OTAM BULTEN-şubat

SAYI 7
ŞUBAT 2010
OTAM AYLIK BÜLTEN
OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ
ARAŞTIRMA GELİŞTİRME
SAN. ve TİC. A.Ş.
İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
OTOMOTİV SANAYİİ DERNEĞİ
TAŞIT ARAÇLARI YAN SANAYİİ DERNEĞİ
ULUDAĞ İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
Önsöz
D
“Çevre, Enerji ve Kaynaklar”, “Güvenlik” ve “Tasarım ve Üre‐
tim Sistemleri” konu başlıkları altında üye kuruluş temsilci‐
lerinden oluşturulmuştur. eğerli okurlarımız, yedinci sayımız ile yine sizlerle birlikteyiz. Dağıtım listemizin giderek büyüyor olması bize ayrıca güç veriyor. Bültenimizde ulusal otomotiv Ar‐Ge yeteneklerimizi tanımaya devam ediyo‐
ruz. Zaman içinde konumuzla ilgili teknoloji ve Ar‐Ge envan‐
terimizi toplu bir başvuru dokümanı haline getirebilmeyi hedefliyoruz. Bu sayımızda, değerli proje paydaşlarımızdan Prof.Dr. Tuncer Toprak, ekibi ile birlikte kendi birimi olan İTÜ Maki‐
ne Fakültesi, Mukavemet ve Biyomekanik Laboratuvarları‐
nın önemli ve zengin çalışma alanlarını, uygulama örnekleri ile tanıtıyor. En deneyimli Ar‐Ge mühendislik şirketlerimizden biri olan FİGES A.Ş. de, kurucusu Dr. Tarık Öğüt tarafından tanıtıl‐
maktadır. Saygılarımla. Prof.Dr. Ali G. GÖKTAN OTAM Y.K.Bşk. Gn.Koordinatör [email protected] İÇİNDEKİLER
Önsöz
Haber
İTÜ Makina Fakültesi Mukavemet ve Biyomekanik Lab
FİGES A.Ş. Tanıtımı
1
1
2
7
Haber:
Otomotiv Teknoloji Platformu (OTEP) Çalış‐
maları Bültenimizin birinci sayısında tanıtılmış olan ve üye sayısı 23’e ulaşan OTEP, Ulusal Otomo‐
tiv Teknolojisi ve Ar‐Ge Stratejik Araştırma Planı’nın altyapısını sağlayacak olan vizyon çalışmalarına yoğun bir şekilde ve gruplar halinde devam etmektedir. Çalışmalar, “Mobilite, Transport ve Altyapı”, Ayrıca beşinci bir grup olarak, “Elektrikli Araçlar Özel Araş‐
tırma Grubu”platformun hibrid ve elektrikli taşıtlarla ilgili görüşlerini belirlemek üzere çalışmalarını tamamlamak üze‐
redir. Artan iş yükünde platform çalışmalarına katkıda bulunmak ve çalışma gruplarının koordinasyonu için, 15 Şubat 2010 tarihinden itibaren, Mak.Yük.Müh. Z. Murat Karadeniz “OTEP Çalışmacı Grubu Koordinatörü” olarak göreve başla‐
mıştır. OTEP konusunda bilgi almak üzere kendisi ile temasa geçilebilir ([email protected]) . TÜMOSAN Motor Tanıtımı İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ‐ OTAM ve Türk Motor Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi (TÜMOSAN) iş birliğiyle, ve TÜBİTAK’tan sağlanan proje desteğiyle, Türkiye'de ilk kez, çevre dostu, LPG ile çalışan, dizel tabanlı motor özgün ola‐
rak tasarlanmış ve üretilmiştir. İTÜ ‐ OTAM’ın Otomotiv Sanayii Kuruluşları ile gerçekleştir‐
diği Ar‐Ge projelerinden biri olan ve AB standartlarına uy‐
gun olarak, Prof.Dr. Rafig Mehdiyev ve ekibi tarafından ta‐
sarlanan ve TÜMOSAN’da üretilen, LPG yakıtlı, dizel tabanlı motor, yakıt tüketim maliyetinde %33 daha ekonomik, %15 daha yüksek motor verimiyle gerçekleştirilebilmiştir. Yeni teknoloji motor ve bu motorla çalışan traktör 26 Şubat 2010 günü İTÜ– OTAM ’da düzenlenen toplantıda tanıtılmıştır. Toplantıda, İTÜ Rektörü Prof. Dr. Muhammed Şahin, TÜMOSAN Genel Koordinatörü Kurtuluş Öğün ve OTAM Yönetim Kurulu Baş‐
kanı Prof. Dr. Ali Göktan’ın açılış sunuş‐
ları ardından tasarımı ve üretimi tamamla‐
nan motor ve aynı motorla tahrik edilen traktör, sanayici ko‐
nuklarla birlikte geniş bir basın grubuna ta‐
nıtılmış ve Otomotiv Laboratuvarları gezil‐
miştir. ŞUBAT 2010
OTAM AYLIK BÜLTEN
İTÜ Makina Fakültesi Mukavemet ve Biyomekanik Laboratuvarları
Prof.Dr. Tuncer TOPRAK (*) Öğr.Gör.Dr. Ergün BOZDAĞ (*) Ar.Gör.Dr. Emin SÜNBÜLOĞLU (*) S
ayısal ve Deneysel Ar‐Ge Ça‐
lışmaları İTÜ Makina Fakültesi, Mukave‐
met Birimi eğitim‐öğretim faaliyetleri‐
nin yanı sıra çok yoğun olarak, sayısal ve deneysel analizleri içeren, akade‐
mik ve endüstriyel uygulamalı projeler yapmaktadır. Bu projelerin bir kısmı DPT, TÜBİTAK ve İTÜ Bilimsel Araştır‐
ma Projeleri (BAP) tarafından destek‐
lenmekte, bir kısmı ise İTÜ Döner Ser‐
maye İşletmeleri ve İTÜ Teknokent bağlantılı olarak yapılan, tamamen endüstriden, uygulama projeleridir. Bu projeler, genellikle, sayısal ve de‐
neysel gerilme ve titreşim analizi ko‐
nularında yoğunlaşmaktadır. Endüstri‐
yel uygulama projelerine ek olarak, genellikle tıp ve dişçilik fakülteleri, eğitim hastaneleri ile birlikte yürütü‐
len, akademik amaçlı Biyomekanik araştırmaları da yapılmaktadır. Bugün Türkiye’deki en modern “Biyomekanik Laboratuvarları” ndan biri İTÜ Makina Fakültesi, Mukavemet Birimindedir. Mukavemet Birimi’nin ilgi alanları ge‐
nel olarak aşağıdaki gibi sıralanabilir.  Sayısal ve Teorik Gerilme Analizi  Deneysel Gerilme Analizi  Malzemelerde ve Yapılarda Muka‐
vemet Analizi  Titreşim ve Gürültü Analizi Bu konularda genel olarak otomotiv, raylı taşımacılık, iş makinaları, savun‐
ma sanayi ve benzer sektörlerle birlik‐
te, yoğun Ar‐Ge çalışmaları yapılmak‐
tadır. Mukavemet Birimi şu anda Tür‐
kiye’de endüstriyel Strain Gauge uygu‐
lamaları konusunda hem en iyi dona‐
nıma ve hem de en deneyimli ekibe sahiptir. Bu çalışmalara ek olarak,  Biyomekanikte Modelleme ve Sayı‐
sal Analiz  Biyomekanikte Deneysel Gerilme Analizi  Biyomekanikte Deneysel Yöntem Geliştirme  Katı‐Sıvı Etkileşimi Problemleri konularında da, hem akademik ve hem de uygulamaya dönük araştırma‐
lar gerçekleştirilmektedir. Laboratuvar Olanakları Mukavemet Birimi, İTÜ Makina Fakül‐
tesi’nin Gümüşsuyu binasında, yakla‐
şık olarak 800 m2 lik bir kullanım alanı içinde, Mukavemet ve Biyomekanik Laboratuvarları, öğretim üyesi ve öğ‐
renci çalışma odaları gibi bölümlerde, hem eğitim amaçlı ve hem de Ar‐Ge tabanlı projeler yapmaktadır. Mukave‐
met Laboratuvarı’nda sayısal ve de‐
neysel analizler yapmak için mevcut olan olanaklar ve özellikleri aşağıda özetlenmiştir. a‐) Sayısal Analizler İçin Bilgisayar Olanakları Özel iklim kontrollü odada server ola‐
rak kullanılan, SUN X4600 SUPERCOMPUTER yüksek başarımlı hesaplama bilgisayarı bulunmaktadır. Bu bilgisayarın genel özellikleri; İşlemci Adedi: 16 (8x AMD DualCore) Sistem RAM: 64GB Toplam RAM(SMP) HDD : 3000 GB + İşletim Sistemi: Red Hat Linux Ent. 4 Server olarak kullanılan bu süper bilgi‐
sayara ek olarak, modelleme ve son işlem (postprocessing) amaçlı olarak, çok sayıda yüksek işlemci ve hafıza gücüne sahip iş istasyonları (workstation) bulunmaktadır. Bu bilgi‐
sayar donanımları ile her türlü model‐
leme ve sayısal analiz problemleri çö‐
zülebilmektedir. 2
b‐) Veri Toplama ve Sinyal İşleme Sistemleri ‐ Prosig Yüksek Hızlı Veri Toplama ve Sinyal İşleme Sistemi Veri toplama konusunda en son tek‐
nolojileri içeren bu sistem ;  128 Kanal Senkronize Ölçüm Olana‐
ğı  Kanal Başına 50 kHz @ 24 bit ; 400 kHz @ 16 bit’e kadar örnekleme hızı seçeneği  Tüm kanallar Strain Gauge Köprüsü ve ICP Giriş destekli  Radyo Sinyali ile Uzaktan Başlatma Olanağı  Şok Testlerinde Veri Toplamaya Uygun Tasarım özelliklerine sahiptir. Bilhassa kanal sayısı ve yüksek örnekleme özelliği ile her türlü statik, dinamik ve çarpma analizleri için mükemmel bir cihazdır. ‐ ESAM : 76 Kanallı Veri Toplama Sis‐
temi  Kanalların bir kısmı strain gage ve bir kısmı da deplasman, ivme ve sıcaklık ölçülmesine uygun.  İleride, kanal sayısını artırmaya uygun modüler sistem.  Ölçülen datayı değerlendirerek analiz yapabilen bilgisayar yazılımı. ŞUBAT 2010
OTAM AYLIK BÜLTEN
İTÜ Makina Fakültesi Mukavemet ve Biyomekanik Laboratuvarları
‐ Çok Kanallı Telemetri Sistemi Bilhassa dönen şaftlarda ve hareketli sistemlerde kablosuz olarak, radyo frekanslarıyla veri aktarmak üzere kullanılan, toplam 24 kanallı veri top‐
lama sistemidir. ‐ PULSE Dinamik Titreşim Ölçüm ve Değerlendirme Sistemi Teknik Özellikler:  32‐bit A/D Çözünürlük  65kHz Örnekleme Frekansı  ICP/Voltaj/Tam Köprü giriş  Yaygın kullanım ve titreşim analiz modülleri ‐ Race‐Technology GYRO‐IMU CAN‐
BUS Sync GPS Sistemleri  GPS Desteği  CANBUS / RS232 / Analog Çıkış  Ataletsel (Inertial) Sensör  Ölçüm / Çıkış Değerleri ‐ 3 eksen (X,Y,Z) koordinat bilgileri ‐ 3 eksen (X,Y,Z) hız bilgileri ‐ Pitch/Roll açıları ‐ Slip Angle ‐ Yaw/Pitch/Roll Rate (hız) ‐ 200 Hz Hız Bilgileri Çıkışı ‐ 20 Hz Ham GPS çıkışı ‐ 20 Hz Açısal Çıktı ‐ 3 Eksen c‐) Lazeroptik Sayısallaştırıcı Her türlü makina parçasının ve bilhas‐
sa amorf geometriye sahip parçaların 3 boyutlu katı modellerinin oluşturul‐
masında kullanılır.  FARO Platinium 7‐Eksenli Özel Kompozit Tasarım CMM Kolu  0.03 mm’den daha iyi çözünürlük  18000 Nokta/s Laser‐Stripe okuyu‐
cu kafa  Senkron temaslı prob kullanım im‐
kanı  POLYWORKS yazılımı ile Class A Yüzey modelleme imkanı  Pil üzerinden portatif çalışabilme imkanı Sensörlü Yürüme Bandı (Tredmill)  15 km/saat’e kadar yürüme hızı  Yokuş Yukarı çıkma simülasyonu  120 Hz örnekleme frekansı  Görüntülü Senkron Video Kaydı  EMG Sistemi ile Kas aktivitesi Takibi d‐) Yürüme Analizi Sistemi Biyomekanik konusunda, bilhassa Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon sürecin‐
de yapılan yürüme testleri ve analizi için ülkemizdeki en son teknolojiye sahip bir sistemdir. Bu sistem ile yürü‐
me sırasında ayak tabanlarına gelen basınç dağılımları, vücut organlarının kinematiği, kasların aktivitesi ve hare‐
ketin video görüntüleri senkronize olarak kaydedilip, veriler bilgisayar yazılımı ile analiz edilebilmektedir. Yürüme analiz sisteminde, 3 boyutlu kinematik analiz yapabilmek için 4 kameralı optik set (Optik Noktasal Hareket Takibi ve Kinematik Analiz sistemi) bulunmaktadır. Bu optik sis‐
tem ile, incelenecek cisim üzerinde değişik konumlara yerleştirilen mar‐
kerler ile, deplasman ve dönme hare‐
ketlerinin kinematiği incelenebilmek‐
tedir. Sensörlü Kuvvet/Basınç Platformu  3000 mm yürüme mesafesi  120 Hz Örnekleme Frekansı  Görüntülü Senkron Video Kaydı  EMG Sistemi ile Kas aktivitesi Takibi e‐) Yüksek Hızlı Kamera Seti ve 3D Korelasyon Sistemi Bilhassa çarpışma, darbeli yüklemeler, yüksek frekanslı titreşim, kompozit malzeme deformasyonu gibi konuların 3 boyutlu analizlerinde kullanılmak 3
ŞUBAT 2010
OTAM AYLIK BÜLTEN
İTÜ Makina Fakültesi Mukavemet ve Biyomekanik Laboratuvarları
Bilgisayar Yazılımları üzere hızlı kamera seti ve digital gö‐
rüntü verilerini kullanarak 3 boyutlu deformasyon analizi yapan bilgisayar yazılımı bulunmaktadır. Bu sistem yük‐
sek çözünürlükte (1024 pixel x 1024 pixel ) saniyede 1000 çerçeve çekebil‐
mektedir. Daha düşük çözünürlüklerde saniyedeki çerçeve sayısı 100.000’e kadar çıkmaktadır. Laboratuarımız bünyesinde, sayısal modelleme ve hesaplamaların sorun‐
suz gerçekleştirilmesine yönelik ola‐
rak, aşağıdaki yazılımlar lisanslı olarak bulunmaktadır. Analiz Pakedi
MSC.MARC
Versiyon
2008
MSC.DYTRAN
2008
MSC.ADAMS
2008
MSC.PATRAN
2008
MSC.NASTRAN
2008
ABAQUS Explicit
V6.9
ABAQUS Standart
V6.9
Özellikler
Nonlineer Implicit Sayısal Analiz
Paketi
Nonlineer Explicit Sayısal Analiz
Paketi
Kinematik ve Dinamik Analiz Paketi
Preprocessor ve PostProcessor
Paketi
Implicit Sayısal Analiz Paketi
Nonlineer Explicit Sayısal Analiz
Paketi
Nonlineer Implicit Sayısal Analiz
Paketi
Mukavemet biriminde bulunan ve özellikleri yukarıda verilen “Yüksek Başarılı ve Çok İşlemcili Bilgisayar” olanakları da kullanılarak statik veya dinamik her türlü analiz yapılabilmek‐
tedir. lenmesi, genel olarak sönüm eleman‐
larının dinamik karakteristiklerinin belirlenmesi gibi analizler değişik sı‐
caklık şartlarında yapılabilmektedir. Yükleme Sistemleri a‐) Dinamik Üniversal Test Makinası ‐ 25 kN Eksenel ve 200 Nm Burulma Kapasitesi Bu özel yükleme sistemi ile metal ve kompozit malzemelerde, normal or‐
tam şartlarında veya ‐800C ile +3000C aralığında, sıcaklık kontrollü, hem eksenel ve hem de burulma ile yorul‐
ma testleri, mekanik özelliklerin kont‐
rolü testleri yapılabilmektedir.  Ayrık Kontrollü İki Eksenli Yükleme  Deplasman Miktarının uygun olması halinde eksenel 100 Hz’e kadar di‐
namik yükleme  Optik Deplasman ve Şekil Değişimi Ölçümü  Diğer ölçüm sistemleri ile senkroni‐
zasyon imkanı Bu yükleme sistemine ek olarak, 2 adet normal dinamik ve statik testler yapan yükleme sistemleri bulunmakta‐
dır. b‐) Burulma Yorulması Test Standı Bu sistem ile 25 Hz frekansına kadar burulma yorulması testleri yapılabil‐
mektedir. Aşağıdaki resimde punta kaynaklı bir otomotiv kaporta profilin‐
de burulma testi görülmektedir. Yorulma testleri sırasında, parçanın değişik konumlarına strain gauge’ler yapıştırılarak, gerilme kontrolü de yapılmaktadır. Mukavemet laboratuvarında bu ölçüm sistemlerine ek olarak, değişik tip ve boyutlarda sensör ve transdüserler bulunmaktadır. Gerçekleşen Örnek Proje ve Ar‐Ge Çalışmaları Mukavemet biriminde, DPT, Tübitak, Üniversite BAP projelerine ek olarak çok sayıda endüstriyel uygulama pro‐
jeleri de yapılmaktadır. Son yıllarda yapılan ve tamamlanan projelere ör‐
nekler aşağıda verilmiştir. Yolcu Vagonu Tip Onayı Projesi Prof. Dr. T. Toprak, A. Mugan, E. Bozdağ, E. Sünbüloğlu, E. Aba (Tüvasaş), O. Aydemir (Tüvasaş), Y. Aldemir (Tüvasaş), (Tübitak Proje‐
si ) Su Altı Patlamalardan Oluşan Şok Dalgalarına Dayanacak Gemi Tasarımının Sayısal ve Deney‐
sel Analizlere Göre Geliştirilmesi T. Toprak, A. Mugan, E. Bozdağ, E. Sünbüloğlu, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Milgem Projesi Kapsamında Tübitak Projesi Omurgada Kullanılan İmplantların Hareket Aralığına Etkisinin Sterofotometri Yöntemiyle Araştırılması Prof. Dr. Tuncer Toprak, Öğr. Gör. Dr. Ergün Bozdağ, Araş. Gör. Emin Sünbüloğlu, Prof. Dr. Murat Hancı (İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp F.), Doç. Dr. Hakan Bozkuş (V.K.V Amerikan H. Nöroşirurji B.), Prof. Dr. Fahir Özer(V.K.V Amerikan H. Nöro‐
şirurji B.), (İtü‐Bap Projesi) Bu sistem ile, kompozit profillerinin mukavemet testleri, otomotiv kauçuk parçalarının karakteristiklerinin belir‐
İmplant ve Protez Tasarımı İçin Kemik Yapıla‐
4
ŞUBAT 2010
OTAM AYLIK BÜLTEN
İTÜ Makina Fakültesi Mukavemet ve Biyomekanik Laboratuvarları
rın, Yumuşak Dokuların Sayısal ‐ Deneysel Gerilme Ve Stabilite Analizi Tuncer Toprak, Civan Işlak, Sabri Altıntaş, Murat Hancı, Ergün Bozdağ , Emin Sünbüloğlu, (Dpt Projesi ) ‐ Çekme (Tension) ‐ Kayma (Shear) ‐ 4‐Nokta Eğilme (4‐point Bending) ‐ Basma (Compression) ‐ Yorulma (Fatigue) Yeni Galata Köprüsü Kontrolü Deneysel Ve Sayısal Analizi Prof. Dr. Haluk Karadoğan, Prof. Dr. Tuncer Toprak, Prof. Dr. H. Faruk Karadoğan, Prof. Dr. Erdoğan Uzgider, Yard. Doç. Dr. Ercan Yüksel, Araş. Gör. Dr. Ergün Bozdağ, Dr. Müh. Hatice Tokan, Araş. Gör. Dr. B. Özden Çağlayan, Araş. Gör. Emin Sünbüloğlu, İtü Vakfı Projesi  Sayısal Kavitasyon Modeli  Sayısal Katı‐Sıvı Etkileşimi Modeli  Hızlı Kamera Çekimleri Çok Kanaldan 50 kHz Titreşim ve Strain Ölçü‐
mü İTÜ Havacılık Araştırma Geliştirme Uygulama Projesi‐ Hagu Prof. Dr. Temel Bellek (Yürütücüsü), Ölçüm Ve Transmisyon Grubu, Prof. Dr. Tuncer Toprak, Öğr. Gör. Dr. Ergün Bozdağ, Araş. Gör. Emin Sünbüloğlu, DPT Projesi. Deniz Kuvvetleri Yıldırım Gemisi Ana Tahrik ve Uskur Millerinde Gerilme ve Titreşim Analizi Dz. K.K.lığı Gölcük Tersanesi Komutanlığı, T.Toprak, E. Bozdağ, E. Sünbüloğlu. Birecik Hidroelektrik Santral Türbinlerinde Titreşim Analizi Enerji Bakanlığı, T.Toprak, M. Şen, E. Bozdağ, E. Sünbüloğlu  Optik Hareket Takibi  Sonuçların Yorumlanması  Statik ve Dinamik Yükleme  Strain‐Gage veya optik sistemle ile Deformas‐
yon Ölçümü ASTM Standartlarında Malzeme Değeri Bulun‐
ması Yeni Tip Yolcu Otobusu Şasesinde Statik ve Dinamik Gerilme Analizi, Temsa (Tubıtak‐Projesi) T.Toprak, E. Bozdağ, E. Sünbüloğlu) Yolcu Otobüslerinde Statik ve Dinamik Testleri Temsa – Tübitak projesi kapsamında prototip otobüs şase ve kaportasında kritik konumlara yerleştirilen strain gauge ve ivme algılayıcıları ile hem statik yüklemeler ve hem de seyir testi sırasında toplanan verilerle gerilme ve defor‐
masyon analizleri yapılmıştır. Lokomotif Bojilerinde Statik ve Dinamik Geril‐
me Analizi Tülomsaş, Eskişehir, T.Toprak, E. Bozdağ, E. Sünbüloğlu Kamyon Kabini Bağlantı Takozlarının Statik ve Dinamik Yükleme Testleri Askam Kamyon İmalat Ve Tic. A.Ş., T.Toprak, E. Bozdağ, E. Sünbüloğlu 62 Ton Yük Kapasiteli Tank Vagonu Üzerinde Deneysel Gerilme Analizi Tülomsaş, Eskişehir, T.Toprak, E. Bozdağ, E. Sünbüloğlu) Hidromek‐HMK 220 LC (Paletli) Eksvatör Bomunun Dinamik Gerilme Analizi Hidromek A.Ş. Ankara, T.Toprak, E. Bozdağ, E. Sünbüloğlu eksenli ivme algılayıcılarıyla, yüksek frekanslı örnekleme yaparak (her bir konumdan saniyede 50.000 veri kaydı) ölçümler yapılmış, gerçekleşti‐
rilen analiz sonuçları, aynı şartlarda yapılan sayısal simülasyon analizlerinin sonuçlarıyla karşılaştırılmıştır. Ölçüm ve analizler, ilgili ulus‐
lararası askeri standardlara göre gerçekleştiril‐
miştir. Birecik Barajı Türbinlerinde Titreşim Analizi Gerçekleştirilen Ölçümler  Titreşim,  Şaft / Yatak izafi deplasmanı  Taşıyıcı birimlerde strain‐gage ölçümleri  Türbin Şaftında Tork Ölçümü  Ölçülen Değerlerin ISO Standartlarında Değer‐
lendirilmesi Mukavemet Laboratuvarında gerçek‐
leştirilen çalışmalara örnekler aşağıda verilmiştir. Kompozit Malzemelerde – 50 0C de Malzeme Testleri  MTS Soğutma Odası Kullanımı  Sıcaklık Kontrolü  Özel test süreci tasarımı  Öngerilme Kompanzasyonu Gerçekleştirilen Testler Sayısal ve deneysel Olarak Su Altı Patlamaları‐
nın Su Üstü Yapılara Etkilerinin Araştırılması Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Milgem Projesi kapsamında, Tübitak Projesi ile “Su Altı Mayın Patlamalarından Oluşan Şok Dalgalarının Gemi Yapılarına Olan Etkisinin Sayısal ve Deneysel Araştırması” gerçekleştirilmiştir. Yapı üzerinde değişik konumlara yerleştirilen strain gauge ve 3 5
 Deneysel Gerilme Analizi Seyir Testi Sırasında Dinamik Veri Toplama ve Yorulma Analizi ŞUBAT 2010
OTAM AYLIK BÜLTEN
İTÜ Makina Fakültesi Mukavemet ve Biyomekanik Laboratuvarları
 Sayısal Yorulma Analizi  Rijitlik ve Doğal Frekans Tesbiti Raylı Taşımacılık Araçlarında Sayısal ve Deney‐
sel Gerilme Analizi Yük vagonlarında, uluslararası ilgili standardların tanımladığı yükleme koşullarında statik ve dinamik gerilme analizleri ve titreşim ölçümleri yapılmıştır. Test ve analiz sonuçları değerlendirilerek tasarımda modifikasyonlar gerçekleştirilmiştir. Otomotiv sanayiinde sönüm ve esnek bağlantı elemanı olarak kullanılan değişik tiplerdeki kauçuk elemanların, gerçek çalışma şartlarına uygun şekilde test makinasına monte edilmesi ve özel yazılım ve analiz teknikleri kullanılarak dinamik karakteristiklerinin belirlenmesi amaçlı analizler laboratuarımızda gerçekleştirilmekte‐
dir. Bezner özellikler gösteren amortisör tipi sönüm elemanlarının da dinamik analizleri labo‐
ratuarımızda gerçekleştirilebilmektedir. 10
ACC2-X
5
0
-5
-10
10
ACC2-Y
5
0
-5
-10
10
ACC2-Z
5
0
-5
-10
Ekskavatör Üzerinde Değişik Çalışma Şartların‐
da Gerilme ve Titreşim Analizleri Yeni tasarımı yapılan ekskavatör prototipi üzeri‐
ne yerleştirilen çok sayıda strain gauge ile ger‐
çek ve değişik çalışma şartlarında gerilme ana‐
lizleri gerçekleştirilmiştir. Ölçüm sonuçları değer‐
lendirilerek, tasarımda gerekli modifikasyon önerileri yapılmıştır. Bu örnek projelere ek olarak birimi‐
mizde yoğun olarak Biyomekanik çalış‐
maları yapılmaktadır. Bu çalışmalarda tıp ve dişçilik fakülteleri ve eğitim has‐
taneleri uzmanlarıyla ortak çalışmalar yapılmaktadır. Çene Kemiğinde (Mandibula) Sayısal ve Deneysel Gerilme Analizi Gerilme [MPa]
100
50
Lineer Olmayan Doğal ve Sentetik Kompozit Malzemelerde Malzeme Parametrelerinin Tayini ve Optik Birim Şekil Değiştirme (Strain) Ölçümü 0
0
20
40
Zaman[Sec]
60
01-A_MaxPrinStress
80
01-A_MinPrinStress
01-A_VonMisesStress
Otomotiv Kauçuk Parçalar ile Otomotiv ve Beyaz Eşyalarda Kullanılan Sönüm Elemanları‐
nın Statik ve Dinamik Karakteristiklerinin Belir‐
lenmesi (*) İTÜ Makina Fakültesi Femur Kemiğinde Sayısal Gerilme Analizi 6
[email protected] [email protected] [email protected] ŞUBAT 2010
OTAM AYLIK BÜLTEN
FİGES A.Ş. Tanıtımı
Dr. Tarık ÖĞÜT (*) İGES A.Ş. kurulduğu 1990 yılın‐
dan bu yana öncülük ettiği ileri mühendislik teknolojileri ala‐
nında bugün itibariyle 75 personeli ile ulusal ve uluslararası Otomotiv, Sa‐
vunma ve Havacılık Sanayi firmalarının Ar‐Ge ve Ür‐Ge bölümlerine tasarım‐
dan prototipe varan ürün geliştirme süreçlerinde ileri mühendislik hizmet‐
leri, danışmanlık, eğitim ve gerekli yazılım ve donanım ürünlerini sun‐
maktadır. F
benzetim ile mekatronik olmak üzere iki alanda yürütmektedir ve bu iki ala‐
nın yarattığı sinerji ile müşterilerine entegre mühendislik platformunda çözümler sunmaktadır. Her iki uzmanlık alanında Otomotiv Sanayine verilen mühendislik hizmet‐
leri ve kullanılan teknolojiler kısaca aşağıdaki gibi özetlenebilir:  Sistem ve parça tasarımı hizmetleri (2D ve 3D),  Sistem ve alt sistem tasarım, analiz ve prototip imalatı,  Test ve ölçüm sistemleri tasarımı ve mühendislik hizmetleri, Ford Otosan Mercedes Benz Merkez ofisi Bursa’da Uludağ Üniversi‐
tesi, Ulutek Teknoloji Geliştirme Böl‐
gesinde, şube ofisleri Ankara’da Orta Doğu Teknik Üniversitesi Teknokent’te ve İstanbul’da Tersaneler Bölgesi De‐
nizciler Ticaret Merkezinde yer alan FİGES, bu bölgelerde uzmanlık mer‐
kezleri oluşturmuştur. Savunma ve Havacılık Sanayine Ankara ofisinden destek verirken, Denizcilik Sanayine İstanbul ofisinden destek vermektedir. Bursa’daki merkez ofisinden hem bu bölgelerdeki projelere destek vermek‐
te hem de Otomotiv Sanayiine hizmet vermektedir. Artan projelerimizdeki gereklilik nedeniyle FİGES açık alanı 5000 m2, kapalı alanı ise yaklaşık 1500m2 olan Bursa Uludağ Üniversite‐
si, Ulutek Teknoloji Geliştirme Bölge‐
sindeki yeni müstakil yerine 2009 yılın‐
da taşınmıştır. FİGES, çeşitli disiplinlerde uzmanlaş‐
mış kalifiye ve esnek yapıdaki yaklaşık 60 kişilik mühendislik kadrosuyla oto‐
motiv ana ve yan sanayisine tasarım, analiz ve tasarım optimizasyonu ile sertifikasyon süreçlerinde gerekli olan ileri mühendislik hizmetlerini gerçek‐
leştirmektedir. Şirketimiz ileri mühen‐
dislik faaliyetlerini, tasarım ve sayısal lama, şok, devrilme, çarpışma, ısı transferi, hiperelastik, elektrostatik ve elektromanyetik, metal şekillen‐
dirme, civata ve kaynak bağlantı analizleri, ağırlık ve tasarım optimi‐
zasyonu, dövme ve ısıl işlem benze‐
timleri vb. hesaplarda mühendislik hizmetleri, Temsa ECE R66 Devrilme Analizleri Uzel Mukavemet ve Yorulma Analizi  Sonlu Elemanlar Analizleri (FEA) ile çeşitli parça ve sistemlerde (powertrain, motor takıntıları, şasi, süspansiyon, egzoz sistemleri v.s.) mukavemet, yorulma, titreşim, pat‐
7
CMS Jant Mukavemet Analizi ŞUBAT 2010
OTAM AYLIK BÜLTEN
FİGES A.Ş. Tanıtımı
ri, kabin içi ısı dağılımı ve havalan‐
dırma, aerodinamik vb. hesaplama‐
larında mühendislik hizmetleri,  Sistem Mühendisliği ve Model Ta‐
banlı Tasarım yaklaşımıyla tüm plat‐
formlarda mekanik, hidrolik, elekt‐
ronik ve mekatronik alt sistemleri‐
nin modelleme ve benzetim çalış‐
maları ve bu sistemlere kontrolcü geliştirme alanlarında mühendislik hizmetleri,  Katı ve esnek cisimler dinamiği (MBD) ile hareket benzetimlerinde ve sanal yol testleri benzetimlerin‐
de mühendislik hizmetleri,  İçten yanmalı motorların fonksiyo‐
nel modellerinin kurulması, boyut‐
landırılması, benzetimleri, analizleri, kontrolcü geliştirme, performans optimizasyonu çalışmaları alanların‐
da mühendislik hizmetleri vermek‐
tedir. CarMaker ile Sanal Test Sürüşü ve Araç Dinamiği Hesaplamaları  Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (CFD) benzetimleri ile iç ve dış akış‐
larda ısı transferi, sıvılarda doğal ve zorlamalı konveksiyon, susturucu‐
larda hız ve basınç dağılımı, akış kayıplarının hesaplanması ve azaltıl‐
ması, akış karakteristiklerinin belir‐
lenmesi, karışım, yanma, turbo makinalar, motor soğutma analizle‐
8
ŞUBAT 2010
OTAM AYLIK BÜLTEN
FİGES A.Ş. Tanıtımı
mış proje mühendisi olarak yetiştir‐
mek ve kendilerini ileri mühendislik alanında proje yapabilecek düzeye getirebilmektir. Firmamız, yurt içi ana araç üreticileri ve yan sanayi firmaları ile de yakın bir işbirliği içindedir. Çeşitli alt sistem ve parça tasarımlarının doğrulanması, geliştirilmesi ve sanal prototiplenmesi aşamalarında destek vermektedir. ’Co‐
design’ düşüncesinin sanayimizin sü‐
rekli gündeminde olması nedeniyle özellikle otomotiv yan sanayi firmaları‐
mız ile yoğun bir iş birliği kurulmuştur. 2008 yılında piyasaya çıkartılan MiniCargo yeni tip hafif ticari araç projesinde PSA firması ile beraber çalışılarak motorun elektronik ve me‐
kanik kalibrasyon işleri yine şirketimiz tarafından sağlanmıştır. FİGES bahsi geçen disiplinlerde sundu‐
ğu hizmetlerle beraber kullanılan yazı‐
lımları ve donanımları müşterilerine sağlamakta ve projelerde edindiği tec‐
rübelerle daha etkin teknik destek hizmeti ve özelleştirilmiş eğitimler sunmaktadır. Bir kuruluşta ileri mühendislik hizmet‐
lerinin etkin ve kaliteli bir şekilde veri‐
lebilmesi için gerekli yazılım ve dona‐
nım araçlarının sağlanmasından sonra uzman çalışan veya çalışanların istih‐
dam edilmesi veya yetiştirilmesi ge‐
reklidir. Bu amaca hizmet etmek üzere FİGES, 1999 yılından beri “İleri Mühen‐
dislik Teknolojileri Yaz Okulu” adı altın‐
da uzmanlık eğitimleri düzenleyerek, yeni mezun genç mühendislere ileri mühendislik teknolojileri alanında uzmanlaşma olanağı sunmaktadır. Bu eğitimlerin amacı, yeni mezun veya sanayide çalışmaya yeni başlamış genç mühendisleri belli alanlarda uzmanlaş‐
FİGES, 2003 yılında tanınmış motor üreticisi Cummins Inc. (A.B.D.) tarafın‐
dan “Öncelikli Analiz Tedarikçisi” seçil‐
dikten sonra yaklaşık 600’un üzerinde ileri mühendislik projesi gerçekleştir‐
miş olup bu başarılı işbirliğinin verdiği ivme ile başta A.B.D. olmak üzere İtal‐
ya, İngiltere, Fransa ve Almanya’ya ileri mühendislik proje hizmetleri ihra‐
catını arttırarak devam ettirmektedir. Cummins Titreşim Kaynaklı Yorulma Türkiye Otomotiv ana ve yan sanayisi‐
nin uluslararası alanda sürdürülebilir bir büyüme yakalayabilmesi, ancak katma değeri yüksek ve yenilikçi ürün‐
ler ve sistemler geliştirmesi ile müm‐
kündür. Şirketimizin Otomotiv Yan Sanayi Derneği TAYSAD ve Otomotiv Teknoloji Platformu üyesi olarak mis‐
yonu, işte tam bu noktada otomotiv ana ve yan sanayi kuruluşlarımıza üni‐
versiteler ve araştırma kurumları ile işbirliği içerisinde gerekli mühendislik hizmetleri yanında çeşitli yenilikçi ko‐
nularda seminer, eğitim ve danışman‐
lık hizmetleri sunarak destek olmaktır. FİGES ailesi olarak her bireyin temel hedefi ve görüşü, ülkemize yarar sağ‐
layacak her türlü projede ileri mühen‐
dislik hizmeti sağlayarak üzerine düşen görevi yerine getirmektir. Bu anlayış çerçevesinde uzun dönemli ve sürekli yükselen başarı grafiği ile FİGES ülke‐
miz otomotiv sanayinin hizmetindedir. (*) Genel Müdür Cummins Motor Sistemlerinin Braket Analizi [email protected] İletişim Bilgileri :
İstanbul Teknik Üniversitesi Ayazağa Yerleşkesi, Motorlar ve Taşıtlar Laboratuarı, OTAM A.Ş. 34396 Maslak / İstanbul Tel: 0212 276 16 12 Eposta: [email protected] Faks: 0212 276 16 13 Web: www.otam.com.tr 9