüştürme sırasında ortaya çıkan olumsuz tutum ve davranışların gözlenmesi
halinde çocuğun örselenmemesi için hemen müdahalede bulunarak, takip eden
süreçte mesleki çalışmanın yapılması,
• Çocuğun öz ailesi ile görüşme periyotlarının mümkün olduğunca yeterli zaman
öncesinde planlanması, öz ailenin çocuğunu görmeye gelme sıklığı ve tarihlerin,
görüşme yerinin her iki ailenin de açıkça bildiği ve kabul ettiği şekilde yazılı hale
getirilerek taraflara tebliğ edilmesi,
• Öz ailenin çocuğunu izinli alma talebi varsa koşulların değerlendirilmesi, olumlu
kanaat oluşur ise izinli olunacak tarih ve sürelerinin belirlenmesinde çocukların
okul durumlarının ve sosyal yaşantılarının göz önüne alınması,
• İzin dönüşünde çocukla görüşme yapılması,
Hususlarına önem verilmelidir.
www.koruyucuaile.gov.tr
23
24
www.koruyucuaile.gov.tr
SONLANDIRMA SÜRECİ
• Hizmetin sonlandırılmasının çocuğun korunması için acil
gerçekleştirilmesinin gerekli olduğu haller dışında, koruyucu
bilgilendirilmesi ve çocuğun ayrılık sürecine hazırlanması,
olarak
ailenin
• Çocuğun aileden geri alındığında yerleştirileceği yer konusunda öncelikler
değerlendirilerek (öz aile, akraba, başka bir koruyucu aile ya da evlat edinme
ailesi yanına veya çocuk evine) karar verilmesi,
• Çocuğun yanından ayrılışı sürecinde, koruyucu ailenin mutlaka kurumla işbirliği
yapmasının sağlanması,
• Çocuğun yerleştirildiği yere uyum sağlamasının takip edilmesi,
• Koruyucu Aile Statüsü iptal edilen aileler/kişiler hakkında Genel Müdürlüğe
ve diğer İl Müdürlüklerine bilgi verilmesi, bu ailelere bir daha çocuk
yerleştirilmemesi, (Koruyucu Aile Hizmetinin sonlandırılması ile statü iptali
farklı işlemler olup, Koruyucu Aile Statüsünün iptal edilmesinin gerekli olduğu
durumlar Koruyucu Aile Yönetmeliğinde belirtilmiştir.)
• Çocuğun koruyucu aile yanında istismara uğradığının tespit edilmesi halinde
acilen hizmetin sonlandırılarak çocuğun güvenli bir yere yerleştirilmesi,
Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması ve mahkeme sürecinin
takip edilmesi,
Konularına önem verilmelidir.
Koruyucu Aile Hizmet sürecinin aşamalarında kullanılmak üzere
vakalarda karşılaşılabilecek durumları da içerecek şekilde
oluşturulan dokümanların mevzuatta belirtilen kapsamda
kullanılması, dosyalanması ve gönderilmesi
hususları önemlidir.
www.koruyucuaile.gov.tr
25
HER ÇOCUĞUN
HAKLARININ
SAVUNUCUSU OLAN
SİZLERE
ÇOCUKLAR ADINA
TEŞEKKÜRLER
26
www.koruyucuaile.gov.tr
www.koruyucuaile.gov.tr